จิตตนคร_นครหลวงของโลก

๙๙ ตอ่ ไปไดท้ จ่ี ะใหก้ องทัพใหญม่ รรคงดการเดนิ สวนสนาม แตก่ ็ไดห้ าวธิ ที จ่ี ะทําลายลา้ งหรอื แทรกซมึ บอ่ นทําลายตอ่ ไป ขนึ้ ชอื่ วา่ กเิ ลสยอ่ มมฤี ทธมิ์ าก มเี ลห่ เ์ หลยี่ มมาก แมไ้ มอ่ บรมปัญญาใหเ้ พยี งพอ ก็จะไมส่ ามารถเอา ชนะกเิ ลสได ้ ดงั นัน้ การอบรมปัญญาในทางพทุ ธศาสนาจงึ เป็ นสง่ิ จําเป็ นซงึ่ สําคัญอยา่ งยง่ิ สาํ หรับ บรรดาผมู ้ าบรหิ ารจติ ทปี่ รารถนาจะเป็ นผชู ้ นะกเิ ลส เพอื่ จติ ใจจะไดม้ คี วามสงบสขุ มากนอ้ ยตามแต่ กําลงั ปัญญาทจ่ี ะสามารถเอาชนะกเิ ลส ทําใหก้ เิ ลสลดนอ้ ยลง เรม่ิ การแสดงกาลงั ดว้ ยอทิ ธแิ หง่ ธาตุ ๔ ไดก้ ลา่ วแลว้ วา่ คบู่ ารมแี ละมรรคบดกี ําลงั เตรยี มการ “ประกาศแสดงพระธรรมขององคพ์ ระบรมคร”ู เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ แกป่ ระชาชาวจติ ตนครทัง้ สน้ิ ซงึ่ ฝ่ ายคอู่ าสวะกบั สมทุ ัยหมดหนทางจะหา้ มได ้ แตก่ ็ ไดค้ ดิ หาวธิ ที จ่ี ะทําลายลา้ งหรอื แทรกซมึ บอ่ นทําลายตอ่ ไป ฝ่ ายคบู่ ารมแี ละมรรคบดแี มท่ ัพใหญแ่ หง่ กองทัพใหญม่ รรคบดกี ็มไิ ดป้ ระมาท ไดค้ ดิ เตรยี มป้องกนั การกอ่ กวนแทรกซมึ บอ่ นทําลายของพวกสมทุ ัยไวพ้ รอ้ มสรรพ เมอื่ ถงึ วนั แสดงกําลงั ของกองทัพ ใหญม่ รรค ประชาชาวจติ ตนครไดพ้ ากนั มาคอยดอู ยรู่ อบสนามหลวงใหญก่ ลางใจเมอื งอยา่ งแน่น ขนัด สมทุ ัยไดส้ ง่ พรรคพวกมาแทรกอยใู่ นหมปู่ ระชาชนท่ัวไป และไดน้ ัดหมายการทจ่ี ะปฏบิ ตั ไิ ว ้ ดว้ ยเสร็จ ครัน้ นครสามอี อกปรากฏสถติ อยู่ ณ กลางใจเมอื ง ซงึ่ ถนนสําคัญสสี่ ายของเมอื งมาบรรจบ กนั กองทัพใหญม่ รรคซง่ึ ไดเ้ ตรยี มพรอ้ มอยแู่ ลว้ ก็ไดเ้ รมิ่ การแสดงกําลังทันที พธิ ไี ดเ้ รม่ิ ขน้ึ ดว้ ยอทิ ธปิ าฏหิ ารยิ ์ คอื แสดงธาตทุ ัง้ ๔ อนั เป็ นสว่ นประกอบสําคัญของถนน สําคญั สสี่ าย คอื ธาตดุ นิ ธาตนุ ้ํา ธาตไุ ฟ ธาตลุ ม ใหป้ รากฏในอากาศ แสดงใหเ้ ห็นลักษณะเฉพาะ ของธาตทุ ัง้ สท่ี ลี ะอยา่ ง คอื ธาตดุ นิ มลี กั ษณะแขน้ แข็ง ธาตนุ ้ํามลี กั ษณะเหลวเอบิ อาบ ธาตไุ ฟมี ลกั ษณะอบอนุ่ รอ้ น ธาตลุ มมลี กั ษณะพัดไหว เมอ่ื ธาตดุ นิ มาอากาศจะแขน้ แข็งเป็ นอยา่ งดนิ หรอื ภเู ขา เหมอื นอยา่ งจะถลม่ ทับชาวจติ ตนครทัง้ สนิ้ เมอื่ ธาตนุ ํ้ามาอากาศจะกลายเป็ นมหาสมทุ ร คลา้ ย กับจะตกลงมาทว่ มจติ ตนครทัง้ สนิ้ เมอ่ื ธาตไุ ฟมาอากาศจะดลู กุ เป็ นไฟกองมหมึ า เหมอื นอยา่ งจะ เผาไหมจ้ ติ ตนครใหเ้ ป็ นจณุ ไปทันที เมอื่ ธาตลุ มมาอากาศจะปั่นป่ วนเป็ นพายุรา้ ย คลา้ ยจะพัดผัน จติ ตนครใหย้ อ่ ยยบั ไปทันใด เป็ นทต่ี กใจกลวั ของประชาชาวจติ ตนครทัง้ สน้ิ แมพ้ รรคพวกสมทุ ัยเอง ก็เกดิ ความตกใจ หลบถอยไปอยา่ งวนุ่ วาย ลมื คําสง่ั ใหม้ าปฏบิ ตั กิ อ่ กวนทัง้ หมด ฝ่ ายมรรคบดไี ดป้ ระกาศแกช่ าวจติ ตนครมใิ หต้ กใจกลวั ใหท้ กุ คนตงั้ ใจนมสั การองคพ์ ระบรมครู โดย พรอ้ มกนั เปลง่ วาจา “นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพทุ ฺธสฺส” ๓ จบ แลว้ ตงั้ ใจถงึ องคพ์ ระ “พทุ ฺโธ ธมฺโม สงฺโฆ” เป็ นสรณะคอื ทพี่ ง่ึ พทุ ฺธํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ ๓ ครัง้ ครัน้ ชาวจติ ตนครเปลง่ วาจานมสั การองคพ์ ระบรมครแู ละถงึ พระไตรสรณคมนด์ ังนแ้ี ลว้ อาการ ทปี่ รากฏของธาตุ ๔ อยา่ งน่าสะพงึ กลวั นัน้ ก็หายไปทันที ขณะนัน้ จติ ใจของประชาชนทแ่ี ตกแยก เป็ นหลายอยา่ ง บางคนออ่ นบางคนกระดา้ ง บางคนเคารพ บางคนไมเ่ คารพ เป็ นตน้ ก็รวมเขา้ เป็ น อันหนงึ่ อันเดยี วกัน คอื พากันมจี ติ ใจสงบจากความแข็งกระดา้ งดว้ ยอํานาจความกลวั ภัยจากธาตทุ ัง้ ๔ และเห็นประจักษ์อานุภาพของพระไตรสรณคมน์ พระรัตนตรยั เป็ นทพ่ี งึ่ ไดจ้ รงิ กําจัดความกลัวไดจ้ รงิ กําจัดภัยไดจ้ รงิ การมาบรหิ ารจติ เป็ นการอบรม

๑๐๐ จติ ใหส้ ามารถถงึ พระรตั นตรัยเป็ นทพี่ ง่ึ ไดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ จงึ เป็ นการทําใหจ้ ติ พน้ จากอํานาจของความ กลัวภัยทัง้ หลาย ไดม้ คี วามเขม้ แข็ง เป็ นสขุ สงบยง่ิ ขน้ึ ทกุ ที ตามควรแกก่ ารปฏบิ ตั ิ ดกั ใจในปญั หา “ตวั เรา” โดยแสดงภาพอบายภมู ิ “กําลงั และอํานาจของธาตุ ๔ ทไี่ ดป้ ระจกั ษ์แลว้ พรอ้ มกับกําลงั อํานาจแหง่ พระไตรสรณคมนม์ มี าก นัก แสดงเป็ นตวั อยา่ งแตเ่ พยี งอยา่ งเดยี ว” มรรคบดไี ดป้ ระกาศ ตอ่ จากนัน้ มรรคบดไี ดแ้ สดง อาเทศนาปาฏหิ ารยิ ์ (ดักใจเป็ นอศั จรรย)์ โดยทราบใจของชาวจติ ตนคร ทัง้ ทเ่ี ป็ นสว่ นลกึ ทัง้ ที่ เป็ นสว่ นผวิ เผนิ ใจทเี่ ป็ นสว่ นลกึ นัน้ คอื เป็ นทต่ี ัง้ แหง่ อาสวะอนุสยั หรอื บารมี หรอื ทเี่ ป็ นสว่ นนสิ ยั สนั ดาน ดังทบี่ างทเี รยี กในจติ วทิ ยาปัจจบุ นั วา่ “จติ ใตส้ ํานกึ ” ใจสว่ นตนื้ ผวิ เผนิ นัน้ คอื เป็ นทตี่ งั้ แหง่ นวิ รณ์ หรอื กเิ ลสทเ่ี ป็ นอกศุ ลมลู ดงั ทบี่ างทเี รยี กในจติ วทิ ยาปัจจบุ ันวา่ “จติ ในสาํ นกึ ” เมอ่ื ไดท้ ราบ ใจดังน้ี ก็เรยี กวา่ ดกั ใจถกู ใครจะมพี น้ื เพของจติ ใจอยา่ งไรก็รู ้ จะมคี วามคดิ เห็นปรารถนาตอ้ งการ อะไรอยา่ งไรก็รู ้ แตม่ ากคนก็มากใจ ดังทเี่ รยี กวา่ “นานาจติ ตัง” จงึ ไมอ่ าจตอบปัญหาใจทตี่ า่ ง ๆ กนั ของทกุ คนใหค้ รบถว้ นไดใ้ นคราวเดยี วกนั จําตอ้ งสรปุ ตอบในประเด็นทค่ี นสว่ นมากมใี จพอ้ งตรงกัน พอเป็ นตัวอยา่ ง ดงั เชน่ ปัญหาวา่ ตายเกดิ หรอื ตายสญู ตายแลว้ ไปไหน นรกสวรรคม์ ไี หม เรอื่ งเหลา่ นเ้ี ป็ นความ อยากรทู ้ ต่ี รงกันของทกุ คน ดังนัน้ จงึ ปรากฏภาวะอยา่ งหนงึ่ ทชี่ าวจติ ตนครทงั้ ปวงมองเห็นและ เขา้ ใจวา่ “ตัวเรา” ลอยอยใู่ นอากาศมากมาย มจี ํานวนเทา่ ชาวจติ ตนครทม่ี าประชมุ ดอู ยนู่ ัน้ และชาว จติ ตนครแตล่ ะคนกร็ สู ้ กึ เป็ นตวั เราแตล่ ะตวั ทล่ี อยอยนู่ ัน้ คอื รสู ้ กึ เหมอื นไปลอยอยเู่ องอยกู่ ับตวั เรา ของตน ๆ แตล่ ะคน หรอื ตวั เราของแตล่ ะคนนัน้ มสี ายใยมาเกยี่ วอยทู่ ก่ี ายของแตล่ ะคนคลา้ ยกบั วา่ ว ทล่ี อยอยใู่ นอากาศมสี ายโยงมาถงึ คนชกั วา่ วทพ่ี นื้ ดนิ “ตวั เรา” มาจากชาตอิ ดตี นับไมถ่ ว้ น เหมอื น อยา่ งวนั นมี้ าจากวนั อดตี นับไมถ่ ว้ น และจักไปสชู่ าตอิ นาคตอกี ไมร่ วู ้ า่ อกี เทา่ ไร เหมอื นอยา่ งวนั พรงุ่ นแี้ ละวนั ตอ่ ไปก็จะมสี บื ตอ่ กนั ไปอกี ในชาตอิ ดตี เหลา่ นัน้ บางชาติ “ตวั เรา” มรี ปู รา่ งน่าเกลยี ดน่ากลัวถกู เผาอยใู่ นไฟ บางชาติ “ตวั เรา” มรี ปู รา่ งเป็ นสตั วด์ ริ ัจฉานชนดิ หนงึ่ บางชาติ “ตวั เรา” มรี ปู รา่ งผอมโซสงู ชะลดู น่าเกลยี ดหวิ โหย เหลอื เกนิ บางชาติ “ตวั เรา” มรี ปู รา่ งพกิ ล เป็ นจําพวกผชี นดิ ตา่ ง ๆ ครัน้ ชาวจติ ตนครไดม้ องเห็น ภาพ “ตวั เรา” ในอดตี ชาตมิ รี ปู รา่ งตา่ ง ๆ ในแตล่ ะชาตดิ งั นัน้ ก็รสู ้ กึ ขนึ้ วา่ “นเี้ องคอื นริ ยะ” หรอื นรก นเี้ องสตั วด์ ริ ัจฉาน นเี้ องถนิ่ อสรุ กาย คอื ผตี า่ ง ๆ เหลา่ นค้ี อื “ทคุ ติ คตทิ ชี่ ว่ั เต็มไปดว้ ยทกุ ข”์ ครัน้ แลว้ ก็ไดเ้ ห็นวา่ “ตัวเรา” กอ่ นทจ่ี ะเกดิ ในทคุ ตเิ หลา่ นัน้ ก็ไดม้ ี “จติ ใจเต็มไปดว้ ยโลภ โกรธ หลง จงึ ฆา่ เขาบา้ ง ลกั ของเขาบา้ ง เป็ นชกู ้ ับของเขาบา้ ง พดู เท็จทําลายเขาบา้ ง ดมื่ น้ําเมาประมาทไปบา้ ง” ก็รสู ้ กึ ขนึ้ เองวา่ “นค้ี อื บาป อกศุ ลกรรม ทตี่ วั เราไดท้ ําแลว้ ก็เป็ นเหตนุ ําไปสทู่ คุ ตจิ รงิ ไมต่ อ้ งสงสยั ” ความรสู ้ กึ ของชาวจติ ตนครเมอ่ื มองเห็นภาพตนเองน่าเกลยี ดน่ากลวั ตา่ ง ๆ นัน้ อาจกลา่ วอกี อยา่ ง ไดว้ า่ กรรมชว่ั ยอ่ มใหผ้ ลชว่ั ผใู ้ ดทํากรรมชว่ั ไว ้ จักไดร้ ับทกุ ขไ์ มต่ อ้ งสงสยั แมไ้ มป่ รารถนาทกุ ข์ ก็ ตอ้ งพจิ ารณาใหด้ กี อ่ นทํากรรมใด อยา่ ใหเ้ ป็ นการทํากรรมชว่ั จงึ จะไมไ่ ดร้ ับผลเป็ นความทกุ ข์

