สนทนาธรรมกับอ.วศิน8

สนทนาธรรมกบั ๑๐๑ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๑๑ อ.วศินครับ เคยอานพระอานนทพุทธอนุชา ชอบมากๆ ครับ พอถึงตอนความรักความรายที่นางโกกิลาตกหลุมรักพระอานนท มีตอน “โกกิลาผูประหารกิเลส” ที่กลาววา แลแลวพระอานนทก็ กลาววา “นองหญิง ชีวิตนี้เริ่มตนดวยเร่ืองท่ีนาละอาย ทรงตัวอยูดวย เร่ืองท่ียุงยากสับสน และจบลงดวยเร่ืองเศรา อน่ึง ชีวิตนี้เร่ิมตนและ จบลงดวยเสียงครํ่าครวญ เม่ือลืมตาขึ้นดูโลกเปนคร้ังแรก เราก็รองไห และเมื่อจะหลับตาลาโลก เราก็ตองรองไหอีก หรืออยางนอยก็เปน สาเหตุใหคนอ่ืนหล่ังนํ้าตา เด็กรองไห พรอมดวยกํามือแนน เปน สัญลักษณวาเขาเกิดมาเพ่ือจะหนวงเหน่ียวยึดถือ แตเมื่อหลับตา ลาโลกนั้น ทุกคนแบมือออกเหมือนจะเตือนใหผูอยูเบื้องหลังสํานึก และเปน พยานวา เขามิไดเ อาอะไรไปเลย” ขออนุญาตถาม ตรงเรื่องนาละอายที่กลาวถึงน้ี หมายถึงเร่ือง อะไรครับ ขอบพระคณุ ครับ ตอบ เรอ่ื งที่นา ละอายในความหมายนี้ หมายถงึ เรื่องเมถนุ ซึง่ เปน เรอ่ื ง หยาบ และเปนเรอ่ื งตองปกปดกระทํา สิ่งนท้ี าํ ใหเ ราเกิดมา ในสายตา ของผูสละโลกแลว ทานมองเปนเรื่องนาละอาย คําถามท่ี ๑๑๒ รบกวนถามครับ พระรับบาตรไดไมเกิน ๓ บาตรจริงหรือครับ ถาเกิน ผูใหกับผูรับจะบาปไหมครับ เพราะทุกวันน้ีเห็นเอารถ กระบะมาขนของท่ีผูคนใสบาตร ซ่ึงเยอะมากๆ ขอความกระจางครับ ขอบคุณครับ แลวถารับบาตรไดแค ๓ บาตร คนที่อยากจะใสบาตร ซ่ึงมีมากจะทาํ อยา งไรครบั

๑๐๒ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ผมไดฟงซีดี พระอานนทพุทธอนุชา แลวชอบมากๆ อยาก ทราบวามีซีดีพุทธประวัติเร่ืองอื่นๆ อีกไหมครับ แลวจะหาซ้ือได ทไี่ หนครบั ขอบคณุ ครบั ตอบ มีพระวินัยที่พระพุทธองคทรงบัญญัติไววา พระภิกษุไมควรรับ บิณฑบาตเกิน ๓ บาตร เน่ืองจากไมทรงสงเสริมใหพระภิกษุเล้ียงตน ดวยความโลภ หากรับเกิน ๓ บาตร ผูรับจะตองอาบัติปาจิตตีย เพราะตนยอมทราบดีวาเกินแลว ก็ไมควรรับอีก สวนผูใสบาตรจะ ทราบหรือไมก็ตาม ไมถือเปนบาป แตก็ไมควรใสบาตรหากเห็นวา เกินมากแลว เพราะเสียประโยชน ไมไดประโยชนอะไร เอากลับไป รับประทานเองยังจะเกิดประโยชนกวา ตอนผมบวชอยู ไมเคยรับเปนบาตรท่ี ๒ บาตรเดียวก็ยังไม เต็มเลย ถึงใครจะขอใสบาตรเพิ่มอีกก็ไมรับ กลับวัดเลย ในชวง เทศกาลเคยเห็นพระทานเอาอาหารที่รับบาตรมาลนเหลือ เด็กวัด ก็ไมอยากจะทานแลว เอาไปเททิ้งบูดเนามากมาย นาเสียดาย เด็กๆ ของเรายังอดอยากยากจนอีกมากมาย ถาอยากทําบุญ นาจะ เอาไปสงเคราะหคนท่ีเขาขาดแคลน จะเกิดประโยชนกวา ผลงานของผมยังมีเร่ืองผูสละโลก, ลีลากรรมของสตรีสมัย พุทธกาล, พุทธจริยา เปนตน ลองสอบถามไปทางชมรมกัลยาณธรรม ๐๒-๗๐๒-๗๓๕๓ หรือหาฟงในอินเตอรเน็ตก็ได

สนทนาธรรมกบั ๑๐๓ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คาํ ถามท่ี ๑๑๓ สวัสดีคะทานอาจารย มีเร่ืองขอปรึกษาหนอยคะคือวา บานที่อยู ทุกวันน้ีเปนบานเชา เชามาประมาณ ๑ ปกวาคะ ก็อยูมาไมมีอะไร มีอยูวันหน่ึงประมาณตนปเพ่ือนมาเที่ยวบาน พอเขาบานปุบ เพื่อน ก็มสี ีหนาเปลี่ยนไป บอกวา ใหไ ปทําบุญอุทศิ สวนกศุ ลใหเ จา ที่ดวยนะ หลังจากน้ันผานมาเมื่อประมาณอาทิตยกวาๆ เพ่ือนลูกสาวมา ที่บาน มาคางคืนดวย ๒ ครั้ง (ในครั้งแรกกับคร้ังท่ี ๒ หางกันไมถึง เดือน) หลังจากที่เพ่ือนลูกสาวกลับบานแลวก็ถามวา บานแมเคย มีคนผูกคอตายไหม เพราะวาวิญญาณตามมาท่ีบานหนู เขาสิงบอก ใหรูวาเขาตายที่หองน้ํา ผูกคอตายดวยเชือกเสนใหญ ทรมานมาก เขามาส่ือใหเห็นภาพที่เขาตาย หนูก็เลยมาบอกแมใหทําบุญใหกับ วิญญาณนี้ดวย ตกลงวันจันทรท่ี ๑๖ กันยายน ที่บานก็ไปทําบุญให วญิ ญาณตนน้ี มีคาํ ถามคะ ๑. เร่ืองแบบน้ที ีว่ ิญญาณมาหา ตองการอะไรคะ ๒. ควรทาํ อยา งไรที่จะชว ยใหว ิญญาณไมท ุกขท รมาน ๓. ที่วญิ ญาณมาบอกใหรแู บบน้ีแสดงวาเขาตองการอะไรหรือไม พอรกู ็จิตตกไปเหมอื นกัน คือวาหนูก็กลัวเหมอื นกนั คะวา ไมกลา อยูบานคนเดียว ซ่ึงเมื่อท่ีผานมาอยูไดท้ังวันทั้งคืน ดึกๆ ก็อยูได แตเดี๋ยวน้ีกลัวมาก ข้ึนนอนแตหัวคํ่า ไมกลาลงมาเขาหองน้ําอีกเลย ควรทําอยา งไรดคี ะ ขอบพระคณุ ลวงหนา คะอาจารย ตอบ ควรทําบุญอุทิศสวนกุศลใหเขาไปตามโอกาสที่มี ไมจําเปนตอง ทราบวาเขาสื่อเพอื่ อะไร เขามาสื่อ แสดงวา หวังใหเราอทุ ศิ บุญให และ

๑๐๔ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ เห็นวาเราอยูในฐานะที่จะสงเคราะหเขาได หากทราบช่ือ ก็ใหระบุช่ือ เจาะจงไปเลยครับ ไมตองกลัวเขา เขากําลังตกทุกขลําบาก จึงมาขอ พง่ึ เรา การปฏิบัติภาวนา จะชวยใหเขาพนทุกขได และขอใหสวดมนต แผเมตตา บทสวดกรณียเมตตสูตร เหมาะกับกรณีน้ีมาก และเปน ของเกาท่ีพระพุทธองคทรงแนะไว เขาเห็นวาเราพึ่งได จึงมาส่ือให ชว ย จงเมตตา อยากลวั เขา คําถามที่ ๑๑๔ ๑. เม่ือเราต้ังใจรักษาศีลใหบริสุทธิ์ตลอดชีวิต เราตองรักษาศีล นานแคไหน ถึงจะบอกกับตัวเองไดวา ศีลเราบริสุทธ์ิแลว เรามีอะไร เปนเกณฑวัดครับ ๒. ตลอดชวี ิตทีผ่ านมาไดทาํ ผิดศลี ไวมาก แตถ ึงแมเ ราจะกลบั ใจ รักษาศีลตลอดชวี ติ แลว กรรมทีผ่ า นมาเรากย็ ังตอ งใช ถูกตอ งไหมครับ แลว จะมีโอกาสไดเ ปน อริยบุคคลไหมครบั ปล. ผมนับถือศาสนาอ่ืนตั้งแตเกิด พึ่งจะศึกษาธรรมะของ ตถาคตเมื่อ ๒ ปท่ีผานมา ยอมรับครับวาเม่ือกอนมีแตมิจฉาทิฏฐิ จึงมีแตค วามทุกข เดีย๋ วนม้ี ีสัมมาทิฏฐแิ ลว และตง้ั ใจจะเปน อรยิ บุคคล ในชาติน้ี ขอคําแนะนําดวยครับ ขอบพระคุณครับ ตอบ การรักษาศีลใหบริสุทธ์ิ ไมไดขึ้นกับระยะเวลาวานานเทาใด แต ขึ้นอยูกับการประพฤติปฏิบัติใหถูกตอง เม่ือไมทําผิดศีลก็ถือวามี ศีลบริสุทธ์ิในขณะนั้นแลว ไมผิดศีลคือไมละเมิดองคของศีล (เชน ขอปาณาติบาต มีองค ๕ คือ สัตวมีชีวิต ๑ รูวาสัตวมีชีวิต ๑ เจตนา จะฆา ๑ พยายามฆา ๑ และสัตวตายดว ยความพยายามนัน้ ๑ อยา งน้ี

สนทนาธรรมกับ ๑๐๕ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ เรยี กวา ศีลขาด ถาทาํ ไมครบองค เชน สตั วไ มตาย หรอื การเบยี ดเบียน สัตว เตะสุนัขเลน อยางน้ีศีลไมขาด แตดางและพรอยไป) หากดี กวาน้ันคือ ประพฤติตามกุศลกรรมบถ ๑๐ ซึ่งเปนศีลสําหรับการ ปฏิบัติธรรม ซ่ึงคุมจิตใจดวย เมื่อกลับใจมามีสัมมาทิฏฐิ รักษาศีล ใหบริสุทธิ์ ผลกรรมท่ีไมดีในอดีตคงตามมาบาง แตอานิสงสของการ ประพฤติดีมีศลี มธี รรม ก็ชว ยบรรเทาวิบากใหเ บาบางไปไดม าก ยอ มมี โอกาสเปนพระอริยบุคคลไดหากดําเนินตามอริยมรรคมีองค ๘ มีทาน ศีล ภาวนา และเจริญศีล สมาธิ ปญญา ใหแนวแน แตปุถุชนนั้น จะยืนยันจิตใจตัวเองวาจะไมทําผิดอีกนั้นเปนไปไดยาก ขอใหคุณ ต้ังใจใหกําลังใจตัวเอง หากมีเผลอพลั้งทําผิดพลาดไปก็ขอใหสํารวม ระวังใหม หากคุณมีสัจจะ และมีความเพียรดวยปญญา เชื่อวาตัวเรา จะต้ังใจรักษาศีล จะเจริญภาวนาตามอริยมรรคมีองค ๘ ไมทําส่ิงผิด ศลี ผิดธรรม ตอ ไปกต็ อ งสําเร็จถงึ ฝง ดง่ั ท่ีหวงั ไวแนนอน ขออนโุ มทนา คําถามท่ี ๑๑๕ ขอรบกวนเวลาหนอยนะคะ คอื วา ทบี่ า นมพี ระบชู าอยูห ลายองค มาก ตั้งแตสมัยคุณแมทานยังดีๆ อยูคะ แมเขาบูชาพระและตั้งไวบน ทสี่ ูงๆ บนตูเสือ้ ผาดานบนสดุ นะ คะ แลว ทีนเี้ วลาที่ดิฉนั จะไหวพระบูชา ก็ตองปนบันไดขึ้นไปไหวนะคะ ทีนี้ปวยมีโรคประจําตัวอยูคะ ตอง ทานยาแลวพอขึ้นไปสวดๆ เกิดหลับกลางอากาศคะ ดิฉันก็เลยคิดวา ทําเปนหองพระ ยายทานลงมาดวยการซื้อโตะหมูบูชามาชุดหนึ่ง แต ที่น่ีคุณพอบอกวาพระเขาใหต้ังไวสูงๆ ดิฉันก็เลยไมทราบตั้งใหอยูใน ระดับไหนคะถึงจะไดคะ และเวลายายทานลงมาวางท่ีใหมตองดูฤกษ ยาม เวลา ทิศ ไหมคะ กลัวจะชงกับแมท่ีนอนปวยมากอยูนะคะ

