Handbook ng mga Pastor at Misyonero

50 ANG PANGINOONG HESU-KRISTO 7. Si Hesus ay walang kalikasan ng kasalanan, at hindi nagkasala o maaaring magkasala (1 John 3:5, 2 Corinthians 5:21 & Hebrews 4:15). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 1 John 3:5  And ye know that he was manifested to take away our sins; and in him is no sin.  At nalalaman ninyo na siya’y nahayag upang magalis ng mga kasalanan; at sa kaniya’y walang kasalanan. 2 Corinthians 5:21  For he hath made him to be sin for us, who knew no sin; that we might be made the righteousness of God in him.  Yaong hindi nakakilala ng kasalanan ay kaniyang inaring may sala dahil sa atin: upang tayo’y maging sa kaniya’y katuwiran ng Dios. Hebrews 4:15  For we have not an high priest which cannot be touched with the feeling of our infirmities; but was in all points tempted like as we are, yet without sin. Sapagka’t tayo’y walang isang dakilang saserdote na hindi maaaring mahabag sa ating kahinaan, kundi isa na tinukso sa lahat ng mga paraan gaya rin naman natin gayon ma’y walang kasalanan. 8. Si Hesus ay namatay sa krus upang bayaran ang ating mga kasalanan (a. Romans 5:8, 1 Corinthians 15:3, Isaiah 53:6, Matthew 20:28, 2 Corinthians 5:21, Galatians 2:20, 1 Timothy 2:6, 1 Peter 2:24 & Genesis 3:15) subalit makalipas ang tatlong (3) araw ay nagbangong muli sa mga patay (b. Matthew 12:40, 1 Corinthians 15:4, Luke 24:46 & John 2:19, 21-22). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Romans 5:8 But God commendeth his love toward us, in that, while we were yet sinners, Christ died for us. Datapuwa’t ipinagtatagubilin ng Dios ang kaniyang pagibig sa atin, na nang tayo’y mga makasalanan pa, si Cristo ay namatay dahil sa atin.

ANG PANGINOONG HESU-KRISTO 51 1 Corinthians 15:3  For I delivered unto you first of all that which I also received, how that Christ died for our sins according to the scriptures;  Sapagka’t ibinigay ko sa inyo una sa lahat, ang akin namang tinanggap: na si Cristo ay namatay dahil sa ating mga kasalanan, ayon sa mga kasulatan, Isaiah 53:6  All we like sheep have gone astray; we have turned every one to his own way; and the LORD hath laid on him the iniquity of us all.  Tayong lahat na gaya ng mga tupa ay naligaw; tayo ay tumungo bawa’t isa sa kaniyang sariling daan; at ipinasan sa kaniya ng Panginoon ang kasamaan nating lahat. Matthew 20:28  Even as the Son of man came not to be ministered unto, but to minister, and to give his life a ransom for many.  Gayon din naman ang Anak ng tao ay hindi naparito upang paglingkuran, kundi upang maglingkod, at ibigay ang kaniyang buhay na pangtubos sa marami. 2 Corinthians 5:21  For he hath made him to be sin for us, who knew no sin; that we might be made the righteousness of God in him.  Yaong hindi nakakilala ng kasalanan ay kaniyang inaring may sala dahil sa atin: upang tayo’y maging sa kaniya’y katuwiran ng Dios. Galatians 2:20  I am crucified with Christ: nevertheless I live; yet not I, but Christ liveth in me: and the life which I now live in the flesh I live by the faith of the Son of God, who loved me, and gave himself for me.  Ako’y napako sa krus na kasama ni Cristo; at hindi na ako ang nabubuhay, kundi si Cristo ang nabubuhay sa akin: at ang buhay na ikinabubuhay ko ngayon sa laman ay ikinabubuhay ko sa pananampalataya, ang pananampalataya na ito’y sa Anak ng Dios, na sa akin ay umibig, at ibinigay ang kaniyang sarili dahil sa akin.

52 ANG PANGINOONG HESU-KRISTO 1 Timothy 2:6  Who gave himself a ransom for all, to be testified in due time.  Na ibinigay ang kaniyang sarili na pangtubos sa lahat; na pagpapatotoong mahahayag sa sariling kapanahunan; 1 Peter 2:24  Who his own self bare our sins in his own body on the tree, that we, being dead to sins, should live unto righteousness: by whose stripes ye were healed.  Na siya rin ang nagdala ng ating mga kasalanan sa kaniyang katawan sa ibabaw ng kahoy, upang pagkamatay natin sa mga kasalanan, ay mangabuhay tayo sa katuwiran; na dahil sa kaniyang mga sugat ay nangagsigaling kayo. Protoevangelium: Genesis 3:15 And I will put enmity between thee and the woman, and between thy seed and her seed; it shall bruise thy head, and thou shalt bruise his heel. At papagaalitin ko ikaw at ang babae, at ang iyong binhi at ang kaniyang binhi: ito ang dudurog ng iyong ulo, at ikaw ang dudurog ng kaniyang sakong. b. Matthew 12:40  For as Jonas was three days and three nights in the whale’s belly; so shall the Son of man be three days and three nights in the heart of the earth. Sapagka’t kung paanong si Jonas ay napasa tiyan ng isang balyena na tatlong araw at tatlong gabi; ay gayon ding mapapasa ilalim ng lupa na tatlong araw at tatlong gabi ang Anak ng tao. 1 Corinthians 15:4  And that he was buried, and that he rose again the third day according to the scriptures: At siya’y inilibing; at siya’y muling binuhay nang ikatlong araw ayon sa mga kasulatan; Luke 24:46 And said unto them, Thus it is written, and thus it behoved Christ to suffer, and to rise from the dead the third day: At sinabi niya sa kanila, Ganyan ang pagkasulat, na kinakailangang maghirap ang Cristo, at magbangong muli sa mga patay sa ikatlong araw;

ANG PANGINOONG HESU-KRISTO 53 John 2:19 Jesus answered and said unto them, Destroy this temple, and in three days I will raise it up.  21  But he spake of the temple of his body.  22  When therefore he was risen from the dead, his disciples remembered that he had said this unto them; and they believed the scripture, and the word which Jesus had said.  19 Sumagot si Jesus at sa kanila’y sinabi, Igiba ninyo ang templong ito, at aking itatayo sa tatlong araw. 21 Datapuwa’t sinasalita niya ang tungkol sa templo ng kaniyang katawan. 22 Nang magbangon na maguli nga siya sa mga patay, ay naalaala ng kaniyang mga alagad na sinalita niya ito; at nagsisampalataya sila sa kasulatan, at sa salitang sinabi ni Jesus. 9. Si Hesus ay nabuhay at nagpakita sa Kanyang mga apostol at disipulo sa ibat-ibang pagkakataon sa loob ng apatnapung (40) araw pagkatapos Niyang mabuhay (a. Acts 1:2-3 & 1 Corinthians 15:4-8).   English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 1:2  Until the day in which he was taken up, after that he through the Holy Ghost had given commandments unto the apostles whom he had chosen: 3  To whom also he shewed himself alive after his passion by many infallible proofs, being seen of them forty days, and speaking of the things pertaining to the kingdom of God:  2 Hanggang sa araw na tanggapin siya sa kaitaasan, pagkatapos na makapagbigay siya ng mga utos sa pamamagitan ng Espiritu Santo, sa mga apostol na kaniyang hinirang; 3 Na sa kanila nama’y napakita rin siyang buhay, sa pamamagitan ng maraming mga katunayan, pagkatapos na siya’y makapaghirap, na napakikita sa kanila sa loob ng apat na pung araw, at nagpahayag ng mga bagay tungkol sa kaharian ng Dios: 1 Corinthians 15:4 And that he was buried, and that he rose again the third day according to the scriptures: 5 And that he was seen of Cephas, then of the twelve: 

54 ANG PANGINOONG HESU-KRISTO 6 After that, he was seen of above five hundred brethren at once; of whom the greater part remain unto this present, but some are fallen asleep.  7  After that, he was seen of James; then of all the apostles. 8 And last of all he was seen of me also, as of one born out of due time.  4 At siya’y inilibing; at siya’y muling binuhay nang ikatlong araw ayon sa mga kasulatan; 5 At siya’y napakita kay Cefas, at saka sa labingdalawa; 6 Pagkatapos ay napakita sa mahigit na limang daang kapatid na paminsan, na ang karamihan sa mga ito’y nangabubuhay hanggang ngayon, datapuwa’t ang mga iba’y nangatulog na; 7 Saka napakita kay Santiago; at saka sa lahat ng mga apostol; 8 At sa kahulihulihan, tulad sa isang ipinanganak sa di kapanahunan, ay napakita naman siya sa akin. 10. Pagkatapos nito ay nasaksihan Siya ng Kanyang mga alagad na umakyat sa kanang luklukan ng Diyos Ama sa Langit (a. Acts 1:9-11, 7:55 and Hebrews 12:2), kung saan Siya ay namamagitan para sa mga banal o mga buhay na mananampalataya (b. Romans 8:34 & 1 John 2:1). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 1:9  And when he had spoken these things, while they beheld, he was taken up; and a cloud received him out of their sight.  10 And while they looked stedfastly toward heaven as he went up, behold, two men stood by them in white apparel;  11  Which also said, Ye men of Galilee, why stand ye gazing up into heaven? this same Jesus, which is taken up from you into heaven, shall so come in like manner as ye have seen him go into heaven. 9 At pagkasabi niya ng mga bagay na ito, nang siya’y tinitingnan nila, ay dinala siya sa itaas; at siya’y tinanggap ng isang alapaap at ikinubli sa kanilang mga paningin. 10 At samantalang tinititigan nila ang langit habang siya’y lumalayo, narito may dalawang lalaking nangakatayo sa tabi nila na may puting damit; 11 Na nangagsabi naman, Kayong mga lalaking taga Galilea, bakit kayo’y nangakatayong tumitingin sa langit? itong si Jesus, na tinanggap sa langit mula sa inyo, ay paparitong gaya rin ng inyong nakitang pagparoon niya sa langit.