๑๐๑ ดกั ใจในปญั หา “ตวั เรา” โดยแสดงภาพสวรรค์ ครัน้ มรรคบดไี ดแ้ สดงตวั เราผปู ้ ระกอบอกศุ ลกรรมตา่ ง ๆ แลว้ ตอ้ งไปเกดิ มรี ปู รา่ งวปิ รติ ตอ้ งทนทกุ ข์ ทรมานในชาตติ า่ ง ๆ แลว้ ก็แสดง “ตัวเรา” อกี ฉากหนงึ่ ขาวจติ ตนครทัง้ ปวงไดม้ องเห็น “ตวั เรา” ท่ี ลอยอยใู่ นอากาศนัน้ กลบั มรี ปู รา่ งงดงามทัง้ หญงิ ชายมที อี่ ยทู่ สี่ วยงามเป็ นสขุ สบาย มสี วนทร่ี ม่ รน่ื สวยงาม มเี ครอ่ื งแวดลอ้ มและทกุ ๆ อยา่ งทลี่ ว้ นสวยงามน่ารักน่าชมลว้ นใหเ้ กดิ ความสขุ สง่ิ ตา่ ง ๆ ทไี่ ดเ้ ห็นนัน้ มมี ากมายเหลอื ทจ่ี ะกลา่ วจะบอกใหส้ น้ิ เชงิ แตก่ ็รวมลงวา่ รปู ทัง้ ปวงทต่ี ามองเห็น เสยี ง ตา่ ง ๆ ทหี่ ไู ดย้ นิ กลนิ่ ตา่ ง ๆ ทจี่ มกู ไดร้ ับ รสตา่ ง ๆ ทล่ี นิ้ ไดล้ มิ้ สง่ิ สมั ผสั ถกู ตอ้ งตา่ ง ๆ ทก่ี ายได ้ ถกู ตอ้ ง ลว้ นแตน่ ่ารักน่าชมน่าอภริ มยย์ นิ ดี นําใหเ้ กดิ ความสขุ ทัง้ นัน้ ตรงกันขา้ มกบั นรก ชาว จติ ตนครบางคนยงั ไดม้ องเห็นตวั เราของตนในอดตี ชาติ มรี ปู รา่ งทงี่ ามละเอยี ดยงิ่ ขน้ึ ไปกวา่ นัน้ ไม่ ตอ้ งการอภริ มยใ์ นรปู เสยี ง กลนิ่ รส สงิ่ ถกู ตอ้ งทนี่ ่ารักน่าอภริ มยท์ ัง้ ปวง แตส่ งบอยใู่ นอเุ บกขาญาณ ตลอดเวลา และชาวจติ ตนครบางคนยังไดม้ องเห็นตัวเราของตนเองในอดตี ชาติ เป็ นตัวเราทไ่ี ม่ ปรากฏรปู รา่ ง อยใู่ นภาวะตัวเราทล่ี ะเอยี ดประณตี ยงิ่ นัก สงบอยดู่ ว้ ยอเุ บกขาญาณทลี่ ะเอยี ดประณีต ครัน้ ชาวจติ ตนครไดเ้ ห็นดงั นัน้ ก็รสู ้ กึ ขนึ้ มาวา่ “นคี้ อื สวรรคช์ นั้ กามาพจร นค้ี อื สวรรคช์ นั้ รปู พรหม น้ี คอื สวรรคช์ นั้ อรปู พรหม” เหลา่ นค้ี อื “สคู่ ติ คตทิ ด่ี มี สี ขุ ” ครัน้ แลว้ ก็ไดม้ องเห็นวา่ “ตัวเรา” กอ่ นทจี่ ะ ไปเกดิ ในสคุ ตภิ าพเหลา่ นัน้ ได ้ “มจี ติ ใจไมโ่ ลภ ไมโ่ กรธ ไมห่ ลง ประกอบดว้ ยเมตตากรณุ า ไมร่ ษิ ยา อาธรรม์ ไมท่ ํารา้ ยชวี ติ รา่ งกายใคร ไมล่ กั ของใคร ประกอบสมั มาอาชวี ะ ไมเ่ ป็ นชกู ้ ับของใคร ยนิ ดี อยแู่ ตใ่ นคคู่ รองของตน ไมพ่ ดู เท็จหลอกลวงใคร พดู สตั ยจ์ รงิ ทเี่ ป็ นประโยชน์ ไมพ่ ดู สอ่ เสยี ด ยยุ งใคร พดู ประสานสามัคคี ไมพ่ ดู คําหยาบ พดู แตค่ ําสภุ าพ ไมพ่ ดู เหลวไหลไรส้ าระ พดู แตส่ ง่ิ ทมี่ ี หลกั ฐานเป็ นประโยชน์ เวน้ สงิ่ ทที่ ําใหเ้ กดิ ความเมากายเมาใจ ปลกู สตใิ หร้ อบคอบ รผู ้ ดิ ชอบชว่ั ดี ประพฤตติ นอยใู่ นทางทานและศลี และบางคนก็ประพฤตติ นอยใู่ นทางภาวนา ไดส้ มาธอิ ยา่ งสงู ถงึ รปู ฌานสมาบตั ิ อรปู ฌานสมาบัติ จงึ ไปเกดิ เป็ นรปู พรหม อรปู พรหม” ก็รสู ้ กึ ขน้ึ เองวา่ “นค้ี อื บญุ กศุ ล กรรมท่ี \"ตวั เรา\" ไดท้ ําแลว้ เป็ นเหตใุ หไ้ ปสสู่ คุ ตโิ ลกสวรรคจ์ รงิ ไมต่ อ้ งสงสยั ” เมอ่ื ชาวจติ ตนครไดเ้ หน็ กรรมและผลของกรรม ไดเ้ ห็นชาตนิ แี้ ละอดตี ชาตถิ อยหลงั ไปแลว้ ก็ คดิ วา่ จะหยดุ เกดิ เพยี งเทา่ นหี้ รอื จะมชี าตติ อ่ ไปอกี หยดุ เสยี ทกี ็ดี เพราะกลวั ทคุ ตเิ ต็มทแี ลว้ คราวอยู่ ในนรกรสู ้ กึ วา่ นานแสนนาน แตค่ ราวอยใู่ นสวรรคร์ สู ้ กึ วา่ ประเดย๋ี วเดยี วเทา่ นัน้ ทคุ ตหิ รอื สภาพทเ่ี ป็ นทกุ ขน์ ัน้ ทกุ คนกลัว ไมอ่ ยากไดร้ ับ แตจ่ ะสามารถหนสี ภาพนัน้ ใหพ้ น้ ไดม้ ใิ ชอ่ ยู่ ทค่ี วามกลัวหรอื ความตัง้ ปรารถนาตอ้ งการ แตอ่ ยทู่ ตี่ อ้ งศกึ ษาธรรมและปฏบิ ตั ดิ ําเนนิ ไปจนถงึ จดุ ท่ี จะพน้ จากสภาพทเี่ ป็ นทกุ ขไ์ ดเ้ ทา่ นัน้ บรรดาผมู ้ าบรหิ ารจติ คอื ผทู ้ ก่ี ําลังหนที คุ ติ ซงึ่ แมบ้ รหิ ารจติ จรงิ ก็จะสามารถหนสี ภาพทเี่ ป็ นทกุ ขไ์ ดใ้ นวนั หนงึ่ อยา่ งแน่นอน มากนอ้ ยตามควรแกก่ ารปฏบิ ตั ิ “ตวั เรา” บา่ ยหนา้ สคู่ ตทิ จี่ ะไปเกดิ ไดน้ ําเรอื่ งราวของนครสาํ คัญทส่ี ดุ มาแสดง คอื เรอ่ื งราวของจติ ตนคร ไดแ้ สดงมาแตต่ น้ โดยลําดบั จนถงึ เมอ่ื ชาวจติ ตนครไดช้ มการแสดงแสนยานุภาพของกองทพั ใหญส่ งั โยชนจ์ บลง มรรคบดกี ็ได ้ แสดงกําลงั ธรรมใหเ้ ขา้ ใจบา้ ง จนถงึ แสดงใหช้ าวจติ ตนครไดเ้ ห็นกรรมและผลของกรรม ไดเ้ ห็นชาติ นแี้ ละอดตี ชาตถิ อยหลังไป จงึ เกดิ ความคดิ วา่ จะหยดุ เกดิ เพยี งเทา่ นหี้ รอื จะมชี าตติ อ่ ไป

๑๐๒ ทันทที ช่ี าวจติ ตนครนกึ สงสยั ถงึ ชาตหิ นา้ วา่ จะมหี รอื ไม่ ก็ปรากฏคตทิ ไ่ี ปขา้ งหนา้ ทช่ี าวจติ ตนครรสู ้ กึ วา่ “ตัวเรา” ทล่ี อยอยใู่ นอากาศจะตอ้ งไป เหมอื นอยา่ งจะตอ้ งถงึ วนั พรงุ่ นอี้ ยา่ งแน่นอน และคตขิ า้ ง หนา้ ทปี่ รากฏนัน้ ก็ปรากฏมนุษยภมู อิ ยตู่ รงกลาง ตํา่ ลงไปเป็ นอบายภมู ิ สงู ขนึ้ ไปเป็ นสคุ ตภิ มู แิ หง่ เทพตา่ งชนั้ และพรหมตา่ งชนั้ ตามลําดับ ตวั เราของใครจะไปภมู ไิ หน ก็ปรากฏวา่ ตัวเราของแตล่ ะคน ตา่ งบา่ ยหนา้ ไปสภู่ มู นิ ัน้ ๆ แลว้ ตัวเราของบางคนบา่ ยหนา้ ไปสอู่ บายภมู ิ คอื สนู่ รกทเี่ ต็มไปดว้ ยทกุ ข์ ทรมาน ตัวเราของบางคนบา่ ยหนา้ ไปสกู่ ําเนดิ สตั วด์ ริ ัจฉาน และบา้ งบา่ ยหนา้ สแู่ ดนเปรต บา้ งสถู่ น่ิ อสรุ กาย สว่ นตัวเราของบางคนบา่ ยหนา้ ไปสภู่ มู มิ นุษย์ บา้ งสสู่ คุ ตภิ มู ขิ องเทพของพรหม เป็ น ปรากฏการณ์ทแ่ี ปลกทสี่ ดุ เพราะตวั เราจะตอ้ งบา่ ยหนา้ ไปสภู่ มู ใิ ดภมู หิ นงึ่ ทัง้ ทบ่ี างภมู เิ ป็ นทนี่ ่า เกลยี ดน่ากลัว ไมอ่ ยากจะดจู ะพบเห็น แตก่ ต็ อ้ งบา่ ยหนา้ ไป เหมอื นอยา่ งถกู บังคบั ใหห้ ันหนา้ ไป ทางนัน้ ไมอ่ าจจะเบนหนา้ ไปทางอน่ื ได ้ ตอ้ งหันหนา้ ไปทางนัน้ เทา่ นัน้ เป็ นเหตใุ หเ้ กดิ ความ อลหมา่ นดว้ ยอาการตา่ ง ๆ ขน้ึ ในหมชู่ าวจติ ตนครทงั้ หมด บรรดาผทู ้ มี่ ี “ตัวเรา” ตอ้ งบา่ ยหนา้ ไปสอู่ บายภมู ิ ก็ตอ้ งสะดงุ ้ ตกใจรอ้ งกรดี กราดดว้ ยความกลัวความ พร่ันพรงึ ถงึ ตวั สนั่ งันงกก็มี คลา้ ยกับนักโทษทถี่ กู นําตัวไปสทู่ ปี่ ระหารหรอื ทที่ รมาน สว่ นบรรดาผทู ้ ม่ี ี “ตวั เรา” บา่ ยหนา้ ไปสภู่ มู มิ นุษย์ ก็รสู ้ กึ เป็ นปรกตหิ รอื ดใี จ ไปสภู่ มู ขิ องเทพของพรหมในสวรรคก์ ็ ปลม้ื ใจยนิ ดี ถงึ กับกระโดดโลดเตน้ ดว้ ยความดใี จก็มี อันทจี่ รงิ มใิ ชเ่ ป็ นสงิ่ แปลกประหลาด แตเ่ ป็ น กรรมนยิ ม หรอื “กรรมนยิ าม” คอื ความกําหนดแน่แหง่ กรรมของทกุ ๆ คนทท่ี ําไวแ้ ลว้ จงึ เป็ น ธรรมดาของกรรม มใิ ชเ่ ป็ นของผดิ ธรรมดาแตอ่ ยา่ งไร เหมอื นอยา่ งความแก่ ความเจ็บ ความตาย เป็ นของธรรมดาของชวี ติ ถา้ ใครเกดิ มาไมแ่ ก่ ไมเ่ จ็บ ไมต่ าย นั่นแหละจงึ จะผดิ ธรรมดา เมอื่ ปรากฏ อาการตกใจหรอื ตนื่ เตน้ ขนึ้ ในหมชู่ าวจติ ตนครดังนัน้ ครหู่ นงึ่ แลว้ คตขิ า้ งหนา้ เหลา่ นัน้ ก็หายไป ปรากฏเป็ นภาพแหง่ การกระทําตา่ ง ๆ ของ “ตวั เรา” แตล่ ะคนปรากฏขน้ึ อยา่ งจะแจง้ วา่ ตัวเราไดท้ ํา กรรมอะไรไวแ้ ลว้ บา้ ง ไดท้ ําอกศุ ลกรรมไวอ้ ยา่ งน้ี ๆ ไดท้ ํากศุ ลกรรมไวอ้ ยา่ งนี้ ๆ เมอ่ื นัน้ ๆ เมอื่ ทํา อกศุ ลกรรมไวจ้ ติ ก็เศรา้ หมอง หนา้ ของตัวเราก็บา่ ยไปสทู่ คุ ติ แตเ่ มอื่ ทํากรรมดไี วจ้ ติ ก็ผอ่ งใส หนา้ ก็ บา่ ยไปสสู่ คุ ติ ชาวจติ ตนครจงึ เกดิ ความรรู ้ ับรองขนึ้ วา่ ชาตหิ นา้ มี และทกุ คนจะตอ้ งไปเกดิ ตามกรรม อกศุ ลกรรมทที่ ําใหจ้ ติ ใกลต้ ายเศรา้ หมอง ก็นําไปสทู่ คุ ติ สว่ นกศุ ลกรรมทที่ ําใหจ้ ติ ใกลต้ ายผอ่ งใส ก็นําไปสสู่ คุ ตโิ ดยแท ้ กรรมจงึ มคี วามสาํ คัญยง่ิ นัก ทกุ คนควรจะไดพ้ จิ ารณาอยา่ งดที ส่ี ดุ กอ่ นจะทํากรรมทัง้ ปวง เพอ่ื ให ้ สามารถทําแตก่ รรมดี เป็ นกศุ ลกรรมทจ่ี ะนําไปสสู่ คุ ติ พน้ จากทคุ ตอิ นั เป็ นแดนแหง่ ความทกุ ขน์ อ้ ย ใหญ่ ทกุ คนสรา้ งหรอื เปลยี่ นคตภิ ายหนา้ ของตนได้ ครัน้ ชาวจติ ตนครเกดิ ความรรู ้ ับรองในชาตหิ นา้ และในกรรมกับผลกรรมดงั นัน้ แลว้ ภาพคตขิ า้ งหนา้ ท่ี ปรากฏใหเ้ ห็นก็ยังหลอนใจใหก้ ลวั วา่ จะตอ้ งไปแน่ หรอื ยังประทับใจใหย้ นิ ดปี รดี าวา่ จะไดไ้ ปแน่ แต่ ในทันใดนัน้ คตขิ า้ งหนา้ ทัง้ ปวงนัน้ ไดม้ าปรากฏขนึ้ อกี ครัง้ หนง่ึ และบรรดา “ตัวเรา” ทลี่ อยอยู่ มากมายนัน้ มไิ ดห้ ันหนา้ ไปสภู่ มู ทิ ดี่ หี รอื ชวั่ เหมอื นอยา่ งครัง้ กอ่ นเสยี แลว้ บางตวั เราทเ่ี คยหนั หนา้ ไปสภู่ มู ดิ ใี นครัง้ กอ่ น กลับหันไปสภู่ มู ชิ ว่ั แตบ่ างตวั เราเคยหนั หนา้ ไปสภู่ มู ชิ ว่ั ในครัง้ กอ่ น กลับหนั ไปสภู่ มู ดิ ี บางตวั เราก็หนั หนา้ ไปเหมอื นอยา่ งครัง้ กอ่ นนั่นแหละ จงึ เกดิ อาการอลหมา่ นตรงกันขา้ ม ขนึ้ ในหมชู่ าวจติ ตนคร คนทเ่ี คยเสยี ใจในครัง้ กอ่ นกลบั ดใี จ คนทเ่ี คยดใี จในครัง้ กอ่ นกลับเสยี ใจ แต่ บางคนก็เป็ นเหมอื นอยา่ งครัง้ กอ่ น ทําไมถงึ เป็ นเชน่ นี้

