Handbook ng mga Pastor at Misyonero

100 ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON Paglilinaw na tanong: Ano ang normal na paraan ng paglilibing ng isang patay, may nakalutang na parte ng katawan o buong katawan ay nakabaon sa lupa? Buong katawan ang nakabaon sa lupa. Ganun din ang paglulubog sa isang taong binabautismuhan, dapat ay nakalubog ang buong katawan sa tubig bago iahon, simbolo ng pagkamatay, pagkalibing at muling pagkabuhay ng ating Panginoong Hesus. 4. Ang nagbabautismo ay kinakailangang isang lalaki na may authority na magbautismo, kagaya ng isang pastor (a. Acts 2:14 & 41), ebangelista o missionary (b. Acts 19:1-2, 4-5) o deacon (c. Acts 8:35-38). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 2:14  But Peter, standing up with the eleven, lifted up his voice, and said unto them, Ye men of Judaea, and all ye that dwell at Jerusalem, be this known unto you, and hearken to my words:  41  Then they that gladly received his word were baptized: and the same day there were added unto them about three thousand souls. 14 Datapuwa’t pagtindig ni Pedro na kasama ang labingisa, ay itinaas ang kaniyang tinig, at sa kanila’y nagsaysay, na sinasabing, Kayong mga lalaking taga Judea, at kayong lahat na nangananahan sa Jerusalem, mangaalaman nawa ninyong lahat ito, at inyong pakinggan ang aking mga salita. 41 Yaon ngang nagsitanggap ng kaniyang salita ay nangabautismuhan: at nangaparagdag sa kanila nang araw na yaon ang may tatlong libong kaluluwa. Simon Peter was considered the Pastor of Jerusalem Church AFTER the ascension of Christ. b. Acts 19:1 And it came to pass, that, while Apollos was at Corinth, Paul having passed through the upper coasts came to Ephesus: and finding certain disciples,  2 He said unto them, Have ye received the Holy Ghost since ye believed? And they said unto him, We have not so much as heard whether there be any Holy Ghost. 

ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 101 4 Then said Paul, John verily baptized with the baptism of repentance, saying unto the people, that they should believe on him which should come after him, that is, on Christ Jesus.  5  When they heard this, they were baptized in the name of the Lord Jesus 1 At nangyari, na, samantalang si Apolos ay nasa Corinto, pagkatahak ni Pablo ng mga lupaing matataas ay napasa Efeso, at nakasumpong ng ilang mga alagad: 2 At sa kanila’y sinabi niya, Tinanggap baga ninyo ang Espiritu Santo nang kayo’y magsisampalataya? At sinabi nila sa kaniya, Hindi, hindi man lamang namin narinig na may ibinigay na Espiritu Santo. 4 At sinabi ni Pablo, Nagbabautismo si Juan ng bautismo ng pagsisisi, na sinasabi sa bayan na sila’y magsisampalataya sa darating sa hulihan niya, sa makatuwid baga’y kay Jesus. 5 At nang kanilang marinig ito, ay nangapabautismo sila sa pangalan ng Panginoong Jesus. This event transpired during Paul’sThird Missionary Journey. c. Acts 8:35  Then Philip opened his mouth, and began at the same scripture, and preached unto him Jesus. 36 And as they went on their way, they came unto a certain water: and the eunuch said, See, here is water; what doth hinder me to be baptized? 37 And Philip said, If thou believest with all thine heart, thou mayest. And he answered and said, I believe that Jesus Christ is the Son of God. 38 And he commanded the chariot to stand still: and they went down both into the water, both Philip and the eunuch; and he baptized him 35 At binuka ni Felipe ang kaniyang bibig, at pagpapasimula sa kasulatang ito, ay ipinangaral sa kaniya si Jesus. 36 At sa pagpapatuloy sa daan, ay nagsidating sila sa dakong may tubig; at sinabi ng bating, Narito, ang tubig; ano ang nakahahadlang upang ako’y mabautismuhan? 37 At sinabi ni Felipe Kung nanampalataya ka ng buong puso ay mangyayari. At sumagot siya at sinabi: Sumasampalataya ako na si Jesu-Cristo ay Anak ng Dios. 38 At ipinagutos niyang itigil ang karo: at sila’y kapuwa lumusong sa tubig, si Felipe at ang bating; at kaniyang binautismuhan siya. Philip was one of the seven chosen deacons in Acts 6:5.

102 ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 5. Si John the Baptist ay isang halimbawa ng isang lalaking lingkod ng Diyos na sinugo o binigyan ng Diyos ng authority na magbautismo (a. John 1:6, 26 & 28). Siya ang nagbautismo sa mga apostol at sa ating Panginoong Hesus (b. Acts 1:22 & 25 and Matthew 3:13 & 16). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. John 1:6 There was a man sent from God, whose name was John. 26  John answered them, saying, I baptize with water: but there standeth one among you, whom ye know not;  28  These things were done in Bethabara beyond Jordan, where John was baptizing. 6 Naparito ang isang tao, na sugong mula sa Dios, na ang kaniyang pangalan ay Juan. 26 Sila’y sinagot ni Juan, na nagsasabi, Ako’y bumabautismo sa tubig: datapuwa’t sa gitna ninyo’y may isang nakatayo na hindi ninyo nakikilala, 28 Ang mga bagay na ito’y ginawa sa Betania, sa dako pa roon ng Jordan, na pinagbabautismuhan ni Juan. b. Acts 1:22  Beginning from the baptism of John, unto that same day that he was taken up from us, must one be ordained to be a witness with us of his resurrection. 25 That he may take part of this ministry and apostleship, from which Judas by transgression fell, that he might go to his own place.  22 Magmula sa pagbautismo ni Juan, hanggang sa araw na siya’y tanggapin sa itaas mula sa atin, ay nararapat na ang isa sa mga ito’y maging saksi na kasama natin sa kaniyang pagkabuhay na maguli. 25 Upang tanggapin ang katungkulan sa ministeriong ito at pagkaapostol na kinahulugan ni Judas, upang siya’y makaparoon sa kaniyang sariling kalalagyan. Kinakailangan na na-baptized ni John the Baptist ang papalit sa pagiging apostol ni Judas Iscariot. Matthew 3:13  Then cometh Jesus from Galilee to Jordan unto John, to be baptized of him. 16  And Jesus, when he was baptized, went up straightway out of the water: and, lo, the heavens were opened unto him, and he saw the Spirit of God descending like a dove, and lighting upon him: 

ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 103 13 Nang magkagayo’y naparoon si Jesus mula sa Galilea at lumapit kay Juan sa ilog ng Jordan, upang siya’y bautismuhan niya. 16 At nang mabautismuhan si Jesus, pagdaka’y umahon sa tubig: at narito, nangabuksan sa kaniya ang mga langit, at nakita niya ang Espiritu ng Dios na bumababang tulad sa isang kalapati, at lumalapag sa kaniya; 6. Ang taong ligtas ay dapat bautismuhan sa pangalan ng Diyos Ama, Diyos Anak at Diyos Espiritu Santo (a. Matthew 28:19). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 28:19  Go ye therefore, and teach all nations, baptizing them in the name of the Father, and of the Son, and of the Holy Ghost:  Dahil dito magsiyaon nga kayo, at gawin ninyong mga alagad ang lahat ng mga bansa, na sila’y inyong bautismuhan sa pangalan ng Ama at ng Anak at ng Espiritu Santo: 7. Ang Panginoong Diyos ang nagdaragdag sa Iglesia ng mga naliligtas at nababautismuhan. (a. Acts 2:41 & 47 and 11:24). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 2:41  Then they that gladly received his word were baptized: and the same day there were added unto them about three thousand souls. 47  Praising God, and having favour with all the people. And the Lord added to the church daily such as should be saved.  41 Yaon ngang nagsitanggap ng kaniyang salita ay nangabautismuhan: at nangaparagdag sa kanila nang araw na yaon ang may tatlong libong kaluluwa. 47 Na nangagpupuri sa Dios, at nangagtatamo ng paglingap ng buong bayan. At idinaragdag sa kanila ng Panginoon araw-araw yaong nangaliligtas. Acts 11:24  For he was a good man, and full of the Holy Ghost and of faith: and much people was added unto the Lord.  Sapagka’t siya’y lalaking mabuti, at puspos ng EspirituSanto at ng pananampalataya: at maraming tao ang nangaparagdag sa Panginoon.

