บทที่ 4 การจัดทำแผนงานโครงการ

ขนั้ ท่ี 7 การปฏบิ ตั ิตามแผน • หมายถงึ การดาเนินการทกุ อย่างเพ่อื ให้นโยบาย บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ท่ีกาหนดไว้ การนาแผนไปสกู่ ารปฏิบตั ิเป็นการนาโครงการ/ กิจกรรม ท่ีได้กาหนดไว้ในแผน ไปดาเนินการให้บรรลุ ตามเป้ าหมาย โดยต้องกาหนดองค์กรหรือบคุ คลท่ี รับผดิ ชอบ และวธิ ีการดาเนินการชดั เจน

ขน้ั ท่ี 8 การประเมินผล ปรบั ปรงุ แผน และวางแผนใหม่

การวางแผนงาน/โครงการทางด้านสาธารณสุข

รศ.ฺ ดร.นวรัตน์ สุวรรณผ่อง แผนระดบั กอง/จงั หวดั /สานกั งาน STRATEGIC แผนงานระยะสนั ้ *ต้องจดั ทาแผนกลยทุ ธ์* (Strategic Plan) PLANNING (Single-Use Plans) * แผนงาน ประกอบด้วย OPERATIONAL * โครงการ PLANNING * แผนงบประมาณ วสิ ยั ทศั น์ (Vision) แผนงานระยะยาว พันธกจิ (Mission) (Standing Plan)) * นโยบาย เป้ าประสงค์ (Goal/Aim) * กฎ ระเบียบ * ขนั้ ตอนการ วัตถปุ ระสงค์ (Objectives/Purpose) ปฏบิ ตั ิงาน ยุทธศาสตร์/กลยุทธ์ (Strategies) แผนงาน (Programmes) แผนงานหลกั /แผนงานรอง แผนปฏบิ ตั กิ าร (Action Plan) * แผนงานประจา (Routine Works) * แผนโครงการ (Projects)

ระบบการบริหารจัดการโครงการ (Project Management System) ระบบ (System) : การจัดระเบยี บของส่งิ ต่าง ๆ หรือส่วนต่าง ๆ ท่เี ก่ียวข้องเข้าเป็ น พวกเดยี วกัน เพ่อื ให้บรรลุวัตถุประสงค์ท่ตี ้องการ การจัดการ (Management) : ศิลปะในการจดั การกับคน วัสดุ และเคร่ืองมือต่าง ๆ เพ่อื ให้ได้ผลผลิตสูงสุด โดยเสียค่าใช้จ่ายน้อยท่สี ุดในระยะเวลาท่เี หมาะสม โครงการ (project) : กลุ่มกิจกรรมท่มี คี วามเก่ียวข้องสัมพนั ธ์ท่มี ุ่งบรรลุวัตถุประสงค์ เดียวกัน * แตกต่างจากการปฏบิ ตั งิ านประจาวัน คือ มสี ถานการณ์สนิ้ สุด (End of Project Status = EOPS)

การประเมินผล การจดั ทาโครงการ การดาเนินงานตาม โครงการ โครงการ การสิ้นสุดโครงการ (EOPS)

ระบบงบประมาณเดมิ ใช้ PPBS Program Planning Budgeting System ปัจจุบันเร่ิมใช้ตงั้ แต่ ปี 2544 คือ PBBS (Performance - Based Budgeting System) ระบบงบประมาณนีอ้ ยู่ภายใต้การบริหารงาน มุ่งผลสัมฤทธ์ิ (Results - Based Management)

การจดั ทาโครงการ โดยใช้ Logframe ชว่ ยผ้กู าหนดนโยบาย ในการวินิจฉยั สงั่ การ ชว่ ยผ้บู ริหารโครงการในการดาเนินการและควบคมุ งาน ช่วยผ้ปู ระเมินผลโครงการในการติดตามประเมินผล การดาเนินงานโครงการสามารถใช้วธิ ี CPM Critical Path Method PERT Program Evaluation and Review Technique

ข้นั ตอนในการจัดทาโครงการ กาหนดประเภทหรือชนิดของโครงการ (Project identification and definition) จัดเตรียมข้อมูลและวเิ คราะห์ความเป็ นไปได้ (Project formulation , preparation and feasibility analysis) สร้างหรือออกแบบโครงการ (Project design) วเิ คราะห์หรือประเมนิ ค่าโครงการ (Project appraisal) คัดเลอื กและอนุมัตโิ ครงการ (Project selection , negotiation and approval) เตรียมหน่วยงานท่รี ับผิดชอบดาเนินโครงการ (Project activation and organization)