๑๐๓ ก็เกดิ ปรากฏการณ์ขน้ึ อกี เป็ นภาพแหง่ การกระทํากรรมขนึ้ ใหม่ เพราะยงั มชี วี ติ อยใู่ นโลก ยงั ไมต่ าย จงึ ยังตอ้ งทํากรรมตา่ ง ๆ อยู่ บางคนทํากรรมชวั่ ไวใ้ นครัง้ กอ่ น ๆ แตต่ อ่ มาทํากรรมดที ตี่ รงกันขา้ ม บางคนทํากรรมดไี วใ้ นครัง้ กอ่ น ๆ แตต่ อ่ มาทํากรรมชวั่ ทต่ี รงกันขา้ ม บางคนก็ทํากรรมดหี รอื ชวั่ สมํา่ เสมอไป ปรากฏการณ์ครัง้ หลังนี้ ทําใหช้ าวจติ ตนครไดค้ วามรสู ้ ํานกึ วา่ คนทเ่ี คยทําชวั่ ไว ้ ยอ่ มมี โอกาสกลบั ตัวได ้ คอื เมอ่ื มคี วามไมป่ ระมาท ละความชวั่ เสยี ทําความดเี มอ่ื ใดก็กลบั ตวั เป็ นคนดเี มอ่ื นัน้ กลับตัวเป็ นคนดไี ดเ้ มอ่ื ใด ก็หันหนา้ ไปสคู่ ตดิ เี มอื่ นัน้ สว่ นคนทเ่ี คยทําดไี ว ้ มามคี วามประมาท ละความดเี สยี ไปทําชวั่ ก็กลายเป็ นคนชว่ั และหันหนา้ ไปสคู่ ตทิ ชี่ วั่ ฉะนัน้ เมอ่ื ยังไมต่ าย ยงั มชี วี ติ อยู่ ทกุ คนจงึ อาจสรา้ งหรอื เปลยี่ นคตภิ ายหนา้ ของตนได ้ ถา้ มคี วามประมาท ประพฤตพิ อกพนู ความชวั่ รา้ ยเสยี หายมากขนึ้ ก็จะสรา้ งคตทิ ชี่ วั่ ภายหนา้ ขน้ึ หรอื เปลย่ี นคตทิ ดี่ เี ป็ นคตทิ ชี่ ว่ั แตถ่ า้ มคี วามไม่ ประมาท ประพฤตพิ อกพนู คณุ งามความดตี า่ ง ๆ มากขน้ึ ก็จะสรา้ งคตทิ ด่ี ขี น้ึ ภายหนา้ หรอื เปลย่ี นคติ ทชี่ วั่ ใหเ้ ป็ นคตทิ ด่ี ี ขณะนัน้ ไดป้ รากฏเสยี งกระแสพระบรมพทุ โธวาทดงั ขนึ้ วา่ “ทกุ คนทัง้ หญงิ ชายคฤหสั ถบ์ รรพชติ ควรพจิ ารณาเนอื ง ๆ วา่ เรามกี รรมเป็ นของตน เราเป็ น ทายาทรับผลของกรรม มกี รรมเป็ นกําเนดิ มกี รรมเป็ นเผา่ พันธุ์ มกี รรมเป็ นทอ่ี าศัย เราจักทํากรรมอนั ใดไว ้ ดหี รอื ชวั่ จักเป็ นทายาทรับผลของกรรมนัน้ ” “กรรมยอ่ มจําแนกสตั วใ์ หเ้ ลวและประณีตตา่ ง ๆ กัน\" “เรากลา่ วเจตนาวา่ เป็ นตัวกรรม เพราะบคุ คลมเี จตนาแลว้ จงึ ทํากรรมทางกาย วาจา และใจ” “กรรมชว่ั ทบี่ คุ คลใดทําไวแ้ ลว้ ยอ่ มละเสยี ไดด้ ว้ ยกศุ ล บคุ คลนัน้ ยอ่ มสอ่ งโลกนใ้ี หส้ วา่ ง เหมอื นอยา่ งดวงจันทรท์ พี่ น้ จากหมอก” “ฉะนัน้ ทกุ คนพงึ ละกรรมชวั่ ทํากรรมดเี ถดิ ” สน้ิ สงสยั ในชาตแิ ละกรรมทงั้ ๓ กาล ฝ่ ายคบู่ ารมแี ละมรรคบดี ครัน้ ไดแ้ สดงใหช้ าวจติ ตนครไดเ้ ห็นฤทธเ์ิ ป็ นอศั จรรยข์ องธาตทุ ัง้ ปวงใน โลกน้ี และดกั ใจชาวจติ ตนครวา่ คดิ สงสยั อยใู่ นอดตี อนาคตของตนเองแตล่ ะคน วา่ ไดท้ ํากรรมอะไร ไวแ้ ละไดร้ ับผลของกรรมทต่ี นทําไวอ้ ยา่ งไร โดยเฉพาะอนาคตเบอ้ื งหนา้ ของแตล่ ะคนก็จะตอ้ ง เป็ นไปตามกรรมทที่ ําไวใ้ นอดตี บา้ ง ในปัจจบุ นั นเ้ี องบา้ ง และไดแ้ สดงเนน้ ใหเ้ ห็นความสําคญั ของ ปัจจบุ ัน วา่ อาจเปลย่ี นอนาคตของทกุ ๆ คนได ้ คอื ถา้ ปัจจบุ ันนท้ี ําความชว่ั ก็จะเปลยี่ นอนาคตใหไ้ ม่ ดไี ปได ้ ถา้ ทําความดกี ็จะเปลยี่ นอนาคตใหด้ ไี ดเ้ ชน่ เดยี วกนั เมอ่ื ชาวจติ ตนครมองเห็นอดตี อนาคต และปัจจบุ นั เกยี่ วเนอื่ งกนั ไปอยอู่ ยา่ งนี้ คลา้ ยกบั วนั วานนี้ พรงุ่ น้ี และวนั น้ี ก็สน้ิ ความสงสยั ในอดตี ชาติ ชาตนิ ้ี และชาตหิ นา้ และเรม่ิ มองเห็นราง ๆ ในกรรม และผลของกรรม ขณะนัน้ ชาวจติ ตนครก็เรม่ิ สงสยั วา่ ทําไมหนอเราถงึ ตอ้ งทํากรรมชวั่ ทัง้ ทร่ี เู ้ ห็นอยู่ อยา่ งน้ี เราน่าจะทําแตก่ รรมดหี รอื ความดแี ตอ่ ยา่ งเดยี ว ทันใดนัน้ ก็ปรากฏภาพของสมนุ ทัง้ หลาย ของสมทุ ัยลอยอยใู่ นอากาศเป็ นตน้ วา่ โลโภ โทโส โมโห และคลา้ ย ๆ กบั วา่ มภี าพของสมทุ ัยแอบ อยเู่ บอื้ งหลงั ภาพของสมทุ ัยนัน้ ปรากฏออกมาเป็ นกามตัณหา ภวตัณหา วภิ วตณั หา อยา่ งราง ๆ คลกุ เคลา้ อยใู่ นอารมณ์ทล่ี อยอยเู่ ต็มไปหมด และยงั มภี าพทเี่ ลอื นรางยงิ่ ไปกวา่ นัน้ อยเู่ บอื้ งหลังอกี คอื ภาพของคอู่ าสวะ แตจ่ างเต็มที

๑๐๔ ขณะนัน้ กป็ รากฏเสยี งองคพ์ ระบรมครดู งั ขน้ึ อยา่ งชดั เจนวา่ “โลโภ โทโส โมโห เป็ น อกศุ ลมลู คอื รากเงา่ ของอกศุ ล อนั ไดแ้ กก่ รรมทชี่ วั่ ทัง้ หลาย เพราะวา่ บคุ คลทม่ี จี ติ ใจถกู อกศุ ลมลู นี้ ครอบงํา เป็ นคนโลภแลว้ โกรธแลว้ หลงแลว้ ก็จะฆา่ เขาบา้ ง ลกั สงิ่ ของของเขาบา้ ง ประพฤตผิ ดิ ทางกามบา้ ง พดู เท็จหลอกลวงตัดประโยชนเ์ ขาบา้ ง ดม่ื นํ้าเมาเป็ นฐานประมาทบา้ ง และจะชกั ชวน คนอนื่ ใหก้ ระทําเชน่ นัน้ ฉะนัน้ ผทู ้ ป่ี รารถนาจะละกรรมชว่ั ก็จงละอกศุ ลมลู ทัง้ ปวงนเ้ี สยี อนง่ึ อโลโภ อโทโส อโมโห คอื ความไมโ่ ลภ ไมโ่ กรธ ไมห่ ลง เป็ นกศุ ลมลู คอื รากเงา่ ของกศุ ล อนั ไดแ้ กก่ รรมดี ทัง้ หลาย เพราะวา่ คนทม่ี จี ติ ไมโ่ ลภ ไมโ่ กรธ ไมห่ ลง ก็จะไมป่ ระพฤตดิ งั นัน้ และจะไมช่ กั ชวนใครให ้ ทําอยา่ งนัน้ แตจ่ ะประกอบกรรมทด่ี ี เป็ นเครอื่ งเกอื้ กลู ใหเ้ กดิ ความสขุ ฉะนัน้ ผทู ้ ปี่ รารถนาจะทําความ ดี ก็จงอบรมกศุ ลมลู ทัง้ ปวงนใ้ี หเ้ กดิ มขี นึ้ ในใจเถดิ ” กองทพั ใหญม่ รรคแสดงกาลงั เมอื่ สน้ิ พระสรุ เสยี งแหง่ องคพ์ ระบรมครู ก็เกดิ ความสงบขนึ้ ท่ัวจติ ตนครอยา่ งแปลกประหลาด ทฐิ ิ มานะในจติ ใจของชาวจติ ตนครก็สงบลง บรรดาหัวโจกและสมนุ ทัง้ หลายของสมทุ ัยทถี่ กู สง่ ใหเ้ ขา้ แทรกแซงอยใู่ นหมปู่ ระชาชน ก็ตอ้ งถอยหลบออกไปเพราะไมอ่ าจจะแทรกแซงอยใู่ นทสี่ งบ แตก่ ็ คอยทหี าโอกาสอยหู่ า่ ง ๆ หากเกดิ ความไมส่ งบขนึ้ ก็จะวง่ิ เขา้ แทรกแซงทันที ครัน้ คบู่ ารมแี ละมรรคบดเี ห็นวา่ ชาวจติ ตนครทัง้ ปวงมจี ติ สงบเรยี บรอ้ ย มอี าการทางกายวาจาสํารวม เรยี บรอ้ ย หวั โจกทัง้ ปวงของสมทุ ัยพรอ้ มทัง้ สมนุ ทัง้ หลายหลบถอยออกไปห่างไกล ดว้ ยอํานาจ ของอทิ ธปิ าฏหิ ารยิ แ์ ละอาเทศนาปาฏหิ ารยิ ์ ถงึ เวลาทจี่ ะแสดงกําลงั แหง่ กองทพั มรรคใน ฐานะเป็ นอนุสาสนปี าฏหิ ารยิ ไ์ ดแ้ ลว้ จงึ สง่ั กองทัพมรรคทเ่ี ตรยี มพรอ้ มอยแู่ ลว้ ใหเ้ รม่ิ ออกเดนิ แสดงกําลัง กองทัพมรรคจงึ ออกเดนิ โดยลําดบั ดังนค้ี อื กองทัพนอ้ ยที่ ๑ สมั มาทฐิ ิ (ความเห็นชอบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ ทกุ ขญาณ (ความรใู ้ นทกุ ข)์ เหลา่ สมทุ ัยญาณ (ความรใู ้ นเหตเุ กดิ ทกุ ข)์ เหลา่ นโิ รธญาณ (ความรใู ้ นความดับทกุ ข)์ เหลา่ มรรค ญาณ (ความรใู ้ นทางปฏบิ ัตใิ หถ้ งึ ความดบั ทกุ ข)์ แตล่ ะเหลา่ ก็ยงั แบง่ ยอ่ ยออกไปอกี มาก กองทัพนอ้ ยที่ ๒ สมั มาสงั กัปปะ (ความดํารชิ อบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ เนกขมั มสงั กปั ปะ (ความดํารอิ อกจากกาม) เหลา่ อพั ยาปาทสงั กัปปะ (ความดํารไิ มพ่ ยาบาท) อวหิ งิ สาสงั กัปปะ (ความ ดํารไิ มเ่ บยี ดเบยี น) แตล่ ะเหลา่ ก็ยังแบง่ ยอ่ ยออกไปอกี มาก กองทัพนอ้ ยที่ ๓ สมั มาวาจา (วาจาชอบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ มสุ าวาทาเวรมณี (เวน้ จากพดู เท็จ) เหลา่ ปิสณุ วาจาเวรมณี (เวน้ จากพดู สอ่ เสยี ด) เหลา่ ผรสุ วาจาเวรมณี (เวน้ จากพดู หยาบ) เหลา่ สมั ผปั ปลาปเวรมณี (เวน้ จากพดู เพอ้ เจอ้ ) แตล่ ะเหลา่ ก็ยงั แบง่ ออกไปอกี มาก กองทัพนอ้ ยท่ี ๔ สมั มากมั มันตะ (การงานชอบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ ปาณาตปิ าตเวรมณี (เวน้ จากการฆา่ สตั วต์ ัดชวี ติ ) เหลา่ อทนิ นาทานเวรมณี (เวน้ จากถอื เอาสงิ่ ของทเี่ จา้ ของมไิ ดใ้ หด้ ว้ ย เจตนาเป็ นขโมย) เหลา่ กามมจิ ฉาจารเวรมณี (เวน้ จากประพฤตผิ ดิ ในกาม) แตล่ ะเหลา่ ยงั แบง่ ยอ่ ย ออกอกี มาก กองทัพนอ้ ยท่ี ๕ สมั มาอาชวี ะ (เลย้ี งชวี ติ ชอบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ มจิ ฉาอาชวี ปหานะ (เวน้

๑๐๕ จากอาชพี ผดิ ) เหลา่ สมั มาอาชวี กปั ปะ (สาํ เร็จอาชพี ชอบ) แตล่ ะเหลา่ ยงั แบง่ ออกไปอกี มาก กองทพั ใหญม่ รรคแสดงกาลงั (ตอ่ ) ตอ่ จากกองทัพนอ้ ยที่ ๕ ก็มาถงึ กองทัพนอ้ ยที่ ๖ สมั มาวายามะ (ความเพยี รชอบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ สงั วรปธาน (เพยี รระวงั บาปทยี่ งั ไมเ่ กดิ มใิ หเ้ กดิ ) เหลา่ ปหานปธาน (เพยี รละบาปทเ่ี กดิ ขน้ึ แลว้ ) เหลา่ ภาวนาปธาน (เพยี ร ทํากศุ ลทยี่ งั ไมเ่ กดิ ใหเ้ กดิ ขน้ึ ) เหลา่ อนุรักขนาปธาน (เพยี รรักษากศุ ลทเี่ กดิ ขนึ้ แลว้ ใหต้ งั้ อยแู่ ละให ้ เจรญิ งอกงามมากขนึ้ ) แตล่ ะเหลา่ ยงั แบง่ ออกไปอกี มาก กองทัพนอ้ ยท่ี ๗ สมั มาสติ (ความระลกึ ชอบ) แบง่ ออกเป็ น เหลา่ กายานุปัสสนาสตปิ ัฏฐาน (ตงั้ สตพิ จิ ารณากาย) เหลา่ เวทนานุปัสสนาสตปิ ัฏฐาน (ตงั้ สตพิ จิ ารณาเวทนา) เหลา่ จติ ตานุปัสสนา สตปิ ัฏฐาน (ตงั้ สตพิ จิ ารณาจติ ) เหลา่ ธัมมานุปัสสนาสตปิ ัฏฐาน (ตงั้ สตพิ จิ ารณาธรรม) แตล่ ะเหลา่ ยัง แบง่ ออกไปอกี มาก กองทัพนอ้ ยที่ ๘ สมั มาสมาธิ (ความตงั้ ใจมน่ั ชอบ) แตล่ ะเหลา่ ยังแบง่ ออกไปอกี มากเป็ น เหลา่ ปฐมฌาน (ความเพง่ ที่ ๑ ประกอบดว้ ย วติ ก วจิ าร ปี ติ สขุ เอกคั คตา) เหลา่ ทตุ ยิ ฌาน (ความ เพง่ ท่ี ๒ ประกอบดว้ ย ปีติ สขุ เอกัคคตา) เหลา่ ตตยิ ฌาน (ความเพง่ ท่ี ๓ ประกอบดว้ ย สขุ เอกคั คตา) เหลา่ จตตุ ถฌาน (ความเพง่ ที่ ๔ ประกอบดว้ ย เอกัคคตา อเุ บกขา) แตล่ ะเหลา่ ยังแบง่ ออกไปอกี มาก ครัน้ กองทัพใหญม่ รรค อนั ประกอบดว้ ยกองทัพนอ้ ยทัง้ ๘ เดนิ แสดงกําลงั ผา่ นไปโดยอนุโลม (ตามลําดับ) แลว้ ก็กลับเดนิ ยอ้ นกลับมาเป็ นปฏโิ ลม (ทวนลําดับ) อกี ครัง้ คอื กองทัพนอ้ ยท่ี ๘ สมั มาสมาธิ ที่ ๗ สมั มาสติ ที่ ๖ สมั มาวายามะ ขณะนัน้ มเี สยี งประกาศวา่ สามกองทัพนอ้ ยน้ี รวมเขา้ ในกองทัพพเิ ศษ จติ ตสกิ ขา หรอื สมาธิ ตอ่ จากนัน้ กองทัพนอ้ ยที่ ๕ สมั มาอาชวี ะ ที่ ๔ สมั มากมั มนั ตะ ท่ี ๓ สมั มาวาจา ขณะนัน้ มเี สยี งประกาศวา่ สามกองทัพนอ้ ยนร้ี วมเขา้ ในกองทัพ พเิ ศษสลี สกิ ขา ตอ่ จากนัน้ กองทัพนอ้ ยท่ี ๒ สมั มาสงั กปั ปะ ที่ ๑ สมั มาทฐิ ิ ขณะนัน้ มเี สยี งประกาศ วา่ สองกองทัพนอ้ ยนรี้ วมเขา้ ในกองทัพพเิ ศษปัญญาสกิ ขา เมอ่ื กองทัพใหญม่ รรคแสดงกําลังโดยอนุโลมและปฏโิ ลมแลว้ ไดม้ เี สยี งประกาศวา่ จะมกี ารแสดง การแปรขบวนตามระบบทชี่ อื่ วา่ “อนุปพุ พปฏปิ ทา” (ความปฏบิ ตั หิ รอื ขอ้ ปฏบิ ัตโิ ดยลําดบั ) คอื กองทัพพเิ ศษสลี สกิ ขา ประกอบดว้ ย สมั มาวาจา สมั มากัมมันตะ สมั มาอาชวี ะ มชี อ่ื เรยี กพเิ ศษวา่ “อาชวี มัฏฐกศลี ” (ศลี มอี าชวี ะเป็ นที่ ๘) คอื สมั มาวาจา ๔ (ไดแ้ กว่ ริ ัตหิ รอื เวรมณีทางวาจา ๔) สมั มากมั มนั ตะ ๓ (ไดแ้ กว่ ริ ัตหิ รอื เวรมณีทางกาย ๓) สมั มาอาชวี ะอกี ๑ รวมเป็ น ๘ ขอ้ เป็ นศลี ใน อรยิ มรรค การรักษาศลี ๘ ขอ้ ในอรยิ มรรคดังกลา่ ว เป็ นการบรหิ ารจติ ใหเ้ ป็ นอรยิ ศลี คอื ศลี ทเ่ี จรญิ ผทู ้ มี่ า บรหิ ารจติ ทัง้ หลายจงึ ควรใสใ่ จศกึ ษาใหเ้ ขา้ ใจศลี ทงั้ ๘ ในอรยิ มรรคดงั กลา่ ว และควรตงั้ ใจปฏบิ ตั ิ รักษา ปฏบิ ตั ริ ักษาไดเ้ พยี งไร จะเป็ นการบรหิ ารจติ ใหเ้ จรญิ ไดเ้ พยี งนัน้