๑๐๖ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ พระวางอยูสูงก็ไมเปนไร ไมตองปนข้ึนไปไหวก็ได ดูอยางเราไป ไหวพระแกวมรกต ทานอยูสูง เราก็ไหวอยูที่พื้นได ไมตองปนเส่ียง อันตราย แตถาคุณตองเปล่ียนดอกไม จุดธูปเทียนอยูเปนประจํา การทําโตะหมูบูชาก็เปนทางออกท่ีดี เขาก็ทํากันสวนใหญ ไมผิดอะไร ครบั ในพระพุทธศาสนาไมมีฤกษยาม ทําดไี ดด ี ทําชว่ั ไดชั่ว คาํ ถามที่ ๑๑๖ อาจารยค ะ ตาท่ี ๓ คืออะไรในศาสนาพุทธคะ ขอบคุณคะ ตอบ ในเถรวาท มี ๓ ตา คือ ทุกขตา อนิจจตา และอนัตตตา ตา ท่ีสามนั้นก็หมายถึง อนัตตตา ความไมมีตัวตน แตในทางอ่ืนที่ อธิบายไวมีหลายปริยาย เชน ตาแหงปญญา เปนตน ไมควรสนใจ ต้ังใจเจริญตามอรยิ มรรคมอี งค ๘ ดีกวา คาํ ถามที่ ๑๑๗ อาจารยคะ ในปจจุบันมีพระสงฆบางรูปตามท่ีเปนขาว คือ ไมสามารถเอาชนะใจตนเองไดในขอรักษาพรหมจรรยอยากทราบวา ในสมัยพุทธกาล นอกจากมีการบัญญัติพระวินัยไวใหตองปาราชิก แลว ยังไดกลาวตอไปไหมคะวา บุคคลเหลาน้ีจะมีชีวิตเปนอยางไร ในอนาคต และภพหนา และหากตลอดระยะเวลาท่ีครองผากาสายะ มา มิเคยประพฤติผิดพระธรรมวินัยเลย ตลอด ๑๐ ป แตมาพายแพ

สนทนาธรรมกบั ๑๐๗ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ใหกับกิเลสเพียง ๑ คร้ัง ดวยการประพฤติผิดพรหมจรรย ดังนั้น ความดีท่ีผานมาเปนโมฆะหรือเปลาคะ แลวเขาตองไปใชกรรมใน นรกไหมคะ และขมุ ไหนคะ ตอบ ในพระธรรมวนิ ยั นอกจากปรบั อาบตั ิปาราชกิ แลว กไ็ มแสดงโทษ อื่นใด แตมีกลาววา หากตองปาราชิกแลว ออกมาเปนเพศฆราวาส กลบั ตวั กลบั ใจ ประพฤตชิ อบธรรม ตามอริยมรรคมอี งค ๘ ยงั สามารถ ไปสุคติภพได และสามารถบรรลุธรรมไดถึงข้ันพระอนาคามี สวนการ ปาราชิกนั้นจะบาปมากนอยแคไหน ก็ขึ้นกับเร่ืองที่ผิดหรือละเมิดนั้น เชน หากฆา คนกบ็ าปมาก เพราะเปน ปาณาติบาต กรณีของการทําความดีมาตอเน่ืองน้ัน ความดีก็สวนความดี ไมโมฆะ ใหผลเปนความดี ชาหรือเร็วก็แลวแตเหตุปจจัย สวน ความช่ัวยอมใหผลเปนความทุกข ตามเหตุที่ทํามาเสมอ ตกนรก ขุมไหน ก็ดูทีบ่ าปเรื่องไหน คาํ ถามท่ี ๑๑๘ อาจารยค ะ ไปเห็นพฤติกรรมพระเลน Net Skyp ไปตางประเทศ เท่ียวจัดทัวร หมดศรัทธา ไมอยากไปวัด กินแลวนอน แลว net โยมสีกามากกวา และเปนกันมาก อาจารยเปนผูใหญมีธรรมะสอนใจ คนทห่ี ลงหนอ ยคะ

๑๐๘ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ เพอ่ื ไมใ หเ กดิ วกิ ฤตศรทั ธาในพระสงฆช าวพทุ ธฝา ยคฤหสั ถจ ะตอ ง สรางแนวคดิ ใหม คือ คดิ เสียใหมใ หต รงตามความเปน จริงวาพระภิกษุ สามเณร ก็คือผูที่เขามาบวชดวยต้ังใจจะศึกษาเลาเรียนและตั้งใจจะ ทําความดีและเปนผูที่ฝกฝนเพื่อจะเปนคนดี แตบางทีก็ไปไมรอดหรือ ไปไมไหวและไดทําความผิด ทําความเสียหายอะไรตางๆ ไมใชวาดี สมบูรณแ ลวอยางทค่ี นสวนมากคดิ ขอใหทานเขาหาพระธรรมกอน ยึดพระธรรมเปนหลักเอาไว เมื่อ ทานรูสึกวาทานไดพระธรรมเปนท่ีพ่ึง เปนหลักเอาไวแลว ทานก็จะ ไมหว่ันไหวในเร่ืองของศาสนา ไมวาใครจะเปนอยางไร ทานก็ยังคง นบั ถือศาสนาไดอ ยูน น่ั เอง เพราะวาตัวศาสนาทีแ่ ทจริงก็คือพระธรรม คาํ ถามท่ี ๑๑๙ กราบสวัสดีคะทานอาจารย คําวา บารมีธรรม หมายถึงอะไร หรือคะ เคยไปเขาคอรสภาวนาคะ วันท่ี ๖ เตรียมนอน แตทํายังไง ก็นอนไมหลับ เพราะเกิดสภาวะเหมือนเราเปดปดไฟ ตรงบริเวณ กลางลําตัว เกิด ดับ (เร็วมาก และซํ้าๆ) ท่ัวบริเวณลําตัวคะ สภาวะน้ี เกิดขึ้นอยู ๒ วันคะ อยากทราบวา การเกิดดับแบบน้ี คือการเกิดดับ ในวปิ สสนาญาณหรอื เปลาคะ กราบขอบพระคณุ คะ ตอบ บารมีธรรม คอื คณุ ความดที ไ่ี ดบ าํ เพญ็ มา สวนในสภาวะตางๆ ท่ีคุณประสบนนั้ ผมไมทราบ ปฏิบตั ไิ ปเถิด วันหน่ึงกห็ มดสงสัยเอง

สนทนาธรรมกับ ๑๐๙ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คาํ ถามที่ ๑๒๐ ทกุ ขใ นอรยิ สจั หมายรวมถงึ ทกุ ขใ นขนั ธห า และทกุ ขใ นไตรลกั ษณ ทั้งหมดใชหรือไมคะ หากเปนเชนนั้นสมุทัยของทุกขทั้งหมดมีเพียง ตณั หาเทา นน้ั ใชไหมคะ ตอบ ไมใ ช ทกุ ขในไตรลักษณตา งหากท่ีคลมุ เอาความทกุ ขทุกระบบไว สมุทัยอริยสัจทรงแสดงกิเลสวาเปนเหตุแหงทุกข โดยยกเอาตัณหา ๓ มาเปนแมบ ทหรือมาเปน ตัวอยาง คําถามที่ ๑๒๑ “แคค ดิ กผ็ ิดแลว” มพี ระธรรมวนิ ยั ขอ ใดทีส่ ามารถยกเปนตัวอยาง อธบิ ายความหมายของขอความน้ใี หไ ดชดั เจนขึ้นบางไหมคะ ตอบ คําพูดนี้ไมเกี่ยวกับวินัย แตเกี่ยวกับพระธรรม ความคิดเปน มโนกรรม คิดดีก็เปนมโนสุจริต คิดไมดีก็เปนมโนทุจริต มโนทุจริต ในอกุศลกรรมบถ คือ โลภอยากไดของผูอื่น พยาบาทปองรายผูอ่ืน เห็นผิดจากทํานองคลองธรรม ที่ตรงกันขามก็เปนมโนสุจริต จัดเปน กุศลกรรมบถฝายมโนกรรม พระพุทธเจาเคยตรัสกับพระจุนทะวา “เพียงแตคิดจะทําความดีก็ดีมากแลว ไมตองกลาวถึงวา จะตองทํา ดว ยกายหรอื ดวยวาจา”

๑๑๐ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๒๒ สติกับมหาสติ แตกตางกันอยางไร มีเปรียบเทียบในพระบาลี ไวบางไหมคะ กราบขอบพระคุณทานอาจารยดวยความเคารพ อยางยง่ิ คะ ตอบ คิดวาเหมือนกัน เพียงแตถาจะแปลตามพยัญชนะ มหาสติ แปลวา มีสติมากข้ึน ในพระไตรปฎกมีกลาวถึงสติปฏฐานสูตร และ มหาสตปิ ฏ ฐานสตู ร ความหมายทีต่ างกันกเ็ พยี งวา สตปิ ฏ ฐานสูตรเลก็ กับสูตรใหญ มหาสติปฏฐานสูตรมีรายละเอียดมากกวา แตใจความ สําคญั มเี หมอื นกัน คําถามที่ ๑๒๓ อาจารยครับ ผมเคยฟงธรรมะจากหลวงพอชาวา พอนาคเขา โบสถจะบวช กอนจะเสร็จพิธี พระอุปชฌายตองใหนิสสัย ๔ กอน ผมสงสัยวา นิสสัย ๔ คืออะไรครับ แลวคฤหัสถควรจะตองมีดวยไหม ครับ ตอบ นิสสัย ๔ พระอุปชฌายจะใหเม่ือบวชเสร็จแลว เปนพระใหม แลวยังอยูในโบสถน้ันเอง นิสสัยในท่ีน้ีหมายความถึง ปจจัยเครื่อง อาศัยของบรรพชิต คอื ปจ จัย ๔ น่นั เอง ทา นจะบอกวา ผูบ วชแลว ๑. ตองอาศยั บิณฑบาตเล้ียงชพี ๒. ตองอาศยั บงั สุกุลจวี รเปนอยู ๓. ตองอาศัยรุกขมลู คือโคนไมเ ปน อยู

สนทนาธรรมกับ ๑๑๑ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ๔. ตองอาศัยยาดองกับนํ้ามูตรเนาเปนอยู หมายถึงผลไมดอง กบั นํ้าปส สาวะเปนยา ทง้ั ๔ อยา งนเ้ี รียกวา นสิ สยั ๔ แตม ขี อ ยกเวนวาเรื่องบิณฑบาต เรื่องจีวร ถามีผูนํามาถวายก็รับได เร่ืองเสนาสนะถามีผูทําถวายก็อยู ได จะทาํ อยูเองกไ็ ด เชน กระทอมในปา เปนตน สําหรับยาน้นั ถา มียา อยางอน่ื กใ็ ชได พรอมๆ กับท่ีใหนิสสัยน้ัน ทานจะบอก อกรณียกิจ ๔ ดวย อกรณียกิจ แปลวา ส่ิงท่ีบรรพชิตไมควรทํา ถาทําเขาเปนอาบัติ ปาราชิก ๑. เสพเมถุน ๒. ลกั ทรพั ย ๓. ฆา คน ๔. พดู อวดอุตตรมิ นุสสธรรมท่ไี มม ีในตน ท้ัง ๒ อยางรวมกัน คือ นิสสัย ๔ กับอกรณียกิจ ๔ เรียกวา อนุศาสน ๘ พระอุปชฌายจะตองใหทันทีท่ีบวชเสร็จทามกลางสงฆ นนั่ เอง คฤหัสถจําเปนตองมีอยูแลว คือ อาหาร เสื้อผา บานเรือนท่ีอยู อาศัย และยารกั ษาโรค คําถามที่ ๑๒๔ เคยไดยินคํารอยกรองชุดหนึ่งวา เปนการงายย้ิมไดไมตองฝน แตจําไดไมหมดครับ อาจารยกรุณาชวยเติมเต็มใหผมดวยครับ ใคร เปนคนแตงครับ ผมวาคําประพันธชุดน้ีจะชวยคนท่ีกําลังประสบทุกข ไดเหมือนกันนะครับ หรืออาจารยเห็นวาอยางไรครับ

๑๑๒ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ เปน การงา ยยมิ้ ไดไ มต อ งฝน เมอ่ื ชพี ชนื่ เหมอื นบรรเลงเพลงสวรรค แตคนทีเ่ ขาชมนยิ มกนั ตอ งใจม่นั ย้มิ ไดเมอ่ื ภยั มา ทราบวาเปนบทกลอนโดยพลตรีหลวงวิจิตรวาทการ ทราบมา อีกวาทานแปลมาจากภาษาอังกฤษ แตภาษาอังกฤษวาอยางไรผม ไมเคยพบ เห็นดวยกับคุณที่วาชวยคนท่ีกําลังประสบทุกขใหมีจิตใจ มั่นคง คิดตอสูกับความทุกขยากลําบาก เพื่อผานพนอุปสรรคไปใหได ผมขอแถมสุภาษิตในชาดกบทหน่ึงวา ผูท่ีมีธรรม ๓ อยางนี้ ยอมผาน พนอุปสรรคไปได คือ ๑. ความกลาหาญ ๒. ความขยันหม่ันเพียร ๓. ปญ ญา (จากตโยธรรมชาดก) คําถามท่ี ๑๒๕ สงสยั คนที่เกดิ มาแลว ทําไมระลกึ ชาตไิ มไดค รบั ตอบ ที่ระลึกชาติไดก็มีแตสวนมากระลึกชาติไมได เพราะเหตุตางๆ ไมเ หมอื นกัน เชน ไมไดบ รรลุปุพเพนวิ าสานสุ สติญาณมากอ น หรอื วา ไมไดเกิดมาเปนมนุษยทันทีท่ีตายจากมนุษยไปแลว (โปรดอาน รายละเอียดในเร่ือง “หลักกรรมและการเวียนวายตายเกิด” ของ วศิน อินทสระ สํานักพิมพธรรมดา หรือชมรมกัลยาณธรรมจัดพิมพ)

