TIẾNG VIỆT 3 - TẬP 1

Luy÷n tı vµ c©u 1. Gi∂i ´ ch˜. Bi’t rªng c∏c tı Î cÈt Æ≠Óc in mµu c„ ngh‹a lµ BuÊi l‘ mÎ Æ«u n®m h‰c mÌi. - Dflng 1 : ß≠Óc h‰c ti’p l™n lÌp tr™n (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ L). - Dflng 2 : ßi thµnh hµng ngÚ di‘u qua l‘ Ƶi ho∆c Æ≠Íng phË Æ” bi”u d≠¨ng s¯c mπnh (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ D). - Dflng 3 : S∏ch dÔng Æ” dπy vµ h‰c trong nhµ tr≠Íng (gÂm 3 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ S). - Dflng 4 : Lfich h‰c trong nhµ tr≠Íng (gÂm 3 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ T). - Dflng 5 : Nh˜ng ng≠Íi th≠Íng Æ≠Óc g‰i lµ phÙ huynh h‰c sinh (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ C). - Dflng 6 : Nghÿ gi˜a buÊi h‰c (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ R). - Dflng 7 : H‰c tr™n m¯c kh∏ (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ H). - Dflng 8 : C„ th„i x†u nµy th◊ kh´ng th” h‰c gi·i (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ L). - Dflng 9 : Th«y c´ n„i cho h‰c sinh hi”u bµi (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ G). - Dflng 10 : Hi”u nhanh, ti’p thu nhanh, xˆ tr› nhanh (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ T). - Dflng 11 : Ng≠Íi phÙ n˜ dπy h‰c (gÂm 2 ti’ng, bæt Æ«u bªng ch˜ C). M: 1 L £ N L õ P 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 50

2. Chäp c∏c c©u sau vµo vÎ, th™m d†u ph»y vµo chÁ th›ch hÓp : a) §ng em bË em vµ chÛ em Æ“u lµ thÓ m·. b) C∏c bπn mÌi Æ≠Óc k’t nπp vµo ßÈi Æ“u lµ con ngoan trfl gi·i. c) Nhi÷m vÙ cÒa ÆÈi vi™n lµ th˘c hi÷n 5 Æi“u B∏c H dπy tu©n theo ßi“u l÷ ßÈi vµ gi˜ g◊n danh d˘ ßÈi. TÀp vi’t 1. T™n ri™ng : 2. C©u : Dao c„ mµi mÌi sæc, ng≠Íi c„ h‰c mÌi kh´n. TÀp Ɖc NhÌ lπi buÊi Æ«u Æi h‰c Hªng n®m, c¯ vµo cuËi thu, l∏ ngoµi Æ≠Íng rÙng nhi“u, lflng t´i lπi nao n¯c nh˜ng kÿ ni÷m m¨n man cÒa buÊi t˘u tr≠Íng. T´i qu™n th’ nµo Æ≠Óc nh˜ng c∂m gi∏c trong s∏ng †y n∂y nÎ trong lflng t´i nh≠ m†y c∏nh hoa t≠¨i mÿm c≠Íi gi˜a b«u trÍi quang Æ∑ng. BuÊi mai h´m †y, mÈt buÊi mai Æ«y s≠¨ng thu vµ gi„ lπnh, mã t´i ©u y’m næm tay t´i d…n Æi tr™n con Æ≠Íng lµng dµi vµ hãp. Con Æ≠Íng nµy t´i Æ∑ quen Æi lπi læm l«n, nh≠ng l«n nµy t˘ nhi™n th†y lπ. C∂nh vÀt xung quanh t´i Æang c„ s˘ thay ÆÊi lÌn : h´m nay t´i Æi h‰c. CÚng nh≠ t´i, m†y h‰c trfl mÌi bÏ ngÏ Æ¯ng näp b™n ng≠Íi th©n, chÿ d∏m Æi tıng b≠Ìc nhã. H‰ nh≠ 51

con chim nh◊n qu∑ng trÍi rÈng muËn bay, nh≠ng cfln ngÀp ngıng e sÓ. H‰ thÃm vÙng vµ ≠Ìc ao th«m Æ≠Óc nh≠ nh˜ng ng≠Íi h‰c trfl cÚ, bi’t lÌp, bi’t th«y Æ” kh·i ph∂i rÙt rà trong c∂nh lπ. Theo Thanh Tfinh : - Nao n¯c : h®m hÎ, ph†n khÎi. - M¨n man : nhã nhµng, d‘ chfiu. - Quang Æ∑ng : s∏ng sÒa vµ tho∏ng rÈng. - BÏ ngÏ : ng¨ ng∏c, lÛng tÛng v◊ ch≠a quen thuÈc. - NgÀp ngıng : vıa muËn lµm lπi vıa e ngπi, ch≠a bi’t lµm th’ nµo. ? 1. ßi“u g◊ gÓi t∏c gi∂ nhÌ nh˜ng kÿ ni÷m cÒa buÊi t˘u tr≠Íng ? 2. Trong ngµy t˘u tr≠Íng Æ«u ti™n, v◊ sao t∏c gi∂ th†y c∂nh vÀt xung quanh c„ s˘ thay ÆÊi lÌn ? 3. T◊m nh˜ng h◊nh ∂nh n„i l™n s˘ bÏ ngÏ, rÙt rà cÒa Æ∏m h‰c trfl mÌi t˘u tr≠Íng. 4. H‰c thuÈc lflng mÈt Æoπn v®n em th›ch. Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : NhÌ lπi buÊi Æ«u Æi h‰c (tı CÚng nh≠ t´i... Æ’n h’t) 2. ßi“n vµo chÁ trËng eo hay oeo ? nhµ ngh..., Æ≠Íng ngoªn ng..., c≠Íi ng∆t ngh..., ng... Æ«u (3). T◊m c∏c tı : a) Ch¯a ti’ng bæt Æ«u bªng s ho∆c x, c„ ngh‹a nh≠ sau : - CÔng ngh‹a vÌi ch®m chÿ. - Tr∏i ngh‹a vÌi g«n. - (N≠Ìc) ch∂y r†t mπnh vµ nhanh. b) Ch¯a ti’ng c„ v«n ≠¨n ho∆c ≠¨ng, c„ ngh‹a nh≠ sau : - CÔng ngh‹a vÌi thu™. - Tr∏i ngh‹a vÌi phπt. - Lµm ch›n bªng c∏ch Æ∆t tr˘c ti’p tr™n than, lˆa. TÀp lµm v®n 1. K” lπi buÊi Æ«u em Æi h‰c. 2. Vi’t nh˜ng Æi“u em vıa k” thµnh mÈt Æoπn v®n ngæn (tı 5 Æ’n 7 c©u). 52

CóNG ߤNG 53

TÀp Ɖc Tu«n 7 TrÀn b„ng d≠Ìi lflng Æ≠Íng 1. TrÀn Ɔu vıa bæt Æ«u th◊ Quang c≠Ìp Æ≠Óc b„ng. Quang b†m nhã b„ng sang c∏nh ph∂i cho VÚ. VÚ d…n b„ng l™n. BËn, n®m c«u thÒ ÆÈi bπn lao Æ’n. VÚ ng«n ngı gi©y l∏t. ChÓt nhÀn ra c∏nh tr∏i trËng hºn Æi, VÚ chuy“n b„ng cho Long. Long nh≠ chÿ ÆÓi c„ vÀy, dËc b„ng nhanh v“ ph›a khung thµnh ÆËi ph≠¨ng. C∏i Æ«u hÛi cua cÒa cÀu bä chÛi v“ ph›a tr≠Ìc. BÁng mÈt ti’ng “k›t... ›t” lµm cÀu s˜ng lπi. Chÿ chÛt n˜a th◊ cÀu Æ∑ t´ng ph∂i xe gæn m∏y. B∏c Æi xe nÊi n„ng lµm c∂ b‰n chπy t∏n loπn. 2. Nh≠ng chÿ Æ≠Óc mÈt l∏t, b‰n trŒ h’t sÓ, lπi hfl nhau xuËng lflng Æ≠Íng. L«n nµy, Quang quy’t Æfinh ch¨i b„ng bÊng. Cfln c∏ch khung thµnh chıng n®m mät, em co ch©n sÛt r†t mπnh. Qu∂ b„ng vÛt l™n, nh≠ng lπi Æi ch÷ch l™n vÿa hà vµ ÆÀp vµo Æ«u mÈt cÙ giµ. CÙ l∂o Æ∂o, ´m l†y Æ«u vµ khu˛u xuËng. MÈt b∏c Ưng tuÊi vÈi ÆÏ l†y cÙ. B∏c qu∏t to : - ChÁ nµy lµ chÁ ch¨i b„ng µ ? ß∏m h‰c trfl ho∂ng sÓ b· chπy. 54

3. Tı mÈt gËc c©y, Quang län nh◊n sang. B∏c Ưng tuÊi xu˝t xoa, h·i han ´ng cÙ . MÈt chi’c x›ch l´ xfich tÌi. B∏c Ưng tuÊi vıa d◊u ´ng cÙ l™n xe, vıa b˘c bÈi : - ThÀt lµ qu∏ quæt ! Quang sÓ t∏i c∂ ng≠Íi. BÁng cÀu th†y c∏i l≠ng cflng cÒa ´ng cÙ sao giËng l≠ng ´ng nÈi th’. CÀu bä vıa chπy theo chi’c x›ch l´, vıa m’u m∏o : - §ng ¨i... cÙ ¨i... ! Ch∏u xin lÁi cÙ. Nguy‘n Minh : - C∏nh ph∂i : ph›a b™n ph∂i. - C«u thÒ : ng≠Íi ch¨i b„ng. - Khung thµnh : khung c„ c®ng l≠Ìi Î cuËi s©n b„ng, n’u Æ” ÆËi ph≠¨ng Æ≠a b„ng vµo lµ thua. - ßËi ph≠¨ng : ph›a ÆËi Æfich trong trÀn Ɔu. - HÛi cua : (t„c) cæt r†t cao vµ ngæn. ? 1. C∏c bπn nh· ch¨i Æ∏ b„ng Î Æ©u ? 2. V◊ sao trÀn b„ng ph∂i tπm dıng l«n Æ«u ? 3. Chuy÷n g◊ khi’n trÀn b„ng ph∂i dıng hºn ? 4. T◊m nh˜ng chi ti’t cho th†y Quang r†t ©n hÀn tr≠Ìc tai nπn do m◊nh g©y ra. 5. C©u chuy÷n muËn n„i vÌi em Æi“u g◊ ? K” chuy÷n K” lπi mÈt Æoπn cÒa c©u chuy÷n TrÀn b„ng d≠Ìi lflng Æ≠Íng theo lÍi mÈt nh©n vÀt. 55

