เลือกตั้ง62เชียงใหม่

101 กลมุ่ คนอกี กลมุ่ ทยี่ งั ไมเ่ คยใชส้ ทิ ธเิ ลอื กตงั้ เชน่ กนั (โพสตท์ เู ดยอ์ อนไลน,์ 2561) และ กลมุ่ ที่ 2 คอื กลมุ่ ชนชนั้ กลาง ในจงั หวดั เชยี งใหม่ ทม่ี กี ารศกึ ษาหรอื ท�ำการคา้ ท�ำธรุ กจิ มคี วามเกย่ี วขอ้ งสมั พนั ธก์ บั ระบบตลาด มกี ารท�ำอาชพี ทเ่ี ก่ยี วข้องกับการจ้างงานในระบบเศรษฐกิจในพน้ื ท่ี ในขณะท่ีพรรคพลังประชารัฐท่ีเชื่อว่าเป็นพรรคฝ่ายรัฐบาล มีการส่งผู้สมัครครบ 9 เขตเลือกตั้ง และผู้สมัครทุกคนมีประสบการณ์ในการแข่งขันการเลือกต้ังท้ังในการเมืองระดับชาติและระดับท้องถ่ิน ข้อมูล จากผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั ในนามพรรคพลงั ประชารฐั และผสู้ นบั สนนุ พรรคตา่ งเหน็ วา่ พรรคพลงั ประชารฐั ประเมนิ ฐานคะแนนเสียงของพรรคเพ่ือไทย และทราบดีว่ามีความเข้มแข็ง วิธีการส�ำคัญคือการสลายเครือข่ายท้องถิ่น ในพน้ื ทกี่ อ่ น ดว้ ยความไดเ้ ปรยี บของพรรคคอื การทร่ี ฐั บาลพลเอกประยทุ ธ์ ยงั มอี �ำนาจและบรหิ ารจดั การนโยบาย รฐั อยู่ ไมไ่ ดเ้ ปน็ รฐั บาลรกั ษาการณใ์ นระหวา่ งการเลอื กตงั้ ความพยายามแขง่ ขนั กบั พรรคเพอ่ื ไทยในพนื้ ทจ่ี งั หวดั เชียงใหม่ จึงมีทั้งในรูปแบบของการปราศรัยใหญ่ในพื้นที่ การหาเสียงของแกนน�ำพรรคตามพื้นที่เขตเลือกตั้ง การเชอ่ื มโยงนโยบายของพรรคกบั นโยบายของรฐั บาลพลเอกประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชา โดยเฉพาะนโยบายบตั รคนจน หากวิเคราะห์จากข้อมูลของผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐจะพบว่า การตัดสินใจลงเลือกตั้งในพื้นที่ จงั หวดั เชยี งใหม่ ถา้ ไมไ่ ดล้ งในนามพรรคเพอื่ ไทยกต็ อ้ งดวู า่ พรรคการเมอื งไหนมศี กั ยภาพทจ่ี ะชนะพรรคเพอ่ื ไทย ในการเลือกต้ัง เมื่อพรรคพลังประชารัฐประกาศชัดเจนในการยึดครองท่ีนั่งของภาคเหนือ ย่ิงตอกย�้ำได้ว่า พรรคพลังประชารัฐต้องการชิงพื้นที่เดิมของพรรคเพื่อไทย เพราะพรรคเพื่อไทยมีความเข้มแข็งมากในพ้ืนท ี่ เชียงใหม่ ดังน้ัน ในช่วงก่อนประกาศผู้สมัครรับเลือกตั้งพรรคพลังประชารัฐคือ พรรคท่ีทั้งอดีตนักการเมือง และนักการเมืองท้องถิ่นพยายามน�ำเสนอตัวเพ่ือเป็นจะมีโอกาสเป็นตัวแทนพรรคในการลงแข่งขันเลือกตั้งใน จงั หวดั เชียงใหม่ “พรรคพลงั ประชารฐั เปน็ พรรคใหมก่ จ็ รงิ แตต่ อนทคี่ ยุ กนั เคา้ สทู้ กุ เขตเลอื กตง้ั ความที่ ไมม่ เี ขตไหนแขง็ เทา่ เพอ่ื ไทย เลยตอ้ งเนน้ การหาเสยี งทกุ พน้ื ท่ี แตช่ อบและมน่ั ใจในนโยบายพรรค เรือ่ ง สวสั ดิการแหง่ รัฐ ถึงแมค้ นจะโจมตีเยอะ แตง่ บทใ่ี ชม้ าทำ� แค่ 2% เอง เราต้องอธบิ ายให้ คนเขา้ ใจ แตเ่ พราะชาวบา้ นชอบและพ่ี (ผสู้ มคั ร) คดิ วา่ จะใชใ้ นการหาเสยี งไดด้ ี โดยเฉพาะกบั ผมู้ รี ายไดน้ อ้ ย ชาวบา้ นรสู้ กึ วา่ การใชเ้ งนิ มนั สะดวกมากขน้ึ เอาบตั รไปรดู เอาของกนิ ไดเ้ ลย...” (สัมภาษณผ์ ้สู มัครรบั เลือกตั้งพรรคพลงั ประชารฐั จงั หวดั เชยี งใหม่ 20 มกราคม 2562) อย่างไรก็ตาม ผู้สมัครรับเลือกต้ังพรรคพลังประชารัฐยอมรับถึงความยากล�ำบากในการเจาะฐาน คะแนนเสยี งของพรรคเพอ่ื ไทยและการหาเสยี งในนามของพรรคพลงั ประชารฐั ในบางหมบู่ า้ น บางอ�ำเภอ เพราะ ความนิยมภักดีท่ีมีต่อพรรคเพ่ือไทยและตระกูลชินวัตร ท้ัง ดร.ทักษิณ ชินวัตร และ นางสาวย่ิงลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีซึ่งมีสูงมากท้ังภาพของการมาจากการเลือกตั้งและการเป็นคนพื้นเพจังหวัดเชียงใหม่ท่ีฐาน ความนยิ มพรรคเพอื่ ไทยสว่ นหนงึ่ มาจากความเปน็ ทอ้ งถนิ่ นยิ ม และเมอื่ เกดิ การรฐั ประหารยอ่ มสง่ ผลตอ่ มมุ มอง ทม่ี ตี อ่ พรรคพลงั ประชารฐั ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ภาพลกั ษณข์ องรฐั บาล คสช. น�ำโดยพลเอกประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชา ดงั นนั้ การหาเสียงของผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐจึงต้องผสมผสานการหาเสียงระหว่างการน�ำนโยบายพรรคท่ีเป็น

102 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ นโยบายธงฟา้ ประชารฐั การเนน้ เรอ่ื งบตั รสวสั ดกิ ารแหง่ รฐั โดยตอ้ งไมเ่ นน้ การใชค้ �ำวา่ “ประชานยิ ม” มาหาเสยี ง เพราะจะท�ำใหค้ นร�ำลกึ ถงึ พรรคเพอ่ื ไทย และเนน้ การน�ำเสนอในลกั ษณะของตวั บคุ คลทเ่ี ปน็ ผสู้ มคั รมากกวา่ พรรค การหาเสียงท่ีเน้นบทบาทของ ส.ส.ในการท�ำงานเพ่ือประชาชนในพ้ืนท่ีเชียงใหม่ ในบางชุมชนที่ผู้สมัครเข้าไป หาเสียงต้องหลีกเล่ียงการบอกว่ามาจากพรรครัฐบาล แต่เป็นพรรคที่สนับสนุนรัฐบาล และพยายามพูดเรื่อง การแก้ปญั หาหากตนไดร้ บั เลอื ก เพราะจะท�ำใหค้ ะแนนท่ีไดส้ ง่ ผลให้พรรคตนไดเ้ ปน็ รฐั บาลในทส่ี ดุ ในขณะที่พรรคเก่าแก่ดังเช่นพรรคประชาธิปัตย์ ซ่ึงข้อมูลในพ้ืนที่พบว่าพรรคประชาธิปัตย์ไม่ม ี ความตื่นตัวในพ้ืนที่เชียงใหม่ เพราะไม่มีกิจกรรมทางการเมืองระหว่าง ส.ส. ผู้สมัคร หรือนักการเมืองท้องถ่ิน ในจังหวัดเชียงใหม่มากนัก เนื่องจากไม่ใช่พ้ืนท่ีท่ีเป็นฐานคะแนนหลัก พรรคประชาธิปัตย์แม้จะส่งผู้สมัคร ส.ส. ครบท้ัง 9 เขต แต่ความคาดหวังในการได้ ส.ส.ในจังหวัดเชียงใหม่ไม่ได้สูงมากนัก โดยพิจารณาจากกลยุทธ์ การหาเสียง ความจดจ�ำในนโยบายของประชาชนในพื้นท่ี ยังเข้าไม่ถึงผู้มีสิทธิเลือกตั้ง แต่ด้วยระบบเลือกต้ัง จงึ ท�ำใหต้ อ้ งมาเอาคะแนนเสยี งเพอ่ื ระบบบญั ชรี ายชอื่ ท�ำใหก้ ารทมุ่ เททรพั ยากรมาในพนื้ ทข่ี องจงั หวดั เชยี งใหม่ อาจเป็นการลงทุนท่ีสูญเปล่า ซึ่งประเด็นท่ีน่าสนใจหากมองย้อนไปศึกษาประวัติศาสตร์การเลือกต้ังจังหวัด เชียงใหม่จะเห็นว่า ในอดีตพรรคประชาธิปัตย์เคยเป็นพรรคที่ได้รับการเลือกต้ังและได้รับความนิยมในจังหวัด เชยี งใหม่ ซง่ึ ความออ่ นแอของพรรคประชาธปิ ตั ยใ์ นพนื้ ทภี่ าคเหนอื สามารถพจิ ารณาจากยทุ ธศาสตรข์ องพรรค ที่ยังไม่สามารถจัดการแก้ไขปัญหาของพื้นท่ีได้อย่างชัดเจน รวมทั้งการปรับตัวของการเมืองท้องถิ่นท่ีฐานเสียง ท้องถน่ิ ของประชาธิปตั ย์ไมม่ ีการเตบิ โตขยายผลทางการเมือง ปัจจัยอย่างหนึ่งท่ีไม่ได้เกิดขึ้นแค่ที่จังหวัดเชียงใหม่เท่านั้น แต่เกิดขึ้นในหลายจังหวัดท่ัวภาคเหนือ เหมอื นกนั คอื การสวงิ โหวต หรอื การผนั แปรของคะแนนไปสพู่ รรคอนื่ กรณขี องการยบุ พรรคไทยรกั ษาชาตไิ ดม้ าส ู่ การสรา้ งกระแสการเลอื กพรรคอนาคตใหมเ่ พม่ิ มากขนึ้ แตใ่ นจงั หวดั เชยี งใหมไ่ มไ่ ดม้ ลี กั ษณะของการเทคะแนน ของพรรคไทยรักษาชาติมาสู่พรรคอนาคตใหม่ เนื่องจากพรรคไทยรักษาชาติไม่ได้ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งในเขต เลอื กตง้ั จงั หวดั เชยี งใหมแ่ มแ้ ตเ่ ขตเดยี ว แตก่ ระแสทเ่ี กดิ จากการยบุ พรรคไทยรกั ษาชาตคิ อื การเลอื กพรรคทเี่ ปน็ ฝา่ ยเดยี วกบั พรรคเพอ่ื ไทย จากการสมั ภาษณผ์ มู้ สี ทิ ธเิ์ ลอื กตงั้ ดว้ ยการสมั ภาษณก์ ลมุ่ (Focus-group Interview) พบว่า พรรคเพ่ือไทยบางเขตมีลักษณะช่วยหาเสียงให้พรรคอนาคตใหม่ โดยการสัมภาษณ์จากประชาชนใน พื้นท่ี กล่าวว่าการช่วยหาเสียงคือ การให้ในครอบครัวแชร์คะแนนให้กับพรรคเพื่อไทยและอนาคตใหม่ “คนใน ครอบครวั เรามผี มู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนกค่ี น เชน่ ถา้ เรามกี นั 5 คน กใ็ หไ้ ปลงใหเ้ พอ่ื ไทยสกั 3 คนแลว้ ลงใหอ้ นาคตใหม่ 2 คน เค้าต้องกันไม่ให้คะแนนไปพรรคอีกพรรคหน่ึง” (สัมภาษณ์ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกต้ังในเขตเลือกตั้งหนึ่ง จังหวัดเชียงใหม่) ซ่ึงยุทธศาสตร์การหาเสียงนี้ถือเป็นไปโดยระบบการค�ำนวณคะแนนเสียงรวมท่ีหาก พรรคการเมืองใดได้รบั การลงคะแนนเสยี งรวมทัว่ ทั้งประเทศมากอาจจะไมไ่ ดม้ ี ส.ส.ในระบบปาร์ตี้ลิสต์เลย15 15 การค�ำนวณหาจ�ำนวน “ส.ส.ปาร์ตี้ลิสต์” ของแต่ละพรรคที่ “พึงจะมี” โดยการน�ำจ�ำนวน “ส.ส.พึงมี” ลบด้วยจ�ำนวน ส.ส.เขต ท่ีพรรคได้รับเลือกตั้ง ท้ังนี้ หากพรรคใดได้จ�ำนวน ส.ส.เขต “เท่ากับหรือมากกว่า” จ�ำนวน “ส.ส.พึงมี” จะไม่ได ้ ส.ส.ปาร์ตี้ลิสต์ เป็นไปตาม รัฐธรรมนูญมาตรา 91 (1) (2) (3) และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ (พ.ร.ป.) ว่าด้วย การเลอื กต้งั ส.ส. มาตรา 128 (1) (2) (3)

103 พรรคอนาคตใหม่ภายหลังการเลือกต้ังได้คะแนนจากการลงคะแนนเลือกต้ังให้แก่ผู้สมัครพรรคท ี่ คอ่ นขา้ งสงู กวา่ ทค่ี าดไว้ ผสู้ มคั ร ส.ส. พรรคอนาคตใหมต่ า่ งกลา่ ววา่ การทพี่ รรคอนาคตใหมไ่ ดค้ ะแนนเสยี งมาก สะท้อนความคิดของประชาชนที่ต้องการเห็นการเปล่ียนแปลง และแน่นอนว่าในจังหวัดเชียงใหม่จังหวัดท่ีมี ฐานของคนรนุ่ ใหมค่ อ่ นขา้ งมากท�ำใหค้ ะแนนของพรรคอนาคตใหมป่ รากฎชดั เจนในเขตเมอื ง คอื เขตเลอื กตง้ั ที่ 1 ที่แพ้พรรคเพ่ือไทยเพียงหลักร้อยเท่านั้น ในขณะเดียวกันเขตเลือกตั้งรอบนอก ผู้สมัครพรรคอนาคตใหม่ สามารถไดค้ ะแนนมาเปน็ อนั ดบั 2 หลายเขตทมี่ คี ะแนนมากกวา่ อดตี นกั การเมอื งหรอื คนทท่ี �ำงานการเมอื งทอ้ งถนิ่ ทเ่ี ปน็ ทรี่ จู้ กั มานาน ผสู้ มคั ร ส.ส. ของพรรคอนาคตใหมต่ า่ งเชอ่ื วา่ ชอื่ พรรคและบทบาททางการเมอื งของหวั หนา้ พรรคอนาคตใหม่ที่ชัดเจนในสถานการณ์การควบคุมโดย คสช. และฝ่ายความมั่นคง ท�ำให้ประชาชนช่ืนชม ในความกล้าหาญของหัวหน้าพรรค และพรรคอนาคตใหม่ที่กลายเป็นแบรนด์ที่กล้าที่จะส่งผู้สมัครท่ีไม่ม ี ประสบการณเ์ ลอื กต้งั ลงแข่งขนั ในจงั หวดั เชยี งใหมส่ ูก้ บั พรรคเพ่ือไทย การต่อสู้แข่งขันในการเลือกต้ังปรากฎให้เห็นหลายรูปแบบ หากสังเคราะห์จากกระบวนการในการ สื่อสารและการสร้างกลไกระบบตลาดการเมืองของพรรคอนาคตใหม่ การเกิดข้ึนของผู้สมัครหน้าใหม่ของ พรรคอนาคตใหม่ทง้ั หมด ย่ิงตอกย�้ำการสร้างย่ีห้อ (Branding) ของพรรคอนาคตใหม่ทีท่ �ำใหก้ ารใช้ยุทธศาสตร์ การเลือกตั้งไปด้วยกันเป็นองค์รวมของค�ำส�ำคัญ (Key Word) ที่เน้นค�ำว่า “ต้องการเปลี่ยนแปลง” ตั้งแต่ ในเร่ืองการตั้งพรรคใหม่ คนรุ่นใหม่เป็นแกนน�ำพรรค ช่ือพรรคท่ีใช้ค�ำว่าใหม่ ผู้สมัครกับนักการเมืองหน้าใหม่ และนโยบายทเี่ ชอื่ มอดุ มการณห์ ลกั ของพรรคตามทปี่ ระกาศคอื การสรา้ งการเมอื งใหม่ กระบวนการในการสรา้ ง แบรนดข์ องพรรคอนาคตใหมแ่ บบองคร์ วมนสี้ รา้ งความเปน็ หนง่ึ เดยี วของชดุ ความคดิ รว่ ม ภาพลกั ษณข์ องพรรค ที่ท�ำให้บทบาทของตัวองค์กรพรรคและหัวหน้าพรรคยิ่งมีความโดดเด่นภายใต้ยุทธศาสตร์หาเสียงน้ี ในขณะท่ี จากการสัมภาษณ์พบว่าผู้สมัครพรรคอนาคตใหม่หลายคนยอมรับว่าไม่คิดว่าจะชนะการเลือกตั้ง แต่คิดเพียง หาเสียงและช่วยพรรคเต็มที่เพื่อโกยคะแนนให้แก่พรรค และเชื่อว่าโอกาสของพรรคอนาคตใหม่ยังมีอีกมาก โดยเฉพาะในการเลือกต้งั ระดับทอ้ งถิ่น ในขณะที่พรรคเพื่อไทยเป็นพรรคท่ีมีฐานคะแนนเสียงเข้มแข็งและต่อเน่ือง จนน�ำมาสู่ส่ิงที่เรียกว่า สมาชิกผู้จงรักภักดี (Loyalty Members) การชนะการเลือกตั้งอย่างต่อเน่ืองนับตั้งแต่พรรคไทยรักไทย พรรคพลังประชาชน จนถึงการเลือกต้ังปัจจุบันในนามพรรคเพื่อไทย แม้จะเปล่ียนช่ือพรรค หัวหน้าพรรค ความนิยมต่อตัวบุคคลท่ีเป็นคนหลัก (Key Person) ยังคงมีความเข้มแข็ง ในการเลือกตั้งวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 นี้ ความยากล�ำบากในการหาเสียงหรือการเตรียมการเลือกตั้งของผู้สมัครพรรคเพ่ือไทย ไม่ใช่เร่ือง ของความนิยมในตัวพรรคเพ่ือไทย แต่เป็นเรื่องของกระแสการโค่นล้มพรรคเพื่อไทยในพื้นที่เชียงใหม่ ท่ีเช่ือว่า เปน็ พื้นทีบ่ า้ นเกิด อดตี นายก ฯ ทักษณิ ชินวัตร การท่อี �ำนาจทางการเมืองอยู่กบั รฐั บาลพลเอกประยทุ ธ์ ท้งั ใน ฐานะนายกรฐั มนตรแี ละหวั หนา้ คณะ คสช. กบั อ�ำนาจของมาตรา 44 รวมทงั้ เจา้ หนา้ ทรี่ ฐั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งไดแ้ ก่ กกต. ทหาร และต�ำรวจ ที่อยู่ภายใต้การบริหารงานของรัฐบาลท�ำให้เกิดค�ำถามถึงความเสมอภาคเท่าเทียมในการ แข่งขันการเลือกต้ัง ซ่ึงผู้สมัครพรรคเพ่ือไทยเช่ือว่าหากต่อสู้กันแค่ระหว่างพรรคและความนิยมของประชาชน จากการลงคะแนนเสียง พรรคเพื่อไทยสามารถชนะเด็ดขาด แต่หากจะแพ้ก็จะแพ้เพราะอ�ำนาจรัฐท่ีควบคุม

104 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ก�ำกับพรรคฝ่ายตรงกันข้ามกับรัฐบาลเท่าน้ัน “พรรคเพื่อไทยเหมือนถูกจับตามองเป็นพิเศษ สมาชิกพรรคเดิม ที่มีจ�ำนวนมากต้องมาลงทะเบียนสมัครสมาชิกใหม่ เพราะถูก Set Zero หมดทุกพรรค ตอนท่ีท�ำพรรค พลงั ประชาชนกโ็ ดนมาแลว้ พรรคประชาธปิ ตั ยน์ า่ จะกระทบสดุ ในกรณขี องสมาชกิ พรรค เพราะเคา้ เปน็ พรรคเกา่ แก่ แล้วมาถูกเร่ิมต้นกันใหม่ ยกเลิกส่ิงท่ีมีมาท้ังหมด แล้วระบบพรรคการเมืองมันจะเข้มแข็งอย่างไร” (สัมภาษณ ์ ผสู้ มคั รพรรคเพอื่ ไทย จงั หวดั เชยี งใหม่ วนั ที่ 19 มกราคม 2562) บรรยากาศของการเมอื งทเ่ี ชอื่ วา่ มกี ารใชอ้ �ำนาจรฐั สรา้ งความไดเ้ ปรยี บเสยี เปรยี บในการเลอื กตง้ั ยง่ิ ท�ำใหพ้ รรคการเมอื งอยา่ งพรรคเพอ่ื ไทยตอ้ งใชว้ ธิ กี ารอกี ดา้ นคอื การใชเ้ ครอื ขา่ ยหวั คะแนนและเครอื ขา่ ยการเมอื งทอ้ งถนิ่ ไปยดึ ตรงึ คะแนนเพอื่ เปน็ หลกั ประกนั ชยั ชนะของพรรค การแข่งขันของพรรคการเมืองใหม่ท่ีเกิดข้ึนจ�ำนวนมากต่างเน้นการรวบรวมคะแนนในพ้ืนที่เพื่อให้ มีโอกาสในการได้ที่น่ังในระบบบัญชีรายชื่อ ประเด็นท่ีมีการหยิบยกข้ึนมาคือ การตัดคะแนนเสียงกันในพ้ืนที่ ตวั อยา่ งเชน่ พรรคใหมอ่ ยา่ งพรรครวมพลงั ประชาชาตไิ ทยมองวา่ พรรคทเี่ ปน็ คแู่ ขง่ ขนั ทสี่ �ำคญั คอื พรรคอนาคตใหม่ เพราะมีการพยายามดึงคนรุ่นใหม่ซึ่งพรรครวมพลังประชาชาติไทยก็มองเห็นผลเลิศในการจะชนะการเลือกตั้ง จากคนกลุ่มน้ีเช่นเดียวกัน พรรคมีเขตเลือกต้ังในจังหวัดเชียงใหม่ท่ีต้องการชนะและเห็นว่ามีโอกาสท่ีจะได้ คะแนนเสยี งมากคอื เขต 9 เชยี งใหม่ เพราะผสู้ มคั รเปน็ ตวั แทนของกลมุ่ ชาตพิ นั ธท์ุ ล่ี กั ษณะพน้ื ฐานทางวฒั นธรรม และความเชอื่ มโยงของชมุ ชนเกดิ มาจากสายเลอื ดและจารตี ทเี่ นน้ สงั คมความเปน็ พวกพอ้ งเชอื้ สายคอ่ นขา้ งเขม้ แขง็ ในระบบเลอื กตง้ั จดั สรรปนั สว่ นผสมนี้ ในชว่ งใกลเ้ ลอื กตง้ั สง่ิ ทป่ี รากฎออกมาคอื แนวทางในการ “ฮวั้ ” คะแนนเสยี ง คือ การร่วมมือของพรรคการเมืองขนาดเล็กต่าง ๆ ท่ีพร้อมจะขายคะแนนเสียงของตนให้พรรคการเมืองอ่ืนท่ี ต้องการทน่ี งั่ ในระบบบญั ชีรายชือ่ แตไ่ ม่ได้หวังทนี่ ่ัง ส.ส.ในเขตเลอื กตงั้ ผใู้ หข้ อ้ มลู จากพรรคการเมอื งขนาดเลก็ ตา่ งมคี วามเหน็ วา่ การเลอื กตงั้ ในวนั ท่ี 24 มนี าคม พ.ศ. 2562 นี้ ไม่ได้ง่ายเหมือนที่ผ่านมา การหาเสียงเลือกต้ังต้องอาศัยความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์มาก เพราะคนในพื้นท่ีจังหวัด เชยี งใหมม่ คี วามหลากหลายและเคลอื่ นยา้ ยถนิ่ ฐานมาก ท�ำใหพ้ รรคการเมอื งตอ้ งมกี ารสงั เคราะหก์ ลมุ่ เปา้ หมาย ที่ต้องการ การเสนอนโยบายก็จะเจาะจงมากข้ึน อย่างไรก็ตาม การซื้อเสียงเลือกต้ังยังคงมีอยู่เพราะระบบ แบบจัดสรรปันส่วนผสมท�ำให้สามารถค�ำนวณคะแนนเสียงตามจ�ำนวนท่ีพรรคต้องการและประมาณการเงิน ท่ีต้องใชแ้ ละท�ำใหม้ ีคะแนนมากพอทีจ่ ะมที ี่นง่ั ในสภาได้ พรรคการเมอื งใหมพ่ รรคหนง่ึ ทถ่ี กู จบั ตามองในพน้ื ทกี่ ารเมอื งเชยี งใหม่ คอื พรรครวมพลงั ประชาชาตไิ ทย ซ่ึงเป็นพรรคที่สืบทอดมาจากกลุ่มคณะกรรมการประชาชนเพ่ือการเปล่ียนแปลงปฏิรูปประเทศไทยให้เป็น ประชาธปิ ไตยทสี่ มบรู ณแ์ บบอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ประมขุ (กปปส.) น�ำโดยนายสเุ ทพ เทอื กสบุ รรณ และ เคยเดนิ ขบวนตอ่ ตา้ นรฐั บาลพรรคเพอ่ื ไทยน�ำโดยนางสาวยงิ่ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร อดตี นายกรฐั มนตรี พรรคการเมอื งน ี้ ไม่ประสบความส�ำเร็จในจังหวัดเชียงใหม่ อีกทั้งการหาเสียงเลือกต้ังในพ้ืนท่ีท�ำได้อย่างยากล�ำบากเพราะมีการ ตอ่ ตา้ นของประชาชนในพน้ื ที่ เชน่ การทนี่ ายสเุ ทพ เทอื กสบุ รรณ ไปหาเสยี งในตลาดวโรรส อ�ำเภอเมอื ง จงั หวดั เชียงใหม่ ในวันท่ี 10 มกราคม พ.ศ. 2562 เพื่อช่วยผู้สมัคร ส.ส. ของพรรค แต่ปรากฎว่ากลุ่มแม่ค้า พ่อค้า ในตลาดไม่ต้อนรับดว้ ยการเดนิ หนี และยืนหนั หลังให1้ 6 16 จากการพูดคยุ กับพอ่ ค้าแม่ค้าในตลาดวโรรส (กาดหลวง) อ�ำเภอเมอื ง จงั หวัดเชยี งใหม่ วนั ที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2562

105 ในช่วงเวลานับจากมีการประกาศพระราชกฤษฎีกาให้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 พรรคการเมืองต่างแสดงตวั และเข้าหาผนู้ �ำชมุ ชน แม้ความได้เปรยี บเสียเปรียบของพรรคการเมืองท่ีมีทุน ทางการเมอื งแตกตา่ งกนั แตร่ ะบบการเลอื กตงั้ จดั สรรปนั สว่ นผสมท�ำใหพ้ รรคการเมอื งทกุ พรรคมโี อกาสในการ สร้างฐานคะแนนเสียงของตนเองและพรรคของตนเองได้เพื่อปูทางสู่การเลือกตั้งท้องถิ่น กลุ่มการเมืองในพื้นท ่ี ซ่ึงยึดโยงอย่างเหนียวแน่นกับพรรคเพ่ือไทย ในขณะที่พรรคอนาคตใหม่ช่วงชิงฐานคะแนนเสียงของผู้มีสิทธิ เลือกตั้งคร้ังแรก การต่อสู้ในจังหวัดเชียงใหม่ผ่านกลุ่มการเมือง หัวคะแนน และการหาเสียงเลือกต้ังจึงเห็นได้ ชดั เจนว่า เปน็ การช่วงชงิ ท่นี ัง่ ระหว่างพรรคเพือ่ ไทยและพรรคพลังประชารฐั 5.2 รูปแบบและวิธีการในการการรณรงค์หาเสียง เลอื กตงั้ ของผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ สมาชกิ ผแู้ ทนราษฎร ในจังหวัดเชียงใหม่ การสอื่ สารทางการเมอื งในชว่ งระหวา่ งการเลอื กตงั้ หากมองจากแนวทางของการสอื่ สารทางการเมอื ง มาช่วยในการวิเคราะห์ จะเห็นว่าข้อความ (Message) หรือสารท่ีมีความส�ำคัญมากคือ การพยายามน�ำเสนอ พรรคการเมอื งและผสู้ มคั รในฐานะสนิ คา้ หรอื ขอ้ เสนอทจ่ี ะสง่ ใหก้ บั ผรู้ บั สารหรอื ผมู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ อย่างไรก็ตาม ในช่วงก่อนท่ีจะถึงวันเลือกต้ัง ข้อความท่ีใช้ในการต่อสู้ของพรรคการเมือง 2 พรรค คือ พรรคเพ่ือไทยและพรรคอนาคตใหมใ่ นพนื้ ที่จงั หวัดเชียงใหมค่ ือ การพดู ถึงอดุ มการณ์และการเลอื กข้างทม่ี ีภาพ ของการแบ่งขั้วพรรคการเมืองอย่างชัดเจน ส่งผลต่อการลงคะแนนเสียงให้แก่พรรคการเมืองในฐานะพันธมิตร ของพรรคการเมืองท่ีตนเองช่ืนชอบ “Vote Sharing” กลายเป็นปรากฏการณ์หนึ่งท่ีเกิดขึ้นในการเลือกต้ัง ครั้งนี้ ในขณะที่พรรคการเมืองอื่นเป็นการหาเสียงเด่ียว สิ่งท่ีน่าจะสะท้อนจากการเลือกต้ังครั้งนี้คือ ระบบการ เลือกตั้งแบบจัดสรรปันส่วนผสมนี้ท�ำให้พรรคการเมืองต้องหาพันธมิตรพรรคในช่วงการเลือกตั้ง ตัวอย่างเช่น แนวทางยุทธศาสตร์เลือกต้ังของพรรคเพื่อไทยและพรรคไทยรักษาชาติท่ีปรากฏในสื่อคือ “การแตกแบงค์พัน เปน็ แบงคร์ อ้ ย” หรอื ทเี่ รยี กวา่ “การแตกแบงคย์ อ่ ย” คอื การกระจายอดตี ส.ส.ไปอยพู่ รรคการเมอื งใหม่ โดยหวงั เก็บทุกคะแนนจากการเลือกตั้ง ตามกติกาใหม่ของระบบเลือกตั้ง ซ่ึงสะท้อนผลกระทบของระบบการเลือกต้ัง ต่อการเปล่ียนแปลงพฤติกรรมของพรรคการเมืองอีกประการ (PPTV ออนไลน์, 2562) ถึงแม้เขตเลือกต้ังใน จังหวัดเชียงใหม่ไม่มีปรากฎผู้สมัครจากพรรคไทยรักษาชาติเปิดตัวต้ังแต่ก่อนการยุบพรรค แต่การเป็นพรรค พนั ธมติ รทางการเมอื งสามารถเกดิ ขน้ึ ไดเ้ มอ่ื พรรคการเมอื งตา่ ง ๆ สามารถประสานและตอ่ รองผลประโยชนข์ อง คะแนนและผู้สมัครรับเลือกต้ังร่วมกันได้ แม้การสร้างพันธมิตรของพรรคการเมืองไม่ใช่ปรากฏการณ์ใหม่ แต่ ปกติปรากฏการณ์การเป็นพันธมิตรของพรรคการเมืองจะเกิดขึ้นเมื่อมีการต่อรองในการจัดตั้งรัฐบาลผสม แต่ ในการเลือกตั้งคร้ังนี้สามารถเห็นรูปแบบของการปันคะแนนให้กับพรรคการเมืองพันธมิตรในพ้ืนที่เขตเลือกต้ัง ของจงั หวัดเชยี งใหม่แทบทุกเขต

106 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ตาราง 5.1 คะแนนผู้สมัครรับเลือกต้ัง 3 อันดับแรกในแต่ละเขตเลือกตั้งของจังหวัดเชียงใหม ่ ในการเลอื กต้ังวนั ท่ี 24 มนี าคม 2562 เขต อนั ดบั ช่ือ คะแนนการเลือกต้งั พรรคการเมือง เลอื กตั้ง 24 มีนาคม 2562 เพื่อไทย 1 นางสาวทศั นีย์ บูรณุปกรณ์ 45,894 อนาคตใหม่ 45,120 พลังประชารฐั เขต 1 2 นางสาวศภุ รี ฉตั รกนั ยารัตน์ 21,183 เพอื่ ไทย 50,127 อนาคตใหม่ 3 นายพจนารถ ศรียารณั ย 32,617 พลังประชารฐั 17,022 เพอื่ ไทย 1 นายนพคณุ รฐั ผไท 64,040 อนาคตใหม่ 28,624 พลงั ประชารฐั เขต 2 2 นางสาวณชั ชา โปธาย่ี 12,769 เพอื่ ไทย 37,454 อนาคตใหม่ 3 นางศรพี รรณ เขียวทอง 35,576 พลังประชารฐั 30,520 เพ่อื ไทย 1 นายจกั รพล ต้งั สทุ ธิธรรม 41,169 พลังประชารัฐ 29,170 อนาคตใหม่ เขต 3 2 พันเอกศรณั ย์ แสนพรหม 27,940 เพือ่ ไทย 23,576 อนาคตใหม่ 3 นายพรชยั อรรถปรยี างกูล 17,377 พลังประชารัฐ 12,944 เพอื่ ไทย 1 นายวทิ ยา ทรงค�ำ 27,477 อนาคตใหม่ 19,729 ภูมใิ จไทย เขต 4 2 นายชลิต ชนินทร์อารักษ์ 18,925 เพ่ือไทย 52,165 พลงั ประชารฐั 3 นางกง่ิ กาญจน์ ณ เชยี งใหม่ 39,221 อนาคตใหม่ 29,556 อนาคตใหม่ 1 นายสมพงษ์ อมรวิวฒั น์ 75,891 พลงั ประชารฐั 27,861 ภราดรภาพ เขต 5 2 นางสาวเดอื นเตม็ ดวง ณ เชียงใหม่ 2,772 3 ร.ต.ท.วทิ ยา สิงหม์ ณี 1 นายจลุ พนั ธ์ุ อมรววิ ัฒน์ เขต 6 2 นายธรี พนั ธ์ สุริวรรณ 3 นายสนั ติ ตนั สหุ ัช 1 นายประสทิ ธ์ิ วุฒนิ นั ชัย เขต 7* 2 นายนราสญิ จน์ ปัญญาศิลปวิทยา 3 นายไกร ดาบธรรม 1 นายสรุ พล เกยี รตไิ ชยากร เขต 8 2 นายนเรศ ธ�ำรงคท์ พิ ยคุณ 3 นางสาวศรนี วล บญุ ลือ เขต 8 1 นางสาวศรนี วล บุญลอื เลอื กต้ัง 2 นายนเรศ ธ�ำรงคท์ พิ ยคุณ ซอ่ ม 3 นายวชิรวทิ ย์ หลวงมณวี รรณ์