สนทนาธรรมกับ ๑๑๓ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามท่ี ๑๒๖ ขออาจารยไดโปรดขยายความคําวา “ความสุขอยูท่ีความพอใจ” ขอบคณุ ครับ ตอบ ขอความนี้ตรงกับพระพุทธพจนท่ีวา “ตุฏฐี สุขา ยา อิตรีตเรน” แปลวา ความพอใจตามมีตามไดทําใหเกิดสุข เรามาถือเอาความวา ความสุขอยูท่ีความพอใจ ขยายความวา ไมว าเราจะอยูที่ใด เปนอะไร ทําอะไร ถาเราพอใจก็ทําใหเรามีความสุข คนอยูบนปราสาท ๗ ช้ัน ถาไมพอใจก็หาความสุขไมได คนอยูกระทอมนอยปลายนาหรือในปา ในเขา ถา พอใจก็มีความสุขได เร่อื งอนื่ ๆ ก็ทํานองเดยี วกัน เพราะฉะน้ัน จึงควรหัดพอใจสิ่งท่ีเรามีเราเปนตามสภาพของเรา เมื่อไมมีสิ่งท่ีเรา พอใจกใ็ หพอใจส่ิงท่เี รามี ผมคิดอยูเสมอวา กินได ถา ยได เดินได นอน ได เทานีก้ พ็ อแลว ชีวติ ไมต องการอะไรมาก ใจเราเท่ียวไขวควา ไปเอง ฯลฯ บางคนอาจแยงวา คิดอยางน้ีไมกาวหนา เปนอุปสรรคตอการ พัฒนาตนและสังคม ตอบวา อันนั้นเปนอีกเร่ืองหนึ่งตางหาก ซึ่งเรา อาจตองพูดกันอีกยาว ที่พูดมาขางตนนี้ เพียงเพ่ือขยายความคําวา “ความสุขอยูท่ีความพอใจ” (โปรดอานเรื่อง “ปญหานาสนใจทาง พระพุทธศาสนา” ของวศิน อินทสระ ซึ่งมีปญหาทํานองน้ีอยูดวย สํานักพิมพธรรมดา พิมพจําหนาย ๐๒ - ๘๘๘ – ๗๐๒๖)

๑๑๔ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๒๗ กราบเรียนถามอาจารยคะวา อิจฉาวิฆาตะ คืออะไรคะ เคย ไดยินจากไหนก็จําไมไดแลวคะ ฟงดูเพราะดีคะ แตดิฉันคิดวานาจะ เปนสิ่งไมดีมากกวา เพราะอิจฉาไมดี แตคําวา วิฆาตะ ดิฉันก็เดาวา คงจะเปนคําเดียวกับพิฆาตเขนฆา รวมกัน ๒ คํานี้ก็นาจะกลับเปนดี เดาทั้งน้ันเลยคะ ดิฉันไมทราบวาจะคนไดท่ีไหน แตคิดวาถาจะใหแน ก็ถามผูรูค ือทา นอาจารยดีกวา คะ รบกวนดวยคะ กราบขอบคุณคะ ตอบ อิจฉาวิฆาตะ แปลวา พลาดจากสิ่งท่ีตองการ อิจฉา แปลวา ความตองการ วิฆาตะ แปลวา พลาด รวมกัน ๒ ศัพท แปลวา พลาด จากส่ิงท่ีตองการ เปนคํายอของขอความท่ีวา “ปรารถนาส่ิงใดแลว ไมไ ดส ง่ิ นั้นกเ็ ปนทุกข” มีพระพุทธพจนว า “ยมปฺ จ ฉฺ ํ น ลภติ ตมปฺ  ทุกฺข”ํ ปรากฏในธัมมจักกัปปวัตตนสูตร ที่วาดวยทุกข คําถามท่ี ๑๒๘ สวัสดคี ะอาจารย ในบทแผเ มตตาสวนหนง่ึ เอย วา ใหส ขุ ๓ อยาง ลน ใหลุถึงนิพพานพลัน หมายถึง สุขอะไรบางคะ ดิฉันก็คิดเอาเองวา สงสัยจะสุขในโลกน้ี ในโลกหนาและสุขสูงสุดคือนิพพาน แตก็มีคําวา ใหลุถึงนิพพานพลันอยูแลว เลยไมแนใจคะ แลวทําอยางไรจะถึงสุข เหลานี้คะ กราบขอบคุณคะ ตอบ ผมไมเคยไดยินคํานี้ ถาจะใหสันนิษฐานก็สันนิษฐานวา สุขกาย สบายใจและสันติสุขซ่ึงหมายถึงนิพพาน ดังพระพุทธพจนที่วา

สนทนาธรรมกับ ๑๑๕ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ “นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํ สุขอื่นยิ่งกวาความสงบไมมี” ในท่ีนี้หมายถึง นิพพาน น่ันเอง คําแผเมตตามีหลายแบบ สุดแลวแตสํานักไหนจะแตงอยางไร ไมมีแบบแผนที่แนนอน ที่จะใหถึงสุขเหลานั้นได ก็ตองปฏิบัติตาม ภาวนา ๔ คอื ๑. กายภาวนา แปลวา อบรมกายใหดี หมายถงึ การใชป จจยั ๔ ใหถูกตองตามจุดมุงหมาย ๒. สลี ภาวนา การอบรมศลี คือประพฤตกิ าย วาจาใหอยใู นสจุ ริต ๓. จติ ตภวนา การอบรมจติ คอื ทาํ จติ ใหส งบ ใหเ จรญิ ดว ยคณุ ธรรม ๔. ปญญาภาวนา อบรมปญญาใหรูเห็นส่ิงตางๆ ตามความ เปนจริง คาํ ถามท่ี ๑๒๙ เรียนถามอาจารยครับวา ทําอยางไรจึงจะเปนผูมีสติสัมปชัญญะ ดีครับ ถามีสติสัมปชัญญะดีอยูบอยๆ จะทําใหมีปญญาดีหรือเปลา ครบั กราบขอบคุณครบั ตอบ อันท่ีจริง สัมปชัญญะเปนตัวปญญาอยูแลว มีสติเขามาทําให รอบคอบ รูจกั ยับยงั้ ชัง่ ใจ โบราณจึงวา ผนู ีม้ สี ตปิ ญ ญาดี สติกบั ความ ไมประมาทเปน ธรรมทใ่ี ชแ ทนกันได ทานจงึ กลาววา ความไมป ระมาท คือ การอยโู ดยไมปราศจากสติ สตอิ วิปปฺ วาโส อปปฺ มาโท นาม คนทีม่ ี ปญญามากเกินไปโดยไมมีสติควบคุม ก็จะหุนหันพลันแลน เหมือน รถท่ีวิ่งเร็วแตเบรคไมดี อาจจะตกขางทางหรือตกเหวได ทานใชคําวา

๑๑๖ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ “แลนเกินไป (อติธาวันโต)” ในพระพุทธพจนบางแหงตรัสวา “กระแส กิเลสอันใดในโลก สติเปนทํานบปองกันกระแสกิเลสเหลาน้ัน (ยานิ โสตานิ โลกสฺมึ สติ เตสํ นิวารณํ)” และกิเลสเหลานั้นละเสียไดดวย ปญญา ปญญาเปนแสงสวางในโลก ปญญาเปนรัตนะของนรชน ไดปญญาแลวจะไดความสุข (สุโข ปฺญาปฏิลาโภ) ฯลฯ การทจ่ี ะเปน ผูม สี ติปญ ญาดี กต็ องอบรมสตปิ ญญาบอ ยๆ คาํ ถามที่ ๑๓๐ เรียนถามครับวา ธรรมท่ีจะเลือกใชใหเหมาะสมในแตละสถาน การณ ควรจะตางๆ กันไป แลวแตจริตหรืออุปนิสัย และปจจัยอ่ืนๆ ใชไหมครับ ผมเคยไดยินคําวา ธรรมอันมีอุปการะมาก ดูเหมือนจะ ในพระไตรปฎกกระมังครับ หมายถึงอะไรครับ แลวจะไมเปลี่ยนไป ตามเหตุปจจัยดวยหรือครับ กราบขอบคุณอาจารยมากครับ ตอบ ธรรมท่ีมีอุปการะมากท่ีรูกันทั่วไปก็คือ สติสัมปชัญญะ ปรากฏ ในพระไตรปฎกอังคุตตรนิกาย ทุกนิบาต พระไตรปฎกเลม ๒๐ หนา ๑๑๙ และทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค พระไตรปฎกเลม ๑๑ หนา ๒๙๐

สนทนาธรรมกับ ๑๑๗ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๓๑ กราบเรียน อจ.ที่เคารพ ใชหลักธรรมขอใดในการทํางานองคกร และมีกศุ โลบายเยย่ี งไร หากทาํ งานเตม็ ทแี่ ลว เจานายก็ยงั คงตําหนอิ ยู ซึ่งเปนผลกระทบมาจากเพ่ือนรวมงานที่อยูในกลุม ทําผิดพลาด (จํานวน ๕ คนรวมถึงขาพเจา) หากคนใดคนหน่ึงทํางานผิดพลาด ก็จะโดนไปดวย สงผลใหไดรับคําตําหนิเปนบางคร้ัง หรือบอยคร้ัง ตองปรับจิตอยางไรคะ ตอบ ขอใหตระหนักไวเสมอวา คนไมถูกตําหนิไมมีในโลก (นตฺถิ โลเก อนินฺทิโต) คนที่ไดรับการสรรเสริญโดยสวนเดียวก็ไมมี คนท่ีถูกติเตียน โดยสวนเดียวก็ไมมี เราอยูในโลกยอมจะไดรับคําสรรเสริญบาง ถูกติเตียนบางเปนธรรมดา เปรียบเหมือนเราลงไปในทะเลยอมจะ ถูกคล่ืนโลกธรรม ๘ เปนคลื่นของโลก เรายังอยูในโลกก็ตองถูกโลก ธรรมกระทบกระทั่ง มีลาภ ยศ สรรเสริญ สุขบาง เสื่อมลาภ เส่ือมยศ นินทา ทุกขบาง อีกอยางหน่ึง ขอใหถือสุภาษิตของพระปุณณมันตานี บุตรท่ีวา เขาดาดีกวาเขาตีดวยฝามือ เขาตีดวยฝามือดีกวาเขาตีดวย ทอนไม เขาตีดวยทอนไมดีกวาเขาแทงดวยศัสตรา เขาแทงดวย ศัสตราดีกวาเขาฆาใหตาย เขาฆาใหตายดีกวาฆาตัวเอง เพราะมี บุคคลเปนอันมากท่ีตองฆาตัวตาย มีคนอื่นมาฆาใหเสร็จโดย ไมตองพยายามเอง

๑๑๘ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คาํ ถามที่ ๑๓๒ เคยไดยนิ มาวา ศาสนาพทุ ธจะมีอายุถงึ พ.ศ. ๕๐๐๐ ป จริงเปลา ครบั ตอบ มีขอความในอรรถกถาบางแหงพูดไวอยางนั้น แตตามพระ พุทธพจนไมเคยทรงพยากรณวาพุทธศาสนาจะต้ังอยูถึง ๕,๐๐๐ ป มแี ตต รสั วา ถาภกิ ษุท้ังหลายเปน อยูโดยชอบ คอื ปฏบิ ตั ติ ามมรรค มอี งค ๘ อยู โลกกจ็ ะไมว า งจากพระอรหนั ต (นยั มหาปรนิ พิ พานสตู ร พระไตรปฎกบาลีเลม ๑๐) แสดงวา พระพุทธเจาไมไดทรงจํากัดอายุ ของพระพุทธศาสนาไว คาํ ถามที่ ๑๓๓ พระผูมีพระภาคทรงพระนามวาเมตไตรย ตองดูในพระไตรปฎก เลมไหนบางครับ ผมอยากรูวา ยุคพระผูมีพระภาคทรงพระนามวา เมตไตรย เปนอยางไรบางครับ ผมไดอานบางสวนแลวครับ พระ- ไตรปฎก ฉบับสยามรัฐ [๔๘] ดกู รภกิ ษทุ ้งั หลาย ในเม่ือมนุษยมีอายุ ๘๐,๐๐๐ ป พระผมู ี พระภาคทรง พระนามวาเมตไตรย จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก พระองค เปนอรหันต ตรัสรูเองโดยชอบ ถึงพรอมดวยวิชชาและจรณะ เสด็จ ไปดีแลว ทรงรูแจงโลก เปนสารถี ฝกบุรุษท่ีควรฝกไมมีผูอื่นย่ิงกวา เปนศาสดาของเทวดาและมนุษยทั้งหลาย เปนผูเบิกบานแลว เปน ผูจําแนกพระธรรม เหมือนตถาคตอุบัติขึ้นแลวในโลกในบัดนี้เปน อรหันต ตรัสรูเองโดยชอบ ถึงพรอมดวยวิชชาและจรณะ ไปดีแลว

