E-book เรื่องการเขียนโปรแกรมเบื้องต้นด้วยผังงาน

บทท่ี 2 การเขยี นโปรแกรม เบื้องตน้ ด้วยผงั งาน

บทท่ี 2 การเขียนโปรแกรมเบอ้ื งตน้ ดว้ ยผงั งาน 1. ผังงาน 2. ประเภทของผงั งาน 3. การเขียนผังงานการทางานแบบเรียงลาดับ 4. การเขยี นผงั งานการทางานแบบมเี งื่อนไข 5. การเขยี นผงั งานการทางานแบบทาซา้

1. ผงั งาน คือ อะไร? Flowchart คอื ผังที่ใชร้ ปู ภาพมาแสดงขัน้ ตอนการทางานของโปรแกรม โดยจะใชส้ ญั ลักษณต์ า่ งๆ เพื่อใช้แทนรปู แบบหรอื การทางานของคาส่งั โปรแกรม

1.1 ประโยชนข์ องผงั งาน 1. ทาใหเ้ ขา้ ใจและแยกแยะปัญหาได้ง่าย (Problem Define) 2. แสดงลาดบั การทางาน (Step Flowing) 3. หาขอ้ ผิดพลาดได้งา่ ย (Easy to Debug) 4. ทาความเขา้ ใจโปรแกรมได้ง่าย (Easy to Read) 5. ไมข่ นึ้ กับภาษาใดภาษาหน่งึ (Flexible Language)

1.2 หลักการเขยี นผงั งานทด่ี ี 1. ใชส้ ญั ลกั ษณต์ ามที่กาหนดไว้ 2. ใชล้ ูกศรแสดงทิศทางการไหลของขอ้ มลู จากบนลงล่างหรอื จากซ้ายไปขวาเสมอ 3. คาอธิบายในภาพควรส้ันกะทัดรดั และเข้าใจงา่ ย 4. ทุกแผนภาพต้องลูกศรแสดงทศิ ทางเข้า-ออก 5. ไม่ควรโยงเสน้ เชือ่ มผังงานท่ีอยู่ไกลกนั มากๆ ควรใช้สญั ลกั ษณจ์ ุดเชือ่ มต่อแทน 6. ผังงานควรมกี ารทดสอบความถกู ต้องของการทางานกอ่ นนาไปเขยี นโปรแกรม

ตารางแสดงสญั ลกั ษณ์

2. ประเภทของ 2.1 ผงั งานระบบ (System Flowchart) ผงั งาน แบ่งได้ 2 ประเภท

2. ประเภทของ 2.2 ผงั งานโปรแกรม (Program Flowchart) ผงั งาน แบ่งได้ 2 ประเภท

วางแผนและออกแบบ ซูโดโคด้ (Pseudo Code) อลั กอรทิ มึ แบบโฟลวชารต์

3. รปู แบบการเขียนพังงาน มี 3 ลกั ษณะ 3.1 การเขยี นผังงานการทางานแบบเรียงลาดบั (Sequence) เปน็ รูปแบบการเขียนโปรแกรมที่ง่ายที่สุด และไม่มีความซบั ซอ้ น มลี าดบั การทางานจากบนลงลา่ ง มกี ารทางานทีละคาสง่ั จนจบการทางาน

3. รปู แบบการเขียนพังงาน มี 3 ลกั ษณะ ตวั อย่างท่ี 1 3.1 การเขยี นผงั งานการทางานแบบเรยี งลาดับ 1. เร่ิมการทางานของโปรแกรม โดยกาหนดค่าตวั แปร A และ B มคี า่ เทา่ กับ 10 และ 2 ตามลาดบั 2. กาหนดใหค้ า่ ตัวแปร A มีค่าเท่ากับ A-B 3. แสดงคา่ ตวั แปร A ทางจอภาพ จบการทางานของโปรแกรม

