วันวิสาขบูชา

วนั วิสาขบูชา ประสูติ ตรสั รู และปรินิพพาน ตรงกบั วนั ขึ้น ๑๕ คา่ํ เดอื น ๖

วันวิสาขบูชา วนั วิสาขบชู า นบั วา เปนวนั สาํ คญั สากลทางพระพทุ ธ ศาสนา สําหรับชาวพุทธทุกนิกายทัว่ โลก เปนวนั หยุด ราชการในหลายๆ ประเทศ อกี ท้งั ยงั เปน วนั สาํ คัญใน ระดับนานาชาตติ ามขอ มตขิ องสมัชชาใหญแ หง สหประชาชาติ เนือ่ งจากเปน วันคลา ยวนั ทีเ่ กดิ เหตกุ ารณสําคญั ท่สี ุดในพระพทุ ธศาสนา 3 เหตกุ ารณ ไดแก การประสตู ิ ตรัสรู และปรนิ พิ พานของพระพุทธ โคดม ซ่งึ ทัง้ 3 เหตุการณน ้ีไดเกดิ ข้ึนตรงกนั ณ วันขึ้น 15 คํ่า เดือน 6 หรอื วนั เพญ็ แหง เดอื นวสิ าขะ (ตา งปกนั ) ชาวพุทธจงึ ถอื วา เปน วันทรี่ วมการเกิดเหตกุ ารณอ ันนา อศั จรรยย ิ่ง และเรยี กการบชู าในวันนว้ี า วิสาขบูชา ยอ มาจาก วิสาขปรุ ณมีบูชา หมายถึง การบูชาในวันเพ็ญ เดือนวสิ าขะ



ประวตั วิ นั วิสาขบูชาในประเทศไทย จากหลกั ฐานพบวา วันวสิ าขบชู า ไดเรม่ิ ขนึ้ ครง้ั แรก เมื่อสมัยสโุ ขทยั เปน ราชธานี ซงึ่ สันนษิ ฐานวาไดร บั แบบแผนมาจากลังกาเมือ่ ประมาณ พ.ศ. 420 โดย พระเจาภาตกิ รุ าช กษตั รยิ แ หง กรุงลังกาไดเปน ผู ประกอบพิธีวิสาขบูชาขึ้นเพอ่ื ถวายเปน พทุ ธบชู า นับ จากน้นั กษตั รยิ แหงลังกาพระองคอ ่ืนๆ กไ็ ดถ ือปฏิบัติ ประเพณีวิสาขบูชานี้สืบตอกันมา สวนการเผยแพรเขา มาในประเทศไทยนนั้ อาจเปนเพราะเม่ือครั้งสมยั สุโขทัย ประเทศไทยมีความสัมพนั ธด านพระพทุ ธ ศาสนากบั ประเทศลังกาอยา งใกลชิด จะเห็นไดว า มี พระสงฆจ ากเมืองลังกาหลายรปู เดินทางเขามา เผยแพรพระพุทธศาสนาและนําการประกอบพิธี วิสาขบูชาเขา มาปฏิบัติในประเทศไทยดว ย

ซึ่งการปฏิบตั พิ ธิ ีวสิ าขบชู าในสมยั สุโขทยั นนั้ ไดมกี าร บนั ทกึ เอาไวในหนังสอื นางนพมาศ สรปุ ใจความไดวา เมอ่ื ถึงวันวิสาขบชู า พระเจา แผน ดิน ขา ราชบริพาร ท้งั ฝา ยหนา และฝายใน ตลอดทัง้ ประชาชนชาวสุโขทัย จะ ชว ยกันประดับตกแตง พระนคร ดว ยดอกไม พรอ มกบั จดุ ประทีปโคมไฟใหด สู วา งไสวไปทว่ั พระนคร เปนเวลา 3 วนั 3 คืน เพอ่ื เปน การบูชาพระรตั นตรัย ขณะทีพ่ ระมหา กษตั รยิ  และบรมวงศานุวงศ ก็ทรงศีล และทรงบําเพ็ญ พระราชกุศลตา ง ๆ ครน้ั ตกเวลาเยน็ กเ็ สดจ็ พระราชดําเนิน พรอ มดวยพระบรมวงศานวุ งศ และนางสนองพระโอษฐ ตลอดจนขา ราชการท้งั ฝา ยหนา และฝา ยในไปยังพระ อารามหลวง เพอ่ื ทรงเวยี นเทียนรอบพระประธาน สว น ชาวสุโขทัยจะรักษาศลี ฟงธรรม ถวายสลากภัต สังฆทาน อาหารบณิ ฑบาตแดพ ระภิกษุสามเณร บรจิ าคทานแกคน ยากจน ทาํ บญุ ไถชวี ติ สัตว ฯลฯ