104 ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON Itinuturo ng Biblia tungkol sa Hapunan ng Panginoon: 1. Ang Hapunan ng Panginoon ay isa sa dalawang ordinansa ng Iglesia. Una ay ang ordinansa ng Bautismo sa isang taong naligtas na, at pangalawa ay ang Hapunan ng Panginoon na ginaganap ng isang lokal na iglesia (a. Matthew 26:26-29 & Mark 14:22-25). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 26:26  And as they were eating, Jesus took bread, and blessed it, and brake it, and gave it to the disciples, and said, Take, eat; this is my body. 27 And he took the cup, and gave thanks, and gave it to them, saying, Drink ye all of it; 28 For this is my blood of the new testament, which is shed for many for the remission of sins. 29 But I say unto you, I will not drink henceforth of this fruit of the vine, until that day when I drink it new with you in my Father’s kingdom.  26 At samantalang sila’y nagsisikain, ay dumampot si Jesus ng tinapay, at pinagpala, at pinagputolputol; at ibinigay sa mga alagad, at sinabi, Kunin ninyo, kanin ninyo; ito ang aking katawan.27 Atdumampotsiyangisangsaro,atnagpasalamat, at ibinigay sa kanila, na nagsasabi, Magsiinom kayong lahat diyan; 28 Sapagka’t ito ang aking dugo ng tipan, na nabubuhos dahil sa marami, sa ikapagpapatawad ng mga kasalanan. 29 Datapuwa’t sinasabi ko sa inyo, na buhat ngayon ay hindi na ako iinom nitong bunga ng ubas, hanggang sa araw na yaon na inumin kong panibago na mga kasalo ko kayo sa kaharian ng aking Ama. Mark 14:22  And as they did eat, Jesus took bread, and blessed, and brake it, and gave to them, and said, Take, eat: this is my body. 23 And he took the cup, and when he had given thanks, he gave it to them: and they all drank of it. 24 And he said unto them, This is my blood of the new testament, which is shed for many.  25  Verily I say unto you, I will drink no more of the fruit of the vine, until that day that I drink it new in the kingdom of God.  22 At samantalang sila’y nagsisikain, ay dumampot siya ng tinapay, at nang kaniyang mapagpala, ay kaniyang pinagputolputol, at ibinigay sa kanila, at sinabi, Inyong kunin:

ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 105 ito ang aking katawan. 23 At siya’y dumampot ng isang saro, at nang siya’y makapagpasalamat, ay ibinigay niya sa kanila: at doo’y nagsiinom silang lahat. 24 At sinabi niya sa kanila, Ito’y ang aking dugo ng tipan, na nabubuhos dahil sa marami. 25 Katotohanang sinasabi ko sa inyo, na hindi na ako iinom ng bunga ng ubas, hanggang sa araw na yaon na inumin kong panibago sa kaharian ng Dios. 2. Ang Hapunan ng Panginoon ay ginagawa bilang pagsunod sa utos ng Panginoon (a. 1 Corinthians 11:24-25). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 1 Corinthians 11:24  And when he had given thanks, he brake it, and said, Take, eat: this is my body, which is broken for you: this do in remembrance of me. 25  After the same manner also he took the cup, when he had supped, saying, This cup is the new testament in my blood: this do ye, as oft as ye drink it, in remembrance of me.  24 At nang siya’y makapagpasalamat, ay kaniyang pinagputolputol, at sinabi, Ito’y aking katawan na pinagputolputol dahil sa inyo: gawin ninyo ito sa pagaalaala sa akin. 25 At gayon din naman hinawakan ang saro pagkatapos na makahapon, na sinasabi, Ang sarong ito’y siyang bagong tipan sa aking dugo: gawin ninyo ito sa tuwing kayo’y magsisiinom, sa pagaalaala sa akin. 3. Ang Hapunan ng Panginoon ay ginagawa ng isang Iglesia upang alalahanin ang kamatayan ng ating Panginoong Hesus at bilang pagpapakita ng ating pag-asa sa Kanyang muling pagbabalik (a. 1 Corinthians 11:24-26). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 1 Corinthians 11:24 And when he had given thanks, he brake it, and said, Take, eat: this is my body, which is broken for you: this do in remembrance of me. 25 After the same manner also he took the cup, when he had supped, saying, This cup is the new testament in my blood: this do ye, as oft as ye drink it, in remembrance of me. 26 For as often as ye eat this bread, and drink this cup, ye do shew the Lord’s death till he come. 

106 ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 24 At nang siya’y makapagpasalamat, ay kaniyang pinagputolputol, at sinabi, Ito’y aking katawan na pinagputolputol dahil sa inyo: gawin ninyo ito sa pagaalaala sa akin. 25 At gayon din naman hinawakan ang saro pagkatapos na makahapon, na sinasabi, Ang sarong ito’y siyang bagong tipan sa aking dugo: gawin ninyo ito sa tuwing kayo’y magsisiinom, sa pagaalaala sa akin. 26 Sapagka’t sa tuwing kanin ninyo ang tinapay na ito, at inuman ninyo ang saro, ay inihahayag ninyo ang pagkamatay ng Panginoon hanggang sa dumating siya. 4. Ang tinapay na walang lebadura (unleavened bread) ay naglalarawan ng dalisay, perpekto at banal na katawan ni Hesu-Kristo na ibinigay Niya sa atin upang mabayubay at mamatay sa krus (a. Luke 22:19 & 1 Corinthians 11:23-24). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Luke 22:19 And he took bread, and gave thanks, and brake it, and gave unto them, saying, This is my body which is given for you: this do in remembrance of me.  At siya’y dumampot ng tinapay, at nang siya’y makapagpasalamat, ay kaniyang pinagputolputol, at ibinigay sa kanila, na sinasabi, Ito’y aking katawan, na ibinibigay dahil sa inyo: gawin ninyo ito sa pagaalaala sa akin. 1 Corinthians 11:23 For I have received of the Lord that which also I delivered unto you, That the Lord Jesus the same night in which he was betrayed took bread: 24 And when he had given thanks, he brake it, and said, Take, eat: this is my body, which is broken for you: this do in remembrance of me. 23 Sapagka’t tinanggap ko sa Panginoon ang ibinibigay ko naman sa inyo; na ang Panginoong Jesus nang gabing siya’y ipagkanulo ay dumampot ng tinapay; 24 At nang siya’y makapagpasalamat, ay kaniyang pinagputolputol, at sinabi, Ito’y aking katawan na pinagputolputol dahil sa inyo: gawin ninyo ito sa pagaalaala sa akin.

ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 107 5. Ang purong katas ng ubas (fruit of the vine) ay naglalarawan ng kadalisayan (puro o walang bahid kasalanan) ng dugo ni Kristo Hesus na nabuhos para sa kapatawaran ng ating mga kasalanan (a. Hebrews 9:22). Ang mananampalataya na makikisalo sa Hapunan ng Panginoon (sa isang lokal na iglesia) ay dapat ligtas at miembro na ng iglesiang ito. Sa Biblia, makikita na bago ginanap ang Hapunan ng Panginoon ay nakaalis na si Judas Iscariote, na hindi tunay na mananampalataya ni Hesu-Kristo (b. John 13:21, 25-27 & 30). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Hebrews 9:22 And almost all things are by the law purged with blood; and without shedding of blood is no remission.  At ayon sa kautusan, ay halos masasabi kong lahat ng mga bagay ay nililinis ng dugo, at maliban na sa pagkabuhos ng dugo ay walang kapatawaran. b. John 13:21  When Jesus had thus said, he was troubled in spirit, and testified, and said, Verily, verily, I say unto you, that one of you shall betray me.  25 He then lying on Jesus’ breast saith unto him, Lord, who is it?  26 Jesus answered, He it is, to whom I shall give a sop, when I have dipped it. And when he had dipped the sop, he gave it to Judas Iscariot, the son of Simon. 27  And after the sop Satan entered into him. Then said Jesus unto him, That thou doest, do quickly.  30  He then having received the sop went immediately out: and it was night.  21 Nang masabing gayon ni Jesus, siya’y nagulumihanan sa espiritu, at pinatotohanan, at sinabi, Katotohanan, katotohanang sinasabi ko sa inyo, na ako’y ipagkakanulo ng isa sa inyo. 25 Ang nakahilig nga sa dibdib ni Jesus ay nagsabi sa kaniya, Panginoon, sino yaon? 26 Sumagot nga si Jesus,Yaong aking ipagsawsaw at bigyan ng tinapay ay siya nga. Kaya’t nang maisawsaw niya ang tinapay, ay kinuha niya at ibinigay niya kay Judas, na anak ni Simon Iscariote. 27 At pagkatapos na maisubo, si Satanas nga ay pumasok sa kaniya. Sinabi nga sa kaniya ni Jesus, Ang ginagawa mo, ay gawin mong madali. 30 Nang kaniya ngang matanggap ang subo ay umalis agad: at noo’y gabi na.

108 ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 6. Dapat itong gawin ng nararapat (worthily) at may pagsisiyasat sa kanyang sarili, upang hindi siya tumanggap ng kaparusahan ng Diyos (a. 1 Corinthians 10:31 and 1 Corinthians 11:27-30). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 1 Corinthians 10:31 Whether therefore ye eat, or drink, or whatsoever ye do, do all to the glory of God. Kaya kung kayo’y nagsisikain man, o nagsisiinom man o anoman ang inyong ginagawa, gawin ninyo ang lahat sa ikaluluwalhati ng Dios. 1 Corinthians 11:27  Wherefore whosoever shall eat this bread, and drink this cup of the Lord, unworthily, shall be guilty of the body and blood of the Lord. 28 But let a man examine himself, and so let him eat of that bread, and drink of that cup. 29 For he that eateth and drinketh unworthily, eateth and drinketh damnation to himself, not discerning the Lord’s body. 30 For this cause many are weak and sickly among you, and many sleep.   27 Kaya’t ang sinomang kumain ng tinapay, o uminom sa saro ng Panginoon, na di nararapat, ay magkakasala sa katawan at dugo ng Panginoon. 28 Datapuwa’t siyasatin ng tao ang kaniyang sarili, at saka kumain ng tinapay, at uminom sa saro. 29 Sapagka’t ang kumakain at umiinom, ay kumakain at umiinom ng hatol sa kaniyang sarili, kung hindi niya kinikilala ang katawan ng Panginoon. 30 Dahil dito’y marami sa inyo ang mahihina at mga masasaktin, at hindi kakaunti ang nangatutulog.

109 X GOBYERNO SIBIL Then Peter and the other apostles answered and said, We ought to obey God rather than men. Acts 5:29   Iexhort therefore, that, first of all, supplications, prayers, intercessions, and giving of thanks, be made for all men;  2  For kings, and for all that are in authority; that we may lead a quiet and peaceable life in all godliness and honesty.  1 Timothy 2:1

110 X GOBYERNO SIBIL Itinuturo ng Biblia na: 1. Hiwalay ang pamamahala at pondo ng gobyerno at ng iglesia. As a rule, ang gobyerno ay hindi dapat nakikialam sa pamamalakad, paraan ng pagsamba at pananampalataya ng iglesia (Section 6, Article II & Section 5, Article III of the 1987 Constitution). Sa kabilang dako naman, ang iglesia ay hindi rin dapat nanghihimasok sa pagpapatakbo ng Gobyerno Sibil (a. Matthew 22:21). Inuutusan tayo ng Salita ng Diyos na ibigay natin ang mga bagay na nararapat para sa Diyos, at ganun din naman, ibigay din natin ang mga bagay na nararapat ibigay sa Gobyerno Sibil (b. Romans 13:6-7). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 22:21  They say unto him, Caesar’s. Then saith he unto them, Render therefore unto Caesar the things which are Caesar’s; and unto God the things that are God’s.  Sinabi nila sa kaniya, Kay Cesar. Nang magkagayo’y sinabi niya sa kanila, Kaya’t ibigay ninyo kay Cesar ang sa kay Cesar; at sa Dios ang sa Dios. b. Romans 13:6 For for this cause pay ye tribute also: for they are God’s ministers, attending continually upon this very thing. 7 Render therefore to all their dues: tribute to whom tribute is due; custom to whom custom; fear to whom fear; honour to whom honour.  6 Sapagka’t dahil dito ay nagsisipagbayad naman kayo ng buwis; sapagka’t sila’y mga tagapangasiwa ng paglilingkod sa Dios, na nagsisipamahalang walang patid sa bagay na ito. 7 Ibigay ninyo sa lahat ang sa kanila’y nararapat: buwis sa dapat buwisan; ambag sa dapat ambagan; takot sa dapat katakutan; puri sa dapat papurihan. 2. Ang mga namumuno sa gobyerno sibil ay inordinahan o itinakda ng Diyos sa kanilang posisyon. At ang sinumang sumasalangsang sa kanila ay sumasalangsang sa utos ng Diyos at tatanggap ng kahatulan (a. Romans 13:1-2).

GOBYERNO SIBIL 111 English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Romans 13:1  Let every soul be subject unto the higher powers. For there is no power but of God: the powers that be are ordained of God. 2 Whosoever therefore resisteth the power, resisteth the ordinance of God: and they that resist shall receive to themselves damnation.  1 Ang bawa’t kaluluwa ay pasakop sa matataas na kapangyarihan: sapagka’t walang kapangyarihan na hindi mula sa Dios; at ang mga kapangyarihang yao’y hinirang ng Dios. 2 Kaya nga’t ang sumasalangsang sa kapangyarihan, ay sa utos ng Dios sumasalangsang: at ang mga nagsisalangsang ay magsisitanggap ng kahatulan sa kanilang sarili. 3. Ang mga kristiano o mananampalataya ay dapat sumusunod (a. Titus 3:1), nagpapasakop (b. Romans 13:3-5 & 1 Peter 2:13-14) at ipinapanalangin ang mga namumuno sa gobyerno, nasyunal man o lokal (c. 1 Timothy 2:1-2), maliban na lamang kung ang pagsunod sa inuutos nila ay lalabag na sa inuutos ng Biblia (d. Acts 5:29 & Daniel 3:15-18). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Titus 3:1 Put them in mind to be subject to principalities and powers, to obey magistrates, to be ready to every good work,  Ipaalala mo sa kanilang pasakop sa mga pinuno, sa mga may kapangyarihan, na mangagmasunurin, na humanda sa bawa’t gawang mabuti, b. Romans 13:3 For rulers are not a terror to good works, but to the evil. Wilt thou then not be afraid of the power? do that which is good, and thou shalt have praise of the same: 4 For he is the minister of God to thee for good. But if thou do that which is evil, be afraid; for he beareth not the sword in vain: for he is the minister of God, a revenger to execute wrath upon him that doeth evil. 5 Wherefore ye must needs be subject, not only for wrath, but also for conscience sake.  3 Sapagka’t ang mga pinuno ay hindi kilabot sa gawang mabuti, kundi sa masama. At ibig mo bagang mawalaan ng takot sa may kapangyarihan? gawin mo ang mabuti, at magkakamit ka ng kapurihan sa kaniya:

112 GOBYERNO SIBIL 4 Sapagka’t siya’y ministro ng Dios sa ikagagaling mo. Datapuwa’t kung ginagawa mo ang masama, ay matakot ka; sapagka’t hindi walang kabuluhan ang pagdadala niya ng tabak: sapagka’t siya’y ministro ng Dios, tagapaghiganti sa ikagagalit sa gumagawa ng masama. 5 Kaya nga’t dapat na kayo’y pasakop, hindi lamang dahil sa kagalitan, kundi naman dahil sa budhi. 1 Peter 2:13  Submit yourselves to every ordinance of man for the Lord’s sake: whether it be to the king, as supreme; 14  Or unto governors, as unto them that are sent by him for the punishment of evildoers, and for the praise of them that do well.  13 Kayo’y pasakop sa bawa’t palatuntunan ng tao alangalang sa Panginoon: maging sa hari, na kataastaasan; 14 O sa mga gobernador, na sinugo niya sa panghihiganti sa nagsisigawa ng masama at sa kapurihan ng nagsisigawa ng mabuti. c. 1 Timothy 2:1  I exhort therefore, that, first of all, supplications, prayers, intercessions, and giving of thanks, be made for all men; 2  For kings, and for all that are in authority; that we may lead a quiet and peaceable life in all godliness and honesty.  1 Una-una nga sa lahat ng mga bagay, ay iniaaral ko na manaing, manalangin, mamagitan, at magpasalamat na patungkol sa lahat ng mga tao; 2 Ang mga hari at ang lahat ng nangasa mataas na kalagayan; upang tayo’y mangabuhay na tahimik at payapa sa buong kabanalan at kahusayan. d. Acts 5:29  Then Peter and the other apostles answered and said, We ought to obey God rather than men. Datapuwa’t nagsisagot si Pedro at ang mga apostol at nangagsabi, Dapat muna kaming magsitalima sa Dios bago sa mga tao. Daniel 3:15  Now if ye be ready that at what time ye hear the sound of the cornet, flute, harp, sackbut, psaltery, and dulcimer, and all kinds of musick, ye fall down and worship the image which I have made; well: but if ye worship not, ye shall be cast the same hour into

GOBYERNO SIBIL 113 the midst of a burning fiery furnace; and who is that God that shall deliver you out of my hands? 16 Shadrach, Meshach, and Abednego, answered and said to the king, O Nebuchadnezzar, we are not careful to answer thee in this matter. 17 If it be so, our God whom we serve is able to deliver us from the burning fiery furnace, and he will deliver us out of thine hand, O king. 18 But if not, be it known unto thee, O king, that we will not serve thy gods, nor worship the golden image which thou hast set up.  15 Kung kayo nga’y magsihanda sa panahong inyong marinig ang tunog ng korneta, ng plauta, ng alpa, ng sambuko, ng salterio, ng gaita, at ng lahat na sarisaring panugtog, na mangagpatirapa at magsisamba sa larawan na aking ginawa, mabuti: nguni’t kung kayo’y hindi magsisamba, kayo’y ihahagis sa oras ding yaon sa gitna ng mabangis na hurnong nagniningas; at sinong dios ang magliligtas sa inyo sa aking kamay? 16 Si Sadrach, si Mesach, at si Abed-nego, ay nagsisagot, at nangagsabi sa hari, Oh Nabucodonosor, kami ay walang kailangan na magsisagot sa iyo sa bagay na ito. 17 Narito, ang aming Dios na aming pinaglilingkuran ay makapagliligtas sa amin sa mabangis na hurnong nagniningas; at ililigtas niya kami sa iyong kamay, Oh hari. 18 Nguni’t kung hindi, talastasin mo, Oh hari, na hindi kami mangaglilingkod sa iyong mga dios, ni magsisisamba man sa larawang ginto na iyong itinayo. 4. Huwag katakutan ang nakakapatay sa katawan, subalit hindi nakakapatay sa kaluluwa. Bagkus ay matakot sa kanya na may kakayanang patayin ang kapuwa kaluluwa at katawan sa impiyerno (a. Matthew 10:28). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 10:28  And fear not them which kill the body, but are not able to kill the soul: but rather fear him which is able to destroy both soul and body in hell.  At huwag kayong mangatakot sa mga nagsisipatay ng katawan, datapuwa’t hindi nangakakapatay sa kaluluwa: kundi bagkus ang katakutan ninyo’y yaong makapupuksa sa kaluluwa at sa katawan sa impierno.

114 GOBYERNO SIBIL 5. Mayroon tayong nag-iisang Panginoon, Siya ay si Kristo Hesus (a. Matthew 23:10). Siya ang Hari ng mga hari, at Panginoon ng mga panginoon (b. Revelation 19:16). At darating ang araw na ang lahat ng tuhod ay luluhod sa Kanya (c. Psalm 72:11 & Romans 14:9-11). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 23:10  Neither be ye called masters: for one is your Master, even Christ. Ni huwag kayong patawag na mga panginoon; sapagka’t iisa ang inyong panginoon, sa makatuwid baga’y ang Cristo. b. Revelation 19:16  And he hath on his vesture and on his thigh a name written, KING OF KINGS, AND LORD OF LORDS. At siya’y mayroong isang pangalang nakasulat sa kaniyang damit at sa kaniyang hita, HARI NG MGA HARI AT PANGINOON NG MGA PANGINOON. c. Psalm 72:11  Yea, all kings shall fall down before him: nations shall serve him.  Oo, lahat ng mga hari ay magsisiyukod sa harap niya: lahat ng mga bansa ay mangaglilingkod sa kaniya. Romans 14:9  For to this end Christ both died, and rose, and revived, that he might be Lord both of the dead and living.  10  But why dost thou judge thy brother? or why dost thou set at nought thy brother? for we shall all stand before the judgment seat of Christ. 11 For it is written, As I live, saith the Lord, every knee shall bow to me, and every tongue shall confess to God. 9 Sapagka’t dahil dito ay namatay si Cristo at nabuhay na maguli, upang siya’y maging Panginoon ng mga patay at gayon din ng mga buhay. 10 Datapuwa’t ikaw, bakit humahatol ka sa iyong kapatid? at ikaw naman, bakit pinawalaang halaga mo ang iyong kapatid? sapagka’t tayong lahat ay tatayo sa harapan ng hukuman ng Dios. 11 Sapagka’t nasusulat, Buhay ako, sabi ng Panginoon, sa akin ang bawa’t tuhod ay luluhod, At ang bawa’t dila ay magpapahayag sa Dios.