๑๐๖ อนปุ พุ พปฏปิ ทา ตอ่ จากนัน้ กองทัพพเิ ศษจติ ตสกิ ขา ประกอบดว้ ยสมั มาวายามะ สมั มาสติ สมั มาสมาธิ ตอ่ จากนัน้ กองทัพพเิ ศษปัญญาสกิ ขา กอปรดว้ ย สมั มาทฐิ ิ สมั มาสงั กปั ปะ แลว้ ไดแ้ สดงอนุปพุ พปฏปิ ทาแหง่ กองทัพมรรค แปรรปู ในลกั ษณะตา่ ง ๆ เชน่ ในธรรมนับตงั้ แตห่ มวด ๑ หมวด ๒ ขน้ึ ไปจนถงึ โพธิ ปักขยิ ธรรม ๓๗ ประการ เป็ นตน้ กระจายออกไปแปดหมนื่ สพี่ ันพระธรรมขนั ธ์ แลว้ สรปุ ลงในลําดบั ธรรมดงั ตอ่ ไปน้ี ขอ้ ท่ี ๑ ศลี แบง่ ออกเป็ นจลุ ศลี มหาศลี ตา่ ง ๆ มากมาย อนั เป็ นเหตใุ หไ้ ดอ้ นวชั ชสขุ (สขุ อนั เกดิ จากรรมทไ่ี มม่ โี ทษ) ขอ้ ที่ ๒ อนิ ทรยี สงั วร คอื สํารวมสงิ่ ทเ่ี ป็ นใหญใ่ นตัวเรานี้ คอื ตาซงึ่ เป็ นใหญใ่ นหนา้ ทเี่ ห็นรปู หใู นหนา้ ทฟี่ ังเสยี ง จมกู ในหนา้ ทด่ี มกลนิ่ ลน้ิ ในหนา้ ทลี่ ม้ิ รส กายในหนา้ ทถ่ี กู ตอ้ งสงิ่ ทถ่ี กู ตอ้ ง และมนะคอื ใจในหนา้ ทรี่ หู ้ นา้ ทค่ี ดิ เรอ่ื งทัง้ หา้ ดังกลา่ วและเรอ่ื งทยี่ ังเก็บมารมู ้ าคดิ ตา่ ง ๆ ดว้ ยมสี ติ สํารวมระวงั ในเวลาทต่ี าเห็นรปู เป็ นตน้ และใจคดิ เรอื่ งตา่ ง ๆ มใิ หอ้ กศุ ลธรรมตา่ ง ๆ เกดิ ขน้ึ และแลน่ มาสจู่ ติ อนั เป็ นเหตใุ หไ้ ดส้ ขุ ทเี่ กดิ จากจติ ทไ่ี มร่ ่ัวไมเ่ ปียกชมุ่ ดว้ ยความยนิ ดยี นิ รา้ ย ขอ้ ที่ ๓ สตสิ มั ปชญั ญะ คอื มสี ตสิ มั ปชญั ญะระลกึ รตู ้ วั อยใู่ นอริ ยิ าบถเดนิ ยนื น่ัง นอน และใน อริ ยิ าบถเล็กนอ้ ยทัง้ ปวง อนั เป็ นเหตใุ หไ้ ดส้ ขุ ทเ่ี กดิ จากความมสี ตสิ มั ปชญั ญะ ขอ้ ท่ี ๔ สนั โดษ ยนิ ดดี ว้ ยของทมี่ อี ยขู่ องตน มคี วามอมิ่ ความเต็ม ความพอ ไมค่ ดิ โลภ เพง่ เล็งทรัพยห์ รอื สงิ่ ของของผอู ้ นื่ เพราะเหตทุ ไ่ี มอ่ ม่ิ ไมพ่ อ ถา้ สาํ หรับบรรพชติ ก็ยนิ ดเี พยี งพอแต่ จวี รสําหรับบรหิ ารกาย บณิ ฑบาตสําหรับทอ้ ง เหมอื นอยา่ งนกมเี พยี งขนเป็ นภาระ บนิ ไปไหน ๆ ได ้ ตามปรารถนา อันเป็ นเหตใุ หไ้ ดส้ ขุ ทเ่ี กดิ จากความอมิ่ ความพอ อนั เป็ นทรัพยอ์ ยา่ งยง่ิ ขอ้ ท่ี ๕ จติ ตปรโิ สธนะ คอื เสพย์ คอื อยใู่ นเสนาสนะ คอื ทน่ี อน ทนี่ ่ัง ทอี่ ยอู่ าศยั ทว่ี า่ ง ทสี่ งดั หรอื อยปู่ ่ า อยโู่ คนไม ้ อยภู่ เู ขา ลําธาร หว้ ยระแหง ทส่ี งบสงดั ตัง้ สตลิ ะนวิ รณ์คอื กเิ ลสเครอ่ื งกนั้ จติ มิ ใหส้ งบตงั้ มัน่ และมใิ หร้ ตู ้ ามเป็ นจรงิ เชน่ กามฉันทะ (ความพอใจรักใครใ่ นกาม) อภชิ ฌา (ความโลภ เพง่ เล็งไปถงึ คนและวตั ถตุ า่ ง ๆ ดว้ ยความอยากไดเ้ ป็ นสทิ ธขิ์ องตน) พยาบาท (ความโกรธแคน้ ขดั เคอื ง) มจี ติ ปราศจากอภชิ ฌาพยาบาท มคี วามเอ็นดกู รณุ าคดิ เกอื้ กลู สตั วท์ ัง้ ปวงไมเ่ ลอื กหนา้ และมี สตสิ มั ปชญั ญะ ทําอาโลกสญั ญา (ความสาํ คญั หมายวา่ แสงสวา่ ง) กําจัดความงว่ ง ความทอ้ แท ้ ความคดิ ฟ้งุ ซา่ น มจี ติ สงบ ละความสงสยั ไมแ่ น่ใจในกศุ ลธรรมทัง้ หลาย ตอ่ จากนัน้ ไดป้ รากฏภาพอปุ มาใหม้ องเห็น โดยภาพเปรยี บเทยี บวา่ จติ ทปี่ ราศจากนวิ รณ์มี ความสขุ เหมอื นอะไร หรอื เหมอื นใคร เป็ นภาพทป่ี รากฏชดั แจง้ ในอากาศทชี่ าวจติ ตนครมองเห็นทั่ว กนั อนปุ พุ พปฏปิ ทา (ตอ่ ) ภาพทปี่ รากฏในอากาศอนั ชาวจติ ตนครมองเห็นท่ัวกนั นัน้ ก็เชน่ เดยี วกับทค่ี บู่ ารมไี ดแ้ สดงแกน่ คร สามี และโยนโิ สมนสกิ ารไดแ้ สดงพากยป์ ระกอบวา่ “นวิ รณ์ ๕ เหลา่ นี้ ก็เปรยี บเหมอื นความเป็ นหนี้

๑๐๗ ความเป็ นโรค ความตอ้ งขังในเรอื นจํา ความเป็ นทาส และเดนิ ทางกนั ดาร สว่ นความพน้ จากนวิ รณ์ ๕ เหลา่ นกี้ ็เหมอื นอยา่ งพน้ จากหนี้ พน้ จากโรค พน้ จากเรอื นจํา พน้ จากความเป็ นทาส มคี วามเป็ น ไทแกต่ น พน้ จากทางกนั ดาร บรรลถุ งึ ภมู ปิ ระเทศอนั เกษม” ครัน้ แลว้ จงึ ถงึ ขอ้ ที่ ๖ ฌาน (สมาธทิ แี่ น่วแน่) ทัง้ ๔ คอื (๑) ปฐมฌาน เพราะเมอ่ื ละนวิ รณท์ ัง้ ๕ ไดก้ ็เกดิ ปราโมทย์ จติ ทป่ี ราโมทยก์ ค็ อื บนั เทงิ แลว้ ก็เกดิ ปีติ ใจทม่ี ปี ีตกิ ็เกดิ ความสงบกาย (นามกาย) จงึ ไดเ้ สวยสขุ เมอ่ื มสี ขุ จติ ก็ตงั้ มัน่ เป็ นสมาธแิ น่ว แน่เขา้ ขนั้ ปฐมฌาน มวี ติ ก วจิ าร ปี ติ สขุ และเอกัคคตา (ความมยี อดคอื อารมณ์เป็ นอันเดยี ว) ทําให ้ ผทู ้ ไ่ี ดฌ้ านนม้ี กี าย (อาการทางใจ) ทัง้ หมดเต็มไปดว้ ยปีตสิ ขุ อนั เกดิ จากวเิ วก (ความสงบสงดั ) เหมอื นอยา่ งผงสําหรับอาบนํ้าหรอื สาํ หรับฟอก (ปัจจบุ ันเชน่ แฟ้บ) ทพี่ รมนํ้าใหเ้ ปียกชมุ่ ทัง้ หมด (๒) ทตุ ยิ ฌาน มปี ีติ สขุ และเอกคั คตา ทําใหผ้ ทู ้ ไี่ ดฌ้ านท่ี ๒ น้ี มกี ายทัง้ หมดเต็มไปดว้ ยปี ติ สขุ อันเกดิ จากสมาธิ เหมอื นอยา่ งบอ่ นํ้าลกึ มนี ้ําพผุ ดุ พงุ่ ขน้ึ แลว้ ตกพรมลงไปท่ัวหมด (๓) ตตยิ ฌาน มสี ขุ และเอกัคคตา ทําใหผ้ ทู ้ ไี่ ดฌ้ านที่ ๓ นม้ี กี ายทัง้ หมดเต็มไปดว้ ยสขุ ทไี่ ม่ มปี ีติ เหมอื นอยา่ งดอกอบุ ลเป็ นตน้ ทเ่ี กดิ โตขนึ้ ในน้ํา ชมุ่ นํ้าอยตู่ งั้ แตย่ อดถงึ โคนทัง้ หมด (๔) จตตุ ถฌาน มเี อกคั คตา และอเุ บกขา ทําใหผ้ ทู ้ ไ่ี ดฌ้ านท่ี ๔ นมี้ ใี จบรสิ ทุ ธผิ์ อ่ งแผว้ ไป ท่ัวกายนที้ ัง้ หมด เหมอื นอยา่ งน่ังคลมุ ศรี ษะดว้ ยผา้ ขาวโพลง สภาพจติ ทป่ี รากฏดว้ ยอํานาจการปฏบิ ัตธิ รรมของกองทัพมรรคมรี ะดบั ตํา่ สงู ดงั กลา่ ว และทกุ ระดบั เป็ นความสขุ ทัง้ สน้ิ ดังนัน้ แมป้ รารถนาจะทําความสขุ ใหเ้ กดิ ขน้ึ แกจ่ ติ ใจ กต็ อ้ งปฏบิ ตั ธิ รรมดงั กลา่ ว แลว้ ตามลําดบั คอื มศี ลี มอี นิ ทรยี สงั วร มสี ตสิ มั ปชญั ญะ มสี นั โดษ มจี ติ ตปรโิ สธนะ และมฌี าน จติ ตาภนิ หิ ารที่ ๑ ญาณทสั นะในกายจติ ชน้ั ใน ขอ้ ท่ี ๗ จติ ของผทู ้ ท่ี ําสมาธไิ ดอ้ ยา่ งแน่วแน่ เขา้ ขนั้ ทเี่ รยี กวา่ “ฌาน” ความเพง่ ดงั กลา่ ว เป็ นจติ ท่ี บรสิ ทุ ธ์ิ ขาวผอ่ งโดยรอบ ไมม่ อี าการลมุ่ ดอนดว้ ยความยนิ ดยี นิ รา้ ยอะไร ราบเรยี บท่ัวไปหมด ปราศจากนวิ รณท์ เ่ี ขา้ ไปทําใหเ้ ศรา้ หมองขนุ่ มัว จงึ ใสสะอาด ปราศจากมลทนิ โทษ ไมแ่ ขง็ กระดา้ ง ออ่ นโยนนม่ิ นวล ควรแกก่ ารงานคอื ใชก้ ารได ้ เชน่ จะนอ้ มไปพจิ ารณาอะไรก็นอ้ มไปได ้ จะใหร้ อู ้ ะไรก็ รไู ้ ด ้ ไมต่ ดิ ขดั อยกู่ ับสมาธหิ รอื ผลของสมาธิ เชน่ ความสขุ ทําใหอ้ ยากอยเู่ ฉย ๆ ไมท่ ําอะไร เลย กลายเป็ นจติ ทใ่ี ชก้ ารอะไรตอ่ ไปไมไ่ ด ้ แมเ้ ป็ นจติ ทอ่ี อ่ นใชก้ ารไดด้ ังนัน้ ก็เป็ นจติ ทตี่ ัง้ มน่ั ไมห่ วน่ั ไหว อายตนะทัง้ หลาย มตี ากับรปู หกู ับเสยี งเป็ นตน้ ไมก่ อ่ อารมณม์ าทําจติ ใหห้ วน่ั ไหวได ้ ชาวจติ ตนคร ไดม้ องเห็นประจักษ์ภาพของจติ ทม่ี ลี กั ษณะดังกลา่ วปรากฏอยใู่ นอากาศ ขณะนัน้ สมทุ ัยกับคอู่ าสวะ และสมนุ ทัง้ หลายโผลห่ นา้ ออกมาไมไ่ ดเ้ ลย ตอ้ งหลบซอ่ นหนา้ อยทู่ ัง้ หมด ทําใหช้ าวจติ ตนครรสู ้ กึ วา่ ขณะทไี่ มม่ สี มทุ ัยกับสมนุ ทัง้ หลายเป็ นอยา่ งไร ราบรน่ื จรงิ ๆ สขุ สงบจรงิ ๆ อยา่ งไร ความสขุ จรงิ ไมจ่ ําเป็ นตอ้ งอาศยั สมทุ ัยเลย ความสขุ ปลอมเทา่ นัน้ ทต่ี อ้ งอาศยั สมทุ ัย ตอ่ จากนัน้ ก็ปรากฏภาพพเิ ศษขน้ึ ในอากาศ คอื มแี กว้ มณไี พฑรู ยแ์ ปดเหลย่ี ม ใหญโ่ ต ลอยอยู่ งดงามยงิ่ นัก เหมอื นอยา่ งเป็ นมณที นี่ ายชา่ งเจยี ระไนขดั แตง่ เป็ นอยา่ งดี จงึ ใสแจว๋ สมบรู ณด์ ว้ ย