ANG PANGINOONG HESU-KRISTO 55 Acts 7:55  But he, being full of the Holy Ghost, looked up stedfastly into heaven, and saw the glory of God, and Jesus standing on the right hand of God, Datapuwa’t siya, palibhasa’y puspos ng Espiritu Santo ay tumitig na maigi sa langit, at nakita niya ang kaluwalhatian ng Dios, at si Jesus na nakatindig sa kanan ng Dios, Hebrews 12:2  Looking unto Jesus the author and finisher of our faith; who for the joy that was set before him endured the cross, despising the shame, and is set down at the right hand of the throne of God. Na masdan natin si Jesus na gumawa at sumakdal ng ating pananampalataya, na siya dahil sa kagalakang inilagay sa harapan niya ay nagtiis ng krus, na niwalang bahala ang kahihiyan, at umupo sa kanan ng luklukan ng Dios. b. Romans 8:34  Who is he that condemneth? It is Christ that died, yea rather, that is risen again, who is even at the right hand of God, who also maketh intercession for us. Sino ang hahatol? Si Cristo Jesus na namatay, oo, yaong nabuhay na maguli sa mga patay na siyang nasa kanan ng Dios, na siya namang namamagitan dahil sa atin. 1 John 2:1  My little children, these things write I unto you, that ye sin not. And if any man sin, we have an advocate with the Father, Jesus Christ the righteous:  Mumunti kong mga anak, ang mga bagay na ito ay isinusulat ko sa inyo upang kayo’y huwag mangagkasala. At kung ang sinoman ay magkasala, ay mayTagapamagitan tayo sa Ama, si Jesucristo ang matuwid: 11. Si Hesus ay muling babalik upang kunin ang katawan ng mga namatay na mananampalataya at pagkatapos ay ang mga buhay na mananampalataya (John 14:3, 1 Thessalonians 4:16-17 & 1 Corinthians 15:52). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. John 14:3  And if I go and prepare a place for you, I will come again, and receive you unto myself; that where I am, there ye may be also. 

56 ANG PANGINOONG HESU-KRISTO At kung ako’y pumaroon at kayo’y maipaghanda ng kalalagyan, ay muling paririto ako, at kayo’y tatanggapin ko sa aking sarili; upang kung saan ako naroroon, kayo naman ay dumoon. 1 Thessalonians 4:16  For the Lord himself shall descend from heaven with a shout, with the voice of the archangel, and with the trump of God: and the dead in Christ shall rise first: 17 Then we which are alive and remain shall be caught up together with them in the clouds, to meet the Lord in the air: and so shall we ever be with the Lord.  16 Sapagka’t ang Panginoon din ang bababang mula sa langit, na may isang sigaw, may tinig ng arkanghel, at may pakakak ng Dios: at ang nangamatay kay Cristo ay unang mangabubuhay na maguli; 17 Kung magkagayon, tayong nangabubuhay, na nangatitira, ay aagawing kasama nila sa mga alapaap, upang salubungin ang Panginoon sa hangin: at sa ganito’y sasa Panginoon tayo magpakailan man. 1 Corinthians 15:52  In a moment, in the twinkling of an eye, at the last trump: for the trumpet shall sound, and the dead shall be raised incorruptible, and we shall be changed. Sa isang sangdali, sa isang kisap-mata, sa huling pagtunog ng pakakak: sapagka’t tutunog ang pakakak, at ang mga patay ay mangabubuhay na maguli na walang kasiraan, at tayo’y babaguhin.

57 V ANG PAGLIKHA NG DIYOS In the beginning God created the heaven and the earth.  Genesis 1:1  ­

58 V ANG PAGLIKHA NG DIYOS Itinuturo ng Biblia na: 1. Ang Diyos ang lumikha ng lahat ng bagay. Ang paglikhang ito ay dapat tanggapin nang literal, at hindi bilang talinghaga (Genesis 1:1 & 31, John 1:3 & Colossians 1:16-17). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Genesis 1:1  In the beginning God created the heaven and the earth.  31  And God saw every thing that he had made, and, behold, it was very good. And the evening and the morning were the sixth day.  1 Nang pasimula ay nilikha ng Dios ang langit at ang lupa. 31 At nakita ng Dios ang lahat ng kaniyang nilikha, at, narito, napakabuti. At nagkahapon at nagkaumaga ang ikaanim na araw. John 1:3  All things were made by him; and without him was not any thing made that was made.  Ang lahat ng mga bagay ay ginawa sa pamamagitan niya; at alin man sa lahat ng ginawa ay hindi ginawa kung wala siya. Colossians 1:16  For by him were all things created, that are in heaven, and that are in earth, visible and invisible, whether they be thrones, or dominions, or principalities, or powers: all things were created by him, and for him:  17  And he is before all things, and by him all things consist.  16 Sapagka’t sa kaniya nilalang ang lahat na mga bagay, sa sangkalangitan at sa sangkalupaan, na mga bagay na nakikita at ang mga bagay na di nakikita, maging mga luklukan o mga pagsakop o mga pamunuan o mga kapangyarihan; lahat ng mga bagay ay nilalang sa pamamagitan niya at ukol sa kaniya; 17 At siya’y una sa lahat ng mga bagay, at ang lahat ng mga bagay ay nangabubuhay dahil sa kaniya. 2. Ang tao ay nilikha ng Diyos ayon sa Kanyang sariling larawan (intelektuwal o pang-unawa, sensibility o pakiramdam at free will o kalayaang magpasya o pumili)

ANG PAGLIKHA NG DIYOS 59 at wangis (katawan, kaluluwa at espiritu), at pagkatapos ay inutusan sila ng Diyos na magpakarami, kalatan ang lupa at supilin (a. Genesis 1:26-28). At binigyan din sila ng kapamahalaan sa lahat ng Kanyang (Diyos) nilikha (b. Genesis 2:19-20). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Genesis 1:26  And God said, Let us make man in our image, after our likeness: and let them have dominion over the fish of the sea, and over the fowl of the air, and over the cattle, and over all the earth, and over every creeping thing that creepeth upon the earth. 27  So God created man in his own image, in the image of God created he him; male and female created he them. 28  And God blessed them, and God said unto them, Be fruitful, and multiply, and replenish the earth, and subdue it: and have dominion over the fish of the sea, and over the fowl of the air, and over every living thing that moveth upon the earth.  26 At sinabi ng Dios, Lalangin natin ang tao sa ating larawan, ayon sa ating wangis: at magkaroon sila ng kapangyarihan sa mga isda sa dagat, at sa mga ibon sa himpapawid, at sa mga hayop, at sa buong lupa, at sa bawa’t umuusad, na nagsisiusad sa ibabaw ng lupa. 27 At nilalang ng Dios ang tao ayon sa kaniyang sariling larawan, ayon sa larawan ng Dios siya nilalang; nilalang niya sila na lalake at babae. 28 At sila’y binasbasan ng Dios, at sa kanila’y sinabi ng Dios, Kayo’y magpalaanakin, at magpakarami, at kalatan ninyo ang lupa, at inyong supilin; at magkaroon kayo ng kapangyarihan sa mga isda sa dagat, at sa mga ibon sa himpapawid, at sa bawa’t hayop na gumagalaw sa ibabaw ng lupa. b. Genesis 2:19  And out of the ground the LORD God formed every beast of the field, and every fowl of the air; and brought them unto Adam to see what he would call them: and whatsoever Adam called every living creature, that was the name thereof.  20  And Adam gave names to all cattle, and to the fowl of the air, and to every beast of the field; but for Adam there was not found an help meet for him. 

60 ANG PAGLIKHA NG DIYOS 19 At nilalang ng Panginoong Dios sa lupa ang lahat ng hayop sa parang at ang lahat ng ibon sa himpapawid; at pinagdadala sa lalake upang maalaman kung anong itatawag niya sa mga iyon: at ang bawa’t itinawag ng lalake sa bawa’t kinapal na may buhay ay yaon ang naging pangalan niyaon. 20 At pinanganlan ng lalake ang lahat ng mga hayop, at ang mga ibon sa himpapawid, at ang bawa’t ganid sa parang; datapuwa’t sa lalake ay walang nasumpungang maging katulong niya. 3. Salungat o hindi naaayon sa Salita ng Diyos ang ibang paraan ng paglikha gaya ng teorya ng napakatinding pagsabog (Big Bang Theory) sa kalawakan na naging sanhi daw ng pagkabuo ng mga planeta, at ang hindi napatunayang teorya ng ebolusyon (Evolution Theory) ng tao at mga hayop mula sa pinaka-mababa hanggang sa pinaka- mataas na kaanyuan o mula sa isang bagay na walang buhay patungo sa isang bagay na may buhay (a. Romans 1:20-22). At ang mga mananampalataya ay pinag- iingat sa mga maling katuruang ito (b. 1 Timothy 6:20 & Colossians 2:8).  English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Romans 1:20  For the invisible things of him from the creation of the world are clearly seen, being understood by the things that are made, even his eternal power and Godhead; so that they are without excuse:  21  Because that, when they knew God, they glorified him not as God, neither were thankful; but became vain in their imaginations, and their foolish heart was darkened.  22  Professing themselves to be wise, they became fools, 20 Sapagka’t ang mga bagay niyang hindi nakikita buhat pa nang lalangin ang sanglibutan ay nakikitang maliwanag, sa pagkatanto sa pamamagitan ng mga bagay na ginawa niya, maging ang walang hanggan niyang kapangyarihan at pagka Dios; upang sila’y walang madahilan: 21 Sapagka’t kahit kilala nila ang Dios, siya’y hindi niluwalhati nilang tulad sa Dios, ni pinasalamatan; kundi bagkus niwalang kabuluhan sa kanilang mga pagmamatuwid at ang mangmang nilang puso ay pinapagdilim. 22 Ang mga nangagmamarunong ay naging mga mangmang,

ANG PAGLIKHA NG DIYOS 61 b. 1 Timothy 6:20  O Timothy, keep that which is committed to thy trust, avoiding profane and vain babblings, and oppositions of science falsely so called: Oh Timoteo, ingatan mo ang ipinagkatiwala sa iyo, na ilagan mo ang mga usapan na walang kabuluhan at ang mga pagsalungat ng maling tawag na kaalaman; Colossians 2:8  Beware lest any man spoil you through philosophy and vain deceit, after the tradition of men, after the rudiments of the world, and not after Christ.  Kayo’y magsipagingat, baka sa inyo’y may bumihag sa pamamagitan ng kaniyang pilosopia at walang kabuluhang pagdaraya, ayon sa sali’t saling sabi ng mga tao, ayon sa mga pasimulang aral ng sanglibutan, at di ayon kay Cristo: 4. Nilikha ng Diyos ang dalawang kasarian, ang lalake at babae (a. Genesis 1:27, Matthew 19:4 & Mark 10:6). At kasalanan sa Diyos ang magtalik ang lalake sa lalake at babae sa babae (b. Leviticus 18:22, Deuteronomy 23:17, Genesis 19:4-5, Leviticus 20:13 & Romans 1:26-28). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Genesis 1:27  So God created man in his own image, in the image of God created he him; male and female created he them.  At nilalang ng Dios ang tao ayon sa kaniyang sariling larawan, ayon sa larawan ng Dios siya nilalang; nilalang niya sila na lalake at babae. Matthew 19:4  And he answered and said unto them, Have ye not read, that he which made them at the beginning made them male and female, At siya’y sumagot at sinabi, Hindi baga ninyo nabasa, na ang lumalang sa kanila buhat sa pasimula, ay sila’y nilalang niya na lalake at babae, Mark 10:6  But from the beginning of the creation God made them male and female. Nguni’t buhat nang pasimula ng paglalang, Lalake at babaing ginawa niya sila.