ข้นั ตอนในการจดั ทาโครงการ ดาเนินงานหรือปฏบิ ัตติ ามโครงการ (Project implementation) ควบคุมและตรวจสอบ (Monitoring and Control and Supervision) ตดิ ตามประเมนิ ผลเม่ือสนิ้ สุดโครงการ (Project completion or termination) ประเมนิ ผลโครงการ (Project evaluation) ส่งมอบผลงานให้หน่วยงานอ่ืนรับดาเนินงานตามปกติ (Project transition to normal administration) ตดิ ตามผลกระทบ (Impact)

การจัดทาโครงการ โดยอาศัยกรอบเหตุผล (Log Frame) ทาไมต้องทาส่งิ นัน้ ? หวั ข้อ จะดาเนินการท่ไี หน ? ช่ือโครงการ หลักการและเหตุผลหรือสภาพปัจจุบันและปัญหา ประชากรเป้ าหมาย หรือพนื้ ท่ดี าเนินการ กจิ กรรมอะไรบ้างท่จี าเป็ น ? กาหนดกลยุทธ์และรายละเอียดของงาน ใครเป็ นผู้รับผิดชอบ ? ระบุผู้รับผิดชอบว่าใครรับผิดชอบงานใด ทาเม่อื ใด ? ระบุระยะเวลาดาเนินการ จะทาอย่างไร การดาเนินงาน : เสนอโครงการอนุมัติ ค่าใช้จ่าย / งบประมาณ การตดิ ตามประเมนิ ผล ผลท่คี าดว่าจะได้รับ ปัญหา & อุปสรรคท่คี าด ว่าจะเกดิ หรือเง่อื นไข

การวางแผนโดยใช้ Log Frame วตั ถุประสงค์ของโครงการท่กี าหนดขนึ้ จะต้องแน่ชัดและวดั ได้ (Objectively Verifiable) มีตัวชีว้ ัด (Indicators) ต้องกาหนดไว้ล่วงหน้าว่าจะใช้อะไรเป็ นเคร่ืองมือหรืออุปกรณ์ในการ วัดผล ต้องมีการกาหนดเง่อื นไข (Assumptions) ซ่งึ อย่นู อกโครงการ แต่มี ความสัมพนั ธ์ในด้านสนับสนุนหรือขดั ขวางโครงการได้

เป้ าประสงค์ (GOAL) เขา้ ใจได้

คาสรุป ตวั ชี้วดั แหล่งและวธิ พี สิ ูจน์ เงื่อนไข NS OVI MOV IA คาสรุปจุดมงุ่ หมาย ส่ิงท่ีช้ีท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงความสาเร็จ แหล่งขอ้ มูล / หรือวิธีการพสิ ูจน์ความ สภาพท่ีจะก่อใหเ้ กิดความสาเร็จ (G) หรือแสดงว่าบรรลุจุดมุ่งหมาย สาเร็จ ตามจุดมงุ่ หมาย คาสรุปวตั ถุ สภาพการณ์หรือสถานการณ์เมื่อมี แหล่งขอ้ มลู และ / หรือการตรวจสอบว่า สภาพการท่ีจะช่วยใหว้ ตั ถุประสงค์ ประสงคข์ อง การดาเนินงานตามวตั ถุประสงค์ การดาเนินงานบรรลุวตั ถุประสงค์ มีส่วนสมั พนั ธก์ บั จุดมุ่งหมาย โครงการ (P) หรือ ครบถว้ นแลว้ ของโครงการ เป้ าประสงค์ คาสรุปผลงานหรือ สภาพการณ์หรือลกั ษณะที่แสดง แหล่งขอ้ มลู และ / หรือวิธีการตรวจสอบ สภาพการณ์ท่ีแสดงความสมั พนั ธ์ ผลิตผลของ ผลงานหรือผลผลิต ผลงานหรือผลผลิต ในเชิงสมั พนั ธก์ นั ระหว่างผลงานและ โครงการ (O) วตั ถุประสงคข์ องโครงการ คาสรุปกิจกรรม สภาพท่ีแสดงว่าไดม้ ีการดาเนินงาน แหล่งขอ้ มูลรายงานหรือวิธีการตรวจสอบ ขอ้ กาหนดในแต่ละส่วนหรือใหม้ ีการ การดาเนินงานหรือ ในเรื่องน้นั เกิดข้ึนจริงมีกิจกรรม ยนื ยนั (แผนปฏิบตั ิงานหรือกาหนดการ ดาเนินงานหรือใหม้ ีการดาเนินงานให้ วิธีดาเนินงาน (A) การดาเนินงานน้นั จริง ดาเนินงานตามข้นั ตอนต่าง ๆ รายงานผล ไดผ้ ลงานท่ีตอ้ งการอยา่ งมีประสิทธิภาพ การปฏิบตั ิการมีเจา้ หนา้ ที่ไปสงั เกตการณ์ หรือตรวจสอบโดยตรง) สรุปรายการปัจจยั รายการปัจจยั (คน - เงิน - วสั ดุ แหล่งแสดงรายการท่ียนื ยนั ว่าไดม้ ี ขอ้ กาหนดการไดม้ าของปัจจยั ให้ ท่ีจาเป็ นสาหรับ ส่ิงอานวยความสะดวก การสนบั สนุน) การจดั สรรปัจจยั นาเขา้ กาหนดจริง สอดคลอ้ งกบั การดาเนินงาน การดาเนินงาน ท้งั เชิงปริมาณและคุณภาพ (I)