Ch›nh t∂ 1. TÀp chäp : TrÀn b„ng d≠Ìi lflng Æ≠Íng (tı MÈt chi’c x›ch l´... Æ’n h’t) (2). ßi“n vµo chÁ trËng vµ gi∂i c©u ÆË : a) tr hay ch ? M◊nh ...fln, mÚi nh‰n ...ºng ph∂i bfl, ...©u UËng n≠Ìc ao s©u L™n cµy ruÈng cπn. (Lµ c∏i g◊ ?) b) i™n hay i™ng ? Tr™n trÍi c„ g... n≠Ìc trong Con k... chºng l‰t, con ong chºng vµo. (Lµ qu∂ g◊ ?) 3. Vi’t vµo vÎ nh˜ng ch˜ vµ t™n ch˜ cfln thi’u trong b∂ng sau : SË th¯ t˘ Ch˜ T™n ch˜ 1 2 3 4 5 6 t™ e-rÍ 7 8 9 10 11 i dµi 56

TÀp Ɖc Lıa vµ ng˘a Ng≠Íi n‰ c„ mÈt con lıa vµ mÈt con ng˘a. MÈt h´m, c„ vi÷c Æi xa, ´ng ta c≠Ïi ng˘a, cfln bao nhi™u Æ Æπc th◊ ch†t l™n l≠ng lıa. D‰c Æ≠Íng, lıa mang n∆ng, m÷t qu∏, li“n kh»n kho∂n xin vÌi ng˘a : - Chfi ng˘a ¨i ! ChÛng ta lµ bπn Æ≠Íng. Chfi mang ÆÏ t´i vÌi, dÔ chÿ chÛt ›t th´i cÚng Æ≠Óc. T´i ki÷t s¯c rÂi. Ng˘a Æ∏p : - Th´i, vi÷c ai ng≠Íi n†y lo. T´i kh´ng giÛp chfi Æ≠Óc Æ©u. Lıa gæng qu∏, ki÷t l˘c, ng∑ gÙc xuËng vµ ch’t b™n v÷ Æ≠Íng. Ng≠Íi chÒ th†y vÀy bÃn ch†t t†t c∂ Æ Æπc tı l≠ng lıa sang l≠ng ng˘a. Ng˘a b†y giÍ mÌi r™n l™n : - §i, t´i mÌi dπi dÈt lµm sao ! T´i Æ∑ kh´ng muËn giÛp lıa dÔ chÿ chÛt ›t, n™n b©y giÍ ph∂i mang n∆ng g†p Æ´i. Theo Läp T´n-xt´i (Thu˝ Toµn dfich) 57

: Ki÷t s¯c, ki÷t l˘c : qu∏ m÷t, m†t h’t c∂ s¯c l˘c. ? 1. Lıa kh»n kho∂n xin ng˘a Æi“u g◊ ? 2. V◊ sao ng˘a kh´ng giÛp lıa ? 3. C©u chuy÷n k’t thÛc nh≠ th’ nµo ? 4. Truy÷n nµy muËn n„i vÌi em Æi“u g◊ ? Luy÷n tı vµ c©u 1. T◊m c∏c h◊nh ∂nh so s∏nh trong nh˜ng c©u th¨ d≠Ìi Æ©y : a) TrŒ em nh≠ bÛp tr™n cµnh Bi’t ®n ngÒ, bi’t h‰c hµnh lµ ngoan. H Ch› Minh b) Ng´i nhµ nh≠ trŒ nh· LÌn l™n vÌi trÍi xanh. ßÂng Xu©n Lan c) C©y p¨-mu Æ«u dËc Im nh≠ ng≠Íi l›nh canh Ng˘a tu«n tra bi™n giÌi Dıng Æÿnh ÆÃo h› vang. Nguy‘n Th∏i VÀn d) Bµ nh≠ qu∂ ng‰t ch›n rÂi Cµng th™m tuÊi t∏c, cµng t≠¨i lflng vµng. V‚ Thanh An 2. ߉c lπi bµi tÀp Ɖc TrÀn b„ng d≠Ìi lflng Æ≠Íng. T◊m c∏c tı ng˜ : a) Chÿ hoπt ÆÈng ch¨i b„ng cÒa c∏c bπn nh·. M : b†m b„ng b) Chÿ th∏i ÆÈ cÒa Quang vµ c∏c bπn khi v´ t◊nh g©y ra tai nπn cho cÙ giµ. M : ho∂ng sÓ 3. Li÷t k™ nh˜ng tı chÿ hoπt ÆÈng, trπng th∏i trong bµi tÀp lµm v®n cuËi tu«n 6 cÒa em. 58

TÀp vi’t 1. T™n ri™ng : 2. C©u : Em thuÀn anh hoµ lµ nhµ c„ phÛc. TÀp Ɖc BÀn TrÍi thu bÀn xanh S´ng HÂng bÀn ch∂y C∏i xe bÀn chπy Lfich bÀn t›nh ngµy Con chim bÀn bay C∏i hoa bÀn Æ· CÍ bÀn v…y gi„ Ch˜ bÀn thµnh th¨ Hπt bÀn vµo mÔa Than bÀn lµm lˆa. 59

C´ bÀn c†y lÛa ChÛ bÀn Æ∏nh thÔ Mã bÀn h∏t ru Bµ bÀn thÊi n†u. Cfln con bÀn bÛ BÀn ngÒ bÀn ch¨i BÀn tÀp kh„c c≠Íi BÀn nh◊n ∏nh s∏ng. M‰i ng≠Íi Æ“u bÀn N™n ÆÍi rÈn vui Con vıa ra ÆÍi Bi’t ch®ng Æi“u Æ„ Mµ Æem vui nh· G„p vµo ÆÍi chung. Trinh ß≠Íng : - S´ng HÂng : s´ng lÌn nh†t mi“n Bæc, ch∂y qua Hµ NÈi. - V µo mÔa : b≠Ìc vµo thÍi gian gieo hπt, c†y lÛa ho∆c g∆t h∏i. - ß∏nh thÔ : Æ∏nh gi∆c, b∂o v÷ Ɔt n≠Ìc. ? 1. M‰i vÀt, m‰i ng≠Íi xung quanh bä bÀn nh˜ng vi÷c g◊ ? 2. Bä bÀn nh˜ng vi÷c g◊ ? 3. V◊ sao m‰i ng≠Íi, m‰i vÀt bÀn mµ vui ? 4. H‰c thuÈc lflng bµi th¨. Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : BÀn (tı C´ bÀn c†y lÛa... Æ’n h’t) 2. ßi“n vµo chÁ trËng en hay oen ? nhanh nh..., nh... mi÷ng c≠Íi, sæt h... gÿ, h... nh∏t 60

(3). T◊m nh˜ng ti’ng c„ th” ghäp vÌi mÁi ti’ng sau : a) - trung, chung b) - ki™n, ki™ng - trai, chai - mi’n, mi’ng - trËng, chËng - ti’n, ti’ng TÀp lµm v®n 1. Nghe vµ k” lπi c©u chuy÷n Kh´ng nÏ nh◊n. GÓi ˝ : a) Anh thanh ni™n lµm g◊ tr™n chuy’n xe bu˝t ? b) Bµ cÙ ngÂi b™n cπnh h·i anh Æi“u g◊ ? c) Anh tr∂ lÍi th’ nµo ? d) Em c„ nhÀn xät g◊ v“ anh thanh ni™n ? 2. H∑y cÔng c∏c bπn trong tÊ m◊nh tÊ ch¯c mÈt cuÈc h‰p. GÓi ˝ v“ nÈi dung h‰p : trao ÆÊi v“ tr∏ch nhi÷m cÒa h‰c sinh trong cÈng ÆÂng. V› dÙ : - T´n tr‰ng luÀt Æi Æ≠Íng. - B∂o v÷ cÒa c´ng. - GiÛp ÆÏ ng≠Íi c„ hoµn c∂nh kh„ kh®n. 61

TÀp Ɖc Tu«n 8 C∏c em nh· vµ cÙ giµ 1. M∆t trÍi Æ∑ lÔi d«n v“ ch©n nÛi ph›a t©y. ßµn s’u Æang s∂i c∏nh tr™n cao. Sau mÈt cuÈc dπo ch¨i, Æ∏m trŒ ra v“. Ti’ng n„i c≠Íi r›u r›t. 2. BÁng c∏c em dıng lπi khi th†y mÈt cÙ giµ Æang ngÂi Î v÷ c· ven Æ≠Íng. Tr´ng cÙ thÀt m÷t m·i, c∆p mæt lÈ r‚ vŒ u s«u. - Chuy÷n g◊ x∂y ra vÌi ´ng cÙ th’ nhÿ ? - MÈt em trai h·i. ß∏m trŒ ti’p lÍi, bµn t∏n s´i nÊi : - Chæc lµ cÙ bfi Ëm ? - Hay cÙ Æ∏nh m†t c∏i g◊ ? - ChÛng m◊nh thˆ h·i xem Æi ! 3. C∏c em tÌi chÁ ´ng cÙ, l‘ phäp h·i : - Th≠a cÙ, chÛng ch∏u c„ th” giÛp g◊ cÙ kh´ng π ? CÙ giµ thÎ n∆ng nh‰c, nh≠ng Æ´i mæt ∏nh l™n nh˜ng tia †m ∏p : - C∂m ¨n c∏c ch∏u. Nh≠ng c∏c ch∏u kh´ng giÛp ´ng Æ≠Óc Æ©u. 62