62 ANG PAGLIKHA NG DIYOS b. Leviticus 18:22  Thou shalt not lie with mankind, as with womankind: it is abomination.  Huwag kang sisiping sa lalake ng gaya sa babae: karumaldumal nga. Deuteronomy 23:17  There shall be no whore of the daughters of Israel, nor a sodomite of the sons of Israel.  Huwag kang magkakaroon ng masamang babae sa mga anak ng Israel, ni magkakaroon ng sodomita sa mga anak ng Israel. Genesis 19:4  But before they lay down, the men of the city, even the men of Sodom, compassed the house round, both old and young, all the people from every quarter:  5 And they called unto Lot, and said unto him, Where are the men which came in to thee this night? bring them out unto us, that we may know them.  4 Datapuwa’t bago nagsihiga, ang bahay ay kinulong ng mga tao sa bayan sa makatuwid baga’y ng mga tao sa Sodoma, na mga binata at gayon din ng mga matanda ng buong bayan sa buong palibot; 5 At kanilang tinawagan si Lot, at sinabi sa kaniya, Saan nangaroon ang mga lalaking dumating sa iyo ng gabing ito? ilabas mo sila sa amin upang kilalanin namin sila. Paglilinaw na tanong: Ano ang hinihiling ng mga kalalakihan ng Sodom kay Lot? Ibigay ni Lot ang dalawang lalaking bisita niya sa mga lalaking ito ng Sodom upang makatalik nila. Leviticus 20:13  If a man also lie with mankind, as he lieth with a woman, both of them have committed an abomination: they shall surely be put to death; their blood shall be upon them.  At kung ang isang lalake ay sumiping sa kapuwa lalake, na gaya ng pagsiping sa babae: ay kapuwa sila nagkasala ng karumaldumal: sila’y papatayin na walang pagsala: mabububo ang kanilang dugo sa kanila. Ang Abomination ay nangangahulugang karumaldumal.

ANG PAGLIKHA NG DIYOS 63 Romans 1:26  For this cause God gave them up unto vile affections: for even their women did change the natural use into that which is against nature: 27  And likewise also the men, leaving the natural use of the woman, burned in their lust one toward another; men with men working that which is unseemly, and receiving in themselves that recompence of their error which was meet.  28  And even as they did not like to retain God in their knowledge, God gave them over to a reprobate mind, to do those things which are not convenient;  26 Dahil dito’y ibinigay sila ng Dios sa mga mahahalay na pita: sapagka’t pinalitan ng kanilang mga babae ang katutubong kagamitan niyaong nalalaban sa katutubo: 27 At gayon din naman ang mga lalake, na nang iwan na ang katutubong kagamitan sa mga babae, ay nangagningas sa kanilang karumihan ng pita ang isa’t isa, na gumagawa ng kahalayan ang mga lalake sa mga kapuwa lalake, at tumatanggap sa kanilang sarili ng kagantihan ng kanilang pagkakamali. 28 At palibhasa’y hindi nila minagaling na kilalanin ang Dios, ibinigay sila ng Dios sa isang mahalay na pagiisip, upang gawin yaong mga bagay na hindi nangararapat; Hindi nararapat magtalik ang babae sa babae at lalaki sa lalaki.

64 VI ANG PAGKAKASALA NG TAO Therefore, as by one man sin entered into the world, and death by sin; and so death passed upon all men, for that all have sinned: Romans 5:12

65 VI ANG PAGKAKASALA NG TAO Itinuturo ng Biblia na: 1. Ang unang dalawang tao na si Adan at Eba ay nilikha ng Diyos (a. Genesis 1:27, Genesis 2:21-22 at Acts 17:26). Sila ay walang kasalanan (b. Ecclesiastes 7:29), subalit sa pamamagitan ng kanilang kusang pagsuway sa utos ng Diyos ay nahulog sila sa kasalanan na naging dahilan ng kanilang kamatayang ispiritwal, at lumaon ay kamatayang pisikal (c. Genesis 2:16-17, 3:6-7, 5:5). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Genesis 1:27  So God created man in his own image, in the image of God created he him; male and female created he them.  At nilalang ng Dios ang tao ayon sa kaniyang sariling larawan, ayon sa larawan ng Dios siya nilalang; nilalang niya sila na lalake at babae. Genesis 2:21  And the LORD God caused a deep sleep to fall upon Adam, and he slept: and he took one of his ribs, and closed up the flesh instead thereof;  22  And the rib, which the LORD God had taken from man, made he a woman, and brought her unto the man.  21 At hinulugan ng Panginoong Dios ng di kawasang himbing ang lalake, at siya’y natulog: at kinuha ang isa sa kaniyang mga tadyang at pinapaghilom ang laman sa dakong yaon: 22 At ang tadyang na kinuha ng Panginoong Dios sa lalake ay ginawang isang babae, at ito’y dinala niya sa lalake. Acts 17:26  And hath made of one blood all nations of men for to dwell on all the face of the earth, and hath determined the times before appointed, and the bounds of their habitation;  At ginawa niya sa isa ang bawa’t bansa ng mga tao upang magsipanahan sa balat ng buong lupa, na itinakda ang kanilang talagang ayos ng mga kapanahunan at ang mga hangganan ng kanilang tahanan;

66 ANG PAGKAKASALA NG TAO b. Ecclesiastes 7:29  Lo, this only have I found, that God hath made man upright; but they have sought out many inventions.  Narito, ito lamang ang aking nasumpungan, na ginawang matuwid ng Dios ang tao; nguni’t nagsihanap sila ng maraming katha. c. Genesis 2:16  And the LORD God commanded the man, saying, Of every tree of the garden thou mayest freely eat: 17 But of the tree of the knowledge of good and evil, thou shalt not eat of it: for in the day that thou eatest thereof thou shalt surely die.  16 At iniutos ng Panginoong Dios sa lalake, na sinabi, Sa lahat ng punong kahoy sa halamanan ay makakakain ka na may kalayaan: 17 Datapuwa’t sa kahoy ng pagkakilala ng mabuti at masama ay huwag kang kakain; sapagka’t sa araw na ikaw ay kumain niyaon ay walang pagsalang mamamatay ka. Genesis 3:6 And when the woman saw that the tree was good for food, and that it was pleasant to the eyes, and a tree to be desired to make one wise, she took of the fruit thereof, and did eat, and gave also unto her husband with her; and he did eat. 7 And the eyes of them both were opened, and they knew that they were naked; and they sewed fig leaves together, and made themselves aprons.  6 At nang makita ng babae, na ang bunga ng punong kahoy ay mabuting kanin, at nakalulugod sa mga mata, at kahoy na mananasa upang magpapantas sa tao, ay pumitas siya ng bunga niyaon at kinain; at binigyan din niya ang kaniyang asawang kasama niya, at ito’y kumain. 7 At nadilat kapuwa ang kanilang mga mata, at kanilang nakilalang sila’y mga hubad; at sila’y tumahi ng mga dahon ng puno ng igos, at kanilang ginawang panapi. Genesis 5:5  And all the days that Adam lived were nine hundred and thirty years: and he died.  At ang lahat na araw na ikinabuhay ni Adam ay siyam na raan at tatlong pung taon; at siya’y namatay.

ANG PAGKAKASALA NG TAO 67 2. Dahil sa kasalanan ni Adan at Eba, ang bawat taong isinilang (maliban sa Panginoong Hesus) at isisilang pa ay nagmana ng makasalanang kalikasan at nagkakasala (a. Romans 5:12, Psalm 51:5, Romans 3:19 & Galatians 3:22). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Romans 5:12 Wherefore, as by one man sin entered into the world, and death by sin; and so death passed upon all men, for that all have sinned: Kaya, kung paano na sa pamamagitan ng isang tao ay pumasok ang kasalanan sa sanglibutan, at ang kamataya’y sa pamamagitan ng kasalanan; at sa ganito’y ang kamatayan ay naranasan ng lahat ng mga tao, sapagka’t ang lahat ay nangagkasala: Psalm 51:5  Behold, I was shapen in iniquity; and in sin did my mother conceive me.  Narito, ako’y inanyuan sa kasamaan; at sa kasalanan ay ipinaglihi ako ng aking ina, Romans 3:19  Now we know that what things soever the law saith, it saith to them who are under the law: that every mouth may be stopped, and all the world may become guilty before God.  Ngayon ay nalalaman natin na ang anomang sinasabi ng kautusan, yaon ay sinasabi sa nangasa ilalim ng kautusan; upang matikom ang bawa’t bibig, at ang buong sanglibutan ay mapasa ilalim ng hatol ng Dios: Galatians 3:22  But the scripture hath concluded all under sin, that the promise by faith of Jesus Christ might be given to them that believe.  Datapuwa’t kinulong ng kasulatan ang lahat ng mga bagay sa ilalim ng kasalanan, upang ang pangako sa pamamagitan ng pananampalataya kay Jesucristo ay maibigay sa mga nagsisisampalataya.

68 ANG PAGKAKASALA NG TAO 3. Dahil sa kasalanang pumasok sa sangkatauhan, ang lahat ng tao ay naging patay espiritwal (a. Ephesians 2:1), at makakaranas ng kamatayang pisikal (b. Genesis 2:17 & Ezekiel 18:4), at panghuli ay ikalawang kamatayan o kamatayang eternal, kung di siya maliligtas (c. Revelation 20:15). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Ephesians 2:1  And you hath he quickened, who were dead in trespasses and sins;  At kayo’y binuhay niya, nang kayo’y mga patay dahil sa inyong mga pagsalangsang at mga kasalanan, b. Genesis 2:17 But of the tree of the knowledge of good and evil, thou shalt not eat of it: for in the day that thou eatest thereof thou shalt surely die. Datapuwa’t sa kahoy ng pagkakilala ng mabuti at masama ay huwag kang kakain; sapagka’t sa araw na ikaw ay kumain niyaon ay walang pagsalang mamamatay ka. Ezekiel 18:4  Behold, all souls are mine; as the soul of the father, so also the soul of the son is mine: the soul that sinneth, it shall die.  Narito, lahat ng kaluluwa ay akin; kung paano ang kaluluwa ng ama, gayon din ang kaluluwa ng anak ay akin: ang kaluluwa na nagkakasala ay mamamatay. c. Revelation 20:15  And whosoever was not found written in the book of life was cast into the lake of fire. At kung ang sinoman ay hindi nasumpungang nakasulat sa aklat ng buhay, ay ibinulid sa dagatdagatang apoy. 4. At ang mga taong di-ligtas ay parurusahan, una sa impierno, at pagkatapos ay sa dagat-dagatang apoy na siyang ikalawang kamatayan (Luke 16:22-23 & Revelation 20:14-15). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Luke 16:22  And it came to pass, that the beggar died, and was carried by the angels into Abraham’s bosom: the rich man also died, and was buried; 

ANG PAGKAKASALA NG TAO 69 23 And in hell he lift up his eyes, being in torments, and seeth Abraham afar off, and Lazarus in his bosom.  22 At nangyari, na namatay ang pulubi at siya’y dinala ng mga anghel sa sinapupunan ni Abraham: at namatay naman ang mayaman, at inilibing. 23 At sa Hades na nasa mga pagdurusa ay itiningin niya ang kaniyang mga mata, at natanaw sa malayo si Abraham, at si Lazaro ay nasa kaniyang sinapupunan. Revelation 20:14  And death and hell were cast into the lake of fire. This is the second death.  15  And whosoever was not found written in the book of life was cast into the lake of fire.  14 At ang kamatayan at ang Hades ay ibinulid sa dagatdagatang apoy. Ito ang ikalawang kamatayan, sa makatuwid ay ang dagatdagatang apoy. 15 At kung ang sinoman ay hindi nasumpungang nakasulat sa aklat ng buhay, ay ibinulid sa dagatdagatang apoy.