ตอ มาภายหลงั จากสมยั สุโขทัย ประเทศไทยไดร ับอิทธพิ ล ของศาสนาพราหมณเ พิ่มมากขน้ึ สงผลใหในชว งสมยั กรุงศรอี ยธุ ยา ธนบุรี และรตั นโกสินทรตอนตน ไมมปี รากฏ หลักฐานการประกอบพิธีวิสาขบูชา จนกระทงั่ มาถึงในรชั สมยั ของพระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หลา นภาลยั รัชกาลที่ 2 (พ.ศ. 2360) พระองคท รงมพี ระราชดําริท่จี ะฟน ฟพู ธิ ี วสิ าขบชู าข้ึนใหม โดยสมเด็จพระสงั ฆราช (ม)ี สํานักวดั ราช บรู ณะ ถวายพระพรใหท รงทําข้นึ คร้ังแรกในวนั ขึน้ 14 คา่ํ 15 คํา่ และแรม 1 ค่าํ เดอื น 6 พ.ศ. 2360 โดยใหจดั ทาํ ตาม แบบอยา งประเพณเี ดมิ ทุกประการ เพอื่ ใหประชาชนได ทําบุญ ทาํ กศุ ลทั่วหนากนั อกี ทงั้ การรือ้ ฟน พธิ วี สิ าขบูชาข้ึน มาในครานี้ถอื วาเปน แบบอยา งปฏิบตั ิในการประกอบพธิ ี วสิ าขบูชาตอ เนื่องมาจนถงึ ปจจุบัน

วนั วสิ าขบชู ามคี วามสําคญั อยางไร ? วนั วิสาขบชู า เปน วนั ทีร่ ะลกึ ถึงวันทอี่ งคสมเดจ็ พระสมั มา สมั พทุ ธเจา ทรงประสูติ ตรสั รู และปรนิ พิ พาน ซึง่ ตรงกับ วนั เพญ็ เดอื นวิสาขมาส (เดอื น 6) บรรจบกันทง้ั 3 คราว ไดแ ก เชาวันศกุ ร ข้นึ 15 ค่ํา เดอื น 6 ปจอ กอ นพทุ ธศักราช 80 ป เจา ชายสทิ ธตั ถะ ทรงประสตู ิทพี่ ระราชอุทยานลุมพนิ ีวัน ซึ่ง ตัง้ อยรู ะหวา งกรุงกบิลพัสดกุ ับเทวทหะ เชา มดื วันพุธ ขึน้ 15 คา่ํ เดือน 6 ประกา กอนพทุ ธศกั ราช 45 ป เจาชายสทิ ธัตถะ ทรงตรสั รเู ปน พระสัมมาสัมพทุ ธเจา เมอื่ มีพระชนมายุได 35 พรรษา ณ ใตร มไมศรมี หาโพธิ์ ริม ฝง แมนาํ้ เนรัญชรา ตําบลอรุ เุ วลาเสนานคิ ม ภายหลงั จากการ ออกผนวชได 6 ป ปจ จบุ นั สถานท่ีแหงน้เี รียกวา พทุ ธคยา เปนตําบลหน่งึ ของเมอื งคยา แหง รัฐพหิ าร ประเทศอินเดยี

ภายหลงั จากการตรสั รู องคพระสัมมาสมั พุทธเจาทรงออก ประกาศพระธรรมวนิ ยั และโปรดเวไนยสตั วเ ปน เวลา 45 ป เมอื่ มพี ระชนมายไุ ด 80 พรรษา พระองคกเ็ สด็จดบั ขันธ ปรนิ พิ พาน เม่ือวนั อังคาร ข้นึ 15 ค่ํา เดอื น 6 ปมะเสง็ ณ สาลวโนทยาน ของมลั ลกษัตรยิ  เมอื งกุสินารา แควน มลั ละ ปจ จบุ ันอยูในเมอื งกุสนี คระ รฐั อตุ ตรประเทศ ประเทศ อนิ เดีย เนือ่ งจากเหตุการณสาํ คญั ท้งั 3 เหตุการณ เกิดขึ้นตรงกันใน วันเพ็ญเดอื น 6 ชาวพุทธจึงเรยี กการบูชาในวนั น้วี า วนั วิสาขบชู า ซึง่ หมายถึง การบูชาในวนั เพญ็ เดอื น 6 บางแหง อาจเรยี กวา วนั พระพทุ ธเจา หรือ พทุ ธชยันตี

