วงฯ เจัฯลิฯ เวียงเจด็ ลนิ ปที่ ๘ ฉบบั ที่ ๑ ( พฤษภาคม ๒๕๖๑) ปกหนา - ปกหลัง : เครอ่ื งสืบชะตา ค¶ํ บฯ ฯกแจฯ้ คาํ บอกแจง ศูนยวัฒนธรรมศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา ไดจัดทําวารสาร ทางศิลปะและวัฒนธรรมราย ๖ เดือน ในนามวารสาร “เวียงเจ็ดลิน” จัดพิมพมาแลว ๗ ป จํานวน ๑๔ ฉบับ เพื่อเปน การเผยแพรองคค วามรทู างศลิ ปวัฒนธรรมสูหนวยงาน ชุมชน และ ผูสนใจท่ัวไป นอกจากน้ีถือวาเปนการเผยแพรภูมิปญญาอันมีคาของทองถิ่นใหเปนท่ีรูจักกัน อยางกวา งขวาง ในปที่ ๘ ฉบับที่ ๑ น้ี นาํ เสนอเรอ่ื งราวการสืบชะตาของชาวลานนา พรอมกันน้ีไดมี การแปลเปน ภาษาอังกฤษเพ่อื ขยายผลการรับขอมูลไปยังชาวตางชาติอีกดวย นอกจากนี้ยังมี การนําเสนอองคความรูจากนักศึกษา ที่ทําการศึกษาในรายวิชา ที่เล็งเห็นวาเปนขอมูลท่ีมี ประโยชนต อการศึกษาดานศลิ ปะ และเรยี นรวู ัฒนธรรมไปพรอมกนั จึงไดค ดั เลือกมานําเสนอ ในวารสารเวยี งเจ็ดลนิ ในครัง้ นดี้ วย และยงั มคี อลมั นประจาํ มใี หอ า นอยางตอ เนื่อง ขอใหเพลิดเพลนิ และเรียนรูไปพรอมๆ กัน กองบรรณาธิการ “เวยี งเจ็ดลนิ ” ISSN 2228-9364 เจาของ : ศูนยวัฒนธรรมศกึ ษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลา นนา ท่ปี รกึ ษา: ชัยปฐมพร ธนพัฒนป วงวนั และหัวหนาศนู ยว ฒั นธรรมศกึ ษา ทกุ เขตพ้นื ที่ บรรณาธกิ าร: ศกั ด์ินรินทร ชาวงวิ้ กองบรรณาธิการ: ผศ.ลปิ ก ร มาแกว ดร.ภาณพุ งษ จงชานสิทโธ อ.ยุรธร จนี า อ.ชวรนิ ทร คาํ มาเขยี ว วิภาพรรณ ตปิ ญ โญ คชานนท จนิ ดาแกว วนั ทนา มาลา อุไรพร ดาวเมฆลับ พิสจู นอกั ษร: วิภาพรรณ ติปญ โญ คชานนท จนิ ดาแกว ออกแบบจัดทาํ รูปเลม : ศกั ดิน์ รนิ ทร ชาวงิว้ จาํ นวน: ๕๐๐ เลม พิมพท:่ี ศิริวัฒนา กราฟฟค โทร. ๐๕๓-๒๓๑๒๐๑, ๐๕๓-๒๒๑๐๙๗ ๓/๒๔ ถ.รตั นโกสนิ ทร ต.ศรีภมู ิ อ.เมือง จ.เชยี งใหม ๕๐๒๐๐ พฤษภาคม ๒๕๖๑
เสฯ้ห ฯาหฯ ้ฯา สารบัญ คาํ บอกแจง ๑ สารบญั ๒ สบื ชะตา พธิ ีกรรมแหง อายวุ ฒั นมงคล ๓ Sueb Chata: the Ceremony of Life Prolonging ๑๙ ความยอนแยงของคนเมืองกับปใ หมสงั ขานต ๔๑ คตจิ ักรวาล แรงบันดาลใจทส่ี งผานทางสถาปตยกรรมและลวดลายปนู ปน ลานนา: ซมุ โขงพระเจา อุโบสถสองสงฆว ัดพระสิงหว รมหาวหิ าร จังหวัดเชียงใหม ๔๗ ลกั ษณะการแตงกายของสตรี ท่ปี รากฏในงานจิตรกรรมเวยี งตา ๕๓ เจดยี เฉลมิ พระเกยี รติพระเจา รามคาํ แหงมหาราช ๖๑ ปปุ ผาลานนา ดอกไมใสขันแกว ทงั สาม ๖๕ ครวั คชา นาํ้ พรกิ ออ ง ๖๙ แวดบาน มทร.ลา นนา ๗๓ ๒
สืฯชตา พิธีกมั ฯ์แหฯอ่ ายวุ ฑั ฯนม฿คฯ ฿ ฯ สบื ชะตา พธิ กี รรมแหง อายวุ ัฒนมงคล โดย ชยั ปฐมพร ธนพัฒนป วงวัน ผอู ํานวยการศูนยวัฒนธรรมศึกษา มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลานนา บทนาํ พิธีสืบชะตาถือวาเปนพิธีมงคลโดยคําวา “สืบ” มีความหมายวาตอใหยาวออกไป อีก สวนคําวา “ชะตา” หมายถึงชะตาชีวิตอายุของคนแตละคน ดังนั้นจึงเปนพิธีกรรมในการ ตออายใุ หย ืนยาวขน้ึ หรือเรียกวา “พธิ อี ายวุ ฒั นมงคล” นน่ั เอง โดยประเพณีสืบชะตาน้ันเปน ประเพณีท่ีมีความผูกพันกับวิถีความเปนอยูของชาวลานนามายาวนานแนนแฟนสืบทอดมา แตโบราณเพราะมีความเชื่อวาเปนการชวยตออายุใหกับตัวเองและญาติพี่นองบริวาร ท้ัง ฆราวาสหรือภิกษุ หมูบาน เมือง แมกระท่ังยุงขาวหรือเหมืองฝายก็ได แตตองจัดขึ้นเพ่ือสืบ ชะตาสิง่ หนง่ึ สิง่ ใดใหมีอายุยืนยาวสืบไป กอใหเกิดความสุขความเจริญอีกท้ังเปนการขจัดภัย อนั ตรายตาง ๆ ท่ีจะบังเกดิ ขน้ึ ใหค ลาดแคลวจากบาปเคราะหและส่ิงชั่วรายทั้งมวลกอใหเกิด ขวัญและกาํ ลงั ใจในการดํารงชีวิตรวมกันของคนในสังคมซึ่งจะสงผลใหบานเมืองมีความสงบ สขุ และมีความอุดมสมบูรณสืบไป การสืบชะตาแตละถิ่นอาจมีพิธีกรรมที่แตกตางกันออกไป บาง ซ่ึงประเพณีการสืบชะตาแสดงใหเห็นถึงการผสมผสานกันระหวางความเชื่อในศาสนา พทุ ธ ฮนิ ดู หรือพราหมณ และเรื่องผีสางเทวดา ประเพณีสืบชะตาไมเพียงปรากฏแพรหลาย ในภาคเหนือของไทยเทาน้ัน แตยังพบไดในสังคมของคนไทยใหญ ยอง และเขิน บริเวณ รัฐฉานของพมา รวมถึงกลุมชาติพนั ธลุ ะวาในตอนเหนอื ของไทยดวย ๓
ความเปนมาพธิ ีสืบชะตา “คนเรากลัวความตาย” อาจเปนสาเหตุแรกเริ่มของการสืบชะตาใหยืนยาวข้ึน ใน การสรางพิธีกรรมตางๆ ขึ้นมารองรับ เพ่ือใหตนเองมีอายุยืนยาว เชนการเรียกขวัญเปน เบอ้ื งตน และสืบชะตาในข้ันปลาย นอกจากน้ี ความรูทางโหราชะตา ก็เปนตัวตอบสนองตอ ความกลัวตายนี้ เม่ือเกิดการทํานายทายทักถึงโหราชะตาตนเองวา หักหรือขาด จึงตองตอ ชะตาใหยืนยาวตอ ไป จนความเชื่อทางพระพุทธศาสนาเขามา คนสมัยกอนมีความศรัทธาตอ พระพุทธศาสนาอยางแรงกลาไดศึกษาพระธรรมคําสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจาอยาง แตกฉานลกึ ซึ้งก็เลยมีความคิดท่ีจะชว ยทําใหบ า นเมืองและคนในสงั คมอยรู ว มกันอยางสงบสขุ ดาํ รงตนอยูในศลี ธรรมอนั ดจี ึงไดนาํ เอาพุทธานุภาพ ธรรมมานุภาพ สังฆานุภาพมาผสมผสาน เปนพธิ ีสบื ชะตาข้ึน ทงั้ นเี้ พื่อชวยบรรเทาความทุกขใจความกังวลใจตอบาปเคราะหต างๆ ของ มนุษยใหจางหายใหประสบแตเร่ืองดีเรื่องเจริญ เพราะยึดหลักที่วาผูใดหม่ันฟงธรรมเปนนิจ รูจักออนนอมถอมตนและเปนผูรักษาตนไมประมาทยอมจะมีชีวิตที่ยืนยาว ตํานานท่ีมาของ ความเชือ่ เรอ่ื งการสบื ชะตา ปรากฏในอรรถกถาธรรมบท ยมกวรรค เร่ือง “อายุวัฒนกุมาร” ท่ีกลา วโดยยอ วา ในสมัยพุทธกาล ณ เมืองทีฆลัมพิกะ มีชาววรรณะพราหมณ ๒ คน บวชเปนฤาษี ตอมาฤาษีตนหน่ึงลาเพศไปมีครอบครัว แตอีกตนหน่ึงยังบําเพ็งพรตจนไดคุณวิเศษสามารถ อานชะตาชีวิตคนได ครั้นคนที่ลาเพศไปมีบุตร ไดพาบุตรของตนไปกราบเย่ียมฤาษีผูเปน เพ่ือน เมื่อตนแสดงความเคารพ ฤาษีก็ใหพรวา “ขอใหอายุยืน” แตพอใหบุตรของตนแสดง ความเคารพบา ง ฤาษีตนนั้นกลับนิ่งเงียบ พราหมณจึงถามถึงสาเหตุท่ีน่ิงเงียบ ฤาษีก็ตอบวา “ลกู ของทานชะตาขาดและจะตายภายใน ๗ วนั ” พรอ มกบั แนะนําใหไปหาพระพุทธเจา เมื่อ พระพทุ ธเจา ทรงทราบพระองคจ งึ ใหพ ราหมณป ระกอบพธิ ีสืบชะตา โดยใหตั้งปะรําพิธีท่ีหนา ประตูบาน จัดเตียงใหเด็กนอนตรงกลาง พรอมจัดเตรียมอาสนะไว ๘ หรือ ๑๖ ท่ี ลอมรอบ เตียงนน้ั ไว แลวใหพระสงฆมานั่งสวดพระปริตรตลอด ๗ วัน ๗ คืนและในวันที่ ๗ ซึ่งเปนวัน สุดทายนัน้ พระพทุ ธองคไ ดทรงเสด็จไปเปนประธานสงฆสวดพระปริตรตลอดท้ังคืนจนรุงเชา และพราหณไ ดน ําเดก็ ไปแสดงความเคารพตอ พระพุทธเจา พระองคไดใ หพรวา \"ขอใหอายุยืน ๑๒๐ ป\" พราหมณจ งึ ตั้งช่อื เด็กวา “อายวุ ฒั นกุมาร” เหตทุ บ่ี ุตรนอ ยของพราหมณจะตองตายภายใน ๗ วันนั้นเน่ืองมาจากวา มียักษตน หนึ่งชื่อ “อวรุทธกะ” ไดทําการปรนนิบัติเจานายมานานถึง ๑๒ ปเจานายของยักษจึงไดให พรวา ใหไปจับบุตรขอพราหมณเกิดใหมมากินเปนอาหารได ภายใน ๗ วันและเม่ือยักษตน น้ันไดไปตามหาเด็กเพื่อจับกินจนถึงวันที่ ๗ แตเมื่อไปแลวกลับไมสามารถเขาถึงตัวเด็กได ๔
เพราะมีพระพุทธเจา เสด็จเปน องคประธานในพธิ สี วดพระปรติ รอยู ยกั ษเ กรงกลัวตอบุญบารมี ขององคพ ระพุทธเจา จึงเฝา รอจนรุง สวาง จนครบกําหนดหมดเขตพน ๗ วันตามที่เจานายให พรมา อวรุทธกะยักษก็จึงไมสามารถกินไดตามคําใหพร บุตรของพราหมณจึงปลอดภัยพน จากความตาย ดวยเหตุน้ีเอง พุทธศาสนิกชนสวนหน่ึงจึงเช่ือวาหากไดสืบชะตาฟงสวดพระ ปริตรแลว จะทาํ ใหมีชีวิตยืนยาวถึง ๑๒๐ ป และจึงมีคติคําอวยพรของชาวลานนาท่ีวา “ขอ หอื้ อายุหมัน้ ยืนยาว รอ ยซาวขวบเขา พระวัสสา น้ันจักจงุ มีเท่ยี งแทด ีหลี จ่มิ แดเ ทอะ”0๑ ประเภทของพิธีสบื ชะตา พิธีสืบชะตาเปนประเพณีอยางหน่ึงของชาวลานนา เชื่อกันวาเปนการตออายุ บา นเมืองหรือตอ ชีวติ คนใหย นื ยาว มีความสุข ความเจริญ ขจดั ภัยอันตรายตางๆ ท่ีจะบังเกิด ข้ึน การสืบชะตาน้ันหากทําหรือเก่ียวของกับคนจํานวนมากเชนคนท้ังหมูบาน หรือท้ังเมือง เรียกวา “สืบชะตาหลวง” หรือถาทําใหคนๆ เดียวหรือครอบครัวเดียวเรียกวา “สืบชะตา หนอ ย”1๒ โดยการสบื ชะตานนั้ อาจแบงได ๔ ประเภทคอื ๑. สืบชะตาคน นิยมทําเมื่อในโอกาสขึ้นบานใหม สรางกุฏิใหม ไดตําแหนงใหม วันเกิดที่ครบรอบ ๑๒ ป ฟนจากปวยหนัก หรือมีผูทักทายวาชะตาไมดี จาํ เปน ตองสะเดาะเคราะห และสืบชะตา เพือ่ ความเปน สริ ิมงคล มกั จะทําพิธี กันท่ีบานหรือหองโถงซึ่งเปนสถานที่กวางขวางพอที่จะตอนรับแขกที่มา รวมงาน บางแหงนิยมจัดท่ีวัด สวนพระภิกษุจะทําพิธีในวิหารโดยจัดพิธีสืบ ชะตาเหมอื นกนั กับสืบชะตาคนธรรมดา ๒. สืบชะตาบาน (หมูบาน) นิยมทําเม่ือคนในหมูบานประสบความเดือดรอน เจบ็ ไขไดปว ยหรอื ตายติดตอ กนั เกิน ๓ คนขนึ้ ไป คนในหมบู า นพรอ มใจกันจัด ในวันปากป ปากเดือน หรือปากวัน คือวันท่ีหน่ึง สอง หรือสามวันหลังวัน เถลิงศก เพ่ือใหเกิดความเปนสิริมงคล มีจุดมุงหมายเพื่อใหจะขับไลส่ิงท่ีเปน เสนยี ดจัญไรในหมบู าน และเพอื่ ใหเ กิดมงคลแกห มบู านน้ันๆ ในปหน่ึงมักจะ จัดใหม ีการสบื ชะตาบานหน่ึงครัง้ และมักจะทํากอนเขาพรรษา บางแหงก็ทํา ในวันปากป และทํากันท่ี “หอเส้ือบาน” โดยชาวบานจะมาชวยกันเตรียม สถานที่ มีการประดับฉัตร ธง ตนกลวย ตนออย ดายสายสิญจน ปกธงทิว ๑ สนัน่ ธรรมธิ. ๒๕๕๐ ๒ ฝอยทอง (สมบตั )ิ สมวถา. ๒๕๔๖ ๕
ตางๆ และทําท่ีบูชาสังเวยทาวท้ังส่ีและเทพยดาอารักษ พระเส้ือบาน พระ เส้ือเมอื ง ๓. สืบชะตาเมอื ง จัดข้ึนเมื่อบานเมืองเกิดความเดือดรอน จะดวยตามความเช่ือ ทางโหราศาสตร หรือเพราะเหตุปนปวนวุนวาย การจลาจล เกิดโรคภัยแก ประชาชนในเมอื ง ฯลฯ เจา นายทาวพระยาบานเมอื งจึงจัดพธิ ีสืบชาตาใหอ ายุ ของเมอื งดาํ เนนิ ตอเนอื่ งสบื ไป หลกั ฐานปรากฏมมี าตงั้ แตสมยั พระเจาสามฝง แกน กษัตริยลานนาในราชวงศมังราย เชื่อกันวาการสรางบานแปงเมือง จะตองมีดวงชะตาเมือง มีจุดศูนยกลางของเมือง จะตองหาฤกษหายาม ดังนั้นเมื่อบานเมืองเจริญรุงเรือง ประชาชนอยูเย็นเปนสุขก็มักจะทําพิธีสืบ ชะตาเมืองเพราะบานเมืองนั้นจะตองมีเทพเจาท่ี คอยปกปกรักษาคุมครอง เชน พระเส้ือเมือง พระทรงเมือง พระหลักเมือง การสืบชะตาเมืองจึงเปนพิธี ที่แสดงออกซึ่งความเคารพกตัญูตอผูพิทักษรักษาบานเมืองใหอยูรอด ปลอดภัย ในทางกลับกันหากมีเหตุการณผิดปกติในบานเมือง เปนเหตุให ไดรับความเดือดรอนดวยประการตางๆ ก็มักจัดใหมีการสืบชะตาเมืองดวย เชนกัน (เมืองเชียงใหมจัดพิธีสืบชะตาทุกปเพื่อบูชาเสาอินทขิล คือเสาหลัก เมือง ในปลายเดือน ๘ เหนือ เปนเวลา ๗ วัน ๗ คืน ไปเสร็จสิ้นเดือน ๙ เหนือ เรยี กวา ๘ เขา ๙ ออก2๓) ๔. สบื ชะตาพชื ผล สว นใหญก ารจดั ใหมีการสบื ชะตาพืชผลก็เพอ่ื ใหพ ชื พนั ธุ ธญั ญาหารอดุ มสมบรู ณแ ละใหเกดิ ศิรมิ งคลแกเ รือกสวนไรนาของผทู ท่ี ําการ สบื ชะตา ซงึ่ มักไมค อ ยแพรห ลายโดยมเี ครอ่ื งบชู าเหมอื นกับเครอ่ื งบชู าในการ สบื ชาตาบคุ คล3๔ แตในสภาวการณป จ จบุ นั ทปี่ า ถูกทําลาย ชุมชนบางแหง มกั ไดมกี ารปรับวิธีการและนยิ มจดั สบื ชะตาปาเพื่อตอ อายขุ องปา โดยจะจัดใหม ี การสบื ชะตาปา ขึน้ เพอ่ื ความอุดมสมบรู ณจ ะไดกลบั มาสบื ไป ๓ มณี พยอมยงค. ๒๕๔๓ ๔ นติ ยา จันโทภาสกร. ๒๕๒๖ ๖