70 VII ANG KALIGTASAN Now after that John was put in prison, Jesus came into Galilee, preaching the gospel of the kingdom of God,  And saying, The time is fulfilled, and the kingdom of God is at hand: repent ye, and believe the gospel. Mark 1:14-15

71 VII ANG KALIGTASAN Itinuturo ng Biblia na: 1. Ang kaligtasan ng isang taong makasalanan ay sa pamamagitan lamang ng biyaya ng Diyos (a. Ephesians 2:8  & Acts 15:11)  at walang halong gawa (b. Ephesians 2:9, Romans 11:6 & Titus 3:5).  English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Ephesians 2:8  For by grace are ye saved through faith; and that not of yourselves: it is the gift of God:  Sapagka’t sa biyaya kayo’y nangaligtas sa pamamagitan ng pananampalataya; at ito’y hindi sa inyong sarili, ito’y kaloob ng Dios; Acts 15:11  But we believe that through the grace of the Lord Jesus Christ we shall be saved, even as they.  Datapuwa’t naniniwala tayo na tayo’y mangaliligtas sa pamamagitan ng biyaya ng Panginoong Jesus, na gaya rin naman nila. b. Ephesians 2:9 Not of works, lest any man should boast. Hindi sa pamamagitan ng mga gawa, upang ang sinoman ay huwag magmapuri. Romans 11:6  And if by grace, then is it no more of works: otherwise grace is no more grace. But if it be of works, then is it no more grace: otherwise work is no more work.  Nguni’t kung ito’y sa pamamagitan ng biyaya, ay hindi na sa mga gawa: sa ibang paraan ang biyaya ay hindi biyaya. Titus 3:5  Not by works of righteousness which we have done, but according to his mercy he saved us, by the washing of regeneration, and renewing of the Holy Ghost; 

72 ANG KALIGTASAN Na hindi dahil sa mga gawa sa katuwiran na ginawa nating sarili, kundi ayon sa kaniyang kaawaan ay kaniyang iniligtas tayo, sa pamamagitan ng paghuhugas sa muling kapanganakan at ng pagbabago sa Espiritu Santo, 2. Sa biyaya ng Diyos, ang isang tao ay magkakaroon ng tunay na pagsisisi (a. 2 Timothy 2:25, Acts 11:17-18 & Romans 2:4) katulad ng pagbabago ng kaisipan ng penitent thief sa krus (b. Matthew 27: 44, Mark 15:32 & Luke 23:40-41) at pananampalataya kay Hesus (c. Ephesians 2:8, Hebrews 12:2 & 1 Corinthians 12:4, 9) na Siyang namatay, nalibing at muling nabuhay upang bayaran ang ating mga kasalanan (d. 1 Corinthians 15:1,3 & 4, 2 Corinthians 5:21 & Isaiah 53:4-5). At ang dalawang regalo na ito ng Diyos ay parehas na mahalaga sa kaligtasan ng isang taong makasalanan at nawawala (e. Acts 19:4, Acts 20:21 & Mark 1:15). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 2 Timothy 2:25 In meekness instructing those that oppose themselves; if God peradventure will give them repentance to the acknowledging of the truth; Na sawaying may kaamuan ang mga nagsisisalangsang; baka sakaling sila’y pagkalooban ng Dios ng pagsisisi sa ikaaalam ng katotohanan,  Acts 11:17 Forasmuch then as God gave them the like gift as he did unto us, who believed on the Lord Jesus Christ; what was I, that I could withstand God? 18 When they heard these things, they held their peace, and glorified God, saying, Then hath God also to the Gentiles granted repentance unto life.  17 Kung ibinigay nga sa kanila ng Dios ang gayon ding kaloob na gaya naman ng kaniyang ibinigay sa atin, nang tayo’y nagsisisampalataya sa Panginoong Jesucristo, sino baga ako, na makahahadlang sa Dios? 18 At nang marinig nila ang mga bagay na ito, ay nagsitahimik sila, at niluwalhati ang Dios, na sinasabi, Kung gayo’y binigyan din naman ng Dios ang mga Gentil ng pagsisisi sa ikabubuhay.

ANG KALIGTASAN 73 Romans 2:4  Or despisest thou the riches of his goodness and forbearance and longsuffering; not knowing that the goodness of God leadeth thee to repentance? O hinahamak mo ang mga kayamanan ng kaniyang kabutihan at pagtitiis at pagpapahinuhod, na hindi mo nalalaman na ang kabutihan ng Dios ay siyang umaakay sa iyo sa pagsisisi? b. Matthew 27:44 The thieves also, which were crucified with him, cast the same in his teeth. At minumura din naman siya ng mga tulisang kasama niyang nangapapako sa krus. Mark 15:32 Let Christ the King of Israel descend now from the cross, that we may see and believe. And they that were crucified with him reviled him. Bumaba ngayon mula sa krus ang Cristo, ang Hari ng Israel, upang aming makita at sampalatayanan. At minumura siya ng mga kasama niyang nangapapako. Luke 23:40 But the other answering rebuked him, saying, Dost not thou fear God, seeing thou art in the same condemnation? 41 And we indeed justly; for we receive the due reward of our deeds: but this man hath done nothing amiss. 40 Datapuwa’t sumagot ang isa, at pagsaway sa kaniya’y sinabi, Hindi ka pa baga natatakot sa Dios, yamang ikaw ay nasa gayon ding kaparusahan? 41 At tayo sa katotohanan ay ayon sa katuwiran; sapagka’t tinanggap natin ang nararapat na kabayaran sa ating mga gawa; datapuwa’t ang taong ito’y hindi gumagawa ng anomang masama. Sa unang mga oras ng pagkakapako ng dalawang magnanakaw sa krus, parehas silang nagmura o nangalipusta kay Hesus. Subalit sa huling mga oras ng kanilang buhay, nagbago ng kaisipan (nagsisi) ang isa sa dalawang magnanakaw at nanampalataya siya na si Hesus ang Tagapagligtas (Messiah). At dahil dito, siya ay nakatiyak ng kaligtasan bago mamatay.

74 ANG KALIGTASAN c. Ephesians 2:8 For by grace are ye saved through faith; and that not of yourselves: it is the gift of God. Sapagka’t sa biyaya kayo’y nangaligtas sa pamamagitan ng pananampalataya; at ito’y hindi sa inyong sarili, ito’y kaloob ng Dios; Hebrews 12:2  Looking unto Jesus the author and finisher of our faith; who for the joy that was set before him endured the cross, despising the shame, and is set down at the right hand of the throne of God.  Na masdan natin si Jesus na gumawa at sumakdal ng ating pananampalataya, na siya dahil sa kagalakang inilagay sa harapan niya ay nagtiis ng krus, na niwalang bahala ang kahihiyan, at umupo sa kanan ng luklukan ng Dios. 1 Corinthians 12:4 Now there are diversities of gifts, but the same Spirit. 9 To another faith by the same Spirit; to another the gifts of healing by the same Spirit;  4 Ngayo’y may iba’t ibang mga kaloob, datapuwa’t iisang Espiritu. 9 Sa iba’y ang pananampalataya, sa gayon ding Espiritu; at sa iba’y ang mga kaloob na pagpapagaling, sa iisang Espiritu. d. 1 Corinthians 15:1  Moreover, brethren, I declare unto you the gospel which I preached unto you, which also ye have received, and wherein ye stand;  3  For I delivered unto you first of all that which I also received, how that Christ died for our sins according to the scriptures; 4  And that he was buried, and that he rose again the third day according to the scriptures:  1 Ngayo’y ipinatatalastas ko sa inyo, mga kapatid, ang evangelio na sa inyo’y aking ipinangaral, na inyo namang tinanggap, na siya naman ninyong pinananatilihan, 3 Sapagka’t ibinigay ko sa inyo una sa lahat, ang akin namang tinanggap: na si Cristo ay namatay dahil sa ating mga kasalanan, ayon sa mga kasulatan, 4 At siya’y inilibing; at siya’y muling binuhay nang ikatlong araw ayon sa mga kasulatan;

ANG KALIGTASAN 75 2 Corinthians 5:21  For he hath made him to be sin for us, who knew no sin; that we might be made the righteousness of God in him.  Yaong hindi nakakilala ng kasalanan ay kaniyang inaring may sala dahil sa atin: upang tayo’y maging sa kaniya’y katuwiran ng Dios. Isaiah 53:4  Surely he hath borne our griefs, and carried our sorrows: yet we did esteem him stricken, smitten of God, and afflicted.  5  But he was wounded for our transgressions, he was bruised for our iniquities: the chastisement of our peace was upon him; and with his stripes we are healed.  4 Tunay na kaniyang dinala ang ating mga karamdaman, at dinala ang ating mga kapanglawan; gayon ma’y ating pinalagay siya na hinampas, sinaktan ng Dios, at dinalamhati. 5 Nguni’t siya’y nasugatan dahil sa ating mga pagsalangsang, siya’y nabugbog dahil sa ating mga kasamaan, ang parusa ng tungkol sa ating kapayapaan ay nasa kaniya; at sa pamamagitan ng kaniyang mga latay ay nagsigaling tayo. e. Acts 19:4  Then said Paul, John verily baptized with the baptism of repentance, saying unto the people, that they should believe on him which should come after him, that is, on Christ Jesus. At sinabi ni Pablo, Nagbabautismo si Juan ng bautismo ng pagsisisi, na sinasabi sa bayan na sila’y magsisampalataya sa darating sa hulihan niya, sa makatuwid baga’y kay Jesus. Acts 20:21  Testifying both to the Jews, and also to the Greeks, repentance toward God, and faith toward our Lord Jesus Christ.  Na sinasaksihan ko sa mga Judio at gayon din sa mga Griego ang pagsisisi sa Dios, at ang pananampalataya sa ating Panginoong Jesucristo. Mark 1:15  And saying, The time is fulfilled, and the kingdom of God is at hand: repent ye, and believe the gospel. 

