E-book-11นรินทร์พร-แก้วดา (1)

101 ประเภทของส่ือ ส่ือสามารถจ�ำแนกตามลักษณะได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่ 1.สื่อสิ่งพิมพ์ ได้แก่ หนังสือ เอกสารสิ่งพิมพ์ต่างๆซ่ึงมีอยู่ หลายชนิด เช่น เอกสาร หนังสือเรียน หนังสือพิมพ์ นิตยสาร วารสาร รายงาน และอื่นๆ 2.ส่ือเทคโนโลยี ได้แก่ส่ือการเรียนรู้ที่ผลิตขึ้นหรือเคร่ืองมือที่ เป็นเทคโนโลยีใหม่ เช่น การใช้อินเทอร์เน็ต การศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม 3.ส่ืออื่นๆ เช่น สื่อบุคคลซ่ึงสามารถถ่ายทอดสาระความรู้ แนวคิดและประสบการณ์ไปสู่บุคคลอ่ืน หรือสื่อกิจกรรมท่ีก�ำหนดหรือ สร้างข้ึนมาเพ่ือใช้ในการฝึกทักษะความรู้ และส่ือวัสดุ หมายถึงวัสดุ ที่ประดิษฐ์ข้ึนใช้เพ่ือประกอบการเรียนรู้ เช่น เครื่องมือช่าง แผนที่ หุ่นจ�ำลอง และอ่ืนๆ นวตั กรรมการศกึ ษาทางไกล

102 ส่ือ สื่อ หมายถึง (Media)ค�ำว่า “ส่ือ” มีบทบาทส�ำคัญมากในสังคม ยุคปัจจุบัน เพราะเป็นตัวเชื่อมโยงท้ังข้อมูลความรู้ และเชื่อมโยงการ บริหารงานระหว่างผู้บังคับบัญชาและผู้ใต้บังคับบัญชา การเข้าใจ ความหมายของค�ำว่า “ส่ือ” อย่างถูกต้องยังส่งผลให้เกิดการบวน การเชื่อมโยงที่มีสาระส�ำคัญในหลายๆประการ สื่อ หมายถึงพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2543 ได้ให้ความหมายไว้ว่า หมายถึง ติดต่อให้ถึงกัน เช่น สื่อความหมาย ชักน�ำให้รู้จักกัน ส่ือ (นาม) หมายถึง ผู้หรือส่ิงท่ีติดต่อให้ถึงกันหรือ ชักน�ำให้รู้จักกัน นอกจากน้ันยังมีความหมายท่ีใกล้เคียงกับค�ำว่าส่ือ ได้แก่ค�ำว่า การติดต่อสื่อสาร ซึ่งหมายถึงการถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนข้อเท็จจริง ความรู้สึก ความเครียด หรือการกระท�ำต่างๆโดยมีเจตนาท่ีจะเปลี่ยน พฤติกรรมของบุคคล พฤติกรรมในที่นี้หมายถึงการเปลี่ยนความรู้ ความเข้าใจทัศนคติและพฤติกรรมท่ีแสดงออกโดยเปิดเผย นวตั กรรมการศกึ ษาทางไกล

103 ส่ือหลัก ส่ือหลัก คือสื่อที่ผู้เรียนสามารถใช้ศึกษาได้ด้วยตนเองตลอด เวลาและทุกสถานท่ีสื่อหลักส่วนมากจะเป็นสื่อส่ิงพิมพ์ เช่น ต�ำรา เอกสารค�ำสอน หรือคู่มือเรียน โดยผู้เรียนสามารถใช้ส่ือเหล่าน้ีเป็น หลักในการเรียนวิชาน้ันๆและมีโอกาสพลาดจากการเรียนได้น้อยมาก เพราะผู้เรียนมีส่ือหลักน้ีอยู่กับตัวแล้ว นวตั กรรมการศึกษาทางไกล