3. รูปแบบการเขียนพงั งาน มี 3 ลกั ษณะ 3.2 การเขียนผงั งานการทางานแบบมเี งอ่ื นไข (Decision) การเลือกทางานตามเง่อื นไข (Decision) เปน็ รูปแบบการเขียนโปรแกรมทมี่ ี ทางเลือกเพอื่ ตดั สินใจซง่ึ โปรแกรมจะตรวจสอบเงือ่ นไข เพ่อื เลือกทศิ ทางการ ทางานของโปรแกรม โดยเลอื กทางเลอื กใดทางเลอื กหน่งึ จากสองทางเลอื กเท่านน้ั คือ > ทางานในทางเลอื กหนง่ึ เม่อื เง่ือนไขเปน็ จรงิ และ > ทางานในอีกทางเลือกหนึ่งเม่ือเขอ่ื นไขเปน็ เท็จ เมอื่ ทางานในแตล่ ะ ทางเลอื กเสร็จแล้ว โปรแกรมก็จะทางานในขน้ั ตอนตอ่ ไป

3. รูปแบบการเขียนพงั งาน มี 3 ลกั ษณะ ตวั อย่างท่ี 1 3.2 การเขียนผังงานการทางานแบบมเี งื่อนไข 1. เร่ิมการทางานของโปรแกรม โดยกาหนดคา่ ตวั แปร A และ B มีค่าเทา่ กบั 7 และ 3 ตามลาดบั 2. ตรวจสอบเง่ือนไขว่าคา่ ตัวแปร A มากกวา่ ค่าตัวแปร B หรือไม่ 3. ถา้ เงื่อนไงวา่ คา่ ตัวแปร A มากกวา่ ค่าตวั แปร B เป็นจริง กาหนดใหต้ ัวแปร A มคี ่าเท่ากับ A+1 4. แสดงคา่ ตวั แปร A และ B ทางจอภาพ จบการทางานของโปรแกรม

3. รูปแบบการเขยี นพงั งาน มี 3 ลกั ษณะ ตวั อย่างที่ 2 3.2 การเขยี นผังงานการทางานแบบมเี ง่อื นไข 1. เริ่มตน้ การทางานของโปรแกรม โดยกาหนดค่าตัวแปร A และ B มคี า่ เท่ากบั 13 และ 27 ตามลาดบั 2. ตรวจสอบเงอ่ื นไขวา่ ตวั แปร A มากกวา่ ตัวแปร B หรือไม่ 3. ถา้ เงือ่ นไขตัวแปร A มากกวา่ ค่าตวั แปร B เปน็ จริง ให้กาหนดใหต้ ัวแปร A มีคา่ เท่ากบั A+B 4. แต่ถา้ เง่อื นไขคา่ ตวั แปร A มากกว่าค่าตวั แปร B เป็นเท็จ ใหก้ าหนดตวั แปร A มคี า่ เท่ากบั A-B 5. แสดงคา่ ตัวแปร A และ B ทางจอภาพ จบการทางานของโปรแกรม

3. รปู แบบการเขยี นพังงาน มี 3 ลกั ษณะ 3.3 การเขยี นผังงานการทางานแบบทาซา (Loop) การทาซา้ (Loop) เปน็ รปู แบบการเขียนโปรแกรมทมี่ กี ารทางานในข้ันตอนเดิมซ้า ๆ กัน หลาย ๆ รอบ ซึ่งการทางานของโปรแกรมจะมีการตรวจสอบเง่ือนไข เพ่ือกาหนดให้เข้า ทางานในลูป หรอื ออกจากลปู การทางาน