สนทนาธรรมกับ ๑๑๙ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ รูแจงโลก เปนสารถีฝกบุรุษท่ีควรฝกไมมีผูอื่นยิ่งกวา เปนศาสดา ของเทวดาและมนุษย ทั้งหลาย เปนผูเบิกบานแลว เปนผูจําแนก พระธรรม พระผูมีพระภาคพระนามวาเมตไตรยพระองคน้ัน จักทรง ทําโลกนี้ พรอมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ใหแจงชัดดวยพระ ปญญาอันยิ่งดวยพระองคเองแลว ทรงสอนหมูสัตว พรอมทั้งสมณ พราหมณเทวดาและมนุษยใหรูตาม เหมือนตถาคตในบัดนี้ ทําโลกนี้ พรอมท้ังเทวโลก มารโลก พรหมโลก ใหแจงชัดดวยปญญาอันยิ่ง ดวยตถาคตเองแลว สอนหมูสัตวพรอมทั้งสมณพราหมณเทวดาและ มนุษยใหรูตามอยู พระผูมีพระภาคพระนามวาเมตไตรยพระองคน้ัน จักทรงแสดงธรรม งามในเบื้องตน งามในทามกลาง งามในท่ีสุด ทรงประกาศพรหมจรรย พรอมทั้งอรรถ พรอมทั้งพยัญชนะ บริสุทธิ์ บริบูรณสิ้นเชิงเหมือนตถาคตในบัดนี้ แสดงธรรมงามในเบ้ืองตน งามในทามกลางงามในที่สุด ประกาศพรหมจรรย พรอมท้ังอรรถ พรอ มท้ังพยญั ชนะ บรสิ ทุ ธิบ์ ริบูรณสน้ิ เชงิ พระผมู ีพระภาคพระนามวา เมตไตรยพระองคน้ัน จักทรงบริหารภิกษุสงฆหลายพัน เหมือน ตถาคตบริหารภิกษุสงฆหลายรอย ในบัดนี้ฉะน้ัน ฯ ตอบ ผมก็รมู าเทา ทีค่ ณุ เขียนมาใหอ า นน่แี หละครบั

๑๒๐ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๓๔ ผมสงสัยวา พระไตรปฎ ก ท้ัง ๓ ฉบับนี้ มขี อความพระไตรปฎก ตรงกันหมดหรือไมครับ พระไตรปฎก ทั้ง ๓ ฉบับ ที่ผมสงสัยคือ พระไตรปฎก ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย พระไตรปฎก ฉบับสยามรัฐ, พระไตรปฎ ก ภาษาไทย ฉบบั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย แลวจะซอ้ื พระไตรปฎก ท้ัง ๓ ฉบับน้ี หาซ้ือไดที่ไหนครับ ขอบคุณที่ตอบครับ ตอบ ขอความตรงกันบางไมตรงกันบาง สุดแลวแตคณะผูแปล ฉบับ มหามกุฏฯ ซ้ือไดท่ีมูลนิธิมหามกุฏฯ สวนฉบับมหาจุฬาฯ ซ้ือไดที่ มหาจุฬาบรรณาคาร วัดมหาธาตุ และฉบับสยามรัฐซ้ือไดที่กรมการ ศาสนา คําถามที่ ๑๓๕ ความหมายของศพั ท พุทธนั ดร, สตั บุรุษ, โอปปาติกะ, ทุคต,ิ สคุ ติ พทุ ธศาสนสภุ าษติ คอื อะไรครบั ตอบ พุทธันดร คือ ชวงที่วางจากศาสนาของพระพุทธเจาองคใด องคหน่ึง พระปจเจกพุทธเจาจะเกิดข้ึนในชวงน้ัน สัตบุรุษ แปลวา คนดี ภาษาบาลีเปนสัปบุรุษ สัตบุรุษเปนสันสกฤต โอปปาติกะ แปลได ๒ อยา ง อยา งหน่งึ หมายถึง ผทู ่เี กดิ แลวเติบโตเลยไมผ า นความ เปนตัวออน (embryo) เชน เทวดาและพวกสัตวนรก เปรต อสุรกาย เปนตน อีกความหมายหนึ่ง หมายถึงพระอนาคามี ทุคติ แปลวาภูมิ

สนทนาธรรมกับ ๑๒๑ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ท่ีชั่ว สุคติ แปลวาภูมิท่ีดี พุทธศาสนสุภาษิต แปลวา สุภาษิตทาง พุทธศาสนา อาจเปนพระพุทธพจนก็ได หรือคําของพระสาวกก็ได คาํ ถามท่ี ๑๓๖ กราบเรียนถามทานอาจารยคะ การท่ีเราใชสิทธ์ิรับของตางๆ มา ตามสิทธ์ิที่ได โดยเราเองไมไดอยากไดของสิ่งน้ัน แตเรารับมาเพ่ือ นําไปแบงปนคนที่ดอยโอกาส ทําแบบน้ีจะบาปไหมคะ ที่เรามีความ โลภอยากได ตอบ ไมใชเปนความโลภ แตเปนสิทธ์ิโดยชอบธรรมท่ีคุณควรได ได แลวยังคิดถึงผูอื่น เผื่อแผผูดอยโอกาส นาอนุโมทนา การไดรับตาม สิทธ์ิน้ัน เปนบุญของคุณ แตรูจักเอาบุญมาตอบุญ เอาดีมาตอดี นับวาเปนผูมีปญญา คาํ ถามท่ี ๑๓๗ การเกิดเปนเทพในสวรรคตองทําความดีในโลกมนุษย แตทําไม บางคนกลายเปนเทพเกเรในสวรรคและบางคนเปนเทพที่ดี เหตุเกิด จากอะไรถึงเปนเชนน้ันคะ ตอบ ก็เหมือนมนุษย บางคนเปนคนชั้นสูง แตประพฤติไมดี บางคน เปนคนชั้นตํ่า แตประพฤติดี

๑๒๒ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๓๘ กราบสวัสดีคะอาจารย หนูมีเรื่องรบกวนอาจารยคะ มีเพื่อน ทักมาวา การไปวัด กราบไหวพระประธานในโบสถ เขาหามใสถุงเทา ไปกราบ จรงิ หรอื ไมเ จา คะ อีกทัง้ ยงั บอกอีกวา การถือศีล ๕ ถา รับแลว เกดิ วนั ไหนทาํ ผดิ ศลี กใ็ หข อถอื ใหม เปน ครงั้ ๆ ไป จรงิ หรอื ไมค ะอาจารย รบกวนเจา คะ ตอบ ขอแรก ไมจริงครับ สวมถุงเทาได แตร องเทาไมสมควรอยา งยิ่ง ขอสอง จริงครับ ผิดขอไหน ก็สมาทานใหมเฉพาะขอน้ัน เพ่ือ การสํารวมระวังใหม ดีกวาไมรูสึกสํานึกอะไร สมาทานเองไดเลยครับ ไมต องไปขอจากพระ คาํ ถามที่ ๑๓๙ คดิ ถงึ คนมีเจาของผิดศลี หรือวาศีลพรองไหมคะ รบกวนดว ยคะ ขอบคณุ คะ ตอบ ไมผิดศีลหรอก แตวาทําใหเปนทุกข ถาอะไรมันทําใหเปนทุกข ก็ดูสาเหตุของมัน แลวกําจัดสาเหตุนั้นเสีย

สนทนาธรรมกบั ๑๒๓ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๔๐ กราบสวัสดีอาจารยคะ หนูมีเร่ืองรบกวนถามคะ บุคคลที่บอกวา ถือศีล ๕ กราบสวดมนตเชา-เย็นเปนกิจวัตร มีพระบรมสารีริกธาตุ มาอยูท่ีหองพระท่ีบาน ลูกเขาใจวาบุคคลทานน้ีชางมีบุญย่ิงนัก แต การอยูกับสังคมภายนอก กลับกลายเปนคนพูดคําไหนไมเปนคําน้ัน บอกวาลืม หรือการเอาใจเขามาใสใจเรา การคบหา ใจแลกใจ ไมมี ในตัวบุคคลน้ัน ลูกเลือกที่จะลดบทบาทการคบคาสมาคม ถือวาลูก ทําถูกไหมคะ ลูกกลัววาถาคบดวยก็ตองมีการพูดถึงการกระทําแตละ อยางที่เขาทํา กลัวจะบาปติดปาก เพราะเขาปฏิบัติเยอะ หรือวาคน ท่ีเขาปฏิบัติเยอะๆ อยูในสังคมลําบากคะอาจารย กราบขอบพระคุณ คะ อาจารย ตอบ บางคนเอาแตพิธีกรรม แตไมไดเน้ือหาสาระของธรรมท่ีจะมา ประพฤติปฏิบัติ บางคนเรียนธรรมะสูง แตสัปปุริสสธรรม (ธรรมที่ เก่ียวกับมนุษยธรรม-มนุษยสัมพันธ) หายหมด ผมจึงบอกไววา สนั ตสิ ุขภายในสําคัญกวา ศลี ภายนอก การเลอื กคบคน เปนสิง่ ทดี่ ี เปน มงคลของชวี ติ ควรพิจารณา คําถามที่ ๑๔๑ ลูกไมไดถือศีลครบทุกขอ เพราะวาในสังคมมันมีคนหลาย ประเภท หนาท่ีการงาน บางคร้ังก็ตองโกหกเพ่ือความสบายใจของ หลายๆ ฝาย หรือการพูดท่ีอาจกระทบบุคคลอ่ืนบาง แตลูกไมเคยเอา เปรียบใคร ไมเคยทําใหใครเดือดรอนเพราะตัวเรา ไหวพระกอนนอน ยังไมเพียงพอใชไหมคะอาจารย

๑๒๔ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ ใหพิจารณาถึงโกหกสีขาวคือ โกหกที่ทําดวยเมตตา อันจะเปน ประโยชนแกคนอ่ืน ก็พอเห็นกันอยู กับการพูดจริงแตทํารายคนอื่น อยางนั้นมันก็ไมดี ตองใชวิจารณญาณ โกหกบางอยางมีโทษ บาง อยางไมมีโทษ ใหอานจริยศาสตรจะแนะนําเร่ืองพวกนี้ไวมาก คอยๆ ขัดเกลาไป ก็แลวกัน อยูในสังคม รอดพนจากส่ิงไมดีไดยาก ตองมี สติมากๆ แลวทุกอยางจะดีขึ้นเอง คําถามท่ี ๑๔๒ อาจารยคะ หนูมเี รอื่ งอยากจะขอคาํ แนะนาํ คะ หนูทํางานราชการ แตท่ีทําอยูรูสึกวางานมันหนักมาก หนักใจ ก็มาก อยากลาออกหลายคร้ัง แตท นเพราะคุณพออยากใหท ําราชการ หนูควรทําอยางไรดีคะ? ตอบ คุณลองหาลูทางปรับเปลี่ยนยายหนาที่ โดยยังรับราชการอยู ขอใหแกปญหาไดนะ ในระหวางที่ยังยายหรือปรับเปลี่ยนไมได ก็ขอ ใหทําใจยอมรับ ต้ังใจทําหนาท่ี จะไดไมทนทุกขเกินไป ต้ังใจทําไป เถอะ แลวส่ิงท่ีหวังคงไดสักวัน

สนทนาธรรมกับ ๑๒๕ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๔๓ กราบเรยี นทา นอาจารยที่เคารพ ดิฉันสนใจเรื่องพญานาคเขามาปฏิบัติธรรมกับพระพุทธองคเพ่ือ เอาเปนเยีอ่ งอยา งทด่ี ี สาธุเจา คะ ตอบ มีหลายเร่ืองที่กลาวถึงพญานาคที่มาปฏิบัติธรรม ตอนหน่ึง เลาวา พญานาคเปนเดรัจฉานแตมีฤทธ์ิ มีศรัทธาในพุทธศาสนา แปลงเปนมนุษยมาบวชเปนพระได คร้ันนอนหลับกลับกลายราง เปนพญานาคดั่งเดิม ตื่นมาก็แปลงเปนพระเหมือนเดิม ความทราบถึง พระพุทธองค จึงทรงหาม ตรัสวาพญานาคเปนเดรัจฉาน บวชไมได พญานาคตนน้ันจึงขอรองวา หากพระจะบวช กอนบวช ขอใหเรียกวา นาค เพราะพวกเขาบวชเองไมได ขอใหมีช่ือเปนสวนหน่ึงดวย เรื่อง เปนมาเลามาอยางน้ี สวนเร่ืองอื่นๆ มีอีกมาก ลองคนควาดูนะครับ คําถามที่ ๑๔๔ จะทําใจอยางไร จึงจะรักษาใจใหดีตลอดคะ บางครั้งแทบทน ไมไดกับพฤติกรรมคนบางคน จนอยากจะจัดการนะคะ สติมาเตือน บางทีรูสึกวาเราขาดเมตตาหรือเปลา แตอยากส่ังสอนใหหลาบจํา จริงๆ ตอบ พระพทุ ธเจา ตรัสวา สติ อารกั โข คอื รกั ษาจิตดวยสติ ดวยความไมป ระมาท ในฐานะท้ัง ๔ คือ