๑๐๘ อาการทกุ อยา่ งหาทตี่ มิ ไิ ด ้ และมเี สน้ ดา้ ยสเี ขยี วหรอื เหลอื งหรอื แดงหรอื ขาวผอ่ งบรสิ ทุ ธห์ิ รอื ขาว ปรกติ รอ้ ยอยใู่ นแกว้ มณีไพฑรู ยน์ ัน้ มองเห็นดา้ ยทร่ี อ้ ยอยนู่ ัน้ ชดั เจนยงิ่ นัก ขณะนัน้ มเี สยี งประกาศ ขนึ้ วา่ แกว้ มณีไพฑรู ยน์ แ้ี หละเป็ นสงิ่ เปรยี บเทยี บกบั กายและวญิ ญาณจติ ใจของทกุ ๆ คน คอื กายน้ี ทเี่ ป็ นรปู รา่ งประกอบขน้ึ ดว้ ยธาตดุ นิ น้ําไฟลมอากาศ มสี มภพมาจากมารดาบดิ า เตบิ โตขน้ึ ดว้ ย อาหารมขี า้ วและขนม เป็ นตน้ เป็ นของทไี่ มเ่ ทยี่ งคอื มเี กดิ มดี ับเป็ นธรรมดา ในกายนมี้ วี ญิ ญาณอาศัย อยปู่ ฏพิ ัทธค์ อื เนอ่ื งตดิ อยเู่ หมอื นอยา่ งมเี สน้ ดา้ ยสรี อ้ ยผกู อยภู่ ายในแกว้ มณไี พฑรู ย์ กายทเี่ ป็ น วัตถนุ เ้ี ป็ นของหยาบ ปิดบงั กนั เองและปิดบงั สงิ่ ทอ่ี าศยั อยอู่ นั เป็ นสง่ิ พเิ ศษคอื วญิ ญาณหรอื จติ ใจ จงึ พากนั สงสยั เสมอ วา่ วญิ ญาณมจี รงิ หรอื มเี พยี งมนั สมองเทา่ นัน้ ถา้ มเี พยี ง มันสมองเทา่ นัน้ ในกายคนเรานก้ี ็ไมม่ อี ะไรทไี่ มใ่ ชว่ ตั ถุ ตายแลว้ ก็เน่าหมด ไมม่ อี ะไรเหลอื อยู่ ทัง้ ไม่ มเี ครอ่ื งมอื อะไรพสิ จู นใ์ หม้ องเห็นได ้ ปรมาณูทล่ี ะเอยี ดแสนละเอยี ดยังพสิ จู นไ์ ด ้ ฉะนัน้ สงิ่ ทเ่ี รยี กวา่ วญิ ญาณหรอื จติ ใจจงึ ไมม่ จี รงิ และคนเราเกดิ มาแลว้ ก็ตายสญู ปัญหาและความเขา้ ใจผดิ ดังนจ้ี ะไม่ เกดิ ขนึ้ ถา้ ใชเ้ ครอ่ื งมอื สมาธขิ นั้ “ฌาน” นพี้ สิ จู น์ เมอ่ื เขา้ ฌานนี้ กายนจ้ี ะกลายเป็ นเหมอื นแกว้ มณี ไพฑรู ย์ วญิ ญาณจะเป็ นเหมอื นดา้ ยสที ร่ี อ้ ยอยใู่ นแกว้ น้ี และสนี ัน้ เองแสดงจรติ ของจติ มองเห็นได ้ ถนัดชดั เจน นคี้ อื จติ ตาภนิ หิ าร (ความนําจติ ไปเฉพาะ) เพอ่ื “ญาณทัสนะ ความรคู ้ วามเห็น” สภาพ ชนั้ ในแหง่ กายและจติ นับเป็ นวชิ ชาท่ี ๑ สมาธิ หรอื การทําใจใหส้ งบแน่วแน่ จงึ เป็ นสง่ิ สาํ คญั ทจี่ ะชว่ ยใหแ้ ลเห็นอะไร ๆ ไดช้ ดั เจน ถกู ตอ้ งตามความเป็ นจรงิ ทําใหใ้ จสงบไดเ้ พยี งใดก็จะสามารถเห็นและเขา้ ใจอะไร ๆ ไดช้ ดั เจน ถกู ตอ้ งตามความเป็ นจรงิ เพยี งนัน้ พดู อกี อยา่ งก็คอื คนจะมปี ัญญาเพยี งใดก็จะตอ้ งมสี มาธคิ วามสงบ ของใจเพยี งนัน้ ดงั นัน้ ผมู ้ าบรหิ ารจติ ทัง้ หลายจงึ ควรอบรมใจใหม้ สี มาธิ คอื ใหส้ งบ ไมว่ นุ่ วายไปในอารมณท์ ัง้ ปวง พรอ้ มทัง้ กบั พยายามทําใจใหม้ กี เิ ลสมโี ลภโกรธหลงเป็ นสําคัญลดนอ้ ยลงดว้ ย ทําไดเ้ พยี งใด ผลอนั เป็ นความสขุ สงบของจติ ใจก็จะบังเกดิ ขน้ึ เพยี งนัน้ จติ ตาภนิ หิ ารท่ี ๒ มโนมยทิ ธิ ขอ้ ที่ ๘ ถัดจากภาพมณไี พฑรู ยแ์ ปดเหลยี่ มใหญโ่ ต ก็ปรากฏภาพตอ่ ไป คอื ภาพคนดงึ ไสห้ ญา้ ปลอ้ งจากหญา้ ปลอ้ ง แลว้ ชอู อกแสดงวา่ นห้ี ญา้ ปลอ้ ง นไ้ี สข้ องมันทดี่ งึ ออกมา หญา้ ปลอ้ งจงึ เป็ น สว่ นหนงึ่ ไสข้ องมันก็เป็ นอกี สว่ นหนง่ึ แตไ่ สข้ องหญา้ ปลอ้ งก็ดงึ ออกจากหญา้ ปลอ้ งนั่นแหละ และ ภาพของคนชกั ดาบออกจากฝักชแู สดงวา่ นฝี้ ักดาบ นตี้ ัวดาบซงึ่ เป็ นอยา่ งอน่ื จากกันและกัน มใิ ช่ อยา่ งเดยี วกัน แตด่ าบก็ชกั ออกมาจากฝักดาบน่ันแหละ และภาพคนจับงอู อกมาจากขอ้ งใสง่ ู ชู แสดงวา่ นงี้ ู นขี้ อ้ งใสง่ ู งแู ละขอ้ งตา่ งเป็ นอยา่ งอน่ื จากกนั และกนั แตก่ ็จับงอู อกมาจากขอ้ งนแี้ หละ เมอื่ ภาพทัง้ สามนปี้ รากฏเห็นกันทั่วไปแลว้ ก็ไดม้ เี สยี งประกาศอธบิ ายขนึ้ วา่ ภาพทัง้ สามนเ้ี ป็ นภาพ เปรยี บเทยี บกับ “จติ ตาภนิ หิ าร” คอื อภนิ หิ ารแหง่ จติ ทเี่ ป็ นสมาธแิ น่วแน่บรสิ ทุ ธด์ิ ังกลา่ ว คอื มี อภนิ หิ ารอํานาจนําจติ นอ้ มจติ ไปเพอื่ นริ มติ “มโนมยั ” คอื กายทส่ี าํ เร็จดว้ ยใจ คอื ตัง้ จติ คดิ นริ มติ สรา้ งกายอนื่ จากกายนข้ี น้ึ ได ้ มรี ปู รา่ งทเ่ี ป็ นมโนมยั สาํ เร็จดว้ ยใจ มอี วยั วะใหญเ่ ล็กครบ มอี นิ ทรยี ์ มี ตาหเู ป็ นตน้ ไมเ่ สอื่ ม คอื มโนมัยกายทต่ี งั้ จติ นริ มติ ขน้ึ นก้ี ็มรี ปู รา่ งประกอบดว้ ยอวยั วะใหญเ่ ล็ก ครบถว้ นเหมอื นอยา่ งรปู กายเนอื้ ของผทู ้ ไี่ ดส้ มาธอิ ยา่ งสงู นั่นเอง เชน่ มศี รี ษะ มลี ําตัว มแี ขน มขี า มี มอื มเี ทา้ เป็ นตน้ สมบรู ณบ์ รบิ รู ณเ์ ชน่ เดยี วกับกายเนอื้ ทัง้ มอี นิ ทรยี ต์ าหเู ป็ นตน้ ใชไ้ ดเ้ หมอื นอยา่ ง

๑๐๙ ตาหเู ป็ นตน้ ของกายเนอื้ คอื มโนมัยกายนม้ี ตี าทมี่ องเห็นได ้ มหี ทู ฟ่ี ังไดย้ นิ มจี มกู ทร่ี กู ้ ลนิ่ มลี น้ิ ทรี่ รู ้ ส มกี ายทรี่ สู ้ มั ผสั ถกู ตอ้ ง มมี โนคอื ใจทรี่ คู ้ ดิ เรอื่ งราวอะไรตา่ ง ๆ ไดเ้ ป็ นตน้ มโนมัยกายเป็ นสว่ นหนง่ึ กายเนอื้ ก็เป็ นอกี สว่ นหนงึ่ แตม่ โนมยั กายก็ถอดแยกจากกายเนอื้ น้ี เปรยี บเหมอื นไสห้ ญา้ ปลอ้ งกับ หญา้ ปลอ้ ง ดาบกับฝักดาบ และงกู บั ขอ้ งงู ซงึ่ เป็ นอยา่ งอน่ื จากกัน แตก่ ็ถอดออกจากกันน่ันแหละ มโนมัยกายนเ้ี รยี กกันในหมไู่ ทยเราในปัจจบุ ันวา่ “กายทพิ ย”์ ผทู ้ ไี่ ดส้ มาธอิ ยา่ งสงู อาจมอี ภนิ หิ าร ถอดกายทพิ ยอ์ อกจากกายเนอ้ื นแี้ ละออกทอ่ งเทยี่ วไปสทู่ ตี่ า่ ง ๆ ไดต้ ามปรารถนาตอ้ งการ ตามควร แกอ่ ภนิ หิ าร เมอ่ื เสร็จธรุ ะแลว้ กายทพิ ยน์ ก้ี ็กลับเขา้ สกู่ ายเนอ้ื กลบั เป็ นบคุ คลตามปรกติ ผทู ้ ไี่ ดส้ มาธิ จนถงึ ถอดกายทพิ ยอ์ อกจากกายเนอ้ื ไดด้ ังนี้ ยอ่ มสน้ิ สงสยั ในเรอ่ื งตายเกดิ หรอื ตายสญู และยอ่ มไม่ กลวั ตาย เพราะจะรวู ้ า่ ไมม่ ใี ครตาย กายเนอ้ื ทเ่ี ป็ น “นวิ าส” คอื บา้ นเทา่ นัน้ ทแี่ ตกสลายไป แตจ่ ะ รังเกยี จและกลวั บาปแทน นคี้ อื จติ ตาภนิ หิ าร เพอื่ นริ มติ มโนมยั กาย เรยี กวา่ มโนมยทิ ธิ (ฤทธเิ์ ป็ น เครอื่ งนริ มติ มโนมยั กาย) นับเป็ นวชิ ชาท่ี ๒ จติ ตาภนิ หิ ารท่ี ๓ อทิ ธวิ ธิ ี ขอ้ ท่ี ๙ ครัน้ ภาพอปุ มามโนมยทิ ธผิ า่ นไปแลว้ ก็มภี าพใหมป่ รากฏขน้ึ ในอากาศ เป็ นภาพชา่ ง ๓ หมู่ ไดแ้ ก่ ชา่ งหมอ้ ชา่ งงา ชา่ งทอง ชา่ งหมอ้ คอื ชา่ งปัน้ หมอ้ หมหู่ นง่ึ มหี ัวหนา้ ชา่ งและลกู มอื กําลงั ปัน้ หมอ้ และภาชนะดนิ ตา่ ง ๆ ดว้ ยดนิ ทผ่ี สมไวด้ แี ลว้ โดยใชแ้ ป้นเป็ นเครอ่ื งมอื ในการปัน้ ชา่ งงาอกี หมู่ หนง่ึ มหี ัวหนา้ ชา่ งและลกู มอื ก็กําลังแกะงาทําเป็ นสง่ิ ตา่ ง ๆ ตามทต่ี อ้ งการ ฝ่ ายชา่ งทองอกี หมหู่ นงึ่ มหี ัวหนา้ และลกู มอื กําลังทําเครอื่ งทองรปู พรรณและสงิ่ ตา่ ง ๆ ดว้ ยทองตามปรารถนา ขณะนัน้ ไดม้ ี เสยี งประกาศขน้ึ วา่ ภาพชา่ ง ๓ หมนู่ เี้ ป็ นภาพเปรยี บเทยี บกับ “จติ ตาภนิ หิ าร” คอื อภนิ หิ ารของจติ ท่ี เป็ นสมาธแิ น่วแน่บรสิ ทุ ธ์ิ ซง่ึ มี “อทิ ธวิ ธิ ”ี คอื แผลงหรอื แสดงฤทธต์ิ า่ ง ๆ ไดอ้ ยา่ งสะดวกสบาย เหมอื นพวกชา่ งฝีมอื เหลา่ นัน้ ทําสง่ิ ทเ่ี ป็ นฝีมอื ของตนไดอ้ ยา่ งสบาย คอื คนเดยี วทําใหเ้ ป็ นมากคน หรอื คนมากทําใหเ้ ป็ นคนเดยี ว คอื ทําใหใ้ คร ๆ เห็นไปอยา่ งนัน้ ทําสง่ิ ทปี่ ดปิดใหเ้ ปิดเผยขนึ้ ได ้ เชน่ ทํามดื ใหส้ วา่ ง ทําสงิ่ ทถ่ี กู ปกปิดมองไมเ่ ห็นเพราะไกลมากหรอื มอี ะไรบงั ใหม้ องเห็น ทําสง่ิ ท่ี เปิดเผยใหป้ กปิด เชน่ ทําสวา่ งใหม้ ดื ทําสงิ่ ทอี่ ยใู่ กลเ้ ปิดเผยมองเห็นใหม้ องไมเ่ ห็น ไปทะลฝุ าหรอื กําแพงหรอื ภเู ขาไดโ้ ดยไมต่ ดิ ขดั เหมอื นไปในอากาศ ทําการดําและโผล่ในแผน่ ดนิ ไดเ้ หมอื นในน้ํา เดนิ ไปบนน้ําไมแ่ ตกไดเ้ หมอื นเดนิ ไปบนแผน่ ดนิ น่ังขดั บัลลงั กล์ อยไปในอากาศไดเ้ หมอื นนก ลบู คลําดวงอาทติ ยด์ วงจันทรเ์ หลา่ นไ้ี ดด้ ว้ ยมอื ทําอํานาจใหเ้ ป็ นไปดว้ ยการไดจ้ นถงึ พรหมโลก เสยี งประกาศดงั กลา่ วไดด้ ังอยา่ งชดั เจน ถงึ กบั ทําใหช้ าวจติ ตนครผสู ้ ดับฟังมองเห็นเหมอื นอยา่ ง เป็ นภาพของผมู ้ ฤี ทธแ์ิ สดงฤทธใ์ิ นลกั ษณะตา่ ง ๆ ดงั กลา่ ว ใหด้ เู ฉพาะหนา้ ชาวจติ ตนครบางคน สงสยั วา่ เป็ นไปไดห้ รอื จะเป็ นการเลน่ กลใหด้ กู ระมงั เหมอื นอยา่ งภาพยนตรอ์ นิ เดยี บางเรอื่ งแสดง ฤทธติ์ า่ ง ๆ ไดเ้ หมอื นกัน การแสดงฤทธบ์ิ างอยา่ งก็แสดงไดส้ นทิ บางอยา่ งก็ไมส่ นทิ คนดภู าพยนตร์ จับได ้ เพราะมองเห็นเครอ่ื งอปุ กรณ์บางอยา่ ง ไดม้ เี สยี งประกาศขนึ้ เหมอื นอยา่ งรจู ้ ติ ใจ วา่ อทิ ธวิ ธิ ี ของผมู ้ สี มาธอิ ยา่ งสงู มใิ ชเ่ ป็ นการเลน่ กลหรอื เหมอื นอยา่ งหนังอนิ เดยี แตเ่ ป็ นการแสดงไดจ้ รงิ และ ทเ่ี ขา้ ใจวา่ เป็ นการเหนอื ธรรมชาตนิ ัน้ ก็อาจเหนอื ธรรมชาตขิ องจติ สามัญจรงิ แตเ่ ป็ นธรรมชาติ ธรรมดาของอทิ ธจิ ติ คอื จติ ทมี่ อี ทิ ธิ หมายถงึ สมาธจิ ติ อยา่ งสงู เหมอื นอยา่ งชา่ งฝีมอื ทําสง่ิ ทเี่ ป็ น ฝี มอื ของตนไดอ้ ยา่ งปรกตธิ รรมดา ไมร่ สู ้ กึ วา่ เป็ นการยากผดิ ธรรมดาอยา่ งไร แตค่ นทไ่ี มใ่ ชช่ า่ งก็ทํา ไมไ่ ด ้ ฉะนัน้ จงึ ไดม้ กี ารแสดงภาพชา่ งใหด้ เู ป็ นขอ้ คดิ เปรยี บเทยี บ นค้ี อื จติ ตาภนิ หิ ารเพอื่ อทิ ธวิ ธิ ี นับเป็ นวชิ ชาที่ ๓