4. CÙ ngıng lπi, rÂi nghãn ngµo n„i ti’p : - §ng Æang r†t buÂn. Bµ l∑o nhµ ´ng nªm b÷nh vi÷n m†y th∏ng nay rÂi. Bµ Ëm n∆ng læm, kh„ mµ qua kh·i. §ng ngÂi Æ©y chÍ xe bu˝t Æ” Æ’n b÷nh vi÷n. §ng c∂m ¨n lflng tËt cÒa c∏c ch∏u. D…u c∏c ch∏u kh´ng giÛp g◊ Æ≠Óc, nh≠ng ´ng cÚng th†y lflng nhã h¨n. 5. ß∏m trŒ l∆ng Æi. C∏c em nh◊n cÙ giµ Æ«y th≠¨ng c∂m. MÈt l∏t sau, xe bu˝t Æ’n. GiÛp ´ng cÙ l™n xe rÂi, c∏c em cfln Ưng nh◊n theo m∑i mÌi ra v“. Theo Xu-kh´m-lin-xki (Ti’ng V i÷t 3, 1995) : - S’u : loµi chim lÌn, cÊ vµ m· dµi, ch©n cao, k™u r†t to, sËng Î ph≠¨ng bæc, mÔa Æ´ng th≠Íng bay v“ ph≠¨ng nam tr∏nh rät. - U s«u : buÂn b∑. - Nghãn ngµo : kh´ng n„i Æ≠Óc v◊ qu∏ xÛc ÆÈng. ? 1. ßi“u g◊ g∆p tr™n Æ≠Íng khi’n c∏c bπn nh· ph∂i dıng lπi ? 2. C∏c bπn nh· quan t©m Æ’n ´ng cÙ nh≠ th’ nµo ? 3. §ng cÙ g∆p chuy÷n g◊ buÂn ? 4. V◊ sao trfl chuy÷n vÌi c∏c bπn nh·, ´ng cÙ th†y lflng nhã h¨n ? 5. Ch‰n mÈt t™n kh∏c cho truy÷n theo gÓi ˝ d≠Ìi Æ©y : a) Nh˜ng Ưa trŒ tËt bÙng b) Chia sŒ c) C∂m ¨n c∏c ch∏u K” chuy÷n K” lπi c©u chuy÷n C∏c em nh· vµ cÙ giµ theo lÍi mÈt bπn nh·. Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : C∏c em nh· vµ cÙ giµ (Æoπn 4) 63

(2). T◊m c∏c tı : a) Ch¯a ti’ng bæt Æ«u bªng d, gi ho∆c r, c„ ngh‹a nh≠ sau : - Lµm sπch qu«n ∏o, ch®n mµn,... bªng c∏ch vfl, ch∂i, giÚ,... trong n≠Ìc. - C„ c∂m gi∏c kh„ chfiu Î da, nh≠ bfi b·ng. - Tr∏i ngh‹a vÌi ngang. b) Ch¯a ti’ng c„ v«n u´n ho∆c u´ng, c„ ngh‹a nh≠ sau : - Tr∏i ngh‹a vÌi vui. - Ph«n nhµ Æ≠Óc ng®n bªng t≠Íng, v∏ch k›n Æ∏o. - VÀt bªng kim loπi, ph∏t ra ti’ng k™u Æ” b∏o hi÷u. TÀp Ɖc Ti’ng ru (T r›ch) Con ong lµm mÀt, y™u hoa Con c∏ b¨i, y™u n≠Ìc ; con chim ca, y™u trÍi Con ng≠Íi muËn sËng, con ¨i Ph∂i y™u ÆÂng ch›, y™u ng≠Íi anh em. MÈt ng´i sao, chºng s∏ng Æ™m MÈt th©n lÛa ch›n, chºng n™n mÔa vµng. MÈt ng≠Íi - Æ©u ph∂i nh©n gian ? SËng ch®ng, mÈt ÆËm lˆa tµn mµ th´i ! 64

NÛi cao bÎi c„ Ɔt bÂi NÛi ch™ Ɔt th†p, nÛi ngÂi Î Æ©u ? Mu´n dflng s´ng ÆÊ bi”n s©u Bi”n ch™ s´ng nh·, bi”n Æ©u n≠Ìc cfln ? TË H˜u : - ßÂng ch› : ng≠Íi cÔng Ưng trong tÊ ch¯c c∏ch mπng ho∆c cÔng ch› h≠Ìng. - Nh©n gian : Î Æ©y chÿ loµi ng≠Íi. - BÂi : th™m vµo, Ææp n™n. ? 1. Con ong, con c∏, con chim y™u nh˜ng g◊ ? V◊ sao ? 2. H∑y n™u c∏ch hi”u cÒa em v“ mÁi c©u th¨ trong khÊ th¨ 2. M : MÈt ng´i sao chºng s∏ng Æ™m. MÈt ng´i sao kh´ng lµm n™n Æ™m sao s∏ng. Nhi“u ng´i sao mÌi lµm n™n Æ™m sao s∏ng. 3. V◊ sao nÛi kh´ng n™n ch™ Ɔt th†p, bi”n kh´ng n™n ch™ s´ng nh· ? 4. C©u lÙc b∏t nµo trong khÊ th¨ 1 n„i l™n ˝ ch›nh cÒa c∂ bµi th¨ ? 5. H‰c thuÈc lflng bµi th¨. Luy÷n tı vµ c©u 1. D≠Ìi Æ©y lµ mÈt sË tı c„ ti’ng cÈng ho∆c ti’ng ÆÂng vµ ngh‹a cÒa chÛng. Em c„ th” x’p nh˜ng tı nµo vµo mÁi ´ trong b∂ng ph©n loπi sau ? - CÈng ÆÂng : nh˜ng ng≠Íi cÔng sËng trong mÈt tÀp th” ho∆c mÈt khu v˘c, gæn b„ vÌi nhau. - CÈng t∏c : cÔng lµm chung mÈt vi÷c. - ßÂng bµo : ng≠Íi cÔng nfli giËng. - ßÂng ÆÈi : ng≠Íi cÔng ÆÈi ngÚ. - ßÂng t©m : cÔng mÈt lflng. - ßÂng h≠¨ng : ng≠Íi cÔng qu™. Nh˜ng ng≠Íi Th∏i ÆÈ, hoπt ÆÈng trong cÈng ÆÂng trong cÈng ÆÂng 65

2. MÁi thµnh ng˜, tÙc ng˜ d≠Ìi Æ©y n„i v“ mÈt th∏i ÆÈ ¯ng xˆ trong cÈng ÆÂng. Em t∏n thµnh th∏i ÆÈ nµo vµ kh´ng t∏n thµnh th∏i ÆÈ nµo ? a) Chung l≠ng Ɔu cÀt. b) Ch∏y nhµ hµng x„m b◊nh ch©n nh≠ vπi. c) °n Î nh≠ b∏t n≠Ìc Æ«y. 3. T◊m c∏c bÈ phÀn cÒa c©u : - Tr∂ lÍi c©u h·i \"Ai (c∏i g◊, con g◊) ? \". - Tr∂ lÍi c©u h·i \"Lµm g◊ ? \". a) ßµn s’u Æang s∂i c∏nh tr™n cao. b) Sau mÈt cuÈc dπo ch¨i, Æ∏m trŒ ra v“. c) C∏c em tÌi chÁ ´ng cÙ, l‘ phäp h·i. 4. ß∆t c©u h·i cho c∏c bÈ phÀn c©u Æ≠Óc in ÆÀm : a) M†y bπn h‰c trfl bÏ ngÏ Æ¯ng näp b™n ng≠Íi th©n. b) §ng ngoπi d…n t´i Æi mua vÎ, ch‰n bÛt. c) Mã t´i ©u y’m næm tay t´i d…n Æi tr™n con Æ≠Íng lµng. TÀp vi’t 1. T™n ri™ng : 2. C©u : Kh´n ngoan ÆËi Æ∏p ng≠Íi ngoµi Gµ cÔng mÈt mã chÌ hoµi Æ∏ nhau. 66

TÀp Ɖc Nh˜ng chi’c chu´ng reo Gi˜a c∏nh ÆÂng, c„ mÈt tÛp l“u bªng ph™n rπ mµu vµng xÿn, xung quanh x’p Æ«y nh˜ng hµng gπch mÌi Æ„ng. ß„ lµ tÛp l“u cÒa gia Æ◊nh b∏c thÓ Æ„ng gπch. T´i r†t th›ch ra lfl gπch ch¨i trfl Û tim vÌi thªng Cu vµ c∏i CÛn, con b∏c. MÈt chi“u gi∏p T’t, gπch vµo lfl, sæp nh„m lˆa, thªng Cu rÒ t´i n∆n nh˜ng chi’c chu´ng con to h¨n qu∂ t∏o, c„ c∏i nÛm Æ” x©u d©y, lπi th™m c∂ mÈt vi™n bi nh· Î trong Æ” tπo ra ti’ng k™u. B∏c thÓ gπch Æ” hÈ c∏i kho b∏u Æ„ vµo mÈt g„c lfl nung. Khi c∏c Æ Ɔt nung Æ∑ nguÈi, b∏c l†y hai sÓi d©y thäp x©u nh˜ng chi’c chu´ng thµnh hai c∏i vflng : mÈt vflng treo tr≠Ìc cˆa nhµ b∏c cho Cu vµ CÛn ch¨i, vflng kia t∆ng t´i Æem v“ treo l™n c©y n™u tr≠Ìc s©n. T’t †y, nh˜ng ti’ng chu´ng Ɔt nung k™u lanh canh tr™n c©y n™u lµm s©n nhµ t´i †m ∏p vµ n∏o n¯c hºn l™n. Theo Ng´ Qu©n Mi÷n : - Trfl Û tim : trfl ch¨i trËn t◊m cÒa trŒ em. - C©y n™u : c©y tre cao treo tr«u cau vµ mÈt sË vÀt kh∏c, d˘ng tr≠Ìc nhµ trong dfip T’t Nguy™n Æ∏n. 67

? 1. N¨i Î cÒa gia Æ◊nh b∏c thÓ gπch c„ g◊ Æ∆c bi÷t ? 2. T◊m nh˜ng chi ti’t n„i l™n t◊nh th©n gi˜a gia Æ◊nh b∏c thÓ gπch vÌi cÀu bä. 3. Nh˜ng chi’c chu´ng Ɔt nung Æ∑ Æem lπi ni“m vui nh≠ th’ nµo cho gia Æ◊nh cÀu bä ? Ch›nh t∂ 1. NhÌ - vi’t : Ti’ng ru (khÊ th¨ 1 vµ 2) ? Trong bµi ch›nh t∂ c„ nh˜ng d†u c©u nµo ? (2). T◊m c∏c tı : a) Ch¯a ti’ng bæt Æ«u bªng d, gi ho∆c r, c„ ngh‹a nh≠ sau : - Lµm ch›n vµng th¯c ®n trong d«u, mÏ s´i. - Tr∏i ngh‹a vÌi kh„. - ThÍi Æi”m chuy”n tı n®m cÚ sang n®m mÌi. b) Ch¯a ti’ng c„ v«n u´n ho∆c u´ng, c„ ngh‹a nh≠ sau : - (S„ng n≠Ìc) nÊi l™n r†t mπnh, tıng lÌp nËi ti’p nhau. - N¨i nu´i, nhËt c∏c con vÀt. - Kho∂ng Ɔt dµi Æ≠Óc vun cao l™n Æ” trÂng tr‰t. TÀp lµm v®n 1. K” v“ mÈt ng≠Íi hµng x„m mµ em qu˝ m’n. GÓi ˝ : a) Ng≠Íi Æ„ t™n lµ g◊, bao nhi™u tuÊi ? b) Ng≠Íi Æ„ lµm ngh“ g◊ ? c) T◊nh c∂m cÒa gia Æ◊nh em ÆËi vÌi ng≠Íi hµng x„m nh≠ th’ nµo ? d) T◊nh c∂m cÒa ng≠Íi hµng x„m ÆËi vÌi gia Æ◊nh em nh≠ th’ nµo ? 2. Vi’t nh˜ng Æi“u em vıa k” thµnh mÈt Æoπn v®n ngæn (tı 5 Æ’n 7 c©u). 68