\"MODIFIED\" ตาราง Log Frame 5 x 4 คาสรุป ตวั ชี้วดั แหล่ ง / วิธี เง่ือนไขสาคญั (Narrative (Objectively พสิ ูจน์ (Important Assumption- Summary - NS) Verifiable Indicator - OVI (Means of Veri IA) (Goal / Aim) fication - MOV เป้ าประสงค์ วัตถุประสงค์ของ โครงการ (Purpose / Objective) ผล งาน (Output) กจิ กรรมการดาเนนิ งาน (Activity / Process) ปั จ จัยนาเข้ า (Input)

กรอบเหตุผลแสดงการเชื่อมโยงของการคาดการณ์อย่างมีเหตุผลเป็ นลกู โซ่ ในการเขียนโครงการ/แผนงาน ถ้าบรรลุจุดประสงค์ (Purpose) จงึ จะบรรลุเป้ าประสงค์ (Goal/Aim) หรือวัตถุประสงค์ (Objective) จุดมุ่งหมายของโครงการ ถ้ามผี ลงาน (Output) แล้ว จะบรรลุจุดประสงค์ (Purpose) หรือ วัตถุประสงค์ (Objective) ของ โครงการ ถ้ามีทรัพยากรและ กิจกรรม จะบรรลุผลงานของโครงการ (Output) (Input) + (Process) แล้ว ลักษณะเช่นนีเ้ รียก สมมตฐิ านสัมพนั ธ์ (Linked Hypothesis)

ตัวชวี้ ดั (Indicator) เกณฑ์ชีว้ ดั Target Criterion Indicator Standard เคร่ืองชีว้ ัด (Indicators) ดชั นีชีว้ ดั (Index) ดชั นีวัด (Indicies) HDI = Human Development Index Life expectancy at birth + Educational attainment + Purchasing Power (Real GDP)

ตัวชีว้ ดั (Indicator) : ข้อบ่งชีข้ องสภาพการณ์หรือส่งิ ท่สี ะท้อนให้เหน็ ถงึ สภาพการณ์ : ตวั แปรท่ชี ่วยวัดการเปล่ียนแปลง (WHO)

คุณลักษณะตัวชีว้ ัดท่ดี ี 1. Valid (ความตรง) : มีความเท่ยี งสามารถวัดในส่ิงท่ตี ้องการวัดได้ 2. Objective (เป็ นรูปธรรม) : ต้องมีการวัดเป็ นหน่วยนับได้ 3. Reliable (เช่ือถอื ได้) : ถ้าวัดโดยบุคคลท่ตี ่างกันในสภาพการณ์ท่ี คล้ายคลึงกันต้องได้ผลเหมือนกัน 4. Sensitive (ความไว) : ตัวชีว้ ัดต้องมีความไวต่อการ เปล่ียนแปลงของสภาพการณ์ 5. Specific (ความจาเพาะ เจาะจง) : ต้องสะท้อนให้เหน็ เฉพาะการ เปล่ียนแปลงในสภาพการณ์ท่เี ก่ียวข้องเท่านัน้