๑๑๐ จติ ตาภนิ หิ ารที่ ๔ ทพิ โสต ขอ้ ท่ี ๑๐ เมอ่ื ภาพอปุ มาอทิ ธวิ ธิ ผี า่ นไปแลว้ ภาพอกี หมหู่ นง่ึ ก็มาปรากฏพรอ้ มกบั เสยี ง นับวา่ แปลก กวา่ ภาพอน่ื ๆ ทผ่ี า่ นมาแลว้ ซง่ึ เป็ นภาพนง่ิ มแี ตเ่ สยี งอธบิ ายทป่ี ระกาศดงั ขนึ้ คอื ปราฏกภาพคน เดนิ ทางไปถงึ สถานทใี่ กลเ้ มอื งแหง่ หนงึ่ ไดย้ นิ เสยี งตา่ ง ๆ คอื เสยี งกลอง เสยี งตะโพน เสยี งสงั ข์ เสยี งบณั เฑาะว์ เสยี งมโหระทกึ เขาก็รวู ้ า่ อยา่ งนเี้ สยี งกลอง อยา่ งนเ้ี สยี งตะโพน ดงั นเี้ ป็ นตน้ ขณะนัน้ ภาพคนเดนิ ทางกับเสยี งทเี่ ขาไดย้ นิ ปรากฏดงั ขน้ึ พรอ้ มกัน แตเ่ สยี งนัน้ ดังขน้ึ แผว่ ๆ แตฟ่ ัง ชดั เจนไดย้ นิ ท่ัวกัน และไดม้ เี สยี งดังประกาศขน้ึ วา่ นแ่ี หละเป็ นภาพเปรยี บเทยี บกับ “จติ ตาภนิ หิ าร” คอื อภนิ หิ ารของจติ ทเี่ ป็ นสมาธแิ น่วแน่ บรสิ ทุ ธ์ิ ซงึ่ ใหม้ ที พิ โสตธาตุ ฟังเสยี งตา่ ง ๆ ไดย้ ง่ิ กวา่ มงั ส โสตธาตมุ ากนัก เมอ่ื ทําสมาธจิ นไดส้ มาธแิ น่วแน่บรสิ ทุ ธจิ์ รงิ แลว้ นอ้ มจติ นัน้ ไปเพอ่ื ไดย้ นิ เสยี ง ก็จะ บังเกดิ หทู พิ ยพ์ เิ ศษของจติ ขนึ้ เรยี กวา่ “ทพิ โสตธาต”ุ แปลวา่ “หทู พิ ย”์ ฟังเสยี งได ้ ๒ อยา่ ง คอื เสยี งทพิ ยแ์ ละเสยี งมนุษย์ หรอื เสยี งในทไ่ี กลและเสยี งในทใ่ี กล ้ เสยี งประกาศทด่ี งั ขน้ึ นัน้ ไดอ้ ธบิ ายตอ่ ไปวา่ ขอใหท้ กุ คนทราบวา่ อนั โสตธาตคุ อื หนู ัน้ มใิ ชม่ แี ตห่ ู ของกายเนอื้ ทเี่ ป็ นมงั สโสตธาตอุ ยา่ งเดยี ว ยังมหี ขู องจติ อกี ดว้ ย จติ ใจสามญั ไมป่ รากฏวา่ มหี ูทจ่ี ะได ้ ยนิ อะไรไดเ้ อง ตอ้ งอาศยั หเู นอื้ ของกายเนอ้ื อยโู่ ดยปรกติ แตอ่ นั ทจ่ี รงิ จติ ใจนเ้ี ป็ นตวั ธาตรุ ู ้ อยา่ งน่าอศั จรรย์ เพราะยงั มไิ ดอ้ บรมจงึ ยังไมอ่ าจรอู ้ ะไรตอ่ อะไรได ้ ตอ่ เมอื่ อบรมดแี ลว้ โดยเฉพาะเมอื่ อบรมดว้ ยสมาธอิ ยา่ งสงู ก็อาจรอู ้ ะไรไดส้ ารพัดอยา่ ง รคู ้ ลา้ ยกบั ทรี่ ูเ้ กดิ จากดดู ว้ ยตา ฟังดว้ ยหทู เี ดยี ว เชน่ เมอ่ื นอ้ มใจไป คอื อธษิ ฐานใจวา่ จะรเู ้ สยี งตา่ ง ๆ ก็เกดิ ความรใู ้ นเสยี งตา่ ง ๆ เหมอื นอยา่ งไดย้ นิ เสยี งตา่ ง ๆ นัน้ ดว้ ยหเู นอื้ นนี้ ่ันแหละ คอื เสยี งตา่ ง ๆ จะมาปรากฏอยใู่ นความรู ้ เหมอื นอยา่ งเสยี งทมี่ าปรากฏอยทู่ หี่ เู นอ้ื และเสยี งทมี่ าปรากฏนัน้ มใิ ชเ่ ป็ นเสยี งหลอก เป็ นเสยี งจรงิ ซง่ึ ประมวลเขา้ เป็ น ๒ ประเภท คอื เสยี งทพิ ยแ์ ละเสยี งมนุษย์ กับเสยี งในทไี่ กลและเสยี งในทใี่ กล ้ เสยี งทพิ ยน์ ัน้ คอื เสยี งของอมนุษย์ (ผทู ้ มี่ ใิ ชม่ นุษย)์ นอกจากสตั วด์ ริ ัจฉานทัง้ หลาย ไดแ้ กเ่ สยี งของ เทพของเปรตของผเี ป็ นตน้ จําพวกอทสิ สมานกาย (มกี ายไมป่ รากฏ) ซง่ึ เป็ นพวกอปุ ปาตกิ กําเนดิ (เกดิ ผดุ ขน้ึ มาทเี ดยี ว) เสยี งมนุษยค์ อื เสยี งมนุษยร์ วมทัง้ เสยี งสตั วด์ ริ ัจฉานทัง้ หลาย และเสยี งของ โลกธาตทุ ัง้ หลาย เชน่ เสยี งลมเสยี งนํ้า เสยี งฟ้ารอ้ งเป็ นตน้ อกี อยา่ งหนงึ่ เสยี งทพิ ยก์ ็คอื เสยี งที่ ละเอยี ดเกนิ วสิ ยั ทหี่ มู นุษยส์ ามัญจะฟังไดย้ นิ เสยี งมนุษยค์ อื เสยี งหยาบทหี่ สู ามัญฟังไดย้ นิ เสยี ง เหลา่ นที้ ัง้ ในทไ่ี กลในทใี่ กล ้ เมอื่ อธษิ ฐานจติ จะรแู ้ ลว้ ก็จะปรากฏแกค่ วามรเู ้ หมอื นเป็ นเสยี งมา ปรากฏแกห่ นู แี้ หละทกุ อยา่ ง นค้ี อื จติ ตาภนิ หิ าร เพอื่ ทพิ โสต นับเป็ นวชิ ชาที่ ๔ จติ ฝึกได ้ อบรมได ้ ใหม้ อี านุภาพยงิ่ ใหญด่ งั กลา่ วยังทําได ้ ดังนัน้ การฝึกจติ อบรมจติ จงึ ควรเป็ นสง่ิ ท่ี ผมู ้ ปี ัญญาทัง้ หลายไมค่ วรไมส่ นใจ แตค่ วรใหค้ วามสนใจในการจะอบรมจติ ของตน หรอื ในการ บรหิ ารจติ ของตนนแี้ หละใหเ้ กดิ ผลดที สี่ ดุ จงึ จะสมควร จติ ตาภนิ หิ ารท่ี ๕ เจโตปรยิ ญาณ ขอ้ ที่ ๑๑ ครัน้ ภาพอปุ มาทพิ โสตผา่ นไป ก็ปรากฏภาพอกี หมหู่ นง่ึ ขน้ึ ทันที เป็ นภาพชายหนุ่มหญงิ สาวผกู ้ ําลงั รักสวยรักงามสอ่ งกระจกดเู งาหนา้ ของตนเองก็มี กําลงั ดเู งาหนา้ ของตนเองอยใู่ นขนั น้ํา ทบ่ี รสิ ทุ ธส์ิ ะอาดใสแจว๋ ก็มี ตา่ งก็รวู ้ า่ มสี ง่ิ อะไรเป้ือนหนา้ ของตนอยหู่ รอื ไมม่ ี ขณะนัน้ ก็ไดม้ เี สยี ง อธบิ ายขนึ้ วา่ ภาพนเี้ ป็ นภาพเปรยี บเทยี บถงึ “จติ ตาภนิ หิ าร” คอื อภนิ หิ ารของจติ ทเ่ี ป็ นสมาธแิ น่วแน่ บรสิ ทุ ธ์ิ ซงึ่ อาจอธษิ ฐานเพอ่ื “เจโตปรยิ ญาณ” กําหนดรใู ้ จของผอู ้ นื่ ได ้ คอื เมอื่ คดิ จะรใู ้ จของผอู ้ น่ื วา่

๑๑๑ ใจเขาเป็ นอยา่ งไร ก็จะรไู ้ ดท้ ันที ดังทมี่ แี สดงไวว้ า่ กําหนดรใู ้ จของบคุ คลอน่ื สตั วอ์ น่ื ดว้ ยใจดังน้ี จติ มรี าคะก็รวู ้ า่ จติ มรี าคะ จติ ปราศจากราคะก็รวู ้ า่ จติ ปราศจากราคะ จติ มโี ทสะก็รวู ้ า่ จติ มโี ทสะ จติ ปราศจากโทสะกร็ วู ้ า่ จติ ปราศจากโทสะ จติ มโี มหะก็รูว้ า่ จติ มโี มหะ จติ ปราศจากโมหะก็รวู ้ า่ จติ ปราศจากโมหะ จติ หอ่ ก็รวู ้ า่ จติ หอ่ จติ ฟ้งุ ก็รวู ้ า่ จติ ฟ้งุ จติ ใหญก่ ็รวู ้ า่ จติ ใหญ่ จติ ไมใ่ หญก่ ็รวู ้ า่ จติ ไม่ ใหญ่ จติ ยง่ิ ก็รวู ้ า่ จติ ยง่ิ จติ ไมย่ ง่ิ ก็รวู ้ า่ จติ ไมย่ งิ่ จติ มสี มาธติ งั้ มน่ั ก็รวู ้ า่ จติ มสี มาธติ งั้ มน่ั จติ ไมม่ สี มาธิ ตงั้ มั่นก็รวู ้ า่ จติ ไมม่ สี มาธติ งั้ ม่นั จติ พน้ ก็รวู ้ า่ จติ พน้ จติ ไมพ่ น้ ก็รวู ้ า่ จติ ไมพ่ น้ เสยี งอธบิ ายไดข้ ยายความตอ่ ไปอกี วา่ จติ ของบคุ คลมชี นดิ เงยี บและชนดิ ดัง ชนดิ เงยี บนัน้ คอื สงบ อยเู่ ฉย ๆ ตวั ของเจา้ ของจติ เองกร็ จู ้ ักจติ ของตนเองไมไ่ ดเ้ หมอื นกนั บางทนี กึ วา่ วมิ ตุ เิ สยี แลว้ ก็มี แต่ ความจรงิ ยงั ไมว่ มิ ตุ ิ ชนดิ ดงั นัน้ คอื ทก่ี ําลังมอี ารมณ์และกเิ ลส ไดแ้ กจ่ ติ ทก่ี ําลงั คดิ พลา่ นอยู่ มคี วาม ยนิ ดยี นิ รา้ ยอยใู่ นเรอื่ งตา่ ง ๆ ทกี่ ําลงั คดิ นัน้ หรอื แมจ้ ติ ทก่ี ําลังคดิ อะไรอยู่ จติ เงยี บเป็ นเหมอื นน้ํา นง่ิ สว่ นจติ ดงั เป็ นเหมอื นอยา่ งน้ําทกี่ าํ ลงั มคี ลนื่ คําโบราณมวี า่ “น้ํานงิ่ ไหลลกึ ” จติ เงยี บจงึ รู ้ ยาก แตท่ า่ นผมู ้ เี จโตปรยิ ญาณก็รไู ้ ด ้ สว่ นจติ ดงั นัน้ ถา้ ดังมาก คอื ขณะทมี่ อี ารมณ์และกเิ ลสแรง แสดงออกมาทางสายตาสหี นา้ และอาการทางกายอนื่ ๆ ใคร ๆ ก็รไู ้ ดว้ า่ คน ๆ นกี้ ําลังรักกําลงั ชงั กําลังหลง ก็หมายถงึ จติ นัน้ เองวา่ กําลังเป็ นอยา่ งไร เพราะคนจะเป็ นอยา่ งไรนัน้ ก็คอื จติ เป็ นอยา่ งไร ดังเชน่ เมอื่ จติ โกรธก็เรยี กวา่ คนโกรธ ทกุ ๆ คนจงึ ขน้ึ อยแู่ กจ่ ติ ของตนเอง ถา้ จติ ดงั นอ้ ยคอื คดิ อยใู่ น ใจเทา่ นัน้ มคี วามระมดั ระวงั ไมแ่ สดงออกมาทางสหี นา้ สายตาเป็ นตน้ คนอนื่ ก็รยู ้ าก แตท่ า่ นผมู ้ ญี าณ นจ้ี ะรไู ้ ดเ้ สมอ จติ เงยี บยังรไู ้ ด ้ ไฉนจติ ดังจะไมร่ ู ้ เพราะจติ น้ี เมอื่ คดิ จะดังเสมอ เพราะเมอื่ คดิ ก็มคี ลน่ื มกี ระแสแผอ่ อกมา เหมอื นอยา่ งน้ํามคี ลนื่ มกี ระแสคลน่ื แผอ่ อกเป็ นวงกวา้ ง ก็ยอ่ มมากระทบจติ ที่ ใกลเ้ คยี งอยโู่ ดยปรกติ แตเ่ พราะเป็ นจติ ทไี่ มไ่ ดอ้ บรมจงึ ไมร่ ู ้ อยา่ วา่ แตเ่ สยี งจติ เลย แมแ้ ตเ่ สยี งปาก ทด่ี งั เขา้ หจู รงิ ๆ จติ ทไี่ มไ่ ดอ้ บรมยงั ฟังไมร่ ู ้ หรอื ไมร่ ฟู ้ ัง นคี้ อื จติ ตาภนิ หิ าร เพอ่ื เจโตปรยิ ญาณ นับเป็ นวชิ ชาที่ ๕ การอบรมจติ จงึ เป็ นสง่ิ พงึ ทําอยา่ งยง่ิ ผอู ้ บรมจติ ตนเองไวเ้ สมอ ใหเ้ ป็ นจติ ทรี่ ยู ้ งิ่ ขน้ึ เสมอ จะไดร้ ับผล ดว้ ยตนเองตามควรแกค่ วามปฏบิ ตั ิ จติ ตาภนิ หิ ารที่ ๖ ปพุ เพนวิ าสานสุ สตญิ าณ ขอ้ ท่ี ๑๒ ตอ่ จากภาพอปุ มาเจโตปรยิ ญาณ จงึ ถงึ ภาพอกี หมหู่ นงึ่ ปรากฏขน้ึ เป็ นภาพหมบู่ า้ นหลาย แหง่ ตดิ ตอ่ กันในจังหวดั หนง่ึ คลา้ ยกบั แผนทจ่ี ังหวดั หรอื แผนทป่ี ระเทศแผนทโ่ี ลก แตแ่ ผนทน่ี ัน้ บอกไดแ้ ตจ่ ดุ ทส่ี าํ คัญ สว่ นภาพทปี่ รากฏนเี้ ห็นเป็ นหมบู่ า้ นเรยี งรายกันอยอู่ ยา่ งชดั เจน ไกลสดุ ลกู ตา จะมองเห็น ดังทที่ างบา้ นเมอื งแบง่ ออกเป็ นหมบู่ า้ น ตําบล อําเภอ จังหวดั บางคราวก็รวมหลาย จังหวดั เขา้ เป็ นภาค เป็ นประเทศ แตล่ ะประเทศก็เรยี งรายตดิ ตอ่ กัน ลักษณะของบคุ คลบา้ นเรอื น และสงิ่ ตา่ ง ๆ เหมอื นกันคลา้ ยกันก็มี แตกตา่ งกันก็มี หลายหลากมากมาย ครัน้ แลว้ ไดม้ องเห็น บคุ คลชายหญงิ ผอู ้ ยใู่ นหมบู่ า้ นแหง่ หนงึ่ แตล่ ะคนมกี จิ ธรุ ะอยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ เดนิ ทางออกจากบา้ น ของตนไปสบู่ า้ นอน่ื แลว้ ก็ออกจากบา้ นนัน้ ไปยังบา้ นอน่ื ตอ่ ไปอกี เดนิ ทางไปดว้ ยเทา้ บา้ ง ดว้ ย ยานพาหนะตา่ ง ๆ บา้ ง ครัน้ แลว้ จงึ เดนิ ทางกลบั มาสบู่ า้ นของตน ทกุ คนตา่ งก็จําไดว้ า่ เราออกจาก บา้ นของตนไปยงั บา้ นโนน้ ไดย้ นื น่ัง พดู อยา่ งนัน้ ๆ ในบา้ นนัน้ ครัน้ แลว้ ไดต้ อ่ จากบา้ นนัน้ ไปบา้ น โนน้ ๆ แมใ้ นบา้ นเหลา่ นัน้ เราก็ไดย้ นิ เราก็ไดน้ ่ัง พดู นงิ่ อยา่ งนัน้ ๆ จนถงึ กลับมาสบู่ า้ นของตน ณ บดั นี้ ชาวจติ ตนครไดม้ องเห็นทกุ คนในภาพ เดนิ ทางจากบา้ นหนง่ึ ไปยงั บา้ นหนง่ึ กันอยเู่ รอ่ื ยไป หยดุ อยชู่ วั่ ครู่ เพอื่ ทําธรุ กจิ หรอื พักเหนอ่ื ยเทา่ นัน้ ไมม่ ที จ่ี ะหยดุ อยไู่ ดน้ าน