115 XI ANG IGLESIA AT MISSION WORKS And I say also unto thee, That thou art Peter, and upon this rock I will build my church; and the gates of hell shall not prevail against it. Matthew 16:18 Go ye therefore, and teach all nations, baptizing them in the name of the Father, and of the Son, and of the Holy Ghost:  Teaching them to observe all things whatsoever I have commanded you: and, lo, I am with you alway, even unto the end of the world. Amen. Matthew 28:19-20    

116 XI ANG IGLESIA AT MISSION WORKS Itinuturo ng Biblia na: 1. Ang pagganap ng Great Commission ay ibinigay ng Panginoong Hesus sa Church o Iglesia na Kanyang itinatag (a. Matthew 28:18-20). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 28:19 Go ye therefore, and teach all nations, baptizing them in the name of the Father, and of the Son, and of the Holy Ghost: 20 Teaching them to observe all things whatsoever I have commanded you: and, lo, I am with you alway, even unto the end of the world. Amen.  19 Dahil dito magsiyaon nga kayo, at gawin ninyong mga alagad ang lahat ng mga bansa, na sila’y inyong bautismuhan sa pangalan ng Ama at ng Anak at ng Espiritu Santo: 20 Na ituro ninyo sa kanila na kanilang ganapin ang lahat ng mga bagay na iniutos ko sa inyo: at narito, ako’y sumasa inyong palagi, hanggang sa katapusan ng sanglibutan. 2. Ang Great Commission ay nagsisimula sa pamamagitan ng pagtuturo ng kaligtasan ni Kristo Hesus (a. Acts 8:35-38), at ang sumunod ay ang pagbabautismo sa naligtas (b. Acts 2:41), at panghuli ay turuan sila na tuparin lahat ng mga bagay na ipinag-utos sa atin ng Panginoon o kilala sa tawag na discipleship (c. Acts 2:42 & 46). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 8:35 Then Philip opened his mouth, and began at the same scripture, and preached unto him Jesus. 36  And as they went on their way, they came unto a certain water: and the eunuch said, See, here is water; what doth hinder me to be baptized? 37 And Philip said, If thou believest with all thine heart, thou mayest. And he answered and said, I believe that Jesus Christ is the Son of God. 

ANG IGLESIA AT MISSION WORKS 117 38 And he commanded the chariot to stand still: and they went down both into the water, both Philip and the eunuch; and he baptized him.  35 At binuka ni Felipe ang kaniyang bibig, at pagpapasimula sa kasulatang ito, ay ipinangaral sa kaniya si Jesus. 36 At sa pagpapatuloy sa daan, ay nagsidating sila sa dakong may tubig; at sinabi ng bating, Narito, ang tubig; ano ang nakahahadlang upang ako’y mabautismuhan? 37 At sinabi ni Felipe Kung nanampalataya ka ng buong puso ay mangyayari. At sumagot siya at sinabi: Sumasampalataya ako na si Jesu- Cristo ay Anak ng Dios. 38 At ipinagutos niyang itigil ang karo: at sila’y kapuwa lumusong sa tubig, si Felipe at ang bating; at kaniyang binautismuhan siya. b. Acts 2:41  Then they that gladly received his word were baptized: and the same day there were added unto them about three thousand souls. Yaon ngang nagsitanggap ng kaniyang salita ay nangabautismuhan: at nangaparagdag sa kanila nang araw na yaon ang may tatlong libong kaluluwa. c. Acts 2:42 And they continued stedfastly in the apostles’ doctrine and fellowship, and in breaking of bread, and in prayers. 46 And they, continuing daily with one accord in the temple, and breaking bread from house to house, did eat their meat with gladness and singleness of heart,  42 At sila’y nagsipanatiling matibay sa turo ng mga apostol at sa pagsasamasama, sa pagpuputolputol ng tinapay at sa mga pananalangin. 46 At araw-araw sila’y nagsisipanatiling matibay sa pagkakaisa sa templo, at sa pagpuputolputol ng tinapay sa bahay-bahay, at nagsisikain sila ng kanilang pagkain na may galak at may katapatan ng puso. See also Matthew 28:20

118 ANG IGLESIA AT MISSION WORKS 3. Ang bawat mananampalataya na miembro ng isang iglesia ay may responsibilidad na ipahayag ang ebangelio ni Kristo sa sangkatauhan (a. John 20:21, Mark 16:15 & Acts 8:1 & 4). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. John 20:21 Then said Jesus to them again, Peace be unto you: as my Father hath sent me, even so send I you. Sinabi ngang muli sa kanila ni Jesus, Kapayapaan ang sumainyo: kung paanong pagkasugo sa akin ng Ama, ay gayon din naman sinusugo ko kayo. Mark 16:15 And he said unto them, Go ye into all the world, and preach the gospel to every creature. At sinabi niya sa kanila, Magsiyaon kayo sa buong sanglibutan, at inyong ipangaral ang evangelio sa lahat ng kinapal. Acts 8:1  And Saul was consenting unto his death. And at that time there was a great persecution against the church which was at Jerusalem; and they were all scattered abroad throughout the regions of Judaea and Samaria, except the apostles. 4 Therefore they that were scattered abroad went every where preaching the word. 1 At siSaulo ay sumangayon sa kaniyang pagkamatay.At nang araw na yao’y nangyari ang isang malaking paguusig laban sa iglesia na nasa Jerusalem; at silang lahat ay nagsipangalat sa lahat ng mga dako ng Judea at Samaria, maliban na sa mga apostol. 4 Ang mga nagsipangalat nga ay nagsipaglakbay, na ipinangangaral ang salita. Paglilinaw na mga tanong: Sino ang mga naiwan sa Church sa Jerusalem at sino ang nagsipangalat sa ibat- ibang lugar? Ano ang ginawa ng mga mananampalatayang nagsipangalat sa ibat-ibang lugar? Ang naiwan sa Jerusalem ay ang mga apostol, at ang mga nagsipangalat sa ibat-ibang lugar ay ang mga mananampalataya. Ang mga mananampalatayang ito ay nagsipagpahayag ng Salita ng Diyos.

ANG IGLESIA AT MISSION WORKS 119 4. Ang isang ebangelista o mas kilala ngayon sa tawag na misyonero ay ipinapanalangin at sinusugo ng Iglesia kagaya ng ginawa ng Iglesia sa Antioch (Syria) kay Barnabas at kay Saulo na nakilala bilang Apostol Pablo (a. Acts 13:1-3 & Romans 10:14-15). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 13:1 Now there were in the church that was at Antioch… 2 As they ministered to the Lord, and fasted, the Holy Ghost said, Separate me Barnabas and Saul for the work whereunto I have called them. 3 And when they had fasted and prayed, and laid their hands on them, they sent them away. 1 Sa iglesia nga na nasa Antioquia ay may mga propeta at mga guro, si Bernabe, at si Simeon na tinatawag na Niger, at si Lucio na taga Cirene, at si Manaen na kapatid sa gatas ni Herodes na tetrarka, at si Saulo. 2 At nang sila’y nagsisipaglingkod sa Panginoon, at nangagaayuno, ay sinabi ng Espiritu Santo, Ibukod ninyo sa akin si Bernabe at si Saulo sa gawaing itinawag ko sa kanila. 3 Nang magkagayon, nang sila’y makapagayuno na at makapanalangin at maipatong ang mga kamay nila sa kanila, ay kanilang pinayaon sila. Romans 10: 14 How then shall they call on him in whom they have not believed? and how shall they believe in him of whom they have not heard? and how shall they hear without a preacher? 15 And how shall they preach, except they be sent? as it is written, How beautiful are the feet of them that preach the gospel of peace, and bring glad tidings of good things!  14 Paano nga silang magsisitawag doon sa hindi nila sinampalatayanan? at paano silang magsisisampalataya sa kaniya na hindi nila napakinggan? at paano silang mangakikinig na walang tagapangaral? 15 At paano silang magsisipangaral, kung hindi sila nga sinugo? gaya nga ng nasusulat, Anong pagkaganda ng mga paa niyaong mga nagdadala ng masasayang balita ng mga bagay na mabuti!