ตัวชี้วดั ของอะไร ? ปัจจยั นาเข้า = ทรัพยากรการบริหารจดั การท่ตี ้องใช้ ได้แก่ เงนิ บุคลากร (INPUT) หรือกาลังคน และวสั ดุอุปกรณ์ เช่น อุปกรณ์การตรวจ รักษาเวชภณั ฑ์ และครุภณั ฑ์อ่นื ๆ กระบวนการ = กจิ กรรมท่ไี ด้กระทาตามแผนงาน หรือ โครงการนัน้ ๆ (PROCESS) เช่น การฝึ กอบรม การตรวจวนิ ิจฉัย การเย่ยี มบ้าน วดั เป็ นจานวนครัง้ ของการทากจิ กรรม ผลงาน = ส่งิ ท่ไี ด้หรือผลท่ไี ด้ทนั ทที นั ใดเม่อื ปฏบิ ตั เิ ม่อื กจิ กรรมนัน้ ๆ (OUTPUT) สนิ้ สุดลง เช่น จานวนผู้เข้าฝึ กอบรม จานวนส่ือท่ผี ลติ จานวนเดก็ ท่ไี ด้รับการฉีดวัคซนี

ตวั ชี้วดั ของอะไร ? ผลลัพธ์ = ผลท่ไี ด้ตามมาหลังจากเกดิ ผลงานแล้วจะ (EFFECT) ออกมาใน รูปของการเปล่ียนแปลงความรู้ทศั นคตแิ ละ พฤตกิ รรมหรือการปฏบิ ัติ เช่น มารดามีความรู้เพ่มิ ขนึ้ มารดานา บุตรมาฉีดวัคซีน เจ้าหน้าท่ปี ฏบิ ตั งิ านได้ถูกต้อง K A P / B / S = ประสิทธิผลของงาน / แผนงาน / โครงการ ผลกระทบ = ผลท่คี าดว่าจะเกดิ ในระยะสุดท้ายเป็ นเร่ืองของภาวะ (IMPACT) สุขภาพ เช่น การตายลดลง การป่ วยลดลง ความ พกิ ารลดลง

การสร้างตัวชี้วดั การนับ (Count) - เป็ นวธิ ีการวดั ท่งี ่ายท่สี ุด อัตรา (Rate) - เป็ นการวัดความถ่ขี องเหตุการณ์ อัตราส่วน (Ratio) - เป็ นส่วนท่แี ยกออกจากกันแล้วมาเปรียบเทยี บ กัน สัดส่วน (Proportion) - เป็ นการวดั ความสัมพันธ์ระหว่างส่วนหน่ึงต่อ ส่วนทงั้ หมด ร้อยละ (Percentage) - เป็ นค่าสัดส่วนคูณด้วย 100

แหล่งข้อมูล 1. ข้อมูลท่มี ีอยู่แล้ว การจดบนั ทกึ รายงาน รายงานการใช้วสั ดุอุปกรณ์ ทะเบยี นผู้มารับบริการ เวชระเบยี น รายงานกจิ กรรม บนั ทกึ ท่เี ก่ียวกบั ประชากรกลุ่มต่าง ๆ เช่น กลุ่มหญงิ มคี รรภ์ กลุ่มเดก็ อายุ 0 - 5 ปี กลุ่มคนชรา กลุ่มวยั แรงงาน เป็ นต้น 2. การปรับใช้แบบฟอร์มเพ่อื การเกบ็ รวบรวมข้อมูล 3. สร้างเคร่ืองมือขนึ้ มาใหม่เพ่อื เกบ็ รวบรวมข้อมูล

เทคนิคการเกบ็ รวบรวมข้อมูล Interviews) ทบทวนจากบันทกึ รายงาน (Record review) จากการสังเกต (Observation) จากการสารวจอย่างเร่งด่วน (Rapid Survey) จากการสัมภาษณ์ผู้ให้บริการ (Health Worker จากการสนทนากลุ่มเฉพาะเจาะจง (Focus Group)

ความถข่ี องการเกบ็ รวบรวมข้อมูล พจิ ารณาจากผู้ท่ใี ช้ข้อมูลว่าต้องการทราบผลบ่อยครัง้ แค่ไหน พยายามให้จานวนครัง้ ของการเกบ็ ข้อมูลน้อยท่สี ุด การเกบ็ ข้อมูลท่เี ป็ นไปอย่างต่อเน่ืองต้องเกบ็ ตามจานวน ครัง้ ท่เี กิดเหตุการณ์ต่าง ๆ นัน้ อย่างครบถ้วน การเกบ็ รวบรวมข้อมูลท่เี ป็ นช่วงเวลา ต้องระบุด้วยว่า กระบวนการเกบ็ ข้อมูลนัน้ ได้ดาเนินการไปตามท่คี าดหวัง หรือไม่