76 ANG KALIGTASAN At sinasabi, Naganap na ang panahon, at malapit na ang kaharian ng Dios: kayo’y mangagsisi, at magsisampalataya sa evangelio. 3. Sapartengisangtaonghindiligtas,siya’ymakakatiyaklamang ng kaligtasan ni Kristo kung siya’y magsisisi (a. Matthew 4:17 & Luke13:3)[metanoeõ - to change one’s mind] at manampalataya kay Hesu-Kristo bilang kanyang Panginoong tagapagligtas (b. Acts 16:30-31). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 4:17 From that time Jesus began to preach, and to say, Repent: for the kingdom of heaven is at hand. Mula noon ay nagpasimulang mangaral si Jesus, at magsabi, Mangagsisi kayo; sapagka’t malapit na ang kaharian ng langit. Luke 13:3 I tell you, Nay: but, except ye repent, ye shall all likewise perish. Sinasabi ko sa inyo, Hindi: datapuwa’t, malibang kayo’y mangagsisi, ay mangamamatay kayong lahat sa gayon ding paraan. b. Acts 16:30 And brought them out, and said, Sirs, what must I do to be saved? 31 And they said, Believe on the Lord Jesus Christ, and thou shalt be saved, and thy house. 30 At sila’y inilabas at sinabi, Mga ginoo, ano ang kinakailangan kong gawin upang maligtas? 31 At kanilang sinabi, Manampalataya ka sa Panginoong Jesus, at maliligtas ka, ikaw at ang iyong sangbahayan. 4. Ang Panginoong Hesus ang nag-iisang tagapagligtas at tagapamagitan sa Diyos at sa tao (a. Hebrews 7:25, 1 Timothy 2:5, & Hebrews 12:24). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Hebrews 7:25  Wherefore he is able also to save them to the uttermost that come unto God by him, seeing he ever liveth to make intercession for them. 

ANG KALIGTASAN 77 Dahil dito naman siya’y nakapagliligtas na lubos sa mga nagsisilapit sa Dios sa pamamagitan niya, palibhasa’y laging nabubuhay siya upang mamagitan sa kanila. 1 Timothy 2:5  For there is one God, and one mediator between God and men, the man Christ Jesus;  Sapagka’t may isang Dios at may isang Tagapamagitan sa Dios at sa mga tao, ang taong si Cristo Jesus, Hebrews 12:24  And to Jesus the mediator of the new covenant, and to the blood of sprinkling, that speaketh better things than that of Abel.  At kay Jesus na tagapamagitan ng bagong tipan, at dugong pangwisik na nagsasalita ng lalong mabuti kay sa dugo ni Abel. 5. Sa soberanyang karunungan ng Diyos, alam Niya kung sino ang maliligtas (a. 1 Peter 1:2 & Romans 8:29). Subalit sa kabilang dako, ang iglesia na itinatag ng ating Panginoong Hesus (b. Matthew 16:18, Romans 9:33 & 1 Corinthians 10:4) ay binigyan Niya ng malinaw na tagubilin na isagawa ang Great Commission (c. Matthew 28:19-20). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. 1 Peter 1:2  Elect according to the foreknowledge of God the Father, through sanctification of the Spirit, unto obedience and sprinkling of the blood of Jesus Christ: Grace unto you, and peace, be multiplied.  Ayon sa paunang kaalaman ng Dios Ama, sa pagpabanal ng Espiritu, upang magsitalima at mangawisikan ng dugo ni Jesucristo: Biyaya at kapayapaan nawa ang sa inyo’y sumagana. Romans 8:29  For whom he did foreknow, he also did predestinate to be conformed to the image of his Son, that he might be the firstborn among many brethren.  Sapagka’t yaong mga nang una pa’y kaniyang nakilala, ay itinalaga naman niya na maging katulad ng larawan ng kaniyang Anak, upang siya ang maging panganay sa maraming magkakapatid:

78 ANG KALIGTASAN b. Matthew 16:18  And I say also unto thee, That thou art Peter, and upon this rock I will build my church; and the gates of hell shall not prevail against it.  At sinasabi ko naman sa iyo, na ikaw ay Pedro, at sa ibabaw ng batong ito ay itatayo ko ang aking iglesia; at ang mga pintuan ng Hades ay hindi magsisipanaig laban sa kaniya. Romans 9:33  As it is written, Behold, I lay in Sion a stumblingstone and rock of offence: and whosoever believeth on him shall not be ashamed. Gaya ng nasusulat, Narito, inilalagay ko sa Sion ang isang batong katitisuran, at batong pangbuwal: At ang sumasampalataya sa kaniya’y hindi mapapahiya. 1 Corinthians 10:4  And did all drink the same spiritual drink: for they drank of that spiritual Rock that followed them: and that Rock was Christ. At lahat ay nagsiinom ng isang inumin ding ayon sa espiritu; sapagka’t nagsiinom sa batong ayon sa espiritu na sumunod sa kanila: at ang batong yaon ay si Cristo. c. Matthew 28:19  Go ye therefore, and teach all nations, baptizing them in the name of the Father, and of the Son, and of the Holy Ghost: 20  Teaching them to observe all things whatsoever I have commanded you: and, lo, I am with you alway, even unto the end of the world. Amen.  19 Dahil dito magsiyaon nga kayo, at gawin ninyong mga alagad ang lahat ng mga bansa, na sila’y inyong bautismuhan sa pangalan ng Ama at ng Anak at ng Espiritu Santo: 20 Na ituro ninyo sa kanila na kanilang ganapin ang lahat ng mga bagay na iniutos ko sa inyo: at narito, ako’y sumasa inyong palagi, hanggang sa katapusan ng sanglibutan. 6. Ang tunay na ligtas o mananampalataya ni Kristo Hesus ay naging anak na ng Diyos (a. John 1:12 & Galatians 3:26), wala ng hatol (b. Romans 8:1 & John 3:18) at may buhay na walang hanggan (c. John 3:36).

ANG KALIGTASAN 79 English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. John 1:12  But as many as received him, to them gave he power to become the sons of God, even to them that believe on his name:  Datapuwa’t ang lahat ng sa kaniya’y nagsitanggap, ay pinagkalooban niya sila ng karapatang maging mga anak ng Dios, sa makatuwid baga’y ang mga nagsisisampalataya sa kaniyang pangalan: Galatians 3:26  For ye are all the children of God by faith in Christ Jesus.  Sapagka’t kayong lahat ay mga anak ng Dios, sa pamamagitan ng pananampalataya, kay Cristo Jesus. b. Romans 8:1  There is therefore now no condemnation to them which are in Christ Jesus, who walk not after the flesh, but after the Spirit.  Ngayon nga’y wala nang anomang hatol sa mga na kay Cristo Jesus. John 3:18  He that believeth on him is not condemned: but he that believeth not is condemned already, because he hath not believed in the name of the only begotten Son of God.  Ang sumasampalataya sa kaniya ay hindi hinahatulan; ang hindi sumasampalataya ay hinatulan na, sapagka’t hindi siya sumampalataya sa pangalan ng bugtong na Anak ng Dios. c. John 3:36  He that believeth on the Son hath everlasting life: and he that believeth not the Son shall not see life; but the wrath of God abideth on him.  Ang sumasampalataya sa Anak ay may buhay na walang hanggan; nguni’t ang hindi tumatalima sa Anak ay hindi makakakita ng buhay, kundi ang poot ng Dios ay sumasa kaniya.

80

81 VIII MGA ANGEL AT KAY SATANAS Itinuturo ng Biblia na: 1. Ang mga Angel ay nilikha ng Diyos upang Siya ay sambahin at paglingkuran (a. Nehemiah 9:6, Colossians 1:16 & Revelation 5:13). Sila ay may pasimula at limitado ang kapangyarihan at karunungan kumpara sa nag-iisang pinakamakapangyarihang (Almighty) Diyos (b. Matthew 24:36, Job 4:18 & Jude 1:9). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Nehemiah 9:6  Thou, even thou, art LORD alone; thou hast made heaven, the heaven of heavens, with all their host, the earth, and all things that are therein, the seas, and all that is therein, and thou preservest them all; and the host of heaven worshippeth thee. Ikaw ang Panginoon, ikaw lamang; ikaw ang lumikha ng langit, ng langit ng mga langit, pati ng lahat na natatanaw roon, ng lupa at ng lahat na bagay na nangaroon, ng mga dagat at ng lahat na nangaroon, at iyong pinamalaging lahat; at ang hukbo ng langit ay sumasamba sa iyo. Colossians 1:16  For by him were all things created, that are in heaven, and that are in earth, visible and invisible, whether they be thrones, or dominions, or principalities, or powers: all things were created by him, and for him:  Sapagka’t sa kaniya nilalang ang lahat na mga bagay, sa sangkalangitan at sa sangkalupaan, na mga bagay na nakikita at ang mga bagay na di nakikita, maging mga luklukan o mga pagsakop o mga pamunuan o mga kapangyarihan; lahat ng mga bagay ay nilalang sa pamamagitan niya at ukol sa kaniya; Revelation 5:13  And every creature which is in heaven, and on the earth, and under the earth, and such as are in the sea, and all that are in them, heard I saying, Blessing, and honour, and glory, and power, be unto him that sitteth upon the throne, and unto the Lamb for ever and ever. 

82 MGA ANGEL AT KAY SATANAS At ang bawa’t bagay na nilalang na nasa langit, at nasa ibabaw ng lupa, at nasa ilalim ng lupa, at nasa ibabaw ng dagat, at lahat ng mga bagay na nasa mga ito, ay narinig kong nangagsasabi, Sa kaniya na nakaupo sa luklukan, at sa Cordero ay ang pagpapala, at kapurihan, at kaluwalhatian, at paghahari, magpakailan kailan man. b. Matthew 24:36  But of that day and hour knoweth no man, no, not the angels of heaven, but my Father only.  Nguni’t tungkol sa araw at oras na yaon walang makakaalam, kahit ang mga anghel sa langit, kahit ang Anak, kundi ang Ama lamang. Job 4:18  Behold, he put no trust in his servants; and his angels he charged with folly: Narito, siya’y hindi naglalagak ng tiwala sa kaniyang mga lingkod; at inaari niyang mga mangmang ang kaniyang mga anghel: Jude 1:9  Yet Michael the archangel, when contending with the devil he disputed about the body of Moses, durst not bring against him a railing accusation, but said, The Lord rebuke thee. Datapuwa’t ang arkanghel Miguel, nang makipaglaban sa diablo, na nakikipagtalo tungkol sa katawan ni Moises, ay hindi nangahas gumamit laban sa kaniya ng isang hatol na may pagalipusta, kundi sinabi, Sawayin ka nawa ng Panginoon. 2. Ang mga Angel ay tagapaghatid ng mensahe (messenger) ng Diyos sa tao. (a. Hebrews 1:14 and Psalm 103:20). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Hebrews 1:14  Are they not all ministering spirits, sent forth to minister for them who shall be heirs of salvation?  Hindi baga silang lahat ay mga espiritung tagapaglingkod, na mga sinugo upang magsipaglingkod sa kapakinabangan ng mangagmamana ng kaligtasan? Psalm 103:20  Bless the LORD, ye his angels, that excel in strength, that do his commandments, hearkening unto the voice of his word.