องคป ระกอบเครือ่ งสบื ชะตา การประกอบพธิ ีสืบชะตาน้นั จะตอ งแตงดาดว ยเครื่องสืบชะตาหลายอยา งซ่งึ ถือเปน เคร่ืองบูชาที่สําคัญและสืบทอดกันมาตามคติความเช่ือของบรรพบุรุษโดยแฝงไวซึ่ง ความหมายทางปรชั ญาที่ลึกซง้ึ อันประกอบไปดวย ไมกํ้า หรือไมคํ้า มีลักษณะเปนไมงามขนาดพอเหมาะ ความยาวเทากับความสูง ของเจาชะตา ถา เปน พิธสี ืบชะตาหลวงไมค ้ําจะมีขนาดใหญขึ้นตามลําดับ จํานวน ๓ อัน การ ใชไ มคา้ํ ทาํ มมุ กัน ๓ มุมลกั ษณะเปน ซุมสามขา เรยี กวา “โขงชะตา” ภายใตบ ริเวณซุมนี้ถือวา เปนเขตศักดิ์สิทธ์ิ โดยใหเจาชะตานั่งอยูบริเวณน้ี อันหมายถึงการมีชีวิตอยูใตรมของพระ รตั นตรยั แกวเจา ๓ ประการนน้ั เอง และในคติความเชื่อของชาวลา นนายงั เชื่อวา ไมค า้ํ เปนส่ิง ท่จี ะคอยชวยเก้อื หนนุ คา้ํ จุนใหเกดิ ความมน่ั คงในชวี ิตใหม ีความเจรญิ รุง เรืองมีอายยุ นื ยาวหาก ตนไมที่ใกลจ ะลม เม่ือมไี มมาคํา้ ไวก ็จะทําใหสามารถเจรญิ งอกงามตอไป เหมือนชีวิตคนเราท่ี ไดรบั การคา้ํ ชูยอมจะมคี วามสขุ ความเจริญตอไปฉนั ใดก็ฉันนั้น ใบไมมงคลเชนใบแกว, ใบขนุน, ใบเตา, ใบเงนิ , ใบทอง ไมค า้ํ ๓ อันมดั เปนซุมสามขา ไมคาํ้ เลก็ ๑๐๘ อนั ๗
ไมค้ําเล็ก เปนไมงามขนาดเล็ก ความยาวเทากับ ๑ ศอกของเจาชะตา มัดรวมกัน ๑๐๘ เลม วางไวโคนไมคํ้ามุมใดมุมหนึ่ง ในจํานวน ๑๐๘ น้ันหมายถึงคุณพระรัตนตรัยอัน ไดแ ก คณุ พระพทุ ธ ๕๖ ประการ คุณพระธรรม ๓๘ ประการ และคุณพระสงฆ ๑๔ ประการ รวมแลว ได ๑๐๘ ประการ หรอื เรยี กวา มงคลรอ ยแปดน่นั เอง ขัวไต หรือเกิ๋นเงิน-เก๋ินคํา คือเกรินหรือบันไดไม มีลักษณะเปนไมไผคูเจาะสลัก เดือยใหติดกันเปน รูปบนั ไดพันดว ยกระดาษเงินกระดาษทอง ใชส าํ หรบั ปน ปายข้นึ ที่สูง คติมา จากการครองจิตใจตนไมใหตกต่ําใหคิดแตสิ่งท่ีดีงามกาวข้ึนสูท่ีสูงสง หากเปนขาราชการจะ แทนความหมายถึงการไดเลื่อนยศเล่ือนตําแหนงมีความกาวหนาในชีวิตอยูเสมอ เวลาใดที่ เกดิ ปญ หาพบอปุ สรรคตา งๆ ก็จะสามารถกาวขามผานไปได และสีเงินสีทองก็หมายถึงความ มง่ั คง่ั รํา่ รวยดวยเชน กนั บอกน้ํา บอกทราย บอกขาวเปลือกและบอกขาวสาร จะเปนกระบอกไมไผสอง ปลองในลําเดียว โดยลําที่หน่ึงปลองบนบรรจุน้ําเต็มปลองสวนปลองลางบรรจุทรายจนเต็ม เชนกันเรียกวา “บอกน้ํา บอกทราย” และลําท่ีสองนนั้ ปลอ งบนบรรจขุ าวเปลอื กจนเต็มปลอ ง สวนปลองลางบรรจุขาวสารจนเต็มเชนกันเรียกวา “บอกขาวเปลือก บอกขาวสาร” มีความ ยาวเทากับความสูงของเจาชะตาแตปจจุบันลดลงเหลือแค ๑ ศอกของเจาชะตา คติ ความหมายแทนดวยธาตุ ๔ โดยชาวลานนาและชาวพุทธเช่ือกันวา รางกายของมนุษยน้ัน ประกอบไปดว ยธาตหุ ลัก ๔ ธาตคุ อื ดนิ นาํ้ ลม ไฟ ดังนั้นการมชี วี ติ ทย่ี นื ยาวน้ันตองมสี ขุ ภาพ สมบรู ณแ ขง็ แรงไมมโี รคภัย อนั ไดแ กการมรี า งกายทปี่ ระกอบไปดว ยความสมบรู ณข องธาตุท้ัง สี่ นน่ั เอง ตุงคา คงิ บอกน้าํ บอกทราย บอกขาวเปลือก บอกขา วสาร ขัวไต ลวดเงนิ ลวดคาํ ๘
ลวดเงิน ลวดคาํ หรอื ฮาวเงินฮาวคํา ใชกาบกลวย ขนาดความยาวเทากบั ๑ วาของ เจาชะตา โดยใชแขนงไผเ สียบเปนซ่ๆี คลา ยบันได แลวผกู ดา ย ผกู พาดจากบนลงลาง จํานวน ๖ เสน โดยเสนแรกผูกรอยดวยเบี้ย เสนตอมาผูกรอยดวยหมากกําพลูใบ เสนตอมาผูกรอย ขาวตอกดอกไม เสนตอ มาผูกรอ ยดวยเงิน ทอง และกลว ย ตามลําดับ เรยี กวา “ลวดเงนิ ลวด คํา” ใชกระดาษเงิน กระดาษทองมวนเปนหลอดเอาฝายรอยสมมุติเปนเงินเปนคํา คติ ความหมายกค็ ือเปนราวท่ีใชประคับประครองไมใหลมหรอื เพ่อื ใหเกดิ ความม่ันคงปลอดภัยใน ชวี ติ ตุงชะตา หรือตุงคาคิง4๕ คือตุงหรือธงแบบลานนาทําจากผาหรือกระดาษสา ตัด แตงเปนรูปคลายคนมีความยาวเทากับความสูงของเจาชะตา คติชาวลานนาเช่ือกันวาการ ตานตงุ จะทําใหไ ดขนึ้ สวรรค หากแมว า มวี บิ ากกรรมตายไปตกนรก ก็จะสามารถควาฉวยเอา หางตุงขึ้นมาจากนรก ชวยใหหลุดพน จากวบิ ากกรรมได ชอ ๑๐๘ หมอเงินหมอ คํา กะบะทรายใชจ ุดเทยี น ๑๐๘ เลม พระเจา ไม, หมอนใหม, สาดใหม, หมอนาํ้ ใหม ๕ คาคิง (คา หมายถงึ เทา , คิง หมายถึงตวั หรอื รางกาย) ๙
เทยี นชะตา หรอื เทียนคาคิง คอื เทยี นที่ฟน ดว ยขี้ผึ้ง ไสเทียนใชเสนฝาย ๑๐๘ เสน ขนาดความยาวของเทยี นเทากับความสูงของเจาชะตา แตปจจุบันเห็นวาเกิดความยุงยากใน การจุดไฟเพราะมีความยาวทําใหคดงอ จึงแกไขโดยการฟนขี้ผึ้งยาวแคคืบเดียว แตฝายท่ีใช ทําไสเทียนนั้นยังมีขนาดความยาวเทากับความสูงของเจาชะตาเชนเดิม นอกจากนี้ยังมี กระบะทรายสําหรับใชปกเทียนขนาดเล็กจํานวน ๑๐๘ เลมเพื่อจุดขณะทําพิธี คติหมายถึง ธาตไุ ฟทีโ่ ชตชิ วงชีวติ ไมมอดดับและนําความรงุ โรจนสวางไสวมาสูเ จาชะตา ชอ ๑๐๘ อนั หรือธงสามเหล่ียมขนาดเล็ก ตัดดวยกระดาษสีตางๆ ฉลุลวดลายให สวยงามติดบนกานไมไผซี่เล็กๆ ใชปกลงบนกาบกลวยในสวนตางๆ ของไมคํ้าหรือโขงชะตา โดยเฉพาะสวนยอดจะใชตนคาผูกไวเพ่ือปกชอเหลาน้ีใหโบกไสวสวยงาม คติหมายความถึง พลงั ลมเปนการแทนธาตลุ ม พระเจาไม หรือพระพุทธรูปที่แกะสลักดวยไม ใชประดิษฐานท่ียอดโขงชะตาหรือ ซุมไมค้ํา แตเ ดิมนน้ั ยงั ไมม ีการนําพระพทุ ธรปู มาประดิษฐานไว ครัน้ เมอื่ พุทธศาสนาไดเผยแผ เขามาสูลานนาจนรุงเรือง จึงมีการผสมผสานกันระหวางพุทธกับพราหมณ โดยนํา พระพุทธรูปมาประดิษฐานไวบนยอดไมค้ํา เพื่อเปนสัญลักษณแหงพุทธศาสนาและแสดงถึง การตง้ั จติ ครองตนใหอ ยูภ ายใตคําสอนขององคพระสมั มาสัมพทุ ธเจา หมอเงนิ หมอ คํา (หมอ ดนิ ขนาดเลก็ หุมดว ยกระดาษเงิน กระดาษทอง อยา งละ ๑ ใบ) หมอนํ้าใหม สาดใหม หมอนใหม ผาหมใหม กลวยใต ๑ เครือ มะพราว ๑ ทะลาย คติ ความหมายของการมีขา วของเคร่อื งใชพรั่งพรอมมีกนิ มีใชอ ุดมสมบูรณไ ปตลอดนนั่ เอง ฟก แกว , กลวยใต ๑ เครือ, มะพราว ๑ หนอ กลว ย หนอออ ย ทะลาย ๑๐
ขันขา ว หรอื สาํ รับอาหาร ในการสืบชะตาน้ัน จะตองมีการจัดสํารับอาหารจํานวน ๑ สํารับวางไวท่ีโคนไมค้ํามุมใดมุมหน่ึงเสมอ แตปจจุบันมักเปลี่ยนเปนใสปนโต เพ่ือความ สะดวกในการจัดเตรียม และประหยดั พน้ื ที่ในการจดั วาง นอกจากอาหารแลวส่ิงที่ขาดไมไดก็ คือ หมาก เมี่ยง บุหร่ี สามสิ่งน้ีเปนส่ิงท่ีอยูคูกับวิถีชีวิตของชาวลานนามายาวนาน โดยจะมี การประดิดประดอยใหสวยงาม เชนการถักบุหรี่เปนผืนตุง หรือหอเมี่ยง หมากกําพลูใบ มา ผกู ติดกับกา นไมไ ผเ ปนเสน ยาวเทา กบั ขนาดความยาวของไมคํ้า และผกู ติดกับไมค ํา้ ไวด ว ย หนอกลวย หนอออย หนอหมาก หนอพราว คติความหมายวา เจาชะตาที่ไดรับ การสืบชะตาน้ันจะมีชีวิตเหมือนไดเกิดใหม และมีความเจริญงอกงาม หอมหวาน อุดม สมบูรณพรอมจะเจริญเติบโตอยางมั่นคงไมเอนเอียงออนแอ ใหตั้งตรงเหมือนดังลําตนของ ตนไมเหลา น้ี และยังมีการนําใบไมมงคลเชน ใบแกว, ใบขนุน, ใบเงิน, ใบทอง มาใสรวมดวย เพือ่ ความเปนสิรมิ งคลของเจา ชะตา หนอ พราว หนอ หมาก ปลา หรือนก หรือปู หรือหอย จํานวนเทาอายุของเจาชะตา เพื่อนําไปสําหรับ ปลอ ยหลงั จากเสรจ็ พิธแี ลว นอกจากนี้ยังมีนํ้าสมปอยและดายสายสิญจน ๑ มวน ใชสําหรับ ประกอบพิธี เครอ่ื งสืบชะตาเหลานี้จะถูกแตงดาใหเ สร็จในวันกอนทําพิธี เรียกวา “วันดา” หรือ “วันแตงดา” หากเปนพิธีสืบชะตาหลวง จะตองจัดสถานท่ี ใหมีบริเวณของการตั้ง “โขง ชะตา” ไวกลางหมูบาน บริเวณท่ีเรียกวา “ใจบาน” และมีการจัดเคร่ืองสืบชะตาตาม องคประกอบท่ีไดกลาวไว ตามจํานวนเทากับอายุหรือจํานวน ๑๐๘และสวนของความยาว “คา คงิ ” นน้ั จะใหย าวเทากบั ตวั แทนคนในหมูบ า นนน้ั ๆ โดยการเลือกตัวแทน เชน ผูท่ีมีอายุ ๑๑
มากที่สุด ผูนําชุมชน หรือ ผูที่สูงยาวที่สุดในหมูบาน นอกจากจัดอุปกรณเครื่องสืบชะตา เหลานแ้ี ลว ยังมอี กี สวนหน่งึ คอื ขันต้ังสวดมนตแ ละเครอ่ื งไทยทาน ขนั ต้งั สวดมนตป ระกอบดว ย ขา วตอกดอกไม ใสเงินคาครู (มาก นอยตามแตเจาภาพ), เบ้ีย ๑,๓๐๐ ตัว (หรอื ๑๓ ตัว ก็ได), หมากไหมพันสาม (๑๓ ไหม), ผาขาว ๑ พับ, ผาแดง ๑ พับ, เทียน ข้ผี ึ้งเหลม บาท ๒ เลม, เทียนขี้ผึ้งเหลมเฟอง ๒ เลม, เทยี นข้ีผ้ึงขนาดเล็ก ๔ ค,ู สวยหมาก ๔ สวย, สวยพลู ๔ สวย, หมาก ๔ ขด (หมากท่ีตดั จากหมากไหมเปน ๔ ทอน แลว มวน ผูกมัดดวยฝายหรือตอก ทําเปน ขนั ตัง้ ๔ มัด), หมาก ๔ กอม (หมากที่ตัดจาก หมากไหมยาวประมาณ ๒ ขอนิว้ มือ จาํ นวน ๔ อนั ), ขา วเปลือกสบิ ทะนาน, ขา วสารหน่ึง ทะนาน สวนเคร่ืองไทยทานจะเปนสวนที่ถวายใหกับพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ จัดเปนชุดเทาๆ กัน คือสําหรับถวายพระพุทธ ๑ ชุด ถวายพระธรรม ๑ ชุด และถวาย พระสงฆ ๕ หรอื ๙ ชุด ตามจํานวนพระสงฆ องคละชดุ ข้ันตอนในการประกอบพิธสี บื ชะตา การสืบชะตานั้นถือวาเปนพิธีอันเปนมงคลยิ่ง ความเช่ือของชาวลานนานั้นหากจะ ทําการใดๆ อันเปนมงคลแลว จะตองมีการ “ขึ้นทาวทั้งส่ี” เสียกอนต้ังแตเชาของวันน้ันๆ เพ่อื บอกกลา วเทพท้ังหลายวาจะมีการทําการอันเปนมงคล หลังจากนั้นจึงจะดําเนินพิธีการ ตางๆ ได การประกอบพิธีสืบชะตาน้ัน อันดับแรกอาจารยจะตองทําพิธีปดเคราะห สง เคราะหเ สยี กอ น (พิธขี ้ึนทาวทัง้ สี่และพธิ ีสงเคราะห จะขออธบิ ายไวตอนทาย) เพื่อใหเคราะห ภยั ท่มี อี ยใู นตวั เราสูญไป หลังจากน้นั จงึ จะทาํ พธิ สี ืบชะตา ดังน้ี จัดตงั้ อุปกรณดงั กลา วใหเ ปนโขงชะตา ลักษณะกระโจม ๓ ขา กวางพอท่ีเจาชะตา จะเขา ไปนงั่ ในโขงชะตานน้ั ได โดยใชดา ยสายสญิ จนโยงจากศีรษะไปสยู อดกระโจมและโยงไป หาบาตรน้ํามนต หนา พระพุทธรปู พระสงฆ จะถือดายสายสิญจนขณะสวดมนตและจะใชผูก ขอมือเจาชะตาในตอนทายพิธี เตรียมขันตั้งสืบชะตา, ขันศีล (สําหรับไหวพระรับศีล), ๑๒