107 เขต อันดับ ช่ือ คะแนนการเลอื กตัง้ พรรคการเมอื ง เลือกตงั้ 24 มนี าคม 2562 1 นายศรีเรศ โกฏค�ำลือ 39,390 เพื่อไทย เขต 9 2 นายนรพล ตนั ติมนตรี 32,532 พลงั ประชารัฐ 3 นายสนุ ทร มาลกี ารณุ กิจ 17,558 อนาคตใหม่ * ผู้สมัครเขต 7 พรรคพลงั ประชารฐั คอื นายบดินทร์ กินาวงศ์ ไดค้ ะแนนสยี ง 8,714 คะแนน ทีม่ า ข้อมูลจากเว็บไซด์ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจ�ำจังหวัดเชียงใหม่ และจัดท�ำ ตารางโดยผูว้ ิจยั คะแนนทปี่ รากฏในตาราง 5.1 จะเหน็ วา่ ขอ้ นา่ สงั เกตคอื พรรคอนาคตใหมก่ ลายเปน็ พรรคการเมอื งใหม ่ ท่ีได้คะแนนเสียงมาอันดับ 2 ของแทบทุกเขต หรือแม้แต่คะแนนท่ีปรากฏในอันดับ 3 มีคะแนนไม่ต่างกับ อันดับ 2 มากนัก ปรากฏการณ์ท่ีเห็นการจัดสรรแบ่งปันคะแนนเห็นชัดเจนในการเลือกตั้งใหม่ ประเด็นท ่ี นา่ สนใจคอื การทผ่ี สู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ของพรรคอนาคตใหมใ่ นจงั หวดั เชยี งใหมท่ กุ เขต เปน็ การลงสมคั รรบั เลอื กตงั้ ส.ส.ครัง้ แรก ที่ตอกยำ�้ ถึงประเด็นส�ำคญั 3 ประเดน็ ประเดน็ แรก คอื การรณรงคห์ าเสียงของพรรคอนาคตใหม่ ที่ใช้ส่ือออนไลน์เข้าถึงกลุ่มคนรุ่นใหม่หรือผู้มีสิทธิเลือกต้ังคร้ังแรก ซ่ึงคนกลุ่มนี้กลายเป็นกลไกส�ำคัญในการ ส่งต่อสารออนไลน์ของพรรคอนาคตใหม่อย่างกว้างขวาง และ ประเด็นท่ีสอง คือข้อมูลจากการลงพ้ืนที่พบว่า วธิ กี ารส�ำคญั ทเี่ ปน็ สว่ นส�ำคญั ของการรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตง้ั ของพรรคอนาคตใหม่ คอื การใชก้ จิ กรรมทางสงั คม มาสรา้ งผสู้ นบั สนนุ ทางการเมอื งในระดบั พนื้ ท่ี เชน่ กจิ กรรมวงิ่ ปน่ั จกั รยาน และกจิ กรรมเวทสี าธารณะในระดบั สาขาพรรคท่ีเกิดข้ึนบ่อยคร้ังนับต้ังแต่การเปิดตัวพรรคไปเม่ือ 15 มีนาคม พ.ศ. 2561 และ ประเด็นท่ีสาม คือ การสร้างคุณลักษณะของพรรคที่เน้นหลักการตลาดที่โดดเด่น การสร้างแบรนด์ผ่านสินค้าของพรรค การผลิต จ�ำหน่ายสินค่าของพรรคใช้เป็นวิธีการในการตรวจสอบความนิยมของพรรค การสร้างภาพลักษณ์ของพรรค การผ่านอัตลกั ษณ์ของหัวหนา้ พรรค คอื นายธนาธร จึงรงุ่ เรืองกิจ มีการออกแบบรปู แบบการปราศรยั ท่มี คี วาม ทันสมยั คอื มกี ารพดู ในรูปแบบของสุนทรพจน์ทางการเมอื ง (Speech) มากกว่าการยืนปราศรยั บนเวทดี งั เช่น ในอดตี การพดู ทม่ี กี ารเคลอ่ื นไหวภาษากายและน�ำเสนอความคดิ อดุ มการณท์ พ่ี ยายามตอกยำ�้ การเปลยี่ นแปลง มาพร้อม ๆ กับส่งผู้สมัครหน้าใหม่ท่ีส่งเสริมค�ำว่า “ใหม่” ในชื่อพรรค และตอกย้�ำข้อเสนอการเปล่ียนแปลง จากเก่าไปสู่ใหม่ของพรรคอีกด้วย การใช้ยุทธศาสตร์การตลาดของพรรคอนาคตใหม่ตอบความต้องการของ กลุ่มผู้มีสิทธิเลือกต้ังครั้งแรก การเข้าถึงจับต้องได้ของผู้สมัครพรรคอนาคตใหม่ ท่ีเน้นภาพของการปรากฎทาง การเมอื งพร้อมกับกลุ่มผ้มู สั ทิ ธิเลอื กตง้ั คร้ังแรก ภายใต้รัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. 2560 ยังมีการก�ำหนดระบบการเลือกต้ังคือ ระบบจัดสรรปันส่วนผสม ท่ีให้น�ำคะแนนของผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตของทุกคนมารวมเป็นคะแนนของพรรค หรือ การนับทุกคะแนน ที่มีผลต่อการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งของผู้สมัคร ส.ส. เช่นกัน เพราะมีพรรคการเมืองใหม่

108 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ จ�ำนวนมาก จากฐานข้อมูลของ กกต. พบว่าในระดับประเทศมีพรรคการเมืองจ�ำนวน 106 พรรคการเมือง (ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกต้ัง, 2562) แบ่งเป็นพรรคการเมืองเดิม จ�ำนวน 60 พรรค และ พรรคการเมอื งใหม่ จ�ำนวน 46 พรรค และพรรคการเมอื งที่ลงสนามเลือกตงั้ ปี 2562 มจี �ำนวนทั้งสิ้น 81 พรรค (iLaw, 2562) พรรคการเมืองทุกพรรคจึงต้องออกหาเสียงเพ่ือโกยคะแนนจากพื้นท่ีให้แก่พรรคแม้จะไม่ชนะ ในเขตเลือกต้ังก็ตาม หรือแม้แต่ไม่ใช่เขตเลือกตั้งที่ตนเองมีฐานเสียงมาก่อน ตัวอย่างเช่น การรณรงค์หาเสียง เลือกตั้งในจังหวัดเชียงใหม่ของพรรคประชาธิปัตย์ ที่แกนน�ำพรรคหลายคนมาช่วยผู้สมัครรับเลือกตั้งรณรงค ์ หาเสยี งบอ่ ยครงั้ รปู แบบการหาเสยี งเลอื กตงั้ ของพรรคประชาธปิ ตั ยส์ ามารถมองไดเ้ ปน็ 2 สว่ นคอื 1) การหาเสยี ง โดยหวั หนา้ หรอื แกนน�ำพรรคทม่ี าหาเสยี งในพน้ื ทจี่ งั หวดั เชยี งใหม่ และ 2) การหาเสยี งของผสู้ มคั รพรรคประชาธปิ ตั ย์ ในจังหวัดเชียงใหม่ ในภาพรวมของพรรคประชาธิปัตย์ในจังหวัดเชียงใหม่น้ัน พบว่า พรรคประชาธิปัตย์ไม่มี คะแนนนิยมในนามของพรรคมากนัก แต่คะแนนของพรรคประชาธิปัตย์จะเป็นคะแนนที่ให้กับตัวบุคคลที่เป็น ผสู้ มคั รในนามพรรคประชาธปิ ตั ยม์ ากกวา่ เนอื่ งจากผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ของพรรคประชาธปิ ตั ยใ์ นจงั หวดั เชยี งใหม่ ทุกคนมีประสบการณ์เคยร่วมการท�ำงานการเมืองท้องถิ่นหรือท�ำงานกับชุมชนมาก่อน แต่มีเพียงบางคนท่ีเคย มีประสบการณ์ในการลงสมัครรับเลือกต้ังทั้งในระดับชาติและระดับท้องถ่ิน ประเด็นในการหาเสียงของพรรค ประชาธิปัตยม์ องได้ 2 แนวทางหลกั คือ 1) การเนน้ นโยบายรายไดก้ บั การท่องเทย่ี วของเขตเมืองเชียงใหมแ่ ละ 2) นโยบายดา้ นสวสั ดกิ าร ทที่ �ำกนิ รวมไปถงึ เรอ่ื งเกยี่ วกบั โฉนดทดี่ นิ ของเกษตรกร ซงึ่ เปน็ แนวนโยบายของพนื้ ท่ี รอบนอกตวั เมอื งเชียงใหม่ การเขา้ ถงึ มวลชนผา่ นการรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตง้ั ของพรรคการเมอื งในการเลอื กตง้ั ผา่ นวถิ วี ฒั นธรรมเปน็ สง่ิ ทสี่ �ำคญั ส�ำหรบั การเมอื งในระดบั ภมู ภิ าค ในชว่ งการหาเสยี งเลอื กตงั้ พบวา่ หวั หนา้ พรรค แกนน�ำพรรคการเมอื ง ผสู้ มคั ร ส.ส.มกี ารใชภ้ าษาทอ้ งถนิ่ และการแตง่ กายตามวฒั นธรรมในพน้ื ท่ี การแสดงสญั ลกั ษณข์ องความเปน็ กลมุ่ พวกเดยี วกนั ผา่ นการแตง่ กายและภาษา ปรากฏใหเ้ หน็ ในการหาเสยี งของทกุ พรรคการเมอื ง เชน่ พรรคอนาคตใหม่ ที่หัวหน้าพรรคมีการเช่ือมโยงความสัมพันธ์กับคนในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ในฐานะเขยเชียงใหม่ นายอภิสิทธ ิ์ เวชชาชีวะ หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ใส่เส้ือผ้าทอชนเผ่าและพูดภาษาท้องถิ่นทักทายกับประชาชนที่มาฟัง ปราศรัย ในขณะที่นโยบายของพรรคในการหาเสียงเลือกตั้งก็จะเป็นไปตามบริบททางการเมืองของพ้ืนที่ด้วย เชน่ พรรคเพอื่ ไทยและพรรคอนาคตใหมม่ กี ารจดั กลมุ่ เสวนาแกป้ ญั หาเรอ่ื งของปญั หาหมอกควนั และฝนุ่ PM 2.5 พรรคประชาธปิ ตั ยซ์ ง่ึ มกั มองวา่ คอื พรรคของคนภาคใต้ แตเ่ มอ่ื มาหาเสยี งทภ่ี าคเหนอื การน�ำเสนอประเดน็ และ ข้อมูลในการหาเสียงเพ่ือให้ได้คะแนนเสียงก็น�ำเสนอแนวทางการกระจายอ�ำนาจและการท�ำความเข้าใจปัญหา การเกษตร เชน่ ราคาล�ำไย ภาพรวมของการปราศรยั หาเสยี งของพรรคประชาธปิ ตั ยก์ ลา่ วไดว้ า่ เนน้ เรอ่ื งการแกไ้ ข ปญั หาความยากจนและมงุ่ เปา้ หมายไปทก่ี ลมุ่ เกษตรกรเปน็ หลกั แมบ้ ทบาทของแกนน�ำพรรคและผบู้ รหิ ารพรรค ที่ระดมก�ำลังลงมาในพื้นท่ีจังหวัดเชียงใหม่เพื่อช่วยผู้สมัครรับเลือกตั้งหาเสียงนับต้ังแต่ก่อนการเลือกต้ังวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 จนกระทั่งวนั เลอื กตัง้ ใหม่ 26 พฤษภาคม 2562 แม้จะมกี ารมองวา่ พรรคประชาธิปตั ย์ เหน็ โอกาสในการชนะการเลอื กตงั้ ในจงั หวดั เชยี งใหม่ แตแ่ ทท้ จ่ี รงิ แลว้ ระบบการเลอื กตง้ั แบบแบง่ สรรปนั สว่ นผสม ท่ีท�ำให้คะแนนเสียงทุกคะแนนถูกเอามานับ ท�ำให้พรรคการเมืองไม่ใช่เพียงพรรคของภูมิภาคใดภูมิภาคหน่ึง อีกตอ่ ไป แตพ่ รรคการเมืองตอ้ งใหค้ วามส�ำคญั กบั ทุกภูมิภาคเพอ่ื ท�ำใหก้ วาดคะแนนเสียงใหไ้ ด้มากที่สดุ

109 ป้ายหาเสียง ยงั คงเป็นรปู แบบหลักของการหาเสียงของทกุ พรรคการเมอื ง โดยเฉพาะพรรคการเมอื ง ใหม่ท่ีก�ำเนิดขึ้นในการเลือกตั้งครั้งนี้ เช่น พรรคพรรคพลังท้องถิ่นไทซ่ึงเป็นพรรคขนาดเล็กและถูกมองว่า เป็นพรรคนอกกระแส แต่แท้ทีจ่ รงิ แลว้ พรรคการเมืองนีต้ ้ังข้นึ มาตง้ั แต่ปี พ.ศ. 2555 พรรคตดั สินใจที่สง่ ผู้สมคั ร ลงสมัครรับเลือกตั้งในจังหวัดเชียงใหม่ครบทุกเขต ในการเลือกต้ัง 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 นี้ ซึ่งประเด็นที่เป็น นโยบายหลักของพรรคคือ การกระจายอ�ำนาจไปสู่ท้องถ่ิน ซ่ึงเป็นประเด็นในกระแสการเคล่ือนไหวทางสังคม ในจังหวัดเชียงใหม่มานับสิบปี ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเรียกร้องให้จังหวัดเชียงใหม่เป็น “เชียงใหม่มหานคร” พรรคพลังท้องถน่ิ ไทย จงึ ก�ำหนดยทุ ธศาสตรก์ ารหาเสียงเลอื กตงั้ ในจงั หวดั เชยี งใหมท่ ีเ่ จาะไปที่กลมุ่ ผู้น�ำท้องถิ่น และข้าราชการท้องถิ่น โดยเฉพาะการตอกย�้ำเรื่องการเปล่ียนแปลงโครงสร้างอ�ำนาจรัฐท่ีรวมศูนย์อ�ำนาจมา อย่างยาวนานจนกลายเปน็ ต้นตอปัญหาตา่ ง ๆ ในท้องถ่ิน ไม่วา่ จะปัญหาการเมอื ง เศรษฐกิจ หรือความยากจน แนวนโยบายเร่ืองการกระจายอ�ำนาจ เน้นเร่ืองของการศึกษาและสาธารณสุขที่ต้องการให้หน่วยการปกครอง ทอ้ งถน่ิ เป็นผู้บริหารจดั การเตม็ รปู แบบ การรวมกลุ่มของสมาชิกพรรคเกิดจากการท่ีสมาคมข้าราชการท้องถิ่นแห่งประเทศไทย น�ำโดย นายพิพัฒน์ วรสิทธิด�ำรง นายกสมาคมข้าราชการส่วนท้องถิ่นแห่งประเทศไทยและเป็นผู้สมัครสมาชิก สภาผู้แทนราษฎรบัญชีรายช่ือพรรคพลังท้องถ่ินไท ระดมกลุ่มคนและข้าราชการท้องถิ่นเรียกร้องให้มีการ เปลย่ี นแปลงกระจายอ�ำนาจ และไดม้ โี อกาสน�ำเสนอความคดิ นต้ี อ่ นายชชั วาล คงอดุ ม หรอื ทเี่ รยี กวา่ ชชั เตาปนู จนเปน็ ทมี่ าของการรวมกนั ท�ำงานเพอ่ื พรรคพลงั ทอ้ งถน่ิ ไท และนายชชั วาล เปน็ หวั หนา้ พรรค ซง่ึ การเคลอ่ื นไหว ของกลุ่มท่ีจริงมีมาอย่างต่อเน่ืองนับต้ังแต่รัฐบาลพรรคประชาธิปัตย์ ในยุคของนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เปน็ นายกรฐั มนตรี “กลมุ่ พวกเรามกี ารเดนิ ขบวนเรยี กรอ้ งใหม้ กี ารกระจายอำ� นาจอยา่ งแทจ้ รงิ ในรฐั บาลอภสิ ทิ ธิ์ เรียกกันว่า “ม็อบแดดเดียว” เพราะวันท่ีเดินร้อนมาก ซ่ึงในตอนนั้นรัฐบาลรับปากว่าจะผลักดันแนวทางท่ี เราเสนอใหแ้ ตป่ รากฏวา่ ไมไ่ ดท้ ำ� เลยคดิ วา่ การขบั เคลอื่ นแบบนไี้ มไ่ ดผ้ ล นา่ จะทำ� ผา่ นพรรคการเมอื งนา่ จะดกี วา่ และไปผลกั ดันในสภาฯ เลยต้งั พรรคข้นึ มา” (สมั ภาษณส์ มาชกิ พรรคพลังทอ้ งถิ่นไท (1) 18 มกราคม 2562) จากการสัมภาษณ์ผู้สมัครรับเลือกต้ังทั้งในระบบแบ่งเขตจังหวัดเชียงใหม่กับระบบบัญชีรายช่ือของ พรรคพลังท้องถิ่นไทยได้ให้ข้อมูลว่าพ้ืนฐานคะแนนเสียงส่วนใหญ่อยู่ในเขตเตาปูน เพราะมีหัวหน้าพรรคคือ นายชชั วาล คงอดุ ม เปน็ ผมู้ อี ทิ ธพิ ลกวา้ งขวางในยา่ นนน้ั หวั หนา้ พรรคเคยมปี ระสบการณใ์ นการท�ำพรรคการเมอื ง มากอ่ น คอื การชว่ ยพรรคกจิ สงั คมทน่ี �ำโดย ม.ร.ว.คกึ ฤทธิ์ ปราโมช โดยท่ี ม.ร.ว.คกึ ฤทธริ์ บั เอานายชชั วาล คงอดุ ม มาเปน็ ลกู บญุ ธรรม และมอบกจิ การในเครอื หนงั สอื พมิ พส์ ยามรฐั ใหเ้ ปน็ ผสู้ บื ทอดดแู ลกจิ การ “หวั หนา้ พรรคผม เป็นเจ้าพ่อแต่ไม่ใช่มาเฟีย ไม่ค้ามนุษย์ ไม่ค้ายา และไม่ค้าผู้หญิง แค่มีอิทธิพลในการด�ำเนินการจัดการพื้นท่ี” (สัมภาษณ์สมาชกิ พรรคพลงั ทอ้ งถนิ่ ไท (2) 18 มกราคม 2562) ในฐานะพรรคการเมืองท่ีอาจไม่มีกระแสเท่าพรรคใหญ่ การหาเสียงจึงต้องเน้นให้เกิดความโดดเด่น ตอ้ งท�ำการประชาสมั พันธเ์ ชิงรกุ ท่ีท�ำให้คนหนั มาสนใจได้เร็ว ซึ่งการจดั ท�ำแผนในการประชาสมั พนั ธห์ ลกั ๆ คือ ท�ำรว่ มกบั รองหวั หนา้ พรรคทเ่ี ปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบพนื้ ทภ่ี มู ภิ าค และเสนอพรรคสว่ นกลางเพอื่ รบั การสนบั สนนุ ทรพั ยากร

110 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ในชว่ งกอ่ นการเลอื กตงั้ ทางพรรคสว่ นกลางจะใหท้ กุ คนหาเสยี งดว้ ยตวั เองกอ่ น โดยทพ่ี รรคสว่ นกลางจะท�ำแผน่ พบั มอบให้ โดยห้ามรับทุนสนับสนุนจากภายนอก พรรคการเมืองขนาดกลางหรือขนาดเล็กท่ีก่อตั้งขึ้นมาใหม่ ต่างพัฒนาการหาเสียงและน�ำเสนอนโยบายที่ท�ำให้บรรยากาศของการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งมีพัฒนาการ ทที่ �ำใหป้ ระชาชนมที างเลอื กทหี่ ลากหลายมากขน้ึ กวา่ กอ่ น แมก้ ารแขง่ ขนั ของพรรคการเมอื งในการเลอื กตง้ั ครงั้ น ี้ จะเกดิ ความไดเ้ ปรยี บเสยี เปรยี บในกตกิ าการแขง่ ขนั ฐานเสยี งของพรรคแตค่ วามตน่ื ตวั ทางการเมอื งของประชาชน มีสงู มากขน้ึ ท�ำใหโ้ อกาสในการกระจายคะแนนเกิดขึน้ ได้ ในขณะที่พรรคเพ่ือไทยซ่ึงมีฐานเสียงท่ีเข้มแข็ง มีการรณรงค์หาเสียงเลือกต้ังด้วยรูปแบบ วิธีการ ท่ีใช้ทั่วไปคือ การปราศรัยย่อยในพื้นที่เขตเลือกต้ัง และการปราศรัยใหญ่โดยแกนน�ำพรรคเพ่ือไทยในจังหวัด เชียงใหม่ เช่น คุณหญิงสุดารัตน์ เกยุราพันธุ์ และนายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ เม่ือวันที่ 2 มีนาคม 2562 และจาก การสัมภาษณ์แกนน�ำพรรคเพ่ือไทยภาคเหนือ พบว่าพรรคเพื่อไทยย�้ำในเรื่องของการรักษาพื้นที่ด้วยการให ้ ผู้สมัคร ส.ส.ออกหาเสียงมากข้ึน โดยเฉพาะการเข้าชุมชน การเดินตลาด และการเข้าถึงประชาชนที่เคยได้รับ ประโยชน์จากนโยบายของพรรคในอดีต แต่ส่ิงที่เป็นกลไกสนับสนุนของพรรคเพ่ือไทยในจังหวัดเชียงใหม่คือ เครือข่ายผู้น�ำท้องถ่ิน และความนิยมของพรรคเพื่อไทยนับตั้งแต่พรรคไทยรักไทย ดังนั้น การรณรงค์หาเสียง จงึ กลายเป็นการปัดฝนุ่ ตอกย�้ำฐานเสยี งเดิมเพอื่ ชนะเลอื กตงั้ ในเขตเลือกต้ัง ในอกี ดา้ นหนึ่งคอื พรรคพลงั ประชารัฐซงึ่ ยงั คงใช้รปู แบบและวิธกี ารรณรงค์หาเสยี งด้วยการปราศรัย เปิดตัวผู้สมัครรับเลือกตั้งและการเปิดรับสมาชิกเพ่ิมเติม ในวันที่ 23 ธันวาคม 2561 โดยมีแกนน�ำของ พรรคพลังประชารัฐ เช่น นายอุตตม สาวนายน หัวหน้าพรรค นายสนธิรัตน์ สนธิจิรวงศ์ เลขาธิการพรรค ร.อ.ดร.ธรรมนัส พรหมเผ่า คณะท�ำงานยุทธศาสตร์ภาคเหนือ ซึ่งส่ิงท่ีส่งเสริมการรณรงค์หาเสียงของพรรคนี้ คอื ตัวผูส้ มคั รแข่งขันในการเลือกตั้งคอื อดตี นกั การเมืองทงั้ ในระดบั ชาติและระดับท้องถ่นิ ของจงั หวดั เชยี งใหม่ แทบท้ังสิน้ การปราศรยั หาเสยี งเลอื กตงั้ แมจ้ ะมคี วามส�ำคญั ในดา้ นการประชาสมั พนั ธแ์ ละสรา้ งภาพลกั ษณใ์ หแ้ ก่ พรรค แตก่ ารปราศรยั ทม่ี จี �ำนวนคนเขา้ รว่ มมากอาจไมส่ ะทอ้ นความนยิ มทแี่ ทจ้ รงิ ของพรรคการเมอื งไดเ้ สมอไป กลุ่มคนท่ีเข้าร่วมฟังปราศรัยของพรรคการเมืองในจังหวัดเชียงใหม่มักเป็นกลุ่มผู้สูงอายุและเป็นกลุ่มเดิม ท่ีไปร่วมฟังปราศรัยใหญ่ของพรรคการเมืองอ่ืน ๆ เช่นกัน หรือแม้แต่ในการปราศรัยในการเลือกตั้งใหม ่ เขตเลือกต้ังที่ 8 จังหวัดเชียงใหม่ พบว่าประชาชนจ�ำนวนหนึ่งมาฟังปราศรัยและติดตามพรรคการเมืองทั้ง พรรคพลังประชารัฐและพรรคอนาคตใหม่ซึ่งเป็นคู่แข่งขันในพื้นท่ีท่ีส�ำคัญ แต่กลุ่มคนเหล่าน้ันไม่ใช่ผู้มีสิทธิ เลือกตั้งในเขต 8 จังหวัดเชียงใหม่ ความนิยมพรรคการเมืองที่ประชาชนชื่นชอบแม้ไม่ได้เป็นผู้มีสิทธิเลือกต้ัง ในเขตน้ัน ๆ แต่ความนิยมในตัวหัวหน้าพรรคและพรรคการเมืองคือ ส่ิงท่ีผลักดันให้ผู้มีสิทธิเลือกต้ังติดตาม การท�ำงานของพรรคการเมืองอยา่ งใกล้ชิด และย่ิงการเลือกตงั้ มคี วามส�ำคัญตอ่ การจดั ต้งั รฐั บาลท�ำให้การเมอื ง ไมใ่ ชแ่ คเ่ รอื่ งในพนื้ ทเ่ี ขตตนเองอกี ตอ่ ไป กลา่ วไดว้ า่ บรบิ ททางการเมอื งทเี่ ปน็ สญุ ญากาศประชาธปิ ไตยมาหลายป ี สง่ ผลตอ่ ความตน่ื ตวั ทที่ �ำใหป้ ระชาชนเหน็ ความเชอื่ มโยงในบทบาททางการเมอื งของตนเองกบั การเมอื งระดบั ชาติ มากขึน้ การเลอื กต้งั ทเ่ี กิดขึ้นถือเปน็ หนทางของการเปลี่ยนแปลงการเมอื งตามความเข้าใจของประชาชน

111 การเดนิ ทางมาปราศรยั ของแกนน�ำพรรคอนาคตใหม่ ในชว่ งเวลาของการเลอื กตงั้ ใหม่ ในเขตเลอื กตง้ั เขต 8 จังหวดั เชียงใหม่ พบว่ากลมุ่ คนท่ตี ิดตามการปราศรัยของพรรคอนาคตใหมม่ หี ลากหลายกลมุ่ แมแ้ ต่กลุ่ม นักเรยี นช้นั มัธยมจ�ำนวนมาก พบวา่ นกั เรียนสว่ นใหญไ่ ม่ไดเ้ ปน็ ผ้มู สี ิทธเิ ลอื กตง้ั ในเขต 8 และบางคนยังไมม่ สี ิทธิ ลงคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ แตเ่ ฝา้ ตดิ ตามหวั หนา้ พรรคอนาคตใหม่ และใชค้ �ำเรยี กแทนตวั เองวา่ “แฟนคลบั ” “โอตะ” ซงึ่ สะทอ้ นความส�ำเรจ็ ของการหาเสยี งในสอ่ื ออนไลนข์ องพรรคอนาคตใหมท่ กี่ �ำหนดเปา้ หมายของกลมุ่ ผสู้ นบั สนนุ พรรคที่เป็นคนรุ่นใหม่อย่างชัดเจน ซ่ึงคนรุ่นใหม่เหล่านี้ท�ำหน้าท่ีเป็นตัวแทนของพรรคในการน�ำเสนอพรรค ต่อครอบครัวและบุคคลรอบข้าง ซึ่งข้อมูลในชุมชนรอบนอกเมืองพบว่า การครองอ�ำนาจและควบคุมการเมือง ของ คสช. รวมทงั้ ทง้ิ ชว่ งเวลาของการเลอื กตงั้ มาหลายปี ท�ำใหป้ ระชาชนไมท่ ราบความเคลอื่ นไหวทางการเมอื ง ขาดการเชอ่ื มตอ่ ขอ้ มลู ทางการเมอื ง ท�ำใหค้ นรนุ่ ใหมซ่ งึ่ ตดิ ตามขอ้ มลู ออนไลนม์ อี ทิ ธพิ ลในการโนม้ นา้ วความนยิ ม ทมี่ ตี อ่ พรรคอนาคตใหมไ่ ด้ จากการสมั ภาษณก์ ลมุ่ ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนจ�ำนวนมาก ตา่ งกลา่ ววา่ ในการลงคะแนนเสยี ง เลือกตั้งท่ีผ่านมาได้เลือกพรรคอนาคตใหม่เพราะเลือกตามลูกหลานท่ีอาศัยในเมืองโทรมาบอก เพราะผู้สูงอายุ หรอื คนในชมุ ชนไมไ่ ดเ้ กย่ี วขอ้ งสมั พนั ธก์ บั การเมอื งมานาน สอ่ื ออนไลนก์ ไ็ มไ่ ดต้ ดิ ตามมากนกั เลยไมร่ สู้ ถานการณ์ หรอื ประเด็นการเมอื งดงั เช่นสมยั ก่อน การรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตง้ั ตง้ั แตอ่ ดตี ถงึ ปจั จบุ นั ยงั คงมกี ารใชร้ ปู แบบและวธิ กี ารทเ่ี ชอ่ื มโยงกบั ชมุ ชน คือ การเข้าหาประชาชนในชุมชนผ่านการเข้าร่วมงานส�ำคัญทางศาสนาหรือวัฒนธรรมชุมชน การใช้รถแห่ การติดป้ายหาเสียง ตลอดจนการจัดปราศรัยในพื้นที่ อย่างไรก็ตาม การเติบโตของส่ือออนไลน์กลายเป็น ตัวแปรของการปรับเปลี่ยนแนวทางในการรณรงค์หาเสียงเลือกต้ังของผู้สมัครรับเลือกตั้งที่ไม่ได้ต่อสู้กันเพียง ในเขตเลอื กต้ัง แต่ยงั ตอ้ งแขง่ ขนั กนั ดว้ ยเนือ้ หาและการสรา้ งความนิยมในส่อื ออนไลน์ด้วย กลยทุ ธก์ ารหาเสียงเลือกต้ังกบั การใช้สอ่ื ออนไลน์ Social Media ในภาพรวมของทุกพรรคการเมืองและผู้สมัครรับเลือกต้ังในจังหวัดเชียงใหม่ใช้การติดต่อสื่อสารของ สมาชิกพรรคหรือผู้น�ำท้องถิ่น หลัก ๆ จะมี 2 ช่องทางคือ ไลน์ (Line) และ เฟสบุ๊ค (Facebook) ซ่ึงในการ สอ่ื สารพรรคการเมอื ง ผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ สมาชกิ พรรค และผนู้ �ำทอ้ งถนิ่ ในชว่ งเวลากอ่ นเลอื กตง้ั มกี ารตง้ั กลมุ่ ไลน ์ และใชป้ ระโยชนจ์ ากสอ่ื Social Media มาก โดยขอ้ มลู ในการสอ่ื สารสว่ นใหญค่ อื การทกั ทายดว้ ยค�ำพดู รปู ภาพ และสตกิ๊ เกอร์ การสรา้ งการเคลอื่ นไหว (Movement) ในพน้ื ทอี่ อนไลนเ์ กดิ ขนึ้ เพอื่ ใหพ้ นื้ ทกี่ ารสอื่ สารไมน่ ง่ิ เงยี บ นอกจากนนั้ ในชว่ งเวลาของการรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตงั้ จะมกี ารสง่ ขอ้ มลู ของพรรค เชน่ แนวนโยบาย ก�ำหนดการ การปราศรัย หรือรูปภาพของผู้สมัครในการท�ำกิจกรรมต่าง ๆ ในพื้นที่ ไลน์ (LINE) เป็นเคร่ืองมือที่แพร่หลาย มากท่ีสุด เนื่องจากสร้างเครือข่ายง่าย ดังน้ัน กลุ่มไลน์จะมีหลายกลุ่ม กลุ่มระดับพรรค กลุ่มผู้สมัครระดับ จงั หวดั กลุ่มทีมงานช่วยหาเสยี ง กล่มุ ผู้ลงคะแนนเสียงเลอื กตั้งทีเ่ ชิญชวนกันเข้ามาอยู่ในกลุม่ แตก่ ารมีไลนช์ ่วย เรอื่ งของความรวดเรว็ แลว้ ท�ำใหค้ นทอี่ ยใู่ นกลมุ่ โดยเฉพาะผมู้ สี ทิ ธเิ ลอื กตง้ั รสู้ กึ มคี วามใกลช้ ดิ และรบั ทราบขอ้ มลู พร้อมเพรียงกันกับคนอื่น แต่จ�ำนวนสมาชิกในกลุ่มของส่ือออนไลน์ไม่ใช่สิ่งที่บ่งบอกถึงโอกาสในการแพ้ชนะ การเลือกตั้งได้ ในขณะท่ีเฟสบุ๊คเป็นการเน้นการโพสต์ภาพและกิจกรรมของพรรคการเมืองและผู้รับสมัคร