CM YK Tr Tu«n 9 §n tÀp gi˜a h‰c k◊ I Ti’t 1 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 2. Ghi lπi t™n c∏c s˘ vÀt Æ≠Óc so s∏nh vÌi nhau trong nh˜ng c©u sau : a) Tı tr™n g∏c cao nh◊n xuËng, h nh≠ mÈt chi’c g≠¨ng b«u dÙc khÊng lÂ, s∏ng long lanh. b) C«u Th™ HÛc mµu son, cong cong nh≠ con t´m, d…n vµo Æ“n Ng‰c S¨n. c) Ng≠Íi ta th†y c„ con rÔa lÌn, Æ«u to nh≠ tr∏i b≠Îi, nh´ l™n kh·i m∆t n≠Ìc. 3. Ch‰n c∏c tı ng˜ trong ngo∆c ƨn th›ch hÓp vÌi mÁi chÁ trËng Æ” tπo thµnh h◊nh ∂nh so s∏nh : a) M∂nh tr®ng non Æ«u th∏ng l¨ lˆng gi˜a trÍi nh≠ ... . b) Ti’ng gi„ rıng vi vu nh≠ ... . c) S≠¨ng sÌm long lanh t˘a ... . (mÈt c∏nh di“u, nh˜ng hπt ng‰c, ti’ng s∏o) Ti’t 2 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 2. ß∆t c©u h·i cho c∏c bÈ phÀn c©u Æ≠Óc in ÆÀm d≠Ìi Æ©y : a) Em lµ hÈi vi™n cÒa c©u lπc bÈ thi’u nhi ph≠Íng. b) C©u lπc bÈ thi’u nhi lµ n¨i chÛng em vui ch¨i, rÃn luy÷n vµ h‰c tÀp. 3. K” lπi mÈt c©u chuy÷n Æ∑ h‰c trong 8 tu«n Æ«u. Ti’t 3 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 2. ß∆t 3 c©u theo m…u Ai lµ g◊ ? 3. Em h∑y hoµn thµnh ƨn xin tham gia sinh hoπt c©u lπc bÈ thi’u nhi ph≠Íng (x∑, quÀn, huy÷n) theo m…u sau : 69

CÈng hoµ X∑ hÈi chÒ ngh‹a Vi÷t Nam ßÈc lÀp - T˘ do - Hπnh phÛc ..., ngµy ... th∏ng ... n®m ... ߨn xin tham gia sinh hoπt c©u lπc bÈ K›nh gˆi : Ban chÒ nhi÷m C©u lπc bÈ Thi’u nhi ph≠Íng (x∑, quÀn, huy÷n) ............................................................ Em t™n lµ : ............................................................................................................ Ngµy sinh : ..............................................Nam (n˜) : ....................................... ßfia chÿ : ................................................................................................................. H‰c sinh lÌp : ..........................Tr≠Íng : .......................................................... Em lµm ƨn nµy xin Æ“ nghfi Ban chÒ nhi÷m cho em Æ≠Óc tham gia sinh hoπt C©u lπc bÈ Thi’u nhi ph≠Íng (x∑, quÀn, huy÷n). Em xin h¯a th˘c hi÷n ÆÛng nÈi quy cÒa C©u lπc bÈ. Em xin tr©n tr‰ng c∂m ¨n. Ng≠Íi lµm ƨn Ti’t 4 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 2. ß∆t c©u h·i cho c∏c bÈ phÀn c©u Æ≠Óc in ÆÀm d≠Ìi Æ©y : a) ô c©u lπc bÈ, chÛng em ch¨i c«u l´ng, Æ∏nh cÍ, h‰c h∏t vµ mÛa. b) Em th≠Íng Æ’n c©u lπc bÈ vµo c∏c ngµy nghÿ. 3. Nghe - vi’t : Gi„ heo may Bao giÍ c„ lµn gi„ heo may v“ mÌi thÀt lµ c„ mÔa thu. C∏i næng gay gæt nh˜ng ngµy hà Æ∑ thµnh th„c vµng vµo bÂ, vµo c„t, vµo kho vµ Æ∑ »n vµo qu∂ na, qu∂ m›t, qu∂ hÂng, qu∂ b≠Îi... Nh˜ng ngµy c„ gi„ heo may dÔ næng gi˜a tr≠a cÚng chÿ d◊u dfiu, ÆÒ cho ta m∆c mÈt chi’c ∏o m·ng v…n th†y d‘ chfiu. Theo B®ng s¨n : Gi„ heo may : gi„ nhã, h¨i lπnh vµ kh´, th≠Íng thÊi vµo mÔa thu. 70

Ti’t 5 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 2. Ch‰n tı th›ch hÓp trong ngo∆c ƨn Æ” bÊ sung ˝ ngh‹a cho c∏c tı in ÆÀm : MÁi b´ng hoa c· may nh≠ mÈt c∏i th∏p (xinh xæn, lÈng l…y) nhi“u t«ng. Tr™n Æ«u mÁi b´ng hoa lπi Æ›nh mÈt hπt s≠¨ng. Kh„ c„ th” t≠Îng t≠Óng bµn tay (tinh kh´n, tinh x∂o) nµo c„ th” hoµn thµnh hµng loπt c´ng tr◊nh Æãp Æœ, (tinh t’, to lÌn) Æ’n vÀy. Theo Phπm ߯c 3. ß∆t 3 c©u theo m…u Ai lµm g◊ ? Ti’t 6 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 2. Ch‰n tı ng˜ th›ch hÓp trong ngo∆c ƨn Æ” bÊ sung ˝ ngh‹a cho c∏c tı ng˜ in ÆÀm : Xu©n v“, c©y c· tr∂i mÈt mµu ... . Tr®m hoa Æua nhau khoe sæc. Nµo chfi hoa hu÷ ..., chfi hoa cÛc ..., chfi hoa hÂng ... b™n cπnh c´ em vi-´-lät t›m nhπt, m∂nh mai. T†t c∂ Æ∑ tπo n™n mÈt v≠Ín xu©n ... . (Æ· thæm, træng tinh, xanh non, vµng t≠¨i, r˘c rÏ) 3. Em c„ th” Æ∆t d†u ph»y vµo chÁ nµo trong nh˜ng c©u sau ? a) Hªng n®m c¯ vµo Æ«u th∏ng 9 c∏c tr≠Íng lπi khai gi∂ng n®m h‰c mÌi. b) Sau ba th∏ng hà tπm xa tr≠Íng chÛng em lπi n∏o n¯c tÌi tr≠Íng g∆p th«y g∆p bπn. c) ßÛng 8 giÍ trong ti’ng QuËc ca hÔng tr∏ng l∏ cÍ Æ· sao vµng Æ≠Óc käo l™n ng‰n cÈt cÍ. Ti’t 7 1. §n luy÷n tÀp Ɖc vµ h‰c thuÈc lflng. 71

2. Gi∂i ´ ch˜ : a) C„ th” Æi“n nh˜ng tı ng˜ nµo vµo c∏c ´ trËng Î tıng dflng d≠Ìi Æ©y ? GÓi ˝ : T†t c∂ c∏c tı ng˜ Æ“u bæt Æ«u bªng ch˜ T. - Dflng 1 : CÔng ngh‹a vÌi thi’u nhi. - Dflng 2 : ß∏p lπi c©u h·i cÒa ng≠Íi kh∏c. - Dflng 3 : Ng≠Íi lµm vi÷c tr™n tµu thu˚. - Dflng 4 : T™n cÒa mÈt trong Hai Bµ Tr≠ng. - Dflng 5 : ThÍi gian sæp tÌi (tr∏i ngh‹a vÌi qu∏ kh¯). - Dflng 6 : Tr∏i ngh‹a vÌi kh´ häo (n„i v“ c©y cËi). - Dflng 7 : CÔng ngh‹a vÌi cÈng ÆÂng (tÀp ... ). - Dflng 8 : DÔng mµu lµm cho tranh th™m Æãp. M: 1 T RàEM 2 3 4 5 6 7 8 b) T◊m tı mÌi xu†t hi÷n Î d∑y ´ ch˜ in mµu. 72

Ti’t 8 Bµi luy÷n tÀp A - ߉c th«m : MÔa hoa s†u Vµo nh˜ng ngµy cuËi xu©n, Æ«u hπ, khi nhi“u loµi c©y Æ∑ kho∏c mµu ∏o mÌi th◊ c©y s†u mÌi bæt Æ«u chuy”n m◊nh thay l∏. ßi d≠Ìi r∆ng s†u, ta sœ g∆p nh˜ng chi’c l∏ nghfich ngÓm. N„ quay trfln tr≠Ìc m∆t, ÆÀu l™n Æ«u, l™n vai ta rÂi mÌi bay Æi. Nh≠ng ›t ai næm Æ≠Óc mÈt chi’c l∏ Æang r¨i nh≠ vÀy. Tı nh˜ng cµnh s†u non bÀt ra nh˜ng chÔm hoa træng muËt, nh· nh≠ nh˜ng chi’c chu´ng t› hon. Hoa s†u th¨m nhã. Vfi hoa chua chua th†m vµo Æ«u l≠Ïi, t≠Îng nh≠ vfi næng non cÒa mÔa hà mÌi Æ’n vıa Ɖng lπi. B®ng S¨n B - D˘a theo nÈi dung bµi Ɖc, ch‰n c©u tr∂ lÍi ÆÛng : 1. CuËi xu©n, Æ«u hπ, c©y s†u nh≠ th’ nµo ? a) C©y s†u ra hoa. b) C©y s†u thay l∏. c) C©y s†u thay l∏ vµ ra hoa. 2. H◊nh dπng hoa s†u nh≠ th’ nµo ? a) Hoa s†u nh· li ti. b) Hoa s†u tr´ng nh≠ nh˜ng chi’c chu´ng nh· x›u. c) Hoa s†u th¨m nhã. 3. MÔi vfi hoa s†u nh≠ th’ nµo ? a) Hoa s†u th¨m nhã, c„ vfi chua. b) Hoa s†u h®ng hæc. c) Hoa s†u nÎ tıng chÔm træng muËt. 73