ขันคารวะเครื่องสืบชะตา (ขันสุมาคัวตาน) จัดโตะหมูบูชา ต้ังอาสนะสงฆ ๙ ที่ นิมนต พระสงฆ ๙ รปู ขั้นตอนจะเริม่ จาก ๑. ใหเจาชะตา จุดธปู เทียนบูชาพระรตั นตรัย ประเคนบาตรน้ํามนตใหพ ระสงฆ ประเคนขนั สืบชะตา ดายสายสญิ จน และประเคนขนั ศลี แลวกลับไปนั่งในซุม พิธี ๒. พออาจารย (ผนู ําในการประกอบพธิ ี) นาํ กลาวบชู าพระรัตนตรยั กลาว อาราธนาศีล ๓. ประธานสงฆใ หศลี ๔. พอ อาจารย อาราธนาพระปรติ ๕. พระสงฆองคที่ ๓ กลา ว สกั เค ชุมนุมเทวดา ๖. คณะสงฆเจริญพระพทุ ธมนต ๗. พอ อาจารย สมมาธรรม และสมมาครวั ทาน (ขอขมา) ๘. พออาจารย อาราธนาธรรม ๙. พระสงฆเ ทศนาธรรมสืบชะตา ๙ ผูก (พระสงฆจ ะเทศนพรอ มกนั รปู ละ ๑ ผูก) ไดแก มหาทพิ พมนต ๑ ผกู , อณุ หสั สะวไิ ชย ๑ ผกู , โลกาวุฒิ ๔ ผกู , สลาการวชิ ชา สตู ร ๑ ผกู , พุทธะสงั คะหะโลก ๑ ผกู , มหาไชยมงคล ๑ ผูก ๑๐. พระสงฆเ จรญิ ไชยมงคลคาถา ๑๑. เจา ชะตาตานขันขาว (ถวายภัตตาหาร) เพอ่ื อุทศิ สวนกุศลใหเ จาท่ี เทวดา เรือนและบรรพบรุ ุษ ๑๒. เจาชะตาและคณะ ถวายจตปุ จจัยไทยธรรมแกพ ระสงฆ ๑๓. พระสงฆอนโุ มทนา และผูกขอ มอื ๑๔. ประธานสงฆประพรมน้ําพระพุทธมนต ๑๕. เปน อนั เสรจ็ พธิ ี กรณีท่ีพิธีเสร็จแลวถาหากใกลเวลาเพล เจาภาพหรือเจาชะตามักจะถวายเพล พระสงฆท้ังหมดดวย สวนแขกผูมารวมงานก็จะจัดเล้ียงอาหารกลางวันดวยเชนกัน เรียกวา “กิ๋นหอม ตอมมวน” เม่ือเสร็จพิธีแลว เจาชะตาจะตองนําสัตว เชน ปลา นก ปูหรือหอย ที่ เตรียมไวในพิธีสืบชะตานั้น ไปปลอยลงลําธารสาธารณะตอไป สวนเคร่ืองบูชาท้ังหลายจะ นําไปใชสาธารณะประโยชนตอไป กลาวคือ ไมคํ้า จะนําไปค้ําตนไมประจําหมูบาน หรือไม หมายเมือง หรือตนสรี (ตนศรีมหาโพธิ์) ขัวไต หรือสะพาน นําไปพาดรองน้ําหรือลําเหมือง เลก็ เพอื่ ใชเ ปน สะพานอํานวยความสะดวกใหผูคนเดินขามลําเหมอื งตอไป หนอ กลวย หนอย ๑๓
ออย หนอหมาก หนอมะพราว จะนําไปปลูกในท่ีสาธารณะของหมูบานหรือปาของหมูบาน บางคนอาจจะปลูกริมรองน้ําสาธารณะก็ได เมื่อผลิดอกออกผลก็จะเปนการใหทาน ใครจะ เก็บไปกิน ไปใชกไ็ ดไมม ีใครวา เพราะถอื เปน ของสาธารณะของชุมชน ดังจะเห็นแลววาพิธีสืบชะตานั้นเปนประเพณีท่ีผูกพันกับวิถีชีวิตของคนลานนามา ยาวนานแนนแฟน วัตถุประสงคก็เพื่อความเปนสิริมงคลเสริมสรางขวัญและกําลังใจใหกับ ตัวเอง กับบาน กับชุมชน และกับเมือง ใหมีความสุข ความเจริญ พนทุกข พนโศก หาย โรคภัยไขเจ็บขับไลส่ิงรายท่ีเปนเสนียดจัญไรใหออกไป และในขณะเดียวกันเคร่ืองสืบชะตา ทุกอยางยังมีคติความหมายแฝงทางปรัชญา เพื่อสอนใหคนไดมีหลักประพฤติปฏิบัติท่ีดีเกิด ความรักสามัคคีเอื้อเฟอเผ่ือแผ มีศรัทธาตอธรรมชาติ นับวาเปนภูมิปญญาทองถิ่นของ ชาวบานที่สืบตอมาจนถึงปจจุบัน อันเปนสิ่งท่ีควรอนุรักษสงเสริมภูมิปญญานี้ใหคงอยู และ สืบทอดตอ ไปยังลูกหลานในอนาคต พิธสี ง เคราะห หรือสง นพเคราะห ขันครู สะตวงเครอ่ื งพลี การสงเคราะห เกิดจากความเช่ือของบุคคลท่ีเกิดเหตุการณไมปกติขึ้นกับตนเอง หรือผใู กลชิด ตางก็เช่ือกันวาเหตุการณตางๆ เหลาน้ันเกิดจากเคราะหไดเขามาสูผูน้ัน จึงได หาวิธีการที่จะขจัดปดเปาเคราะหนั้นใหหมดส้ินไป ซึ่งเปนการขจัดความวิตกกังวลท่ีเกิดใน จิตใจใหหมดส้นิ ไป เคราะหท ่เี กดิ ขน้ึ นนั้ เชื่อวาเกิดจากภูติผีปศาจหรือรุกขเทวดาที่โนนที่น่ีทํา เอา จึงตองทําการสงเครื่องเซนไปไหว เพ่ือใหเคราะหนั้นหมดส้ินหรือเบาลงไป โดยการนํา เคร่อื งพลบี รรจุลงใน สะตวงและใหพออาจารยป ระกอบพิธี คําวา “สะตวง” หมายถงึ กระทง รูปส่ีเหลย่ี ม ทําจากกาบกลว ย ยาวประมาณ ๑ คืบ หรือ ๑ ฟุต ตามท่ีตองการ พับใหเปนรูป ๑๔
สี่เหลี่ยมจัตุรัส ใชไมไผแบนๆ ยาว ๑ คืบหนาพอประมาณ เสียบท่ีสะตวง ๔-๖ อัน เพื่อทํา เปนพ้นื จากนัน้ ปพู ืน้ ดวยใบตองกลว ยทําสะตวง ๙ อนั หรอื บางทอี าจจะทาํ สะตวงขนาดใหญ อันเดียวแตมีการแบงภายในสะตวงเปน ๙ ชองก็ได จากน้ัน มัดสายห้ิวท่ีมุม ๔ มุม เพื่อหิ้ว หรอื นําไปแขวนไดสะดวก สงิ่ ของทบ่ี รรจใุ นสะตวงประกอบดว ย ดอกไม, ธปู เทียน, ขาวตอก, ชอ นอ ย, ตุงชัย, ธูปสามเหลย่ี มกวาง ๑ นิ้ว ยาว ๒ น้ิว ตดั เปน รูป ๓ เหลีย่ ม, แกงสม แกงหวาน ประกอบดว ย ผกั กาด, ใบมะขาม, พรกิ , เกลือ, ออย หั่นเปนทอนเล็กๆ, กลวยสุก, มะพราวหั่นเปนช้ิน (เรียกรวมกันวา แกงสมแกงหวาน พราว ตาล กลวย ออ ย) ขา วสุก, ขนม, ขาวตมตางๆ รูปสัตวประจําปเกิดปนดวยดินเหนียวหรือดิน น้ํามัน เชน ปน เปน รปู เสือ, หม,ู วัว, ไก อยา งใดอยางหนึ่ง ปน เปน รูปคน ๑ คน, เสอื้ ผาเคร่ือง แตงตัวจําลองขนาดเล็ก, กระจก, หวี, แปง, เคร่ืองประดับ, เส้ือผาของคนปวย, นํ้าขม้ิน สมปอ ย, ใบผปี า ย, ใบหนาด, ใบพุทรา, ใบหญาคา, ถวยขาวสาร, ผาแดงผาขาว ใสเงินคาขัน ครู สงิ่ ทสี่ าํ คัญกค็ ือ จาํ นวนชอสีขาวที่ใสแตละชอ ง ตองใสตามกําลังวนั ดงั นี้ อา จ อ ๖ ๑๕ ๘ ราหู เกตุ พ ๑๒ ๙ ๑๗ ส ศ พฤ ๑๐ ๒๑ ๑๙ ผูท่ีทําพิธีสงเคราะหคือ พออาจารย การประกอบพิธีกรรม จะมีบรรดาญาติของผู เจ็บปวยและผูปวยเขารวมในพิธีกรรม โดยพออาจารยจะนําสะตวงน้ันไปยังทางสามแพรง หรือทิศทางท่ีไมถูกกับลักขณา ของผูปวย และจุดธูปเทียนบูชาภูติผีปศาจ ยกสะตวงข้ึนจบ เหนือศรี ษะ และกลาวอัญเชญิ ภูตผิ ีปศาจเทวดาอารักษใ หม ารับเครอ่ื งเซน แลวจึงวางสะตวง ไว โดยปลอ ยใหน กกามากนิ ของในสะตวงนน้ั เปนอนั เสร็จพธิ ี ๑๕
พธิ ขี ึ้นทาวทั้งสี่ กอนทีจ่ ะมกี ารจัดงานอันเปน มงคลตา งๆ เชน สรา งเรอื นใหม ข้นึ บา นใหม สบื ชะตา หรืองานมงคลอื่นๆ น้ัน ตามความเช่ือของชาวลานนาจะตองทําพิธี “ข้ึนทาวทั้งสี่” เสียกอน ซึ่งถือวาเปนการบอกกลาวเสนไหว เทพยดาอารักษใหไดรับทราบ มาเสวยของกินของตาน และรว มอนุโมทนา อกี ทัง้ ยังเชือ่ วาเม่อื เหลาเทพยดาตางๆ นัน้ เมอ่ื ไดรบั ทราบ มาเสวยของกนิ ของตานและรวมอนุโมทนาแลว จะชวยปกปองคุมครองภัยอันตรายตางๆ อันท่ีจะทําใหเกิด อุปสรรคในการจัดงานนั้นๆ และเพือ่ ความเปน สริ มิ งคลอกี ดว ย การ “ขึ้นทา วท้ังส่”ี น้ี เปน การบูชามหาเทพผูสอดสองดูแลผูประกอบการกุศล ทั้ง ยังชวยปองกันภัยและอํานวยความสุขความเจริญแกมนุษยอีกดวย ทาวท้ังส่ี หมายถึง ทาว จตุโลกบาล ท้ังสีพ่ ระองค ประกอบดวย ๑. ทาวกเุ วร หรือ ทาวเวสสุวรรณ ประทับอยูปราสาททองทางทิศเหนือของเขา พระสุเมรุ มพี ญายกั ษเ ปน บริวาร ๒. ทา ววิรุฬหกะ ประทับอยูปราสาทแกวมณีทางทิศใตของเขาพระสุเมรุ มีพวก กมุ ภณั ฑเ ปน บรวิ าร ๓. ทาวธตรฐะ ประทับอยูปราสาทเงินทางทิศตะวันออกของเขาพระสุเมรุ มี เหลา คนธรรพเปน บรวิ าร ๔. ทาววิรูปกขะ ประทับอยูปราสาทแกวทางทิศตะวันตกของเขาพระสุเมรุ มี เหลา พญานาคเปนบริวาร การประกอบพิธี นอกจากจะบูชาทา วทัง้ สี่ทศิ แลว ยงั มีการบชู าพระอนิ ทร และพระ แมธรณีในคราวเดียวกันนี้ดวย โดยถือวาพระอินทรเปนผูดูแลสวรรคช้ันดาวดึงส และ ๑๖
จตมุ หาราชกิ สว นพระแมธรณี คือ ผเู ปน สักขีพยานทรี่ ับรูไดถึงการกรวดน้ําในการทําบุญของ มนุษยท ง้ั ปวง การข้นึ ทาวท้งั สี่มี ๒ ประเภท คอื ขึ้นทาวทั้งส่ีท่ัวไป พออาจารยจะขึ้นที่บาน สําหรับกรณีงานเล็กๆ มีขันดอก และ นํ้าสมปอย เคร่อื งทาวทัง้ ส่ี ทาํ ควัก5๖ใบตอง ๖ ควกั ใชใ บตองซอนกันสองใบตอ ๑ ควัก กวาง ประมาณ ๑ คืบ ข้ึนทาวทั้งส่ีหลวง พออาจารยจะข้ึนที่วัด หรือบริเวณพิธีสวนกลาง ใจบาน กรณี เปนงานใหญ เชนสบื ชะตาหลวง เปน ตน การแตง ดาจะตา งกนั มขี นั หลวงดวย เคร่ืองทาวท้ังส่ี หลวงมีควักใสอ าหารคาวหวาน ผลไมคลา ยกับทาวทั้งสีท่ ั่วไป ท่ตี างกนั ก็คือ ๔ ควัก จะปกชอ ควกั ละ ๔ ผืนและสีตางกัน โดยควักทิศเหนอื ปกชอสแี ดง ควกั ทศิ ตะวันออกปกชอสีขาว ควัก ทิศใตปกชอสีดํา ควักทิศตะวันตกปกชอสีเหลือง สวนอีกสองควัก คือ ควักที่ ๕ วางดานบน ปกชอ สีเขยี ว และมฉี ัตรดวย และควกั ท่ี ๖ วางกับดินปกชอ สขี าว ภายในควักท้ังหมดจะบรรจุเครื่องพลีเหมือนกัน ประกอบดวยอาหารคาวหวาน แกงสม แกงหวาน ใชใบมะขาม ใบมะละกอ ใบผักอ่ืนๆ ลูกมะละกอ กลวย ออย ของทุก อยา งซอยเปนช้ินเลก็ ๆ และมขี าวเปลือก ขาวสาร พรกิ เกลือ คลกุ เคลาเขาดวยกัน แลวหยิบ ใสค วกั ที่เตรียมไว ใส หมาก บุหรี่ เม่ียง (เมี่ยงใสเกลือขอดใบตอง) เทียนขี้ผ้ึง ๑ เลม ขาวสุก อาหารคาว ขนม และนํ้าจนครบ เวลาท่ีประกอบพิธี สวนใหญมักทําในตอนเย็นกอนหนาวัน งานหนงึ่ วัน หรือทําในตอนเชาตรูของวันท่ีจะมีงานมงคลน้ันๆ ก็ได แตตองใหเสร็จกอนท่ีจะ เร่ิมงาน โดยทิง้ ระยะเวลาพอสมควร เมอ่ื ครบเครือ่ งแลว พออาจารยผูประกอบพธิ จี ะนําควกั ไปวางไวบนแทน ที่ทาํ เตรียม ไว โดยใชไมหรือตนกลวยมาทําเปนเสาสูงประมาณเอว มีไมเสียบไขวทําเปนรูปกากบาทมี ฐานสําหรบั วางควกั โดยวางควัก ๔ ควักตามทิศและสีของชอดังกลาวขางตน แทนตรงกลาง วางควกั ชอ สเี ขียวสาํ หรบั พระอินทร และตรงโคนเสาทีด่ นิ วางควักสําหรับแมธรณี จากนั้นพอ อาจารยจ ะจดุ ธปู เทยี นบอกกลาวอันเชิญเทพยดา แลวก็เอาปปสา (สมุดขอย ซ่ึงเปนตําราคํา อา นโองการ) มากางตอ หนา ขนั ครู แลวจึงอา นโองการจนจบก็ถือวาเสร็จพิธีข้ึนทาวท้ังสี่ อน่ึง การข้ึนทาวท้ังส่ีนี้ อาจมีรายละเอียดการเตรียมเครื่องพลีที่แตกตางกันบาง แลวแตฮีตฮอ ยของแตล ะทองถน่ิ แตม จี ุดประสงคเหมือนกัน คือการบอกกลาวเทพยดาใหรับทราบ และที่ สําคัญก็คือ เปนการสืบทอดประเพณีในดานดีงานจากบรรพบุรุษเพื่อเปนตัวอยางใหกับ ลูกหลานสืบไป ๖ ควัก หมายถงึ กระทงทําจากใบตอง ๑๗
บรรณานกุ รม นิตยา จันโทภาสกร.(๒๕๒๖). สืบชาตา. กรุงเทพฯ: การศึกษาเชิงวิจารณ. วิทยานิพนธ อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจารึกภาษาไทย บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัย ศลิ ปากร. ฝอยทอง (สมบัติ) สมวถา(๒๕๔๖). เลาขานตํานานเมืองแจม. เชียงใหม: สภาวัฒนธรรม อาํ เภอแมแจม รว มกบั โรงเรียนเมอื งเดก็ วิทยา อําเภอแมแ จม จังหวดั เชยี งใหม. มณี พยอมยงค. (๒๕๔๓). ประเพณีสิบสองเดือนลานนาไทย. เชียงใหม: เอกสารวิชาการชุด ล า น น า ค ดี ศึ ก ษ า ลํ า ดั บ ที่ ๓ โ ค ร ง ก า ร ศู น ย ส ง เ ส ริ ม ศิ ล ป วั ฒ น ธ ร ร ม มหาวิทยาลัยเชยี งใหม. ลมูล จันทนหอม.(๒๕๔๗). ประเพณีความเช่ือการปลูกเรือนในลานนาและเรือนกาแล. เชียงใหม: ชุดสถาปต ยกรรมลานนา. สนัน่ ธรรมธ.ิ (๒๕๕๐). พิธีกรรมและความเชื่อการปลูกเรือนลานนา. เชียงใหม: หนังสือชุด ลานนาคดี สํานักสงเสรมิ ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลยั เชียงใหม. สนัน่ ธรรมธ.ิ (๒๕๕๗). รอยสาระ สรรพลานนาคดี เลม ๔. เชียงใหม: หนังสือชุดลานนาคดี สํานักสงเสริมศลิ ปวัฒนธรรม มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. สพุ จน ใหมกันทะ.(๒๕๕๔). การสืบชะตาในเวียงเจ็ดลิน. เชียงใหม: วารสารเวียงเจ็ดลิน ปท่ี ๓ ฉบบั ท่ี ๑ ศนู ยว ฒั นธรรมศึกษา มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลา นนา. ๑๘