112 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ รับเลือกต้ังของพรรคมากกว่า เฟสบุ๊คท่ีมีความเป็นทางการ (Official Fan Page) ใช้เพ่ือการเลือกต้ัง ผ้สู มัครรบั เลอื กต้งั บางคนจะมีเฟสบคุ๊ 2 บัญชี คอื บญั ชีสว่ นตวั กบั บัญชที างการท่ีใชเ้ ปน็ ช่องทางในการส่อื สาร น�ำเสนอข้อมูล ความคิดเห็น และกิจกรรมของผู้สมัครเป็นหลัก ข้อมูลท้ังหมดจากการสัมภาษณ์ในประเด็นน ้ี ชี้ไปทางเดียวกันคือ สื่อออนไลน์ และ Social Media มีความส�ำคัญมากข้ึนเรื่อย ๆ ต่อการเข้าถึงผู้ลงคะแนน เสียงเลือกต้งั โดยเฉพาะคนรนุ่ ใหม่ที่มีสิทธเิ ลือกต้ังครั้งแรก ผู้สมัคร ส.ส. พรรคอนาคตใหม่เช่ือว่า กลยุทธ์การหาเสียงเลือกต้ังที่ส�ำคัญยังคงเป็นเรื่องของ การเดนิ หาเสยี ง แมผ้ บู้ รหิ ารของพรรคอนาคตใหมจ่ ะใหโ้ จทยผ์ สู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ วา่ ใหไ้ ปหาวธิ กี ารหาเสยี งทแี่ ตกตา่ ง ออกไป แต่คิดว่าวิธีการใหม่ท่ีดึงดูดหรือสร้างความสนใจอาจไม่เหมาะกับสภาพพ้ืนท่ีของเชียงใหม่ที่ยังม ี ความเขม้ แขง็ ของวถิ วี ฒั นธรรมของผคู้ นอยู่ โดยเฉพาะคนทถี่ อื เปน็ ผสู้ มคั รหนา้ ใหม่ พรรคใหม่ การไปพบหนา้ เคาะตาม ประตูบ้านท�ำให้ผู้ลงคะแนนเสียงได้มีโอกาสเห็นหน้ารู้จักหน้าตาของผู้สมัคร ความจริงใจและการอ่อนน้อมต่อ ทุกคนที่เข้าไปพบพูดคุย วัฒนธรรมพ้ืนฐานของคนภาคเหนือมีส่วนในการตอกย�้ำวิธีการหาเสียงแบบนี้ที่ต้อง พบปะเย่ียมเยียน โดยเฉพาะการท่ีประชาชนไม่อยากได้นักการเมืองคนเดิมที่ไม่ค่อยลงพ้ืนท่ีพบปะชาวบ้าน ยทุ ธศาสตรร์ องลงมาคอื รถขบวนแหห่ าเสยี ง ทตี่ อ้ งขบั กระจายไปตามหมบู่ า้ นตา่ ง ๆ การไดย้ นิ ไดฟ้ งั บอ่ ย ๆ กจ็ ะสรา้ ง ความรู้สึกคุ้นเคย ประเด็นที่น่าสนใจจากผู้สมัครของพรรคอนาคตใหม่คือ เวลาลงพื้นที่หรือเวลาหาเสียง ไม่พยายามเข้าไปหาผู้น�ำชุมชน เพราะผู้น�ำชุมชนเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นคนของพรรคการเมืองและนักการเมือง ที่มีฐานคะแนนเสียงเดิมหรือพรรคอื่นอยู่แล้ว และผู้น�ำเหล่าน้ีได้รับผลประโยชน์จากพรรคการเมืองอ่ืนไปแล้ว จงึ คิดว่าตอ้ งหาคนอน่ื ท่ไี มใ่ ชผ่ นู้ �ำท้องถน่ิ มาชว่ ยเปน็ ผปู้ ระสานงานภายในหรอื ไม่กเ็ ขา้ ไปด้วยตัวเอง ความได้เปรียบเสียเปรียบในการเลือกต้ังวันท่ี 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 น้ี ในส่วนของพรรค พลังท้องถ่ินไทมองว่าการท่ีตัวเองเป็นพรรคเล็กไม่ใช่พรรคกระแสหลักน้ัน ท�ำให้ได้ประโยชน์จากการก�ำหนด กฎเกณฑ์ของ กกต. เพราะพรรคไม่ได้มีทุนทรัพย์เยอะ และไม่ได้เป็นศัตรูคู่แข่งกับพรรคที่มีอ�ำนาจและ พรรคใหญอ่ นื่ ๆ แตแ่ นน่ อนวา่ ขอ้ เสยี เปรยี บคอื การไมไ่ ดร้ บั ความสนใจในสอื่ กระแสหลกั ดงั นนั้ การประชาสมั พนั ธ์ จึงเน้นการใช้ส่ือออนไลน์เพราะต้นทุนต�่ำและกระจายได้เร็ว ส่ือไลน์และเฟสบุ๊ค เป็นช่องทางที่ดีและง่าย ในการเช่ือมไปสู่กลุ่มท้องถิ่นจังหวัดแต่ละจังหวัดท่ีมีเครือข่ายเดิมอยู่แล้ว ส่วนในระดับพ้ืนที่ พรรคให้แต่ละคน ประเมนิ เพอื่ หาทางเลอื กในการประชาสมั พันธ์ท่ีเหมาะสม จากการสัมภาษณ์ผู้สมัครรับเลือกตั้งของพรรคพลังท้องถิ่นไท จังหวัดเชียงใหม่ พบว่า การหาเสียง ในเชียงใหม่ต้องเป็นวิธีการที่ไม่อิงสี ซ่ึงหมายถึงไม่อิงกับความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างฝ่ายเสื้อเหลืองหรือ เส้ือแดง ให้เน้นการหาเสียงโดยการน�ำเสนอนโยบายด้านการกระจายอ�ำนาจ การกระจายโอกาสและการแก้ไข ปัญหาเศรษฐกิจ เป้าหมายของพรรคพลังท้องถ่ินไทคือ พรรคได้ ส.ส.ระบบบัญชีรายชื่อได้มากถึง 20 คน หรือ ควรได้คะแนนเสียง 2.5 ล้านเสียง “ยุทธศาสตร์การหาเสียงคือ ดึงความสนใจก่อน ยังไม่ต้องไปเน้นเรื่องอื่น ต้องให้คนหันมาสนใจเราว่าเราแปลกใหม่” (สัมภาษณ์ผู้สมัครพรรคพลังท้องถ่ินไท ในจังหวัดภาคเหนือ 18 มกราคม2562) ความแปลกใหม่ของพรรคพลังท้องถิ่นไทภายหลังจากการสัมภาษณ์คือ การออกแบบ

113 ปา้ ยหาเสยี งทปี่ ดิ หนา้ ผสู้ มคั ร แตใ่ สร่ ปู ตน้ ไมแ้ ทน เนอ่ื งจากในชว่ งเวลาของการหาเสยี งเลอื กตงั้ จงั หวดั เชยี งใหม่ ก�ำลังมีประเด็นเรื่องการเรียกร้องให้มีการรื้อบ้านพักของผู้พิพากษาหรือท่ีเรียกว่าหมู่บ้านป่าแหว่ง จนน�ำมาสู ่ การเดนิ ขบวนของประชาชนในจงั หวดั เชยี งใหมแ่ ละการแสดงสญั ลกั ษณต์ า่ ง ๆ เพอื่ ใหเ้ กดิ การระงบั การเขา้ อยอู่ าศยั ในเขตพ้ืนที่ของผู้พพิ ากษา จากขอ้ มูลจะพบว่าพรรคพลงั ทอ้ งถ่ินไท ต้องการใชย้ ุทธศาสตรก์ ารหาเสยี งเช่อื มโยง กับกระแสทางสังคมในพ้ืนที่ ปัญหาที่ก�ำลังเป็นที่สนใจ โดยเฉพาะป้ายหาเสียงของผู้สมัครพรรคพลังท้องถ่ินไท มกี ารใชร้ ปู ทแ่ี ปลกแตกตา่ งไปจากปา้ ยหาเสยี งของพรรคการเมอื งอนื่ ๆ คอื การท�ำรปู ของผสู้ มคั รเปน็ รปู ซปุ เปอรฮ์ โี ร ่ ทมี่ กี ารใชส้ สี นั ทแี่ ปลกตา ผใู้ หข้ อ้ มลู ตา่ งยนื ยนั วา่ แนวนโยบายของพรรคทเ่ี นน้ การกระจายอ�ำนาจเปน็ ประเดน็ ที่ จงั หวดั ตา่ ง ๆ ในระดบั ภมู ภิ าคตอ้ งการ แมพ้ รรคจะเอาผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั ทไี่ มใ่ ชก่ ลมุ่ คนมชี อ่ื เสยี งหรอื ชนชนั้ น�ำ เพราะการคดั คนจากพื้นทท่ี อ้ งถ่นิ เปน็ หลัก ส�ำหรบั พรรคเพอื่ ไทยแมจ้ ะมฐี านเสยี งทเ่ี ขม้ แขง็ ในจงั หวดั เชยี งใหม่ แตผ่ สู้ มคั ร ส.ส.ของพรรคเพอื่ ไทย ในจังหวัดเชียงใหม่กลับมองว่า สิ่งส�ำคัญไม่ใช่แค่การหาเสียงเท่านั้นแต่คือการรักษาฐานเสียงซ่ึงยากยิ่งกว่า เพราะพรรคฝา่ ยตรงขา้ มตอ้ งพยายามทจี่ ะท�ำใหค้ นของพรรคเพอ่ื ไทยไมไ่ ดร้ บั เลอื กตง้ั ใหไ้ ด้ พรรคเพอื่ ไทยจงึ ยำ�้ ให้ ส.ส.ทุกคนลงพื้นท่ีหาเสียงอย่างหนัก โดยเฉพาะการออกไปพบประชาชน ในส่วนของวิธีการหรือรูปแบบ หาเสียงในพ้ืนท่ี พรรคให้อิสระต่อแนวทางการหาเสียงของผู้สมัครแต่ละคนเพราะการหาเสียงในเขตเมือง และเขตนอกเมอื งมคี วามแตกตา่ งกนั สภาพพื้นทแ่ี ตกต่างกนั “พนื้ ทใ่ี นเมอื งเชยี งใหม่ มคี นชนชน้ั กลางมาก มกี ลมุ่ นกั ศกึ ษา นกั ธรุ กจิ ความตอ้ งการ และความสนใจการเมืองหลากหลาย พื้นที่เล็กกว่าแต่คนหนาแน่น มีการเปล่ียนแปลงตลอด ท�ำให้มีลักษณะคนละแบบเมื่อเทียบกับพื้นที่รอบนอกบนดอยของผม ท่ีส่วนใหญ่มีกลุ่มคน ชาติพันธุ์และท�ำการเกษตร ผมต้องนั่งรถลงพ้ืนท่ีคุยกับคนในหมู่บ้าน เดินกลางแจ้ง เดินทุก หมบู่ า้ น ไปตามงานบญุ งานศพทกุ อยา่ ง ไปเจอเขาในไรน่ า ตอ้ งไปเปน็ สว่ นหนง่ึ ของวถิ ชี วี ติ เขา คนในพ้ืนที่รอบนอกเค้าพ่ึง ส.ส.มาก ต้องใกล้ชิดเค้าตลอดเวลา แม้แต่ภาพรวมของประเทศ ยงั มคี วามแตกตา่ งกนั เลย คนภาคใตช้ อบฟงั ปราศรยั คนภาคเหนอื ไมช่ อบฟงั ปราศรยั นะ สว่ น คนกรุงเทพน่าจะชอบพวกสื่อทั้งหลาย หรือส่งไปตามไปรษณีย์เพราะการเดินทางในกรุงเทพ ก็ล�ำบากอีกแบบ ลักษณะคนในแต่ละภูมิภาคต่างกัน ในพ้ืนที่จังหวัดเดียวกันก็ต่างกัน นกั การเมืองตอ้ งเข้าใจ” (สมั ภาษณ์ผูส้ มคั รพรรคเพือ่ ไทย จังหวดั เชยี งใหม่ วันท่ี 19 มกราคม 2562) การใชส้ ือ่ ออนไลนใ์ นการหาเสยี งนน้ั พบวา่ บริบทของพนื้ ท่ีมีผลต่อการน�ำสอ่ื ออนไลน์มาใช้ กรณขี อง พ้ืนที่ความเป็นเมืองกับความเป็นชนบทท่ีแตกต่างกัน แม้ประชาชนส่วนใหญ่จะมีสื่อเช่น ไลน์หรือเฟสบุ๊ค แต่ การเขา้ ถงึ ระบบสญั ญาณอนิ เตอรเ์ นตยงั มจี �ำกดั เพราะเปน็ คา่ ใชจ้ า่ ยทต่ี อ้ งแบกรบั โดยเฉพาะประชาชนรอบนอก ท่ีท�ำการเกษตรไม่ได้มีเวลาในการเข้าถึงหรือใช้ Social Media มากนัก ความเปลี่ยนแปลงที่ส�ำคัญท่ีมีผลต่อ การเปล่ียนกลยุทธ์มาสู่การใช้ส่ือออนไลน์มากขึ้นคือ การที่คนแทบทุกคนมีสมาร์ทโฟนที่ท�ำให้ช่องทางในการ

114 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ สื่อสารและอ่านส่ือโซเชียล หรือใช้สื่อออนไลน์ในรูปแบบต่าง ๆ พรรคเพื่อไทยมีการจัดอบรมและสอนวิธีการ เทคนิคการใช้ Social Media รวมถึงการท�ำยอด Like ในเฟสบุ๊ค และการต้ังไลน์เพื่อเป็นช่องทางการส่ือสาร กับผู้สนับสนุน อย่างไรก็ตาม จากการสัมภาษณ์ผู้สมัครรับเลือกต้ังจากพรรคเพื่อไทยต่างก็ยืนยันว่าการเดิน พบปะประชาชน วธิ กี ารเคาะประตบู า้ น และแจกแผน่ พบั แนะน�ำตวั รวมทง้ั รถแห่ ซง่ึ จะเหน็ ไดว้ า่ วธิ กี ารทเี่ จอกนั ตอ่ หน้ายงั คงเปน็ วธิ ที ี่ดแี ละส�ำคัญที่สดุ ในการหาเสียงเลอื กตั้งในจังหวัดเชียงใหม่ ในส่วนของพรรคเพ่ือไทยส่วนกลาง ยุทธวิธีในการหาเสียงที่ต้องเอามาเสริมคือ การอาศัยความถ่ี ในการใช้ Social Media จะเห็นว่าคุณหญิงสุดารัตน์ในฐานะประธานยุทธศาสตร์การเลือกตั้งของพรรคมีการ Live สดการท�ำงานในทกุ โซเชยี ลบอ่ ยมากแทบจะทง้ั วนั ไมว่ า่ จะเดนิ ทางไปไหน อยกู่ บั ใคร การใช้ Social Media เหมือนกับกลายเป็นสนามรบส�ำหรับพรรคการเมืองในการสร้างภาพลักษณ์ของพรรคการเมืองระดับชาติ ตอ้ งท�ำไปควบคกู่ นั ระหวา่ งการหาเสยี งในพน้ื ทกี่ บั การท�ำ Social Media ระบบการเลอื กตง้ั ใหมท่ ท่ี �ำใหเ้ กดิ ประเดน็ ของคะแนนเสยี งไมต่ กนำ้� กลายเปน็ สง่ิ ทบี่ งั คบั ใหท้ กุ คนตอ้ งท�ำงานหนกั มากขน้ึ เพอ่ื กวาดคะแนนใหไ้ ดม้ ากทสี่ ดุ เพราะมผี ลตอ่ การประเมนิ พรรคการเมอื ง จากการสมั ภาษณพ์ บวา่ ผสู้ มคั รของพรรคเพอื่ ไทยยงั เชอื่ มนั่ ในระบบ หัวคะแนนซ่ึงเป็นผู้น�ำชุมชน การท�ำงานของหัวคะแนนมีความยากล�ำบากมากข้ึน ไม่เหมือนในช่วงสมัยก่อน หนา้ ทนี่ ยิ มฟงั ผนู้ �ำ แตใ่ นปจั จบุ นั ผนู้ �ำเองตอ้ งพดู อธบิ ายและมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจในสาระของนโยบายพรรคและ ผสู้ มคั รของพรรคการเมอื งมากขนึ้ เพอ่ื ไปอธบิ ายโนม้ นา้ วประชาชนในชมุ ชนใหล้ งคะแนนเสยี งใหผ้ ทู้ ตี่ นสนบั สนนุ จากการสัมภาษณ์ผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐต่างเห็นว่ากลยุทธ์การหาเสียงขึ้นอยู่กับพ้ืนท่ีด้วย เพราะเขตเลือกต้ังแต่ละเขตมีความแตกต่างกัน โดยเฉพาะกลุ่มประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง ประเด็นส�ำคัญ อย่างหน่ึงคือ การแบ่งเขตเลือกตั้ง เพราะการแบ่งเขตมีผลต่อคนท่ีเคยมีฐานเสียงในพ้ืนที่หน่ึงมาก่อน แต่เมื่อ มีการแบ่งเขตเลือกตั้งใหม่ ท�ำให้ต้องข้ามเขตไปหาเสียงในพื้นที่ที่เดิมเป็นของผู้สมัครคนอ่ืน “มองมุมหน่ึง การแบ่งเขตเลือกต้ังใหม่ อาจดีกับพรรคการเมืองใหม่ เพราะเหมือนไปผ่าพื้นที่ของกลุ่มฐานเสียงเดิมท่ีเข้มแข็ง แต่ส�ำหรับคนท่ีเคยมีประสบการณ์ในการลงเลือกตั้งแม้จะไม่ชนะเลือกตั้ง แล้วมาลงในนามพรรคก็เหมือน ตอ้ งมาหาเสยี งใหมอ่ ยดู่ ี แตท่ กุ คนตอ้ งเขา้ ไปเจอชาวบา้ นหมดไมว่ า่ จะพรรคเกา่ พรรคใหม่ พรรคทเ่ี ขามฐี านเสยี ง ที่เขม้ แขง็ เดิม เขามีกระแสมานานแล้ว พรรคเขาเองไม่ไดส้ นใจ ส.ส.เทา่ ไหร่หรอก คอื เวลาหาเสียงกห็ าเสยี งแค่ พรรคกับคุณทักษิณ” (สัมภาษณ์ผู้สมัครรับเลือกต้ังพรรคพลังประชารัฐ จังหวัดเชียงใหม่ 20 มกราคม 2562) แต่พรรคเพ่ือไทยก็มีกลยุทธ์ท่ีทางผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐเชื่อว่าต้องเรียนรู้คือ การท�ำการตลาดการเมือง เชงิ รกุ การใชก้ ารรณรงค์ (Campaign) การสรา้ งขอ้ ความ (Message) ทมี่ ผี ลกระทบตอ่ การรบั รขู้ องคนในสงั คม และการสรา้ งความรสู้ กึ และทบทวนตอ่ บทบาทของรฐั บาลภายใต้ คสช. เชน่ พรรคเพอื่ ไทย “หยดุ วกิ ฤตเศรษฐกจิ หยดุ สรา้ งหน”้ี , พรรคอนาคตใหม่ “พอรยึ งั ? 5 ปรี วยกระจกุ จนกระจาย” ฯลฯ จนไปถงึ การท�ำสอื่ ออนไลนข์ อง พรรคเพอื่ ไทย และพรรคอนาคตใหมท่ มี่ กี ารท�ำเชงิ รกุ และเขา้ ถงึ ประชาชนไดม้ าก ซง่ึ แตกตา่ งกบั พรรคพลงั ประชารฐั ที่ยงั ขาดกลยุทธ์ดา้ นการสื่อสารและการสร้างความนยิ มผา่ นเครอื่ งมือสารสนเทศต่าง ๆ พรรคพลังประชารัฐให้ส่ือออนไลน์เป็นเคร่ืองมือส�ำคัญในการสร้างภาพลักษณ์ของพรรคเช่นกัน การใชส้ อ่ื Social Media ในการหาเสียงเปน็ ส่ิงท่ีส�ำคญั แต่สง่ิ ทส่ี �ำคญั ยิ่งกวา่ คือ พรรคตอ้ งเขา้ ใจและรู้วา่ การใช ้ Social Media ใช้เพ่ืออะไรและคนกลุ่มไหน เพราะเนื้อหาและรูปภาพในส่ือออนไลน์ เช่น เฟสบุ๊ค ไลน ์

115 ต่างต้องมีความเหมาะสมกับบริบทของเขตเลือกตั้งและเกี่ยวพันกับคุณลักษณะของผู้สมัคร ผู้สมัครส่วนใหญ่ ของพรรคพลังประชารัฐใช้เฟสบุ๊คเพื่อโพสรูปและข้อความง่าย ๆ ที่ส่ือถึงการท�ำงาน ใช้เฟสบุ๊คในการแจ้ง กจิ กรรมหรอื งานต่าง ๆ ในแต่ละวนั ผ้สู มัครพรรคพลงั ประชารัฐในเขตเลือกตั้งนอกเมือง คนหน่ึงมองว่าการใช้ Social Media เป็นส่ิงที่จ�ำเป็นแม้ประชาชนท�ำมาหากินประกอบอาชีพเกษตร แต่อย่างน้อยคนหันมาสนใจ การเมอื งมากขนึ้ ท�ำใหเ้ ฝา้ ตดิ ตามและดวู า่ ในสงั คมออนไลนใ์ ครไปท�ำอะไร ทไี่ หน แตต่ อ้ งท�ำภาษาใหง้ า่ ย สอ่ื ใหง้ า่ ย ไม่ซับซ้อน ไม่ยากเกินไปที่จะท�ำให้คนรู้สึกเข้าใจและเข้าถึงพรรคและผู้สมัครในนนามพรรค นอกจากนี้กลยุทธ์ ส�ำคัญในการหาเสียงของพรรคพลังประชารัฐในจังหวัดเชียงใหม่คือ การพบปะชาวบ้านและการสร้างเครือข่าย เพราะเครอื ขา่ ยคอื สงิ่ ทตี่ อ่ ยอดความสมั พนั ธเ์ ชงิ อปุ ถมั ภ์ การชว่ ยเหลอื เกอ้ื กลู กนั และแลกเปลย่ี นผลประโยชนก์ นั เปน็ ส่ิงท่ีส�ำคัญ ในขณะท่ีผู้สมัคร ส.ส.ของพรรคพลงั ประชารฐั มเี ครือขา่ ยความสมั พนั ธเ์ ชงิ อปุ ถัมภภ์ ายในพรรค เครอื ญาตบิ างสว่ นท�ำงานใหร้ ฐั บาลและพลเอกประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชาในขณะทเี่ ปน็ นายกรฐั มนตรกี อ่ นการเลอื กตง้ั พรรคเล็กและพรรคเกิดใหม่แต่ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งในจังหวัดเชียงใหม่ครบทั้ง 9 เขต คือ พรรครวมพลังประชาชาติไทยซึ่งเป็นพรรคใหม่แต่มีบุคลากรที่เคยเป็นอดีตนักการเมือง โดยเฉพาะการจัดต้ัง พรรคโดยนายสุเทพ เทือกสุบรรณ พรรครวมพลังประชาชาติไทยส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งในจังหวัดเชียงใหม่ ครบทั้ง 9 เขตเลือกต้ัง ไม่ได้เน้นการจัดตั้งสาขาพรรค ซึ่งจากการสัมภาษณ์พบว่า พรรคได้รับผลกระทบจาก กระแสขา่ วหรอื แมแ้ ตค่ นทต่ี อ่ ตา้ นนายสเุ ทพเปน็ อยา่ งมาก แตน่ ค่ี อื เปน็ กลยทุ ธอ์ ยา่ งหนง่ึ ของการหาเสยี งเพราะ การสรา้ งกระแสทางการเมอื งไมว่ า่ จะทางบวกหรอื ทางลบคอื การท�ำใหช้ อื่ ของพรรคไปปรากฎทส่ี อ่ื แลว้ เปน็ การ ดึงเอาความสนใจมาท่ีพรรค พรรคเช่ือว่าการเดินคารวะแผ่นดินของนายสุเทพถือเป็นวิธีการหาเสียงเลือกตั้ง อยา่ งหนงึ่ เพราะเปน็ การพบปะประชาชน และไดม้ โี อกาสพดู คยุ กบั คนคอื การน�ำไปสคู่ วามส�ำเรจ็ การท�ำ Social Media หรือส่ือออนไลน์เป็นส่ิงที่มีความส�ำคัญมาก หากแต่ภายในพรรคมีคนหลายยุคสมัย มีทั้งผู้อาวุโสและ คนรุ่นใหม่อายุน้อย การสร้างความเข้าใจในเรื่องของการใช้ส่ือออนไลน์จึงยังไม่ประสบความส�ำเร็จมากนัก ในช่วงระยะหลังพรรคการเมืองแต่ละพรรคต้องมีการพัฒนาเพ่ิมมากขึ้น ความจ�ำเป็นของการใช้ส่ือออนไลน์ เทคโนโลยีมาช่วยการท�ำงานพรรคท�ำให้ต้องมีคนที่เป็นทีมที่มีความเช่ียวชาญด้านมีเดียและการสื่อสาร รวมท้ัง ทมี ความคิดสร้างสรรค์ วิธกี ารในการหาเสียงเลอื กตั้ง คือ การใช้ Social Media, การปราศรยั , การเดินหาเสยี ง เป็นทีมโดยที่ผู้สมัครระบบบัญชีรายชื่อต้องมาร่วมช่วยเขตการเลือกต้ังต่าง ๆ ด้วยการเดินคารวะแผ่นดินของ นายสเุ ทพ เทอื กสบุ รรณ การเดนิ ในจงั หวดั ตา่ ง ๆ ถอื เปน็ วธิ กี ารหนง่ึ ของการวดั ศกั ยภาพของผสู้ มคั รในพน้ื ทดี่ ว้ ย ในการดแู ล ควบคมุ คนในพนื้ ทีท่ งั้ ผู้สนบั สนุนและผู้ต่อตา้ น การใช้สื่อออนไลน์เพ่ือการเลือกตั้งปรากฎให้เห็นทุกภาคส่วนไม่ใช่แค่เพียงผู้สมัครรับเลือกต้ังเท่านั้น แตจ่ ะเหน็ ว่าการเลือกตั้งครงั้ นี้ท้ังองคก์ รอสิ ระหรือกลุ่มอสิ ระ เชน่ iLaw และ P Net ตา่ งมุ่งใชส้ ือ่ ออนไลน์เพ่ือ สอื่ สารกบั สงั คมและผมู้ สี ทิ ธเิ ลอื กตงั้ ขอ้ มลู สว่ นใหญม่ กั เปน็ ประเดน็ ความรู้ กฎหมาย ตลอดจนวาทะทางการเมอื ง ที่โน้มน้าวความคิดเห็นทางการเมืองได้ จากการเก็บข้อมูล กกต. พบว่า กกต.ใช้สื่อออนไลน์เช่นกัน แต่ถือว่า ท�ำได้น้อยและจ�ำกัดมากเมื่อเทียบกับพรรคการเมืองหรือเอกชน การท�ำงานของ กกต.ยังท�ำงานในระเบียบ ข้อบงั คับ และบุคลากรทม่ี จี �ำกดั ท้งั จ�ำนวนและความคุ้นเคยต่อการใช้เทคโนโลยตี า่ ง ๆ ท�ำให้การใช้ส่อื ออนไลน์ ใช้สื่อทั่วไปเช่น เฟสบุ๊ค (Facebook) ไลน์และมีการจัดท�ำ QR Code เพื่อให้ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูล ดว้ ยสมารท์ โฟน

116 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ 5.3 กระบวนการคัดสรรผู้สมัครรับเลือกตั้งของ พรรคการเมือง การคัดเลือกผู้สมัครของพรรคการเมืองมีความแตกต่างระหว่างพรรคการเมืองใหญ่ด้ังเดิมกับ พรรคการเมืองใหม่ ในส่วนของพรรคการเมืองเดิมอย่างกรณีของพรรคเพ่ือไทย ได้มีการส�ำรวจข้อมูลพื้นท ่ี หัวคะแนน ผู้น�ำชุมชน ตลอดจนการรักษาฐานคะแนนเสียงผ่านผู้น�ำชุมชนมาอย่างต่อเน่ือง การคัดเลือก ผู้สมัครจึงไม่ใช่กระบวนการท่ีซับซ้อนแต่เป็นการน�ำอดีต ส.ส.ของพื้นที่มาลงเป็นผู้สมัครของพรรค ความไดเ้ ปรยี บของพรรคเพอื่ ไทยในจงั หวดั เชยี งใหมป่ ฏเิ สธไมไ่ ดว้ า่ เกดิ ขน้ึ มาอยา่ งตอ่ เนอื่ งนบั ตง้ั แตก่ ารเลอื กตง้ั ทว่ั ไปในปี พ.ศ. 2544 ในยุคของพรรคไทยรกั ไทย ทใ่ี นจังหวัดเชียงใหม่กวาดทน่ี ั่ง ส.ส. ไปไดท้ ุกเขตติดตอ่ กนั มา จนถึงการเลือกต้ังในปี พ.ศ. 2548 และเม่ือมีการยุบพรรคและก่อต้ังพรรคใหม่ในนามของพรรคพลังประชาชน ซ่ึงยงั คงเป็นพรรคทีช่ นะการเลอื กต้ังไดท้ ี่น่งั ในสภามากทส่ี ุดในการเลอื กต้งั ทัว่ ไป พ.ศ. 2553 ผวู้ จิ ยั ไดม้ โี อกาสสมั ภาษณแ์ กนน�ำพรรคระดบั ภาคทไี่ ดท้ �ำงานกบั อดตี หวั หนา้ พรรค คอื ดร.ทกั ษณิ ชนิ วตั ร มานบั ตง้ั แตพ่ รรคพลงั ธรรมจนถงึ ปจั จบุ นั โดยเฉพาะการเปน็ ฝา่ ยสนบั สนนุ พรรคในระดบั จงั หวดั ซง่ึ ไดใ้ หข้ อ้ มลู ก่อนการเลือกตั้งวันที่ 24 มีนาคม 2562 ว่า พรรคเพ่ือไทยยังคงเน้นการเอาอดีต ส.ส.มาลงสมัครรับเลือกต้ัง เปน็ หลกั และพรรคยงั คงเนน้ การให้ ผสู้ มคั ร ส.ส. น�ำเสนอพรรคในรปู แบบของพรรคทที่ �ำนโยบายทเี่ กดิ ขน้ึ จรงิ ได้ โดยมผี ลงานในเชงิ ประจกั ษใ์ นอดตี แมใ้ นเขตเลอื กตงั้ ที่ 3 ผสู้ มคั รจะเปน็ ผสู้ มคั รหนา้ ใหม่ แตฐ่ านเสยี งของพรรค ทเี่ ปน็ ฐานของตระกลู ชนิ วตั รท�ำใหม้ น่ั ใจวา่ ยงั คงชนะการเลอื กตงั้ อยา่ งแนน่ อน การท�ำโพลเพอ่ื วดั ความนยิ มของ ผสู้ มคั รคอื สงิ่ ทส่ี �ำคญั ส�ำหรบั พรรคเพอ่ื ไทย ใชป้ ระกอบการตดั สนิ ใจในการคดั เลอื กผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ในนามพรรค พรรคเพอ่ื ไทยเคยมกี ารเสนอใหม้ กี ารน�ำระบบ Primary Vote มาใชค้ ดั เลอื กผสู้ มคั รของพรรค อนั เปน็ ผลมาจาก การพ่ายแพ้การเลือกตั้งปี 2554 ในจังหวัดปทุมธานีท่ีมีการประเมินผิดพลาด (มานิตย์ จุมปา และพรสันต ์ เลยี้ งบญุ เลศิ ชยั , 2555) แทนทจี่ ะเปน็ การเลอื กผสู้ มคั รจากเครอื ขา่ ยอ�ำนาจและอปุ ถมั ภข์ องชนชน้ั น�ำภายในพรรค แตก่ ารเอาระบบ Primary Vote มาใชย้ งั ไมเ่ กดิ ขน้ึ ในพรรคเพอื่ ไทยจนถงึ ปจั จบุ นั การจดั ท�ำโพลหรอื การส�ำรวจ ข้อมูลความนิยมนอกจากใช้เพ่ือไปก�ำหนดผู้สมัครแล้ว ยังรวมไปถึงการเก็บข้อมูลความต้องการของประชาชน เพ่อื น�ำไปสูก่ ารออกนโยบายที่ใช้ในการหาเสยี งของแต่ละพน้ื ท่ีในจังหวัดเชียงใหม่ จากการสมั ภาษณผ์ สู้ มคั ร ส.ส.ของพรรคเพอื่ ไทย และเปน็ คนทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั ตระกลู การเมอื งในจงั หวดั เชียงใหม่ ยืนยันว่าข้ันตอนในการเลือกผู้สมัครรับเลือกต้ัง ส.ส. ของภาคเหนือน้ัน คือการให้ความส�ำคัญกับ อดตี ส.ส. ของพรรคกอ่ น กลมุ่ ส.ส. ภาคเหนอื อาจจะเปน็ กลมุ่ ทแี่ ตกตา่ งไปจาก ส.ส. ภาคอนื่ เพราะพน้ื ทภี่ าคเหนอื คอื พน้ื ทฐี่ านคะแนนเสยี งของพรรคเพอ่ื ไทยมาอยา่ งยาวนาน แตใ่ นการคดั เลอื กผสู้ มคั ร ส.ส.ของพรรคในภาคอน่ื จะเปน็ การพจิ ารณาจากสว่ นกลาง แตส่ ง่ิ ทพ่ี รรคท�ำแทบทกุ เขตเลอื กตง้ั คอื การท�ำโพล (Poll) โดยเฉพาะในเขตที่ มกี ารตอ่ สทู้ นี่ า่ จะสสู กี นั เชน่ เขตเลอื กตง้ั ที่ 5 จงั หวดั เชยี งใหม่ ทมี่ กี ระแสขา่ วความขดั แยง้ ของลกู ชายอดตี ส.ส. แต่ที่สุดการท�ำโพลท�ำให้เห็นแนวโน้มของข้อมูลคะแนนเสียง และท�ำให้เห็นจุดอ่อนที่ต้องเข้าไปแก้ไขเพื่อเพิ่ม คะแนนเสยี ง ในจงั หวดั เชยี งใหมท่ งั้ 9 เขต มเี พยี งเขตเลอื กตง้ั เดยี วทมี่ ผี สู้ มคั ร ส.ส. หนา้ ใหม่ คอื เขตเลอื กตง้ั ที่ 3