3. รปู แบบการเขียนพังงาน มี 3 ลกั ษณะ ตัวอยา่ งที่ 1 3.3 การเขียนผังงานการทางานแบบทาซา (Loop) 1. เรมิ่ การทางานของโปรแกรม โดยกาหนดคา่ ตัวแปร i และ x มีคา่ เทา่ กับ 0 และ 0 ตามลาดับ 2. ตรวจสอบเง่ือนไขว่าค่าตัวแปร i น้อยกวา่ หรอื เทา่ กับ 10 หรือไม่ 3. ถ้าเงือ่ นไขคา่ ตวั แปร i น้อยกว่าหรอื เทา่ กบั 10 เปน็ จริง กาหนดใหต้ วั แปร x มีค่าเทา่ กับ x+i และตวั แปร i เพ่มิ คา่ 1 คา่ คือ i++ 4. เม่อื ตรวจสอบเงอื่ นไขวา่ คา่ ตวั แปร i นอ้ ยกว่าหรือเท่ากบั 10 เป็นเทจ็ ใหอ้ อกจากลูปการทางาน 5. แสดงค่าตัวแปร x ทางจอบภาพ จบการทางานของโปรแกรม

3. รปู แบบการเขยี นพงั งาน มี 3 ลกั ษณะ ตวั อย่างท่ี 2 3.3 การเขยี นผังงานการทางานแบบทาซา (Loop) 1. เร่ิมการทางานของโปรแกรม โดยกาหนดค่าตัวแปร i และ x มีค่าเทา่ กบั 0 และ 0 ตามลาดบั 2. กาหนดใหต้ ัวแปร x มคี ่าเทา่ กบั x + i 3. ตวั แปร i เพิ่มคา่ 1 คา่ คือ i++ 4. ตรวจสอบเงอ่ื นไขวา่ ค่าตัวแปร i น้อยกวา่ 10 หรือไม่ 5. ถ้าเงอื่ นไขคา่ ตัวแปร i นอ้ ยกว่า 10 เป็นจริง ให้กลบั ไปทาทีข่ อ้ 2 6. แตถ่ ้าเง่อื นไขค่าตวั แปร i น้อยกวา่ 10 เปน็ เทจ็ ใหอ้ อกจากลปู การทางาน 7. แสดงคา่ ตัวแปร x ทางจอภาพ จบการทางานของโปรแกรม

แบบฝกึ หดั ที่ 2.1 เรอื่ ง การเขียนผงั งาน (Flowchart) อยา่ งง่าย 2c6s5h2 1. จงเขียนลำดบั ขนั้ ตอนกำรตม้ บะหม่ีก่งึ สำเรจ็ รูปมำเป็นขอ้ ๆ .............................................................................................. .............................................................................................. 2. จงนำขนั้ ตอนจำกขอ้ ท่ี 1 มำวำดเป็นรูปแบบผงั งำน .............................................................................................. ..............................................................................................

แบบฝกึ หดั ท่ี 2.2 เร่อื ง การเขยี นผังงาน (Flowchart) แบบหลายทางเลอื ก 1. จงอธบิ ายผังงานตอ่ ไปน้ี 2c6s5h2 2. จงวาดผังงานพิจารณาการใช้ยา ตามฉลากยาทปี่ ิดขา้ งขวดแยกตามอายุ - ต่ากวา่ 5 ปี ห้ามรบั ประทาน - อายุ 5 ปีข้ึนไป แตไ่ ม่ถึง 8 ปี ครง้ั ละ 1 เม็ด - อายุ 8-14 ปี คร้ังละ 2 เม็ด - อายุ 15 ปีขนึ้ ไป คร้งั ละ 3 เมด็ - อายุ 8 ปีขนึ้ ไป แตไ่ ม่ถึง 15 ปี ครั้งละ 3 เม็ด

แบบฝึกหดั ที่ 2.3 เร่อื ง การเขียนผงั งาน (Flowchart) แบบวนรอบ 2c6s5h2 1. จงอธบิ ายผงั งานตอ่ ไปนี้ 2. จงวาดผังงานแบบวนรอบรบั ค่าจานวน 10 จานวนแลว้ แสดงค่าเฉล่ีย 10 จานวนนั้น