๑๒๖ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ไมให “โกรธ” ในอารมณทคี่ วรจะโกรธ ไมใ ห “หลง” ในอารมณท ค่ี วรจะหลง ไมให “มัวเมา” ในอารมณท ค่ี วรจะมวั เมา และ ไมให “ใคร” ในอารมณท่ีควรจะใคร หากเราเปลี่ยนคนอื่นไมได ก็ตองรักษาใจของเรา พูดงาย แบบไทยๆ คือ มีสติรักษาจิต ไมใหกําหนัด ขัดเคือง ลุมหลง (โมหะ) และมวั เมา (มทะ) คาํ ถามที่ ๑๔๕ อาจารยคะ ดิฉันมีเร่ืองรบกวนปรึกษาอาจารยสักหน่ึงอยางคะ เพราะรูสึกหนักอกหนักใจแกไมไดสักทีคะ ดิฉันติดตามหนังสือของ อาจารย และอานบทความตางๆ มากมาย พยายามปฏิบัติธรรม ละ รัก โลภ โกรธ หลง หมั่นทํากรรมฐานบอยๆ รูสึกวาจิตใจ ใสขึ้น มีความสุขขึ้นมาก แตสิ่งท่ีแกไขไมไดสักที คือความขี้เกียจ นาจะ เรียกวาเปนความมึนงง หลงนอน กอนนอนทุกคืนตั้งใจไววาตอนเชาจะตื่นประมาณตีสามตีส่ี เพื่อเดินจงกรม แตพอถึงเวลาพอต่ืนข้ึนมา จะหลง นึกอะไรไมออก ไหลไปตามความงวง ชวงแรกตอนเร่ิมปฏิบัติใหมๆ ดิฉันทําไดนะคะ ต่ืนนอนตอนตีสามลุกขึ้นมา เดินจงกรมบาง นั่งสมาธิบาง รูสึกวา ความขี้เกียจตื่นมันยังไมรุมเรามากมายขนาดน้ี คือพอท่ีจะควบคุมได งวงก็ลุกขึ้นลางหนาก็หายงวงแลว ทําสมาธิก็ไดดีพอสมควร แต ตอนนี้ รูสึกเหมือนมีอะไรมากดประสาทใหมึนงง ตั้งสติไมไดเลยคะ รบกวนอาจารยชวยแนะนําวิธีปฏิบัติใหกับคนเขลาหนอยเถิดคะ ขอพรคณุ พระคุม ครองอาจารยและครอบครัวนะคะ ขอขอบพระคุณคะ

สนทนาธรรมกับ ๑๒๗ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ สําคัญวานอนกี่ทุม ถานอนนอยไปรางกายก็ประทวงใหต่ืน เต็มที่แลวคอยปฏิบัติก็ได แตถานอนพอก็ทําได มีอุบายแกงวงหลาย อยางที่พระพุทธเจาทรงแนะไว ลองหาดูนะ คาํ ถามท่ี ๑๔๖ สวัสดีคะ ฝากเรียนถามอาจารย วาพระพุทธเจาก็ทํานองนี้ ทรงเปนครูฝกคนที่ควรฝกไดอยางยอดเยี่ยม และฆาคนท่ีไมควร ไดรับคําสอน ตรงคําวา “ฆาคนท่ีไมควรไดรับคําสอน” เปนอยางไรคะ ขอบพระคุณมากคะ ตอบ โปรดศกึ ษาจาก เกสีสูตร “เทคนคิ การฝก คนกบั การฝกมา” นายเกสีคนฝกมาเขาไปเฝาพระพุทธเจา พระองคตรัสถามวา “เกสี ใครๆ ก็วาเธอฝกมาเกง เธอมีวิธีฝกอยางไร” นายเกสีกราบทูลวา “ขาพระพุทธเจาใชวิธีละมุนละมอมบาง วิธีรุนแรงบาง ทั้งสองวิธีรวมกันบาง พระเจาขา” เขากราบทูลอธิบายวา มาตัวใดฝกดวยวิธีละมุนละมอมไม สําเร็จ ก็จะใชวิธีเขมงวดรุนแรง ถาใชวิธีเขมงวดรุนแรงไมสําเร็จ ก็จะใชท้ังวิธีละมุนละมอมและรุนแรง ถาอยางนี้แลวก็ยังฝกไมได ก็จะฆามันทิ้งเสีย พระพุทธเจาตรัสวา เวลาพระองคสอนคนก็ใช ท้งั ๓ วธิ เี ชนเดยี วกนั ถาใครฝกไมได พระองคก็ทรงฆาทิ้งเหมอื นกนั นายเกสีกราบทูลถามวา “ขาแตพระองคผูเจริญ ปาณาติบาต (การฆาสัตว) ไมสมควรแกพระผูมีพระภาคมิใชหรือ ทําไมพระองค ตรัสวา พระองคท รงฆา ท้ิงเสีย”

๑๒๘ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ พระพุทธเจาตรัสอธิบายวา การฝกอยางละมุนละมอมหมายถึง ชี้ใหเห็นสุจริตและผลแหงสุจริต การฝกอยางรุนแรงหมายถึงการช้ี ใหเห็นทุจริตและผลแหงทุจริต การฆาในอริยวินัยของพระองคคือ การไมวากลาวตักเตือนอีกตอไป พระสูตรนช้ี อื่ เกสีสตู ร อา นแลว ไดแนวคดิ หลากหลาย ที่เดน ชัด อยางหนึ่งก็คือพระพุทธเจาทรงมีเทคนิควิธีสอนคนไดเหมาะสม ตามอธั ยาศยั แนวโนม และความถนดั ของแตล ะคนจรงิ ๆ เพราะ อยางน้ีเอง พระองคทรงสอนใคร ผูนั้นจึงไดเขาถึงธรรมทุกคนไป สมกับพระนามวา “พระบรมครู” แทจริง (จากพระไตรปฎก เลมท่ี ๒๑ พระสุตตันตปฎก เลมที่ ๑๓ อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต หนาท่ี ๑๓๒-๑๓๔.) คาํ ถามท่ี ๑๔๗ เรียนถามทาน อ.วศิน ที่เคารพ อยากทราบวามีหนังสือท่ี เรียบเรียงธรรมเทศนาของพระสารีบุตร อัครสาวกที่เปนงานเขียน ของทานอ.วศิน บางหรือไม บุคคลทั่วไปจะศึกษาธรรมเทศนาของ พระสารีบุตรไดจากที่ไหนบางครับ? ตอบ ผมไมเคยเรียบเรียงไวเปนคําเทศนโดยตรง แตมีพูดไวเรื่อง คุณของพระสารีบุตร ชมรมกัลยาณธรรมจัดพิมพ ก็มีหลักธรรม อยบู า ง สวนท่ีจะแนะนําใหอ านเอง คือ มีในพระไตรปฎ ก มหานิเทส และจูฬนิเทส และมีที่สมเด็จพระญาณสังวรทานทรงนิพนธไว เร่ือง สัมมาทิฏฐิตามพระเถราธิบายของทานพระสารีบุตร

สนทนาธรรมกับ ๑๒๙ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามท่ี ๑๔๘ อาจารยคะ การอยูเปนคนในแตละวัน ทําไมมันถึงยากเย็น ย่ิงนึกคิดจะทําแตความดีมากเทาไหร ทําไมมันถึงกลับกลายเปน เรื่องใหคนอื่นอิจฉามากเปนเงาตามตัวคะ หรือคนเขาอยากเห็น เราชั่ว เขาถึงจะดีใจวาเราช่ัวจริงตามลมปากเขา หนูไมรูวาจะอดทน ไดอีกนานแคไหนกับการเปนคน เหมือนท่ีเขาวากันวาทําดีไมไดดี หนูเชื่อม่ันในคําสั่งสอนของพระพุทธองคมาก แตรูสึกวากรรมของหนู ทไ่ี มรทู ําอะไรไว ทําไมมันใหผลยาวนานจัง ทําไมทางเดินแหงมรรค ถึงไดยาวไกลเหมือนมองไมเห็นปลาย ทาง และรูสึกเงียบเหงาหาเพื่อนรวมทางไดยากเย็นจริง บอกตัวเอง ไมไดเลยวา เรายังตองการกําลังใจจากคนอื่นอยูไหม เพราะท่ีผานมา เช่ือแตคําของพระศาสดา แตกวาจะผานไปแตละเรื่อง แทบจะหมด ความอดทนเลยคะ บางทีมาน่ังคิดวาในเม่ือมีใครอยากเหยียบย่ําเรา ก็ปลอยตามใจเขาแลว เพราะเบ่ือหนายกับใจคนเต็มทีแลว ถมไมเคย เต็ม แมแตความโกรธเกลียดชัง บอกตัวเองไมไดเหมือนกันวากําลัง ออนแอหรือเบ่ือหนาย อยากรองไหแตก็รองไมออก ไมมีคําพูดอะไร ออกมา ตอบ คนอิจฉาแสดงวาเรามีดี ทําตัวใหเขาอิจฉาดีกวาทําใหคนอื่น สงสาร ทําดีตอไป คนคิดอิจฉาริษยาก็เดือดรอนเอง จุดไฟเผาใจ ตัวเอง เราต้ังหนาตั้งตาทําความดีตอไป ชางเขาเถอะ

๑๓๐ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๔๙ เรียนอาจารยวศินคะ หนังสือสัจจะอันประเสริฐ ตอนนี้ยังมี วางขายอยูไหมคะ อยากไดสัก ๒ เลมคะ ตอบ คือเร่ืองเดียวกับเรื่องอริยสัจ ๔ ติดตอที่สํานักพิมพธรรมดา หรือวางขายตามรานหนังสือช้ันนําท่ัวไป ในช่ืออริยสัจ ๔ คาํ ถามที่ ๑๕๐ ชอบอานหนังสือท่ีทานเขียนคะ โดยเฉพาะพระไตรปฎกฉบับ ประชาชน อานแลวเขาใจงาย ขอบคุณผูสรางเพจน้ีคะ ตอบ ยังมีฉบับยอความ-ขยายความอีก ๒ เลม และอีกชุด ๒ เลม คือพระไตรปฎกฉบับอธิบายความ ชุดละ ๒ เลม และฉบับที่ทําให งายแลว ๑ เลม รวมทั้งหมด ๕ เลมดวยกันครับ สําหรับพระไตรปฎก ท่ีผมไดอธิบายไว ลองหาอานเพิ่มเติมอีกนะครับ คาํ ถามที่ ๑๕๑ คําวา “บุญ” กับ คําวา “บารมี” ตางกันอยางไรหรือครับ เชน บญุ กรยิ าวตั ถุ ๑๐ กบั บารมี ๓๐ ทศั มคี วามสมั พนั ธก นั อยา งไรหรอื ครบั ตอบ บญุ เปนความดี ทาํ ใหม ากเขา ทาํ ใหต อ เนอื่ งก็จะเปน บารมี

สนทนาธรรมกับ ๑๓๑ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๕๒ อาจารยคะ จะทาํ ยงั ไงดคี ะ ถงึ จะมศี รัทธา เพอ่ื จะไดป ฏบิ ัตธิ รรม อยางมีความเพียร หนูไมรูจะทําอยางไร เรียนอาจารยชวยชี้แนะ ดวยคะ ตอบ ตองเห็นคุณคาของการปฏิบัติธรรม และเห็นโทษของการขาดศีล และธรรม อันจะนําทุกขโ ทษมาให เม่ือเราเหน็ คณุ คา ก็จะมีความเพยี ร คาํ ถามท่ี ๑๕๕ อาจารยชวยแนะนําหนังสือหรืออะไรก็ได ที่สามารถทําใหเปน ดังที่อาจารยแนะนําคะ กราบขอบพระคุณมากคะอาจารย อันแรกท่ี หนูคดิ วา ตอ งงด คือ FB เพราะดแู ลวทาํ ใหเ กดิ กเิ ลส อยากไดน นั่ นี่ คะ ตอบ หนังสือ “การปฏิบัติธรรมคืออะไร” ของสํานักพิมพธรรมดา ผมเขียนไว ลองหาตามรานหนังสือท่ัวไปครับ คําถามท่ี ๑๕๔ เรยี นถามอาจารยวศนิ ดวยความเคารพ ไปปฏบิ ัติธรรมที่วัดหน่ึงใกลกรุงเทพฯ สอนใหรสู กึ ตัว โดยไมเ อา สวดมนต ไมนั่งสมาธิ ใชการเคลื่อนไหว พระวินัยไมเอา พระท่ีมา บวชกไ็ มเ รียน ไมเ รยี นเทศน ดูเหมือนวัน ๆ ก็อยแู บบเรา ๆ ทําหนาทีค่ อื บิณฑบาต กวาดวัด ดิฉันกับเพ่ือนท่ีไปวัดน้ี และไดทําอะไรบางอยาง

๑๓๒ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ที่คนท่ีอยูในวัด (ลวนอายุมาก เกษียณมาแตเหมือนไมรูวินัยพระ เจาอาวาสก็ไมเอาทั้งวินัย ไปสอนตางประเทศก็ไมสัตตหะ ปวารณา พรรษาที่เมืองไทยแตไปอยูเมืองจีน) พูดเร่ืองพระวินัย บอกวาเปน สมมุติ อาจารยชวยชี้แจงใหกระจางดวยนะคะ กลัวคนรุนใหมท่ีไมรู พระวนิ ยั รธู รรม ก็ทาํ ตามกันไป แมช ี ตอนบา ยก็ปน นา้ํ ผลไม ผสมนม บา ง นา้ํ ผงึ้ สารอาหารไปถวายพระเปน นา้ํ ปานะ แบบนก้ี ันคะ ตอบ พึงรกั ษาใจเราไวไมใหเปนอกศุ ล หากเราไปแกไ ขคนอ่นื ไมได คําถามที่ ๑๕๕ เจริญพร การจะเขาถึงญาณ จําเปนควรจะรูแจงการทํางานของ เจตสิกไหม? อา นภาษาบาลไี มไ ดจ ะเปน อปุ สรรคตอ หนทางเขา สวู ปิ ส สนาญาณ หรือไม? ขอคําแนะนําใหสมณะที่กําลังเดินตามรอยพระบาท ตอบ จําเปนครับ เพราะวาเจตสิกมันเก่ียวเนื่องอยูกับจิต เชน กิเลส และคุณธรรมเปนสังขาร อันเปนเจตสิกท่ีประกอบกับจิต จึงตองรูจัก สวนอีกขอท่ีถามมา การอานบาลีไมไดนั้น ไมเปนอุปสรรคตอการ เขาถึงวิปสสนาญาณ แคตําราภาษาไทยตั้งแตพระไตรปฎกลงมา ก็มีมากมาย ไปหาอานเพื่อความเขาใจได