117 จังหวัดเชียงใหม่ แต่คนในพรรคเพื่อไทยไม่มีความกังวลใด เพราะผู้สมัครเขต 3 ท�ำงานการเมืองกับพรรคมา อยา่ งยาวนาน และทส่ี �ำคญั พื้นที่เขต 3 เป็นพ้นื ที่ฐานคะแนนเสยี งหลกั ของตระกลู ชนิ วตั รเดิมอีกด้วย ในขณะที่พรรคการเมืองฝ่ายตรงข้ามคือ พรรคพลังประชารัฐก็มีการใช้วิธีการส�ำรวจความคิดเห็น และความนิยมของประชาชนเช่นกัน เพ่ือจะได้หาเสียงเจาะพ้ืนท่ีท่ีฐานคะแนนอ่อน จากการสัมภาษณ์ผู้สมัคร พรรคพลังประชารัฐ ได้กล่าวว่า “การท�ำโพลกลายเป็นเร่ืองส�ำคัญ พ่ีอยากท�ำโพลแต่ที่จริงพรรคก็ส่งคนมาท�ำ แต่เราก็ต้องท�ำของเราด้วยและท�ำเป็นระยะเพ่ือเอาไปยืนยันกับพรรค โดยเฉพาะช่วงของการท่ีพรรคก�ำลัง เลือกตัวแทนพรรคลงสมัคร การมีตัวเลขพวกน้ีในมือจะช่วยท�ำให้พรรคม่ันใจข้ึนมาถ้าเลือกเราโอกาสชนะมี แต่การท�ำโพลใช้เงินเป็นแสนนะ เราก็ต้องหาของเราเอง” (สัมภาษณ์ผู้สมัครรับเลือกต้ังพรรคพลังประชารัฐ จังหวัดเชียงใหม่ 20 มกราคม 2562) ในการคดั เลอื กผสู้ มคั รของพรรคพลงั ประชารฐั แมต้ ามกฎหมายแลว้ ในตอนแรกจะใหม้ กี ารท�ำ Primary Vote และถกู ยกเลกิ ไปตามค�ำส่งั ของ คสช. แตพ่ รรคยงั มสี ่ิงทเี่ รียกวา่ Mini Primary Vote คอื การคัดสรรที่มี รายละเอียดข้ันตอน ไม่ใช่เพียงแค่มีทุนทรัพย์และช่ือเสียงเท่าน้ันที่จะสามารถเสนอตัวเป็นผู้สมัคร ส.ส.ในนาม พรรคได้ แตพ่ รรคจะมกี ารประชมุ คณะกรรมการคดั สรร แลว้ เสนอชอื่ มาจ�ำนวนหนงึ่ เพอ่ื สง่ ใหส้ าขาพรรคเอาไป ถามความคิดเห็น17 แต่ในทางปฏิบัติมีการแบ่งโซนการจัดการเลือกตั้งของพรรคตามภาคและมีแกนน�ำภาค เพ่ือรวบรวมเก็บข้อมูลในพ้ืนที่เพื่อน�ำไปแจ้งพรรคประกอบการพิจารณาเลือกผู้สมัครรับเลือกตั้งในเขตต่าง ๆ พรรคจะมีการท�ำโพล (Poll) เพื่อวัดฐานเสียงจากพรรค “พรรคท�ำโพลดูคะแนนความนิยมของคนท่ีจะมา เป็นตัวแทน แต่เราก็อยากท�ำโพลของเราด้วยเพราะเราก็ไม่รู้ว่าท่ีพรรคท�ำมันแน่นอนหรือเปล่า เพราะมันก็มี การแข่งขันกัน คนในพ้ืนที่จะรู้ แต่โพลก็ราคาแพงมาก มันต้องมาเป็นค่าใช้จ่ายของเรา ท�ำโพลคร้ังหน่ึงอย่างดี กเ็ กอื บ 200,000 บาท” (สมั ภาษณผ์ สู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั พรรคพลงั ประชารฐั จงั หวดั เชยี งใหม่ 20 มกราคม 2562) จากขอ้ มลู การสมั ภาษณพ์ รรคพลงั ประชารฐั มกี ารแยกกลมุ่ ผสู้ มคั ร ส.ส.เปน็ กลมุ่ ๆ และเปน็ ประเภท ซง่ึ มผี ลตอ่ การให้เงินสนบั สนุน การชว่ ยเหลือจากทมี สว่ นกลาง ตลอดจนผบู้ รหิ ารของพรรคในการมาลงพ้นื ท่ชี ่วยหาเสียง พรรคอนาคตใหมเ่ ปน็ พรรคการเมอื งใหม่ และตอ้ งการสรา้ งภาพลกั ษณข์ องความใหมแ่ ละเปลยี่ นแปลง สิ่งเดิม แนวทางหลักในการคัดสรรผู้สมัครรับเลือกต้ังเลยเป็นการเลือกคนท่ีไม่เคยมีประสบการณ์ในการเป็น สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎรมาก่อน การใช้ระบบการสรรหาผู้สมคั รด้วยระบบการเลือกตง้ั ข้นั ตน้ (Primary Vote) ดว้ ยการจดั ท�ำระบบการลงคะแนนเลอื กตวั แทนผา่ นระบบออนไลน์ โดยตอ้ งเปน็ สมาชกิ ในจงั หวดั นนั้ ๆ สง่ ผสู้ มคั ร รับเลือกตั้งที่ผ่านระบบการคัดสรรของพรรคด้วยการท�ำระบบการคัดกรองเบ้ืองต้น โดยผู้สมัครท้ังหมดเคยมี ประสบการณ์การท�ำงานในพื้นที่ชุมชน เขตเลือกตั้งของตนเองมาก่อน แต่ไม่เคยมีประสบการณ์การลงสมัคร รบั เลอื กตงั้ ส.ส. การทพ่ี รรคอนาคตใหมน่ �ำระบบ Primary Vote มาใชน้ นั้ โดยหลกั การพนื้ ฐานของระบบ Primary Vote ในทางทฤษฎีคือ การส่งเสริมสิทธิและเสรีภาพของผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งไม่ให้ตกอยู่ภายใต้โครงสร้าง ระบบอุปถัมภ์และชนชั้นภายในพรรคการเมือง ท่ีส�ำคัญเป็นการให้บทบาทในฐานะเจ้าของพรรคร่วมกันของ 17 จากการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลของพรรคพลังประชารัฐบอกว่ามีการเสนอชื่อจากคณะกรรมการสรรหาส่วนกลางท้ังหมด 11 ชอ่ื ซงึ่ ไม่ได้รับการเปดิ เผย

118 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ สมาชิกพรรคท่ีมีโอกาสคัดสรรตัวแทนของพรรคเพ่ือลงสมัครรับเลือกตั้งในการเลือกตั้ง จึงเป็นการขยายการมี สว่ นร่วมออกไปอย่างกวา้ งขวาง ถอื เป็นกระบวนการของการแนวทางประชาธปิ ไตยภายในพรรคการเมอื ง และ ท�ำให้สมาชิกและสาขาพรรคการเมืองมีความหมายขึ้น (ส�ำนักวิชาการ ส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร 2560) ซึ่งแนวทางของไพรเมร่ีโหวตน้ันจึงเหมาะกับพรรคการเมืองใหม่ที่ยังไม่ได้หลอมวัฒนธรรมอุปถัมภ์ไปใน โครงสร้างขององค์กรพรรค นอกจากน้ีส่ิงท่ีจัดท�ำควบคู่กันคือ การสัมภาษณ์ผู้สมัครโดยคณะกรรมการสรรหา ซึ่งมาจากกระบวนการในการเลือกกรรมการสรรหาจากภาคต่าง ๆ น้ันท�ำโดยก�ำหนดโควตาของแต่ละจังหวัด โดยแยกตามภาค โดยเลอื กภาคละ 2 คน แลว้ ใหบ้ คุ คลทเ่ี ปน็ ตวั แทนภาคละ 2 คนนนั้ น�ำเสนอความคดิ ความเหน็ อุดมการณ์ทางการเมืองและการท�ำงานกับพรรค แล้วให้เลือกเหลือภาคละ 1 คนท�ำให้พรรคมีการจัดอบรม เชงิ ปฏิบตั กิ ารให้กบั สาขาพรรค พรรคอนาคตใหมท่ ีม่ กี ารใชร้ ะบบ Primary Vote มาคัดสรรผ้สู มคั รรับเลือกตั้ง เป็นคร้ังแรกตามรัฐธรรมนูญ18 จนเกิดประเด็นของความขัดแย้งจนกลายเป็นกระแสข่าวความขัดแย้งภายใน พรรคอนาคตใหม่ในจังหวัดต่าง ๆ เนื่องจากกรณีของระบบคัดสรรผู้สมัครที่ใช้ทั้งระบบการลงคะแนนเสียงของ สมาชิกออนไลนแ์ ละระบบการสมั ภาษณ์โดยคณะกรรมการสรรหาของพรรคทที่ �ำการพรรคสว่ นกลางด้วย กรณี ของปญั หาความเปน็ ตวั แทนของจงั หวดั เชยี งใหมค่ อื ผทู้ ไี่ ดค้ ะแนนสงู สดุ ในการโหวตออนไลนไ์ มไ่ ดร้ บั คดั เลอื กจาก กรรมการสรรหาผสู้ มัครจากส่วนกลาง ความลกั ลั่นของขน้ั ตอนและกฎเกณฑข์ องการคดั สรรผสู้ มคั รรับเลอื กต้ัง ในนามพรรคด้วย 2 ระบบในพรรคเดียว จึงเป็นที่มาของปมขัดแย้งที่ลดทอนช่ือเสียงของพรรคอนาคตใหม ่ ในช่วงหน่ึง จากการสัมภาษณ์ถึงประเด็นของความขัดแย้งในการคัดสรรผู้สมัครของพรรคการเมืองใน เขตเลือกตั้ง 1 จังหวัดเชียงใหม่ กรรมการและสมาชิกสาขาพรรคอนาคตใหม่จังหวัดเชียงใหม่มองว่า กรรมการกลางคือ กรรมการบริหารพรรคและผู้ที่เป็นตัวแทนของจังหวัด การสัมภาษณ์เป็นการสอบประวัต ิ เชิงลึก การสัมภาษณ์เพื่อดูอุดมการณ์ทางการเมืองและทัศนคติทางการเมือง เช่น ค�ำถามเก่ียวกับการใช้เงิน ในการหาเสยี งเลอื กตงั้ เปา้ หมายของตนเองในการท�ำงานกบั พรรค ซง่ึ สมาชกิ สาขาพรรคจงั หวดั เชยี งใหมเ่ ชอื่ วา่ การคัดเลือกของคณะกรรมการคัดสรรมีหลักการและเหตุผลมากกว่าคะแนนโหวตออนไลน์ที่มีกระแสข่าวว่า อาจมกี ารจา้ งคนใหม้ าสมัครสมาชิก หรอื คนทเ่ี ป็นสมาชิกใหม้ าโหวตในระบบออนไลนใ์ หไ้ ด้ ผู้สมัครของพรรคอนาคตใหม่หลายคนแม้ไม่ได้เก่ียวข้องกับการเมืองโดยตรงคือ ไม่ได้มีการลงสมัคร รับเลือกตั้งมาก่อนหรือมีประสบการณ์ในการท�ำงานกับนักการเมือง แต่มีความสนใจการเมืองมากและเคยร่วม กจิ กรรมทางการเมอื งและการเคลอ่ื นไหวทางการเมอื งในเชยี งใหม่ โดยเฉพาะกจิ กรรมทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั สงิ่ แวดลอ้ ม 18 ใช้มาตรา 44 ออกค�ำส่ังหัวหน้า คสช ค�ำสั่งหัวหน้า คสช. 53/2560 ข้อ 4 ได้ยกเลิกระบบไพรมารีโหวตแบบเดิม แทบท้ังหมด และก�ำหนดระบบการสรรหาผู้สมัคร ส.ส. “แบบใหม่” ให้คณะกรรมการสรรหาฯ มีหน้าท่ีและอ�ำนาจพิจารณา ผู้สมัครรับเลือกต้ัง ส.ส. ท้ัง แบบแบ่งเขตเลือกตั้งและแบบบัญชีรายชื่อ แล้วเสนอต่อคณะกรรมการบริหารพรรค โดยให้ คณะกรรมการสรรหาฯ รับฟงั ความคดิ เห็น จากหวั หน้าสาขาพรรคการเมือง ตวั แทนพรรคการเมอื งประจ�ำจังหวดั และสมาชิก มาประกอบการพจิ ารณาสรรหาดว้ ย ซง่ึ ค�ำสง่ั ฉบบั นก้ี �ำหนดใหค้ ณะกรรมการสรรหาฯ ประกอบดว้ ย กรรมการบรหิ ารพรรคการเมอื ง สี่คน และตัวแทนสมาชิกที่พรรคการเมืองเลือกเจ็ดคน ขณะท่ีระบบไพรมารีโหวตแบบเดิมก�ำหนดว่า คณะกรรมการสรรหาฯ ให้ประกอบด้วยกรรมการบรหิ ารพรรคการเมืองไม่เกนิ กึ่งหน่งึ และหัวหนา้ สาขาพรรคไมน่ ้อยกว่าส่ีสาขา (iLaw, 2561)

119 หรือการรณรงค์เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของจังหวัดเชียงใหม่มากกว่าการเข้าร่วมกิจกรรมการเคล่ือนไหวทาง การเมืองของกลุ่มการเมือง เช่น กลุ่มเส้ือแดงหรือเสื้อเหลือง แม้ผู้สมัคร ส.ส.หลายคนไม่เคยมีประสบการณ์ ทางการเมืองแต่พรรคอนาคตใหม่ให้ผู้สมัครทุกคนแต่ละเขตไปส�ำรวจพ้ืนท่ีของตนท่ีจะเลือกตั้งแล้วให้เขียน แผนการหาเสียงมาน�ำเสนอให้พรรคพิจารณา ถ้าหากพรรคเห็นว่ามีความชัดเจนจึงท�ำการสนับสนุน ดังนั้น ผู้สมัครรับเลือกต้ังจ�ำเป็นต้องขยันท่ีจะเรียนรู้พื้นท่ีของตัวเอง “เราต้องอ่านชาวบ้านชุมชนให้เข้าใจ รวมถึง ลักษณะ บริบททางการเมืองของเขตเลือกตั้งของตัวเอง ต้องตีโจทย์ให้แตก เพราะตอนไปน�ำเสนอพรรค ต้องตอบค�ำถามและอธิบายได้ พอลงไปในเขตตัวเองก็พบว่า ประชาชนไม่ได้อยากได้นักการเมืองคนเดิม ของพรรคเดิม เราก็เหน็ โอกาสในการชนะ” ยุทธศาสตร์อีกด้านของพรรคท่ีเน้นฐานคะแนนเสียงจากกลุ่ม First-time voters หรือ ผู้มีสิทธิ เลือกตง้ั ครงั้ แรกทม่ี กี ว่า 8 ลา้ นคน การพยายามสร้างยหี่ ้อ (Brand) ของพรรคจงึ เนน้ ความใหม่ ท่เี ป็นทางเลือก และโอกาสที่เอ้ืออ�ำนวยต่อการท่ีประเทศไทยไม่มีการเลือกตั้งอย่างยาวนานท่ีท�ำให้การเติมความคิดความรู้ ความนยิ มของพรรคใหมม่ คี วามเปน็ ไปไดม้ ากขน้ึ พรรคอนาคตใหมค่ ดั สรรผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ทงั้ หมดทว่ั ประเทศ ท่ีเป็นคนที่สนใจทางการเมืองแต่ไม่เคยสมัครรับเลือกต้ังหรือเคยเป็นอดีตนักการเมืองระดับชาติมาก่อน ความท้าทายต่อการเปลี่ยนความคิดเร่ืองการยึดติดคนของพรรคอนาคตใหม่จึงต้องสร้างผ่านการน�ำเสนอ พรรคการเมอื งและหวั หนา้ พรรคคอื นายธนาธร จงึ รงุ่ เรอื งกจิ เปน็ หลกั ซง่ึ แตกตา่ งไปจากพรรคการเมอื งอนื่ ๆ ทเี่ นน้ นักการเมืองท้องถ่ินหรืออดีต ส.ส.มาเป็นผู้สมัครเพราะมีฐานเสียงคะแนนอยู่แล้ว โดยเฉพาะการใช้เครือข่าย การเมอื งเชิงอปุ ถมั ภ์ เชน่ ตระกูลการเมอื ง ท่ีถือเปน็ กลไกส�ำคญั ในการชนะการเลือกต้ังของการเมืองไทยนบั แต่ อดีตทีผ่ ่านมา พรรครวมพลงั ประชาชาตไิ ทยซง่ึ เปน็ พรรคทมี่ กี ารเคลอื่ นไหวในจงั หวดั ภาคเหนอื ตอนบนหลายจงั หวดั ด้วยการเดินทางมาปราศรัยของนายสุเทพ เทือกสุบรรณ จากการสอบถามพบว่าการคัดสรรผู้สมัคร จะมีทีม ท่ีคอยพิจารณาคนที่มีชื่อเสียงหรือมีศักยภาพในการท�ำงานทางการเมืองร่วมกับพรรค ไม่มีการสัมภาษณ์อย่าง เขม้ ขน้ เพราะตอ้ งการเปดิ พนื้ ทกี่ ารมสี ว่ นรว่ ม ไมป่ ดิ กนั้ ความสนใจทางการเมอื ง พรรคจะบรหิ ารจดั ภายองคก์ ร ภายในแบบครอบครัว นายสุเทพ เทือกสุบรรณ คือคนท่ีเป็นศูนย์กลางของสมาชิก เพราะมักนัดคนรุ่นใหม่ และให้โอกาสคนรุ่นใหม่ในการแสดงความคิดเห็นในพรรคได้เต็มท่ี ตามข้อมูลการสัมภาษณ์พบว่า สมาชิก พรรครวมพลังประชาชาติไทยนอกจากจะไม่เห็นด้วยกับแนวทางทางการเมืองของพรรคเพ่ือไทยและพรรค อนาคตใหม่แล้ว ยังผิดหวังและไม่พอใจกับการด�ำเนินการของพรรคประชาธิปัตย์ สมาชิกพรรคและผู้บริหาร บางสว่ นจงึ เปน็ กลมุ่ คนทเ่ี คยอยพู่ รรคประชาธปิ ตั ยม์ ากอ่ น แตใ่ นการไดม้ าซง่ึ สมาชกิ โดยรวมมดี ว้ ยกนั 2 แบบคอื เสนอตัวหรือสมัครเข้ามากับมีการไปทาบทาม พรรครวมพลังประชาชาติไทยมีแกนน�ำที่มีประสบการณ์ในการ ระดมมวลชน ดังนั้นการท�ำงานทางการเมืองก็เป็นงานมวลชนอย่างหนึ่ง “การเมืองเป็นเรื่องของมวลชน ถ้ามาสมัครเข้าพรรคแล้วไม่สามารถหามวลชนมาสนับสนุนได้ ก็ไม่ควรจะมาท�ำงานทางการเมือง และท่ีส�ำคัญ การเมืองมันไม่มีค�ำว่าตรงกลาง ดังน้ันคนท่ีมาท�ำงานทางการเมืองก็ต้องชัดเจนว่าคิดยังไง สนับสนุนอะไร” (สัมภาษณ์ผู้สมัครพรรครวมพลังประชาชาติไทย วันที่ 20 มกราคม 2562) ระบบบัญชีรายช่ือของพรรค

120 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ รวมพลังประชาชาติไทยไม่คอ่ ยมคี นเป็นนักการเมอื งอาชีพมากนกั เพราะทกั ษะทีจ่ �ำเป็นและส�ำคญั ในการเมอื ง ปัจจุบันคือ ด้านการพูดซึ่งนักการเมืองรุ่นใหม่ขาดทักษะน้ีมาก และการสื่อสารเป็นสิ่งส�ำคัญในการหาเสียง เลอื กตง้ั ในสว่ นของผสู้ มคั รในระบบบญั ชรี ายชอื่ นนั้ นอกจากคนทพ่ี รรคไปทาบทามมาเขา้ รว่ มแลว้ กจ็ ะมใี นสว่ น ของคนทม่ี าสมคั รท�ำงานกบั พรรคและเสนอตวั เอง ซง่ึ บทบาทส�ำคญั ของผสู้ มคั รในระบบบญั ชรี ายชอ่ื คอื ตอ้ งชว่ ย หาเสียงตามจังหวัดต่าง ๆ โดยทางพรรคจะมีการจัดตารางการเดินสายหาเสียงตามแผนการเดินคารวะแผ่นดิน ของนายสุเทพ ข้อมูลจากการสอบถามเกี่ยวกับทรัพยากรท่ีพรรคช่วยสนับสนุนผู้สมัคร ได้ข้อมูลว่าพรรคช่วย ค่าใช้จ่ายบางส่วน โดยเฉล่ียจะได้เงินระหว่าง 500,000 – 2 ล้านบาท แล้วแต่พ้ืนที่หรือคนที่มีโอกาส และ ความเปน็ ไปไดใ้ นการชนะการเลอื กตัง้ การเลือกต้ังคร้ังนี้นับเป็นปรากฏการณ์ใหม่ท่ีท�ำให้เห็นจ�ำนวนพรรคการเมืองท่ีมีผู้สมัครรับเลือกตั้ง ในแต่ละเขตการเลือกตั้งมากท่ีสุดในประวัติศาสตร์การเลือกตั้ง พรรคขนาดเล็กหรือพรรคท่ีเกิดขึ้นใหม่ เช่น พรรคพลงั ทอ้ งถนิ่ ไท โดยมนี ายชชั วาล คงอดุ ม เปน็ หวั หนา้ พรรค ฐานเสยี งของพรรคคอื กลมุ่ เครอื ขา่ ยขา้ ราชการ และกลุ่มผู้น�ำท้องถิ่น ดังน้ันการคัดเลือกผู้สมัคร ส.ส. ของพรรคจึงเน้นการสรรหาผู้สมัครจากกลุ่มข้าราชการ ทอ้ งถนิ่ ทเี่ กษยี ณอายไุ ปแลว้ หรอื คนทพ่ี รอ้ มลาออกจากระบบราชการและมาลงสมคั รรบั เลอื กตง้ั ประเดน็ ส�ำคญั คอื พรรคขนาดกลางและเล็กในการเลือกตง้ั วนั ท่ี 24 มีนาคม 2562 น้ัน เนน้ การกวาดคะแนนของพรรคเพอื่ ให้ พรรคมที น่ี ง่ั ในระบบบญั ชรี ายชอื่ โดยเฉพาะทา่ มกลางความขดั แยง้ ทางการเมอื งทม่ี กี ารแบง่ ขวั้ การเมอื งระหวา่ ง ฝา่ ยทหารกบั ฝา่ ยการเมอื งทช่ี ปู ระเดน็ ประชาธปิ ไตยท�ำใหแ้ นวทางและจดุ ยนื ของพรรคการเมอื งขนาดกลางและ เลก็ จะเนน้ ความเปน็ กลางมากกวา่ การแสดงออกหรอื หาเสยี งทเ่ี กดิ ภาพของการเลอื กขา้ งของกลมุ่ การเมอื งระดบั ชาติ และเชอ่ื วา่ พรรคการเมอื งขนาดกลางและขนาดเลก็ คอื พรรคทางเลอื กส�ำหรบั คนทไี่ มต่ อ้ งการความขดั แยง้ โดยเฉพาะพน้ื ทใ่ี นจังหวัดเชียงใหม่ 5.4 การเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมทางการเมือง ของประชาชน และกลมุ่ การเมอื งในพื้นทใี่ นการเลอื กตงั้ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่ ในจงั หวดั เชยี งใหมล่ กั ษณะของกลมุ่ ผมู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ สามารถแบง่ ออกเปน็ 3 กลมุ่ หลกั ๆ คือ กลุ่มคนรุ่นใหม่ที่เรียกว่า First-time Voters, กลุ่มคนท่ีอาศัยอยู่ในเขตเมือง เป็นกลุ่มชนช้ันกลาง วัยกลาง คนอาจจะได้แก่ ข้าราชการ, นักธุรกิจหรือเจ้าของกิจการ และกลุ่มท่ีเป็นกลุ่มใหญ่ที่สุดคือ ผู้มีสิทธิเลือกตั้งท่ี อาศัยนอกอ�ำเภอเมือง มคี วามสัมพนั ธใ์ นรูปแบบของความเป็นชมุ ชนสงู มอี าชีพหลัก ๆ คือการท�ำเกษตรกรรม และการรับจา้ งทว่ั ไป

121 5.4.1 ผมู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ กบั การเลอื กในระบบจดั สรร ปนั สว่ นผสม ประชาชนจ�ำนวนมากยังขาดความรู้ความเข้าใจในรายละเอียดเกี่ยวกับระบบการเลือกตั้งจัดสรร ปันส่วนผสม โดยเฉพาะประชาชนท่ีอาศัยนอกเขตเมือง หากมองพ้ืนที่ของจังหวัดเชียงใหม่ เขตเลือกตั้ง อ�ำเภอเมอื งถูกก�ำหนดใหเ้ ป็นเขตเลอื กต้ังที่ 1 ซึ่งเปน็ เขตที่มีบตั รเสยี น้อยที่สดุ และกาไม่ลงคะแนนเสยี งเลือกตงั้ (No Vote) มากทีส่ ดุ จากทัง้ 9 เขต (ข้อมลู จากแผนภาพ 4.2 หน้า 70) พบวา่ ประชาชนผมู้ สี ิทธเิ ลอื กตั้งจ�ำนวน มาก โดยเฉพาะเขตอ�ำเภอรอบนอกยงั มคี วามเขา้ ใจวา่ บตั รเลอื กตงั้ มี 2 ใบ และมคี วามสบั สนหมายเลขของผสู้ มคั ร รับเลือกตั้ง ท่ีจะได้คนละหมายเลขแม้จะมาจากพรรคเดียวกันแต่อยู่คนละเขตเลือกต้ัง ความไม่รู้และไม่เข้าใจ สาระเก่ียวกบั การเลอื กต้ังสะทอ้ นปญั หาของการเผยแพรข่ อ้ มลู ทั้งจากหน่วยงานราชการและองคก์ รที่เก่ียวขอ้ ง เพราะในอกี ดา้ นหนึ่งความไม่รู้ของประชาชนกลายเปน็ โอกาสให้กับการแทรกซมึ ของข่าวเท็จ ขอ้ มูลที่ผดิ พลาด หรอื วธิ กี ารลงคะแนนเสยี งทไ่ี มเ่ ปน็ ไปตามกฎหมายและเออ้ื ประโยชนต์ อ่ พรรคการเมอื งบางพรรคได้ จากขอ้ มลู ในพน้ื ทพี่ บวา่ ประชาชนสว่ นใหญไ่ ดข้ อ้ มลู เกย่ี วกบั วธิ กี ารลงคะแนนเสยี งจากผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ หวั คะแนน และ ผู้น�ำชุมชน ประเด็นหน่ึงที่พบเจอในเขตเลือกต้ังรอบนอก คือ การลงคะแนนเสียงเชิงยุทธศาสตร์ท่ีประชาชน ไดร้ บั ขอ้ มลู จากหวั คะแนน เชน่ การลงคะแนนใหพ้ รรคอนาคตใหม่ เพอื่ ใหห้ วั หนา้ พรรคอนาคตใหมน่ �ำอดตี นายกฯ ทักษิณ ชินวัตร กลับบ้าน และการโน้มน้าวให้ประชาชนลงคะแนนเสียงให้แก่พรรคเล็กที่ไม่ใช่พรรคท่ีมีโอกาส ในการชนะการเลอื กต้ังในเขตเลือกตั้งเพือ่ เป็นการตัดคะแนนของพรรคใหญ่ในเขตเลือกตงั้ เปน็ ตน้ ภายใต้ระบบการเลือกต้ังจัดสรรปันส่วนผสมน้ัน วิธีการรณรงค์หาเสียงและยุทธวิธีในการแข่งขัน การเลือกต้ังของพรรคการเมืองและผู้สมัครรับเลือกต้ังมีการก�ำหนดไปตามกลุ่มประเภทของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง การหาเสยี งของพรรคการเมอื งมนี โยบายและขอ้ เสนอทเี่ ฉพาะเจาะจงมากขน้ึ เพอื่ ใหต้ รงกบั ความตอ้ งการประเภท ของผ้มู ีสิทธิเลอื กตง้ั 2 ประเภทหลัก ๆ คือประเภทตามกลมุ่ อาชีพและตามอายุ เห็นไดจ้ าก ในตวั เมอื งเชยี งใหม่ จะมีกลุ่มผู้มีสิทธิลงคะแนน 2 กลุ่มหลักคือ กลุ่มผู้มีสิทธิเลือกต้ังคร้ังแรก หรือ First-time voters หมายถึง กลุ่มผู้ที่เกิดระหว่างปี 2537-2544 ซ่ึงแบ่งเป็นกลุ่มท่ีมีสิทธิเลือกตั้งตั้งแต่ปี 2555 เป็นต้นมา แต่ยังไม่เคยได ้ เลือกต้ังและกลุ่มที่จะมีสิทธิเลือกตั้งในการเลือกต้ังที่ก�ำลังจะมาถึงในปี 2562 จากข้อมูลของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ระบวุ า่ ผเู้ กดิ ระหวา่ งปี 2537-2544 มจี �ำนวนไมน่ อ้ ยกวา่ 6,426,014 คน ผมู้ สี ทิ ธลิ งคะแนน เสยี งเลอื กตงั้ ครงั้ แรกหลงั จากทก่ี ารเมอื งไทยไมม่ กี ารจดั การเลอื กตง้ั ทวั่ ไปมากวา่ 5 ปี เนอ่ื งจากในจงั หวดั เชยี งใหม่ มีสถาบันการศึกษาในระดับอุดมศึกษา 12 แห่ง ซ่ึงยังไม่นับรวมสถานศึกษาในระดับมัธยมปลายที่มีนักเรียน ท่ีมีสิทธิลงคะแนนเลือกต้ังเช่นกัน และกลุ่มคนชนช้ันกลางวัยกลางคนเป็นเจ้าของธุรกิจ รับจ้างท�ำงานบริษัท เอกชนและรับราชการเพราะเป็นศูนย์กลางของหน่วยงานราชการ ส�ำหรับจังหวัดเชียงใหม่ การที่เป็นจังหวัด ทม่ี สี ถาบนั อดุ มศกึ ษาหลายแหง่ ทงั้ มหาวทิ ยาลยั ของรฐั และเอกชน มคี ะแนนเสยี งทเี่ ปน็ กลมุ่ First-time voters กว่า 170,000 คน นบั เปน็ กลุ่มคะแนนทม่ี ีผลตอ่ พรรคการเมืองภายใตร้ ะบบการเลอื กต้งั อย่างมาก

122 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ โดยกลมุ่ ผมู้ สี ทิ ธเิ ลอื กตง้ั ครง้ั แรกเปน็ กลมุ่ ทถ่ี กู จบั ตามองในฐานะของกลมุ่ ตวั แปรคะแนนทางการเมอื ง (Swing Votes) กลุ่มคนรุ่นใหม่ คือ กลุ่มผู้ลงคะแนนเสียงหลักท่ีมีการใช้ Social Media และการรับรู้ข้อมูล ขา่ วสารผา่ นทางสอื่ ออนไลนม์ ากกวา่ กลมุ่ ผลู้ งคะแนนเสยี งกลมุ่ อนื่ ๆ จากการเกบ็ ขอ้ มลู ในชว่ งกอ่ นการเลอื กตงั้ ผู้มีสิทธิเลือกต้ังครั้งแรกที่เรียนจบแล้วยังไม่ตัดสินใจ 100% ว่าจะลงคะแนนเสียงให้กับใคร นอกจากน้ียังม ี กลุ่มเกษตรกร รับจา้ งที่อย่รู อบนอกเมืองเชียงใหม่ ซึ่งอย่ใู นพนื้ ทีช่ นบทท่ีขยายวงกวา้ งไปสูก่ ลุ่มชนเผ่าชาตพิ นั ธ์ุ บนทรี่ าบสงู ทม่ี คี วามชดั เจนวา่ ในการเลอื กตงั้ ครง้ั นี้ มงุ่ เลอื กพรรคการเมอื งทเ่ี ชอ่ื วา่ จะท�ำใหเ้ ศรษฐกจิ ดมี ที ท่ี �ำกนิ แมผ้ มู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั ในจงั หวดั เชยี งใหมจ่ ะมคี วามหลากหลายไปตามกลมุ่ ทแี่ บง่ มา แตจ่ ากการเกบ็ ขอ้ มูลพบวา่ กวา่ 80% มีพรรคการเมอื งทต่ี อ้ งการจะลงคะแนนเสยี งใหแ้ ล้วและไม่คดิ จะเปล่ียนใจ การเลอื กตง้ั ในวนั ท่ี 24 มนี าคม 2562 นมี้ กี ารใหค้ วามส�ำคญั กบั กลมุ่ ความหลากหลายาทางชาตพิ นั ธ์ุ และศาสนามากเช่นกัน เช่น พรรคประชาชาติ ที่เน้นเรื่องศาสนาและกลุ่มคนภาคใต้ ในขณะท่ีภาคเหนือเอง กลุ่มชาติพันธุ์มีจ�ำนวนมากมานานแล้ว เช่น เผ่าม้งมีจ�ำนวนทั้งหมดกว่า 200,000 – 300,000 คน ซึ่งเหล่า นกั การเมืองในพื้นทช่ี าติพันธทุ์ ราบกนั ดี และในสภากเ็ คยมี ส.ส. ทเ่ี ปน็ ชนเผา่ ม้งจากจงั หวัดแมฮ่ ่องสอนมาแลว้ แต่สถานการณ์ปัจจุบันท่ีการเมืองในพื้นท่ีเปลี่ยนไป ท�ำให้คนกลุ่มนี้กลายเป็นกลุ่มท่ีมีพลังทางการเคลื่อนไหว ทางการเมืองมาก โดยเฉพาะการขับเคล่ือนประเด็นด้านส่ิงแวดล้อมและเป็นฐานคะแนนท่ีส�ำคัญซ่ึงเป็นไปตาม ระบบการเลือกต้งั ใหม่ท่ีคะแนนเสียงทกุ คะแนนมีความหมาย ในเขตเลอื กตงั้ ท่ี 9 จงั หวดั เชยี งใหมม่ ี 3 พรรคการเมอื งสง่ ผสู้ มคั รชาตพิ นั ธล์ุ งแขง่ ขนั การเลอื กตงั้ ในนาม พรรคได้แก่ พรรคอนาคตใหม่ พรรคประชาธิปัตย์ และพรรครวมพลังประชาชาติไทย แน่นอนว่าในเขตพื้นท ี่ ท่ีมีกลุ่มชาติพันธุ์ท่ีเป็นพ้ืนท่ีที่ผู้สมัครรับเลือกต้ังเช่ือว่าต้องมีวิธีการเข้าถึงท่ีแตกต่างจากคนพ้ืนเมืองภาคเหนือ จากการสมั ภาษณผ์ สู้ มคั รของพรรคการเมอื ง 2 พรรคทเ่ี ปน็ ตวั แทนชาตพิ นั ธล์ุ งสมคั ร ตา่ งเหน็ วา่ ความเปน็ ชมุ ชน ชาตพิ นั ธท์ุ ยี่ ดึ โยงกนั ไว้ ดว้ ยเรอ่ื งของวฒั นธรรมและระบบความเชอ่ื ความเปน็ พวกพอ้ ง ท�ำใหใ้ นการหาเสยี งไมว่ า่ จะแขง่ กนั อยา่ งไร กจ็ ะบอกประชาชนวา่ ไมว่ า่ จะเลอื กใครไมส่ �ำคญั เทา่ กบั ตอ้ งเลอื กคนพวกเดยี วกนั เปน็ ชาตพิ นั ธ์ุ เหมอื นกนั เมอื่ เปน็ เชน่ นพ้ี ฤตกิ รรมการเลอื กตง้ั ของกลมุ่ คนชาตพิ นั ธม์ุ คี วามนา่ สนใจตรงทเ่ี นน้ การเลอื กทตี่ วั บคุ คล เพราะเชอื่ วา่ มคี วามใกลช้ ดิ กบั ชมุ ชนของตนเองมากกวา่ และมคี ะแนนเปน็ กลมุ่ เปน็ กอ้ น พรรคการเมอื งเปน็ เพยี ง องค์ประกอบรองในการตัดสนิ ใจ โดยเฉพาะในการเลือกตง้ั ที่มีบัตรลงคะแนนเสยี งแค่ใบเดยี ว ในการหาเสยี งเลอื กตง้ั ของพรรคการเมอื งนนั้ พบวา่ ประชาชนผมู้ สี ทิ ธเิ ลอื กตง้ั โดยเฉพาะกลมุ่ เกษตกร ใหค้ วามส�ำคญั ในการตดั สนิ ใจในการลงคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั โดยเนน้ นโยบายเศรษฐกจิ และสวสั ดกิ าร ประชาชน ส่วนใหญ่ให้ข้อมูลว่าสถานะทางเศรษฐกิจของตนและครอบครัวแย่ลง รายได้ลดลงแต่ภาระหน้ีสินเพ่ิมมากข้ึน ความรสู้ กึ เชน่ นย้ี งิ่ ตอกยำ�้ ความนยิ มใน พรรคเพอื่ ไทย โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในยคุ ของพรรคไทยรกั ไทย ทปี่ ระชาชน ส่วนใหญ่มองว่าเป็นยุคท่ีรู้สึกว่าตนเองได้รับผลประโยชน์จากรัฐมากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นเงินหรือสวัสดิการใน รูปแบบต่าง ๆ แม้ว่าในยุครัฐบาลหลังรัฐประหารจะมีการมอบบัตรสวัสดิการหรือมอบเบ้ียเล้ียงชีพให้ผู้สูงอาย ุ แตพ่ วกเขากย็ งั มองวา่ มนั คอื การเดนิ ตามรอยของพรรคเพอื่ ไทยและอดตี นายกฯ ทกั ษณิ ชนิ วตั ร ความจงรกั ภกั ดี