MGA ANGEL AT KAY SATANAS 83 Purihin ninyo ang Panginoon, ninyong mga anghel niya: ninyong makapangyarihan sa kalakasan na gumaganap ng kaniyang salita, na nakikinig sa tinig ng kaniyang salita. 3. Ang mga Angel ng Diyos ay nasa Langit (a. Matthew 22:30), bagaman may mga angel na pinapapunta ng Diyos dito sa mundo upang gawin ang Kanyang kalooban (b. Luke 1:19). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 22:30  For in the resurrection they neither marry, nor are given in marriage, but are as the angels of God in heaven.  Sapagka’t sa pagkabuhay na maguli ay hindi na mangagaasawa, ni mga papagaasawahin pa, kundi gaya ng mga anghel sa langit. b. Luke 1:19  And the angel answering said unto him, I am Gabriel, that stand in the presence of God; and am sent to speak unto thee, and to shew thee these glad tidings. At pagsagot ng anghel ay sinabi sa kaniya, Ako’y si Gabriel, na nananayo sa harapan ng Dios; at ako’y sinugo upang makipagusap sa iyo, at magdala sa iyo nitong mabubuting balita. 4. Ang mga Angel ay espiritung nilalang o walang laman at dugo (a. Hebrews 1:13 & 14 and Psalm 104:4). Sila ay mas malakas (b. Psalms 103:20, 2 Thessalonians 1:7, 2 Peter 2:11, 2 Kings 19:35, 2 Samuel 24:16 & 17), mas mabilis kumilos (c. Daniel 10:12-13) at mas matalino (d. 2 Samuel 14:20) kumpara sa tao, at hindi mamamatay (e. Luke 20:36). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Hebrews 1:13  But to which of the angels said he at any time, Sit on my right hand, until I make thine enemies thy footstool?  14  Are they not all ministering spirits, sent forth to minister for them who shall be heirs of salvation?  13 Nguni’t kanino sa mga anghel sinabi niya kailan man, Lumuklok ka sa aking kanan, Hanggang sa ang iyong mga kaaway ay gawin kong tungtungan ng iyong mga paa?

84 MGA ANGEL AT KAY SATANAS 14 Hindi baga silang lahat ay mga espiritung tagapaglingkod, na mga sinugo upang magsipaglingkod sa kapakinabangan ng mangagmamana ng kaligtasan? Psalm 104:4  Who maketh his angels spirits; his ministers a flaming fire:  Na siyang gumagawa sa mga hangin na mga sugo niya; ang kaniyang mga tagapangasiwa ay alab ng apoy: b. Psalm 103:20  Bless the LORD, ye his angels, that excel in strength, that do his commandments, hearkening unto the voice of his word.  Purihin ninyo ang Panginoon, ninyong mga anghel niya: ninyong makapangyarihan sa kalakasan na gumaganap ng kaniyang salita, na nakikinig sa tinig ng kaniyang salita. 2 Thessalonians 1:7  And to you who are troubled rest with us, when the Lord Jesus shall be revealed from heaven with his mighty angels,  At kayong mga pinighati ay bigyang kasama namin ng kapahingahan sa pagpapakahayag ng Panginoong Jesus mula sa langit na kasama ang mga anghel ng kaniyang kapangyarihan na nasa nagniningas na apoy, 2 Peter 2:11  Whereas angels, which are greater in power and might, bring not railing accusation against them before the Lord.  Samantalang ang mga anghel, bagama’t lalong dakila ang lakas at kapangyarihan, ay hindi nagtataglay ng paghatol na may alipusta laban sa kanila sa harapan ng Panginoon. 2 Kings 19:35 And it came to pass that night, that the angel of the LORD went out, and smote in the camp of the Assyrians an hundred fourscore and five thousand: and when they arose early in the morning, behold, they were all dead corpses.  At nangyari, nang gabing yaon, na ang anghel ng Panginoon ay lumabas, at nanakit sa kampamento ng mga taga Asiria ng isang daan at walong pu’t limang libo: at nang ang mga tao ay magsibangong maaga sa kinaumagahan, narito, silang lahat ay mga bangkay.

MGA ANGEL AT KAY SATANAS 85 2 Samuel 24:16  And when the angel stretched out his hand upon Jerusalem to destroy it, the LORD repented him of the evil, and said to the angel that destroyed the people, It is enough: And the angel of the LORD was by the threshingplace of Araunah the Jebusite. 17 And David spake unto the LORD when he saw the angel that smote the people, and said, Lo, I have sinned, and I have done wickedly: but these sheep, what have they done? let thine hand, I pray thee, be against me, and against my father’s house.  16 At nang iunat ng anghel ang kaniyang kamay sa dakong Jerusalem upang gibain ay nagsisi ang Panginoon sa kasamaan, at sinabi sa anghel na lumipol ng bayan, Siya na; ngayo’y itigil mo ang iyong kamay. At ang anghel ng Panginoon ay nasa giikan ni Arauna na Jebuseo. 17 At nagsalita si David sa Panginoon, nang kaniyang makita ang anghel na sumakit sa bayan, at nagsabi, Narito, ako’y nagkasala, at ako’y gumawa ng kalikuan; nguni’t ang mga tupang ito, ano ang ginawa? isinasamo ko sa iyo na ang iyong kamay ay maging laban sa akin, at laban sa sangbahayan ng aking ama. c. Daniel 10:12 Then said he unto me, Fear not, Daniel: for from the first day that thou didst set thine heart to understand, and to chasten thyself before thy God, thy words were heard, and I am come for thy words. 13 But the prince of the kingdom of Persia withstood me one and twenty days: but, lo, Michael, one of the chief princes, cametohelpme;andIremainedtherewiththekingsof Persia.  12 Nang magkagayo’y sinabi niya sa akin, Huwag kang matakot, Daniel; sapagka’t mula nang unang araw na iyong ilagak ang iyong puso na makaunawa, at magpakababa sa harap ng iyong Dios, ang iyong mga salita ay dininig: at ako’y naparito alangalang sa iyong mga salita. 13 Nguni’t ang prinsipe ng kaharian ng Persia ay nakipagpunyagi sa akin na dalawang pu’t isang araw; nguni’t, narito, si Miguel ay isa sa mga punong prinsipe, dumating upang tulungan ako: at ako’y natira doon na kasama ng mga hari sa Persia. Suggestion: Read the whole chapter of Daniel 10 and its commentaries for better understanding.

86 MGA ANGEL AT KAY SATANAS d. 2 Samuel 14:20  To fetch about this form of speech hath thy servant Joab done this thing: and my lord is wise, according to the wisdom of an angel of God, to know all things that are in the earth. Upang baguhin ang anyo ng bagay ay ginawa ng iyong lingkod na si Joab ang bagay na ito: at ang aking panginoon ay pantas ayon sa karunungan ng anghel ng Dios, na makaalam ng lahat ng mga bagay na nasa lupa. e. Luke 20:36  Neither can they die any more: for they are equal unto the angels; and are the children of God, being the children of the resurrection.  Sapagka’t hindi na sila maaaring mangamatay pa: sapagka’t kahalintulad na sila ng mga anghel; at sila’y mga anak ng Dios, palibhasa’y mga anak ng pagkabuhay na maguli. 5. Ayon sa kapahintulutan ng Diyos, ang mga Angel ay nagbibigay ng gabay (a. Acts 8:26 & Acts 10:3-5), tulong (b. 1 Kings 19:5-7) at proteksyon (c. Psalm 34:7 & Daniel 6:22) sa mga mananampalataya, at nagpapatupad din ng Kanyang (Diyos) kaparusahan (d. Acts 12:23) at kalooban (e. Numbers 22:22-27, 31-32 & 34-35). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Acts 8:26 And the angel of the Lord spake unto Philip, saying, Arise, and go toward the south unto the way that goeth down from Jerusalem unto Gaza, which is desert.  Datapuwa’t nagsalita kay Felipe ang isang anghel ng Panginoon, na nagsasabi, Magtindig ka, at ikaw ay pumaroon sa dakong timugan, sa daang palusong mula sa Jerusalem hanggang sa Gaza: na ito’y ilang. Acts 10:3  He saw in a vision evidently about the ninth hour of the day an angel of God coming in to him, and saying unto him, Cornelius. 4 And when he looked on him, he was afraid, and said, What is it, Lord? And he said unto him, Thy prayers and thine alms are come up for a memorial before God.  5  And now send men to Joppa, and call for one Simon, whose surname is Peter: 

MGA ANGEL AT KAY SATANAS 87 3 Nakita niyang maliwanag, sa isang pangitain, nang may oras na ikasiyam ng araw, na pumapasok na patungo sa kaniya ang isang anghel ng Dios, at nagsasabi sa kaniya, Cornelio. 4 At siya, sa pagtitig niya sa kaniya, at sa pagkatakot niya, ay nagsabi, Ano ito, Panginoon? At sinabi niya sa kaniya, Ang mga panalangin mo at ang iyong mga paglilimos ay nangapailanglang na isang alaala sa harapan ng Dios. 5 At ngayo’y magsugo ka ng mga tao sa Joppe, at ipagsama mo yaong Simon, na may pamagat na Pedro; b. 1 Kings 19:5 And as he lay and slept under a juniper tree, behold, then an angel touched him, and said unto him, Arise and eat. 6 And he looked, and, behold, there was a cake baken on the coals, and a cruse of water at his head. And he did eat and drink, and laid him down again. 7 And the angel of the LORD came again the second time, and touched him, and said, Arise and eat; because the journey is too great for thee.  5 At siya’y nahiga at natulog sa ilalim ng punong kahoy na enebro; at, narito, kinalabit siya ng isang anghel, at sinabi sa kaniya, Ikaw ay gumising at kumain. 6 At siya’y tumingin, at, narito, na sa kaniyang ulunan ang isang munting tinapay na luto sa baga, at isang sarong tubig. At siya’y kumain at uminom, at nahiga uli. 7 At ang anghel ng Panginoon ay nagbalik na ikalawa, at kinalabit siya, at sinabi, Ikaw ay bumangon at kumain; sapagka’t ang paglalakbay ay totoong malayo sa ganang iyo. c. Psalm 34:7 The angel of the LORD encampeth round about them that fear him, and delivereth them. Ang anghel ng Panginoon ay humahantong sa buong palibot ng nangatatakot sa kaniya, at ipinagsasanggalang sila. Daniel 6:22  My God hath sent his angel, and hath shut the lions’ mouths, that they have not hurt me: forasmuch as before him innocency was found in me; and also before thee, O king, have I done no hurt.  Ang Dios ko’y nagsugo ng kaniyang anghel, at itinikom ang mga bibig ng mga leon, at hindi nila ako sinaktan; palibhasa’y sa harap niya ay nasumpungan akong walang sala; at gayon din sa harap mo, Oh hari, wala akong ginawang kasamaan.