Sueb Chata: the Ceremony of Life Prolonging Chaipathomporn Thanaphatpuangwan – writer Ms. Pristsana Koonnala, Asst. Prof. Sirilak Infang, Assoc. Prof. Dr. Pornhathai Tanjitanont, Ms. Bunika Khunyodying, Ms. Phatchara Munpanya, Ms. Kaweeporn Wachirarangsiman, Ms. Napasporn Chaiwong, Ms. Napaporn Chairang, Ms. Salisa Sawettanun, Mr. Chalermphong Tham-ngarn, Mr. Chalermchai Parasuk, Mr. Geoffrey Mauk - Translators Introduction The prolonging life ceremony is considered to be a sacred ceremony. The word ‘Sueb’ means to extend longer and the word ‘Chata’ means destiny of each person. So, this ceremony to extend life is called ‘the life prolonging ceremony’. It relates to the Lanna people’s way of life that is inherited from the ancient times. It is believed that it can help to extend the life of oneself, relatives, followers, laymen, monks, villages, cities, even barns or weirs. However, it has to be set for extending the life of something. It leads to happiness and wipes away the dangers from misfortune and wickedness. This can raise the morale for living with each other in society. As a result, they will have infinite peace and abundance. The prolonging life ceremony may be different in each region, and it illustrates the syncretism of the beliefs of Buddhism, Hinduism, Brahmanism, and spiritualism. This ceremony is not found only in the north of Thailand but also in the society of Shan, Yong and Kun in the Shan state in Myanmar, including the Lawa ethnic group in the north of Thailand. ๑๙
Background of Life Prolonging Ceremony The fear of dying could be the initial factor that lead to the creation of the Prolonging Life Ceremony. The ritual includes a primary blessing ceremony and later a life prolonging ceremony. Astrology is also an important coping mechanism used to respond to the fear of death. When it has been foretold that one’s destiny will end, they will request the Prolonging Life Ceremony. When Buddhism was introduced, people in the past had a strong faith in Buddhism and they intensely studied and practiced the Buddha’s teaching. This led them to the idea of helping others to live peacefully and morally. The concept of three majestic powers which are Buddha, Dharma, and Sangha was integrated in conducting the prolonging life ceremony. The ceremony aims to give people relief from their worries towards misfortune. Based on the principle that if people practice the dharma more often, they will learn how to be humble and live cautious lives. And that they will live longer. The legend behind a belief in prolonging life appeared in the “Ayuvadhankumara” story in Dhammapadatthakatha. It is briefly stated that: During the Buddha era, in Theekalumpika town, there were two Brahmins being ordained as hermits. Later, one of the hermits left the ordination to marry. The remaining hermit still continued practicing Buddhist teachings. Afterwards, he gained a magical ability in predicting people’s destinies. When the Brahmin who left had a son, he took him to visit the hermit. Once he paid respect, the hermit said “May you live a long life”, but when it came to his son, the hermit said nothing. The Brahmin was curious so he asked why he would not say anything. The hermit replied, “Your son is destined to die in seven days”. The Brahmin was encouraged to visit the Buddha. When the Buddha had learned about it, he told the Brahmin to perform the prolonging life ceremony. A marquee was set at the front gate of the house. A bed was prepared for the son to lie in the middle. Four or eight seats were set around the bed. Seven monks were asked to perform a Priwantr prayer continuously for seven days and seven nights. On the last day, the Buddha came to lead the prayer until the next morning. The ๒๐
Brahmin took his son to pay respect to the Buddha and he said, “May you live for 120 years”, and therefore the Brahmin named his son “Ayuvadhankumara”. The reason why the son of Brahmin had to die in 7 days was because of a giant named “Awaruttaka”. He had been serving his boss for 12 years and one day his boss rewarded him by allowing him to go and get the newborn son of the Brahmin for food within 7 days. However, on the last day the giant could not come close to the boy because the Buddha was there to lead the prayer and he was scared of his powerful charisma. The giant was waiting until the early morning but he ran out of his time due to only 7 days allowed, so the Brahmin’s son was saved. Based on this legend, some Buddhists believe that attending the life prolonging ceremony and listening to the Priwantr prayer will allow them to live for 120 years. There is also a traditional Lanna blessing to wish others to live for 120 years.๑ Types of Life Prolonging Ceremony Life prolonging ceremony, which is one of the Lanna traditions, is based on the belief that performing such ceremonies can prolong the city’s life and people's lives to be in a state of bliss and prosperity and free from dangers. If the ceremony is performed for or involves a number of people such as the whole village or city, it is called the “Sueb Chata Luang” or Grand Life Prolonging Ceremony. However, in case the ceremony concerns only one individual or family, it is then called “Sueb Chata Nhoi”๒ or Small Life Prolonging Ceremony”. The ceremony itself can be divided into four types. 1. Individual Life Prolonging Ceremony – It is likely to be performed on the occasions of celebrating moving into a new house, building a new monk’s residence, being promoted on the job, ๑ Sanan Dhammathi. 2014 ๒ Foythong Somwatha. 2003 ๒๑
having recovered from serious illnesses, or when warned of possibly facing misfortunes. The ceremony is often performed at home or at a hall spacious enough to welcome guests joining the event or it may be held at a monastery. For monks, the ceremony is performed in the temple with procedures similar to those arranged for regular individuals. 2. Village Life Prolonging Ceremony – It is often performed when villagers are troubled with difficulties or when there are people falling ill or when more than 3 people die consecutively. Villagers shall come together to perform the ceremony on the first day (Waan Pak Pii), the second day (Waan Pak Duan), or the third day (Waan Pak Waan) after the northern Thai New Year’s Day or the day commemorating the change of era. The aim of performing the ceremony is to rid the evil spirits and troubles from the village and to bring about auspiciousness to the village. The ceremony is held annually at the village’s ancestral spirit hall and it is usually arranged before the Buddhist Lent or sometimes on the first day after the traditional New Year’s Day. Villagers collaboratively help prepare the hall with decorations of tiered umbrellas, embroidered flags, banana trees, sugar canes, holy thread, and the altars for worshipping the four gods and goddess together with the village and city ancestral spirits. 3. City Life Prolonging Ceremony – It is performed when the city is in great peril based on astrological beliefs or because of turmoil, riot, plagues, or other predicaments in the city. This ceremony has been practiced since King Sam Fhang Kaen of Lanna’s Meng Rai Dynasty during which city rulers ordered the ceremony be ๒๒