104 ส่ือเสริม ส่ือเสริม คือ สื่อที่จะช่วยเก็บตก ต่อเติมความรู้ให้แก่ผู้เรียนให้มี ความรู้กระจ่างสมบูรณ์ข้ึนหรือหากในกรณีที่ผู้เรียนศึกษาจากสื่อหลัก แล้วยังไม่จุใจพอหรือยังไม่เข้าใจได้ชัดเจนมีปัญหาอยู่ก็สามารถ ศึกษาเพ่ิมเติมจากส่ือเสริมได้ส่ือประเภทน้ีจะอยู่ในรูปแบบของเทป สรุปบทเรียน วิทยุ เอกสารเสริม การสอนเสริมหรือการพบกลุ่ม เป็นต้น ในส่วนของวิธีการเรียนการสอนทางไกลนั้นนอกจากผู้เรียน จะเรียนด้วยตนเองจากสื่อประเภทต่างๆทั้งส่ือหลักและส่ือเสริมแล้ว สถาบันการศึกษาทางไกลในปัจจุบัน นวตั กรรมการศกึ ษาทางไกล

105 ส่ือประสม สื่อประสมหรือสื่อหลายแบบ (Multimedia) เป็นเทคโนโลยีท่ี ช่วยให้คอมพิวเตอร์สามารถผสมผสานระหว่างข้อความ ข้อมูล ตัวเลข ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว และเสียง ตลอดจนระบบโต้ตอบกับ ผู้ใช้ (Interactive) มาผสมผสานเข้าด้วยกัน ส่ือประสมหรือมัลติมีเดีย หมายถึงการน�ำเอาสื่อหลาย ๆ อย่าง เช่น รูปภาพ เทป แผ่นโปร่งใส มาใช้ร่วมกัน เพ่ือส่งเสริมให้เกิด ประสิทธิภาพสูงสุดในการเรียนการสอน ต่อมาเมื่อมีการน�ำ คอมพิวเตอร์มาใช้มากขึ้น และสามารถใช้งาน ได้ทั้งภาพน่ิง เสียง ข้อความและภาพเคล่ือนไหว ท�ำให้ความหมายของสื่อประสม เปลี่ยนแปลงไป ซ่ึงส่วนประกอบหลัก ท่ีมีใช้ท่ัวไปของคอมพิวเตอร์ มัลติมีเดียจะมี CD-ROM sound card และล�ำโพง เพ่ิมเข้ามาใน คอมพิวเตอร์ หรืออาจมีส่วนประกอบท่ีเก่ียวกับการใช้งานวิดีโอด้วย นอกจากนี้ยังมีความหมายรวมถึงการใช้การใช้คอมพิวเตอร์ควบคุม อุปกรณ์อื่น ๆ เช่น เครื่องวิดีโอเทปเสียง ซีดีรอม กล้องดิจิตอล โทรทัศน์ฯลฯ ให้ท�ำงานร่วมกัน การใช้คอมพิวเตอร์ควบคุมอุปกรณ์ หลาย ๆ อย่างดังกล่าวจะต้องอาศัย โปรแกรมคอมพิวเตอร์ (Soft- ware) และอุปกรณ์ (Hardware) ต่าง ๆ ประกอบกัน บางครั้งจึง เรียกว่าสถานีปฏิบัติการมัลติมีเดีย (Multimedia workstation) นวัตกรรมการศึกษาทางไกล

106 ลักษณะของส่ือประสม 1. การน�ำส่ือหลายชนิดมาผสมผสานเข้าด้วยกัน โดยใช้ โปรแกรมคอมพิวเตอร์เป็นตัวจัดการ และควบคุมให้ส่ือต่าง ๆ ให้ แสดงผลออกมาทางหน้าจอและล�ำโพงของคอมพิวเตอร์ อัน ประกอบไปด้วย 1. ภาพ ได้แก่ ภาพน่ิง ภาพกราฟิก ภาพเคลื่อนไหว และ ภาพวีดิทัศน์ 2. เสียง ได้แก่ เสียงบรรยาย เสียงสนทนา ดนตรี และ เสียงประกอบอื่น ๆ 3. ข้อความ ซึ่งคอมพิวเตอร์สร้างจากข้อมูลตัวอักษร 4. ความสามารถโต้ตอบกับผู้ใช้ได้ (interactivity) คือ ความสามารถในการจัดการกับข้อมูลภาพและเสียง ให้แสดงผลบน จอในลักษณะท่ีโต้ตอบกับผู้ใช้ได้ ไม่ใช่การแสดงผลรวดเดียวจบ (run through) แบบวีดิทัศน์ หรือภาพยนตร์ และไม่ใช่การสื่อสาร ทางเดียว (one-way communication) คือ ผู้ชมเป็นผู้ดูฝ่าย เดียวอีกต่อไป นวตั กรรมการศึกษาทางไกล