88 MGA ANGEL AT KAY SATANAS d. Acts 12:23 And immediately the angel of the Lord smote him, because he gave not God the glory: and he was eaten of worms, and gave up the ghost.  At pagdaka’y sinaktan siya ng isang anghel ng Panginoon, sapagka’t hindi niya ibinigay ang kaluwalhatian sa Dios: at siya’y kinain ng mga uod, at nalagot ang hininga. e. Numbers 22:22  And God’s anger was kindled because he went: and the angel of the LORD stood in the way for an adversary against him. Now he was riding upon his ass, and his two servants were with him. 23  And the ass saw the angel of the LORD standing in the way, and his sword drawn in his hand: and the ass turned aside out of the way, and went into the field: and Balaam smote the ass, to turn her into the way. 24  But the angel of the LORD stood in a path of the vineyards, a wall being on this side, and a wall on that side.  25  And when the ass saw the angel of the LORD, she thrust herself unto the wall, and crushed Balaam’s foot against the wall: and he smote her again. 26  And the angel of the LORD went further, and stood in a narrow place, where was no way to turn either to the right hand or to the left.  27  And when the ass saw the angel of the LORD, she fell down under Balaam: and Balaam’s anger was kindled, and he smote the ass with a staff.  31  Then the LORD opened the eyes of Balaam, and he saw the angel of the LORD standing in the way, and his sword drawn in his hand: and he bowed down his head, and fell flat on his face. 32  And the angel of the LORD said unto him, Wherefore hast thou smitten thine ass these three times? behold, I went out to withstand thee, because thy way is perverse before me: 34 And Balaam said unto the angel of the LORD, I have sinned; for I knew not that thou stoodest in the way against me: now therefore, if it displease thee, I will get me back again. 35 And the angel of the LORD said unto Balaam, Go with the men: but only the word that I shall speak unto thee, that thou shalt speak. So Balaam went with the princes of Balak.

MGA ANGEL AT KAY SATANAS 89 22 At ang galit ng Dios ay nagningas sapagka’t siya’y naparoon: at ang anghel ng Panginoon ay lumagay sa daan na pinaka kalaban niya. Siya nga’y nakasakay sa kaniyang asno at ang kaniyang dalawang alipin ay kasama niya. 23 At nakita ng asno ang anghel ng Panginoon na nakatayo sa daan, na hawak ang kaniyang bunot na tabak: at ang asno ay lumiko sa daan, at napasa parang: at pinalo ni Balaam ang asno, upang ibalik siya sa daan. 24 Nang magkagayo’y tumayo ang anghel ng Panginoon sa isang makipot na daan sa pagitan ng mga ubasan, na ang isang bakod ay sumasadako rito, at ang isang bakod ay sumasadakong yaon. 25 At nakita ng asno ang anghel ng Panginoon, at siya’y inipit sa bakod, at naipit ang paa ni Balaam sa bakod: at kaniyang pinalo uli ang asno. 26 At ang anghel ng Panginoon ay nagpauna uli at tumayo sa isang makipot na dako na walang daan lilikuan kahit sa kanan ni sa kaliwa. 27 At nakita ng asno ang anghel ng Panginoon, at siya’y nalugmok sa ilalim ni Balaam: at ang galit ni Balaam ay nagningas, at kaniyang pinalo ang asno ng kaniyang tungkod. 31 Nang magkagayo’y idinilat ng Panginoon ang mga mata ni Balaam, at kaniyang nakita ang anghel ng Panginoon na nakatayo sa daan, na hawak ang kaniyang bunot na tabak: at kaniyang iniyukod ang kaniyang ulo, at nagpatirapa. 32 At sinabi sa kaniya ng anghel ng Panginoon, Bakit mo pinalo ang iyong asno nitong makaitlo? Narito, ako’y naparito na pinaka kalaban, sapagka’t ang iyong lakad ay masama sa harap ko: 34 At sinabi ni Balaam sa anghel ng Panginoon, Ako’y nagkasala; sapagka’t hindi ko nalamang ikaw ay nakatayo sa daan laban sa akin: ngayon nga, kung inaakala mong masama, ay babalik ako uli. 35 At sinabi ng anghel ng Panginoon kay Balaam, Sumama ka sa mga tao: nguni’t ang salita lamang na aking sasalitain sa iyo, ang siyang sasalitain mo. Sa gayon ay sumama si Balaam sa mga prinsipe ni Balac. 6. Ang mga Angel ay may hindi mabilang na dami (a. Hebrews 12:22, 2 Kings 6:17, Luke 2:13 & Matthew 26:53). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Hebrews 12:22  But ye are come unto mount Sion, and unto the city of the living God, the heavenly Jerusalem, and to an innumerable company of angels,

90 MGA ANGEL AT KAY SATANAS Datapuwa’t nagsilapit kayo sa bundok ng Sion, at sa bayan ng Dios na buhay, ang Jerusalem sa kalangitan, at sa mga di mabilang na hukbo ng mga anghel, 2 Kings 6:17  And Elisha prayed, and said, LORD, I pray thee, open his eyes, that he may see. And the LORD opened the eyes of the young man; and he saw: and, behold, the mountain was full of horses and chariots of fire round about Elisha. At si Eliseo ay nanalangin, at nagsabi, Idinadalangin ko sa iyo, Panginoon, na idilat ang kaniyang mga mata, upang siya’y makakita. At idinilat ng Panginoon ang mga mata ng binata; at siya’y nakakita, at narito, ang bundok ay puno ng mga kabayo at ng mga karo ng apoy sa palibot ni Eliseo. Luke 2:13  And suddenly there was with the angel a multitude of the heavenly host praising God, and saying,  At biglang nakisama sa anghel ang isang karamihang hukbo ng langit, na nangagpupuri sa Dios, at nangagsasabi: Matthew 26:53  Thinkest thou that I cannot now pray to my Father, and he shall presently give me more than twelve legions of angels?  O inaakala mo baga na hindi ako makapamamanhik sa aking Ama, at padadalhan niya ako ngayon din ng mahigit sa labingdalawang pulutong na mga anghel? 7. Si Lucifer (na naging Satanas) ay isang angel na nagkasala at pinarusahan ng Diyos (a. Ezekiel 28:15-19) kasama ang ibang mga angel na nagkasala rin. Ang ibang nagkasalang mga angel ay itinapon pababa sa impiyerno at ipinagkaloob sa tanikala ng kadiliman (b. 2 Peter 2:4 & Jude 1:6), at ang iba naman ay kasama ni Satanas sa himpapawid (c. Ephesians 2:2 & Revelation 12:7-9). Balang araw, si Satanas at lahat ng nagkasalang mga angel ay ihahagis pa sa walang hanggang apoy, kung saan sila ay parurusahan araw at gabi magpakailan kailan pa man (d. Matthew 25:41 & Revelation 20:10).

MGA ANGEL AT KAY SATANAS 91 English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Ezekiel 28:15  Thou wast perfect in thy ways from the day that thou wast created, till iniquity was found in thee.  16 By the multitude of thy merchandise they have filled the midst of thee with violence, and thou hast sinned: therefore I will cast thee as profane out of the mountain of God: and I will destroy thee, O covering cherub, from the midst of the stones of fire. 17  Thine heart was lifted up because of thy beauty, thou hast corrupted thy wisdom by reason of thy brightness: I will cast thee to the ground, I will lay thee before kings, that they may behold thee. 18 Thou hast defiled thy sanctuaries by the multitude of thine iniquities, by the iniquity of thy traffick; therefore will I bring forth a fire from the midst of thee, it shall devour thee, and I will bring thee to ashes upon the earth in the sight of all them that behold thee. 19  All they that know thee among the people shall be astonished at thee: thou shalt be a terror, and never shalt thou be any more. 15 Ikaw ay sakdal sa iyong mga lakad mula sa araw na ikaw ay lalangin, hanggang sa ang kalikuan ay nasumpungan sa iyo. 16 Dahil sa karamihan ng iyong kalakal ay kanilang pinuno ang gitna mo ng pangdadahas, at ikaw ay nagkasala: kaya’t inihagis kitang parang dumi mula sa bundok ng Dios; at ipinahamak kita, Oh tumatakip na kerubin, mula sa gitna ng mga batong mahalaga. 17 Ang iyong puso ay nagmataas dahil sa iyongkagandahan;iyongipinahamak ang iyong karunungan dahil sa iyong kaningningan: aking inihagis ka sa lupa; aking inilagay ka sa harap ng mga hari, upang kanilang masdan ka. 18 Sa pamamagitan ng karamihan ng iyong mga kasamaan, sa kalikuan ng iyong pangangalakal, iyong nilapastangan ang iyong mga santuario: kaya’t ako’y naglabas ng apoy sa gitna mo; sinupok ka, at pinapaging abo ka sa ibabaw ng lupa sa paningin ng lahat na nanganonood sa iyo. 19 Silang lahat na nangakakakilala sa iyo sa gitna ng mga bayan, mangatitigilan dahil sa iyo: ikaw ay naging kakilakilabot, at ikaw ay hindi na mabubuhay pa.

92 MGA ANGEL AT KAY SATANAS b. 2 Peter 2:4 For if God spared not the angels that sinned, but cast them down to hell, and delivered them into chains of darkness, to be reserved unto judgment; Sapagka’t kung ang Dios ay hindi nagpatawad sa mga anghel nang mangagkasala ang mga yaon, kundi sila’y ibinulid sa impierno, at kinulong sa mga hukay ng kadiliman, upang ilaan sa paghuhukom; Jude 1:6 And the angels which kept not their first estate, but left their own habitation, he hath reserved in everlasting chains under darkness unto the judgment of the great day.  At ang mga anghel na hindi nangagingat ng kanilang sariling pamunuan, kundi iniwan ang kanilang sariling tahanan, ay iniingatan niya sa mga tanikalang walang hanggan sa paghuhukom sa dakilang araw. c. Ephesians 2:2  Wherein in time past ye walked according to the course of this world, according to the prince of the power of the air, the spirit that now worketh in the children of disobedience:  Na inyong nilakaran noong una ayon sa lakad ng sanglibutang ito, ayon sa pangulo ng mga kapangyarihan ng hangin, ng espiritu na ngayon ay gumagawa sa mga anak ng pagsuway; Revelation 12:7  And there was war in heaven: Michael and his angels fought against the dragon; and the dragon fought and his angels, 8 And prevailed not; neither was their place found any more in heaven. 9 And the great dragon was cast out, that old serpent, called the Devil, and Satan, which deceiveth the whole world: he was cast out into the earth, and his angels were cast out with him. 7 At nagkaroon ng pagbabaka sa langit: si Miguel at ang kaniyang mga anghel ay nakipagbaka sa dragon; at ang dragon at ang kaniyang mga anghel ay nakipagbaka; 8 At hindi sila nanganalo, ni nasumpungan pa man ang kanilang dako sa langit. 9 At inihagis ang malaking dragon, ang matandang ahas, ang tinatawag na Diablo at Satanas, ang dumadaya sa buong sanglibutan; siya’y inihagis sa lupa, at ang kaniyang mga anghel ay inihagis na kasama niya.