123 ของประชาชนทมี่ ตี อ่ พรรคเพอื่ ไทยคอื ภาพจ�ำของพรรคการเมอื งแรกทท่ี �ำใหร้ จู้ กั ค�ำวา่ ประชานยิ ม และสวสั ดกิ าร ในรปู แบบตา่ ง ๆ ทป่ี ระชาชนไดร้ บั จากรฐั อยา่ งเปน็ รปู ธรรม การสรา้ งความมนั่ คงในชวี ติ ทไี่ มใ่ ชก่ ารมรี ายไดม้ าก แต่หมายถงึ การไม่มหี น้สี นิ อดีตนายกฯ ทกั ษิณ ชินวัตรจงึ เป็นความทรงจ�ำทางการเมอื งของประชาชนทดี่ �ำเนนิ ตอ่ เน่อื งผา่ นทงั้ พรรคพลังประชาชนและพรรคเพอื่ ไทย อุปสรรคส�ำคัญประการหนึ่งในการเข้าถึงข้อมูล คือ ประชาชนในเขตพ้ืนที่รอบนอกตัวเมือง ยังคง มีความกังวลและกลัวที่จะให้ข้อมูลที่เก่ียวข้องกับการเลือกต้ังและการเอ่ยช่ือหัวคะแนนหรือนักการเมือง ฝ่ายตรงกันข้ามกับรัฐบาล สภาพของบริบททางการเมืองในท้องถิ่นยังคงอบอวลไปด้วยความหวาดระแวงและ เช่ือว่าทหารยังคงเป็นสถาบันท่ีส�ำคัญต่อการสร้างความมั่นคงทางการเมือง และยังคงมีอิทธิพลในการควบคุม การเมือง เนอ่ื งจากการเมอื งในพน้ื ท่ีทอ้ งถนิ่ ยงั มคี วามขัดแย้งและความรุนแรงซ่อนอยู่ ผบู้ รหิ ารองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ใหข้ อ้ มลู วา่ ในการเลอื กตง้ั วนั ท่ี 24 มนี าคม 2562 นเี้ ปน็ การเลอื กตง้ั ทีแ่ สดงออกทางการเมืองยาก ประชาชนในทอ้ งถน่ิ มักจะถามความเหน็ หรอื ต้องการข้อมูลทางการเมือง รวมถงึ การตัดสินใจของผู้น�ำท้องถ่ินว่าให้การสนับสนุนพรรคการเมืองหรือผู้สมัคร ส.ส. คนไหน แต่เนื่องจากบริบท ทางการเมืองที่ท�ำให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต้องวางตัวเป็นกลางท้ังที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในทาง ปฏิบัติก็เป็นนักการเมืองมาจากการเลือกตั้ง ในส่วนของผู้บริหารท้องถิ่นก็ต้องระวังผลกระทบจากการควบคุม สถานการณ์ทางการเมืองของฝ่ายความม่ันคง ในจังหวัดเชียงใหม่ผู้บริหารระดับจังหวัดหรือท่ีเรียกว่าสมาชิก สภาองค์การบริหารส่วนจังหวัด (ส.อบจ.) มี 42 คน ทุกคนมีอิสระในการสนับสนุนพรรคการเมือง สนับสนุน นักการเมือง แต่ในภาพรวมทุกคนจะพยายามไม่เลือกข้างเพราะการเลือกข้างทางการเมืองอาจมีผลต่ออนาคต ทางการเมืองของพวกตนได้ ซ่ึงจากการประเมินสถานการณ์ทางการเมืองในช่วงก่อนการเลือกต้ัง ผู้บริหาร องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินยังเชื่อว่าพรรคเพ่ือไทยจะยังคงชนะการเลือกต้ังในจังหวัดเชียงใหม่ ความนิยมของ พรรคเพื่อไทยยังคงมีสูงมาก ประชาชนยังไม่ลืมอดีตนายกฯทักษิณ ชินวัตร จากการสัมภาษณ์ผู้น�ำท้องถิ่น ระดบั จงั หวดั คนหนงึ่ กลา่ ววา่ พรรคเพอ่ื ไทยไดห้ วั ใจของคนเหนอื ไปมากจากการใหน้ โยบายประชานยิ ม ทท่ี �ำให้ พรรคอ่ืน ๆ แม้จะมาเสนอนโยบายอ่ืน ๆ ที่มีลักษณะเหมือนประชานิยม แต่ประชาชนไม่เคยลืมคนท่ีเคยเป็น คนชว่ ยเหลอื คนแรก และกลายเปน็ มาตรฐานเปรียบเทยี บของพรรคการเมอื งอน่ื ๆ ในปจั จุบนั ดงั นนั้ ไมใ่ ชเ่ พียง การสร้างย่ีห้อ (Brand) ของพรรคเพ่ือไทยเท่าน้ันท่ีประสบความส�ำเร็จ แต่การสร้างระบบอุปถัมภ์ของพรรค เพอื่ ไทยผา่ นนโยบายยังมีประสิทธภิ าพมากในพ้นื ที่ภาคเหนือตอนบน ในขณะทพี่ รรคพลงั ประชารฐั ไดร้ บั ความนยิ มในฐานะพรรคการเมอื งทเ่ี ชอื่ มโยงกบั รฐั บาล การหาเสยี ง เลือกตั้งของผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐในหลายเขตเลือกต้ัง พบประเด็นร่วมที่ส�ำคัญคือ การรักษาความม่ันคง และความสงบเรียบร้อยเพ่ือให้เชียงใหม่มีการพัฒนาและไม่มีความขัดแย้ง แตกแยกของสีเส้ือเช่นในอดีต เม่ือพรรคพลังประชารัฐมีความเช่ือมโยงกับรัฐบาล การหาเสียงของผู้สมัครพรรคนี้จึงเน้นไปที่การน�ำเสนอ นโยบายการพฒั นา กอ่ สรา้ งสาธารณปู โภคทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั นโยบายและงบประมาณของรฐั บาลทพ่ี รอ้ มสนบั สนนุ “กลยุทธ์ในการหาเสียงผมคงไม่ได้ชูนโยบายของพรรคพลังประชารัฐท้ังหมด เพราะสภาพพื้นท่ีแตกต่างกัน

124 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ เขต 1 อยู่ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่เป็นเขตเมือง ปัญหาหลัก ๆ เป็นเรื่องการจราจร ส่ิงแวดล้อม ผังเมือง และการเปน็ เมอื งทอ่ งเทย่ี วซง่ึ ตอนนกี้ ย็ งั มปี ญั หามากมาย การจะแกไ้ ขปญั หาเหลา่ นไ้ี ดจ้ ะตอ้ งใหร้ ฐั บาลสนบั สนนุ ทงั้ เรอื่ งของระบบขนสง่ มวลชน รถไฟฟา้ รางเบา สนามบนิ แหง่ ใหม่ การจะเปน็ เมอื งมรดกโลกซง่ึ ทกุ อยา่ งทอ้ งถน่ิ ท�ำเองไม่ได้… นายพจนารถ กล่าวว่าไม่รู้สึกหนักใจที่พรรคพลังประชารัฐจะชูพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา เป็นนายกรัฐมนตรีและเคยเป็นพื้นที่ของเส้ือแดง เพราะตลอดช่วง 5 ปีทีผ่านมาเรื่องของสีเส้ือได้จางลงไปแล้ว ไม่มีใครพูดถึงเรื่องเสื้อเหลือง เส้ือแดงกันอีก แต่ตอนนี้เรามาคุยกันว่าเชียงใหม่มีปัญหาอะไรที่จะต้องแก้ไข กนั บา้ ง ผมในฐานะผ้ทู ี่ขนั อาสาเขา้ มาก็จะเสนอขอ้ เท็จจริงมากกว่าท่จี ะพูดถึงฐานเสยี งเดิมหรือเร่ืองของสีเสื้อ” (สยามรฐั ออนไลน์, 2562) พรรคอนาคตใหม่ มีการแบ่งแนวทางการหาเสียงออกเป็น 2 ส่วนคือ การแนะน�ำพรรค เนื่องจาก เป็นพรรคใหม่ที่อยู่ในพื้นท่ีของพรรคการเมืองเก่าที่มีฐานเสียงเข้มแข็ง และอีกแนวทางคือ พรรคอนาคตใหม ่ สว่ นกลางเชญิ ผสู้ มคั ร ส.ส.ทงั้ ในระบบเขตและระบบบญั ชรี ายชอ่ื ไปอบรมใหค้ วามรทู้ งั้ ในเรอื่ งกฎหมายการเลอื กตง้ั ขอ้ ควรระวงั ในการหาเสยี ง ตลอดจนการแลกเปลย่ี นประสบการณ์ ท�ำความรจู้ กั กนั การท�ำความเขา้ ใจเรอ่ื งของ ระบบการเลอื กตงั้ แบบจดั สรรปนั สว่ นผสม โดยเฉพาะประเดน็ เรอ่ื งของทกุ คะแนนเสยี งจะถกู นบั เอามารวมเปน็ คะแนนในการค�ำนวณ ส.ส.ในระบบบญั ชรี ายชอื่ ท�ำใหผ้ สู้ มคั รทกุ คนมคี วามคดิ ทจ่ี ะตอ้ งชว่ ยกนั ท�ำงานเพอ่ื พรรค เพอ่ื ให้พรรคไดค้ ะแนนเก็บตกจากแต่ละเขตให้ได้มากทสี่ ดุ แม้ไม่ชนะการเลอื กต้ังก็ตาม พรรคอนาคตใหม่เน้นการใช้ Social Media ผ่านแอปพลิเคชั่นเฟสบุ๊คและทวิตเตอร์ โดยเน้น การเขียนเนื้อหาท่ีเก่ียวข้องกับผู้สมัครรับเลือกต้ัง และแนวทางอุดมการณ์ของพรรค โดยพรรคเน้นย้�ำในเร่ือง ของการท�ำใหก้ ารสอื่ สารบนโลกออนไลนใ์ หม้ คี วามนา่ สนใจ เพราะกลมุ่ เปา้ หมายของพรรคคอื คนรนุ่ ใหมท่ เ่ี ชอ่ื วา่ เปน็ ฐานคะแนนส�ำคัญของพรรคท่ีใชเ้ วลาสว่ นใหญไ่ ปกับโลกออนไลน์ นอกจากน้ี การท�ำคลิปหรอื เรื่องราวของ ผู้สมัครในจังหวัดเชียงใหม่ก็มีทีมในการน�ำเสนอภาพลักษณ์ของผู้สมัครในฐานะที่เป็นคนธรรมดาคนหน่ึง ท่ตี ้องการมาท�ำหนา้ ที่ ส.ส. และเปน็ คนธรรมดาทจ่ี ะเขา้ ไปเปลยี่ นแปลงการเมอื งในระบบรฐั สภา หากพจิ ารณา จากภาพและการน�ำเสนอของสอ่ื ประชาสมั พนั ธอ์ อนไลนข์ องพรรคอนาคตใหมจ่ ะพบวา่ การน�ำเสนอภาพลกั ษณ์ ของผู้สมคั รทง้ั 9 เขตเลอื กตั้งจงั หวัดเชยี งใหม่ เป็นการพยายามน�ำเสนอการเป็นบคุ คลที่เป็นส่วนหนงึ่ ของพ้ืนที่ การเป็นคนที่ไม่มีประสบการณ์ทางการเมืองแต่เข้าใจปัญหาของพื้นที่ตนเอง เช่น ผู้สมัครพรรคอนาคตใหม ่ เขต 9 ซ่ึงมีพื้นฐานเป็นชาติพันธุ์ จะถูกน�ำเสนอในภาพของการเป็นตัวแทนของกลุ่มชาติพันธุ์ในพ้ืนท่ีเพ่ือเข้าไป แกป้ ญั หาตา่ ง ๆ การหาเสยี งของพรรคยงั คงใชว้ ธิ หี าเสยี งแบบเดมิ ประกอบดว้ ยเพราะความคนุ้ เคยของประชาชน ส่วนใหญ่และกลุ่มคนในช่วงอายอุ ่ืน ๆ ท่ยี ังตอบสนองการหาเสียงด้วยการแจกแผน่ พบั การพบผู้สมัครดว้ ยการ เดินเท้าในตลาดและในพื้นท่ีชุมชนเพ่ือแนะน�ำตัว รถแห่หาเสียง ป้ายหาเสียง รวมท้ังการปราศรัยท่ีต้องอาศัย แกนน�ำพรรคมารว่ มเปดิ เวทดี ้วย

125 5.4.2 ระบบอปุ ถมั ภ์ ระบบหวั คะแนนกบั การซอื้ เสยี งในการเลอื กตงั้ จงั หวัดเชยี งใหม่ รูปแบบและวิธีการการซื้อเสียงในการเลือกต้ังครั้งน้ีเปลี่ยนไปจากเดิม คือ เป็นการซื้อเสียงที่ม ี การด�ำเนินการมาอย่างยาวนานก่อนหน้าที่จะมีการประกาศพระราชกฤษฎีกาการเลือกต้ัง ข้อมูลส�ำคัญจาก องค์กรท่ีด�ำเนินการจัดการเลือกต้ัง พบว่าพฤติกรรมของการซ้ือเสียงเลือกต้ัง ยังคงมีความส�ำคัญต่อการชนะ การเลอื กตั้ง ท่ีนกั การเมอื งคิดว่าเมือ่ ลงเลือกตั้งแล้วยงั ไงก็ตอ้ งชนะการเลอื กตัง้ ดังนนั้ จ�ำเป็นตอ้ งท�ำทกุ วิถที าง แตก่ ารซอื้ เสยี งเปลย่ี นรปู รา่ งและวธิ กี ารจากในอดตี ไปแลว้ แมจ้ ะยงั คงมกี ารใหผ้ ลประโยชนต์ อบแทนในรปู แบบ ของตวั เงนิ แตไ่ มใ่ ชใ่ นชว่ งเวลาการเลอื กตงั้ เพยี งเทา่ นนั้ การชว่ ยเหลอื ดา้ นการเงนิ ผา่ นวฒั นธรรมจารตี ประเพณี ท้งั งานศพ งานข้ึนบา้ นใหม่ งานบุญของชมุ ชนยังเป็นตวั หลอ่ เลยี้ งความสมั พันธ์เชงิ อุปถมั ภ์ระหวา่ งนกั การเมอื ง กับประชาชน ดังนัน้ การอปุ ถมั ภค์ ำ้� ชูคอื การให้ผลประโยชน์ทง้ั ในระดับปจั เจกบุคคลและระดบั ชุมชนต่อเน่อื ง ยาวนานไม่ได้เกิดข้ึนเฉพาะในช่วงของการเลือกตั้ง การซ้ือเสียงเป็นท่ีรับรู้ในพื้นที่ว่ามีกลไกและการด�ำเนินการ ซ้ือเสียงผ่านระบบหัวคะแนน ท่ีหัวคะแนนของพรรคการเมืองใหญ่สองพรรคมีการสลับสับเปลี่ยนฝ่ายกัน มกี ารซอ้ื หวั คะแนนและการตอ่ รองเพอื่ ใหห้ วั คะแนนของฝา่ ยพรรคหนงึ่ มาอยฝู่ า่ ยตน ปรมิ าณเงนิ ปรากฏในวงจร ช่วงเวลาแห่งการเลือกตั้ง ที่ไม่ใช่เพียงแค่เงิน ค่าตอบแทนที่เกี่ยวข้องกับซื้อเสียงแต่จากงบประมาณที่ลงมา ในพื้นท่ีผ่านแนวนโยบายในช่วงเวลาของการเลือกต้ัง “เงินซื้อเสียง” ยังคงเป็นปัจจัยส�ำคัญในการเลือกต้ัง เพอ่ื เป็นหลกั ประกนั ในโอกาสท่ีจะชนะการเลอื กตั้ง แต่ไมใ่ ชป่ จั จัยเดยี วทีท่ �ำใหช้ นะการเลอื กต้ังได้อกี ตอ่ ไป ขอ้ มลู จากการสมั ภาษณผ์ บู้ รหิ าร หวั คะแนน และตวั แทนสาขาพรรคการเมอื งในจงั หวดั เชยี งใหมพ่ บวา่ หลายพรรคการเมืองมีความคิดเห็นว่า “เงิน” ยังคงเป็นปัจจัยส�ำคัญของผู้สมัครรับเลือกตั้งทั้งในการใช้เพื่อ การหาเสียง ค่าใช้จ่ายในการประชาสัมพันธ์ การหาทีมงานช่วยในการหาเสียงในพ้ืนท่ี และยังคงมีอ�ำนาจใจ มิติของการซ้ือเสียงอยู่ แต่ด้วยบริบททางการเมืองท่ีมีการควบคุมของ คสช. และกฎหมายอย่างเคร่งครัด การ ซื้อเสียงในการเลือกต้ังวันท่ี 24 มีนาคม 2562 ลดน้อยลงไป และเงินแม้จะมีความส�ำคัญต่อการด�ำรงชีวิต ของประชาชน แตไ่ ม่ได้มีอ�ำนาจตอ่ การตัดสนิ ใจลงคะแนนหรอื ก�ำหนดทศิ ทางของคะแนนเสยี งไดด้ งั เช่นในอดตี อกี ตอ่ ไป “ความคิดและความเชื่อเร่ืองเงินเปล่ียนแปลงไปเพราะชาวบ้านเช่ือว่าเงินท่ีเอามา ซื้อเสียงมาแจก คือ เงินภาษีของประชาชน การรับเงินจึงไม่ผิด เงินซ้ือเสียงถูกให้ความหมาย เหมอื นเปน็ เงินสวัสดิการ” (สัมภาษณ์ผบู้ ริหารสาขาพรรคหน่งึ วันท่ี 15 ธนั วาคม 2561) ผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั คนหนง่ึ กลา่ ววา่ การซอื้ เสยี งยงั คงมอี ยใู่ นพนื้ ทเี่ ขตเลอื กตงั้ ของตน มพี รรคการเมอื ง ทซ่ี อ้ื เสยี งและซอื้ ซำ�้ ๆ ในขณะทพ่ี รรคไมไ่ ดใ้ หเ้ งนิ ผสู้ มคั รมาท�ำแบบนน้ั ถงึ แมเ้ งนิ จะเปน็ สง่ิ จ�ำเปน็ ในการท�ำงาน ทางการเมืองอย่างหลีกเล่ียงไม่ได้ แต่เช่ือว่าเงินไม่ใช่เงื่อนไขท่ีจะท�ำให้ชนะการเลือกตั้งอีกต่อไป ซ่ึงเห็นได้ จากคะแนนของพรรคอนาคตใหม่ท่ีมีคะแนนมากกว่าพรรคที่มีกระแสจากสังคมว่าเข้มแข็งและได้เปรียบคือ

126 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ พรรคพลังประชารัฐ อย่างไรก็ตามพรรคอนาคตใหม่ก็มีประเด็นท่ีน่าจับตามองในเรื่องของความย่ังยืนและ การเป็นหนึ่งเดียวกันของผู้สมัคร ส.ส.ในระดับพ้ืนที่ “คะแนนที่มากเน่ีย ต้องยอมรับว่าไม่ใช่ท่ีตัวผู้สมัครหรอก แตเ่ ปน็ เพราะหัวหนา้ พรรค คนรู้จกั หวั หน้า แล้วเราหาเสยี งกต็ ้องชหู ัวหน้า ยอมรับว่ามนี อ้ ยใจเหมอื นกันเพราะ เราก็อยากหาเสียงแบบนกั การเมอื งอ่ืน ๆ เอาตวั เองสู้ แลว้ ทำ� ให้คิดว่าแสดงว่าพรรคอาจมองวา่ ส.ส.ปาร์ต้ลี สิ ต์ ส�ำคัญกว่า ส.ส.เขต และไม่คาดหวังว่าเขตจะชนะ แต่อีกประเด็นที่ได้ยินจากชาวบ้านคือ เขาชอบเพื่อไทย แต่คิดว่าพรรคอนาคตใหม่คือพวกเดียวกับพรรคเพ่ือไทย แล้วมีหัวคะแนนมาบอกว่าให้แบ่งคะแนนมาให้ อนาคตใหม่ด้วย” (สมั ภาษณผ์ ู้สมัคร ส.ส.พรรคอนาคตใหม่ 19 มถิ ุนายน 2562) พรรคอนาคตใหม่ในฐานะที่เป็นพรรคใหม่ ผู้วิจัยได้สอบถามเกี่ยวกับการจัดต้ังระบบหัวคะแนน ซง่ึ ขอ้ มลู ทไี่ ดจ้ ากการสมั ภาษณพ์ บวา่ พรรคอนาคตใหมไ่ มม่ รี ะบบหวั คะแนนในรปู แบบอยา่ งทเี่ คยเกดิ ขน้ึ นน่ั คอื ความเข้าใจที่หัวคะแนนต้องเป็นผู้มีอิทธิพลในพื้นที่และใช้เงินในการซ้ือเสียง แต่พรรคอนาคตใหม่เรียกว่า กลุ่มผู้สนับสนุนท่ีไม่ใช้เงิน แต่เคยมาเข้าร่วมกิจกรรมของพรรคอนาคตใหม่ นอกจากนี้ทางพรรคอนาคตใหม ่ มรี ะบบการเลอื กกรรมการประจ�ำเขตโดยการเลือกจากสมาชกิ ในอ�ำเภอน้ัน ๆ โดยทีมสาขาพรรคจะชว่ ยกนั คดิ และปรกึ ษากรรมการบรหิ ารพรรคทรี่ บั ผดิ ชอบภาคเหนอื ในการก�ำหนดกลมุ่ เปา้ หมายในการหาเสยี ง เชน่ กรณี ของเขตเลือกตง้ั ที่ 1 ซ่งึ เป็นเขตอ�ำเภอเมอื ง จะเนน้ ชนชนั้ กลาง กลมุ่ นกั ธรุ กจิ และนกั ศึกษา ในช่วงก่อนการลง คะแนนเสยี งเลือกตง้ั มกี ารประเมินวา่ กลมุ่ ชนช้ันกลางในเขตอ�ำเภอเมืองไดม้ กี ารตดั สินใจในการลงคะแนนเสียง ไว้แล้ว แต่กลุ่มท่ีน่าจะเป็นคะแนนแกว่ง (Swing Vote) คือ กลุ่มคนรุ่นใหม่ ดังนั้น การประเมินคะแนนเสียง ของพรรคในแต่ละเขตเลือกต้ังจะท�ำเป็นระยะ ๆ ซึ่งทีมสาขาพรรคที่เป็นทีมสนับสนุน พบว่าประเด็นส�ำคัญ ที่พรรคต้องท�ำคือ การสร้างความเชื่อม่ันในฐานะพรรคใหม่ และการดึงเอาประชาชนมามีส่วนร่วมกับพรรคใน การจัดกิจกรรมต่าง ๆ โดยเฉพาะกลุ่มคนรุ่นใหม่หรือผู้มีสิทธิเลือกต้ังคร้ังแรก เช่น พรรคมีการจัดกิจกรรมวิ่ง, กิจกรรมการปั่นจักรยาน หรือแม้แต่การขายสินค้า โดยผู้สมัครรับเลือกต้ังในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม ่ นอกจากต้องหาเสียงโดยตอกย�้ำนโยบายของพรรคแล้ว ต้องเน้นย้�ำเรื่องของการกระจายอ�ำนาจมาสู่ท้องถิ่น เพราะจังหวัดเชยี งใหม่เปน็ จังหวัดทม่ี กี ารเรยี กร้องในเรอื่ งนี้มาอย่างยาวนาน ผู้สมัครพรรคเพ่ือไทยจังหวัดเชียงใหม่ เช่ือว่าในการเลือกตั้งคร้ังน้ีถ้ามีการซื้อเสียงเอาเงินมาซ้ือสู้กัน ในพนื้ ทเี่ ขตเลอื กตงั้ ตา่ ง ๆ ในเชยี งใหม่ พรรคเพอ่ื ไทยจะแพก้ ารเลอื กตง้ั แตถ่ า้ ไมม่ กี ารซอ้ื เสยี งเลยพรรคเพอ่ื ไทย จะชนะการเลือกต้ังทุกเขต การซื้อเสียงท่ีเกิดข้ึนท้ังก่อนและในวันเลือกตั้งวันท่ี 24 มีนาคม 2562 มีมากและ ไมน่ อ้ ยลงจากเดมิ แตส่ งิ่ ทเี่ ปลยี่ นไปคอื เงนิ มอี ทิ ธพิ ลนอ้ ยลงตอ่ การตดั สนิ ใจลงคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ พรรคเพอ่ื ไทย ยังคงยึดส่ิงท่ีคุณทักษิณพูดคือ “ต้องท�ำให้การเมืองท�ำให้ชีวิตคนง่ายข้ึน” และการใช้ยุทธศาสตร์เชิงนโยบายสู้ เพราะการเมืองไทยยังไม่สามารถแข่งขันเชิงอุดมการณ์เพ่ือการชนะการเลือกต้ังได้ การวางแนวทางการแข่งขัน การเลอื กตงั้ ของพรรคเพอ่ื ไทยนบั ตง้ั แตส่ มยั พรรคไทยรกั ไทยคอื การใชน้ โยบาย ซง่ึ ผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ของพรรค เพอื่ ไทยตา่ งกลา่ ววา่ จะไมม่ พี รรคไหนยกเลกิ นโยบายทพี่ รรคไทยรกั ไทย พรรคพลงั ประชาชน และพรรคเพอื่ ไทย เคยท�ำไวใ้ นตอนทเ่ี ปน็ รฐั บาล สงิ่ ทที่ �ำไดม้ ากทส่ี ดุ คอื การลดขนาดหรอื เมด็ เงนิ ลง แตจ่ ะไมม่ วี นั ยกเลกิ และเชอื่ วา่

127 การที่รัฐบาลใดก็ตามที่จะชนะการเลือกตั้งและมาจัดต้ังรัฐบาลจะยังคงใช้นโยบายในทิศทางเดียวกันกับ พรรคเพ่ือไทย เพราะรู้ว่านโยบายของพรรคติดตลาดและสร้างความเช่ือม่ันให้ประชาชนมากแล้ว ผู้สมัคร รับเลือกต้งั ยงั กล่าวตอ่ ว่า “ในเฉกเชน่ เดียวกนั กรณขี องบัตรสวสั ดกิ ารรัฐทร่ี ฐั บาล คสช. ไดท้ ำ� ไว้ พรรคเพื่อไทย ไม่ได้เห็นด้วย แต่เวลาหาเสียงไม่โจมตีเพราะรู้ว่าน่ันคือประโยชน์ของชาวบ้าน แต่จะต้องพูดในลักษณะท่ี เติมเพ่ิมเข้าไปเพื่อคะแนนเสียงเช่นกัน พรรคเพื่อไทยสัญญาว่าจะท�ำก็ท�ำจริง สาระส�ำคัญของผู้สมัครพรรคที่ คุยตกลงกับพรรคไว้คือ การรักษาค�ำมั่นในเชิงนโยบาย” (สัมภาษณ์ผู้สมัครพรรคเพื่อไทย จังหวัดเชียงใหม ่ วนั ท่ี 19 มกราคม 2562) การซื้อเสียงเลือกต้ังนั้นกลายเป็นองค์ประกอบท่ีเกิดขึ้นควบคู่กับการเลือกต้ังทุกระดับ ผู้สมัคร รบั เลอื กตง้ั พรรคพลงั ประชารฐั จงั หวดั เชยี งใหม่ ยอมรบั วา่ การซอ้ื เสยี งกลายเปน็ ตวั แปรความส�ำเรจ็ ในการเลอื กตงั้ มาอย่างช้านาน “ปกติการซ้ือเสียงเลือกตั้งจะเกิดขึ้น 2 ช่วงหลัก ๆ คือ ช่วงตอนต้นของการเลือกต้ัง กับวัน กอ่ นลงคะแนน แตป่ จั จบุ นั กม็ คี วามแตกต่างออกไป เพราะคนเฝา้ จบั ตามองเยอะ และเดย๋ี วน้สี ่อื มนั รวดเรว็ มาก ใครท�ำอะไรก็รู้กัน สุ่มเสี่ยงต่อการท�ำผิดกฎหมาย” (สัมภาษณ์ผู้สมัครรับเลือกต้ังพรรคพลังประชารัฐ จังหวัด เชยี งใหม่ 20 มกราคม 2562) ผู้วิจัยไดส้ อบถามกับประชาชนที่มารว่ มฟังปราศรยั พรรคการเมืองใหญ่ 4 พรรค ได้ข้อมูลในลกั ษณะ เดยี วกนั คอื คนทมี่ ารว่ มจะไดร้ บั คา่ อาหารกลางวนั และมรี ถรบั สง่ เขา้ รว่ ม ในกรณรี ถทพ่ี าคนมาอาจจะไดม้ ากกวา่ คนทม่ี ารว่ ม และขอ้ สงั เกตจากการส�ำรวจอยา่ งมสี ว่ นรว่ มพบวา่ ผเู้ ขา้ รว่ มฟงั ปราศรยั เปน็ ผสู้ งู อายจุ �ำนวนกวา่ ครง่ึ ของผู้เข้ารว่ มทงั้ หมด จากการสอบถามผเู้ ข้ารว่ มท่ีเป็นผ้สู ูงอายไุ ด้ค�ำตอบท่นี ่าสนใจเพราะในเขตชนบทไมค่ อ่ ยมี คนหนุ่มสาวอาศัยอยู่ เนื่องจากไปหางานท�ำในตัวเมืองหรือมีงานประจ�ำในจังหวัดหรือพ้ืนที่อ่ืน ท�ำให้ผู้สูงอายุ ทสี่ ว่ นใหญเ่ ปน็ เกษตรกร ประกอบอาชพี ท�ำนาตามฤดกู าล สามารถมารว่ มกจิ กรรมทางการเมอื งในลกั ษณะนไี้ ด้ แต่จากการสัมภาษณ์ได้รับค�ำตอบว่า คนท่ีมาร่วมฟังปราศรัยหรือแสดงตัวเป็นผู้สนับสนุนในการปราศรัยของ พรรคการเมืองมหี ลายคนที่ไปรว่ มฟงั การปราศรยั ของพรรคการเมอื งอ่ืน ๆ ดว้ ย โดยจะมีคนมาตดิ ตอ่ จดั หารถ และระดมคนในชุมชนไปร่วมงานปราศรัยของพรรคการเมืองเม่ือมีหัวหน้าพรรคหรือแกนน�ำพรรคคนส�ำคัญ มาจัดปราศรัยใหญใ่ นจงั หวดั เชียงใหม่ ในกรณีความสัมพันธ์ของพรรคพลังประชารัฐกับกลุ่มการเมืองท้องถิ่นในจังหวัดเชียงใหม่ แม้กลุ่ม การเมืองท้องถ่ินในพื้นที่จะประกาศบทบาทท่ีเป็นผู้สนับสนุนพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหน่ึงอย่างชัดเจน แม้ในทางปฏิบัติจะเห็นความสัมพันธ์เชิงเครือญาติของผู้สมัคร ส.ส.ของพรรคเพ่ือไทย เช่น ตระกูลบูรณุปกรณ ์ ทมี่ ฐี านเสยี งมาจากกลมุ่ เสอ้ื แดงในอดตี และยงั คงมเี ครอื ขา่ ยการเมอื งทเี่ ขม้ แขง็ มากในการเมอื งทอ้ งถน่ิ เชยี งใหม่ แต่บริบททางการเมืองที่เคร่งครัด ท�ำให้กลุ่มการเมืองท้องถ่ินต่าง ๆ ต้องก�ำหนดบทบาทตนเองในการเลือกตั้ง ระดับชาติ ซึ่งผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐมองว่า การช่วยเหลือสนับสนุนระหว่างกลุ่มการเมืองท้องถิ่นกับ นักการเมืองของพรรคการเมืองไม่สามารถตัดความสัมพันธ์น้ีขาดได้ การช่วยเหลือเก้ือกูลกันมีความจ�ำเป็นต่อ การรักษาอ�ำนาจทางการเมอื งของท้ัง 2 ฝา่ ยในอนาคต