ตวั อย่าง ตัวชีว้ ัดทางด้านบริการท่เี ป็ นคาท่ใี ช้โดยท่วั ไป ผลลพั ธ์ ความครอบคลุม (พฤตกิ รรม) ความรู้ และทกั ษะ (ของประชากร กลุ่มเป้ าหมาย) ความพงึ พอใจของผู้รับบริการ ผลงาน คุณภาพบริการ (Quality of Care) ต้นทนุ ต่อหน่วยบริการ (Unit Costs) ระยะเวลาของการเข้ารับการรักษาพยาบาล (Length of Stay) ปัจจยั นาเข้า บุคลากรท่ใี ห้บริการ เคร่ืองมอื วัสดุ อุปกรณ์ เงนิ , งบประมาณ

หลักการปรับใช้ตวั ชีว้ ัดโดยท่วั ไป ต้องให้คาจากดั ความกลุ่มเป้ าหมาย ระบคุ วามหมายของคาท่ใี ช้ให้ชัดเจน ตัวชีว้ ดั จะเป็ นลกั ษณะของวลี มกี ารเพ่มิ ขนึ้ หรือลดลงของตวั ชีว้ ัด เม่ือมกี ารประเมินแล้ว

K EEP IT S IMPLE AND S UCCINCT / STRAIGHT FORWARD / SHORT รวบรัด ตรงไปตรงมา สัน้

ตัวชี้วดั ตามแนวคดิ ทฤษฎรี ะบบ ผลท่ไี ด้ (Outcomes) * วนิ ิจฉัย มีการใช้ ORS * ส่งั การรักษา ผงเกลอื แร่ ปัจจัยนาเข้า กระบวนการ ผลงาน ผลลพั ธ์ ผลกระทบ (Inputs) (Process) (Outputs) (Effects) (Impact) เจ้าหน้าท่ี ซองเกลือแร่ ORS ท่ถี ูก ลดอาการ รุนแรง ORS Packette แจกจ่ายออกไปในการรักษา จากการขาดนา้ และการตาย จานวนเดก็ ท่ไี ด้ ORS Generic Indicator

ตัวชี้วดั ตามทฤษฎรี ะบบ ปัจจัยนาเข้า กระบวนการ ผลงาน ผลลัพธ์ ผลกระทบ * แพทย์ พยาบาล * การตรวจวินิจฉัย * จานวนหญงิ ตงั้ % ความครอบ- % ของลกู ท่ี * อุปกรณ์การแพทย์ * การเย่ียมบ้าน ครรภ์ได้รับการ คลุมของการ ตดิ เชอื้ HIV จาก * งบประมาณ * การส่งั การรักษา ตรวจ HIV ตรวจวนิ ิจฉัย มารดาลดลง ในระยะเร่ิม * จานวนหญิง ระยะเร่ิมแรก ตงั้ ครรภ์ ตงั้ ครรภ์ท่ไี ด้ * จานวนหญิงมี รับการรักษา ครรภ์ท่ตี ดิ เชอื้ ด้วย AZT+…+.. HIV มคี วามรู้ ในการปฏบิ ตั ติ น ท่ตี ดิ เชอื้ HIV มารับการ รักษาอย่างต่อเน่ือง

การใช้ทฤษฎรี ะบบเพอ่ื แสดงความสัมพนั ธ์ของ การบริหารจดั การกบั การบริการ การบริหารจดั การ(Management) ปัจจยั นาเข้า กระบวนการ ผลงาน ผลลัพธ์ * ผ้ฝู ึกอบรม * ซองเกลอื แร่ * บรรยาย *เจ้าหน้าท่ี สธ. * เจ้าหน้าที่ สธ. * สาธิตการ ที่ได้รับการฝึก สามารถใช้ ORS ได้ ใช้ ORS อบรม ปัจจยั นาเข้า กระบวนการ ผลงาน ผลลัพธ์ ผลกระทบ * เจ้าหน้าที่มี * วินิจฉยั * จานวนผ้ปู ่ วย * มีการใช้ * ลดความรุนแรง ทกั ษะในการ ใช้ ORS * สงั่ การรักษา ที่ได้รับ ORS ORS จากอาการขาด * ซองเกลอื แร่ ด้วยการให้ * จานวนซอง ในผ้ปู ่ วย นา้ และการตาย ORS ORS ที่แจก อจุ จาระร่วง การบริการ (Service)

การสร้างตัวชี้วดั ทีแ่ นะนา ปัจจยั นาเข้า กระบวนการ ผลงาน ผลลพั ธ์ ผลกระทบ ด้าน บริการ XX X ด้านบริหารจดั การ XX X

สวสั ดี