4. Bµi Ɖc tr™n c„ m†y h◊nh ∂nh so s∏nh ? a) 1 h◊nh ∂nh b) 2 h◊nh ∂nh c) 3 h◊nh ∂nh (Vi’t r‚ Æ„ lµ h◊nh ∂nh nµo) 5. Trong c©u ßi d≠Ìi r∆ng s†u, ta sœ g∆p nh˜ng chi’c l∏ nghfich ngÓm, em c„ th” thay tı nghfich ngÓm bªng tı nµo ? a) Tinh nghfich b) B≠Ìng bÿnh c) Dπi dÈt Ti’t 9 Bµi luy÷n tÀp A - Nghe - vi’t : NhÌ bä ngoan ßi xa bË nhÌ bä m◊nh B™n bµn c∆m cÙi tay xinh chäp bµi B∆m m´i lµm to∏n mi÷t mµi Kh„ gh™ mµ chºng chfiu sai bao giÍ M∂i m™ tÀp vœ, Ɖc th¨ H∏t ru em ngÒ «u ¨ ng‰t ngµo. Xa con bË nhÌ bi’t bao Nh≠ng mµ chÿ nhÌ vi÷c nµo bä ngoan. Nguy‘n Trung Thu B - TÀp lµm v®n : H∑y vi’t mÈt Æoπn v®n ngæn (tı 5 Æ’n 7 c©u) k” v“ t◊nh c∂m cÒa bË mã ho∆c ng≠Íi th©n cÒa em ÆËi vÌi em. 74

QU£ H¶•NG 75

TÀp Ɖc Tu«n 10 Gi‰ng qu™ h≠¨ng 1. Thuy™n vµ ßÂng rÍi qu™ Æi lµm Æ∑ m†y n®m. MÈt h´m, hai anh rÒ nhau Æi ch¨i thÀt xa, nh≠ng Æ’n gi˜a tr≠a th◊ lπc m†t Æ≠Íng v“. Hai ng≠Íi ph∂i ghä vµo c∏i qu∏n g«n Ɔy Æ” h·i Æ≠Íng, lu´n ti÷n Æ” ®n cho ÆÏ Æ„i. CÔng ®n trong qu∏n †y c„ ba thanh ni™n. H‰ chuy÷n trfl lu´n mi÷ng. B«u kh´ng kh› trong qu∏n vui vŒ lπ th≠Íng. 76

2. LÛc Ưng l™n tr∂ ti“n, Thuy™n mÌi bi’t m◊nh qu™n chi’c v› Î nhµ. H·i ßÂng, ßÂng cÚng kh´ng mang ti“n theo. Hai ng≠Íi Æang lÛng tÛng, chÓt mÈt trong ba thanh ni™n b≠Ìc lπi g«n, n„i : - Xin hai anh vui lflng cho t´i Æ≠Óc tr∂ ti“n. Thuy™n ngπc nhi™n nh◊n anh thanh ni™n. Tr™n g≠¨ng m∆t Æ´n hÀu, c∆p mæt anh ∏nh l™n vŒ thµnh th˘c, d‘ m’n. Thuy™n bËi rËi : - Xin lÁi. T´i qu∂ thÀt ch≠a nhÌ ra anh lµ... Ng≠Íi thanh ni™n kh´ng Æ” Thuy™n kfip d¯t lÍi : - Dπ, kh´ng ! B©y giÍ t´i mÌi Æ≠Óc bi’t hai anh. T´i muËn lµm quen... 3. Ngıng mÈt l∏t nh≠ Æ” nän nÁi xÛc ÆÈng, anh thanh ni™n n„i ti’p : - Hai anh Æ∑ cho t´i nghe lπi gi‰ng n„i cÒa mã t´i x≠a... B†t ngÍ tr≠Ìc t◊nh c∂m cÒa ng≠Íi bπn mÌi, Thuy™n chÿ bi’t n„i : - C∂m ¨n anh... Anh thanh ni™n xua tay : - T´i c∂m ¨n hai anh mÌi ph∂i. RÂi ng≠Íi †y nghãn ngµo : - Mã t´i lµ ng≠Íi mi“n Trung ... Bµ qua ÆÍi Æ∑ h¨n t∏m n®m rÂi. N„i Æ’n Æ©y, ng≠Íi trŒ tuÊi lºng l∆ng cÛi Æ«u, Æ´i m´i m›m ch∆t lÈ vŒ Æau th≠¨ng. Cfln Thuy™n, ßÂng th◊ bÔi ngÔi nhÌ Æ’n qu™ h≠¨ng, y™n l∆ng nh◊n nhau, mæt rÌm l÷. Theo Thanh Tfinh : - ß´n hÀu : hi“n tı, thÀt thµ. - Thµnh th˘c : c„ t†m lflng ch©n thÀt. - BÔi ngÔi : c„ c∂m gi∏c buÂn, th≠¨ng, nhÌ l…n lÈn. ? 1. Thuy™n vµ ßÂng cÔng ®n trong qu∏n vÌi nh˜ng ai ? 2. Chuy÷n g◊ x∂y ra lµm Thuy™n vµ ßÂng ngπc nhi™n ? 3. V◊ sao anh thanh ni™n c∂m ¨n Thuy™n vµ ßÂng ? 4. Nh˜ng chi ti’t nµo n„i l™n t◊nh c∂m tha thi’t cÒa c∏c nh©n vÀt ÆËi vÌi qu™ h≠¨ng ? 5. Qua c©u chuy÷n, em ngh‹ g◊ v“ gi‰ng qu™ h≠¨ng ? 77

K” chuy÷n D˘a vµo tranh minh hoπ, h∑y k” lπi c©u chuy÷n Gi‰ng qu™ h≠¨ng : 12 3 Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : Qu™ h≠¨ng ruÈt thfit Chfi S¯ y™u bi’t bao nhi™u c∏i chËn nµy, n¨i chfi oa oa c†t ti’ng kh„c Æ«u ti™n, n¨i qu∂ ng‰t, tr∏i sai Æ∑ thæm hÂng da dŒ chfi. Ch›nh tπi n¨i nµy, mã chfi Æ∑ h∏t ru chfi ngÒ. Vµ Æ’n lÛc lµm mã, chfi lπi h∏t ru con nh˜ng c©u h∏t ngµy x≠a... Anh ߯c ? - Chÿ ra nh˜ng ch˜ vi’t hoa trong bµi. - Cho bi’t v◊ sao ph∂i vi’t hoa c∏c ch˜ †y. 2. T◊m 3 tı ch¯a ti’ng c„ v«n oai, 3 tı ch¯a ti’ng c„ v«n oay. (3). Thi Ɖc, vi’t ÆÛng vµ nhanh : a) LÛc Thuy™n Ưng l™n, chÓt c„ mÈt thanh ni™n b≠Ìc lπi g«n anh. b) Ng≠Íi trŒ tuÊi lºng l∆ng cÛi Æ«u, vŒ m∆t buÂn b∑ x„t th≠¨ng. 78

TÀp Ɖc Qu™ h≠¨ng Qu™ h≠¨ng lµ chÔm kh’ ng‰t Cho con trÃo h∏i mÁi ngµy Qu™ h≠¨ng lµ Æ≠Íng Æi h‰c Con v“ rÓp b≠Ìm vµng bay. Qu™ h≠¨ng lµ con di“u bi’c TuÊi th¨ con th∂ tr™n ÆÂng Qu™ h≠¨ng lµ con Æfl nh· £m Æ“m khua n≠Ìc ven s´ng. Qu™ h≠¨ng lµ c«u tre nh· Mã v“ n„n l∏ nghi™ng che Qu™ h≠¨ng lµ Æ™m tr®ng t· Hoa cau rÙng træng ngoµi hÃ. Qu™ h≠¨ng mÁi ng≠Íi chÿ mÈt Nh≠ lµ chÿ mÈt mã th´i Qu™ h≠¨ng n’u ai kh´ng nhÌ Sœ kh´ng lÌn nÊi thµnh ng≠Íi. Theo ÆÁ trung qu©n ? 1. N™u nh˜ng h◊nh ∂nh gæn li“n vÌi qu™ h≠¨ng (ba khÊ th¨ Æ«u). 2. V◊ sao qu™ h≠¨ng Æ≠Óc so s∏nh vÌi mã (khÊ th¨ cuËi) ? 3. Em hi”u ˝ hai dflng cuËi bµi th¨ nh≠ th’ nµo ? 4. H‰c thuÈc lflng bµi th¨. Luy÷n tı vµ c©u 1. ߉c Æoπn th¨ sau vµ tr∂ lÍi c©u h·i : ß∑ c„ ai læng nghe Ti’ng m≠a trong rıng c‰ Nh≠ ti’ng th∏c dÈi v“ Nh≠ µo µo trÀn gi„. Nguy‘n Vi’t B◊nh 79

a) Ti’ng m≠a trong rıng c‰ Æ≠Óc so s∏nh vÌi nh˜ng ©m thanh nµo ? b) Qua s˘ so s∏nh tr™n, em h◊nh dung ti’ng m≠a trong rıng c‰ ra sao ? 2. H∑y t◊m nh˜ng ©m thanh Æ≠Óc so s∏nh vÌi nhau trong mÁi c©u th¨, c©u v®n d≠Ìi Æ©y : a) C´n S¨n suËi ch∂y r◊ r«m Ta nghe nh≠ ti’ng Ƶn c«m b™n tai. Nguy‘n Tr∑i b) Ti’ng suËi trong nh≠ ti’ng h∏t xa, Tr®ng lÂng cÊ thÙ b„ng lÂng hoa. H Ch› Minh c) MÁi lÛc, t´i cµng nghe r‚ ti’ng chim k™u n∏o ÆÈng nh≠ ti’ng x„c nh˜ng rÊ ti“n ÆÂng. Chim ÆÀu chen nhau træng xo∏ tr™n nh˜ng Æ«u c©y mæm, c©y chµ lµ, c©y vãt rÙng trÙi g«n h’t l∏. ßoµn Gi·i 3. Ngæt Æoπn d≠Ìi Æ©y thµnh 5 c©u vµ chäp lπi cho ÆÛng ch›nh t∂ : Tr™n n≠¨ng, mÁi ng≠Íi mÈt vi÷c ng≠Íi lÌn th◊ Æ∏nh tr©u ra cµy c∏c bµ mã cÛi lom khom tra ng´ c∏c cÙ giµ nh∆t c·, ÆËt l∏ m†y chÛ bä Æi bæc b’p thÊi c¨m. Theo T´ Hoµi TÀp vi’t 1. T™n ri™ng : 2. C©u : Gi„ Æ≠a cµnh trÛc la Ƶ Ti’ng chu´ng Tr†n VÚ, canh gµ Th‰ X≠¨ng. 80