สนทนาธรรมกับ ๑๓๓ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามที่ ๑๕๖ เจริญพรอีกคร้ัง อาตมาก็ไดมีเหตุใหคิดเชนน้ี แตตองการใหมี ความแนนอนท่ีสุด เชน นายชางตองรูเครื่องมือและกลไกของเครื่อง จักร เปนไปไดขอใหอาจารยชวยแนะนําระบบทํางานของเจตสิก อาตมาอานพบมากใน Google แตตองการรูเฉพาะจากนักวิชาการ ท่ีรูดวยตัวเอง และส่ิงที่อาตมาไดตอบในเว็บลงไปนั้นไมใชการ อวดรู เพียงจะเปดส่ิงท่ีเปนพ้ืนๆ ในความรูท่ีเขาใจออกมา เพ่ือจะ ใหอาจารยแกส่ิงที่อาตมายังเขาใจผิด หามีจุดมุงหมายอ่ืนไม ปติที่ ผูตอบเปนอาจารยตัวจริง อาตมามาไดถึงขั้นน้ีได ก็เพราะอาจารยมี สวนรวมดวย สวนมากจากการฟงธรรมนิยาย ตอบ ดีแลวครับ ไมมีอะไรเพ่ิมเติม เอาขันธ ๕ เปนตัวตั้ง รูปก็คือ รูป เจตสิก มี ๓ คือ เวทนา สัญญา สังขาร สวนวิญญาณ นั้นคือจิต อีก ๓ ตัวนั้นเปนเจตสิกประกอบกับจิตอยู ซ่ึงตัวท่ีปรุงมากคือสังขาร อันไดแก กุศลสังขาร ก็คือบุญ คุณธรรม สวนอกุศลสังขาร ก็เปน กิเลสตางๆ และมีอัพยากฤตสังขาร คือเฉยๆ ไมดีไมช่ัว ก็พิจารณา ตามนีใ้ หเ หน็ พระไตรลกั ษณค รบั

๑๓๔ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามท่ี ๑๕๗ ขอทราบวาบุญจะหมดไดหรือไมโดยไมตองพูดถึงวาจะทําเพ่ิม หรือไม ตอบ ตองทําเพิ่ม ถาไมทําเพ่ิมก็มีวันหมด เหมือนเรามียุงขาว หาก เราใชไป ใชไป ไมทํานาเพิ่ม ขาวในยุงก็จะหมดไปสักวัน พุทธพจน มีวา ควรขวนขวายในการทําความดี รีบทําความดี หามจิตเสียจาก ความช่ัว ถาทําบุญชา จิตก็จะนอมไปในบาป ถาคิดจะทําดีใหรีบทํา มัวรีรออยู จิตจะนอมไปในบาป เมื่อกุศลจิตเกิดขึ้นจึงควรรีบทํา ความดี สรุปวาอยางไรก็ตองทําเพิ่ม และยังมีพุทธพจนวา เม่ือใด บุญสิ้นไป เม่ือนั้นทุกอยางก็พินาศหมด คาํ ถามที่ ๑๕๘ กราบทานอาจารยคะ เชามาวันน้ีลูกมีความคิดอยางน้ี เปน ท่ีถูกตองหรือไมคะวา ความจริงแลวบนสวรรคช้ันสูงที่ไมบริโภคกาม ก็ไมมีการแบงเพศ วาเปนหญิงหรือชาย สวนช้ันของมนุษยที่มีการ บริโภคกาม ก็เลยมกี ายหยาบใหเหน็ วา เปน หญงิ เปน ชาย แตก แ็ บง กัน ที่ช้ันผิวหนัง ท่ีมีผลมาจากฮอรโมนตางๆ สวน เน้ือใน ไขมัน ตับ มาม มันดี มันเลว นํ้าเลือด น้ําหนอง โครงกระดูก ก็ไมไดแสดงใหเห็น วาเปน หญิง เปน ชาย สวนจิตใจ ท่ีถูกพอกไวด ว ยกิเลสหนา ก็จะรสู ึกวา จิตใจตนเปนหญิงเปนชาย สวนจิตใจท่ีขัดเกลาไดท่ีจนใสสะอาด หรือพอที่จะมองเห็นสัจธรรม จนไมตองการบริโภคกามอีก ก็จะไม

สนทนาธรรมกับ ๑๓๕ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ แบงเพศแลว วาตนเปนหญิงหรือวาเปนชาย อยางน้ีเปนความคิด ที่ถูกตองหรือวาผิดเพ้ียนตรงไหนหรือเปลาคะอาจารย รบกวนอาจารย ชวยเปนที่พ่ึงทางจิตใจใหกับลูกดวยนะคะ ขอใหค ณุ พระคมุ ครองอาจารยใ หม คี วามสขุ มากๆนะคะ กราบคะ ตอบ มีแตช้ันพรหมท่ีไมมีเพศ สวนเทพในช้ันกามาวจรท้ัง ๖ ช้ันก็ยัง มีเพศอยู แตปฏิสัมพันธระหวางเพศจะตางกันไปตามชั้นภูมิครับ คําถามที่ ๑๕๙ กราบเรียนถามทานอาจารยวศิน ที่เคารพนับถือ การท่ีชวงน้ี บานเมืองผูคนยุงเหยิงเดือดรอนกันกับเรื่อง ท่ีรัฐบาลจะแกกฎหมาย ท่ีรวมถึงการชวยคนโกงกินภาษี บางคร้ังหนูก็ไมสบายใจไปดวยกับ ปญหาของประเทศชาติ อานที่ทานพุทธทาสวา อยายึด ตัวกู ของกู แลวหนูหวงประเทศ เปนการยึดวาประเทศเปนของหนู จึงทําใหหนู ทุกข ถาไมอยากทุกข ก็ใหวางเสีย แตถาทุกคนวาง แลวปลอยให เปนไปตามชะตาของบานเมือง จะดีอยางน้ันหรือคะ ขอทานอาจารย กรุณาแนะวิธีวางใจในกรณีนี้ใหหนูดวยคะ หนูมิไดมีจิตคิดรายกับใคร แตถามีคนคิดรายตอชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เยี่ยงนี้ หนูแผ เมตตาแลว แตยงั กงั วลอยู ปล. บังเอิญไดไปเห็นหัวขอใน youtube มีการหม่ินสถาบัน กษัตริยอยางรุนแรงมาก หนูนึกไมถึงเลยคะ วาเขาใชคํากันนากลัว ขนาดนี้ ย่ิงอยากใหบานเมืองรมเย็น คนมีศีลธรรม คุณธรรม มิฉะนั้น ตอไปสังคมจะไมนาอยูเลยนะคะ กราบขอบพระคุณ ท่ีทานจะชวย ชแี้ นะหนูคะ

๑๓๖ สนทนาธรรมกบั อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ ใหเราทําหนาที่พลเมืองดี ตามหนาที่ของเรา เรามีหนาที่อยางไร ก็ทําหนาที่อยางน้ัน ทําใหดีท่ีสุดก็ดีแลว เราจะไปทําใหอะไรๆ เปนไป ตามท่ีเราหวัง มันยากเกินไป เพราะตางคนตางจิตตางใจตางความคิด ใครทําดีก็ไดดี ใครทําชั่วก็ไดช่ัว รักชาติมุงกรณี แนวไว คือถาเรา รักชาติ ก็ทําหนาที่ของเราใหสมบูรณ ถาเราเปนกระเบื้องมุงหลังคา ก็ใหหวังไดวาหลังคาจะไมร่ัวเพราะกระเบ้ืองแผนน้ัน คาํ ถามที่ ๑๖๐ กราบเรียนถามทานอาจารยวศินคะ การใสบาตรทุกวันโดย ไมเจาะจงพระสงฆที่เดินบิณฑบาตทุกเชา กับการเลือกใสบาตร พระสงฆองคที่เราเห็นวาปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ หรือบางวันก็เดินทาง ไปถวายภัตตาหารเจาอาวาสวัดแบบเจาะจงพระสงฆน้ันอยางไหนได อานิสงสมากกวาคะ เน่ืองจากเขาใจวา ตองเลือกนาบุญ เลยตั้งใจ กับการใสบาตรคะ ขอบพระคุณสําหรับคําสอน และคําแนะนําของ อาจารยค ะ ตอบ ไดผลดีท้ังสองอยาง อยางแรกเปนสังฆทาน อยางหลังก็เปน ปาฏิปุคคลิกทาน เจาะจงเน้ือนาบุญ ซึ่งถาไดผูมีศีลมีธรรมดี มี คุณธรรมสูงก็มีอานิสงสดีเชนกัน ควรทําท้ังสองอยางตามโอกาส ดไี ปคนละแบบครับ

สนทนาธรรมกับ ๑๓๗ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามท่ี ๑๖๑ อาจารยครับ อยากทราบวาทําบุญตักบาตรกับคนท่ีปลอมเปน พระจะไดบุญไหมครับ เนื่องดวยไมทราบวาพระท่ีมาบิณฑบาตเปน พระจริงหรือพระปลอม เน่ืองจากในเวลาเชาที่กระผมจะไปทํางาน หากพอมีเวลาก็จะทําบุญตักบาตร ซึ่งก็ไมทราบไดวาพระที่มา บิณฑบาตนั้นเปนพระจริงหรือพระปลอม กราบสวัสดีอาจารยและ ขอบพระคุณอาจารยเปนอยางสูงครับ ตอบ ไดบุญเหมือนกัน แตไดนอย ถาเปนพระปลอม ถือวาเราให ทานแกเดรัจฉานก็ไดบุญ ใหแกคนทุศีลก็ไดบุญมากกวา แตไดนอย กวาใหแกคนมีศีลครับ คาํ ถามท่ี ๑๖๒ ทานอาจารยคะ ใครขอเรียนถามวา ถาพระปฏิบัติธรรมแนว เจริญสติ และตั้งใจปฏิบัติธรรมอยางเดียว โดยไมสนใจรักษาพระวินัย ตางๆ เลยมุงหนาทางลัดที่จิตและสติโดยตรง แตพระวินัยผิดหลาย อยางหลายขอ พระนั้นสามารถบรรลุธรรมไดหรือไมคะ ที่ถามมิไดมุง แกพระ แตกลัวเดินทางผิดคะ ตอบ ไมนาจะบรรลุธรรมได เพราะวินัยตองถือเปนศีลของพระตอง เครงครัดปฏิบัติ ศีลไมมี สมาธิก็ไมดี ปญญาก็ไมดี ผูมุงบรรลุธรรม ไมควรลวงสิกขาบทบอยๆ ควรเครงครัดปฏิบัติ เพื่อเดินตามอริยมรรค ไดส ะดวกปลอดภยั มากข้ึน

๑๓๘ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คาํ ถามท่ี ๑๖๓ เคยไดยินวา พระพุทธเจาเปรียบคนมักนอยเหมือนชางมาตังคะ อยากทราบวาชางมาตังคะ มีลักษณะหรืออุปนิสัยท่ีดีอยางไรคะ ตอบ ตามเรอื่ งในอรรถกถาธรรมบทเลา วา ชา งมาตงั คะเคยอยใู นโขลง เปนหัวหนาโขลง ตอมาเห็นความลําบากในการอยูกันจํานวนมาก จึงไดหลีกออกจากโขลงเท่ียวไปแตผูเดียว ทรงสอนภิกษุใหเปนผูปลีก วิเวก เท่ียวไปแตผูเดียวเหมือนชางมาตังคะเที่ยวไปในปา คําถามท่ี ๑๖๔ เม่ือครั้งที่พระพุทธองคระงับเหตุวิวาทของพระญาติท้ังสองฝาย พระองคทรงแสดงธรรมขอใดท่ีทําใหพระญาติเลิกทะเลาะกัน และ เหตุใด ในที่สุด พระญาติก็กลับมาทะเลาะและทํารายกันอีกคะ ตอบ เทาที่ทราบมา พระญาติทะเลาะกันเรื่องแยงน้ําในแมนํ้าโรหิณี เพื่อทําการเกษตรของตนๆ จะฆากัน พระพุทธเจาทรงทราบจึงเสด็จ ไปทรงหาม ตรัสถามวา “นํ้ากับกษัตริย อยางไหนมีคามากกวา” พระญาติท้ัง ๒ ฝายทูลตอบวา “กษัตริยมีคามากกวา” ตรัสตอไปวา “ถาอยางนั้น ทําไมจึงตองฆาฟนกันเพื่อแยงนํ้าซ่ึงมีคานอยกวา” พระญาติท้ัง ๒ ฝาย คือท้ังฝายศากยวงศและโกลิยวงศจึงไดเลิกรา กันไป ขอความตอนหลังน้ีท่ีวา พระญาติกลับมาทะเลาะกันอีก ยัง นึกไมออก มีแตเร่ืองวิฑูฑภราชกุมารแหงกรุงสาวัตถียกทัพไปฆาพวก ศากยะเสียมากมาย เพราะความโกรธแคนที่พวกศากยะดูหม่ินตน เม่ือคราวเสด็จเยี่ยมพระญาติ ณ กรุงกบิลพัสดุ