128 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ระบบหัวคะแนนยังมีความจ�ำเป็นและความส�ำคัญต่อการเลือกตั้งทั้งในระดับชาติและระดับท้องถิ่น โดยเฉพาะกลมุ่ การเมอื งทอ้ งถน่ิ มบี ทบาทในการสนบั สนนุ พรรคระดบั ชาตดิ ว้ ย กลมุ่ การเมอื งทอ้ งถนิ่ และนกั การเมอื ง ทอ้ งถน่ิ ตา่ งเหน็ วา่ ระบบหวั คะแนนอาจมคี วามแตกตา่ งไปจากการเลอื กตงั้ ในอดตี เพราะหวั คะแนนกว็ วิ ฒั นาการ ไปสู่กลุ่มคนหลายคนท่ีไม่ใช่แค่ผู้น�ำท้องถิ่นเท่านั้น โดยเฉพาะพรรคการเมืองใหม่ท่ีเกิดข้ึน แน่นอนว่าการสร้าง ระบบหัวคะแนนขึ้นมาใหม่ไม่ใช่เรื่องง่าย ดังนั้นวิธีการคือ การไปดึงเอาหัวคะแนนของพรรคการเมืองอื่นมา ช่วยตนเอง ซึ่งการใช้เงินและผลประโยชน์ก็จะเกิดขึ้นได้ ประเด็นส�ำคัญจากผู้ให้ข้อมูลคือ ภาพลักษณ์ของ พรรคพลงั ประชารฐั ในจงั หวดั เชยี งใหมน่ น้ั ถอื วา่ มคี วามไดเ้ ปรยี บในฐานะการเปน็ พรรคทเ่ี ชอ่ื วา่ เปน็ พรรครฐั บาล ที่มีนโยบาย เช่น นโยบายบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ และนโยบายธงฟ้าประชารัฐ ซ่ึงเป็นนโยบายที่มาเก้ือกูล ประชาชนในพ้ืนท่ีท้องถ่ินช่วงก่อนการเลือกตั้ง วิธีการและการหาเสียงโดยใช้นโยบายแบบประชานิยมของ พรรคพลงั ประชารฐั เปน็ การเดนิ ตามรอยของพรรคเพอื่ ไทย และแนวนโยบายทเี่ นน้ การใหแ้ ละแจกผลประโยชน์ ตา่ ง ๆ ยิ่งท�ำให้ความสมั พนั ธเ์ ชิงอปุ ถมั ภ์ในโครงสร้างการเมอื งไทยเขม้ แขง็ มากขึน้ การขับเคลื่อนความนิยมของพรรคพลังประชารัฐในจังหวัดเชียงใหม่ เป็นการใช้เครือข่ายของกลุ่ม การเมืองเก่าและข้าราชการในจังหวัดเป็นหลัก สร้างการเปล่ียนแปลงของโครงสร้างความสัมพันธ์และอ�ำนาจ การเมืองในพื้นท่ี เพราะหัวคะแนนในระดับพ้ืนท่ีมีการเปล่ียนข้ัวการเมือง ความเกรงกลัวต่อกฎหมายและ เจ้าหน้าท่ีรัฐมีผลต่อการเปลี่ยนขั้วและการท�ำงานทางการเมืองเพื่อสนับสนุนผู้สมัครรับเลือกตั้งในพรรคต่าง ๆ แม้แต่ในระบบการคัดสรรผู้สมัคร ส.ส.ของพรรคพลังประชารัฐเกิดจากการคัดเลือกจากพรรคส่วนกลาง การคดั เลอื กตอ้ งพจิ ารณาองคป์ ระกอบของผสู้ มคั รหลายประการ เชน่ เครอื ขา่ ยเชงิ อปุ ถมั ภใ์ นพนื้ ทที่ ผี่ สู้ มคั ร ส.ส. มีเครือข่ายการเมืองรองรับอยู่ และเป็นบุคคลท่ีมีประสบการณ์ทางการเมือง แนวทางการท�ำพรรคการเมือง ในการเลือกต้ัง 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 นับว่ามีความหลากหลาย กล่าวคือในขณะที่พรรคอนาคตใหม ่ พยายามใช้วิธีการที่เริ่มจากการก่อรูปพรรคด้วยฐานรากที่ไม่ต้องมีประสบการณ์ในการแข่งขันทางการเมือง มาก่อน แต่พรรคใหม่อย่างพรรคพลังประชารัฐต้องการผู้สมัครท่ีส�ำเร็จรูปในระดับหนึ่ง คือ การมีทุน ทางการเมอื งมาก่อนเพือ่ ความได้เปรยี บในการเขา้ พน้ื ท่ี พรรคพลังประชารัฐมีการใช้กลุ่ม อาสาสมัครสาธารณสุขประจ�ำหมู่บ้าน หรือ อสม. ในการหาเสียง เพราะกลุ่ม อสม. เป็นกลุ่มท่ีมีบทบาทส�ำคัญในชุมชน เป็นกึ่งตัวแทนของรัฐ อีกท้ังยังมีจ�ำนวนมากและม ี ท่วั ประเทศ ดังน้ัน การพยายามออกนโยบายท่สี ง่ เสรมิ รายได้ของ อสม. ให้มากขน้ึ ถอื เปน็ ฐานคะแนนทีส่ �ำคญั และยงั สามารถสรา้ งใหเ้ ปน็ หวั คะแนนในการหาเสยี งไดอ้ กี ดว้ ย ผบู้ รหิ ารทอ้ งถน่ิ มองวา่ ระบบอปุ ถมั ภส์ �ำคญั มาก ต่อการเป็นนักการเมืองไม่ว่าจะระดับชาติหรือระดับท้องถ่ิน เพราะระบบอุปถัมภ์หล่อเล้ียงวัฒนธรรมชุมชน และสร้างความสัมพันธ์ฉันท์เครือญาติระหว่างประชาชนกับนักการเมือง แต่สิ่งที่จ�ำเป็นส�ำหรับนักการเมืองคือ การมที รพั ยากรในการหลอ่ เลยี้ งและสนบั สนนุ ระบบอปุ ถมั ภเ์ หลา่ นนั้ ดงั นนั้ นกั การเมอื งในปจั จบุ นั ทงั้ ในระดบั ชาต ิ และระดับท้องถิน่ ต้องมีธรุ กจิ รองรับการท�ำงานทางการเมอื ง

129 ข้อมูลจากผู้บริหารท้องถ่ินยอมรับว่ามีคนของพรรคการเมืองหลายพรรคมาสอบถามเพื่อถาม ความคิดเห็นในการสรรหาผู้สมัครรับเลือกต้ังในนามพรรค เพราะผู้บริหารท้องถิ่นทั้งหมดใกล้ชิดกับประชาชน โดยเฉพาะในช่วงท่ีการเมืองไม่มีกิจกรรมใด ๆ ท่ามกลางภายใต้การควบคุมของ คสช. แต่ในขณะท่ีหน่วย การปกครองระดับท้องถ่ินยังคงท�ำหน้าท่ีปกติ ดังน้ันย่อมเข้าใจความต้องการและทราบทิศทางการเมืองของ ประชาชนในพ้ืนที่ แนวทางส�ำคัญท่ีองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินท�ำคือ การบอกประชาชนในพื้นที่ว่าให้เลือก พรรคท่ีสามารถไปท�ำหน้าท่ีในสภาเพื่อผลักดันการจัดสรรงบประมาณมาพัฒนาท้องถ่ินได้หรืออีกทางหน่ึงคือ การเลือกพรรคที่จะเป็นฝ่ายเดียวกันกับพรรคที่น่าจะได้จัดตั้งรัฐบาล ผู้น�ำท้องถ่ินยังคงมีบทบาทในฐานะผู้ชี้น�ำ ทางการเมืองส�ำหรับประชาชนในพื้นที่แต่ไม่สามารถใช้อ�ำนาจในรูปแบบของการควบคุมคุกคาม อย่างไรก็ตาม ในชว่ งแรกของการประกาศพระราชกฤษฎกี าการเลอื กตง้ั นน้ั นกั การเมอื งทอ้ งถน่ิ หลายคนยงั ไมก่ ลา้ ทจี่ ะเปดิ เผย หรือแสดงตัวชัดเจนว่าจะลงสมัครรับเลือกต้ังในพรรคการเมืองไหน ความวิตกกังวลต่อการก้าวสู่สนาม การเลือกต้ังครั้งนี้ มีเง่ือนไขส�ำคัญที่ไม่ใช่แค่เร่ืองของรัฐบาลทหารท่ีรักษาอ�ำนาจอยู่เท่านั้นแต่รวมถึงการไม่มี การเลอื กตง้ั มากวา่ 5 ปี ท�ำใหพ้ ฤตกิ รรมและฐานคะแนนเสยี งของกลมุ่ คนมกี ารเปลยี่ นแปลงไป เชน่ มกี ารอพยพ ย้ายถ่นิ ฐานของคนมากขน้ึ โดยเฉพาะคนรุน่ ใหมแ่ ละคนในวยั แรงงานทน่ี ยิ มยา้ ยไปท�ำงานในพ้ืนทอ่ี ่ืน จากการสัมภาษณ์พบว่า ผู้บริหารท้องถิ่นเช่ือม่ันว่าการซื้อเสียงยังคงมีอยู่ และมีการท�ำกันมาแล้ว หลายรอบในชว่ งกอ่ นการเลอื กตง้ั ไมว่ า่ จะเปน็ การจดั อบรมและใหเ้ งนิ , การท�ำบตั ร Smart Card มาในชอื่ ตา่ ง ๆ หรือแม้แต่การให้เงินสด ในการเลือกต้ังไม่ใช่แค่เพียงการซื้อเสียงผู้มีสิทธ์ิลงคะแนนเสียงเลือกต้ังแต่ยังซื้อตั้งแต่ ผลู้ งคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ จนถงึ ซอื้ ผสู้ มคั ร ส.ส.ใหล้ งขา้ มเขต หรอื แมแ้ ตซ่ อื้ เพอ่ื ใหล้ งไปตดั คะแนนของพรรคการเมอื ง อ่ืนเพราะระบบการเลือกตั้งใหม่ ปรากฏการณ์นี้ผู้บริหารท้องถิ่นเช่ือว่าเกิดจากพ้ืนฐานของคนเชียงใหม่คือ การยึดติดกับตัวบุคคล แม้ที่ผ่านมาพรรคการเมืองระดับชาติจะมีอิทธิพลต่อการลงคะแนนอย่างมากก็ตาม นอกจากนี้ มมุ มองส�ำคญั ทไ่ี ดจ้ ากการสมั ภาษณค์ อื การซอ้ื ส.ส. หลงั จากการเลอื กตงั้ เพราะระบบการเลอื กตง้ั น ี้ จะมผี ลตอ่ การจดั ตงั้ รฐั บาล และมพี รรคเลก็ ๆ ทไ่ี ด้ ส.ส. จ�ำนวนมาก โอกาสในการซอื้ ส.ส. ปลายทางจงึ เกดิ ขน้ึ ได้ จากการเหน็ ช่องทางความไดเ้ ปรียบของระบบการเลอื กต้งั จดั สรรปนั ส่วนผสมน้ี 5.4.3 การดำ� เนนิ การของสาขาพรรคการเมอื งในจงั หวดั เชยี งใหม่ ตามแนวคดิ และทฤษฎเี กยี่ วกบั การสรา้ งความเขม้ แขง็ ของพรรคการเมอื งนน้ั สาขาพรรค (Party Branch) ถอื วา่ เปน็ กลไกส�ำคญั ในการเชอื่ มโยงความตอ้ งการและความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งพรรคการเมอื งกบั ประชาชนในจงั หวดั หรอื พน้ื ที่น้นั ๆ ท่สี �ำคัญคือ สาขาพรรคยงั มีบทบาทในการสร้างกจิ กรรมทางการเมอื ง ให้ความรูป้ ระชาชนและ กระตนุ้ การมสี ว่ นรว่ มของประชาชนในฐานะผสู้ นบั สนนุ พรรคการเมอื งนน้ั ๆ อกี ดว้ ย (สตธิ ร ธนานธิ โิ ชต,ิ 2561)

130 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ อย่างไรก็ตามในสังคมบริบทการเมืองไทยที่มีการพัฒนาองค์กรทางการเมืองในรูปแบบบนลงล่าง (Top-down Approach) สาขาพรรคการเมืองจึงเป็นเสมือนออฟฟิศหรือส�ำนักงานไว้เพื่อการติดต่อของ นกั การเมอื งและหนว่ ยปฏบิ ตั กิ ารของ ส.ส. เทา่ นนั้ บทบาทหน้าทีห่ ลกั จงึ เป็นการท�ำงานตามภารกิจ ส.ส. และ เป็นงานธุรการที่เกิดขึ้นเฉพาะกิจในบางคร้ัง ไม่ได้ส่งเสริมกิจกรรมทางการเมืองร่วมกับประชาชนในระยะยาว (สตธิ ร ธนานติ โิ ชติ 2555, หนา้ 18-29) จากขอ้ มลู ณ วนั ที่ 1 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2560 ของส�ำนกั งานคณะกรรมการ การเลือกตั้ง ก่อนสาขาพรรคการเมืองส้ินสุดลงตามค�ำส่ังหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ 53/2560 ลงวนั ท่ี 22 ธนั วาคม 2560 พบวา่ มพี รรคการเมอื งทยี่ งั ด�ำเนนิ การอยู่ จ�ำนวน 69 พรรค ในจ�ำนวนนมี้ พี รรคการเมอื ง ท่ีมีสมาชิกพรรคมากกว่า 5,000 คน จ�ำนวน 42 พรรค พรรคการเมือง ที่มีสาขาพรรคการเมืองต้ังแต่ 4 สาขา ข้ึนไป จ�ำนวน 14 พรรค และพรรคการเมืองที่ไม่มีสาขาพรรคเลย จ�ำนวน 25 พรรค พรรคประชาธิปัตย์เป็น พรรคการเมอื งทม่ี สี าขาพรรคและสมาชกิ พรรคมากทส่ี ดุ ถึง 175 สาขา จ�ำนวนสมาชิก 2,895,933 คน พรรคท่ี มีสมาชิกมากรองจากพรรคประชาธิปัตย์คือ พรรคมหาชน มีสมาชิกจ�ำนวน 1,181,014 คน และมีสาขาพรรค 5 สาขา ในขณะที่พรรคเพื่อไทยมีสาขาพรรคจ�ำนวน 5 สาขา และมีสมาชิกพรรคจ�ำนวนเพียง 134,822 คน จะเห็นได้ว่าตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2550 ที่มีผลใช้บังคับอยู่ ในขณะนน้ั ไดก้ �ำหนดใหพ้ รรคการเมอื งจะตอ้ งจดั ใหม้ สี าขาพรรคการเมอื งอยา่ งนอ้ ยภาคละ 1 สาขา แตพ่ รรคการเมอื ง สว่ นใหญจ่ ะมคี า่ เฉลยี่ ในการตงั้ สาขาพรรคใหเ้ ปน็ ไปตามกฎหมายคอื อยทู่ ่ี 1-4 สาขาเทา่ นน้ั (ส�ำนกั งานเลขาธกิ าร สภาผแู้ ทนราษฎร, 2561, หนา้ 8-12) หากมองจากตัวเลขสาขาพรรคท่ีปรากฏจะพบว่าปัจจัยของการมีสาขาพรรคการเมืองมากไม่ได้เป็น ตัวชี้วัดท่ีท�ำให้พรรคการเมืองในประเทศไทยเข้มแข็งหรือท�ำบทบาทหน้าที่เก่ียวข้องสัมพันธ์กับผู้มีสิทธ ิ ลงคะแนนเสียงเลือกต้ังในพื้นท่ี เห็นได้จากพรรคประชาธิปัตย์ซ่ึงมีสาขาพรรคมากท่ีสุดในประเทศไทย แต่หาก พิจารณาควบคู่กับผลการเลือกต้ังจะพบว่า ชัยชนะของพรรคประชาธิปัตย์ในการเลือกต้ังจังหวัดเชียงใหม ่ ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างต่อเน่ืองยาวนานมากว่า 20 ปี แต่ในทางตรงกันข้ามการเลือกต้ังทั่วไปหลังรัฐธรรมนูญ 2540 พรรคไทยรกั ไทยทชี่ นะการเลอื กตงั้ อยา่ งถลม่ ทลายมสี าขาพรรคเพยี ง 9 สาขาเทา่ นน้ั แตป่ รากฏการณ์ Set Zero ภายหลงั จากการประกาศใชร้ ฐั ธรรมนญู ฯ พ.ศ. 2560 ท�ำใหพ้ รรคประชาธปิ ตั ยท์ มี่ สี าขาพรรคมากทสี่ ดุ ถกู สลายทนุ ทางการเมอื งทมี่ อี ยเู่ ดมิ ความสมั พนั ธข์ องสาขาพรรคกบั การเลอื กตง้ั สะทอ้ นภาพของการเมอื งไทยทค่ี วามผกู พนั หรือความนิยมพรรคมักเกิดข้ึนในช่วงเวลาของการเลือกต้ัง การตอกย�้ำถึงการให้ความส�ำคัญกับพรรคการเมือง ส่วนกลางและความเชื่อในโครงสร้างแนวด่ิงของพรรค เพราะประชาชนให้ความส�ำคัญกับการปฏิสัมพันธ์กับ พรรคและผู้น�ำพรรค หรือ ส.ส. ของพรรคท่ีเกิดขึ้นในช่วงการเลือกตั้งมากกว่าการท�ำกิจกรรมการเมืองร่วมกับ พรรคหรือการผูกพันกับหนว่ ยการท�ำงานของพรรคระดบั พืน้ ท่ี พรรคอนาคตใหม่นับเป็นพรรคการเมืองหน่ึงที่ให้สาขาพรรคมีบทบาทในจังหวัดเชียงใหม่สูง การให้ ความส�ำคัญต่อการมีสาขาพรรคการเมือง และการให้รายละเอียดทุกข้ันตอนในการรวมสมาชิกในระดับจังหวัด โดยเฉพาะการคัดสรรทีมงานท่ีจะมาท�ำงานร่วมกับสาขาพรรค ซึ่งส่ิงท่ีน่าสนใจคือ การท่ีพรรคพยายามหาคน

131 มาเปน็ ทมี งานในจงั หวดั ในรปู แบบของอาสาสมคั รทเี่ ปน็ คนรนุ่ ใหม่ โดยเฉพาะในจงั หวดั เชยี งใหม่ การจดั กจิ กรรม ของพรรคมักเป็นกิจกรรมที่เน้นการมีส่วนร่วมของคนรุ่นใหม่หรือเยาวชน เช่นการว่ิงหรือการปั่นจักรยาน การด�ำเนนิ กจิ กรรมในเชงิ สญั ลกั ษณร์ ปู แบบตา่ ง ๆ จากขอ้ มลู การสมั ภาษณพ์ บวา่ พรรคแบง่ ขอบเขตของงานสาขา ออกเปน็ 3 ส่วนคอื กลุ่มระดมทนุ กล่มุ นโยบาย และกลุ่มจดั กิจกรรมหรอื อีเวนท์ (Event) ในการเลือกหัวหนา้ สาขาพรรคจะเปน็ การโหวต และใหห้ ัวหนา้ เลอื กทมี สาขามาอกี 4 คน และก�ำหนดใหม้ ีการสมัครหวั หน้าอ�ำเภอ และใหอ้ �ำเภอในเขตเลอื กตงั้ เดยี วกนั เลอื กเพอ่ื ตง้ั หวั หนา้ เขตเลอื กตง้ั ดงั นน้ั จะมกี ลมุ่ คนทถ่ี อื เปน็ กลมุ่ หวั หนา้ เขต เลอื กตงั้ จ�ำนวน 9 คน มตี วั แทนของกลมุ่ อกี 3 คน กลมุ่ ละ 1 คนคอื ตวั แทนกลมุ่ ชาตพิ นั ธ์ุ กลมุ่ เยาวชน และกลมุ่ ศลิ ปวฒั นธรรม เมอื่ รวมกนั จะมจี �ำนวนแกนน�ำสาขาพรรคทเี่ ปน็ ทมี สาขาพรรคจ�ำนวน 17 คน พรรคอนาคตใหม่ จะมีการก�ำหนดกรรมการบริหารพรรคท่ีมีการดูแลรับผิดชอบแต่ละภูมิภาค ซึ่งภาคเหนือคือ นายช�ำนาญ จันทร์เรือง และแน่นอนว่าแนวนโยบายของผู้สมัครเชียงใหม่ประเด็นหน่ึงคือ การชูประเด็นเร่ืองการกระจาย อ�ำนาจ มีการผลักดันการท�ำงานของสาขาพรรคการเมืองทั้งการจัดกิจกรรมและระดมทรัพยากรในระดับพ้ืนที่ คอ่ นข้างมาก กระแสความนิยมของพรรคอนาคตใหม่ท่ีเพิ่มข้ึนอย่างรวดเร็วของพรรคท่ามกลางการควบคุมของ รัฐบาล คสช. และสถานการณ์ทางการเมืองท่ียังไม่เปิดพ้ืนที่การแสดงออกอย่างเต็มที่ ก็ท�ำให้การท�ำงานและ การด�ำเนินการของพรรคในระดับจังหวัดมีความยากล�ำบากและต้องเฝ้าระวังการกระท�ำท่ีอาจถูกจับตามองว่า เปน็ ความผดิ แมแ้ ตก่ ารรวมกลมุ่ ของสมาชกิ พรรคในจงั หวดั หรอื การรวมกลมุ่ กนั ท�ำกจิ กรรม ซง่ึ สมาชกิ ในจงั หวดั เชียงใหม่ส่วนใหญ่เป็นนักศึกษาและชนชั้นกลาง จากการสัมภาษณ์เจ้าหน้าท่ีสาขาพรรคอนาคตใหม่ พบว่า สาขาพรรคอนาคตใหม่จังหวัดเชียงใหม่มีความต่ืนตัวมากส่วนหนึ่งเกิดมาจากการเป็นหน่ึงในจังหวัดเปิดตัวของ พรรคอนาคตใหม่ ท�ำให้ทีมงานสาขาพรรครู้สึกว่ามีความส�ำคัญมากในการเป็นศูนย์กลางของภาคเหนือ “พรรคเปิดตัวตอนเดือนพฤษภาคม การท�ำงานของพรรคอนาคตใหม่จะมีการโหวตในทุกระดับชั้น ท�ำให้เรา ปกติจากเคยเป็นแต่คนรับค�ำส่ังมาเป็นคนที่ต้องมีบทบาทมีส่วนร่วมในพรรคกัน เป็นอะไรที่ใหม่ ตอนท่ีพรรค เร่ิมมีการรวมกลุ่มและมีสาขาพรรคคือ เร่ิมจากจังหวัดเชียงใหม่ ขอนแก่น อยุธยา ระยอง นราธิวาส และ นครศรีธรรมราช คนท่ีท�ำงานให้พรรคอนาคตใหม่ส่วนใหญ่คือคนที่เป็นอาสาสมัครมาก่อน แล้วระยะเวลา กับความตั้งใจท�ำงานร่วมกับพรรคก็จะเป็นตัวคัดกรองคนท่ีพร้อมเดินไปกับพรรคอย่างแท้จริง” (สัมภาษณ์ กรรมการสาขาพรรคอนาคตใหม่ จงั หวัดเชยี งใหม่ 17 มกราคม 2562) สมาชิกสาขาพรรคอนาคตใหม่จังหวัดเชียงใหม่ กล่าวว่าขั้นตอนของการคัดสรรผู้สมัครรับเลือกตั้ง ของเชียงใหม่น้ัน มีต้ังแต่เลขาธิการพรรคคือ นายปิยบุตร แสงกนกกุล ประกาศว่าทุกคนสามารถสมัครเป็น ตวั แทนพรรคเพอ่ื ลงสมคั รรบั เลอื กตงั้ ได้ โดยใหผ้ ทู้ สี่ นใจสมคั รทพ่ี รรคสว่ นกลางหรอื การกรอกใบสมคั รออนไลน์ ด้วยตนเองผ่าน Web Page ของพรรคท้ังในระบบเขตและระบบบัญชีรายชื่อ โดยข้อมูลของผู้สมัครแต่ละคน จะมีการแสดงวิสัยทัศน์ มีรูปและมีการใส่ประวัติของผู้สมัครลงไป โดยให้มีการประชาสัมพันธ์ในกลุ่มสมาชิก พรรค เพราะสมาชกิ พรรคในแต่ละจงั หวัดต้องมาโหวตเลือกหัวหนา้ สาขาพรรคอนาคตใหม่ ชใ้ี ห้เห็นถึงบทบาท

132 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ของสมาชิกพรรคทเ่ี หมอื นเปน็ เจา้ ของของพรรคด้วย เพราะการโหวตคัดเลอื กไม่ใช่เกิดแค่การใช้ระบบ Primary Vote ในการคัดสรรผู้สมัครรับเลือกตั้งเท่านั้น19 แต่ในระดับสาขาพรรค หัวหน้าสาขาพรรคเองก็เกิดมาจาก การโหวตของสมาชิกในจังหวัดนั้น ๆ ซ่ึงหัวหน้าสาขาพรรคอนาคตใหม่มองว่า กระบวนการและวิธีการของ การด�ำเนนิ กจิ การของพรรคเปิดโอกาสและใหค้ วามส�ำคัญต่อคนทีอ่ ยากเข้ามาท�ำงานกับพรรคอย่างแท้จริง “พรรคสร้างกระบวนการเรียนรู้ทางการเมืองให้กับพวกเราที่ไม่เคยมีประสบการณ์ ทางการเมอื ง เราเหน็ บรรยากาศของความเปน็ ประชาธปิ ไตยภายในพรรค มกี ารโหวตทกุ ระดบั เห็นการพูดคุยแลกเปลี่ยนบรรยากาศทางการเมืองที่ไม่เคยเห็น ต�ำแหน่งหัวหน้าสาขาไม่มี เงินเดือนแต่มันเป็นงานที่เร่ิมต้นมาจากการเป็นอาสาสมัครและท�ำมาตลอดคนเลยโหวตให้ เราก็เหมือนยอมรับว่าเราคือคนที่ท�ำงานให้พรรคอย่างแท้จริง ทั้งท่ีพรรคให้สมาชิกทุกคน ในจังหวัดสามารถสมัครเป็นหัวหน้าสาขาได้ มีการเรียกประชุม สมาชิก 150 คน ให้รับรอง คนที่ได้รับการโหวตให้เป็นหัวหน้าสาขาพรรค การท�ำงานร่วมกันของสมาชิกสาขามาจาก หลากหลาย มีต้ังแต่ข้าราชการผู้ใหญ่เกษียณมาและมีเยาวชน แม่บ้าน เมื่อมาท�ำงานร่วมกัน แบบไม่เป็นทางการไม่มีขั้นตอนมากความเหล่ือมล�้ำของคุณลักษณะของแต่ละคนก็ค่อย ๆ สลายไป และส่ิงเหล่านี้คือคุณค่า วัฒนธรรมใหม่ท่ีพรรคอนาคตใหม่ก�ำลังสร้าง” (สัมภาษณ์ หัวหน้าสาขาพรรคอนาคตใหม่ 17 มกราคม 2562) นอกจากนนั้ สาขาพรรคยงั มคี วามส�ำคญั ในการเปน็ จดุ เรม่ิ ตน้ ของการท�ำความรจู้ กั ผทู้ สี่ นใจในการเสนอตวั เป็นผู้สมัครรับเลือกต้ัง เพราะการใช้สาขาพรรคเปิดตัวและน�ำเสนอวิสัยทัศน์อีกด้วย จากการสัมภาษณ์ผู้สมัคร รบั เลอื กตงั้ ของพรรคอนาคตใหมม่ คี วามคดิ เหน็ วา่ ทมี งานของพรรคในระดบั สาขาจงั หวดั มคี วามส�ำคญั มาก เพราะ ต้องช่วยกันประเมินสถานการณ์และคอยเป็นฝ่ายสนับสนุนช่วยเหลือ โดยเฉพาะการประเมินคะแนนท่ีคาดว่า จะไดเ้ พราะเกย่ี วขอ้ งกบั ระบบบญั ชรี ายชอ่ื ผสู้ มคั รเขตเลอื กตงั้ หนงึ่ ของพรรคอนาคตใหมม่ องวา่ หลายเขตเลอื กตงั้ ท่ีประเมินกันไว้ พรรคอนาคตใหม่จะชนะการเลือกต้ังมาเป็นอันดับ 1 การประเมินผิดเกิดจากการประเมิน พรรคเพ่ือไทยต่�ำไปเพราะคิดว่ากระแสมีแต่ไม่มากเท่ากับการเลือกต้ังท่ีผ่านมา และนโยบายของพรรคเพื่อไทย ทจี่ บั ตอ้ งไดม้ ากกวา่ แตแ่ นวทางของอนาคตใหมอ่ อกมาในเชงิ อดุ มการณท์ างการเมอื งผสมกบั นโยบายเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร 19 ระบบการคัดเลือกผู้สมัครข้ันต้น หรือ “ระบบไพรมารีโหวต” คือ การให้สมาชิกพรรคการเมืองมีส่วนร่วมในการเลือก ว่าใครจะเป็นตัวแทนพรรคในการลงสมัคร ส.ส. ก่อน ส.ส. จะลงสู่สนามเลือกต้ัง ซ่ึง พ.ร.ป. พรรคการเมือง ได้บังคับให ้ ทกุ พรรคการเมอื งตอ้ งท�ำตาม แตค่ �ำสง่ั ฉบบั นไี้ ดย้ กเลกิ ระบบไพรมารโี หวตตาม พ.ร.ป. พรรคการเมอื งและก�ำหนดระบบการคดั เลอื ก ผสู้ มคั ร ส.ส. แบบใหมข่ น้ึ ใหใ้ ชเ้ ฉพาะการเลอื กตงั้ ทก่ี �ำลงั จะเกดิ ขนึ้ ในปี 2562 ระบบไพรมารโี หวตใน พ.ร.ป พรรคการเมอื ง หรอื “แบบเดมิ ” นัน้ มขี ั้นตอนสรรหาผูส้ มัครรับเลือกตั้งส�ำหรบั ส.ส. สองแบบ คือ ส.ส. แบบเขตเลอื กตง้ั และ ส.ส. แบบบญั ชีรายชอ่ื ของพรรค ในการสรรหาผู้สมัคร ส.ส.แบบแบ่งเขตเลือกตั้ง “คณะกรรมการสรรหาผู้สมัครรับเลือกต้ัง” ของแต่ละพรรค จะเปิดรบั สมัคร ตรวจสอบคุณสมบัติและจะส่งรายช่อื ให้ “สาขาพรรคการเมอื ง” หรือ “ตวั แทนพรรคการเมืองประจ�ำจังหวัด” เพ่ือจัดการประชุมให้สมาชิกพรรคลงคะแนนเลือกผู้สมัครตามรายชื่อนั้น โดยมีข้อก�ำหนด คือ พรรคการเมืองที่จะส่งผู้สมัคร รับเลอื กต้ัง ส.ส. แบบแบ่งเขตเลอื กตัง้ ทใ่ี ดได้นั้น ตอ้ งมีสาขาพรรคการเมอื งหรอื ตัวแทนพรรคการเมืองประจ�ำจังหวัดทนี่ ้นั และ ในการประชุม สาขาพรรคต้องมีสมาชกิ มาประชุมไม่นอ้ ยกวา่ 100 คน หรอื ตวั แทนพรรคประจ�ำจงั หวัดต้องมีสมาชิกมาประชมุ ไม่น้อยกว่า 50 คน ซ่ึงสมาชิกจะลงคะแนนเสียงเลือกได้หน่ึงคน และผู้ได้รับคะแนนสูงสุด 2 คนแรกของแต่ละเขตเลือกตั้ง จะถูกส่งให้ “คณะกรรมการบริหารพรรค” ให้ความเหน็ ชอบ (iLaw, 2561)

133 พรรคเพอื่ ไทยไม่ไดเ้ น้นเร่อื งสาขาพรรคการเมอื งมากนกั นับตงั้ แต่ที่มีพรรคไทยรกั ไทย ไมเ่ น้นการตั้ง ส�ำนักงานหรือสาขาที่เป็นไปตามแนวคิดทฤษฎี แต่ให้ส�ำนักงานของ ส.ส.ท�ำหน้าที่ในการประสานและท�ำงาน เอกสารของ ส.ส.มากกว่า “พรรคเพ่ือไทยไม่เน้นการมีสาขาพรรคแต่ในขณะที่พรรคประชาธิปัตย์เน้นการท�ำ สาขาพรรค ซ่ึงข้อนี้ต้องเห็นใจกับการเร่ิมต้นใหม่หมด จากเดิมท่ีมีสาขาเยอะเป็นร้อย แต่พรรคประชาธิปัตย์ มีความแข็งในส่วนของการท�ำกลุ่มยุวธิปัตย์ที่เอาพลังเยาวชนมาเป็นฐานของการท�ำสาขาพรรคได้” (สัมภาษณ ์ ผูส้ มัครพรรคเพ่อื ไทย จังหวดั เชียงใหม่ วนั ท่ี 19 มกราคม 2562) ผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ของพรรคพลงั ประชารฐั มองวา่ สาขาพรรคมคี วามส�ำคญั และวฒั นธรรมของคนไทย ยงั ไมเ่ ขา้ ใจเรอื่ งของสาขาพรรคมากนกั เลยมองวา่ ส�ำนกั งานของ ส.ส. หรอื ผสู้ มคั รเปน็ สาขาพรรค ทจี่ รงิ ส�ำนกั งาน ของนักการเมืองในพื้นท่ีเป็นพ้ืนที่ที่เอื้อต่อการท�ำงานของนักการเมืองมากกว่า เพราะใช้เพื่อประสานทีมงาน ในการหาเสียงเลือกตั้ง เพราะส่วนใหญ่ผู้สมัครรับเลือกตั้ง หรือ ส.ส.ต้องอยู่ในพื้นที่เป็นหลัก “ส�ำนักงานของ บางคนคอื สาขา แตม่ นั คอื สำ� นกั งานในการทำ� งานของเรามากกวา่ …ตอ้ งมกี ารเตรยี มการทมี กฎหมายของตนเอง ท่ีร่วมกับพรรคส่วนกลาง ทีมงานของผู้สมัคร ส.ส.แต่ละคนจะต้องทำ� งานในพ้ืนท่ีร่วมกับชาวบ้านได้ อย่างเช่น ผู้สมัครพรรคพลังประชารัฐ จังหวัดเชียงใหม่ เขตหน่ึง จะก�ำหนดแกนน�ำของตนเองในระดับต�ำบลให้เป็น คนคอยประสานหลกั กอ่ น และใหไ้ ปหาคนทจี่ ะเปน็ คนประสานหลกั ในหมบู่ า้ นอกี ที ซง่ึ การสรา้ งทมี ระดบั ตำ� บล และหมบู่ า้ นนค้ี ลา้ ยกบั ระบบหวั คะแนนแตท่ จ่ี รงิ ตา่ งกนั ตรงทค่ี นเหลา่ นที้ ำ� หนา้ ทส่ี นบั สนนุ และประสานการเขา้ มา ในพ้ืนที่ของผู้สมัครรับเลือกตั้ง และเรียกประชุมชาวบ้านเพ่ือให้ผู้สมัครได้มาเจอและพูดคุย” (สัมภาษณ์ ผ้สู มคั รรับเลือกตง้ั พรรคพลังประชารฐั จังหวดั เชยี งใหม่ 20 มกราคม 2562) การจดั ตง้ั สาขาของพรรคพลงั ทอ้ งถน่ิ ไท ซงึ่ ถอื เปน็ พรรคทม่ี บี ทบาทระดบั ทอ้ งถน่ิ ในการเลอื กตง้ั ครงั้ น้ี มีการต้ังสาขาพรรคตามภูมิภาค คือ มีสาขา 4 ภาค ได้แก่ ตรัง ชลบุรี กาฬสินธุ์ และเชียงใหม่ และตั้งใจจะส่ง ผสู้ มคั ร ส.ส.ครบ 350 เขตเลอื กตงั้ ในการคดั สรรผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั นนั้ พรรคใชเ้ ครอื ขา่ ยของสมาคมขา้ ราชการ ทอ้ งถน่ิ แหง่ ประเทศไทยชว่ ยด�ำเนนิ การประสานคดั กรอง ซงึ่ ท�ำใหส้ มาชกิ และผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั สว่ นใหญจ่ ะเปน็ สมาชกิ สภาองคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบล (อบต.) กบั กลมุ่ สนั นบิ าตเทศบาลเปน็ หลกั นอกจากนนั้ ยงั มกี ารขยายกลมุ่ สมาชกิ และผสู้ มคั รไปยงั กลมุ่ ผนู้ �ำชาตพิ นั ธ์ุ กลมุ่ ผพู้ กิ าร และ กลมุ่ ความหลากหลายทางเพศ นอกจากน้ี โครงสรา้ ง การบรหิ ารของพรรคคือ รองหัวหน้าพรรคแตล่ ะคน จะเปน็ รองหวั หน้าพรรคทร่ี บั ผดิ ชอบในแต่ละภมู ิภาค การเลือกต้ังท่ัวไปวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 มีบรรยากาศของการตื่นตัวทางการเมืองสูงมาก โดยเฉพาะจังหวัดเชียงใหม่ที่เป็นพ้ืนที่ของการต่อสู้ของพรรคเพ่ือไทยและพรรคพลังประชารัฐ โดยมีพรรค อนาคตใหม่เป็นตวั แปรในการแข่งขนั อยา่ งชัดเจน สภาพบรบิ ททางการเมอื งของจงั หวดั เชยี งใหมท่ ีย่ งั คงอบอวล ไปดว้ ยความขดั แยง้ ทางการเมอื ง 2 ขวั้ อ�ำนาจ ทศิ ทางของยทุ ธศาสตรพ์ รรคการเมอื งในการเลอื กตง้ั การรณรงค์ หาเสียงเลือกต้ัง ยังคงตอกย้�ำให้เห็นการแบ่งฝ่ายทางการเมือง พรรคเพ่ือไทยยังคงเป็นพรรคที่มีฐานคะแนน ท่เี ข้มแข็งในพ้ืนที่