held for prolonging the city’s life. It is believed that the city has its fortune and center based on its construction. Hence, when the city prospers and people live in peace, the ceremony is often performed as an act of paying homage and displaying gratitude towards holy ancestral spirits guarding the city. Likewise, when the city suffers from any causes, this ceremony is held subsequently. (Chiang Mai City organizes the ceremony every year to worship the city pillar (Inthakin) which starts towards the end of the eighth northern Thai month for a period of 7 days and 7 nights and finishes in the following ninth month, or it is dubbed as 8 in and 9 out.๓ 4. Crop Life Prolonging Ceremony – This ceremony is usually held to pray for the abundance of crop yields and good fortune for plantations and the farmers they belong to. This type of ceremony is not as common as the one arranged for individuals.๔ However, considering the present circumstances of the deforestation, some communities have adapted the ceremony for prolonging the life of the forests in the hope of forest restoration. The Life Extending Ceremony Accessories There are several accessories and oblations needed in the life prolonging ceremony which have been traditions for many generations. Those ceremony accessories and oblations consist of: ๓ Manee Payomyong. 2000 ๔ Nitaya Chantopaskorn. 1983 ๒๓
A supporting pole – It has a fork shape and is an appropriate size. The length is equal to the height of the life extending host. If it is a royal ceremony, the pole will be bigger and has three poles. The poles will be assembled like a three legged tent called “Khongchata”. The area under the pole will become a sacred area and the host of the ceremony will sit in this area, which means the host will arrive under the Buddhist Triple Gems. In addition, Lanna people believe that the supporting pole will strengthen the host’s life, allow them to be prosperous and have a long life. The supporting pole is used to support a falling tree so the tree can survive. Auspicious leaves such as orange jasmine, jackfruit, Siamese pom-pom tree, gold leaves 108-stick supporting pole Three legged pole A small supporting pole – it is a fork shape stick. The length of the stick is equal to the length from the middle-finger to the elbow of the host and bound into a buddle of 108 sticks, laying at one end of any pole. The 108 sticks is a metaphor to the Buddhist Triple Gems which are 56 characters of the lord Buddha, 38 characters of the Buddhist teachings and 14 characters of Buddhist monks for a total of 108 characters, called 108 auspiciousness. Khoatai or Khenngern-khenkham – it means a wooden ladder and consists of two long bamboo sticks joined with many small bamboo sticks and then wrapped with golden or silver paper. It is used for climbing. This metaphor symbolizes that we should make our soul and mind higher. If the ๒๔
host is a government officer, he will be promoted and if the host has difficulty in life he will get through it. The golden and silver color symbolizes wealth. The water-sand bamboo flask, and unmilled-milled rice bamboo flask – it is a two segment bamboo flask in one stick. The upper segment contains water while the lower one contains sand. The second bamboo flask, the upper segment is full of unmilled rice whereas the lower is full of milled rice. The length of the bamboo flask is equal to the height of the host. This metaphor symbolizes that the human body is comprised of the four elements which are earth, water, wind, and fire. If humans would like to have long life and be healthy the four elements should be harmonized. Tung Kha King Khuatai water-sand bamboo flask unmilled-milled rice bamboo flask Golden and silver wire ๒๕
Golden and silver wire – A golden and silver wire made from the banana bark and the length of the wire is equal to the length of the arm of the host. The wire uses small pieces stuck into the banana bark like a ladder. Then 6 pieces of clothes are tied from the upper to the lower. The first string is tied with coins. The second string is tied with betel nuts. The third string is tied with flowers. The forth string is tied with silver. The fifth string is tied with the gold and the last string is tied with the banana. These are collectively called the golden and silver wires. The gold and silver used in this kind of accessory are made from golden and silver paper rolled into cylindrical shapes and tied with cotton thread. Golden and silver wire is a metaphor symbolizing a bar to support the host so as not to be slippery and for safety in life. Destiny flag or Tung Kha King๕ – The destiny flag is a Lanna style flag made from cloth or Sa paper. Cut in the shape of a human body and the flag length is equal to the height of the host. Lanna people believe that offering the Tung (flag) to the Buddhist monk will help them to go to heaven. Golden and Silver pot 108Small flags Sand tray with 108 candles Wooden Buddha Image; new pillow, mat, and clay pot ๕ Kha King (“Kha” means equal, “King” means body.) ๒๖
Destiny candle – It is made from wax. The candle thread is made by using 108 small threads tied into one thread and the length of the candle is equal to the height of the host. However at present, we reduce the length of the candle to only about 8 inches, but the tread still has the same length as the height of the host. Otherwise, there are also 108 small candle sticks on the sand tray to be lit during the ceremony. This metaphor symbolizes the prosperity of the host, the flame of the candle will never extinguish. 108 Small flags: The flags are made by cutting multicolor paper then carving and sticking them to the small pieces of bamboo. Next, the banana trunk is pierced with them to cover the supporting pole. The top of the supporting pole is tied with cogon grass. This metaphor symbolizes the wind element. Wooden Buddha Image – The Buddha image will be situated on the top of the supporting poles. Originally they didn’t have the Buddha image involved in this ceremony. The Buddha image became involved in the ceremony when the Lanna kingdom received Buddhism and they mixed Buddhism with Hinduism. The Buddha image portrays the symbol of Buddhism. Golden and Silver pot – The pot is a small earthen pot wrapped with golden and silver paper. They also consist of new clay pots, new mats, new pillows, new blankets, a bundle of bananas, and a bunch of coconuts. These metaphors symbolize wealth. ๒๗
A pumpkin, a bundle of Banana young Sugar cane bananas, sprout young sprout a bunch of coconuts Rice bowl or Food tray – In the life extending ceremony there must be a rice bowl or food tray lain at the end of the pole, but at present we substitute from the food tray to food pinto for convenience. Apart from the food there must also be betel nut, mieng (tea leaves) and cigarettes. This tradition has been with Lanna people for a long time and they often make them beautiful in appearance. Banana young sprouts, sugar cane young sprouts, betel nut young sprouts, coconut young sprouts – They are all metaphors symbolizing prosperity security, growth, and plenty. They also bring auspicious leaves such as orange jessamine leaves, jackfruit leaves and gold leaves. ๒๘
Coconut young sprout Betel nut young sprout Fish, Bird, Crab, and Shell – The number of these kinds of accessories is equal to the ages of the host. Those animals will be freed after the ceremony is finished. Besides, there is also Som Poi sacred water and a bundle of sacred thread used in the ceremony. All of these accessories mentioned must be prepared before the ceremony day. It is called the preparation day. If it is an official ceremony the tent of supporting poles have to be located at the middle of the village called Jai Ban (the village center). The length of some accessories such as supporting poles, destiny flags, etc. will be equal to the height of the village elders, leaders, or respectful villagers. Apart from the life prolonging ceremony’s accessories, there are also an offering tray for chanting and alms included in the ceremony. ๒๙
The offering tray for Offering tray chanting is comprised of: Popped rice, flowers, money (the amount depends on the host), 1,300 money cowries (or 13 is acceptable), betel nuts (13 strings), white cloth (1 fold), wax candles (2 sticks), 15 grams wax candles (2 sticks), 12 grams wax candles (2 sticks), small wax candles (4 pairs), 4 cones of betel nuts, 4 cones of betel leaves, 4 rolls of betel nuts (taken from a string of betel nuts, cut into 4 pieces, rolled and tightened with a cotton thread or a bamboo strip, 4 short pieces of betel nuts (cut from a string of betel nuts, approximately 26 mm.) 10 “Thanan” or liters of paddy, 1 “Thanan” or liter of milled rice. Alms is an offering given to Buddha, Dharma, and Sangha. It will be made into a set: 1 for the Buddha, 1 for Dharma, and 5 or 9 for Sangha or monks. ๓๐