สนทนาธรรมกบั ๑๓๙ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คาํ ถามที่ ๑๖๕ พระพุทธภาษิตที่วา “เม่ืออินทรียสังวรมีอยู ศีลก็ถึงพรอมดวย อุปนิสัย เมื่อศีลมีอยู สัมมาสมาธิ ก็ถึงพรอมดวยอุปนิสัย เม่ือสัมมา สมาธิมีอยู ยถาภูตญาณทัสสนะก็ถึงพรอมดวยอุปนิสัย เม่ือยถาภูต ญาณทัสสนะมีอยู นิพพิทาวิราคะก็ถึงพรอมดวยอุปนิสัย เมื่อนิพพิทา วิราคะมีอยู วิมุตติญาณทัสสนะก็ถึงพรอมดวยอุปนิสัย” น้ัน คําวา “ถึงพรอมดวยอุปนิสัย” หมายความวาอะไรคะ ทําอยางไรจึงเรียกวา “ถึงพรอมดวยอุปนิสัย” คะ ตอบ คําวา “ถงึ พรอ มดว ยอุปนิสยั ” ในท่ีนี้ หมายความวา ดีขึ้น เจรญิ ข้ึน สมบูรณข้ึน ทําใหมาก อบรมใหมากในส่ิงน้ัน คําถามที่ ๑๖๖ เคยไดยินมาวา จะเขาใจพุทธศาสนาไดดีตองศึกษาพุทธศาสนา ท้ังระบบ ขอความน้ีหมายความอยางไร ขออาจารยชวยอธิบายดวย ตอบ คําวา “ศึกษาพุทธศาสนาทั้งระบบ” หมายความวา พุทธศาสนา ประกอบดวย ศาสนบุคคล มีพระพุทธเจาเปนตนแบบ ตอมาก็มี พระสาวก ซึ่งเปนภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา นี่เรียกวา ศาสน บุคคลตอไปก็เปนศาสนธรรม ไดแก หลักคําสอนในพระพุทธ ศาสนาท้ังหมด ศาสนพิธี คือ พิธีกรรมทางพุทธศาสนา เชน พิธี อุปสมบท พิธีถวายผากฐิน รับกฐิน เปนตน ตอไปเปนศาสนวัตถุ คือ วัดวาอารามตางๆ ทั้ง ๔ น้ีประกอบกันเปนพุทธศาสนา โดยเฉพาะ

๑๔๐ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ อยางยิ่ง ศาสนธรรมนั้นเราตองเขาใจใหแจมแจงวา สวนไหนเปน สจั ธรรม สว นไหนเปน จรยิ ธรรมหรอื ศลี ธรรม สว นไหนเปน วรรณคดี สวนที่เปนวรรณคดีเชน ชาดก เปนตน ซ่ึงมุงสอนจริยธรรมโดยมี เรื่องราวประกอบ ถาเราเขาใจสิ่งเหลาน้ีโดยถูกตอง แสดงวาเรา รูจักศาสนาทั้งระบบเหมือนเราเห็นตนมะมวงท้ังตน รูวาสวนไหน เปนใบ สวนไหนเปนลําตนและเปลือก สวนไหนเปนลูก บางคน ถือเอาสวนใดสวนหนึ่งของพุทธศาสนาแลวยึดมั่นวา สวนนี้เทาน้ัน คือพุทธศาสนา อยางอื่นไมใชจึงเถียงกันกับผูอื่นซึ่งถือเอาบางสวนวา เปนพุทธศาสนาท้ังหมดเหมือนกับคน ๓ คน คนหนึ่งถือเอาใบ มะมวงมา คนหน่ึงถือเอาผลมะมวงมา คนหน่ึงถือเอาเปลือกของ ตนมะมวงมา แลวยืนยันวาสิ่งท่ีตนถืออยูน้ันคือมะมวงท้ังหมด แปลวา ถือเอาบางสวนของมะมวงมาเปนมะมวงทั้งหมด หรือ เหมือนตาบอดคลําชาง ถือเอาบางสวนของชางวาเปนตัวชาง จึง ถกเถียงกัน คาํ ถามที่ ๑๖๗ ธรรมกถกึ คือ อะไร ครับ พหูสตู ร คอื อะไร ครบั ตอบ ธรรมกถึก คือ ผูฉลาดในการแสดงธรรม ในสมัยพุทธกาล พระปุณณมันตานีบุตรไดรับการยกยองวาเปนเอตทัคคะ (เปนเลิศ) ในทางธรรมกถึก ฝายภิกษุณีมีธรรมทินนาภิกษุณี ฝายอุบาสกมี จิตตคหบดี ในเมืองไทยก็มีหลายรูปที่เปนธรรมกถึก คือ ผูฉลาดใน

สนทนาธรรมกับ ๑๔๑ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ การแสดงธรรม ตัวอยางเชน ทานพุทธทาสภิกขุ และทานปญญา นันทภิกขุ เปนตน พหูสูตร แปลวา ผูไดสดับตรับฟงมาก ถาเปน นามศัพทก็เปนพาหุสัจจะ แปลวา ความเปนผูไดสดับตรับฟงมาก ในสมัยพุทธกาล พระอานนทไดรับการยกยองในทางนี้ ฝายอุบาสิกา มีนางขุชชุตตรา หญิงรับใชของพระนางสามาวดี ในประเทศไทยก็มี พุทธบริษัท ๔ จํานวนไมนอยท่ีเปนพหูสูตร ผูเปนพหูสูตรทานจัดเปน พุทธะประเภทหนึ่ง เรียกวา สุตพุทธะ คือผูรอบรูในพระธรรมวินัย ของพระพุทธเจา เปนจําพวกหนึ่งในพุทธะ ๔ จําพวก คือ สัมมา สัมพุทธะ ปจเจกพุทธะ อนุพุทธะ (หมายถึง พระอริยบุคคลต้ังแต พระโสดาบันจนถึงพระอรหันต) และสุตพุทธะดังกลาวแลว คาํ ถามท่ี ๑๖๘ มีผูสงสัยวา พระนามท่ีตอทายสมเด็จพระสังฆราชวา สกลมหา สงั ฆปรณิ ายก หมายความวากระไร ขออาจารยโปรดชแ้ี จงดว ย ตอบ สกลมหาสังฆปริณายก แปลวา ผูนําสงฆหมูใหญทั่วไปหรือ ท่ัวประเทศ คุณจะสังเกตวา คําวา “ณายก” ในที่นี้ใช “ณ” ไมใช “น” ซึ่งใชเรียกนายกทั่วไป เชน นายกรัฐมนตรี นายกสมาคม เปนตน ทใ่ี ช “ณ” นน้ั เปน ไปตามหลกั ภาษาบาลวี า ถา “น” ตาม “ร” ใหเ ปลยี่ น “น” เปน “ณ” ตวั อยางเปรียบเทียบเชน ในโลกธรรมสตู รมวี า “ลาโภ อนจิ ฺโจ ทุกฺโข วิปริณามธมฺโม” แปลวา ลาภ ไมเท่ียง เปนทุกข มีความ แปรปรวนเปน ธรรมดา ในทีน่ ้ี “น” ตาม “ร” มาเหมือนกัน มคี ําอืน่ ๆ อีก เชน สาราณียธรรม ธรรมเปน เหตุใหระลึกถึงกัน กรณียกิจ กจิ ที่ควรทาํ เปน ตน

๑๔๒ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ พระนามสมเด็จพระสังฆราชโดยท่ัวไป จะใชคําวา “สมเด็จ พระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก” และวงเล็บพระนามเดิมและนามฉายาไว สวนสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชองคที่ ๑๙ น้ี พระนามตอนเปนสมเด็จพระราชา คณะพระนามวา สมเด็จพระญาณสังวร ตอนน้ันยังไมไดเปนสมเด็จ พระสังฆราช พอไดรับสถาปนาเปนสมเด็จพระสังฆราช ทานคงเห็น กันวาเหมาะสมกับบุคลิกและจริยาวัตรของพระองคทานแลว จึงได คงพระนามเดมิ ไว สมเด็จพระสังฆราชวัดมกุฏกษัตริยาราม กอนจะเปนสมเด็จ พระสังฆราช เปนสมเด็จพระราชาคณะที่ สมเด็จพระมหาวีรวงศ พอ ไดรับสถาปนาเปนสมเด็จพระสังฆราช ก็เปล่ียนพระนามเปน สมเด็จ พระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (จวน อุฏฐายีมหาเถระ) องคอื่นๆ ก็ทํานองเดียวกันนี้ คําถามที่ ๑๖๙ สงสัยครับ เม่ือเปนพระอรหันต จะไมม ี กิเลส ราคะ โลภะ โทสะ โมหะ ใชห รอื เปลา ครับ เมื่อเปนพระอรหันตแลว จะมีการเส่ือมจากพระอรหันต มาเปน คนธรรมดาที่มีกิเลส ราคะ โลภะ โทสะ โมหะ เหมือนเกาหรือเปลา ครับ (สงสัยมานานแลว ครบั ) ตอบ เมื่อเปนพระอรหันตจะไมมีกิเลส ราคะ โทสะ โมหะ ตองหมด กิเลสกอน จึงเปนพระอรหันต

สนทนาธรรมกับ ๑๔๓ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ เม่ือเปนพระอรหันตแลว ไมเสื่อมมาเปนคนธรรมดาอีก เปรียบ เหมือนนํ้ามันมะพราวหรือนํ้ามันพืชที่ถูกเค่ียวเปนนํ้ามันแลว จะไม กลับมาเปนมะพราวหรอื เปน เมลด็ พชื อกี คาํ ถามที่ ๑๗๐ สมัยนี้ยุคแหงเทคโนโลยี มีสวนทําใหผูคนใจรอน ฟุงเฟอ ทุกข งาย สุขยาก ท้ังๆ ที่ชาวพุทธสวนใหญ (หรือเปลา) ลวนชอบทําบุญ ทําทาน มีศรัทธาอยางลนเหลือ แตทําไมผมกลับมองวาชาวพุทธ สวนใหญเขาใจหลักพุทธศาสนากันนอยมากผิวเผิน เอาแคเร่ืองบุญ ก็ไมคอยจะศึกษากันแลว สวนมากมองหาเนื้อนาบุญ แลวก็ไปขอ สวนบุญ สวนหลักไตรสิกขา ที่ทําใหเรามีบุญเปนลําดับจนพนบุญ กลับไมคอยชอบใจ เหมือนกับวาพวกเขาสมัครใจท่ีจะเปนปุถุชน ไปตลอด ปลอยใหเรื่องหลักพุทธศาสนาเปนของชาววัด ถึงแม พุทธศาสนาจะไมบังคับใหใครจะตองทํา แตเขาก็ปฏิญาณตนเอง ไมใชหรือครับวา เขาเปนพุทธบริษัท อาจารยบอกวา ใครนําธรรมะ ไปปฏิบัติก็จะไดความพนทุกข ตามกําลังท่ีปฏิบัติ อาจารยวาพวกเรา ชาวพุทธบริษัท ทั้งพระสงฆ และอุบาสก อุบาสิกา เนนไปที่พิธีกรรม มากไปหรือเปลาครับ สวนแกนไมคอยจะสอนกันเลย ผมวาหลัก ไตรสิกขาเรียบงาย สามารถนําไปดําเนินชีวิตประจําวันไดเลยครับ รบกวนอาจารยแนะนําเพ่ิมเติมดวยครับ ตอบ เห็นดวยกับความคิดเห็นของคุณ คุณพูดมาดีแลว ส่ิงท่ีชาวพุทธ ควรทําอยางย่ิงก็คือ อบรมปญญาใหมากขึ้น เม่ือมีปญญาดีแลว

๑๔๔ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ก็จะไดความสุขและไดส่ิงท่ีควรไดอื่นๆ อีกมาก ดังพระพุทธพจนท่ีวา “สโุ ข ปฺญาปฏิลาโภ” การไดป ญ ญาเปนเหตุใหเกดิ สุข การไมท ําบาป ก็เปนเหตุใหเกิดสุข (ปาปานํ อกรณํ สุขํ) คุณจะสังเกตวา สังคม ชาวพุทธยังทําบาปกันอยูเปนอันมาก ดวยกายบาง ดวยวาจาบาง ดวยใจบาง เปนสังคมท่ีไมปลอดภัย เพราะคนสวนใหญไมเวนบาป ไมลอยบาป ไมพัฒนาตนใหย่ิงดวยคุณธรรม มุงไปทางพิธีรีตองเสีย เปนสวนมาก อยางที่คุณวามาแลว การดําเนินชีวิตตามไตรสิกขา ก็คือตามอริยมรรคมีองค ๘ น่ันเอง ควรจะเปนวิถีชีวิตของชาวพุทธ ผมเคยพูดเสมอในหนังสือหลายเลมวา ถาชาวพุทธเราดําเนินชีวิต แบบพุทธแลว สังคมไทยจะไมม ีปญ หาอะไรใหแ ก ท้งั ปญหาเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง คําถามท่ี ๑๗๑ พสธุ า คือ อะไร ครบั มโนวญิ ญาณ แปลวา อะไรครบั ตอบ พสุธา แปลวา พ้ืนดินหรือแผนดิน มโนวิญญาณ แปลวา ความรูทางใจ