134 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ การเติบโตของจังหวัดเชียงใหม่ที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงเวลาดังกล่าวก็ท�ำให้พฤติกรรมการรับรู้ ทางการเมืองของประชาชนเปล่ียนแปลงไป ประชาชนส่วนใหญ่ไม่ต้องการแสดงความคิดเห็นทางการเมือง ในที่สาธารณะ แต่มีพรรคการเมืองที่ตนเองให้ความสนใจและพร้อมจะลงคะแนนให้ต้ังแต่ก่อนถึงวันเลือกต้ัง ประชาชนในพน้ื ทจี่ งั หวดั เชยี งใหมม่ คี วามแตกตา่ งของพฤตกิ รรมการเลอื กตง้ั ทเี่ หน็ ไดช้ ดั เจนคอื พน้ื ทใ่ี นเขตเมอื ง กบั พน้ื ทีใ่ นชนบท เลยเป็นทมี่ าของการก�ำหนดกลยทุ ธ์การหาเสียงของผ้สู มัครรบั เลอื กตั้งท่ีตอ้ งวางแผนหาเสียง ที่เป็นไปตามลักษณะของพ้ืนท่ีเป็นหลัก ความเป็นเมืองเป็นปัจจัยอีกประการท่ีส่งผลต่อความคิดทางการเมือง ของประชาชน ในพ้ืนที่เมืองที่ได้รับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ลดการพ่ึงพิงระบบอุปถัมภ์ซ่ึงต่างออกไปจาก พ้ืนที่ชนบท ท�ำให้พฤติกรรมและการตัดสินใจทางการเมืองเป็นเรื่องของการมองนโยบายพรรคการเมืองและ ความมน่ั คงทางเศรษฐกิจมากขึ้น สอื่ ออนไลนน์ บั วา่ มผี ลตอ่ การประชาสมั พนั ธแ์ ละการเขา้ ถงึ ประชาชนอยา่ งมาก ทท่ี �ำใหท้ กุ พรรคการเมอื ง ต้องมีการน�ำเสนอภาพลักษณ์ท้ังในเชิงสนับสนุนและเชิงแข่งขันระหว่างการหาเสียงเลือกตั้ง แต่ถึงแม้การ ประชาสัมพันธ์ การแนะน�ำผู้สมัคร และการใช้นโยบายของพรรคการเมืองในการหาเสียงจะมีหลากหลายและ ขยายครอบคลุมไปในพ้ืนที่จังหวัดเชียงใหม่อย่างทั่วถึง แต่ความรู้ความเข้าใจของประชาชนที่เกี่ยวกับระบบ การเลือกตัง้ แบบจดั สรรปันส่วนผสมยงั มีไมม่ ากนกั ท้งั กรณีของเวลาในการหาเสยี งท่ีเพม่ิ ข้ึน การมบี ัตรเลือกตั้ง ใบเดยี ว ท�ำใหช้ อ่ งโหวข่ องความรจู้ ากการประชาสมั พนั ธข์ องรฐั ทไ่ี มท่ ว่ั ถงึ เปน็ หนทางของผนู้ �ำทอ้ งถนิ่ พรรคการเมอื ง และหัวคะแนนสามารถวางแผน จัดสรรการลงคะแนนของประชาชนได้จนเกิดการแชร์คะแนนและข้อแนะน�ำ ในการเลือกตั้งท่ีอยู่บนยุทธศาสตร์ในการลงคะแนนโดยการเลือกพรรคที่ชอบท่ีสุดแต่ต้องให้พรรคท่ีจะไปอย ู่ กลุ่มเดียวกับพรรคตัวเองให้มาอันดับท่ีสอง และจากข้อมูลพบว่าประชาชนส่วนใหญ่ต้องการทางเลือกในการ ใช้สิทธิด้วยการมีบัตรเลือกตั้ง 2 ใบ ดังเช่นการเลือกตั้งในอดีต บทบาทของหัวคะแนนและการซ้ือเสียงอาจจะ ไม่ไดห้ ายไปจากสังคมไทย แตก่ ม็ ีการเปลยี่ นแปลงทงั้ รปู แบบและวิธกี าร ท่ีส�ำคัญพฤติกรรมการลงคะแนนเสยี ง เลือกตั้งในจังหวัดเชียงใหม่สะท้อนความเปลี่ยนแปลงท่ีเงินซื้อเสียงอาจจะไม่ใช้ปัจจัยที่น�ำมาสู่ชัยชนะในการ เลอื กตงั้ อีกต่อไป อยา่ งไรกต็ ามภายใตร้ ะบบการเลอื กตงั้ แบบใหม่ พรรคใหมจ่ �ำนวนมากทกี่ อ่ ตวั ขนึ้ ทา่ มกลางบรบิ ทสงั คม ท่ีเรียกร้องประชาธิปไตยผ่านการเลือกตั้ง น�ำมาสู่ความคาดหวังทางการเมืองของประชาชนท่ีจะเห็นภาพของ การเมอื งหลงั เลอื กตงั้ ท�ำใหก้ ารตอ่ สแู้ ขง่ ขนั ของพรรคการเมอื งตา่ ง ๆ และผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั ในจงั หวดั เชยี งใหม่ ตอ้ งอาศยั องคป์ ระกอบในการสนบั สนนุ กระบวนการแขง่ ขนั หลายประการ ทงั้ เงนิ อ�ำนาจ การใชว้ ธิ กี าร เทคนคิ ในการรณรงค์เลือกตั้ง ซ่ึงพรรคการเมืองแต่ละพรรคมีต้นทุนและทรัพยากรในพรรคไม่เหมือนกัน จึงเป็นส่ิงท่ี ทา้ ทายความเข้มแข็งและอยูร่ อดขององคก์ รพรรคการเมอื งในปจั จุบันมากข้ึน

135

136 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ บทที่ 6 บทสรุปและ ข้อเสนอแนะ

137 6.1 บทสรุป จากการศึกษาวิจัยเร่ือง “การเลือกต้ังภายใต้รัฐธรรมนูญ 2560 ที่มีผลต่อรูปแบบ วิธีการ และ พฤติกรรมการหาเสียงเลือกตั้งของผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ในวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2562 จงั หวดั เชยี งใหม่” พบวา่ การเลอื กต้ังในวนั ท่ี 24 มีนาคม 2562 ทเ่ี กิดขนึ้ ภายใตร้ ฐั ธรรมนูญ ฉบบั ปี พ.ศ. 2560 กบั ระบบการเลอื กตง้ั แบบจดั สรรปนั สว่ นผสมไดน้ �ำมาสกู่ ารเปลยี่ นแปลงของยทุ ธศาสตรแ์ ละแนวทางการพฒั นา องค์กรของพรรคการเมือง ตลอดจนพฤติกรรมการเลือกตั้งของประชาชนในหลายมิติ ต่างส่งผลต่อทิศทาง การพัฒนาทางการเมืองของประเทศไทยในปัจจุบัน จังหวัดเชียงใหม่ซึ่งถือเป็นจังหวัดที่เป็นศูนย์กลางทาง การเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของภาคเหนือตอนบน มีจ�ำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในการเลือกตั้งวันที่ 24 มีนาคม 2562 จ�ำนวนมากที่สุดในกลุ่มจังหวัดภาคเหนือ โดยจ�ำนวน 9 คน ซ่ึงมาจากการเลือกต้ังของ 9 เขตเลอื กต้งั จ�ำนวนผมู้ สี ิทธิเลือกต้งั มสี งู ถงึ 1,303,660 คน การเลือกต้งั ครง้ั นี้ นับเป็นการเลอื กตั้งทมี่ ีผู้สมัคร รับเลือกต้ังมากท่ีสุดและมีพรรคการเมืองลงแข่งขันเฉลี่ยในเขตเลือกต้ังมากที่สุดเช่นเดียวกัน โดยมีผู้สมัคร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขตเลือกต้ังจ�ำนวน 9 เขตเลือกต้ัง รวม 310 คน จาก 44 พรรคการเมือง  โดยภายหลังจากการตรวจสอบคุณสมบัติและข้อต้องห้าม มีผู้สมัครท่ีคุณสมบัติไม่ผ่านเกณฑ์ จ�ำนวน 7 คน  คงเหลือ 303 คน มีจ�ำนวนหน่วยเลือกตั้ง 2,590 หน่วยเลือกต้ัง จาก 25 อ�ำเภอ (ส�ำนักงานคณะกรรมการ การเลือกตัง้ ประจ�ำจงั หวดั เชียงใหม่ 2562, ส�ำนกั กรมประชาสมั พนั ธ,์ 4 มีนาคม 2562) ผลการเลือกตั้งของจังหวัดเชียงใหม่ในวันท่ี 24 มีนาคม 2562 ท้ัง 9 เขต พรรคเพื่อไทยเป็นพรรคท ี่ ได้รับการลงคะแนนสูงสุดมาเป็นอันดับ 1 ทุกเขตเลือกตั้ง ซ่ึงสะท้อนความนิยมและความเข้มแข็งของพรรค เพ่ือไทยในพ้ืนท่ีของจังหวัดชียงใหม่ได้อย่างดี แม้ว่าในรอบ 5 ปีท่ีผ่านมากลไกทางการเมืองต่างหยุดชะงักและ พรรคการเมืองไม่ได้มีการด�ำเนินกิจกรรมทางการเมืองอย่างเป็นทางการต่อเน่ือง แม้พรรคเพ่ือไทยในจังหวัด เชยี งใหมไ่ มไ่ ดด้ �ำเนนิ กจิ กรรมตา่ ง ๆ แตเ่ ครอื ขา่ ยการเมอื งดว้ ยระบบอปุ ถมั ภท์ ม่ี ตี อ่ กลมุ่ การเมอื งและผนู้ �ำการเมอื ง ในพ้ืนที่จังหวัดเชียงใหม่ยังคงเป็นกลไกส�ำคัญในการหล่อเล้ียงความนิยมและความผูกพันกับพรรคเพ่ือไทย มานับต้ังแต่พรรคไทยรักไทย และพรรคพลังประชาชน ในขณะพรรคพลังประชารัฐและพรรคอนาคตใหม่ เปน็ พรรคการเมอื งทไ่ี ดร้ บั คะแนนเสยี งเลอื กตง้ั รองลงมาในอนั ดบั ที่ 2 และ 3 ในเขตเลอื กตง้ั ทงั้ 9 เขต ผลคะแนน เสยี งการเลอื กตงั้ สะทอ้ นภาพของความหลากหลายของพรรคการเมอื งจากระบบการเลอื กตง้ั จดั สรรปนั สว่ นผสม การมีผู้สมัคร ส.ส. จากพรรคการเมืองจ�ำนวนมากลงแข่งขันในการเลือกตั้งครั้งนี้ และสัดส่วนการกระจายของ คะแนนยง่ิ ตอกยำ้� ความตอ้ งการของประชาชนในการเหน็ พรรคการเมอื งเปน็ องคก์ รทางการเมอื งทม่ี นั่ คง มากกวา่ เป็นเพียงพรรคท่ีเกิดขึ้นมาเพื่อการเลือกตั้งในช่วงเวลาของการเลือกต้ังเท่าน้ัน พฤติกรรมการลงคะแนนเสียง ของผ้มู สี ทิ ธิเลอื กตง้ั จงั หวดั เชียงใหมท่ เี่ หน็ ได้ชัดเจนคือ การเปลีย่ นแปลงจากความนิยมตวั บคุ คลไปสคู่ วามนยิ ม ในพรรคการเมืองมากข้ึน แต่ยังมีความนิยมตัวบุคคลท่ีโดดเด่นในพรรค เช่น หัวหน้าพรรค แกนน�ำพรรคท่ีม ี ช่ือเสียง ความหลากหลายทางสังคมและวัฒนธรรมของจังหวัดเชียงใหม่ การเติบโตของของความเป็นเมือง และวิถีชีวิตสมัยใหม่ท่ีมีเทคโนโลยีด้านการส่ือสารมาเก่ียวข้องกับชีวิตของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง นับเป็นสิ่งที่ท้าทาย ความสามารถและการท�ำหนา้ ท่ีของ นกั การเมอื ง ผ้สู มคั รรบั เลือกตัง้ และพรรคการเมือง

138 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ตารางที่ 6.1 รายชื่อผู้ท่ีได้รับเลือกต้ังเป็น ส.ส.จาก 9 เขตเลือกต้ังจังหวัดเชียงใหม่ในการเลือกตั้ง ท่ัวไปวันท่ี 24 มนี าคม 2562 เขตเลอื กต้ัง ชื่อ คะแนน 1 นางสาวทัศนยี ์ บูรณุปกรณ์ 45,894 2 50,127 3 นายนพคณุ รฐั ผไท 64,040 4 นายจกั รพล ต้ังสทุ ธิธรรม 37,454 5 41,169 6 นายวิทยา ทรงค�ำ 23,576 7 นายสมพงษ์ อมรวิวัฒน์ 27,477 8 นายจลุ พันธ์ุ อมรววิ ัฒน์ 52,165 9 นายประสทิ ธ์ิ วุฒินันชยั 39,390 นายสรุ พล เกียรติไชยากร 381,292 นายศรีเรศ โกฏค�ำลือ รวมคะแนนพรรคเพ่ือไทย 9 เขตเลอื กต้ัง ท่มี า ขอ้ มลู จาก ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลอื กต้งั ประจ�ำจงั หวดั เชยี งใหม่ จังหวัดเชียงใหม่นับเป็นจังหวัดแรกที่คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้มีการให้ใบส้มแก่ นายสุรพล เกียรติไชยยากร ผู้สมัคร ส.ส.พรรคเพื่อไทยท่ีชนะการเลือกต้ังใน เขต 8 ส่งผลให้นายสุรพล ถูกเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกต้ังชั่วคราวเป็นเวลา 1 ปี เนื่องจากท�ำผิด พ.ร.ป.การเลือกตั้งสมาชิก สภาผู้แทนราษฎร จึงส่งผลให้ กกต.ประกาศให้มีการจัดการเลือกตั้งใหม่ในวันที่ 26 พฤษภาคม 2562 และผู้ท่ี ได้คะแนนจากการลงคะแนนเลือกตั้งสูงสุดคือ นางสาวศรีนวล บุญลือ จากพรรคอนาคตใหม่ ที่ได้คะแนนเสียง มากถึง 75,891 คะแนน นับเปน็ ส.ส.ทไี่ ดค้ ะแนนเสียงมากทสี่ ุดในประเทศไทย หากยอ้ นดสู ถติ คิ ะแนนเลอื กตง้ั ของจงั หวดั เชยี งใหม่ คะแนนของพรรคเพอื่ ไทยเปน็ คะแนนทม่ี มี าจาก ความผกู พนั กบั ผนู้ �ำพรรคและนโยบายพรรค การวางโครงสรา้ งเครอื ขา่ ยอ�ำนาจบารมขี องชนชน้ั น�ำพรรคเพอื่ ไทย ในจงั หวดั เชยี งใหมม่ มี าอยา่ งตอ่ เนอ่ื งนบั ตงั้ แตพ่ รรคไทยรกั ไทย พรรคพลงั ประชาชน จนมาสยู่ คุ ของพรรคเพอื่ ไทย ตอ้ งยอมรบั วา่ ในชว่ งเวลาเกอื บ 20 ปที พี่ รรคนวี้ างรากฐานทางการเมอื งทง้ั ระดบั ชาตผิ า่ นการเลอื กตง้ั ในระดบั ทอ้ งถน่ิ มีการจัดท�ำเครือข่ายทางการเมืองที่เน้นการส่งผู้สมัครและกลุ่มการเมืองของพรรคโดยการสนับสนุนของทั้ง กลุ่มคนเสื้อแดงและกลุ่มประชาชนในพื้นที่ชนบท โดยเฉพาะกลุ่มเกษตรกรเป็นหลัก ท�ำให้การท�ำกิจกรรมของ พรรคเพื่อไทยถึงแม้ไม่ได้ท�ำในนามพรรคการเมืองจากส่วนกลางแต่ยังสามารถขับเคล่ือนความนิยมของพรรค ในระดับพ้ืนท่ีโดยผู้น�ำการเมืองและกลุ่มการเมืองระดับท้องถิ่นอย่างต่อเนื่อง ความเหนียวแน่นของเครือข่าย ความสัมพันธเ์ ชิงอปุ ถมั ภข์ องอดีตนกั การเมืองและกลุม่ การเมอื งในจงั หวัดเชยี งใหม่เกดิ ขึ้นอยา่ งเข้มแข็ง

139 ด้วยบรรยากาศและสถานการณ์ทางการเมืองในช่วงรัฐบาล คสช. ที่จังหวัดเชียงใหม่ถือเป็นพ้ืนท ี่ ที่มีการเคล่ือนไหวทางการเมืองมาอย่างต่อเนื่อง ท้ังจากกลุ่มการเมืองผู้สนับสนุนทางการเมือง เช่นกลุ่มคน เส้ือแดง หรือกลุ่มอิสระ เช่น กลุ่มต่อต้านบ้านพักผู้พิพากษาและจากนักศึกษา, ชนช้ันกลางในจังหวัดเชียงใหม่ การเปน็ พนื้ ทเ่ี มอื งขนาดใหญแ่ ละมสี ถาบนั การศกึ ษาระดบั อดุ มศกึ ษาหลายแหง่ เปน็ องคป์ ระกอบหนงึ่ ในการผลกั ดนั บรบิ ทของการเมอื งเชยี งใหม่ เปน็ การเมอื งในพนื้ ทสี่ าธารณะ นอกจากท�ำใหก้ ารเคลอื่ นไหวทางการเมอื งในพน้ื ท่ี สาธารณะแล้ว การเติบโตของข้อมูลข่าวสารในสื่อออนไลน์เพื่อแสดงออกทางความคิดทางการเมืองก็เกิดขึ้น บ่อยครง้ั ซงึ่ มผี ลต่อพฤติกรรมการเลอื กต้งั ของผูม้ สี ทิ ธิเลือกต้งั ในจังหวัดเชียงใหมม่ ีการเปลยี่ นแปลงไปจากเดิม มากพอสมควร การเกดิ ขน้ึ ของสญุ ญากาศทางการเมอื ง ในชว่ งกวา่ 5 ปที ผ่ี า่ นมาสง่ ผลตอ่ การตน่ื ตวั ทางการเมอื ง พรอ้ ม ๆ กบั การพฒั นาเทคโนโลยดี า้ นการสอื่ สารทสี่ ามารถเขา้ ถงึ ขอ้ มลู และตดิ ตอ่ สอ่ื สารกนั ไดม้ ากขนึ้ ท�ำใหเ้ กดิ การกระตนุ้ ใหพ้ ฤตกิ รรมการเลอื กตง้ั ของผมู้ สี ทิ ธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ ไมว่ า่ จะเปน็ ในเขตเมอื งหรอื ชนบทไมไ่ ด้ ถกู ครอบง�ำโดยระบบหัวคะแนนหรอื ชนชนั้ น�ำมากเหมอื นการเลือกตั้งครัง้ ที่ผ่าน ๆ มาอีกตอ่ ไป พรรคการเมือง ต้องปรับบทบาทในการท�ำหน้าท่ีตัวแทนทางการเมืองท่ีเน้นการต่อสู้ในเชิงนโยบายมากข้ึน แม้พ้ืนฐานคะแนน เสียงส่วนใหญ่ของจังหวัดเชียงใหม่จะเป็นของพรรคเพื่อไทย แต่ด้วยระบบการเลือกตั้งที่น�ำไปสู่การนับคะแนน ทุกคะแนนให้แก่พรรคการเมือง ส่งผลให้พรรคการเมืองต้องคาดหวังคะแนนทุกคะแนนเสียงในพ้ืนที่แม้ไม่ชนะ การเลือกต้ังก็ตาม นอกจากการใช้นโยบายในการหาเสียงแล้ว ในการเลือกต้ังการแสดงออกถึงขั้วทางการเมือง ของพรรคการเมืองต่าง ๆ ยังคงปรากฏให้เห็น สืบเนื่องมาจากประสบการณ์ของความขัดแย้งทางการเมือง ในอดตี ทจี่ งั หวดั เชยี งใหมถ่ อื เปน็ รากฐานหนงึ่ ของการแสดงออกซงึ่ ความขดั แยง้ ท�ำให้ การเลอื กขา้ งทางการเมอื ง เป็นประเด็นในการหาเสยี งในพื้นที่รอบนอกอ�ำเภอเมอื งเชยี งใหม่ แต่ในเขตอ�ำเภอเมืองที่มกี ลุ่มผมู้ สี ิทธิเลือกตั้ง ครงั้ แรกและชนชนั้ กลางคอ่ นขา้ งมาก การรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตง้ั ของพรรคการเมอื ง เนน้ เรอ่ื งการเปลยี่ นแปลง ทางการเมอื งสังคม การพฒั นาเศรษฐกิจและนโยบายการพัฒนาเมืองเชยี งใหม่เปน็ หลกั ปัจจัยส�ำคัญของความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในจังหวัดเชียงใหม่คือ กลุ่มผู้มีสิทธิเลือกต้ังครั้งแรก ในจงั หวดั เชยี งใหม่ ซงึ่ เปน็ กลมุ่ ทมี่ คี วามสนใจและตนื่ ตวั ทางการเมอื งสงู พรรคการเมอื งหลายพรรคใหค้ วามส�ำคญั กับคนกลุ่มน้ี เห็นได้จากการจัดต้ังกลุ่มคนรุ่นใหม่ท�ำงานการเมืองกับพรรคในพื้นที่ในรูปแบบของอาสาสมัคร และช่วยรณรงค์หาเสียง และท�ำงานกับพรรคเพ่ือฝึกประสบการณ์ บทบาทของคนรุ่นใหม่ในการเลือกต้ังคร้ังน ้ี ไมใ่ ชเ่ พยี งแคก่ ารลงคะแนนเสยี งครงั้ แรก แตย่ งั รวมไปถงึ ความสามารถในการใชส้ อ่ื ออนไลนข์ องคนรนุ่ ใหมท่ เ่ี ออื้ ตอ่ การประชาสัมพันธ์ให้แก่พรรคการเมืองและนักการเมือง ท่ีท�ำให้หลายพรรคการเมืองท่ีแข่งขันการเลือกตั้งใน จังหวัดเชียงใหม่นอกเหนือจากรูปแบบของการรณรงค์หาเสียงด้วยการพบปะประชาชนในชุมชน การไปร่วม งานประเพณี พิธีกรรมต่าง ๆ ของชุมชน การแจกใบแนะน�ำตัว การจัดท�ำป้ายผู้สมัคร และการจัดเวทีปราศรัย อย่างที่เคยท�ำมาแล้ว รูปแบบการรณรงค์หาเสียงเลือกต้ังด้วยการใช้ส่ือออนไลน์ (Social Media) กลายเป็น รูปแบบท่ีมีความจ�ำเป็นอย่างย่ิง พรรคการเมือง ผู้สมัคร ส.ส. และเครือข่ายผู้สนับสนุนท้ังพรรคการเมืองและ ผู้สมคั ร โดยจะมีช่องทางสื่อออนไลน์พืน้ ฐานคือ LINE และ Facebook

140 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ การปรับตัวของพรรคการเมืองในการรณรงค์หาเสียงเลือกต้ังมีความแตกต่างอย่างชัดเจนในส่วนของ พื้นที่ในเขตเมืองกับเขตชนบท สภาพบริบทที่มีความแตกต่างกันมากส่งผลให้พรรคการเมืองมีการใช้กลยุทธ ์ การหาเสยี งทแี่ ตกตา่ งกนั ไปตามลกั ษณะพน้ื ทเ่ี ขตเลอื กตงั้ ของตน พรรคการเมอื งทกุ พรรคทลี่ งแขง่ ขนั ในเขตเมอื ง ใช้สื่อออนไลน์ทั้งเฟสบุ๊ค,ไลน์และทวิตเตอร์ค่อนข้างมาก และมีการโพสต์ข้อความรูปภาพต่าง ๆ เพื่อให้เกิด การเชอ่ื มตอ่ กบั กลมุ่ คนชนชนั้ กลางและคนรนุ่ ใหมใ่ นพนื้ ท่ี ในขณะทผี่ สู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ ในเขตพน้ื ทนี่ อกอ�ำเภอเมอื ง ด้วยสภาพภูมิศาสตร์ของจังหวัดเชียงใหม่ท่ีมีหุบเขาและชุมชนอยู่กระจัดกระจาย ที่มีความหลากหลายของ กลมุ่ ชาตพิ นั ธ์ุ ท�ำใหก้ ารหาเสยี งจะตอ้ งอาศยั วธิ กี ารเขา้ หาชมุ ชน การใชป้ า้ ยหาเสยี ง แจกแผน่ พบั และเขา้ พบปะ พูดคุยกับผู้น�ำชุมชน ซึ่งตอกย้�ำระบบวัฒนธรรมของพื้นที่ในการเข้าถึง การสร้างความสัมพันธ์ที่ขยายไปถึง การจัดเครือขา่ ยความสมั พนั ธเ์ ชงิ อุปถมั ภใ์ นการเลอื กต้ังด้วย การรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งของพรรคการเมืองในจังหวัดเชียงใหม่ยังคงอาศัยระบบหัวคะแนน ทเ่ี ชอ่ื มโยงผลประโยชนร์ ะหวา่ งผสู้ มคั รรบั เลอื กตงั้ กบั ประชาชน ทงั้ ในรปู แบบของตวั เงนิ และขอ้ เสนอในรปู แบบ อ่ืน ๆ เช่น การช่วยเหลือผ่านนโยบาย หรือการสนับสนุนและพัฒนาความจ�ำเป็นของสาธารณูปโภคในชุมชน ระบบอปุ ถมั ภร์ ะหวา่ งพรรคการเมอื ง นกั การเมอื ง กลมุ่ การเมอื งทอ้ งถน่ิ และประชาชนในพนื้ ทจ่ี งั หวดั เชยี งใหม ่ มคี วามมน่ั คงและเปน็ สงิ่ ทหี่ ลอ่ เลย้ี งอ�ำนาจทางการเมอื งของพรรคการเมอื งและผนู้ �ำการเมอื ง กระบวนการคดั สรร ผสู้ มคั รรบั เลอื กตง้ั ของพรรคการเมอื งในจงั หวดั เชยี งใหมม่ แี นวทางทแี่ ตกตา่ งกนั ของแตล่ ะพรรค แตพ่ รรคเพอ่ื ไทย ยงั คงเชอื่ มนั่ ถงึ ฐานเสยี งของพรรคทท่ี �ำใหส้ ง่ ผสู้ มคั รทง้ั 8 เขตเปน็ ผทู้ เี่ ปน็ อดตี ส.ส. ทง้ั สนิ้ ในขณะทพี่ รรคการเมอื ง อื่น ๆ ยงั คงอาศัยการคดั เลือกผสู้ มัครดว้ ยคณุ ลักษณะของตัวบคุ คล ช่อื เสียง หรอื เคยมีบทบาทในชมุ ชนมาก่อน เน่ืองจากการมีต้นทุนทางสังคมเป็นฐานรองรับจะช่วยท�ำให้การเชื่อมเครือข่ายอุปถัมภ์กับการรณรงค์หาเสียง เลอื กต้งั งา่ ยข้นึ พฤตกิ รรมในการเลอื กตงั้ ของประชาชนมกี ารเปลยี่ นแปลงไปจากในอดตี คอื มคี วามตนื่ ตวั ทางการเมอื ง จากการรบั สอ่ื ขอ้ มลู ขา่ วสารจากหลายชอ่ งทาง และจากบทเรยี นความขดั แยง้ ทางการเมอื งในอดตี การเลอื กตง้ั ส�ำหรบั ประชาชนจงึ มคี วามส�ำคญั ทไ่ี มใ่ ชแ่ คก่ ารเลอื ก ส.ส. อกี ตอ่ ไป แตเ่ ปน็ การเลอื กทศิ ทางของการเมอื งระดบั ชาต ิ และการเลือกนโยบายท่ีประชาชนคิดว่าหากลงคะแนนเสียงไปควรจะมีผลตอบแทนของนโยบายท่ีเป็นรูปธรรม ผนู้ �ำชมุ ชน หวั คะแนนยงั คงมบี ทบาทในการชน้ี �ำ โนม้ นา้ วประชาชนในชมุ ชนใหเ้ ลอื กพรรคการเมอื งหรอื ผสู้ มคั ร ทต่ี นสนบั สนนุ แตไ่ มส่ ามารถควบคมุ การตดั สนิ ใจลงคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั ไดอ้ ยา่ งเดด็ ขาด ความเปลยี่ นแปลงของ พฤตกิ รรมการเลอื กตง้ั ของประชาชนมสี าเหตมุ าจาก 3 ประเดน็ หลกั ๆ ดงั น้ี ประการแรก มาจากความตอ้ งการ ในการมสี ว่ นรว่ มทางการเมอื งผา่ นการเลอื กตงั้ อนั เกดิ จากความอดั อน้ั ของบรรยากาศทางการเมอื งภายหลงั จาก การรัฐประหารต้งั แต่ พ.ศ.2557 ท่ีท�ำให้การเลือกตงั้ มคี วามหมายตอ่ วถิ ชี วี ติ มากข้ึน ประการที่สอง เกิดมาจาก ระบบการเลอื กตง้ั ภายใตร้ ฐั ธรรมนญู พ.ศ.2560 ทมี่ กี ารใชร้ ะบบจดั สรรปนั สว่ นผสม ท�ำใหม้ พี รรคการเมอื งมากขนึ้ และมีพรรคการเมืองใหม่ ๆ เกิดขึ้น สร้างบรรยากาศของการเมืองการเลือกต้ังที่มีสีสัน ความหลากหลายทั้งใน พ้ืนที่และในสื่อทุกช่องทาง ท�ำให้เกิดการแลกเปล่ียนข้อมูลในสังคมมาก ประการท่ีสาม ปัญหาทางเศรษฐกิจ