TÀp Ɖc Th≠ gˆi bµ H∂i Phflng, ngµy 6 th∏ng 11 n®m 2003 Bµ k›nh y™u ! L©u rÂi, ch∏u ch≠a Æ≠Óc v“ qu™, ch∏u nhÌ bµ læm. Dπo nµy bµ c„ khoŒ kh´ng π ? Gia Æ◊nh ch∏u ngoµi nµy v…n b◊nh th≠Íng. N®m nay, ch∏u h‰c lÌp 3. Tı Æ«u n®m h‰c Æ’n giÍ, ch∏u Æ≠Óc t∏m Æi”m 10 rÂi Ɔy, bµ π ! Ngµy nghÿ, ch∏u th≠Íng Æ≠Óc bË mã ch∏u cho Æi ch¨i. Ch∏u v…n nhÌ n®m ngo∏i Æ≠Óc v“ qu™, th∂ di“u cÔng anh Tu†n tr™n Æ™ vµ Æ™m Æ™m ngÂi nghe bµ k” chuy÷n cÊ t›ch d≠Ìi ∏nh tr®ng. Ch∏u h¯a vÌi bµ sœ h‰c thÀt gi·i, lu´n ch®m ngoan Æ” bµ vui. Ch∏u k›nh chÛc bµ lu´n mπnh khoŒ, sËng l©u. Ch∏u mong ch„ng Æ’n hà Ɣ Æ≠Óc v“ qu™ th®m bµ. Ch∏u cÒa bµ Tr«n Hoµi ߯c 81

? 1. ߯c vi’t th≠ cho ai ? Dflng Æ«u b¯c th≠, bπn ghi th’ nµo ? 2. ߯c h·i th®m bµ Æi“u g◊ ? ߯c k” vÌi bµ nh˜ng g◊ ? 3. ßoπn cuËi b¯c th≠ cho th†y t◊nh c∂m cÒa ߯c vÌi bµ th’ nµo ? Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : Qu™ h≠¨ng (3 khÊ th¨ Æ«u) ? Nh˜ng ch˜ nµo trong bµi ch›nh t∂ ph∂i vi’t hoa ? 2. ßi“n vµo chÁ trËng et hay oet ? em bä t... mi÷ng c≠Íi, mÔi kh..., c≠a xoÃn x..., xem x... (3). Vi’t lÍi gi∂i c∏c c©u ÆË sau : a) ß” nguy™n, ai cÚng l∆c là B· n∆ng, th™m sæc - ngµy hà ch„i chang. (Lµ nh˜ng ch˜ g◊ ?) C„ sæc - m‰c Î xa g«n C„ huy“n - vuËt thºng ∏o qu«n cho em. (Lµ nh˜ng ch˜ g◊ ?) b) ß” nguy™n - gi˜a Æ«u vµ m◊nh ßÊi sang d†u ng∑ sœ thµnh b˜a ngon. (Lµ nh˜ng ch˜ g◊ ?) Kh´ng d†u - trÍi rät nªm cong Th™m huy“n - bay l∂ tr™n ÆÂng qu™ ta C„ h·i - xanh t≠¨i m≠Ót mµ Tr©u bfl vui g∆m nh»n nha tıng Ƶn. (Lµ nh˜ng ch˜ g◊ ?) 82

TÀp lµm v®n 1. D˘a theo m…u bµi tÀp Ɖc Th≠ gˆi bµ, em h∑y vi’t mÈt b¯c th≠ ngæn cho ng≠Íi th©n : - Dflng Æ«u th≠ : N¨i gˆi, ngµy ... th∏ng ... n®m ... - LÍi x≠ng h´ vÌi ng≠Íi nhÀn th≠ (´ng, bµ, chÛ, b∏c,...) - NÈi dung th≠ (4 - 5 dflng) : Th®m h·i, b∏o tin cho ng≠Íi nhÀn th≠. LÍi chÛc vµ h¯a hãn... - CuËi th≠ : LÍi chµo, ch˜ k› vµ t™n. 2. TÀp ghi tr™n phong b◊ th≠ : - G„c b™n tr∏i (ph›a tr™n) : Ghi h‰ vµ t™n, Æfia chÿ cÒa ng≠Íi gˆi. - G„c b™n ph∂i (ph›a d≠Ìi) : Ghi h‰ vµ t™n, Æfia chÿ cÒa ng≠Íi nhÀn. - G„c b™n ph∂i (ph›a tr™n) : Dµnh Æ” d∏n tem tr≠Ìc khi b· vµo hflm th≠. 83

TÀp Ɖc Tu«n 11 ߆t qu˝, Ɔt y™u 1. Ngµy x≠a, c„ hai ng≠Íi kh∏ch du lfich Æ’n n≠Ìc £-ti-´-pi-a. H‰ Æi khæp Ɔt n≠Ìc th®m Æ≠Íng s∏, nÛi ÆÂi, s´ng ngfli. Vua n≠Ìc £-ti-´-pi-a mÍi h‰ vµo cung Æi÷n, mÎ ti÷c chi™u Æ∑i vµ t∆ng h‰ nhi“u vÀt qu˝. Sau Æ„, vua sai mÈt vi™n quan Æ≠a kh∏ch xuËng tµu. 84

2. LÛc hai ng≠Íi kh∏ch Æfinh b≠Ìc xuËng tµu, vi™n quan b∂o kh∏ch dıng lπi, cÎi giµy ra. §ng sai ng≠Íi cπo sπch Ɔt Î Æ’ giµy cÒa kh∏ch rÂi mÌi Æ” h‰ xuËng tµu trÎ v“ n≠Ìc. Hai ng≠Íi kh∏ch r†t ngπc nhi™n, h·i : - Tπi sao c∏c ´ng lπi ph∂i lµm nh≠ vÀy ? Vi™n quan tr∂ lÍi : - ß©y lµ m∂nh Ɔt y™u qu˝ cÒa chÛng t´i. ChÛng t´i sinh ra Î Æ©y, ch’t cÚng Î Æ©y. Tr™n m∂nh Ɔt nµy, chÛng t´i trÂng tr‰t, ch®n nu´i. ߆t £-ti-´-pi-a lµ cha, lµ mã, lµ anh em ruÈt thfit cÒa chÛng t´i. ChÛng t´i Æ∑ ti’p c∏c ´ng nh≠ nh˜ng kh∏ch qu˝. Nhµ vua Æ∑ t∆ng c∏c ´ng nhi“u s∂n vÀt hi’m. Song Ɔt £-ti-´-pi-a ÆËi vÌi chÛng t´i lµ thi™ng li™ng, cao qu˝ nh†t. ChÛng t´i kh´ng th” Æ” c∏c ´ng mang Æi, dÔ chÿ lµ mÈt hπt c∏t nh·. 3. Nghe nh˜ng lÍi n„i ch©n t◊nh cÒa vi™n quan, hai ng≠Íi kh∏ch cµng th™m kh©m phÙc t†m lflng y™u qu˝ m∂nh Ɔt qu™ h≠¨ng cÒa ng≠Íi £-ti-´-pi-a. Truy÷n d©n gian £-ti-´-pi-a (Mai Hµ dfich) : - £-ti-´-pi-a : mÈt n≠Ìc Î ph›a Æ´ng bæc ch©u Phi. - Cung Æi÷n : n¨i Î cÒa vua. - Kh©m phÙc : Æ∏nh gi∏ cao vµ r†t k›nh tr‰ng. ? 1. Hai ng≠Íi kh∏ch Æ≠Óc vua £-ti-´-pi-a Æ„n ti’p th’ nµo ? 2. Khi kh∏ch sæp xuËng tµu, c„ Æi“u g◊ b†t ngÍ x∂y ra ? 3. V◊ sao ng≠Íi £-ti-´-pi-a kh´ng Æ” kh∏ch mang Æi, dÔ chÿ lµ mÈt hπt c∏t nh· ? 4. Theo em, phong tÙc tr™n n„i l™n t◊nh c∂m cÒa ng≠Íi £-ti-´-pi-a vÌi qu™ h≠¨ng nh≠ th’ nµo ? 85

K” chuy÷n 1. Sæp x’p lπi c∏c tranh d≠Ìi Æ©y theo ÆÛng th¯ t˘ trong c©u chuy÷n ߆t qu˝, Ɔt y™u : 12 34 2. D˘a vµo c∏c tranh tr™n, k” lπi toµn bÈ c©u chuy÷n. 86

Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : Ti’ng hfl tr™n s´ng ßi÷u hfl chÃo thuy“n cÒa chfi G∏i vang l™n. T´i nghe nh≠ c„ c¨n gi„ chi“u thÊi nhà nhã qua ÆÂng, rÂi vÛt bay cao. ß´i c∏nh th«n ti™n nh≠ n©ng t´i bay l™n l¨ lˆng, Æ≠a Æ’n nh˜ng b’n bÍ xa lπ. Tr≠Ìc mæt t´i, vıa hi÷n ra con s´ng giËng nh≠ s´ng Thu BÂn tı ngang trÍi ch∂y lπi... V‚ Qu∂ng ? - Bµi ch›nh t∂ c„ m†y c©u ? - N™u c∏c t™n ri™ng trong bµi. 2. Em ch‰n ch˜ nµo trong ngo∆c ƨn Æi“n vµo chÁ trËng ? a) (cong, coong) : chu´ng xe Æπp k™u k›nh ... , vœ Æ≠Íng ... b) (xong, xoong) : lµm ... vi÷c , c∏i ... (3). Thi t◊m nhanh, vi’t ÆÛng : a) - Tı ng˜ chÿ s˘ vÀt c„ ti’ng bæt Æ«u bªng s. M : s´ng, chim sŒ,... - Tı ng˜ chÿ hoπt ÆÈng, Æ∆c Æi”m, t›nh ch†t c„ ti’ng bæt Æ«u bªng x. M : xµo n†u, xanh xao,... b) - Tı ng˜ c„ ti’ng mang v«n ≠¨n. M : v≠Ín, tµu l≠Ón,... - Tı ng˜ c„ ti’ng mang v«n ≠¨ng. M : Æ≠Íng, v≠¨ng v†n,... 87