120 ANG IGLESIA AT MISSION WORKS 5. Ang isang ebangelista ay nagbibigay ulat sa nagsugo sa kanya tungkol sa kanyang mga ginawa sa ministeryo, gaya ng pagbibigay ulat na ginawa ni Apostol Pablo sa iglesia sa Antioch (a. Acts 14:26 -27). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 14:26  And thence sailed to Antioch, from whence they had been recommended to the grace of God for the work which they fulfilled. 27 And when they were come, and had gathered the church together, they rehearsed all that God had done with them, and how he had opened the door of faith unto the Gentiles.  26 At buhat doo’y nagsilayag sila sa Antioquia, na doo’y ipinagtagubilin sila sa biyaya ng Dios dahil sa gawang kanilang natapos na. 27 At nang sila’y magsidating, at matipon na ang iglesia, ay isinaysay nila ang lahat ng mga bagay na ginawa ng Dios sa kanila, at kung paanong binuksan niya sa mga Gentil ang pintuan ng pananampalataya.

121 XII ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB Now concerning the collection for the saints, as I have given order to the churches of Galatia, even so do ye. Upon the first day of the week let every one of you lay by him in store, as God hath prospered him, that there be no gatherings when I come . 1 Corinthians 16:1-2

122 XII ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB Itinuturo ng Biblia na: 1. Ang Diyos ang nagmamay-ari ng lahat ng bagay (a. Psalm 24:1, Exodus 19:5 & Haggai 2:8), kasama ang ating buhay (b. Genesis 2:7, Job 2:6-7 & Luke 12:19-20). At ang bawat anak ng Diyos (ligtas) ay katiwala lamang ng Diyos sa lahat ng mga bagay na kanyang tinatangkilik (c. 1 Peter 4:10 & Romans 14:12). At bilang katiwala ay inaasahan siya na maging tapat (d. 1 Corinthians 4:1-2). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Psalm 24:1  The earth is the LORD’S, and the fulness thereof; the world, and they that dwell therein.  Ang lupa ay sa Panginoon at ang buong narito; ang sanglibutan, at silang nagsisitahan dito. Exodus 19:5  Now therefore, if ye will obey my voice indeed, and keep my covenant, then ye shall be a peculiar treasure unto me above all people: for all the earth is mine: Kaya’t ngayon, kung tunay na inyong susundin ang aking tinig, at iingatan ang aking tipan, ay magiging isang tanging kayamanan nga kayo sa akin, na higit sa lahat ng bayan: sapagka’t ang buong lupa ay akin; Haggai 2:8  The silver is mine, and the gold is mine, saith the LORD of hosts.  Ang pilak ay akin, at ang ginto ay akin, sabi ng Panginoon ng mga hukbo. b. Genesis 2:7  And the LORD God formed man of the dust of the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living soul. At nilalang ng Panginoong Dios ang tao sa alabok ng lupa, at hiningahan ang kaniyang mga butas ng ilong ng hininga ng buhay; at ang tao ay naging kaluluwang may buhay.

ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB 123 Job 2:6  And the LORD said unto Satan, Behold, he is in thine hand; but save his life. 7  So went Satan forth from the presence of the LORD, and smote Job with sore boils from the sole of his foot unto his crown.  6 At ang Panginoon ay nagsabi kay Satanas, Narito, siya’y nasa iyong kamay; ingatan mo lamang ang kaniyang buhay. 7 Sa gayo’y umalis si Satanas mula sa harapan ng Panginoon, at pinasibulan si Job ng mga masamang bukol na mula sa talampakan ng kaniyang paa hanggang sa kaniyang puyo. Luke 12:19  And I will say to my soul, Soul, thou hast much goods laid up for many years; take thine ease, eat, drink, and be merry.  20  But God said unto him, Thou fool, this night thy soul shall be required of thee: then whose shall those things be, which thou hast provided?  19 At sasabihin ko sa aking kaluluwa, Kaluluwa, marami ka nang pag-aaring nakakamalig para sa maraming taon; magpahingalay ka, kumain ka, uminom ka, matuwa ka. 20 Datapuwa’t sinabi sa kaniya ng Dios, Ikaw na haling, hihingin sa iyo sa gabing ito ang iyong kaluluwa; at ang mga bagay na inihanda mo, ay mapapa sa kanino kaya? c. 1 Peter 4:10 As every man hath received the gift, even so minister the same one to another, as good stewards of the manifold grace of God. Na ayon sa kaloob na tinanggap ng bawa’t isa, ay ipaglingkod sa inyo-inyo rin, na gaya ng mabubuting katiwala ng masaganang biyaya ng Dios; Romans 14:12  So then every one of us shall give account of himself to God.  Kaya nga ang bawa’t isa sa atin ay magbibigay sulit sa Dios ng kaniyang sarili. d. 1 Corinthians 4:1  Let a man so account of us, as of the ministers of Christ, and stewards of the mysteries of God. 2 Moreover it is required in stewards, that a man be found faithful.

124 ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB 1 Ipalagay nga kami ng sinoman na mga ministro ni Cristo, at mga katiwala ng mga hiwaga ng Dios. 2 Bukod dito’y kinakailangan sa mga katiwala, na ang bawa’t isa ay maging tapat. 2. Ang magandang halimbawa ng ating Panginoon Hesus ang nararapat gayahin at ipamuhay ng bawat anak ng Diyos (a. 1 Peter 2:21, John 13:15 and Matthew 20:28). At kung paanong sumasagana ang bawat anak ng Diyos sa pananampalataya, kaalaman at pag-ibig ay nararapat din naman na siya ay sumagana o lumago sa biyaya ng pagbibigay (b. 2 Corinthians 8:7). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 1 Peter 2:21  For even hereunto were ye called: because Christ also suffered for us, leaving us an example, that ye should follow his steps:  Sapagka’t sa ganitong bagay kayo’y tinawag: sapagka’t si Cristo man ay nagbata dahil sa inyo, na kayo’y iniwanan ng halimbawa, upang kayo’y mangagsisunod sa mga hakbang niya: John 13:15  For I have given you an example, that ye should do as I have done to you. Sapagka’t kayo’y binigyan ko ng halimbawa, upang gawin naman ninyo ayon sa ginawa ko sa inyo. Matthew 20:28  Even as the Son of man came not to be ministered unto, but to minister, and to give his life a ransom for many. Gayon din naman ang Anak ng tao ay hindi naparito upang paglingkuran, kundi upang maglingkod, at ibigay ang kaniyang buhay na pangtubos sa marami. b. 2 Corinthians 8:7 Therefore, as ye abound in every thing, in faith, and utterance, and knowledge, and in all diligence, and in your love to us, see that ye abound in this grace also. Datapuwa’t yamang kayo’y nagsisisagana sa lahat ng mga bagay, sa pananampalataya, at pananalita, at kaalaman, at sa buong kasipagan, at sa inyong pagibig sa amin ay magsisagana naman kayo sa biyayang ito.

ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB 125 3. Ang pagsasauli ng ikapu at pagbibigay ng mga kaloob ay ginagawa ng mga mananampalataya ng Panginoong Diyos (a. Genesis 14:19-20, Malachi 3:8 & 10 and Deuteronomy 12:6) sa Lumang Tipan (before and after the 10 Commandments) at sa Bagong Tipan (See item 4 below). At sa Aklat ng Gawa, makikita na ang mga mananampalataya ay naglilikom ng mga ambag tuwing araw ng linggo (b. 1 Corinthians 16:1-2). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Genesis 14:19  And he blessed him, and said, Blessed be Abram of the most high God, possessor of heaven and earth: 20  And blessed be the most high God, which hath delivered thine enemies into thy hand. And he gave him tithes of all. 19 At binasbasan niya siya na sinabi, Pagpalain si Abram ng Kataastaasang Dios, na may-ari ng langit at ng lupa: 20 At purihin ang Kataastaasang Dios, na nagbigay ng iyong mga kaaway sa iyong kamay. At binigyan siya ni Abram ng ikasangpung bahagi ng buong samsam. Abraham gave tithes BEFORE the Ten Commandments. Malachi 3:8  Will a man rob God? Yet ye have robbed me. But ye say, Wherein have we robbed thee? In tithes and offerings. 10 Bring ye all the tithes into the storehouse, that there may be meat in mine house, and prove me now herewith, saith the LORD of hosts, if I will not open you the windows of heaven, and pour you out a blessing, that there shall not be room enough to receive it.  8 Nanakawan baga ng tao ang Dios? gayon ma’y ninanakaw ninyo ako. Nguni’t inyong sinasabi, Sa ano ka namin ninakawan? Sa mga ikasangpung bahagi at sa mga handog. 10 Dalhin ninyo ang buong ikasangpung bahagi sa kamalig, upang magkaroon ng pagkain sa aking bahay, at subukin ninyo ako ngayon sa bagay na ito, sabi ng Panginoon ng mga hukbo, kung hindi ko bubuksan sa inyo ang mga dungawan sa langit, at ihuhulog ko sa inyo ang isang pagpapala, na walang sapat na silid na kalalagyan. Paglilinaw na tanong: Ano ang tawag sa mga hindi nagsasauli ng tithes at nagbibigay ng mga offerings sa Panginoon? Magnanakaw.

126 ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB Deuteronomy 12:6  And thither ye shall bring your burnt offerings, and your sacrifices, and your tithes, and heave offerings of your hand, and your vows, and your freewill offerings, and the firstlings of your herds and of your flocks:  At doon ninyo dadalhin ang inyong mga handog na susunugin, at ang inyong mga hain, at ang inyong mga ikasangpung bahagi, at ang handog na itataas ng inyong kamay, at ang inyong mga panata, at ang inyong mga kusang handog, at ang mga panganay sa inyong mga bakahan at sa inyong mga kawan: b. 1 Corinthians 16:1  Now concerning the collection for the saints, as I have given order to the churches of Galatia, even so do ye. 2  Upon the first day of the week let every one of you lay by him in store, as God hath prospered him, that there be no gatherings when I come.  1 Ngayon tungkol sa ambagan sa mga banal, ay gawin din naman ninyong gaya ng iniutos ko sa mga iglesia ng Galacia. 2Tuwing unang araw ng sanglinggo ang bawa’t isa sa inyo ay magbukod na magsimpan, ayon sa kaniyang iginiginhawa, upang huwag nang gumawa ng mga ambagan sa pagpariyan ko. 4. Makikita natin sa Bagong Tipan na: • Hindi pinigil ng Panginoong Hesus ang pagbibigay ng ikapu (a. Matthew 23:23). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 23:23 Woe unto you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye pay tithe of mint and anise and cummin, and have omitted the weightier matters of the law, judgment, mercy, and faith: these ought ye to have done, and not to leave the other undone. Sa aba ninyo, mga eskriba at mga Fariseo, mga mapagpaimbabaw! sapagka’t nangagbibigay kayo ng sa ikapu ng yerbabuena, at ng anis at ng komino, at inyong pinababayaang di ginagawa ang lalong mahahalagang bagay ng kautusan, na dili iba’t ang katarungan, at ang pagkahabag, at ang pananampalataya: datapuwa’t dapat sana ninyong gawin ang mga ito, at huwag pabayaang di gawin yaong iba.

ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB 127 • Pinagbili ng mga mananampalataya ang kanilang mga lupa o bahay, at inilagay nila ang napagbentahan nito sa paanan ng mga apostol (a. Acts 4:34 & 35). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 4:34  Neither was there any among them that lacked: for as many as were possessors of lands or houses sold them, and brought the prices of the things that were sold, 35  And laid them down at the apostles’ feet: and distribution was made unto every man according as he had need.  34 Sapagka’t walang sinomang nasasalat sa kanila: palibnasa’y ipinagbili ng lahat ng may mga lupa o mga bahay ang mga ito, at dinala ang mga halaga ng mga bagay na ipinagbili, 35 At ang mga ito’y inilagay sa mga paanan ng mga apostol: at ipinamamahagi sa bawa’t isa, ayon sa kinakailangan ng sinoman. • Ang mga mananampalataya sa mga iglesia ng Macedonia at Achaia ay nag-ambagan upang ipadala sa mahihirap na mga kapatiran (santo) na nasa Jerusalem (a. Romans 15:25-26). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Romans 15:25 But now I go unto Jerusalem to minister unto the saints. 26 For it hath pleased them of Macedonia and Achaia to make a certain contribution for the poor saints which are at Jerusalem.  25 Nguni’t ngayon, sinasabi ko, ako’y pasasa-Jerusalem, upang mamahagi sa mga banal. 26 Sapagka’t minagaling ng Macedonia at ng Acaya na gumawa ng isang ambagang laan sa mga dukha sa mga banal na nasa Jerusalem. 5. Ang lahat ng ikasampung bahagi ay sa Panginoon, at ito’y banal sa Panginoon (a. Leviticus 27:30). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Leviticus 27:30 And all the tithe of the land, whether of the seed of the land, or of the fruit of the tree, is the LORD’S: it is holy unto the LORD. 

128 ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB At lahat na ikasangpung bahagi ng lupain, maging sa binhi ng lupain, o sa bunga ng punong kahoy ay sa Panginoon: magiging banal sa Panginoon. Sino ang nagmamay-ari ng lahat ng mga tithe o ikapu? Ang Panginoon. 6. Kung tayo ay magbibigay nang may katapatan at masayang puso sa Panginoon ay pagpapalain Niya tayo (a. 2 Corinthians 9:6-7 and Luke 6:38). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 2 Corinthians 9:6 But this I say, He which soweth sparingly shall reap also sparingly; and he which soweth bountifully shall reap also bountifully.  7 Every man according as he purposeth in his heart, so let him give; not grudgingly, or of necessity: for God loveth a cheerful giver.  6 Datapuwa’t sinasabi ko, Ang naghahasik ng bahagya na ay magaani namang bahagya na; at ang naghahasik na sagana ay magaani namang sagana. 7 Magbigay ang bawa’t isa ayon sa ipinasiya ng kaniyang puso: huwag mabigat sa loob, o dahil sa kailangan: sapagka’t iniibig ng Dios ang nagbibigay na masaya. Luke 6:38  Give, and it shall be given unto you; good measure, pressed down, and shaken together, and running over, shall men give into your bosom. For with the same measure that ye mete withal it shall be measured to you again. Mangagbigay kayo, at kayo’y bibigyan; takal na mabuti, pikpik, liglig, at umaapaw, ay ibibigay nila sa inyong kandungan. Sapagka’t sa panukat na inyong isukat ay doon kayo muling susukatin. 7. Ang unang nararapat ibigay ng mga mananampalataya sa ating Panginoon ay ang ating mga sarili, sapagkat ang nais ng Panginoon sa ating katawan ay maging buhay na hain, banal at katanggap-tanggap sa Diyos (a. 2 Corinthians 8:3-5 & Romans 12:1).