๑๑๒ ขณะนัน้ ไดม้ เี สยี งประกาศขนึ้ วา่ ภาพนแ้ี สดงถงึ จติ ตภนิ หิ ารหรอื อภนิ หิ ารของจติ ทเ่ี ป็ นสมาธแิ น่วแน่ บรสิ ทุ ธิ์ ซงึ่ มอี ภนิ หิ ารคอื “กําหนดนําออกไป” คอื อธษิ ฐานนอ้ มไปเพอ่ื “ปพุ เพนวิ าสานุสสตญิ าณ” ความรรู ้ ะลกึ นวิ าสคอื บา้ นในปางกอ่ น หมายถงึ ขนั ธด์ ังทเ่ี รยี กวา่ “สกนธกาย” เป็ นทอี่ าศยั อยใู่ นปาง กอ่ นได ้ ดังทเี่ รยี กกันงา่ ย ๆ วา่ รรู ้ ะลกึ ชาตหิ นหลังได ้ ชาตเิ ดยี วบา้ ง สองชาติ สามชาติ สชี่ าติ หา้ ชาตบิ า้ ง สบิ ชาติ ยสี่ บิ ชาติ สามสบิ ชาติ สส่ี บิ ชาติ หา้ สบิ ชาตบิ า้ ง รอ้ ยชาติ พันชาติ แสนชาตบิ า้ ง สงั วฏั กปั ชาตเิ ป็ นเอนกบา้ ง ววิ ฏั กปั ชาตเิ ป็ นเอนกบา้ ง สงั วฏั ววิ ฏั กปั ชาตเิ ป็ นเอนกบา้ ง วา่ ในชาตโิ นน้ เรามชี อ่ื โคตร วรรณ อาหาร เสวยสขุ ทกุ ข์ มที ส่ี ดุ แหง่ อายอุ ยา่ งน้ี ๆ เคลอื่ นจากชาตนิ ัน้ แลว้ บงั เกดิ ขน้ึ ในชาตโิ นน้ แมใ้ นชาตนิ ัน้ เราก็มชี อื่ โคตร เป็ นตน้ อยา่ งน้ี ๆ เราเคลอ่ื นจากชาตนิ ัน้ แลว้ จงึ บัง เกดิ ขน้ึ ในชาตนิ ี้ ระลกึ ไดถ้ งึ นวิ าสในหนหลงั ไดพ้ รอ้ มทัง้ อาการและเรอ่ื งราวเป็ นเอนกอยา่ งนี้ เสยี งชแี้ จงนัน้ ไดก้ ลา่ วตอ่ ไปวา่ อกี อยา่ งหนง่ึ ก็เหมอื นอยา่ งเรานกึ ระลกึ ไดถ้ งึ เมอื่ วานนีว้ านซนื น้วี า่ เราไดท้ ําอะไร ในเรอื่ งอะไรบา้ ง สดุ แตค่ วามจําไดข้ องเรา ความระลกึ ไดถ้ งึ หนหลังนเี้ รยี กวา่ “อนุสต”ิ ถา้ ไดส้ มาธอิ ยา่ งแน่วแน่บรสิ ทุ ธ์ิ จะระลกึ ถงึ หนหลังไดไ้ กลนัก หากจะถามวา่ ระลกึ ไดจ้ าก อะไร ก็ตอบวา่ จากความจําเหตกุ ารณ์อดตี ของตนทบี่ ันทกึ ไวแ้ ลว้ ในจติ สว่ นลกึ จากเหตกุ ารณท์ ตี่ น ไดป้ ระสบมาจรงิ ในอดตี ทกุ คนมบี นั ทกึ นอี้ ยพู่ รอ้ มในจติ นแี้ ลว้ แตไ่ มม่ อี นุสตทิ จ่ี ะระลกึ ขนึ้ มาได ้ เพราะขาดสมาธดิ งั กลา่ ว นค้ี อื จติ ตาภนิ หิ าร เพอ่ื ปพุ เพนวิ าสานุสสตญิ าณ นับเป็ น วชิ ชาท่ี ๖ การอบรมสมาธเิ ป็ นสงิ่ ไมค่ วรขาด สําหรับผปู ้ รารถนาจะมจี ติ ทปี่ ระกอบดว้ ยอนสุ ตดิ งั กลา่ ว และ สําหรับผทู ้ ป่ี รารถนาจะมจี ติ ทต่ี งั้ มนั่ อยใู่ นความสงบ ไมส่ นั่ ไหวคลอนแคลนไปตามอํานาจสง่ิ มา กระทบทัง้ หลาย ทัง้ ทดี่ แี ละทช่ี วั่ อบรมสมาธใิ หเ้ กดิ ไดเ้ พยี งใด กจ็ ะไดร้ ับรสแหง่ ความสงบสขุ ของ สมาธเิ พยี งนัน้ จติ ตาภนิ หิ ารท่ี ๗ ทพิ จกั ษุ หรอื จตุ ปู ปาตญาณ ขอ้ ที่ ๑๓ ครัน้ ภาพอปุ มาปพุ เพนวิ าสญาณผา่ นพน้ ไป ก็ถงึ ภาพอกี หมหู่ นง่ึ เป็ นภาพอาคารหลายชนั้ ตงั้ อยกู่ ลางถนนสามแพรง่ แหง่ หนง่ึ คนทัง้ หลายกําลงั เดนิ เขา้ ไปในอาคารก็มี กําลังเดนิ ออกมาก็มี กําลังเดนิ อยตู่ ามวถิ ถี นนกต็ าม คนผทู ้ ย่ี นื อยตู่ รงนัน้ ยอ่ มจะมองเห็นไดถ้ นัดวา่ คนเหลา่ นเี้ ขา้ ไปสู่ อาคาร คนเหลา่ นอี้ อกจากอาคาร คนเหลา่ นเี้ ดนิ อยตู่ ามวถิ ถี นน เชน่ เดยี วกับทช่ี าวจติ ตนครมองเห็น อยบู่ ัดนี้ ไดม้ เี สยี งประกาศขนึ้ ในขณะนัน้ วา่ ภาพทท่ี า่ นทัง้ หลายมองเห็นอยนู่ ้ี เปรยี บเทยี บกับ “จติ ตาภนิ หิ าร” คอื อภนิ หิ ารของจติ ทเี่ ป็ นสมาธอิ ยา่ งแน่วแน่บรสิ ทุ ธิ์ ซง่ึ อาจอธษิ ฐานเพอื่ “ทพิ จักข”ุ หรอื “ทพิ จักษุ” คอื “ตาทพิ ย”์ มองเห็น “จตุ ิ และ อปุ บตั ”ิ วา่ “เป็ นไปตามกรรม” ของสตั วท์ ัง้ หลาย ซงึ่ เรยี กอกี ชอ่ื หนง่ึ วา่ “จตุ ปู ปาตญาณ ความรจู ้ ตุ แิ ละอปุ บัต”ิ แตก่ อ่ นอนื่ ขออธบิ ายคําบางคํา คอื “อภนิ หิ าร” แปลวา่ “ความนํา (ใจ) ไปเฉพาะ” มคี ําทใี่ ชค้ กู่ นั คอื “อภนิ นิ นามะ ความนอ้ ม (ใจ) ไปเฉพาะ” ไดแ้ กอ่ ธษิ ฐานใจ คอื ตงั้ ใจปรารถนาผลอยา่ งใดอยา่ ง หนง่ึ เชน่ ในขอ้ นต้ี ัง้ ใจปรารถนาใหเ้ กดิ ตาทพิ ยม์ องเห็น “วญิ ญาณ” ของคนทตี่ ายไปวา่ ไปขา้ งไหน มองเห็นไดถ้ นัดชดั เจนวา่ ขณะทคี่ นกําลังตายนัน้ “วญิ ญาณจตุ ิ คอื เคลอื่ น” ออกจากรา่ งไปเมอื่ ไร และอปุ บตั ิ คอื เขา้ ถงึ รา่ งใหมเ่ มอ่ื ไร เหมอื นอยา่ งเห็นดว้ ยตาเนอ้ื คําวา่ “จตุ ”ิ จงึ เทา่ กบั ตาย คําวา่ “อปุ บัต”ิ จงึ เทา่ กับเกดิ นั่นเอง บางคนนําไปใชผ้ ดิ คอื ใชค้ ําวา่ จตุ ใิ นความหมายวา่ เกดิ ในทนี่ ขี้ อยมื

๑๑๓ คําวา่ “วญิ ญาณ” มาใชต้ ามทคี่ นท่ัวไปใชแ้ ละเขา้ ใจกนั แตใ่ นพระสตู รทา่ นใชค้ ําวา่ “สตั ว”์ คอื สตั ว์ จตุ ิ สตั วอ์ ปุ บตั ิ คําวา่ สตั วน์ มี้ ใิ ชห่ มายเฉพาะสตั วด์ ริ ัจฉานทใ่ี ชพ้ ดู หมายถงึ กนั แตห่ มายถงึ ทัง้ มนุษย์ ทัง้ ดริ ัจฉานทัง้ เทวดามารพรหมภตู ผิ ปี ีศาจทัง้ หมดบรรดาทย่ี ังตอ้ งเวยี นวา่ ยตายเกดิ อยู่ เมอื่ รา่ งกาย นตี้ าย “สตั ว”์ ผยู ้ ดึ รา่ งกายนอี้ ยกู่ ็ “จตุ ”ิ คอื เคลอื่ นออกจากรา่ งนไี้ ป “อปุ บัต”ิ คอื เขา้ ถงึ รา่ งใหม่ เมอ่ื สตั วเ์ คลอ่ื นออกไป รา่ งเกา่ ก็ตายทันที และเมอื่ สตั วเ์ ขา้ ถงึ รา่ งใหม่ รา่ งใหมก่ ็เกดิ ทันที รา่ งทย่ี ดึ อาศยั อยขู่ องสตั ว์ จงึ เทา่ กบั เป็ นอาคารบา้ นเรอื นสาํ หรับอยอู่ าศยั ของคนเรานแ้ี หละ ทา่ นจงึ เรยี กในจติ ตาภนิ หิ าร วชิ ชาท่ี ๖ วา่ “นวิ าส” แปลวา่ ทอี่ ยู่ เรอื นรา่ งของเราทกุ ๆ คนนอี้ ัน ประกอบดว้ ยนามและรปู หรอื กายและใจ (สว่ นทเี่ ป็ นอาการ) ยอ่ มเป็ นนวิ าสของสตั ว์ เป็ นสงิ่ ทม่ี เี กดิ มตี าย สว่ นสตั วเ์ ป็ นสง่ิ ทไ่ี มต่ าย ยงั ไปเกดิ อกี ตามกรรมดกี รรมชวั่ ทส่ี ตั วท์ ําไวเ้ อง ในทกุ ๆ คนมสี ตั ว ภาพอยดู่ ว้ ยกนั คอื “เรา” นแี้ หละ และทเ่ี รยี กกันในบางโอกาสวา่ “วญิ ญาณ” โดยมากเรยี กวา่ “จติ ต”์ บา้ ง เรยี กวา่ “อตั ตา” หรอื “อาตมนั ” บา้ ง ทกุ คนจงึ ควรรักษาตวั เรา ฝึกตัวเรานแ้ี หละใหด้ ี ดว้ ยใหล้ ะกรรมชว่ั ประกอบกรรมทดี่ อี ยเู่ สมอ จติ ตาภนิ หิ ารที่ ๗ ทพิ จกั ษุ (ตอ่ ) เสยี งอธบิ ายไดก้ ลา่ วตอ่ ไปวา่ อนั ทจี่ รงิ ทพิ จักษุ คอื ตาทพิ ย์ ก็เป็ นความรอู ้ ยา่ งหนง่ึ แตเ่ ป็ นความรู ้ แจม่ แจง้ อยา่ งเห็นดว้ ยตาเนอ้ื โดยเฉพาะรจู ้ ตุ ิ (ความเคลอื่ นออกจากรา่ งเกา่ ) และรอู ้ ปุ บัติ (ความ เขา้ ถงึ รา่ งใหม)่ ของสตั วท์ ัง้ หลาย จงึ เรยี กวา่ “จตุ ปู ปาตญาณ ความรคู ้ วามเคลอ่ื นและความเขา้ ถงึ ” องคพ์ ระบรมครไู ดท้ รงอธบิ ายถงึ ญาณขอ้ นไี้ วว้ า่ ผทู ้ มี่ จี ติ ตงั้ ม่ันเป็ นสมาธแิ น่วแน่บรสิ ทุ ธผิ์ ดุ ผอ่ ง ไมม่ ี กเิ ลสทที่ ําใหล้ มุ่ ดอน ปราศจากเครอื่ งทเ่ี ขา้ ไปทําใหเ้ ศรา้ หมอง ออ่ น ควรแกก่ ารงาน ตงั้ มั่นไม่ หวน่ั ไหว นํานอ้ มจติ ไปโดยเฉพาะเพอื่ จตุ ปู ปาตญาณ (ความสามารถทนี่ อ้ มนําจติ ไปเพอ่ื รอู ้ ยา่ งนัน้ ได ้ นแ่ี หละคอื อภนิ หิ าร) เขายอ่ มเห็นสตั วท์ ัง้ หลายผกู ้ ําลงั จตุ อิ ปุ บตั กิ ันอยดู่ ว้ ยทพิ จกั ษุอันบรสิ ทุ ธิ์ ลว่ งจักษุของมนุษย์ ยอ่ มรสู ้ ตั วท์ ัง้ หลายผกู ้ ําลงั จตุ อิ ปุ บัตอิ ยนู่ ัน้ บา้ งก็เลว หรอื ดี บา้ งก็มวี รรณดี หรอื มวี รรณทราม บา้ งก็ไปดี หรอื ไปชวั่ วา่ เขา้ ถงึ ภาวะตา่ ง ๆ กนั ตามกรรม ดงั น้ี สตั วเ์ หลา่ นหี้ นอ ประกอบดว้ ยกายทจุ รติ วจที จุ รติ มโนทจุ รติ ดา่ วา่ คนดคี นประเสรฐิ ทัง้ หลาย เป็ นมจิ ฉาทฐิ ิ สมาทาน กรรมของมจิ ฉาทฐิ ิ กายแตกทําลายตายไป เขา้ ถงึ อบาย (ภพทไ่ี รค้ วามเจรญิ ) ทคุ ติ (คตชิ ว่ั ) วนิ บิ าต (ภพทต่ี กตํา่ ) นริ ยะ (นรก) สว่ นสตั วเ์ หลา่ นหี้ นอ ผปู ้ ระกอบดว้ ยกายสจุ รติ วจสี จุ รติ มโนสจุ รติ ไมด่ า่ วา่ คนดคี นประเสรฐิ ทัง้ หลาย เป็ นสมั มาทฐิ ิ สมาทานกรรมของสมั มาทฐิ ิ กายแตกทําลายตายไป เขา้ ถงึ สคุ ติ (คตดิ )ี โลกสวรรค์ เสยี งอธบิ ายไดก้ ลา่ วเนน้ วา่ ก็เห็นเหมอื นอยา่ งภาพอปุ มานัน้ แหละ คอื เหมอื นเห็นคนทัง้ หลายเดนิ เขา้ เดนิ ออกอาคารกันอยบู่ า้ ง เดนิ อยตู่ ามถนนบา้ ง และรดู ้ ว้ ยวา่ เมอ่ื จตุ คิ อื เคลอื่ นออกจากรา่ งเกา่ แลว้ ก็ไปเขา้ รา่ งใหมท่ ดี่ หี รอื เลวตา่ ง ๆ กนั ตามกรรม ทพิ จักษุหรอื ญาณขอ้ นจ้ี งึ รเู ้ ห็นสองอยา่ ง ไดแ้ กร่ เู ้ ห็นจตุ แิ ละอปุ บตั กิ บั รเู ้ ห็นกรรม ฉะนัน้ ใครทตี่ อ้ งการรจู ้ กั กรรมจรงิ ๆ ดว้ ยปัญญาตนเอง ก็ควร ทําสมาธจิ รงิ ๆ จนไดท้ พิ จักษุ ก็จะรกู ้ รรมไดด้ ว้ ยตนเอง เพราะเกย่ี วแกผ่ ลทจ่ี ะเกดิ ขนึ้ ขา้ มภพขา้ ม ชาติ และจะตอ้ งอาศัยญาณขอ้ กอ่ นตามภาพอปุ มา “ปพุ เพนวิ าสานุสสตญิ าณ ความรรู ้ ะลกึ นวิ าสคอื บา้ นในปางกอ่ น” ชว่ ยดว้ ย เมอ่ื รรู ้ ะลกึ ยอ้ นหลังไปมาก ๆ ประกอบกบั มาไดท้ พิ ยจกั ษุประกอบเขา้ อกี ก็จะไดญ้ าณในกรรมอยา่ งประจักษ์ชดั