TÀp Ɖc Vœ qu™ h≠¨ng BÛt ch◊ xanh Æ· Em g‰t hai Æ«u Em thˆ hai mµu Xanh t≠¨i, Æ· thæm. Em vœ lµng x„m Tre xanh, lÛa xanh S´ng m∏ng l≠Ón quanh MÈt dflng xanh m∏t TrÍi m©y b∏t ng∏t Xanh ngæt mÔa thu Xanh mµu ≠Ìc m¨... Em quay Æ«u Æ· Vœ nhµ em Î Ng„i mÌi Æ· t≠¨i Tr≠Íng h‰c tr™n ÆÂi Em t´ Æ· thæm C©y gπo Æ«u x„m Hoa nÎ ch„i ngÍi A, næng l™n rÂi M∆t trÍi Æ· ch„t L∏ cÍ TÊ quËc Bay gi˜a trÍi xanh... Chfi ¨i b¯c tranh Qu™ ta Æãp qu∏ ! ßfinh H∂i : S´ng m∏ng (s´ng Ƶo) : s´ng do ng≠Íi Ƶo Æ” l†y n≠Ìc t≠Ìi ruÈng ho∆c Æ” thuy“n bà Æi lπi. 88

? 1. K” t™n nh˜ng c∂nh vÀt Æ≠Óc t∂ trong bµi th¨. 2. C∂nh vÀt qu™ h≠¨ng Æ≠Óc t∂ bªng nhi“u mµu sæc. H∑y k” t™n nh˜ng mµu sæc †y. 3. V◊ sao b¯c tranh qu™ h≠¨ng r†t Æãp ? Ch‰n c©u tr∂ lÍi em cho lµ ÆÛng nh†t : a) V◊ qu™ h≠¨ng r†t Æãp. b) V◊ bπn nh· trong bµi th¨ vœ r†t gi·i. c) V◊ bπn nh· y™u qu™ h≠¨ng. 4. H‰c thuÈc lflng bµi th¨. Luy÷n tı vµ c©u 1. X’p nh˜ng tı ng˜ sau vµo hai nh„m : c©y Æa, gæn b„, dflng s´ng, con Æfl, nhÌ th≠¨ng, y™u qu˝, m∏i Æ◊nh, th≠¨ng y™u, ng‰n nÛi, phË ph≠Íng, bÔi ngÔi, t˘ hµo. Nh„m Tı ng˜ 1. Chÿ s˘ vÀt Î qu™ h≠¨ng M : c©y Æa 2. Chÿ t◊nh c∂m ÆËi vÌi qu™ h≠¨ng M : gæn b„ 2. T◊m tı ng˜ trong ngo∆c ƨn c„ th” thay th’ cho tı qu™ h≠¨ng Î Æoπn v®n sau : T©y Nguy™n lµ qu™ h≠¨ng cÒa t´i. N¨i Æ©y, t´i Æ∑ lÌn l™n trong Æfiu v∂i th©n th≠¨ng cÒa m∏, trong ti’ng ng©n vang cÒa dflng th∏c, trong h≠¨ng th¨m ngµo ngπt cÒa nÛi rıng. (qu™ qu∏n, qu™ cha Ɔt tÊ, Ɔt n≠Ìc, giang s¨n, n¨i ch´n rau cæt rËn) 89

3. Nh˜ng c©u nµo trong Æoπn d≠Ìi Æ©y Æ≠Óc vi’t theo m…u Ai lµm g◊ ? H∑y chÿ r‚ mÁi bÈ phÀn c©u tr∂ lÍi c©u h·i \"Ai ? \" ho∆c \"Lµm g◊ ? \". CuÈc sËng qu™ t´i gæn b„ vÌi c©y c‰. Cha lµm cho t´i chi’c chÊi c‰ Æ” quät nhµ, quät s©n. Mã Æ˘ng hπt giËng Æ«y m„m l∏ c‰, treo l™n g∏c b’p Æ” gieo c†y mÔa sau. Chfi t´i Æan n„n l∏ c‰, lπi bi’t Æan c∂ mµnh c‰ vµ lµn c‰ xu†t kh»u. ChÛng t´i rÒ nhau Æi nh∆t nh˜ng tr∏i c‰ r¨i Æ«y quanh gËc v“ om, ®n vıa bäo vıa bÔi. Theo Nguy‘n Th∏i VÀn : - M„m l∏ c‰ : l∏ c‰ non tÛm lπi Æ” Æ˘ng th¯c ®n, hπt giËng,... - Om : n†u nh· lˆa vµ l©u cho ng†m mæm muËi ho∆c ng©m l©u trong n≠Ìc n„ng giµ cho ch›n. Ai lµm g◊ ? M : ChÛng t´i rÒ nhau Æi nh∆t nh˜ng tr∏i c‰ r¨i Æ«y quanh gËc v“ om, ®n vıa bäo vıa bÔi. 4. DÔng mÁi tı ng˜ sau Æ” Æ∆t mÈt c©u theo m…u Ai lµm g◊ ? : b∏c n´ng d©n, em trai t´i, nh˜ng chÛ gµ con, Ƶn c∏. TÀp vi’t 1. T™n ri™ng : 2. C©u : Ai v“ Æ’n huy÷n ß´ng Anh Ghä xem phong c∂nh Loa Thµnh ThÙc V≠¨ng. 90

TÀp Ɖc Ch‚ b∏nh khÛc cÒa d◊ t´i D◊ t´i cæp mÈt chi’c rÊ lÌn, dæt tay t´i Æi h∏i rau khÛc. C©y rau khÛc r†t nh·, chÿ bªng mÈt m«m c· non mÌi nhÛ. L∏ rau nh≠ mπ bπc, tr´ng nh≠ Æ≠Óc phÒ mÈt l≠Ót tuy’t c˘c m·ng. Nh˜ng hπt s≠¨ng sÌm Ɖng tr™n l∏ long lanh nh≠ nh˜ng b„ng ÆÃn pha l™. Hai d◊ ch∏u t´i h∏i Æ«y rÊ mÌi v“. ...NgÒ mÈt gi†c dÀy, t´i Æ∑ th†y d◊ mang ch‚ b∏nh l™n. Vung vıa mÎ ra, h¨i n„ng bËc nghi ngÛt. Nh˜ng c∏i b∏nh mµu r™u xanh l†p l„ trong ∏o x´i n’p træng Æ≠Óc Æ∆t vµo nh˜ng mi’ng l∏ chuËi h¨ qua lˆa thÀt m“m, tr´ng Æãp nh≠ nh˜ng b´ng hoa. Nh©n b∏nh lµ mÈt vi™n ÆÀu xanh gi∑ nh· vµng ≠¨m, xen mÈt th·i mÏ xinh xæn, pha hπt ti™u. Cæn mÈt mi’ng b∏nh th◊ nh≠ th†y c∂ h≠¨ng ÆÂng, c· nÈi g„i vµo trong Æ„. Bao n®m rÂi, t´i v…n kh´ng sao qu™n Æ≠Óc vfi th¨m ngÀy, h®ng hæc cÒa chi’c b∏nh khÛc qu™ h≠¨ng. Theo Ng´ V®n PhÛ : - Ch‚ : nÂi c„ nhi“u lÁ Î Æ∏y, Æ” Æ x´i, h†p b∏nh. - Pha l™ : loπi thu˚ tinh trong suËt. ? 1. T∏c gi∂ t∂ c©y rau khÛc nh≠ th’ nµo ? 2. T◊m nh˜ng c©u v®n t∂ chi’c b∏nh khÛc. 3. V◊ sao t∏c gi∂ kh´ng qu™n Æ≠Óc mÔi vfi cÒa chi’c b∏nh khÛc qu™ h≠¨ng ? 91

Ch›nh t∂ 1. NhÌ - vi’t : V œ qu™ h≠¨ng (tı Æ«u Æ’n Em t´ Æ· thæm) ? - Trong bµi ch›nh t∂ c„ nh˜ng tı nµo ph∂i vi’t hoa ? V◊ sao ? - Nhæc lπi c∏ch tr◊nh bµy bµi th¨ 4 ch˜. (2). ßi“n vµo chÁ trËng : a) s hay x ? MÈt nhµ ...µn ƨn ...¨ v∏ch n¯a BËn b™n ...uËi ch∂y, c∏ b¨i vui ß™m Æ™m ch∏y hÂng b™n b’p lˆa Énh ÆÃn khuya cfln ...∏ng l≠ng ÆÂi. Nguy‘n ß◊nh Thi b) ≠¨n hay ≠¨ng ? - M h´i mµ ÆÊ xuËng v... - C∏ kh´ng ®n muËi c∏ ... D©u xanh l∏ tËt v†n v... t¨ tªm. Con c∑i cha mã tr®m Æ... con h≠. TÙc ng˜ Thanh Tfinh TÀp lµm v®n 1. Nghe vµ k” lπi c©u chuy÷n T´i c„ Ɖc Æ©u ! GÓi ˝ : a) Ng≠Íi vi’t th≠ th†y ng≠Íi b™n cπnh lµm g◊ ? b) Ng≠Íi vi’t th≠ vi’t th™m vµo th≠ Æi“u g◊ ? c) Ng≠Íi b™n cπnh k™u l™n nh≠ th’ nµo ? 2. H∑y n„i v“ qu™ h≠¨ng em ho∆c n¨i em Æang Î theo gÓi ˝ sau : a) Qu™ em Î Æ©u ? b) Em y™u nh†t c∂nh vÀt g◊ Î qu™ h≠¨ng ? c) C∂nh vÀt Æ„ c„ g◊ Æ∏ng nhÌ ? d) T◊nh c∂m cÒa em vÌi qu™ h≠¨ng nh≠ th’ nµo ? 92

B¿C - TRUNG - NAM 93

TÀp Ɖc Tu«n 12 Næng ph≠¨ng Nam 1. H´m nay Æ∑ lµ hai m≠¨i t∏m T’t. ChÓ hoa tr™n Æ≠Íng Nguy‘n Hu÷ Æ´ng nghfit ng≠Íi. Uy™n cÔng c∏c bπn Æi gi˜a rıng hoa nh≠ Æi trong m¨. ßang r›u r›t chuy÷n trfl, c∂ nh„m bÁng s˜ng lπi v◊ ti’ng g‰i : - NÃ, sæp nh· kia, Æi Æ©u vÀy ? 2. T≠Îng ai, tä ra lµ nh· Ph≠¨ng. Uy™n Æ∏p : - TÙi m◊nh Æi lflng vflng t◊m chÛt g◊ Æ” kfip gˆi ra Hµ NÈi cho V©n. - C„ ph∂i V©n h∏t d©n ca Î trπi hà Nha Trang kh´ng ? - Ph∂i Æ„. M†y Ưa mÌi nhÀn Æ≠Óc th≠ V©n s∏ng nay. - T’t ngoµi Æ„ chæc lµ vui læm ? - Vui nh≠ng mµ lπnh d‘ sÓ lu´n. ß©y nÃ, m◊nh Ɖc mÈt Æoπn th≠ cÒa V©n nhä ! - Vıa n„i, Uy™n vıa rÛt trong tÛi ra mÈt tÍ gi†y - \"Hµ NÈi Æang rπo r˘c trong nh˜ng ngµy gi∏p T’t. TrÍi cuËi Æ´ng lπnh buËt. Nh˜ng dflng suËi hoa tr´i d≠Ìi b«u trÍi x∏m ÆÙc vµ lµn m≠a bÙi træng xo∏.\" Vi’t hay qu∏, ph∂i kh´ng ? - ¶Ìc g◊ chÛng m◊nh gˆi cho V©n Æ≠Óc ›t næng ph≠¨ng Nam nhÿ ! - Hu™ n„i. 3. Kh´ng ngÍ Æi“u ≠Ìc cÒa Hu™ lπi gÓi ra mÈt s∏ng ki’n. Ph≠¨ng reo l™n : - M◊nh ngh‹ ra rÂi ! C∂ Æ∏m trŒ nhao nhao : - G◊ vÀy ? G◊ vÀy ? 94