107 คุณค่าและข้อจ�ำกัดของส่ือประสม คุณค่า 1. ผู้เรียนมีโอกาสศึกษาตามความสามารถและความสนใจ จากสื่อหลายประเภท และได้รับประสบการณ์ท่ีมีคุณค่า 2. ช่วยลดเวลาการเรียนและการสอนทั้งผู้เรียนและผู้สอน แต่ ประสิทธิภาพการเรียนไม่ลดลง 3. ช่วยเพ่ิมพูนกระบวนการเรียนเพื่อรอบรู้และลดปัญหาการ สอบตก 4. ช่วยในการประเมินผลการสอนและการปรับปรุงการสอน ข้อจ�ำกัด 1. ส่ือประสมท่ีดีน้ันบูรณาการได้มากกว่าสื่อเฉพาะอย่าง 2. สื่อประสมส�ำหรับการเรียนการสอนบางอย่าง มีข้อจ�ำกัด เกี่ยวกับสถานที่และเคร่ืองมือเครื่องใช้ 3. ใช้งบประมาณและเวลามากในการเตรียมการเพื่อการผลิต หรือการจัดท�ำ นวัตกรรมการศึกษาทางไกล

108 นวตั กรรมการศกึ ษาทางไกล

109 หลักส�ำคัญของการสื่อสาร 1.ความน่าเช่ือถือ เพื่อให้เกิดความม่ันใจและสนใจรับฟัง ข่าวสารน้ัน 2. ความเหมาะสม การสื่อสารที่ดีต้องเหมาะสมกลมกลืนกับ วัฒนธรรมของสังคมน้ันๆ เนื้อหาสาระ ข่าวสารที่ดีต้องมีเนื้อหาสาระท่ีเป็นประโยชน์แก่สังคม ส่วนรวมช่องทางการสื่อสาร เป็นช่องทางท่ีสามารถส่ือสารถึงตัว บุคคลหรือกลุ่มเป้าหมายได้อย่างรวดเร็ว ถูกต้องมีความสม่�ำเสมอ การส่ือสารท่ีได้ผลดีต้องมีความต่อเนื่องและสม�่ำเสมอมีความเท่ียง ตรง สรุป ส่ือ คือสิ่งท่ีใช้ติดต่อเชื่อมโยงถึงกัน หรือเป็นการถ่ายทอด ข้อเท็จจริง ความรู้สึก และทัศนคติ หรือทักษะความรู้ของผู้ท่ีต้องการ ถ่ายทอดไปยังผู้รับข่าวสาร โดยผ่านเทคโนโลยีหรือเคร่ืองมือท่ีทัน สมัย ส่ือจึงเป็นสิ่งที่มีความส�ำคัญและจ�ำเป็น ซ่ึงต้องมีความน่าเช่ือ ถือท้ังเนื้อหาสาระและความถูกต้อง นวัตกรรมการศึกษาทางไกล

110 สรุป การศึกษาแบบออนไลน์ (E-learning) หมายถึง การศึกษาการเรียนรู้ผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต (Internet) หรืออินทราเน็ต (In- tranet) เป็นการเรียนรู้ตามความสามารถและ ความสนใจของตนโดยเนื้อหาของบทเรียนจะถูกสง ผ่านไปยังผู้เรียนผ่าน Web Browser ที่ผู้เรียน สามารถค้นหา(Search)ได้ตามท่ีต้องการ นวตั กรรมการศกึ ษาทางไกล

เอกสารอ้างอิง กิดานันท์ มลิทอง.(2548) เทคโนโลยีและการส่ือสารเพื่อการศึกษา กรุงเทพฯ กิดานันท์ มลิทอง.(2543) เทคโนโลยีการศึกษาและนวัตกรรม กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นฤมล ตันธสุรเศรษฐ์ และคณะ. การใช้การศึกษาทางไกลส�ำหรับการ ศึกษานอกระบบในประเทศไทย. เอกสารการสอนชุดวิชาการศึกษา ทางไกล หน่วยที่ 1-7. นนทบุรี: มหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช , 2534. สุมาลี สังข์ศรี. การจัดการศึกษานอกระบบด้วยวิธีการศึกษาทางไกล เพื่อการศึกษาตลอดชีวิต. นนทบุรี : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2545 ศูนย์อิเลคโทรนิคและคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (NECTEC) แหล่งที่มา HYPERLINK