Steps of How to Arrange the Rite of Prolonging the Human Life (Sueb Chata) Lanna Thai believe that the life prolonging ceremony is a prestigious and sacred ceremony which brings happiness, well-being and good health. It is held generally on merit-making occasions such as a house warming time, certain important anniversaries, or when some monks’ new living quarters are finished. In order to begin the ceremony, a clergyman praises the montra (holy praising) for four keepers of the world, Vaiśravaṇa (Guardian of the north), Dhatarasṭra (Guardian of the east), Viruḷhaka (Guardian of southern part), Virupak (Guardian of the west), in the early morning of a certain day. This holy praising is initially done to inform all the Gods that there will be a holy ritual occurring. Then the other religious or solemn series of actions will be performed. It is important that the clergyman first exorcises the karma in order to dispel the bad luck from the life of the prolonging life (partaker) before the other series of actions. In the religious ceremony, especially Buddhism, a cone-shaped pavilion (made from a small trunk of the tree) is erected at the rite venue. It is large enough for the guests to stay in during the rite. The holy thread will be stretched and passed through to entwine the participant’s head and stretch through the alms-bowl of lustral water which is set in front of the spot where the principal Buddha image stands. The holy threads will be end there. During the rite, the monks (who were invited to perform the religious ceremony) will hold them tight and bind the wrists of the participant of the prolonging life ceremony at the end of the ceremony. Sacrifices are composed of a bowl for the teacher monk, bowls for the Triple Gems, a bowl for the destiny spirit, and other things such as areca nuts, wrapped tea leaves for chewing, cigarettes, sweetmeats, oranges, bananas, sugar canes, coconuts, boiled rice, cooked rice and meal dishes. The set of altar tables and 9 monk seats will be installed and arranged at ๓๑
the venue. Nine senior monks are invited to perform the ritual. The prescribed order of the solemn steps are as follows: 1. The participant of the prolonging life ceremony worships the Triple Gems by lighting the candles and incense sticks in front of the Buddha altar, then offers the alms-bowl of lustral water, destiny spirit, triple gems, and the holy threads. After that the participant of the prolonging life ceremony will go back to the pavilion. 2. The clergyman reads aloud the solution for the Triple Gem. Then he also requests for the Three Refuges and the Five Precepts from the monks. 3. The senior monks gives Five Percepts to the participant of the prolonging life ceremony and relatives or audience. 4. The clergyman reads out loud the request for praying. 5. The third monk from the seat chants to praise the choir of angels. It is believed that this will beseech and pay homage to the host of heaven to gather at the venue. 6. The monks chant holy stanzas. 7. The clergyman reads out loud the prayer of apology according to the teachings of the Buddha and the offering. 8. The clergyman requests for the sermon. 9. The monks preach the 9 articles of the life prolonging prayer (the monk will preach an article of prayer altogether once per each): preaching an article of the Great Thip Mantra chanting (the prayer to bring happiness, good luck, heath, and longevity), preaching an article of Unhฺ assavijaya chanting (the prayer of sharing loving kindness to animal and if doing so, the host of ๓๒
heaven will bless you), preaching four articles of Lokawuddhi chanting (the prayer of bringing about good luck to the participant of the prolonging life (partaker)), preaching an article of Salakaravijja chanting (the prayer that prevent the participant of the prolonging life ceremony from harm), preaching an article of Buddhasamgaha chanting (the prayer that helps clear the bad things from the participant of the prolonging life ceremony), preaching an article of auspicious chanting (the prayer that brings about the prosperous life to the participant of the prolonging life ceremony). 10. The monks preach stanzas for the blessing or glory of victor. 11. The participant of the prolonging life ceremony offers food to the monk in order to devote the merit to the host of heaven, guardian spirits and the ancestor spirits. 12. The participant of the prolonging life ceremony and relatives offer the four necessities of a Buddhist monk (food, raiment, abode and medicine) and gifts. 13. The monks bless for gratitude and wrist binding the participant of the prolonging life ceremony. 14. The chief of the monk of the rite sprinkles the holy water to the participant of the prolonging life ceremony and the relatives or guests. In case the ceremony is completed near lunchtime, the host frequently offers lunch to all monks, the guests included. They all have lunch together blissfully which is called “Kinhorm Tohmmuan”. After the entire ceremony, the host will release the animals which are prepared for the life prolonging ceremony such as fish, birds, rice field crabs, or river snails to the river. And the rest of the oblation will be committed for the upcoming public purposes. Examples are as follows: the supporting pole will be used to prop up the sacred tree of the village, the symbolic tree of the city or the Sri Maha Bodhi tree. The bamboo wooden bridge will be used to lay across the banks ๓๓
of the ponds to facilitate the people as the bridge. The banana shoot, the sugar cane shoot, the betel nut shoot and the coconut shoot will be planted in public land or in the forest within the village. The shoots may be planted at a public river channel. It allows people to consume the plant products because it is considered to be owned by the community residents. It is evident that the life prolonging ceremony has been a Lanna tradition-bound lifestyle for a long time. The purpose is to give good fortune and to fortify the people’s morale, enhance the village’s life, the community’s life and the city’s life to be in a state of bliss and prosperity and free from sorrow and serious illnesses. Every oblation contains a philosophical connotation in the way of teaching people to behave, to have generosity of spirit, and to have faith in nature. It is regarded as the local wisdom of villagers which has been influential until recent times. Furthermore it should be preserved and inherited by future generations. The Releasing Misfortune Ceremony Oblation tray Offerings square tray ๓๔
The releasing misfortune ceremony is performed when villagers or their companions are troubled with uncommon happenings. It is believed that the misfortune appears toward those people. It comes to find the way to eliminate the misfortune and anxiety. Misfortune occurs because of the Devil’s or a ghost’s curse according to common belief. Offering the oblation tray to show apology is considered to stop or to lighten the difficulties. Offerings are brought on a tray and a clergyman conducts the ceremony. \"Sa tu-ang\" means a square tray which is made of the leaf sheaf of a banana tree with about 1 palm span or 1 foot long as desired, folded into a square. The square is skewered with 4-6 pieces of flat bamboo about 1 palm span long and thick enough to be the base. The base is lined with a banana leaf. Nine square trays are needed or it is possible to make only one large tray, and divide it into nine boxes, then tie the handles at 4 corners in order to hang it conveniently. The Items included in the square tray are as follows: Flowers, incense sticks and candles, popped rice, small pennants, lanna flags ‘Tung’, 1 inch wide and 2 inches long of triangle incenses sticks, Thai sour curry and Thai sweet curry composed of lettuce, tamarind leaf, chili, salt, sugar cane, ripe bananas, diced coconut, and steamed rice, traditional Thai dessert, 1 Thai earthen animal of the zodiac such as a tiger, pig, cattle, and chicken, 1 earthen male doll, miniature clothing, mirror, comb, powder, jewelry, clothes of a poor person, turmeric juice and Som-poi, Ngai Camphor leaves, jujube leaves, blades of grass , a rice bowl, red and white cloth filled with money to worship the clergyman. It is important that the amount of white bunches in each slot must match the symbolic number of each day as per the following. ๓๕