สนทนาธรรมกับ ๑๔๕ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คาํ ถามท่ี ๑๗๒ อาจารยค ะ ถา หนูไมอ า นหนงั สอื ของอาจารยห นูก็ยังเขาใจคาํ วา “ปฏิบัติธรรม” ในความเขาใจแบบแคบๆ เหมือนคนท่ัวไปสวนใหญที่ เขาใจวา ตองไปนุงขาวหมขาว ไปน่ังสมาธิ น่ังกรรมฐาน งดม้ือเย็น หนูรูสึกวามันไมเอ้ือตอวิธีการดําเนินชีวิตของหนู แตพอรูวาการ ปฏิบัติธรรม คือการดําเนินชีวิตที่ดี ที่งาม เพราะมีธรรมเปนแกน เปนแกนของเนื้อตัวชีวิต หนูรูสึกวามันมีอยูครบเลย ท้ัง ศีล สมาธิ ปญญา จนบางทีหนูรูสึกวามันงายกวาท่ีมีคนบางกลุมเขาไปตีกรอบ ใหกับคําวา “ปฏิบัติธรรม” หนูสามารถทําได ต้ังแตต่ืนจนเขานอน โดยท่ีไมมีใครมารับรูวาหนูกําลัง “ปฏิบัติธรรม” อยู หนูไมไดรูสึกวา ตองทําดีเพื่อใหไดดี (ไดผลเปน วัตถุ ลาภ ยศ) แตไดใจท่ีดี สะอาด สวาง และสงบ ทุกๆ วันเต็มไปดวยความสดชื่น สดช่ืนเพราะรูเทาทัน จิตใจของตัวเอง มีหนาที่อะไรก็ทําไปดวยสติ มันเหมือนกับใจมัน เต็มตื่นมันไมพรอง ตองขอขอบคุณอาจารยมา ณ ที่น้ีดวย ท่ีทําใหหนู มีความสดชื่นทุกลมหายใจเขาออก จิตใจมีอิสระเสรีจากอารมณ ที่มันคอยเขามาปวนใหเหน่ือย กราบขอบคุณอาจารยมา ณ ท่ีนี้ ที่ ทําใหคนตาบอดอยางหนู ลืมตามองเห็นอะไรชัดเจนขึ้นมาบางคะ ตอบ อานคําบอกเลาของหนูเร่ืองการปฏิบัติธรรมแลวก็ชื่นใจ ถาคน เขาใจแบบนี้กันมากๆ การปฏิบัติธรรมก็จะราบร่ืนและมีความหมาย ในชีวิตประจําวันมากขึ้น ขอบใจหนูมากๆ

๑๔๖ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามท่ี ๑๗๓ ผมไดอานประวัติของพระอาจารยชื่อดังทานหน่ึง แตตอนนี้ ทานไดลาสิกขาไปมีครอบครัวแลว ในบางสวนบางตอนของทานบอก ไววาทานนั่งสมาธิจนไดฌาน รูสึกวาทานทําสมาธิตามวิธีสติปฏฐาน มา ๓๐ กวาป ผมเลยมีความรูสึกข้ึนมาวา นี่ขนาดทานเปนพระ น่ัง สมาธิมานานขนาดน้ี ไดฌานดวย แตถายังไมเกิดปญญาขนาดที่ ตัดกิเลสไดจนเปนพระอริยบุคคล แลวหากเสื่อมจากฌานก็อาจจะ ถูกกิเลสเลนงานเอาไดอีก ไมใชผมไมเห็นดีกับการนั่งสมาธินะครับ แตผมเห็นอีกเหล่ียมหน่ึงของสมาธิ คือ ถาสมาธิที่กําลังปฏิบัตินี้ ทาํ ไปเพอ่ื ไมไ ดเ ปน บาทฐานของปญ ญา กจ็ ะกลายเปน การตดิ สขุ ของสมาธิไป คือบางทีจิตใจในขณะอยูในฌาน มันเหมือนแทบจะ ไมมีกิเลส แตจ รงิ ๆ มนั หลบอยู เปนอยา งน้ีหรือเปลาครบั พระพุทธเจา ทานทรงเคยยกตัวอยางเกี่ยวกับ พระหรือฆราวาสท่ีติดอารมณสมาธิ แบบนี้ แลว ยงั เปน ปถุ ชุ นอยบู า งหรอื เปลา ครบั รบกวนอาจารยด ว ยครบั ขอบคณุ ตอบ ความคิดเห็นของคุณถูกตองแลว ผมเห็นดวย ตําราบางแหง บอกวา อยาไป “ติดกับ” สมาธิ หมายความวา สมาธิเปนกับดักจิต ชนิดหน่ึง ถาไมพัฒนาไปเพื่อปญญาคือไมทําใหเปนพ้ืนฐานของ ปญญา มีฤาษีชีไพรเปนอันมากในสมัยโบราณ ทําสมาธิจนไดฌาน ไดอภิญญาเหาะเหินเดินอากาศได แตพอไปเจอวิสภาคารมณเขา เอาใจไวไมอยู ฌานเสื่อม อภิญญาเสื่อม กลายเปนคนธรรมดาไป สมาธิเปนของดีไมใชไมดี เปนองคหน่ึงในไตรสิกขา แตตองระวังมาก

สนทนาธรรมกบั ๑๔๗ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ เพราะเสื่อมไดงายถายังไมไดบรรลุมรรคผลถึงท่ีสุด เพราะเปนแต เพียงขมกิเลสไว ที่ทานเปรียบเหมือนศิลาทับหญา พอยกศิลาออก หญาก็งอกขึ้นตามเดิมหรือออาจจะมากกวาเดิม คําตอบก็เห็นจะ พอเพยี งเทานขี้ อบใจคุณมากๆ คําถามท่ี ๑๗๔ กราบขอบพระคุณมากคะ สําหรับคําตอบ แตมีขอสงสัยคะ เหตุใดจึงกลาววาเขาโกงเรา ดีกวาเราโกงเขา เขาเปนหนี้เรา ดีกวาเรา เปน หนเี้ ขาคะ แลว เขาทง้ิ เรา ดกี วา เราทงิ้ เขาอยา งไร กราบขอบพระคณุ คะ ขอใหอาจารยสุขภาพแข็งแรงนะคะ ตอบ มีคําสุภาษิตทางจริยศาสตรอยูตอนหน่ึงวา “ยอมทนทุกขทรมาน เพราะการทําผิดของผูอ่ืน ดีกวาเราไปทําผิดเสียเอง” (It is better to suffer wrong than doing wrong.) และมีอีกวา “ชวี ติ ท่ีเรยี บงา ยทส่ี ุด เปน ชวี ติ ท่ีดที ส่ี ุด ศีลธรรมเปน วถิ ีชวี ติ ทด่ี ีทีส่ ุด” The simplest life is the best life. Morality is the best way of life.) ดวยเหตนุ ้ีเราจงึ จําเปน ตอ ง ยืนอยูบนทางแหงความดี ไมวาใครเขาจะละทิ้งความดีไปแลวก็ตาม พระพุทธเจาตรัสวา “ผูโกรธตอบ แยกวาผูที่โกรธกอน ผูไมโกรธตอบ ชื่อวาชนะสงครามท่ีชนะไดยาก พึงเอาชนะคนโกรธดวยความไมโกรธ เอาชนะคนไมดีดวยความดี เอาชนะคนตระหนี่ดวยการให เอาชนะ คนพูดเหลาะแหละดวยคําจริง” เพราะฉะน้ันผมจึงบอกวา เขาโกงเรา ดีกวาเราโกงเขา เขาเปนหน้ีเราแลวไมใช ดีกวาเราเปนหน้ีเขา เปนตน ขอใหเราเดินอยูบนเสนทางแหงความดี โบราณทานกลาววา

๑๔๘ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ “ไมจันทนแ มแ หงก็ไมท ิง้ กล่ิน หัสดิน(ชา ง)กาวลงสสู งครามก็ไมทง้ิ ลลี า ออ ยเขา สูห บี ยนตกไ็ มทง้ิ รสหวาน บณั ฑิตแมประสบทุกขกไ็ มท ง้ิ ธรรม” คาํ ถามที่ ๑๗๕ ดฉิ ันมคี าํ ถามใครขอความรจู ากอาจารยคะ ๑. ภพภมู เิ ทวดาสามารถปฏิบตั ธิ รรมเพือ่ ใหถึงธรรม บรรลุ มรรค ผล นิพพาน ไดหรือไมคะ เพราะเคยอานในหนังสือบางเลมวา ภพภูมิ มนุษยเหมาะแกการปฏิบัติธรรมเพื่อใหถึงซ่ึงพระนิพพาน ๒. ดิฉนั เปน ผเู พยี รปฏบิ ตั ิธรรมเพ่อื ใหถึงธรรม เปนผทู าํ ทานอยา ง สม่ําเสมอมีศีลครบทุกขอและเจริญภาวนา แตดิฉันมีปญหาเก่ียวกับ ตัวเองคือเปนคนคอนขางข้ีเลน บางครั้งมีเหตุการณเกิดข้ึนกับคนอ่ืน เชน เดินหกลม จิตมันจะพากยวา “ซมุ ซา มเอง” แตใ จจรงิ ดิฉนั ไมเคย มีจิตคิดวาเขาแมแตนิดเดียว และจะมีความรูสึกไมดีท่ีจิตเปนอกุศล (ซ่ึงเราก็รูวามันเปนความคิด มันเปนสังขาร) เราจะมีวิธีปฏิบัติตน อยา งไร (นอกจากการตามรูวาเกดิ เมื่อมีเหตหุ มด เหตุก็ดับ) คําถามคอื แสดงวา จิตเดมิ แทเ รามจี ติ ท่ีไมดหี รอื อยางไรคะ และจะมีวิธกี าํ จดั หรือ ปฏิบัติตนอยางไรเพ่ือมิใหมีจิตเศราหมอง และมิใหเปนเหตุขวางกั้น การบรรลธุ รรม กราบขอบพระคุณอาจารยมากคะ และขออาราธนาคุณพระศรี- รัตนตรัยโปรดคุมครองใหอาจารยมีสุขภาพแข็งแรง เปนผูมีอายุยืน

สนทนาธรรมกับ ๑๔๙ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ ตอบ ๑. ในภพภูมิเทวดาก็สามารถบรรลุธรรมไดเชนเดียวกับในภพภูมิ มนษุ ย แตในภพภูมมิ นุษยม ที ุกขมาก ทําใหผมู ีปญญาเหน็ ทกุ ขอรยิ สัจ ไดงาย ในภพภูมิเทวดา มีความสุขมาก เทวดาจึงมักจะเพลิดเพลิน ไปในกามคุณ และเพลิดเพลินในความสุข แตเทวดาท่ีมีภูมิธรรม ไปจากโลกมนษุ ยแ ลว กจ็ ะบรรลธุ รรมไดง า ย มกี ลาวไวใน พระสตู รวา เมื่อพระพุทธเจาทรงแสดงธรรมแกมนุษยแตละคร้ัง มีเทวดาท่ีมา ฟงธรรมอยูดวยไดสําเร็จ มรรคผลเปนจํานวนมาก ๒. การใหทานและการรักษาศีลเปนประจํา เปนสิ่งที่ควรทําและ ควรอนุโมทนาอยางย่ิง สวนความที่เปนคนข้ีเลนน้ัน สืบเนื่องมาจาก เปนคนมีอารมณดีก็ไมเสียหายอะไร เม่ือเห็นคนหกลมก็ควรจะคิดไป ในแงของความกรุณา ไมควรจะสมน้ําหนาเขา คนท่ีมีความกรุณา เปนวิหารธรรมจะเปนคนเยือกเย็น และอยูเปนสุขอันหาประมาณ มิได ขออนุโมทนาตอ ความคิดดีๆ ของคุณดวย และขอขอบคุณที่ อวยพรมา

๑๕๐ สนทนาธรรมกับ อ . ว ศิ น อิ น ท ส ร ะ เ ล ม ๘ คําถามท่ี ๑๗๖ เรียน อ.วศนิ ท่ีเคารพ สบื เน่ืองจากคาํ ถาม ทอี่ าจารยตอบมาวา “เมื่อพระพุทธเจาทรงแสดงธรรมแกมนุษยแตละครั้ง มีเทวดา ทีม่ าฟงธรรมอยดู วยไดสําเรจ็ มรรค ผล เปนจํานวนมาก” ขอเรยี นถาม อาจารยวา แสดงวาในภพภูมิเทวดาไมมีการแสดงธรรมหรืออยางไร คะ เทวดาจึงตองลงมาฟงธรรมในภพภูมิมนุษย และหากวาเรา ตองการที่จะไปเกิดในภพภูมิเทวดาเพื่อไปปฏิบัติธรรมตอคะ มิได ไปเกิดเพราะภูมิเทวดามีความสุขมาก แตเปนเพราะไมอยากเกิด อีกแลว (เปนความปรารถนาอยางยิ่ง) นอกจากทาน กุศลกรรมบถ และเจริญภาวนาแลว เราจะตองอธิษฐานหรือทําอะไรอีกคะ ในความ คิดเห็นของอาจารย ถาอาจารยเลือกเกิดได อาจารยคิดวาจะเลือก ไปปฏิบัติธรรมที่ใดคะ ตอบ ๑. ในเทวโลกช้ันดาวดึงสมีธรรมสภา มีธรรมเทพบุตร เปนผู แสดงธรรม และเทวดาช้นั อนื่ กม็ าฟงได สามารถสาํ เร็จมรรคผลไดดวย การฟงธรรมและปฏิบัติธรรมในเทวโลกนั้นเอง หลักฐานปรากฏใน พระไตรปฎก อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต เลม ๒๑ หนา ๒๕๑-๒๕๔ ขอ ๑๙๑ (พระไตรปฎก ฉบับภาษาบาลี) ถาเปนพระไตรปฎกฉบับ ภาษาไทย ใหดูฉบับของกรมการศาสนา หรือฉบับของมหาจุฬา ฯ เลมและขอจะตรงกัน หรือหนังสือ “พระสุตตันตปฎก อังคุตตรนิกาย” โดย วศิน อินทสระ หนา ๒๔๙-๒๕๐ มูลนิธิมหามกุฏฯ หนาวัดบวร- นิเวศ บางลําภู จัดพิมพจําหนาย ผมจะพิมพมาใหคุณอานท้ังหมด