กจิ กรรมวันวิสาขบชู า วนั วสิ าขบชู า ถือวาเปนวันสาํ คัญยิ่งทีช่ าวพทุ ธทั่วโลกจะ มารวมตวั กนั เพ่อื จัดพธิ ีทาํ บญุ ใหญ หรือจดั กิจกรรม ตางๆ เพ่อื เปน การบาํ เพ็ญกุศลระลกึ ถงึ พระพทุ ธเจา โดยในฐานะทว่ี ันวสิ าขบชู าไดร ับการยกยองใหเ ปนวนั สาํ คัญของโลก เมือ่ วันวิสาขบูชามาถึง องคการสหประชาชาติ ณ มหานครนวิ ยอรก ประเทศ สหรฐั อเมริกา จะมกี ารอัญเชิญพระเจดยี ว สิ าขบูชา นุสรณ สกลโลก ประกาศบชู าวนั วิสาขะ ภายใน ประดษิ ฐานพระบรมสารรี กิ ธาตุ ประดษิ ฐานอยู ณ สํานักงานใหญองคการสหประชาชาติเปน การถาวรและ เปด ใหป ระชาชนเดนิ ทางเขามาสกั การะ

ในประเทศไทย นอกจากพุทธศาสนิกชนจะเดนิ ทางเขา วดั บําเพ็ญกุศล ถอื ศลี ฟงธรรมแลว ยังนยิ มการปลอ ยนกปลอย ปลา และเวียนเทียนรอบพระอโุ บสถในชว งค่ําเพื่อถวายเปน พุทธบชู าอกี ดวย เมื่อวนั วสิ าขบูชามาถึง พุทธศาสนกิ ชนชาว ไทยนิยมทําบญุ ตกั บาตรในตอนเชา และตลอดวันกจ็ ะมีการ บาํ เพญ็ กศุ ลความดีอืน่ ๆ อาทิ ตง้ั ใจรักษาศลี 5 ศีล 8 งดเวน การทําบาปทงั้ ปวง ทําบุญถวายสังฆทาน ใหอสิ ระทาน หรือ การปลอยนกปลอยปลา ฟงพระธรรมเทศนา รวมถงึ เดนิ ทาง ไปเวยี นเทยี นรอบพระอุโบสถตง้ั แตชวงเยน็ กนั เปน จาํ นวนมาก กอนที่จะเริม่ ทําการเวยี นเทียน พทุ ธศาสนกิ ชนควรรว มกัน กลาวบทสวดมนตและคาํ บชู าในวันวิสาขบชู า ซง่ึ โดยปกตติ าม วดั ตา งๆ จะจดั ใหม ีการทําวตั รสวดมนตก อ นทจ่ี ะเร่มิ เวียนเทยี น สว นใหญน ิยมปฏบิ ัตพิ ธิ ีการเวยี นเทยี นกันอยาง เปนทางการ มพี ระสงฆเปนผูน าํ เวียนเทยี นในเวลาประมาณ 20 นากิ า หรือ 2 ทุม โดยบทสวดมนตทพ่ี ระสงฆนยิ มสวด กอ นเรม่ิ การเวียนเทียนทม่ี ที ัง้ บาลแี ละคาํ แปลตามลําดบั ดงั น้ี

บทบูชาพระรัตนตรยั บทนมสั การนอบนอมบูชาพระพุทธเจา บทสรรเสรญิ พระพุทธคุณ บทสรรเสรญิ พระพทุ ธคณุ สวดทาํ นองสรภัญญะ บทสรรเสริญพระธรรมคณุ บทสรรเสรญิ พระธรรมคุณ สวดทํานองสรภัญญะ บทสรรเสริญพระสังฆคุณ บทสรรเสิรญพระสังฆคุณ สวดทํานองสรภัญญะ บทสวดเนอ่ื งในวนั วสิ าขบชู า

เมือ่ สวดจบแลวก็จะมกี ารจดุ ธูปเทยี นและถอื ดอกไมเ ปน เครื่องสกั การบูชา จากนนั้ จงึ เดินเวยี นรอบปชู นยี สถาน 3 รอบ โดยในขณะที่เดินพึงตงั้ จติ ใหส งบ พรอ มสวดระลึกถงึ พระพทุ ธคณุ ดวยการสวดบท อิตปิ โ ส (รอบท่ีหน่งึ ) ระลึกถึงพระธรรมคณุ ดวยการสวด สวากขาโต (รอบทส่ี อง) และระลึกถึงพระสงั ฆคณุ ดวยการสวด ปะฏิปน โน (รอบทสี่ าม) จนกวา จะเวียนครบ 3 รอบ เมือ่ เดนิ เวียนครบแลว ให นําธูปเทียน ดอกไมไปบชู าตามปูชนียสถานจึงเปน อนั เสรจ็ พธิ ี

no.๒ พฤษภาคม ๒๕๖๓