MGA ANGEL AT KAY SATANAS 93 d. Matthew 25:41  Then shall he say also unto them on the left hand, Depart from me, ye cursed, into everlasting fire, prepared for the devil and his angels:  Kung magkagayo’y sasabihin naman niya sa mga nasa kaliwa, Magsilayo kayo sa akin, kayong mga sinumpa, at pasa apoy na walang hanggan na inihanda sa diablo at sa kaniyang mga anghel: Revelation 20:10  And the devil that deceived them was cast into the lake of fire and brimstone, where the beast and the false prophet are, and shall be tormented day and night for ever and ever.  At ang diablo na dumaya sa kanila ay ibinulid sa dagatdagatang apoy at asupre, na kinaroroonan din naman ng hayop at ng bulaang propeta; at sila’y pahihirapan araw at gabi magpakailan kailan man. 8. Si Satanas ay isang manunukso (a. Matthew 4:1 & 3), mamamatay, sinungaling (b. John 8:44), mandaraya (c. Revelation 12:9) at maninira ng buhay (d. 1 Peter 5:8). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 4:1 Then was Jesus led up of the Spirit into the wilderness to be tempted of the devil. 3 And when the tempter came to him, he said, If thou be the Son of God, command that these stones be made bread.  1 Nang magkagayo’y inihatid ng Espiritu Santo si Jesus sa ilang upang siya’y tuksuhin ng diablo. 3 At ang manunukso ay dumating at nagsabi sa kaniya, Kung ikaw ang Anak ng Dios, ay ipagutos mo na ang mga batong ito ay maging mga tinapay. b. John 8:44  Ye are of your father the devil, and the lusts of your father ye will do. He was a murderer from the beginning, and abode not in the truth, because there is no truth in him. When he speaketh a lie, he speaketh of his own: for he is a liar, and the father of it.  Kayo’y sa inyong amang diablo, at ang mga nais ng inyong ama ang ibig ninyong gawin. Siya’y isang mamamatay- tao buhat pa nang una, at hindi nananatili sa katotohanan,

94 MGA ANGEL AT KAY SATANAS sapagka’t walang katotohanan sa kaniya. Pagka nagsasalita siya ng kasinungalingan, ay nagsasalita siya ng sa ganang kaniya: sapagka’t siya’y isang sinungaling, at ama nito. c. Revelation 12:9 And the great dragon was cast out, that old serpent, called the Devil, and Satan, which deceiveth the whole world: he was cast out into the earth, and his angels were cast out with him.  At inihagis ang malaking dragon, ang matandang ahas, ang tinatawag na Diablo at Satanas, ang dumadaya sa buong sanglibutan; siya’y inihagis sa lupa, at ang kaniyang mga anghel ay inihagis na kasama niya. d. 1 Peter 5:8 Be sober, be vigilant; because your adversary the devil, as a roaring lion, walketh about, seeking whom he may devour:  Kayo’y maging mapagpigil, kayo’y maging mapagpuyat; ang inyong kalaban na diablo, na gaya ng leong umuungal, ay gumagala na humahanap ng masisila niya:

95 IX ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON Then they that gladly received his word were baptized: and the same day there were added unto them about three thousand souls. Acts 2:41    And when he had given thanks, he brake it, and said, Take, eat: this is my body, which is broken for you: this do in remembrance of me. 25  After the same manner also he took the cup, when he had supped, saying, This cup is the new testament in my blood: this do ye, as oft as ye drink it, in remembrance of me.  1 Corinthians 11:24-25

96 IX ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON Itinuturo ng Biblia tungkol sa Bautismo: 1. Ang Bautismo ay hindi nakakapagligtas (a. Ephesians 2:8-9, Titus 3:5 & Romans 11:6). Ang bautismo ay ginagawa ng isang taong nakatiyak na ng kaligtasan kay Kristo. At wala ng ibang requirement na hinihingi o itinuturo ang Biblia bago mabautismuhan ang isang tao, maliban sa pagiging ligtas (b. Acts 8:37-38, 10:45, 47-48 & 18:8). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Ephesians 2:8  For by grace are ye saved through faith; and that not of yourselves: it is the gift of God: 9  Not of works, lest any man should boast.  8 Sapagka’t sa biyaya kayo’y nangaligtas sa pamamagitan ng pananampalataya; at ito’y hindi sa inyong sarili, ito’y kaloob ng Dios; 9 Hindi sa pamamagitan ng mga gawa, upang ang sinoman ay huwag magmapuri. Titus 3:5  Not by works of righteousness which we have done, but according to his mercy he saved us, by the washing of regeneration, and renewing of the Holy Ghost;  Na hindi dahil sa mga gawa sa katuwiran na ginawa nating sarili, kundi ayon sa kaniyang kaawaan ay kaniyang iniligtas tayo, sa pamamagitan ng paghuhugas sa muling kapanganakan at ng pagbabago sa Espiritu Santo, Romans 11:6  And if by grace, then is it no more of works: otherwise grace is no more grace. But if it be of works, then is it no more grace: otherwise work is no more work. Nguni’t kung ito’y sa pamamagitan ng biyaya, ay hindi na sa mga gawa: sa ibang paraan ang biyaya ay hindi biyaya. Philip & the Eunuch b. Acts 8:37  And Philip said, If thou believest with all thine heart, thou mayest. And he answered and said, I believe that Jesus Christ is the Son of God.

ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 97 38  And he commanded the chariot to stand still: and they went down both into the water, both Philip and the eunuch; and he baptized him.  37 At sinabi ni Felipe Kung nanampalataya ka ng buong puso ay mangyayari. At sumagot siya at sinabi: Sumasampalataya ako na si Jesu-Cristo ay Anak ng Dios. 38 At ipinagutos niyang itigil ang karo: at sila’y kapuwa lumusong sa tubig, si Felipe at ang bating; at kaniyang binautismuhan siya. Apostle Peter & Cornelius with his kinsmen & friends Acts 10:45 And they of the circumcision which believed were astonished, as many as came with Peter, because that on the Gentiles also was poured out the gift of the Holy Ghost.  47  Can any man forbid water, that these should not be baptized, which have received the Holy Ghost as well as we? 48  And he commanded them to be baptized in the name of the Lord. Then prayed they him to tarry certain days.  45 At silang sa pagtutuli na nagsisampalataya ay nangamanghang lahat na nagsiparoong kasama ni Pedro, sapagka’t ibinuhos din naman sa mga Gentil ang kaloob na Espiritu Santo. 47 Mangyayari bagang hadlangan ng sinoman ang tubig, upang huwag mangabautismuhan itong mga nagsitanggap ng Espiritu Santo na gaya naman natin? 48 At inutusan niya sila na magsipagbautismo sa pangalan ni Jesucristo. Nang magkagayo’y kanilang ipinamanhik sa kaniya na matirang mga ilang araw. Apostle Paul & Crispus with all his family & many Corinthians Acts 18:8  And Crispus, the chief ruler of the synagogue, believed on the Lord with all his house; and many of the Corinthians hearing believed, and were baptized. At si Crispo, ang pinuno sa sinagoga, ay nanampalataya sa Panginoon, pati ng buong sangbahayan niya; at marami sa mga taga Corinto na sa pakikinig ay nagsisampalataya, at pawang nangabautismuhan.

98 ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 2. Ang pagpapabautismo ay pagpapakita ng isang ligtas o mananampalataya na siya ay masunuring anak ng Diyos at may kalakip na commitment o kusang loob na paglakad sa panibagong buhay (a. John 1:12, John 10:27 & Romans 6:4). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. John 1:12 But as many as received him, to them gave he power to become the sons of God, even to them that believe on his name:  Datapuwa’t ang lahat ng sa kaniya’y nagsitanggap, ay pinagkalooban niya sila ng karapatang maging mga anak ng Dios, sa makatuwid baga’y ang mga nagsisisampalataya sa kaniyang pangalan: John 10:27  My sheep hear my voice, and I know them, and they follow me:  Dinirinig ng aking mga tupa ang aking tinig, at sila’y aking nakikilala, at sila’y nagsisisunod sa akin: Romans 6:4 Therefore we are buried with him by baptism into death: that like as Christ was raised up from the dead by the glory of the Father, even so we also should walk in newness of life. Tayo nga’y nangalibing na kalakip niya sa pamamagitan ng bautismo sa kamatayan: na kung paanong siCristo ay nabuhay na maguli sa mga patay sa pamamagitan ng kaluwalhatian ng Ama, ay gayon din naman tayo’y makalalakad sa panibagong buhay. 3. Ang naaayon sa Biblia na bautismo ay paglubog ng buong katawan ng binabautismuhan sa tubig (o immersion) na larawan ng pagkamatay, pagkalibing at muling pagkabuhay ng ating Panginoong Hesus (a. Matthew 3:16, Acts 8:39, Romans 6:3-5 & Colossians 2:12). English-Tagalog verses kung saan makikitang itinuturo. a. Matthew 3:16 And Jesus, when he was baptized, went up straightway out of the water: and, lo, the heavens were opened unto him, and he saw the Spirit of God descending like a dove, and lighting upon him:

ANG BAUTISMO AT ANG HAPUNAN NG PANGINOON 99 At nang mabautismuhan si Jesus, pagdaka’y umahon sa tubig: at narito, nangabuksan sa kaniya ang mga langit, at nakita niya ang Espiritu ng Dios na bumababang tulad sa isang kalapati, at lumalapag sa kaniya; Acts 8:39 And when they were come up out of the water, the Spirit of the Lord caught away Philip, that the eunuch saw him no more: and he went on his way rejoicing. At nang magsiahon sila sa tubig, ay inagaw si Felipe ng Espiritu ng Panginoon; at hindi na siya nakita ng bating, sapagka’t ipinagpatuloy niya ang kaniyang lakad na natutuwa. Baptized came from the Greek word “baptizo” which means immersion or submerge. Romans 6:3  Know ye not, that so many of us as were baptized into Jesus Christ were baptized into his death? 4  Therefore we are buried with him by baptism into death: that like as Christ was raised up from the dead by the glory of the Father, even so we also should walk in newness of life. 5 For if we have been planted together in the likeness of his death, we shall be also in the likeness of his resurrection:  3 O hindi baga ninyo nalalaman na tayong lahat na mga nabautismuhan kay Cristo Jesus ay nangabautismuhan sa kaniyang kamatayan? 4 Tayo nga’y nangalibing na kalakip niya sa pamamagitan ng bautismo sa kamatayan: na kung paanong si Cristo ay nabuhay na maguli sa mga patay sa pamamagitan ng kaluwalhatian ng Ama, ay gayon din naman tayo’y makalalakad sa panibagong buhay. 5 Sapagka’t kung tayo nga ay naging kalakip niya dahil sa kawangisan ng kaniyang kamatayan, ay magkakagayon din naman tayo dahil sa kawangisan ng kaniyang pagkabuhay na maguli; Colossians 2:12  Buried with him in baptism, wherein also ye are risen with him through the faith of the operation of God, who hath raised him from the dead.  Na nangalibing na kalakip niya sa bautismo, na kayo nama’y muling binuhay na kalakip niya, sa pamamagitan ng pananampalataya sa pagawa ng Dios, na muling bumangon sa kaniya sa mga patay.