Sunday Monday Tuesday 6 15 8 Rahu Neptune Wednesday 12 9 17 Satureday Friday Thursday 10 21 19 The clergyman is the one who exorcises the ritual of karma. The participants in the ritual will be relatives of the unfortunate person and the unfortunate person himself. The offerings include tung or lanna flag, (three, six, nine or twelve tung depending on the clergyman’s decision), earthen male doll and animal such as an elephant, cattle, tiger, chicken, snake. Moreover, there will also be bananas, sugar cane, chili, tobacco, steamed rice, main dishes (raw curry and cooked curry), and dessert. These offerings will be contained in the Sa tu-ang which made from the square leaf sheaf of a banana tree. Then, the clergyman will bring Sa tu-ang to the cursed triple crossroads or direction that does not suit with the zodiac of the cursed person and then lighten incenses sticks and candles to worship the evil spirits. After lifting up Sa tu-ang over the head, the clergyman will summone the guardian and evil spirits to receive the offerings and will leave Sa tu-ang for the birds to eat. ๓๖
The Ceremony of Worshipping Four Gods According to local belief, Lanna people must perform the worshipping four gods ritual before holding any auspicious ceremony such as constructing a new building, celebrating moving into a new house, prolonging life or any other auspicious ceremony in order to notify the guardian spirit to come to eat the offerings and bless the host as well as get rid of evil spirits and troubles from the ceremony. Tao Tang See Ritual is a religious ceremony which proposes to worship four gods. It is believed that the gods will protect and prevent people from all dangers and also bring luck and happiness to them. Tao Tang See refers to the following gods: 1. The first god is Vessavaṇa who lives in the golden castle in the north of Mount Meru. Payarak is his follower. 2. The second god is Viruḷhaka who lives in a jewel castle in the south of Mount Meru. Kumbandhas are his followers. 3. The third god is Dhataraṭṭha who lives in the silver castle in the east of Mount Meru. Gandharvas are his followers. ๓๗
4. The fourth god is Virupakṣa who lives in the glass castle in the west of Mount Meru. Nagas are his followers. Apart from worshiping the four gods, the people also worship Indra and Phra Mae Thorani. Indra is a guardian and a caretaker of the first (Catummaharajika) and the second heaven (Tavatimsa). Phra Mae Thorani (Mother of Earth) is considered as a witness to the grave in the merit of humanity. There are two types of Tao Tang See Ritual: (1) The small ceremony of Tao Tang See is conducted at home by a ritualist. Ritualistic flower bowl or “Khwuak”๖ and holy turmeric water are used in this ceremony. Six banana leaf bowls are made in an appropriate size. (2) The big ceremony of Tao Tang See is conducted in the temple or in the center of a house by a ritualist. The ceremonial preparation is different. The bowls with food, dessert, and fruit are generally prepared, but the difference is, the banana leaf bowls have four different colored flags for each. The red flags are placed in the north while the small white ones are put in the east. The black flags are found in the south and the yellow ones are placed in the west. The fifth bowl with the green flags is put on the top and the sixth bowl with a white flag is lain on the floor. Food and dessert are put in the bowls. Examples of the food used are, sour soup with tamarind paste, and various curries. Different kinds of leaves and fruits such as banana and sugarcane are cut into small pieces, combined and then put into bowls. Moreover, cigarettes, tea leaves wrapped by banana leaves, a wax candle, steamed rice, sweet and fresh water are also used in the ceremony. The ritual is always conducted in the evening or in the early morning before the auspicious ceremony happens. When the offering is already prepared, the ceremony conductor will place the square-wooden trays on the altar made of a stick or a banana tree approximately waist high. Two sticks are crossed over with a base for placing four square-wooden trays according to the four directions and colors of trays ๖ “Khwuak” is a ritualistic bowl made from banana leaves. ๓๘
mentioned before. The green square wooden tray is placed on the middle altar for the offering to the god Indra and one of the square-wooden trays is placed at the bottom of the stick for the offering to the Earth goddess. Later, the ceremony conductor will light candles and incense sticks in order to inform and invite gods and goddesses to the ceremony. Then the mulberry paper scripture is opened wide in front of the chanting bowl and read to the end. The four gods inviting ceremony is then completed. However, this ceremony might be different in terms of offering preparation according to each local belief. In any event, the purpose in holding the ceremony is the same, which is to carry on the tradition from our ancestors as a good model for the next generation. ๓๙
References Nitaya Chantopaskorn. (1983). Supchata (the treatise on the prolongation of life) : a critical study. Bangkok. Master of Arts thesis. Thai Inscription Major, Graduate school: Silpakorn University. Foythong Somwatha. (2003). Loa Khan Tumnan Maugncham (Cham empire history). Chiang Mai. Maecham District Council of Cultural Affairs coordinating with Maungdek- witthaya school, Maecham district, Chiang Mai province. Manee Payomyong. (2000). Prapenee Sipsong Daun Lanna Thai (Lanna Thai Traditions held during 12 Months). Chiang Mai. Academic document: Lanna literature study No. 3. Art and Cultural Promotion Center: Chiang Mai University. Lamoon Chanhom. (2004). Prapenee Kwamchau Karn Pruk Raun Nai Lanna Lae Raun Karlae (Beliefs of Lanna and Karlae House Construction). Chiang Mai. Lanna Architecture. Sanan Dhammathi. (2007). Pitheekram Lae Kwamchau Karn Pruk Raun Lanna (Rites and Beliefs of Lanna House Construction). Chiang Mai. Lanna Literature. Art and Cultural Promotion Center: Chiang Mai University. Sanan Dhammathi. (2014). Ror Sara Suppa Lanna Kadee No. 4 (Various Knowledge and Lanna Literature No. 4). Chiang Mai. Lanna Literature. Art and Cultural Promotion Center: Chiang Mai University. Supotch Maikantha. (2011). Karn Supchata Nai Wiang Jedlin (Life Extending Ceremony in Jedlin empire). Chiang Mai. Wiang Jedlin Journal, Year 3, Volume 1. Cultural Study Center: Rajamangala University of Technology Lanna. ๔๐
ฅ฿ฯเมฯิกัฯปีใฯ หสฯ่ »�านฯ์แบเฯ กฯๆิ ความยอนแยงของคนเมืองกับปใหมสงั ขานต ศกั ดนิ์ รนิ ทร ชาวงว้ิ 0* “๑๕ เมษา เปน วนั พระญาวนั มาเมนิ นาน” “เปน คาํ นวณออกมา พระญาวันเปนวนั ท่ี ๑๖ เมษา” “เกดิ มาก็ตงึ ปะพระญาวนั วนั ที่ ๑๕ เมษาแลว” “พระญาวนั ๑๕ เมษา ต้ังแตสเู ขายงั บเ กิดเตอ้ื ปนุ นะ” ฯลฯ ประโยคอีกหลากหลายประเด็นลวนถกเถียงกันในชวงปใหมสังขานตท่ีผานมา ยิ่ง เรง รอ นรนุ แรงในโลกออนไลน จนถงึ ขว งแกว อาราม จึงเห็นภาพความยอนแยงในความคิดได อยา งดีของชว งเปล่ียนผา นแบบน้ี ภาวะเปล่ียนผา น หรอื Transitional Zone เปนภาวะทีว่ นุ วาย ผสมปนเป มีความ ไมเสถยี รสงู คลา ยกบั ชว งเวลาของสงกรานตเ ชน กนั ท่ีจะมวี ันหน่ึงท่ีเปนวันเปล่ียนผาน ปเกา ก็ไมใช ปใหมก็ไมเชิง ก้ํากึ่งระหวางราศีมีนและราศีเมษ ไทยภาคกลางเรียกวันเนาท่ีแปลวา อยู ลานนาเรียกวา “วันเนา” แมวาจะอางอิงตามตํานานแลว ก็อาจจะส่ือถึงความยุงเหยิง วนุ วาย วนั ท่ีบอกตอกนั มาวา ไมค วรกระทาํ มงั คละกรรมอนั ใด ขนุ สังขานต ฝม อื วาดโดย อ.วิทยา พลวิฑูรย จากหนงั สือปใ หมเมือง ลา นนา ฉบับสาํ นักสง เสริมศลิ ปวัฒนธรรม มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม * นกั วชิ าการศึกษา ศนู ยว ฒั นธรรมศึกษา มทร.ลานนา ๔๑