141 และสงั คมท่กี ระตุ้นให้ประชาชนมคี วามคาดหวงั ทางการเมืองและตอ้ งการรฐั บาลใดก็ตามทส่ี ามารถน�ำนโยบาย หาเสียงมาช่วยแก้ปัญหาได้จริง พร้อมท้ังสร้างการเปล่ียนแปลงการเมืองให้ม่ันคงมีเสถียรภาพมากกว่าสร้าง ความขดั แย้งทางการเมอื งดงั ท่เี คยเกดิ ข้นึ ในอดตี แม้ในช่วงของการเลือกต้ังในวันที่ 24 มีนาคม 2562 ท่ียังคงอบอวลไปด้วยความขัดแย้งของอ�ำนาจ และผลประโยชนแ์ ตใ่ นการเลอื กตงั้ ครง้ั นไี้ ดส้ รา้ งพฒั นาการในการรบั รขู้ อ้ มลู ขา่ วสาร และการตนื่ ตวั ทางการเมอื ง ของประชาชนอยา่ งเหน็ ไดช้ ดั เจน ความผกู พนั ทางการเมอื งของประชาชนทพ่ี ฒั นามาสคู่ วามผกู พนั ตอ่ พรรคการเมอื ง และนโยบายพรรคส่งผลให้ประชาชนเกิดการเรียนรู้บทบาทหน้าท่ีของพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยท่ีให ้ ความส�ำคญั ตอ่ การใชส้ ทิ ธเิ ลอื กตง้ั และการตดิ ตามขอ้ มลู ขา่ วสารทางการเมอื งซงึ่ ถอื เปน็ บนั ไดขนั้ หนง่ึ ของการตงั้ มนั่ ในระบอบประชาธิปไตย หากพิจารณาจากประวัติศาสตร์การเลือกต้ังของจังหวัดเชียงใหม่จะเห็นว่าพัฒนาการ และวิวัฒนาการของความรู้ ความเข้าใจและพฤติกรรมทางการเมือง ไม่ได้ข้ึนอยู่กับอ�ำนาจของเงินหรือบุคคล แตเ่ พยี งอยา่ งเดยี วอกี ตอ่ ไป แตค่ วามเขม้ แขง็ ของพรรคการเมอื งและการสรา้ งบรรยากาศทางการเมอื งทม่ี เี สรภี าพ ส่งผลตอ่ ความตืน่ ตวั ทางการเมอื งมากข้นึ ดังนั้น ความส�ำคัญของการเลือกตั้งจึงไม่ใช่แค่เร่ืองของการได้ตัวแทนไปท�ำหน้าที่ในระบบรัฐสภา แต่เป็นการฝึกฝนการใช้อ�ำนาจทางการเมืองของประชาชนได้ใช้สิทธิอ�ำนาจทางการเมืองของตนเองตาม ระบอบประชาธปิ ไตยทอ่ี ยบู่ นฐานของเสรภี าพและความเทา่ เทยี ม จนน�ำไปสกู่ ระบวนการเรยี นรทู้ ส่ี รา้ งการเมอื ง ท่ีมีคณุ ภาพในอนาคตได้ 6.2 ข้อเสนอแนะของการศึกษาวิจัยนี้ 1. การส่งเสริมบทบาทของพรรคการเมืองผ่านสาขาพรรคและท�ำงานในรูปแบบของภาคีระหว่าง คณะกรรมการการเลือกต้ัง ฝ่ายปกครอง พรรคการเมือง นักการเมือง สถาบันการศึกษาในการ จดั กจิ กรรมสง่ เสรมิ ประชาธปิ ไตย การใหค้ วามรแู้ ละการสรา้ งบรรยากาศของพนื้ ทปี่ ระชาธปิ ไตย ท้ังในพื้นที่สาธารณะและสถาบันการศึกษา เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่หลากหลาย ลดความขดั แย้ง 2. การส่งเสริมบทบาทคณะกรรมการการเลือกต้ังในการจัดการเลือกตั้งโดยอิสระ มีการอบรมและ พัฒนาเจ้าหน้าที่หรืออาสาสมัครในการจัดการการเลือกต้ัง และมีการก�ำหนดแผนและขั้นตอน ในการประชาสัมพันธ์เพื่อให้ข้อมูลเก่ียวกับการเลือกต้ังแก่ประชาชน เพื่อให้ประชาชนผู้มีสิทธิ ลงคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจในระบบการเลอื กตงั้ กฎเกณฑท์ เ่ี กยี่ วกบั การเลอื กตง้ั ท่ีจะน�ำมาสู่การลงคะแนนเสยี งท่มี ีคุณภาพ

142 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ 3. หน่วยงานของรัฐ โดยเฉพาะคณะกรรมการการเลือกตั้งควรมีการพัฒนาและใช้เทคโนโลยี ในเร่ืองของการจัดเก็บรวบรวมข้อมูล และการเผยแพร่ข้อมูลอย่างชัดเจนเกี่ยวกับการเลือกต้ัง ทั้งในเชิงสถิติตัวเลขและในเชิงคุณภาพ เพื่อให้เกิดการบริหารจัดการเลือกตั้งและการส่งเสริม การมีส่วนร่วมของประชาชนได้อย่างมีประสทิ ธิภาพ 4. เมื่อส่ือออนไลน์เป็นเครื่องมือทางการเมืองมากข้ึน การให้ความรู้ประชาชนจึงจ�ำเป็นและส�ำคัญ โดยเฉพาะความรเู้ กย่ี วกบั การรูเ้ ทา่ ทนั สอ่ื 5. การสง่ เสรมิ พรรคการเมอื งในการน�ำเสนอนโยบาย และพฒั นานโยบายของพรรคการเมอื งทมี่ าจาก ความต้องการของประชาชนจะช่วยลดบทบาทของหัวคะแนนและการตอบแทนผลประโยชน์ ผ่านการซื้อเสียงได้ รัฐบาล พรรคการเมือง และคณะกรรมการการเลือกตั้งควรเปิดโอกาสให้ ประชาชนร่วมน�ำเสนอความตอ้ งการเพ่อื น�ำไปสปู่ ระเด็นเชิงนโยบายเพื่อพัฒนาไปสู่นโยบายของ พรรคการเมืองที่จะช่วยเสริมการมีส่วนร่วมและการตื่นตัวทางการเมือง สร้างความเป็นเจ้าของ พรรคการเมืองรว่ มกัน 6. ควรส่งเสริมความหลากหลายทางสังคมและวัฒนธรรมทางการเมืองผ่านพรรคการเมืองและ การเลือกตั้งทั้งในเรื่อง เพศ อายุ และชาติพันธุ์ เพ่ือเปิดพื้นที่การมีส่วนร่วมของคนทุกกลุ่ม ให้เกดิ การเรยี นร้ทู างการเมืองในเรื่องของสทิ ธิ ความเท่าเทยี ม และความเสมอภาคซ่ึงจะน�ำมาสู่ การวางรากฐานของกระบวนการสรา้ งประชาธิปไตยอย่างแทจ้ รงิ 7. ควรลดขอ้ จ�ำกดั ในการรบั รขู้ อ้ มลู ขา่ วสารในทางการเมอื งทถ่ี กู ตอ้ งของประชาชนโดยเฉพาะในพน้ื ที่ หา่ งไกลและในพน้ื ทช่ี นบท ควรใชส้ อ่ื เสยี งตามสายและผนู้ �ำชมุ ชนเปน็ กลไกส�ำคญั ในการสง่ เสรมิ ความรทู้ ถี่ กู ตอ้ งเทา่ เทยี มใหแ้ กป่ ระชาชน กกต.และหนว่ ยงานภาครฐั ควรรว่ มกบั พรรคการเมอื ง ในการจดั เดนิ สายใหค้ วามรู้ สรา้ งความเขา้ ใจเรอ่ื งระบบการเลอื กตง้ั นโยบายพรรคและการพบปะ ประชาชนรว่ มกนั 8. บทบาททางวิชาการของนักวิชาการท้ังในสถาบันการศึกษาและในพื้นท่ีสาธารณะในการให้ ความรแู้ ละน�ำเสนอความคดิ เหน็ ทหี่ ลากหลายในทางการเมอื งควรมอี สิ ระ เพอื่ ใหเ้ กดิ กระบวนการ แลกเปล่ยี นเรียนรตู้ อ่ ยอดความเขา้ ใจเรอื่ งของประชาธิปไตยตอ่ ไป

143 เอกสารอ้างอิง ภาษาอังกฤษ Alexander, Gerard. (2002). The Sources of Democratic Consolidation. Ithaca, NY, and London: Cornell University Press. IDEA. 2014. Electoral Management Design. Retrieved from https://www.idea.int/sites/default/ files/publications/electoral-management-design-2014.pdf Linz, Juan L., & Alfred Stephan. (1996). Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe. Baltimore and London: Johns Hopkins University Press. Rose, Richard and Shin, Doh. (2001). Democratization Backwards: The Problem of Third-Wave Democracies. British Journal of Political Science. 31-331. Richard Rose, & Doh Chull Shin. (2001). Democratization Backwards: The Problem of Third-Wave Democracies. British Journal of Political Science, Vol. 31, No. 2, pp. 331-354. Thai PBS Online. (2562, 1 มนี าคม). เลอื กตง้ั 2562 : เชก็ ชอื่ 51.4 ลา้ นคนตรวจสทิ ธเิ ลอื กตง้ั สบื คน้ จากhttps:// news.thaipbs.or.th/content/278084

144 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ภาษาไทย กนก วงษ์ตระหง่าน. (2528). การเมืองในระบอบประชาธปิ ไตย. กรงุ เทพฯ: จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . กรุงเทพธุรกิจ. (2562, 1 มีนาคม). เปิดยอดผู้มีสิทธิเลือกตั้ง 24 มีนาคม นี้ รวม 51.4 ล้านคน. กรุงเทพธุรกิจ ออนไลน์. สืบคน้ จาก https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/828368 กรมการปกครอง. (2561). สถติ จิ ำ� นวนประชากรและบา้ น. ส�ำนกั บรหิ ารการทะเบยี น กรมการปกครอง กระทรวง มหาดไทย. สืบค้นจาก https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statINTERNET/#/Table- Template/Area/statpop จริ าภรณ์ ด�ำจนั ทร.์ (2560). การเปลยี่ นผา่ นประชาธปิ ไตยทไ่ี มต่ งั้ มนั่ : ความลม้ เหลวของการทำ� ใหเ้ ปน็ ประชาธปิ ไตย ในประเทศไทย (วิทยานิพนธ์รฐั ศาสตรดษุ ฎีบัณฑิต). จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . กรุงเทพฯ ช�ำนาญ จนั ทรเ์ รอื ง. (2560, 6 ธนั วาคม). เขา้ ใจการเลอื กตงั้ ส.ส.แบบงา่ ย ๆ. กรงุ เทพธรุ กจิ ออนไลน.์ สบื คน้ จาก https://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/643289 ชนิ ภัทร์ สมุทรชัย. (2546). ท้องถ่ินนิยมกับชยั ชนะของพรรคไทรักไทยในการเลือกตัง้ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2544 ในจงั หวดั เชยี งใหม.่ (วทิ ยานพิ นธร์ ฐั ศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวชิ าการเมอื งและการปกครอง) มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่ เชียงใหม่นิวส์. (2562, 27 มกราคม). “ประชารัฐเขต1เชียงใหม่” เปิดตัว “สจ.หนุ่ย-พจนารถ” พร้อมลุยสู้ศึก เลอื กต้งั ส.ส. สบื คน้ จาก https://www.chiangmainews.co.th/page/archives/900054/ ณสดมภ์ ธติ ปิ รชี า. (2560). ระบบเลอื กตง้ั และการจดั การเลอื กตง้ั : เปา้ หมายและผลลพั ธท์ างการเมอื ง (วทิ ยานพิ นธ์ รัฐศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวชิ าการปกครอง). จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย. กรงุ เทพฯ ณัชชาภัทร อมรกุล, อรรถสิทธ์ิ พานแก้ว และฐิติกร สังข์แก้ว. (2562). ความหวังและความน่าจะเป็น ฉากทศั นพ์ รรคการเมอื งไทย ภายใตร้ ฐั ธรรมนญู พ.ศ. 2560. กรงุ เทพฯ: วทิ ยาลยั การเมอื งการปกครอง สถาบันพระปกเกล้า. ไทยรัฐออนไลน์. (2562, 22 พฤษภาคม). ผู้กองธรรมนัส” โวเลือกต้ังซ่อมเชียงใหม่เขต 8 พลังประชารัฐ ไดท้ ่ีนั่งแน.่ ไทยรัฐออนไลน.์ สืบคน้ จาก https://www.thairath.co.th/news/politic/1573598 ทีมข่าวการเมืองไทยพีบีเอส. (2562, 1 มีนาคม). เลือกตั้ง 2562: เช็กช่ือ 51.4 ล้านคนตรวจสิทธิเลือกตั้ง. ไทยพีบีเอส. สบื คน้ จาก https://news.thaipbs.or.th/content/278084 ทีมข่าวนโยบาย-การเมือง. (2562, 27 มกราคม). “ประชารัฐเขต 1 เชียงใหม่” เปิดตัว “สจ.หนุ่ย-พจนารถ” พรอ้ มลยุ สู้ศึกเลือกตง้ั ส.ส.. เชียงใหมน่ วิ ส์. สบื ค้นจาก https://www.chiangmainews.co.th/page/ archives/900054 ทีมข่าวนโยบาย-การเมือง. (2562, 27 มกราคม). เจาะสนามสส.เชียงใหม่ 9 ที่นั่ง “สูตรผสม ทุ่มหนักกว่า ทกุ ครงั้ ”. เชยี งใหมน่ วิ ส.์ สบื คน้ จาก https://www.chiangmainews.co.th/page/archives/899641

145 ทมี ขา่ วภมู ภิ าค. (2562, 28 มกราคม). “พลงั ประชารฐั เขต 1 เชยี งใหม”่ เปดิ ตวั “สจ.หนยุ่ -พจนารถ” พรอ้ มลยุ สู้ศึกเลอื กต้ัง ส.ส.. สยามรัฐออนไลน์. สบื คน้ จาก https://siamrath.co.th/n/62868 ทีมขา่ วสังคม-สตร.ี (2562, 21 พฤษภาคม). สัญญาณดี! สัดสว่ น ‘ส.ส.-ส.ว.ผหู้ ญิง’ ปี 2562 กระเพอื่ มประเดน็ ด้านสังคม. มติชนออนไลน์. สืบค้จาก https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/ news_1503544 ธนกร วงษป์ ญั ญา. (2561). “ธนาธรเปดิ ตวั อนาคตใหม่ พรรคทางหลกั ไมใ่ ชท่ างเลอื ก ยำ�้ จดุ ยนื ประชาธปิ ไตย”, The Standard. สืบคน้ จาก https://thestandard.co/thanathorn-the-new-future-party/ นครินทร์ เมฆไตรรัตน์. (2554). การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร คร้ังที่ 25 วันที่ 23 ธันวาคม 2550. สถาบันพระปกเกล้า. สบื คน้ จาก http://wiki.kpi.ac.th/index นฤมล วรรณพริ้ง. (2562, 18 มีนาคม). กกต. เชียงใหม่ สรุปยอดผู้มาใช้สิทธิเลือกต้ังล่วงหน้านอกเขตจังหวัด รวมทงั้ 9 เขต คดิ เปน็ รอ้ ยละ 96.52. ศูนยเ์ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร ส�ำนักประชาสมั พนั ธ์ เขต 3 จังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นจาก https://region3.prd.go.th/ct/news/viewnews. php?ID=190318170215 นมิ ติ ร จนิ าวลั ย.์ (2561, 27 กรกฎาคม). พรรคการเมอื ง : ความฝนั ทจ่ี ะเปน็ สถาบนั ทางการเมอื งของประชาชน. มติชนออนไลน.์ สืบคน้ จาก https://www.matichon.co.th/article/news_1061475 ประจักษ์ ก้องกีรติ. (2559, 11 กุมภาพันธ์). ระบบเลือกตั้ง “จัดสรรปันส่วนผสม”: ปัญหาและทางออก. ประชาไทออนไลน์. สบื ค้นจาก https://prachatai.com/journal/2016/02/64002 ประชัน รักษ์พงษ์. (2544). กระบวนการเลือกต้ังและปัจจัยในการตัดสินใจเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จงั หวดั เชยี งใหม่ (รายงานผลการวจิ ัย). กรุงเทพฯ: สถาบนั พระปกเกล้า. ประชาไท. (2559) ประจักษ์ ก้องกีรต.ิ 11 กมุ ภาพนั ธ์ 2016.ระบบเลือกต้ัง “จดั สรรปันสว่ นผสม”: ปญั หาและ ทางออก สบื ค้นจาก https://prachatai.com/journal/2016/02/64002 ประชาไทออนไลน์. (2561, 26 กันยายน). ผลโพล นศ. มช. 24% อยากให้ ‘ทักษิณ’ เป็นนายกฯ คนต่อไป ตามด้วย ‘ธนาธร-อภิสิทธิ์-เนติวิทย์. ประชาไทออนไลน์. สืบค้นจาก https://prachatai.com/ journal/2018/09/78865 ประชาไทออนไลน.์ (2562, 24 มนี าคม). ใบเหลอื ง ใบสม้ ใบแดง สง่ ผลอยา่ งไรตอ่ การเลอื กตงั้ . ประชาไทออนไลน์ สืบคน้ จาก https://prachatai.com/journal/2019/03/81692 ปิยดา มหาบุญญานนท์. (2547). ปัญหาการจัดการสาขาพรรคไทยรักไทยในจังหวัดเชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์ รฐั ศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการเมืองและการปกครอง). มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม.่ เชียงใหม.่ ปรุ วชิ ญ์ วฒั นสขุ . (2557). การปฏริ ปู ระบบการเลอื กตง้ั กบั เปลยี่ นแปลงระบบพรรคการเมอื งและการเปน็ ตวั แทน ในรัฐสภา : ศึกษาเปรียบเทียบระหว่างไทยกับนิวซีแลนด์ (วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขา วิชาการปกครอง). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. กรุงเทพฯ

146 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ ปุรวิชญ์ วัฒนสุข. (2562). ระบบเลือกต้ังแบบจัดสรรปันส่วนผสมคิดคะแนนอย่างไร?. เว็บไซต์มุมความรู้ สถาบนั พระปกเกลา้ . สบื คน้ จาก https://www.kpi-corner.com/content/5989/content130262-2 พศิ าล พนั ธเุ สนยี .์ (2553). กลยทุ ธใ์ นการหาเสยี งเลอื กตง้ั ของผสู้ มคั รนายกเทศมนตรนี ครเชยี งใหมใ่ นการเลอื กตง้ั วันที่ 4 ตุลาคม 2552 (วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการเมืองและการปกครอง). มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. เชยี งใหม.่ เพียงกมล มานะรัตน์. (2547). การเมืองเรื่องการเลือกต้ัง: ศึกษาการหาเสียงเลือกตั้งวันท่ี 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เขตเลือกต้ังท่ี 5 จังหวัดเชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการปกครอง). จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย. กรงุ เทพฯ ไพลนิ ภจู่ นี าพนั ธ.์ุ (2560). บทบาทผหู้ ญงิ ในการสรา้ งความเสมอภาคทางการเมอื งและงานอาสาสมคั รพฒั นาสงั คม. วารสารส�ำนักบัณฑิตอาสาสมัคร. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปีท่ี 14 ฉบับท่ี 1 กรกฎาคม – ธันวาคม 2560 น. 163 – 203 โพสตท์ เู ดยอ์ อนไลน.์ (2556, 14 ตลุ าคม). ตระกลู การเมอื งไทยยดึ เวทรี ง้ั อนั ดบั โลก. โพสตท์ เู ดยอ์ อนไลน.์ สบื คน้ จาก https://www.posttoday.com/politic/news/252913 โพสต์ทูเดย์ออนไลน์. (2561, 18 ธันวาคม). “อนาคตใหม่” บทพิสูจน์บนความขัดแย้ง.โพสต์ทูเดย์ออนไลน์. สืบคน้ จาก https://www.posttoday.com/politic/analysis/574256 มตชิ นออนไลน.์ (2562, 28 กุมภาพนั ธ)์ . มท.เผย คนไทยมสี ิทธิเลอื กตง้ั 51.4 ลา้ นคน คนร่นุ ใหม่ 7.3 ล้านคน. สบื คน้ จาก https://www.matichon.co.th/wp-content/uploads/2019/02/1.pdf มานิตย์ จุมปาม และพรสันต์ เล้ียงบุญเลิศชัย. (2012). การน�ำระบบการเลือกตั้งผู้สมัครรอบแรก (Primary Election) มาใช้ในการคัดเลือกผู้สมัครเป็นตัวแทนของพรรคการเมืองในการเลือกต้ังในประเทศไทย. Huachiew Chalermprakiet Law Journal, 3(1), 95-98. สบื คน้ จาก https://www.tci-thaijo.org/ index.php/lawhcu/article/view/157832 ราชกิจจานเุ บกษา เผยแพร่ประกาศโดยส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกต้งั วันที่ 29 พฤศจกิ ายน 2561 วสี ภูเต็มเกียรติ. (2556, 31 มีนาคม). ผาสุก พงษ์ไพจิตร ปาฐกถา ‘ความเหลื่อมล้�ำกับคณาธิปไตย’ ใน เวทีเทศกาลความเป็นธรรม ‘Just&Fair Society Festival’ การเมืองคณาธิปไตยระดับชาติ-ท้องถ่ิน บ่อเกิดความไม่เป็นธรรม. ส�ำนักข่าวอิสรา. สืบค้นจาก https://www.isranews.org/community/ comm-interview/20292-dsgshdhd.html วัชราภรณ์ จุ้ยลําเพ็ญ. (2560). คณะกรรมการการเลือกตั้ง. โดย ส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. สืบคน้ จาก https://library2.parliament.go.th/ebook/content-issue/2560/hi2560-038.pdf วฒั นา สกุ ณั ศลี . (2555). จากการเมอื งของรากหญา้ สปู่ ระชาธปิ ไตย 100%. ใน วสนั ต์ ปญั ญาแกว้ (บรรณาธกิ าร), การเมอื งประชาธปิ ไตยในทอ้ งถนิ่ ภาคเหนอื . เชยี งใหม:่ ศนู ยว์ จิ ยั และบรกิ ารวชิ าการ คณะสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม.่

147 วทิ ยาลยั พฒั นาการปกครองทอ้ งถน่ิ . (2551). สตรกี บั การเมอื ง: ความเปน็ จรงิ พน้ื ทที่ างการเมอื ง และการขบั เคลอ่ื น. นนทบุร:ี สถาบนั พระปกเกลา้ วรี ะพงศ์ เชาวลติ . (2561). บทบาทของพรรคการเมอื งไทยกบั การเลอื กตง้ั ในรฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2560. วารสารวิชาการสถาบันเทคโนโลยีแห่งสุวรรณภูมิ, Vol. 4, No. Special, น. 431 – 443. เว็บไซต์รัฐสภาไทย. (2562). สถิติการเลือกตั้งสมาชิกผู้แทนราษฎรที่เป็นการเลือกต้ังท่ัวไป. รัฐสภาไทย. สืบคน้ จาก https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parliament_parcy/ewt_dl_link. php?nid=8463&filename=index เวียงรัฐ เนติโพธ์ิ. (2558). หีบบัตรกับบุญคุณ การเมืองการเลือกต้ังและการเปลี่ยนแปลงเครือข่ายอุปถัมภ์. เชยี งใหม่: ศูนยอ์ าเซยี นศกึ ษา. รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2560 และ พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา่ ดว้ ยการเลอื ก ตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2561. ศุทธิกานต์ มีจ่ัน . (2556). พฤติกรรมการเลือกตั้งและทัศนคติเกี่ยวกับการซื้อเสียงของเขตจังหวัดภาคอีสาน กรณีตัวอยา่ งจงั หวัดมหาสารคาม. วารสารสถาบนั พระปกเกลา้ กันยายน - ธนั วาคม 2556. ศุภมิตร ปิติพัฒน์ (2562, 16 สิงหาคม) ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ กับการศึกษารัฐศาสตร์เมืองไทย และเทวดา แห่งประวัติศาสตร์. ใน The 101 World สืบค้นจาก https://www.the101.world/thanet-and- the-study-of-political-science-in-thailand/ สติธร ธนานิธิโชติ และ ธนพันธ์ ไล่ประกอบทรัพย์. (2561). ไพรมารีโหวต ความรู้ฉบับปูพื้น. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกลา้ . สตธิ ร ธนานิธโิ ชต.ิ (2555). การสรา้ งความเข้มแขง็ ให้แกพ่ รรคการเมอื งไทย. กรงุ เทพฯ: สถาบนั พระปกเกล้า. สติธร ธนานิธิโชติ. (2556). ตระกูลการเมืองในระบอบประชาธิปไตยของไทย. วารสารสถาบันพระปกเกล้า, 11(2), น. 5-23. สตธิ ร ธนานธิ โิ ชต.ิ (2558). ความไดเ้ ปรยี บในสนามเลอื กตง้ั ของทายาทตระกลู นกั การเมอื ง.วารสารสงั คมศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั , ปที ี่ 45 ฉบบั ที่ 2 กรกฎาคม-ธนั วาคม, น. 49-74. สถาบนั พระปกเกลา้ . (2551). สตรกี บั การเมอื ง: ความเปน็ จรงิ พนื้ ทท่ี างการเมอื ง และการขบั เคลอ่ื น. วทิ ยาลยั พฒั นาการปกครองทอ้ งถนิ่ , สถาบนั พระปกเกลา้ สบื คน้ จาก http://www.kpi.ac.th/media_kpiacth/ pdf/M10_184.pdf สถาบนั พระปกเกลา้ (2562, 7 มกราคม). อ�ำนาจสารพดั “ใบ” ทใ่ี ชก้ ับการเลอื กตงั้ สบื ค้นจาก https://www. kpi-corner.com/content/5595/content070162-1 สมชัย แสนภูมี. (2557). การจัดองค์กรพรรคภายใต้การน�ำของทักษิณ ชินวัตร : ศึกษากรณีพรรคไทยรักไทย พรรคพลังประชาชน และพรรคเพ่ือไทย. (วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการเมืองและ การจดั การปกครอง). จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . กรุงเทพฯ

148 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ สมพันธ์ เตชะอธิกและคณะ. (2553). การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมืองในการออกเสียงประชามติและ พฤติกรรมการเลอื กตัง้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร 2550: จ.ขอนแกน่ . กรงุ เทพฯ: สถาบนั พระปกเกล้า. สยามรฐั ออนไลน.์ (2562, 28 มกราคม). “พลังประชารฐั เขต 1 เชยี งใหม”่ เปิดตัว “สจ.หนยุ่ -พจนารถ” พร้อม ลยุ สู้ศกึ เลือกตงั้ ส.ส. สืบคน้ จาก https://siamrath.co.th/n/62868 ส�ำนกั ขา่ วกรมประชาสมั พนั ธ์ (2562, 4 มนี าคม). ผอ.กกต.เชยี งใหม ่ เผยขอ้ มลู พนื้ ฐานการเลอื กตง้ั  ส.ส. ป ี 2562  ของจังหวัดเชียงใหม่. ส�ำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์. สืบค้นจาก http://thainews.prd.go.th/th/ news/print_news/TCATG190304171608912 ส�ำนักข่าวอิสรา. (2556, 31 มีนาคม). ‘ผาสุก พงษ์ไพจิตร’: การเมืองคณาธิปไตยระดับชาติ-ท้องถิ่น บ่อเกิด ความไมเ่ ปน็ ธรรม. สบื คน้ จาก https://www.isranews.org/community/comm-interview/20292- dsgshdhd.html ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. (2557). ข้อมูลสถิติการเลือกต้ังสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2554. เอกสารวิชาการอิเล็กทรอนิกส์ ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. สืบค้นจาก https://www.ect. go.th/ect_th/download/article/article_20170405163102.pdf ส�ำนกั งานคณะกรรมการการเลอื กตง้ั . (2559). การเลอื กตงั้ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร. สบื คน้ จาก https://www. ect.go.th/ect_th/news_page.php?nid=865&filename= ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกต้ัง. (2559). ข้อมูลสถิติการออกเสียงประชามติ พ.ศ.2559. สืบค้นจาก https://www.ect.go.th/ect_th/download/article/article_20170519073438.pdf ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง. (2561, 29 พฤศจิกายน). การแบ่งเขตเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แบบแบง่ เขตเลอื กตงั้ จ.เชยี งใหม.่ สบื คน้ จาก https://www.ect.go.th/chiangmai/ewt_news.php? nid=451&filename=index ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลอื กต้งั จังหวัดเชียงใหม่. (2560). ขอ้ มูลการปกครอง. สืบคน้ จาก https://www. ect.go.th/chiangmai/main.php?filename=index ส�ำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจ�ำจังหวัดเชียงใหม่. (2562). สืบค้นจาก https://www.ect.go.th/ chiangmai/ewt_news.php?nid=661&filename=index ส�ำนกั วชิ าการ ส�ำนกั งานเลขาสภาผแู้ ทนราษฎร. (2559). ระบบการเลอื กตง้ั แบบใหม่ : แบบจดั สรรปนั สว่ นผสม. เอกสารวชิ าการอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สำ� นกั วชิ าการ สำ� นกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร. สบื คน้ จาก http:// www.parliament.go.th/library ส�ำนักวิชาการ ส�ำนักงานเลขาสภาผู้แทนราษฎร. (2561). บทบาทหน้าท่ีของสาขาพรรคการเมือง ตาม พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา่ ดว้ ยพรรคการเมอื ง พ.ศ. 2560. เอกสารวชิ าการอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สาํ นกั วชิ าการ สาํ นกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร. สบื คน้ จาก https://library2.parliament.go.th/ ejournal/content_af/2561/jun2561-4.pdf

149 ส�ำนักวิชาการส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. (2560). ไพรมารีโหวต: ประชาธิปไตยในพรรคการเมือง. เอกสารวิชาการอิเล็กทรอนิกส์ ส�ำนักวิชาการ ส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. สืบค้นจาก https://library2.parliament.go.th/ebook/content-issue/2560/hi2560-094.pdf สิริพรรณ นกสวน สวัสดี. (2561). การเปล่ียนผ่านไปสู่ประชาธิปไตยเปรียบเทียบ : เกาหลีใต้ อินโดนีเซีย ชิลี อาร์เจนตินา ตูนิเซีย ไนจีเรีย ยูเครน และโปแลนด์. กรุงเทพฯ: วิทยาลัยการเมืองการปกครอง สถาบันพระปกเกล้า. สุจิต บุญบงการ.2558. แนวคิดเก่ียวกับพัฒนาการทางการเมือง (หน่วยท่ี 1). เอกสารการสอนชุดวิชา ปัญหาพัฒนาการทางการเมืองไทย หน่วยท่ี 1-7. พิมพ์คร้ังท่ี 2 นนทบุรี: ส�ำนักพิมพ์มหาวิทยาลัย สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช สุพจน์ กาบแก้ว. (2562, 4 มีนาคม). ผอ.กกต.เชียงใหม่ เผยข้อมูลพ้ืนฐานการเลือกตั้ง ส.ส. ปี 2562 ของ จังหวัดเชียงใหม่. ส�ำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์. สืบค้นจาก http://thainews.prd.go.th/th/news/ print_news/TCATG190304171608912 สุรชัย ต้ังมกรา. (2556). การเมืองเรื่องการเลือกต้ัง: ศึกษาการหาเสียงเลือกตั้งวันท่ี 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เขตเลอื กตงั้ ท่ี 5 จงั หวดั เชยี งใหม่ (วทิ ยานพิ นธร์ ฐั ศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวชิ าการปกครอง). จฬุ าลงกรณ์ มหาวิทยาลยั . กรงุ เทพฯ หทัยกาญจน์ ตรีสุวรรณ. (2561, 10 ตุลาคม). เลือกตั้ง 2562: พลิกสูตรค�ำนวณยอด ส.ส. กับยุทธศาสตร์ “แตกแบงกพ์ นั เปน็ แบงกร์ อ้ ย”. บบี ซี ไี ทย. สบื คน้ จาก https://www.bbc.com/thai/thailand-45781654 หทยั กาญจน์ ตรสี วุ รรณ. 10 ตลุ าคม 2018. เลอื กตงั้ 2562: พลกิ สตู รค�ำนวณยอด ส.ส.กบั ยทุ ธศาสตร์ “แตกแบงก์ พันเป็นแบงกร์ อ้ ย”” BBC NEWS THAI. จาก https://www.bbc.com/thai/thailand-45781654 อิสรานิวส์. (2562, 24 เมษายน). กกต.แจกใบส้ม’สุรพล’ว่าที่ ส.ส.เชียงใหม่ พท.ปมให้ทรัพย์สิน-เจ้าตัวแจง เงินท�ำบุญ. ส�ำนักข่าวอิสรา. สืบค้นจาก https://www.isranews.org/isranews-news/75896- isranews85-75896.html iLaw (2562, 27 กุมภาพันธ์). เลือกต้ัง 62: 81 พรรคการเมืองในสนามเลือกต้ัง เกินครึ่งเป็นพรรคต้ังใหม่. สบื คน้ จาก https://ilaw.or.th/node/5181 iLaw (2561, 30 พฤศจกิ ายน). เลอื กตงั้ 62: การแบง่ เขตการเลอื กตง้ั โดย คสช.. (Facebook post). สบื คน้ จาก https://www.facebook.com/iLawClub/posts/10161285269175551 iLaw. (2561). คสช. ใชม้ าตรา 44 หา้ มหาเสยี งออนไลน-์ ยกเลกิ ไพรมารโ่ี หวต. สบื คน้ จาก https://ilaw.or.th/ node/4978 iLaw. (2562). เลือกต้ัง 62: สูตรค�ำนวน ส.ส. ปาร์ตี้ลิสต์ ไม่ยาก คิดเองได้ ไม่ต้องรอ กกต. สืบค้นจาก https://www.ilaw.or.th/node/5240 PPTV Online. (2561, 27 เมษายน). กลยทุ ธ!์ เพื่อไทย – ไทยรักษาชาติ แตกแบงก์พนั เปน็ แบงก์ร้อย แก้เกม รัฐธรรมนูญ. สบื ค้นจาก https://www.pptvhd36.com/news/ประเดน็ รอ้ น/93958

150 การศึกษาความเคล่ือนไหวทางการเมืองและพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดเชียงใหม่ สัมภาษณ์ กรรมการสาขาพรรคอนาคตใหม่ จงั หวดั เชยี งใหม่. (17 มกราคม 2562). สมั ภาษณ์. แกนน�ำ พรรคการเมอื ง. (15 ธนั วาคม 2561). สมั ภาษณ์. แกนน�ำ พรรคการเมือง. (5 มีนาคม 2562). สมั ภาษณ์. ตวั แทนสาขาพรรคการเมอื ง. (17 มกราคม 2562). สัมภาษณ์. ผู้นำ�สตรใี นพน้ื ทีเ่ ขต 8 จงั หวัดเชียงใหม่ (19 พฤษภาคม 2562). สัมภาษณ์. ผบู้ รหิ ารสาขาพรรคหนึ่ง. (15 ธนั วาคม 2561). สัมภาษณ์. ผ้สู มคั รพรรคเพื่อไทย จังหวัดเชยี งใหม่. (19 มกราคม 2562). สมั ภาษณ์. ผสู้ มัครพรรครวมพลงั ประชาชาติไทย. (20 มกราคม 2562). สมั ภาษณ.์ ผู้สมคั รรับเลอื กตง้ั พรรคการเมอื งหนึง่ . (20 มกราคม 2562). สมั ภาษณ.์ ผสู้ มคั รรับเลือกตั้งพรรคพลังประชารฐั จงั หวัดเชียงใหม่. (20 มกราคม 2562). สัมภาษณ.์ ผู้สมัครรบั เลือกตง้ั ส.ส. (21 มกราคม 2562). สมั ภาษณ.์ ผู้อำ�นวยการเลือกตั้งจังหวัดเชียงใหม่ (19 กันยายน 2562). สมั ภาษณ.์ สมาชิกพรรคพลงั ทอ้ งถิ่นไท. (18 มกราคม 2562). สมั ภาษณ.์ หวั หนา้ สาขาพรรคอนาคตใหม่ จังหวดั เชยี งใหม.่ (17 มกราคม 2562). สมั ภาษณ.์