unit 1 วิชาเครื่องกลไฟฟ้า 1 Unit1

เครอ่ื งกลไฟฟ้ากระแสตรง (DIRECT CURRENT MACHINE OR D.C. MACHINE)

เครือ่ งกลไฟฟา้ กระแสตรง (DIRECT CURRENT MACHINE OR D.C. MACHINE) เครือ่ งกลไฟฟ้ากระแสตรงแบ่งเป็น 2 ชนดิ 1. เคร่ืองกลไฟฟ้าท่ีทาหน้าท่ีเปลี่ยนพลังงานกลเป็น พลังงานไฟฟา้ เช่น ไดนาโม เครื่องกาเนิดไฟฟา้

2. เคร่ืองกลไฟฟ้าท่ีทาหน้าท่ีเปล่ียนพลังงาน ไฟฟ้าเป็นพลังงานกล เช่น มอเตอร์

โครงสร้างของเคร่ืองกลไฟฟา้ กระแสตรง เคร่อื งกาเนิดไฟฟ้ากระแสตรง และมอเตอร์ไฟฟา้ กระแสตรง มโี ครงสร้างสว่ นใหญ่ ๆ มี 2 สว่ นคอื 1. สว่ นท่ีอยกู่ ับที่ (Stator part) 2. ส่วนที่เคลื่อนที่ (Rotor part)

สว่ นทอี่ ย่กู บั ที่ (Stator part) เปลือกหรือโครง (Frame or Yoke) ทาหนา้ ท่ี ยึดขั้วแมเ่ หล็ก สว่ นประกอบ ทัง้ หมดและเป็นทางเดินของสนามเหลก็

ส่วนท่อี ยกู่ ับที่ (Stator part) ข้วั แม่เหลก็ (Pole-Shoes) ทามาจากแผน่ เหลก็ บาง ๆ อดั ซอ้ นเขา้ ด้วยกนั โดยแต่ละแผน่ จะเคลอื บไวด้ ว้ ยฉนวน

สว่ นทีอ่ ยู่กบั ที่ (Stator part) ขดลวดสนามแมเ่ หล็ก (Field coil or Field winding) • ขดลวดช้นั ฟลิ ด์ จะพันดว้ ยลวดเสน้ เล็ก ความต้านทานสูง • ขดลวดซีรีส์ฟลิ ด์ จะพนั ดว้ ยลวดเส้นโตความ ต้านทานจะต่า

ส่วนทอ่ี ย่กู บั ที่ (Stator part) แปรงถา่ นและแบรง่ิ (Brushes and Bearing) ทาหน้าที่เป็นสะพานไฟจากคอมมวิ เตเตอร์ ไปยงั วงจรภายนอก

ส่วนที่อยูก่ บั ท่ี (Stator part) ฝาปิดหัวท้ายหรอื ฝาครอบ (End plate) ทามาจากเหล็กหลอ่ เชน่ เดยี วกับโครง ทาหน้าที่รองรบั เพลาของส่วนหมุนและ ยึดซองถ่าน

สว่ นทเี่ คลื่อนท่ี (Rotor part) แกนเหล็กอารเ์ มเจอร์ เปน็ ท่ีสาหรบั บรรจุขดลวดอารเ์ มเจอร์ (Armature core) แกนเหลก็ อาร์เมเจอร์ทามาจากแผน่ เหล็ก บาง ๆ

ส่วนที่เคล่อื นที่ (Rotor part) ขดลวดอารเ์ มเจอร์ (Armature or Armature winding) เปน็ ขดลวดทบ่ี รรจุลงในช่องสล็อทของแกนเหลก็ อาร์เมเจอร์ ซึ่งมกี ารพนั แบบแลป(lap) หรือ เวฟ(Wave)



ส่วนที่เคล่อื นที่ (Rotor part) คอมมิวเตเตอร์ ทาหน้าที่เปล่ยี นไฟฟา้ กระแสสลบั ที่เกดิ ใน (Commutator) อารเ์ มเจอรใ์ หเ้ ปน็ ไฟกระแสตรง

รปู ตดั ของเคร่อื งกลไฟฟา้ กระแสตรง



คาถามท้ายการเรยี น 1. เครื่องกลไฟฟา้ กระแสตรงทาหนา้ ทอี่ ะไร และมีกีแ่ บบ อะไรบ้าง และจงยกตัวอย่างในแต่ละแบบ 2. ส่วนที่อย่กู ับที่คอื อะไรจงยกตวั อย่างประกอบ 3. สว่ นท่เี คลือ่ นที่คืออะไรจงยกตัวอยา่ งประกอบ 4. ขั้วแม่เหล็กทาไมตอ้ งทาจากแผน่ เหลก็ อัดซอ้ นกัน 5. แปรงถา่ นทาหน้าทอี่ ะไร 6. ขดลวดอาร์เมเจอร์ทาหน้าทอี่ ะไรในเคร่ืองกาเนดิ ไฟฟา้ กระแสตรง 7. ขดลวดอารเ์ มเจอร์แบ่งการพันเป็นกแ่ี บบอะไรบ้าง 8. คอมมวิ เตเตอรท์ าหน้าที่อะไร