จรงิ ๆ แลว ความวุนวายน้ี เพิง่ เริ่มมมี าสบิ กวาปมานี้ แตค วามเปลี่ยนแปลงมีมากอน หนา นัน้ แลว ประเดน็ หลักกค็ อื ปฏิทินสงกรานต มีสองชดุ ชุดที่ยดึ เปนสรณะ คือปฎิทินวนั หยุดราชการ และอกี ชุดหน่ึงแมว าจะเปน ชุดหลักใน ประเพณีสงกรานต แตกลายเปน ชุดรองในดา นการปฏบิ ตั ิ ปฏิทินวันหยุดราชการ หมายเอาวันที่ ๑๓ เมษายน ของทุกป เปนวัน มหาสงกรานต วันท่ี ๑๔ เมษายน ของทุกป เปนวันเนา และ ๑๕ เมษายน ของทุกป เปนวัน เถลิงศก (นั่นก็คือ วันสังขานตลอง – วันเนา – วันพระญาวัน ของลานนา) ต้ังแตป พุทธศกั ราช ๒๔๙๑ ในสมัยจอมพล ป. พบิ ูลสงคราม ทเี่ ร่ิมออกประกาศวันหยุดสงกรานตใน วันทีด่ งั กลาว ตามประกาศสํานกั นายกรัฐมนตรี เรอ่ื ง กาํ หนดเวลาทาํ งานและวนั หยดุ ราชการ พ.ศ. ๒๔๙๑ และจะใชวันหยดุ นี้เปนหลักเรอ่ื ยมาจนกระทั่งปจจุบัน ตัวอยางประกาศสงกรานตไ ทยใหญ และของลาว จ.ศ.๑๓๘๐ ๔๒
หากนับถงึ ปจ จุบนั ก็กินเวลาถงึ ๗๐ ป ซง่ึ เปน วาลาอันนานมาก ท่ีกอเกิดการคุนชิน และปฏบิ ัติตามๆ กันมา ทงั้ นี้เปนการเอือ้ ใหล ูกหลานทท่ี ํางานตา งถิน่ กลบั ฐานเดิมตามวัดหยดุ ราชการท่ีมีให อยางนอย ๓ วนั อยางมาก ๕ วัน การกระทําซํา้ ๆ จนเปนเรอื่ งปกติ การกระทาํ ท่แี ผกไปจากนี้ ถือเปน เรอ่ื งผิดปกตสิ าํ หรับชาวบา น ทั้งๆ ท่ีทุกป ตางมีประกาศสงกรานตออกมาท้ังของโหรหลวงเอง หรือนักปราชญ ดา นการคาํ นวณปกขคณนาของลานนาเองก็ตาม ซ่ึงจะตรงกันในภูมิภาคน้ี เชน พมา ไทใหญ ไทขืน ไทลื้อ ลาว เปนตน ทุกเมือง ยกเวนไทย ลวนแตปฏิบัติประเพณีตามแตละวันไดตรง ถูกตองตามประกาศสงกรานต หรือแมแตวันหยุดราชการของประเทศเหลานั้น ก็หยุดตาม ประกาศสงกรานตทุกปไป ระหวางปพุทธศักราช ๒๔๙๑ ถึงปจจุบันน้ัน แมวาบางปคํานวณออกมาไดวันเนา หรือวันเนา ๒ วัน แตในทางปฏิบัตินั้นก็ยังคงปฏิบัติตามปฏิทินวันหยุดราชการอยูดี (ยังมี หลายวดั ท่ียงั เครงครัดตามประกาศสงกรานตอยู แตนอยมาก) องคความรูเร่ืองประกาศสงกรานต และปฏิทินลานนา ถูกปลุกใหต่ืนขึ้นมาอีก คร้ังหลังจากท่ีหางหายไปนาน ตั้งแตมีการ วิจัยเรื่องการชําระปฏิทินและหนังสือปใหม เมืองลานนา (ประกาศสงกรานต) เม่ือป ๒๕๔๖ และจัดทําปฏิทินวันหนไท วันเกา กอง วันฟาตีแฉง และควบคูกับประกาศ สงกรานตทุกป แตกระนั้นชาวบานก็ยังเลือกใชดู วันดีวันเสีย ในการทํากิจการมงคล ตางๆ เชน ขึ้นเรือนใหม แตงงาน ออกรถใหม ฯลฯ หรือแมแตการรอคอยทําการมงคลในวัน พระญาวัน (แตน่ันก็กลายเปนวันเนาไป เม่ือ ยึดถือวันท่ี ๑๕ เมษายน) ดังนั้น ชาวลานนา ปกขทนื หรอื ปฏิทนิ ลานนา ๔๓
ยงั คงมคี วามเชื่อในเร่ืองของฤกษผ านาที วันดีวันเสียอยู แตคลายกับหลับตาเสียขางหนึ่ง ปด หูเสียขา งหน่งึ ไมยอมเปดใจรับรูถึงท่ีมาที่ไปใดๆ ทั้งส้ิน เพียงแตขอให ไดคําตอบพรอมใชได เทานัน้ นน่ั คอื ความยอนแยงในตัวเองของชาวลานนา จากปรากฏการณชวงสงกรานตท่ีผานมา สามารถแบงความยอนแยงนี้ออกไดเปน สองประเด็น ประเด็นแรก คือความยอ นแยง ในระบบความคิด ดังท่ีกลาวมาขางตน คือมีการที่มี การดําเนนิ กิจกรรมตามจารีตวัฒนธรรมมาแตเดิม เชน วันสังขานตลองทําความสะอาดบาน วนั เนาขนทราย เตรียมของไปวดั และที่สําคัญวันพระญาวันไปวัดทําบุญ ตามกิจกรรมท่ีพึงมี ตลอดชวงระยะเวลาของสงกรานต เพียงแตทิ้งประเด็นท่ีมาของวันไป แลวหยิบเอาวันหยุด สําเรจ็ รูปมาใช แตก็พอท่ีจะเขาใจในบริบทที่ผานมา ซึ่งอาจจะเปนเหตุผลทางการเมือง โดยที่ สําคัญคอื ความรชู ดุ นี้ไดหายไปจากพระสงฆลานนา แตเดิมทุกวัดมักจะศึกษาและคํานวณได เมอื่ หายไป หลังจากนั้นก็พอที่จะอนุโลมใชประกาศสงกรานตตามแบบไทยก็ตาม การบังคับ ใชปฏิบัติยังคงไมแข็งแรงเทาปฏิทินวันหยุด ดวยกระแสของปากทอง การทํามาหากินของ ประชาชนมีความสําคัญกวาการดําเนินตามจารีตที่ตรงตามรากเหงา ไมอาจจะรอวันท่ีอัน มาถงึ ของวันพระญาวนั จริง ดวยตองกลับไปทํางานตามระบบนอกพ้ืนท่ีบานเกิดตอไป เหลือ แตเ พียง “วนั เสมือนวนั พระญาวัน” เทา นน่ั ประเดน็ ทีส่ อง คือ ความยอ นแยงในอตั ลักษณการแสดงออกของตน ในสองสถานะ คือสถานะคนในวฒั นธรรมลานนา และคนในวัฒนธรรมไทย ที่อาจจะมองวามีความกลมกลืน กัน ดวยประเพณีสงกรานตเปนประเพณีรวมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต กอปรกับ “ความเปนไทย” มาครอบ “ความเปนทองถิ่น” และความเขมแข็งของรัฐไทย ที่แทรกแซง วัฒนธรรมประเพณี ดังจะเหน็ ความผสมปนเปในประเพณตี างๆ ประเพณสี งกรานตก ็เชนกัน ขุนสังขานต ดังท่ีปรากฏในธรรมอานิสงสปใหม ก็หายไปจากการรับรูของชาว ลา นนามาเกินกง่ึ ศตวรรษ มนี างสงกรานตท ้งั ๗ เขามาแทนที่ ธรรมบาลกุมารเบียดตัวเขามา อยูในธรรมอานิสงสปใหมอยูรวมกับขุนสังขานตมานานเนิ่น จนเมื่อมีการฟนฟูองคความรู ๔๔
เร่อื งการประกาศสงกรานตลานนาขึ้นมา ก็ทําใหขุนสังขานตกลับคืนมา แตอยางไรเสีย นาง สงกรานตกย็ งั ไมไ ปไหน ยงั สถิตมัน่ หอบเอาเศยี รกบลิ พรหมวนรอบดอยสเุ ทพอยรู ํา่ ไป การเขา มาแทนทน่ี อกจากจะในเชิงสัญลักษณนางสงกรานต – ขุนสังขานตแลว น้ํา ขมน้ิ สมปอย ก็เชน กนั ทันท่ีลูกหลานยื่นขันขม้ินสมปอย ผูเฒาผูแกก็ยืนมือออกมารองรับน้ํา นน่ั อยรู ํา่ ไป แทนที่จะรบั ประเคนขันและจุมมือลงในขันแลว สลดั ลูบเช็ดทีศ่ ีรษะตนเอง บางทีก็ ลาํ บากใจวา จะกระทําการ “ดาํ หวั ” หรือ “รดน้าํ ” การยอนแยงในตนเอง เกิดจากการท่ีไมมีฐานรากในวัฒนธรรมของตน เม่ือมี วฒั นธรรมใหมเขา มาเบียดบัง จงึ ทําใหยอ นแยงอยใู นที กิจกรรมเสวนา “คนลานนาจะปฏบิ ตั อิ ยา งไร เม่ือการเปลยี่ นไปของวนั พญาวัน” ๖ มีนาคม ๒๕๖๑ ณ วดั เจด็ ยอด พระอารามหลวง จ.เชยี งใหม การท่ีจะรูจักตนเอง เขาใจในวัฒนธรรมตนเอง ยังไมเพียงพอ ยังตองเปดใจรับ ขอมลู ใหมๆ เขา มา ดว ยเหตแุ ละผล โดยลดอัตตาความดอื้ ดงึ ลงบา ง บางพื้นท่ีพระสงฆเปนผูนําทางวัฒนธรรมท่ีประกอบดวยเหตุผล เขาใจและ ปรบั เปล่ียนตามองคค วามรูทไ่ี ดร ับ นับวา เปนความกลาหาญทางวฒั นธรรมทีจ่ ะดาํ รงตนใหอ ยู ๔๕
ในจารตี ประเพณดี งั้ เดิมอยางแทจรงิ บางพ้นื ทีก่ ็อุดมไปดว ย “ทิฐิพระ” ซ่ึงวา กันวา มีมากกวา ชาวบานธรรมดาเสียอีก ทไี่ มก ลาทจ่ี ะยอมรบั ถงึ ตน ธารของวฒั นธรรมท่แี ทจริงได จึงเกิดความลักล่ันยอนแยงอยูดังเชนที่เปนอยูทุกวันน้ี แมวาในป ๒๕๖๑ ในพื้นท่ี จงั หวัดเชยี งใหม จะมกี ารประชุมหารือเรอ่ื งการดําเนินกิจกรรมในชวงประเพณีปใหมเมือง ท่ี วันพระญาวันเปนวันท่ี ๑๖ เมษายน ไมตรงกับปฏิทินวันหยุดราชการ โดยทางคณะสงฆ จังหวัดเชียงใหมไ ดป ระกาศใหจ ดั กิจกรรมหรือเขา วัดวนั พระญาวนั ในวนั ที่ ๑๖ เมษายนกต็ าม (หลายวัดในจังหวัดเชียงใหม ที่เขาใจและปฏิบัติตามประกาศสงกรานต) หลายพื้นท่ีใน ภาคเหนือยังคงยึดแบบเดิม คือ วันพระญาวัน ๑๕ เมษายน ดวยความเขาใจในจารีต “แบบเดิม” อนั หมายถงึ เฉพาะที่ตัดตอนมาตงั้ แต พ.ศ.๒๔๙๑ มาเทานั้น ฉะนั้นถงึ เวลาทีเ่ ราทัง้ หลายจะไดทําความเขา ใจในตนเองเสียกอน เพ่ือใหเกิดความ ชัดเจนในความคิดของตน เพอ่ื ที่จะนําไปสคู วามชัดเจนในการปฏบิ ตั ิตอไป การไปวดั ในเชาวนั พระญาวัน ๔๖
สถาบตั กฯ ม์ฯ¦ลาปฯ รู ฯั อลฯั ุกมาแต่คติจ�ว¶ฯ:ฯ ซุ้มโข฿ฯ�เจาั อเุ บ¶สฯ ฯส฿ ฯงส฿งฯ์ว�ฯ สิงฯ์วรมหาวิหาฯ จหฯั ฯดั ชงฯ ให่ฯ คติจักรวาล แรงบันดาลใจที่สงผานทางสถาปตยกรรมและลวดลายปูน ปนลานนา: ซุมโขงพระเจาอุโบสถสองสงฆวัดพระสิงหวรมหาวิหาร จังหวัด เชยี งใหม เร่อื ง: ฉัตรชัย เจรญิ ทรัพย01 ทีป่ รกึ ษา: วิทยา พลวิฑรู ย12 งานปูนปน เปนงานศิลปกรรมท่ีมีมาต้ังแตโบราณ การปนปูนใหเปนลวดลายและ รูปทรงตางๆ ในลักษณะ นูนตํ่า นูนสูง และลอยตัวเพื่อใชประดับตกแตงตามสถาปตยกรรม ทางพทุ ธศาสนาตางๆ เชน วิหาร เจดีย อุโบสถ ซุมโขง หอไตร เปนตน ซึ่งทางภาคเหนือพบ งานปูนปนตามวัดวาอารามเปนสวนมาก มักปนเปนรูปตางๆ เชน ลวดลายดอกไม ลวดลาย เครือเถาหรือลายพันธุพฤษา รูปสัตวหิมพานตในรูปแบบตางๆ รูปพระพุทธรูป รูปเทวดา นาํ มาประดับตกแตง ตามศาสนาสถานเพ่ือความสวยงามและเพื่อเปนพุทธบูชาแกพุทธศาสนา และในทางความงามเปน การลดความแขง็ กระดา งของสถาปตยกรรม ซง่ึ งานปูนปนในแตละที่ มีเอกลกั ษณความสวยงามแตกตางกันออกไป คติความเชื่อเรอ่ื งไตรภูมทิ ี่มีอิทธพิ ลตอ งานสถาปต ยกรรมและศิลปกรรมลานนาการ ถายทอดเปนรูปแบบของงานพุทธศิลปการจัดวางผังวัด การกําหนดตําแหนงของงาน สถาปตยกรรม การกําหนดรูปแบบและองคประกอบตางๆ ที่มีความสัมพันธตามคติจักรวาล โดยกําหนดใหสัญลักษณท่ีแสดงถึงพระพุทธเจาเปนศูนยกลางของจักรวาล23 ความเชื่อนี้ผาน รูปแบบของพุทธสถาปตยกรรมในดินแดนลานนา การตกแตงประดับประดาลวดลายแกะสลกั 1 นักศึกษาชน้ั ปท ี่ 3 หลกั สตู รทศั นศลิ ป คณะศลิ ปกรรมและสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยี ราชมงคลลานนา 2 อาจารยป ระจาํ สาขาทศั นศลิ ป คณะศลิ ปกรรมและสถาปต ยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลลา นนา 3 ศนู ยส งเสริมศลิ ปวฒั นธรรมมหาวทิ ยาลยั เชียงใหม .(2557). ความหมายของจกั รวาล. เขา ถึงเม่ือ 28 มกราคม 2561. เขา ถงึ จาก http://lannakadee.cmu.ac.th/area2/page1.php ๔๗
หรอื ปูนปน เปนสวนเติมเต็มจนิ ตนาการ อกี ทงั้ รายละเอียดยังไดประสานกันจนทําใหรูปแบบ การตกแตง ภายในงานสถาปต ยกรรมสมบรู ณย งิ่ ข้ึน วดั พระสงิ หวรมหาวหิ าร จังหวัดเชียงใหม แตเดิมวัดน้ีมีชื่อเรียกวา วัดพระเชียงแต เน่ืองจากที่ต้ังของวัดน้ีอยูหนาตลาดกลางเวียง(กาดลี)ชาวบานในสมัยนั้นจึงเรียกวา “วัดลี เชียงพระ”พระเจาแสนเมืองมา จึงไดอาราธนาอัญเชิญพระพุทธสิหิงคเขาประดิษฐานไวใน วิหารวดั ลเี ชียงพระ แลวจดั ใหม ีการฉลองสมโภชข้นึ นับแตน้ันมาผูคนชาวเชียงใหมจึงเรียกวัด น้ีใหมวาวัดพระสิงห พระพุทธสิหิงคเปนพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คูเมืองเชียงใหมและแผนดิน ลานนา ในเขตพทุ ธทาวาทของวดั พระสงิ หเ ปนที่ใชป ระกอบพธิ ีทางศาสนา34 จึงนําชางฝมือทุก แขนงมารวมกนั สรา งตกแตงเพ่อื ใหก ารประกอบพธิ ีน้นั ศกั ด์สิ ิทธท์ิ าํ ใหผคู นเกดิ ความศรัทธาใน พทุ ธศาสนาและยังสอดคลองกับความเช่อื ทางคตจิ ักรวาล ในวดั พระสิงหยังมีงานศิลปกรรมที่ ปูนปนท่ีโดดเดนมากมายเชนซุมโขงทางเขาวิหารลายคํา ลวดลายปูนปนประดับอุโบสถสอง สงฆ และยังมปี ูชนยี สถานและปูชนยี วตั ถุท่สี าํ คัญมากมาย อุโบสถสองสงฆ วัดพระสงิ หวรมหาวหิ าร (ท่มี า: https://gerryganttphotography.com/dthcm0244.htm) 4 วัดพระสิงหวรมหาวหิ าร. (ม.ป.ป). ประวัตวิ ดั พระสิงห วรมหาวิหาร. เขา ถงึ เมอื่ 20 มกราคม 2561. เขาถึงจาก http://www.xn--72cai2bycvaff7a7amd2dk4ct9p7bwf5c.com/history.php ๔๘
Search