Ph≠¨ng tÒm tÿm c≠Íi, b› mÀt : - TÙi m◊nh sœ t∆ng nh· V©n mÈt vÀt ngoµi Bæc kh´ng c„. - VÀt g◊ vÀy ? - C∂ b‰n xoæn xu˝t h·i. - MÈt cµnh mai ! - MÈt cµnh mai ? - T†t c∂ sˆng sËt, rÂi cÔng k™u l™n - ßÛng ! MÈt cµnh mai chÎ næng ph≠¨ng Nam. C∂ b‰n hÌn hÎ quay lπi Æ«u Æ≠Íng Nguy‘n Hu÷, n¨i mÈt rıng mai vµng thæm Æang rung rinh d≠Ìi næng. Theo Tr«n Hoµi D≠¨ng : - ß≠Íng Nguy‘n Hu÷ : mÈt Æ≠Íng lÌn Î Thµnh phË H Ch› Minh. - Sæp nh· : b‰n nh· (ti’ng Nam BÈ). - Lflng vflng : vflng vÃo, loanh quanh (ti’ng Nam BÈ). - D©n ca : bµi h∏t l≠u truy“n trong d©n gian, th≠Íng kh´ng r‚ t∏c gi∂. - Xoæn xu˝t : qu†n l†y, b∏m ch∆t nh≠ kh´ng muËn rÍi. - Sˆng sËt : ngπc nhi™n tÌi m¯c ng»n ng≠Íi ra. ? 1. Uy™n vµ c∏c bπn Æi Æ©u, vµo dfip nµo ? 2. Nghe Ɖc th≠ V©n, c∏c bπn ≠Ìc mong Æi“u g◊ ? 3. Ph≠¨ng ngh‹ ra s∏ng ki’n g◊ ? 4. V◊ sao c∏c bπn ch‰n cµnh mai lµm quµ T’t cho V©n ? 5. Ch‰n th™m mÈt t™n kh∏c cho truy÷n : a) C©u chuy÷n cuËi n®m b) T◊nh bπn c) Cµnh mai T’t K” chuy÷n D˘a theo c∏c ˝ t„m tæt d≠Ìi Æ©y, h∑y k” lπi tıng Æoπn cÒa c©u chuy÷n Næng ph≠¨ng Nam : a) ßoπn 1 : ßi chÓ T’t - Chuy÷n x∂y ra vµo lÛc nµo ? - Uy™n vµ c∏c bπn Æi Æ©u ? - V◊ sao m‰i ng≠Íi s˜ng lπi ? 95

b) ßoπn 2 : B¯c th≠ - V©n lµ ai ? - T’t ngoµi Bæc ra sao ? - C∏c bπn mong ≠Ìc Æi“u g◊ ? c) ßoπn 3 : M„n quµ - S∏ng ki’n cÒa Ph≠¨ng. - Quay lπi chÓ hoa. Ch›nh t∂ 1. Nghe - vi’t : Chi“u tr™n s´ng H≠¨ng CuËi buÊi chi“u, Hu’ th≠Íng trÎ v“ trong mÈt vŒ y™n t‹nh lπ lÔng... Ph›a b™n s´ng, x„m CÂn H’n n†u c¨m chi“u sÌm nh†t trong thµnh phË, th∂ kh„i nghi ngÛt c∂ mÈt vÔng tre trÛc tr™n m∆t n≠Ìc. ß©u Æ„, tı sau khÛc quanh væng l∆ng cÒa dflng s´ng, ti’ng lanh canh cÒa thuy“n chµi g‚ nh˜ng mŒ c∏ cuËi cÔng, khi’n m∆t s´ng nghe nh≠ rÈng h¨n... Hoµng PhÒ Ng‰c T≠Íng ? - Bµi ch›nh t∂ c„ m†y c©u ? - Nh˜ng ch˜ nµo trong bµi ph∂i vi’t hoa ? V◊ sao ? 2. ßi“n vµo chÁ trËng oc hay ooc ? con s..., m∆c qu«n s..., c«n c»u m... hµng, käo xe r¨-m... (3). Vi’t lÍi gi∂i c∏c c©u ÆË sau : a) ß” nguy™n - giÛp b∏c nhµ n´ng Th™m huy“n - †m mi÷ng cÙ ´ng, cÙ bµ. Th™m sæc - tı lÛa mµ ra ßË bπn Æo∏n Æ≠Óc Æ„ lµ ch˜ chi ? (Lµ nh˜ng ch˜ g◊ ?) b) Quen g‰i lµ hπt Chºng nÎ thµnh c©y Nhµ cao nhµ Æãp DÔng t´i Æ” x©y. (Lµ hπt g◊ ?) 96

TÀp Ɖc Chi“u H T©y H∂i V ©n C∂nh Æãp non s´ng ßÂng Th∏p M≠Íi ßÂng ß®ng c„ phË K◊ Lıa, C„ nµng T´ Thfi, c„ chÔa Tam Thanh. i Gi„ Æ≠a cµnh trÛc la Ƶ, Ti’ng chu´ng Tr†n VÚ, canh gµ Th‰ X≠¨ng. Mfit mÔ kh„i to∂ ngµn s≠¨ng, Nhfip chµy Y™n Th∏i, m∆t g≠¨ng T©y HÂ. i ß≠Íng v´ x¯ Ngh÷ quanh quanh, Non xanh n≠Ìc bi’c nh≠ tranh hoπ ÆÂ. i H∂i V©n b∏t ng∏t ngh◊n trÔng Hfln HÂng sıng s˜ng Ưng trong vfinh Hµn. i Nhµ Bà n≠Ìc ch∂y chia hai Ai v“ Gia ßfinh, ßÂng Nai th◊ v“. i ßÂng Th∏p M≠Íi cfl bay thºng c∏nh N≠Ìc Th∏p M≠Íi l„ng l∏nh c∏ t´m. Ca dao : - ßÂng ß®ng : thfi tr†n thuÈc tÿnh Lπng S¨n. - La Ƶ : sµ xuËng th†p vÌi d∏ng vŒ nhã nhµng l∂ l≠Ìt. 97

- Canh gµ : ti’ng gµ g∏y lÛc trÍi sæp s∏ng. - Nhfip chµy Y ™n Th∏i : ti’ng chµy gi∑ v· c©y d„ Æ” lµm gi†y Î lµng Y™n Th∏i. - T©y H : t¯c lµ H T©y, Î Hµ NÈi. - X¯ Ngh÷ : vÔng Ngh÷ An, Hµ T‹nh n„i chung. - H∂i V ©n : ng‰n ÆÃo cao nªm gi˜a tÿnh Thıa Thi™n - Hu’ vµ thµnh phË ßµ NΩng. - Nhµ Bà : s´ng ch∂y gi˜a tÿnh ßÂng Nai vµ Thµnh phË H Ch› Minh. - ßÂng Th∏p M≠Íi : vÔng Ɔt trÚng rÈng lÌn thuÈc c∏c tÿnh Long An, Ti“n Giang, ßÂng Th∏p. ? 1. MÁi c©u ca dao n„i Æ’n mÈt vÔng. ß„ lµ nh˜ng vÔng nµo ? 2. MÁi vÔng c„ c∂nh g◊ Æãp ? 3. Theo em, ai Æ∑ gi˜ g◊n t´ Æi”m cho non s´ng ta ngµy cµng Æãp h¨n ? 4. H‰c thuÈc lflng nh˜ng c©u ca dao tr™n. Luy÷n tı vµ c©u 1. ߉c khÊ th¨ d≠Ìi Æ©y vµ tr∂ lÍi c©u h·i : Con mã Æãp sao Nh˜ng hfln t¨ nh· Chπy nh≠ l®n trfln Tr™n s©n, tr™n c·. Phπm HÊ ? a) T◊m c∏c tı chÿ hoπt ÆÈng trong khÊ th¨ tr™n. b) Hoπt ÆÈng chπy cÒa nh˜ng chÛ gµ con Æ≠Óc mi™u t∂ bªng c∏ch nµo ? 2. Trong c∏c Æoπn tr›ch sau, nh˜ng hoπt ÆÈng nµo Æ≠Óc so s∏nh vÌi nhau ? a) Con tr©u Æen l´ng m≠Ót C∏i sıng n„ v™nh v™nh N„ cao lÌn l™nh kh™nh Ch©n Æi nh≠ ÆÀp Ɔt. Tr«n ß®ng Khoa 98

b) Cau cao, cao m∑i Tµu v≠¨n gi˜a trÍi Nh≠ tay ai v…y H¯ng lµn m≠a r¨i. ng´ vi’t dinh c) XuÂng con ÆÀu quanh thuy“n lÌn giËng nh≠ Ƶn con nªm quanh bÙng mã. Khi c„ gi„, thuy“n mã c„t kät r™n rÿ, Æ∏m xuÂng con lπi hÛc hÛc vµo mπn thuy“n mã nh≠ Æfli bÛ t›. V‚ Qu∂ng 3. Ch‰n tı ng˜ th›ch hÓp Î hai cÈt A vµ B Æ” ghäp thµnh c©u : AB Nh˜ng ruÈng lÛa c†y sÌm hu¨ vfli chµo kh∏n gi∂. Nh˜ng chÛ voi thæng cuÈc Æ∑ trÊ b´ng. C©y c«u lµm bªng th©n dıa lao b®ng b®ng tr™n s´ng. Con thuy“n cæm cÍ Æ· bæc ngang dflng k™nh. TÀp vi’t 1. T™n ri™ng : 2. C©u : H∂i V©n b∏t ng∏t ngh◊n trÔng Hfln HÂng sıng s˜ng Ưng trong vfinh Hµn. 99