ANG PAGBIBIGAY NG IKAPU AT MGA KALOOB 129 English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 2 Corinthians 8:3  For to their power, I bear record, yea, and beyond their power they were willing of themselves;  4  Praying us with much intreaty that we would receive the gift, and take upon us the fellowship of the ministering to the saints. 5  And this they did, not as we hoped, but first gave their own selves to the Lord, and unto us by the will of God. 3 Sapagka’t ayon sa kanilang kaya, ay nagpapatotoo ako at higit pa sa kanilang kaya, ay nagsiabuloy sila sa sariling kalooban, 4 Na lubhang ipinamamanhik sa amin ang tungkol sa biyayang ito at sa pakikisama sa pangangasiwa ng mga abuloy sa mga banal: 5 At ito, ay hindi ayon sa aming inaasahan, kundi ibinigay muna nila ang kanilang sarili sa Panginoon, at sa amin sa pamamagitan ng kalooban ng Dios. Romans 12:1  I beseech you therefore, brethren, by the mercies of God, that ye present your bodies a living sacrifice, holy, acceptable unto God, which is your reasonable service.  Kaya nga, mga kapatid, ipinamamanhik ko sa inyo, alangalang sa mga kahabagan ng Dios, na inyong iharap ang inyong mga katawan na isang haing buhay, banal, na kaayaaya sa Dios, na siya ninyong katampatang pagsamba. ------------ Consummatum est ----------------

130 TAOS PUSONG PASASALAMAT sa mga sumusunod: 1. My Family : Minamahal kong asawang si Odette at anak na si Angel, at ang buong Faustino Family. 2. Our Tentmaking Ministry Partners : Ptr. Walter Faustino, Atty. Bern Faustino, Kiko Briones, PJ Dela Cruz, Joyce Lee, Kimberly Adviento, Irma Nacy, Ptr. Ruther Matignas at Ptr. Mark Subibi. 3. Our Supporting Partners in the Work of the Lord : Ptr. Ronnie Flores, Ptr. Joseph Santos, Ptr. RJ Raon, Ptr. Jordan Cruz, Ptr. Noel Leynes, Ptr. Edel Asuncion, Ptr. Danny Facon, Ptr. Noli Torres, Ptr. Honey Cua, Bro. Ricky Faustino, Sis. Cynthia F. Mendoza, Ptr. Johndy Bachoco at Dr. Abraham Vallega+.

131 REFERENCES Abante, Jr., Bienvenido M. – Metropolitan Bible Baptist Church Manual of Ministries, Volume I, September 2013 Bancroft, Emery H. – Christian Theology, Systematic and Biblical: Printed in the Philippines by Lifeline Philippines Douglas, Alban – One Hundred Bible Lessons: OMF Literature, Inc. Metro Manila, Philippines, 1988 English, Leo James – English-Tagalog Dictionary: National Bookstore, Inc., Philippines, 1982 Evans, Williams - The Great Doctrines of the Bible: Printed in the Philippines by Lifeline Philippines Pendelton, J.M. - Baptist Church Manual, Revised, Broadman Press, Nashville, Tennessee, 1966 Strong, James – The New Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible, Thomas Nelson Publishers, USA, 1994 The Baptist Confession of Faith, 1644 (Particular Baptist Confession of Faith) The Constitution of the Republic of the Philippines, 1987

132 The New Hampshire Confession of Faith, 1833 Waldensian Confessions of Faith, 1120 & 1544 The Westminster Confession of Faith, 1646 Thiessen, Henry C. – Introductory Lectures in Systematic Theology: Printed in the Philippines by Lifeline Philippines Tica, Gavino S. – Mga Wagas na Doktrina ng Biblia (Systematic Theology), April 28, 1997. Unger, Merill F. – The New Unger’s Bible Dictionary: Moody Press, Chicago, Illinois, USA, 1988 Webster, Noah – American Dictionary of the English Language, Republished in Facsimile Edition by Foundation for American Christian Education by Rosalie J. Slater, 23rd Printing, 2012

133 TUNGKOL SA MAY-AKDA Si Bro. Wilson G. Fautino ay nakakilala sa Panginoon, at nabautismuhan noong 1994 sa Calvary Bible Baptist Church (CBBC) Sta. Cruz, Laguna. Ang nagbahagi sa kanya ng paraan ng kaligtasan at naging unang guro at pastor niya ay ang isang mapagpakumbaba, mabait at soulwinner na pastor --- si Rev. Ronnie I. Flores. Noong siya ay nagkolehiyo sa PUP Sta. Mesa, Manila, siya ay pinahintulutan ng kanyang pastor na dumalo sa Metropolitan Bible Baptist Ekklesia (MBBE) sa Sta. Ana, Manila. Noong 2006, siya ay nagtransfer o nagpa-adopt sa MBBE, sa pahintulot ng kanyang unang pastor. Noong December 22, 2006, siya ay naikasal sa kanyang may-bahay na si Lourdes M. Faustino. Sila ay biniyayaan ng Panginoon ng isang babaeng anak noong May 5, 2008 na pinangalanan nilang Precious Angel. Ang May-akda ay nagtapos ng BBA-Marketing at Abugasya. At siya rin ay nag-aral ng Theology sa Ben Abante Baptist Bible College sa Sta. Ana, Manila pagkatapos niyang magsurrender sa Panginoon for full time ministry noong July 1, 2008. Sa kanyang pagiging 2nd man sa loob ng sampung (10) taon, siya ay naghawak ng mga bible studies sa Malacañang Park-Nagtahan, Pandacan at Sta. Ana, Manila. Naging Chief-of-Staff din siya ng MBBE Full Time Staff at Aide-de-Camp ni Dr. Benny M. Abante, Jr. sa piling mga speaking engagements. At naging Resident Preacher/Pastor din siya sa mga MBBE congregations sa Taguig, Marinduque, Tagkawayan Quezon, Imus City, Tanza Cavite at Qatar, bukod pa ang pagbabautismo niya sa Singapore at pagsasalita sa Kuwait.

134 Noong 2018, dahil sa burden o panawagan ng Panginoon na makapagsimula ng independent mission work sa West Rembo, Makati, at matapos ang mahabang panahon ng panalangin at paghingi ng godly counsel sa mga matatandang pastor, nagdesisyon ang May-akda na bumalik sa kanyang pinanggalingang simbahan sa Laguna. Habang nasa CBBC Laguna, siya ay pinatulong ng kanyang pastor sa mission work sa bayan ng Lumban hanggang siya ay ma-send out. Noong Enero 12, 2020, siya at ang kanyang pamilya ay ipinanalangin ng Calvary Bible Baptist Church at binigyan nito ng AUTHORITY na makapagsimula ng gawain sa Makati. Kaya noong March 9, 2020 lumipat sila sa kanilang Mission House sa West Rembo, Makati, at nagdaos ng una nilang Sunday Service noong March 15, 2020 -- ang unang araw ng NCR Lockdown. Sa biyaya ng Diyos, ang pioneering work na ito ay nagpapatuloy at nakapag-baptize na ng labing-lima (15) na mga mananampalataya. At dahil bagong gawain ito, ang May-akda ay nagsusulat at gumagawa ng mga aklat upang makalikom ng sapat na halaga na pandagdag sa pinansyal na pangangailangan nila (katulad ni Apostol Pablo) at upang makatulong din sa ibang mga gawain. Ang laging pinanghahawakang verse ng May-akda ay ang Zechariah 4:6, sapagkat alam niya na kung sa kanya lang ay wala siyang magagawa. At lagi niya ding inaalala ang payo sa kanya ng isang matandang amerikanong misyonero, “God’s calling is His enabling. God will provide for your needs, if you will obey His call”. Sa Diyos ang kapurihan! …Not by might, nor by power, but by my spirit, saith the LORD of hosts. Zecheriah 4:6