๑๑๔ สว่ นภาพคนทก่ี ําลงั เดนิ อยตู่ ามถนนไมเ่ ขา้ ออกอาคารนัน้ เป็ นภาพอปุ มาแหง่ สตั วจ์ ําพวกหนง่ึ ทย่ี งั ไมเ่ คลอื่ น ยงั ดําเนนิ อยใู่ นภพชาตปิ ัจจบุ นั ของตน และสตั วจ์ ําพวกทเี่ คลอ่ื นออกไปแลว้ แตย่ ังไม่ เขา้ ถงึ ภพชาตทิ แี่ น่นอน ดังทเ่ี รยี กวา่ “สมั ภเวสี ผแู ้ สวงหาสมภพ (ทเ่ี กดิ )” คอื ยงั ไมเ่ ขา้ ไปสอู่ าคาร อันจะเป็ นนวิ าสประจําของตน หรอื เหมอื นอยา่ งผทู ้ อ่ี พยพจากถนิ่ เกา่ เดนิ ทางเรร่ อ่ นอยู่ ยังไมไ่ ดถ้ นิ่ ที่ จะตงั้ หลกั ฐานลงใหม่ นค้ี อื จติ ตาภนิ หิ าร เพอื่ ทพิ จักษุ หรอื จตุ ปู ปาตญาณ นับเป็ นวชิ ชาท่ี ๗ ขอ้ นแี้ สดงถงึ สจั จะประการหนง่ึ วา่ ขน้ึ ชอ่ื วา่ ภพชาตแิ ลว้ จะตอ้ งมกี ารเขา้ ถงึ คอื เกดิ และการ เคลอื่ นออกคอื ตายทัง้ หมด ไมม่ ภี พชาตทิ ตี่ งั้ อยเู่ ทยี่ งตลอดนริ ันดรกาล ตา่ งแตเ่ ร็วกบั ชา้ ทเ่ี ร็วมาก เชน่ ภพชาตขิ องสตั วด์ ริ ัจฉานบางชนดิ ทชี่ า้ มากไดแ้ กภ่ พชาตขิ องพรหม ทกุ ผเู ้ มอื่ ยังมสี มทุ ัยคอื กเิ ลสเป็ นเหตใุ หเ้ กดิ ก็ตอ้ งจตุ จิ ากภพชาตหิ นง่ึ และอปุ บัตใิ นอกี ภพชาตหิ นง่ึ อยเู่ รอ่ื ยไปนับไมถ่ ว้ น ชาติ เป็ นไปตามกรรม จงึ เป็ นเหมอื นวง่ิ วนอยใู่ นวงกลม คอื วง่ิ จากจดุ เดมิ แลว้ ก็มาหาจดุ เดมิ อกี ในวง ของจตุ แิ ละอปุ บตั นิ เี้ ทา่ นัน้ จงึ เรยี กวา่ สงั สารวฏั แปลวา่ วนแหง่ การวง่ิ เวยี น ระหวา่ งน้ี เรยี กวา่ สตั ว์ หรอื “เรา” หรอื จะเรยี ก วญิ ญาณ จติ อตั ตา อาตมัน หรอื อะไรก็สดุ แตจ่ ะเรยี ก ครัน้ เมอื่ ปฏบิ ัตใิ น มรรคมอี งค์ ๘ ละสมทุ ัยไดด้ ว้ ยญาณทจ่ี ะกลา่ วตอ่ ไป จงึ จะตดั วฏั ฏะคอื วนดงั กลา่ วได ้ และสนิ้ ภาวะ เป็ นสตั ว์ สน้ิ สมมตุ ิ บัญญัตวิ า่ อะไรทัง้ สนิ้ หากจะเรยี กก็เรยี กไดว้ า่ “พทุ ธะ ผรู ้ ”ู ้ ซง่ึ เป็ นผพู ้ น้ แลว้ จติ ตาภนิ หิ ารท่ี ๘ อาสวกั ขยญาณ ขอ้ ที่ ๑๔ เสยี งประกาศไดด้ งั ขน้ึ ตอ่ ไปวา่ ตอ่ ไปนจี้ ะเป็ นภาพชดุ สดุ ทา้ ย แสดงโดย อปุ มา เปรยี บเทยี บใหเ้ ห็นจติ ตาภนิ หิ ารอันสาํ คญั ยอดเยย่ี ม เป็ นสดุ ยอดแหง่ จติ ตาภนิ หิ ารทัง้ ปวง ขอใหท้ า่ นทัง้ ปวงตงั้ ตาตงั้ ใจดใู หด้ ี สดุ เสยี งประกาศก็ไดป้ รากฏภาพเทอื กเขาขนึ้ ในทไี่ กลเห็นรําไร เทอื กเขานัน้ คอ่ ย ๆ เลอื่ นเขา้ มาจนเห็นชดั เจน ทซี่ อกเขาแหง่ หนง่ึ นัน้ มสี ระน้ําใหญ่ ใสแจ๋ว ไมข่ นุ่ มัว มองเห็นลงไปถงึ กน้ สระอยา่ งถนัดชดั เจน ขณะนัน้ ก็ปรากฏภาพชายผหู ้ นงึ่ ผมู ้ จี ักษุ ยนื อยทู่ ร่ี งิ ฝ่ัง มองดหู อยโขง่ หอยกาบ กอ้ นกรวด สะเก็ดหนิ ฝงู ปลา เคลอ่ื นไหวบา้ ง หยดุ อยบู่ า้ ง ชาวจติ ตนครก็ พากนั มองเห็นชดั เจนเหมอื นอยา่ งไปยนื ดอู ยทู่ รี่ มิ ฝั่งสระใหญท่ ซี่ อกเขานัน้ ดว้ ยตนเอง ทันใดนัน้ ไดม้ ี เสยี งประกาศวา่ ขอใหท้ กุ ๆ คนตัง้ ใจฟังพระสรุ เสยี งแหง่ องคพ์ ระบรมครดู ว้ ยความเคารพ ลําดบั นัน้ พระสรุ เสยี งอนั ไพเราะไดด้ ังขน้ึ ชดั เจน เป็ นทรี่ สู ้ กึ ระรน่ื โสตประสาทของทกุ คน ไมด่ ังไม่ คอ่ ย พอเหมาะพอดี ซาบซงึ้ เขา้ ถงึ ใจ เย็นระรนื่ ชนื่ บาน เหมอื นอากาศเย็นสบายทพ่ี ัดโชยมาใน คราวรอ้ น หรอื เหมอื นอยา่ งนํ้าฝนทพิ ยโ์ ปรยปรายลงมาแผว่ ๆ ดับความรอ้ นรมุ่ กายใจของสตั วโลก ทัง้ ปวง ดังตอ่ ไปน้ี \"ผทู ้ เ่ี มอื่ มจี ติ เป็ นสมาธแิ น่วแน่บรสิ ทุ ธผ์ิ อ่ งสะอาดสมาํ่ เสมอ ไมม่ ลี มุ่ ดอน ปราศจาก อปุ กเิ ลสเครอ่ื งเศรา้ หมอง ออ่ นสลวย ควรแกก่ ารงาน ตงั้ ม่ัน ไมห่ วนั่ ไหวอยา่ งนัน้ ยอ่ มนํา ยอ่ มนอ้ ม จติ ไปเฉพาะเพอื่ อาสวกั ขยญาณ (ความหยัง่ รเู ้ ป็ นเหตสุ น้ิ ไปแหง่ อาสวะ) ยอ่ มรตู ้ ามทเ่ี ป็ นจรงิ วา่ น้ี ทกุ ข์ นส้ี มทุ ัยเหตใุ หเ้ กดิ ทกุ ข์ นน้ี โิ รธความดับทกุ ข์ นป้ี ฏปิ ทาขอ้ ปฏบิ ตั ใิ หถ้ งึ ความดับทกุ ข์ นอี้ าสวะ นส้ี มทุ ัยเหตใุ หเ้ กดิ อาสวะ นนี้ โิ รธความดบั อาสวะ น้ปี ฏปิ ทาขอ้ ปฏบิ ตั ใิ หถ้ งึ ความดบั อาสวะ เมอื่ รอู ้ ยู่ เห็นอยอู่ ยา่ งน้ี จติ ยอ่ มพน้ จาก กามสวะ ภวาสวะ อวชิ ชาสวะ เมอื่ พน้ แลว้ ก็มญี าณหยั่งรูว้ า่ “พน้ แลว้ ” ยอ่ มรวู ้ า่ “ชาตสิ นิ้ แลว้ จบพรหมจรรยค์ อื การปฏบิ ตั อิ ยา่ งสงู สดุ แลว้ กรณยี ะคอื กจิ ทค่ี วรทํา เสร็จแลว้ ไมม่ กี จิ อนื่ เพอื่ ความเป็ นอยา่ งนอี้ กี ” อปุ มาเหมอื นอยา่ งสระนํ้าใหญท่ ซี่ อกเขา มนี ้ําใสแจว๋ ไมข่ นุ่ บรุ ษุ มจี ักษุยนื อยทู่ ฝ่ี ั่งสระนัน้ พงึ เห็นหอยโขง่ หอยกาบบา้ ง กอ้ นกรวดสะเก็ดหนิ บา้ ง ฝงู ปลา

๑๑๕ บา้ ง เขยอ้ื นเคลอ่ื นไหวไปบา้ ง หยดุ อยกู่ บั ทบ่ี า้ ง ยอ่ มคดิ อยใู่ นใจวา่ หว้ งน้ํานใ้ี สแจว๋ ไมข่ นุ่ หอยโขง่ หอยกาบ กอ้ นกรวดสะเกด็ หนิ และฝงู ปลาเหลา่ น้ี กําลังเคลอื่ นไหวไปบา้ ง หยดุ อยบู่ า้ ง แมน้ คี้ อื สามัญผล (ผลแหง่ สมณคณุ ) ทผี่ ปู ้ ฏบิ ตั เิ ห็นไดเ้ อง ทง่ี ามประณตี กวา่ ผลทัง้ หลายขา้ งตน้ ไมม่ สี ามญั ผลอน่ื ทจ่ี ะยงิ่ กวา่ ประณีตกวา่ สามัญผลขอ้ นี้ ทา่ นทัง้ หลายจงยังความไมป่ ระมาทใหถ้ งึ พรอ้ มเถดิ \" สน้ิ พระสรุ เสยี ง ก็มเี สยี งประกาศขนึ้ วา่ พระพทุ ธาธบิ ายนคี้ อื จติ ตาภนิ หิ าร เพอ่ื อาสวกั ขยญาณ นับเป็ นวชิ ชาท่ี ๘ เป็ นวชิ ชาสงู สดุ การศกึ ษาปฏบิ ัตจิ บสนิ้ เพยี งเทา่ น้ี สดุ เสยี งประกาศ ความสงบได ้ เกดิ ขน้ึ แผค่ ลมุ ท่ัวไป ผมู ้ าบรหิ ารจติ พงึ ทราบวา่ จะไดช้ อื่ วา่ เป็ นผไู ้ มป่ ระมาทนัน้ จะตอ้ งไมป่ ระมาทในการไมท่ ําชวั่ ทัง้ ปวง ไมป่ ระมาทในการทํากศุ ลใหถ้ งึ พรอ้ ม และไมป่ ระมาทในการทําจติ ใหผ้ อ่ งใส คอื ตอ้ งไมป่ ระมาทใน การปฏบิ ัตทิ ัง้ สามดงั กลา่ ว ชาวจติ ตนครถงึ ไตรสรณคมน์ เห็นสจั จะของสมทุ ยั ภายในความสงบนัน้ ชาวจติ ตนครทัง้ ปวงไดม้ จี ติ ซาบซงึ้ ในพระพทุ ธคณุ พระธรรมคณุ พระสงั ฆคณุ มคี วามผอ่ งใสของใจซาบซา่ น สงบอยู่ ทันใดนัน้ ก็มเี สยี งทเ่ี ปลง่ ขน้ึ กกึ กอ้ งในความสงบพรอ้ มกัน เหมอื นอยา่ งนัดซอ้ มกันไวว้ า่ “นโมตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพทุ ฺธสฺส ขอนอบนอ้ มแดพ่ ระผมู ้ พี ระภาคอรหนั ตสมั มาสมั พทุ ธเจา้ พระองคน์ ัน้ พทุ ฺธํ สรณํ คจฺฉามิ ขา้ พระเจา้ ถงึ พระพทุ ธเจา้ เป็ นสรณะ (ทพี่ งึ่ กําจัดทกุ ขภ์ ัยไดจ้ รงิ ) ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ ขา้ พระเจา้ ถงึ พระธรรมเป็ นสรณะ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ ขา้ พระเจา้ ถงึ พระสงฆเ์ ป็ นสรณะ ทตุ ยิ มฺปิ พทุ ฺธํ สรณํ คจฺฉามิ แมว้ าระทส่ี อง ขา้ พระเจา้ ถงึ พระพทุ ธเจา้ เป็ นสรณะ ทตุ ยิ มฺปิ ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ แมว้ าระทส่ี อง ขา้ พระเจา้ ถงึ พระธรรมเป็ นสรณะ ทตุ ยิ มฺปิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ แมว้ าระทสี่ อง ขา้ พระเจา้ ถงึ พระสงฆเ์ ป็ นสรณะ ตตยิ มฺปิ พทุ ฺธํ สรณํ คจฺฉามิ แมว้ าระทส่ี าม ขา้ พระเจา้ ถงึ พระพทุ ธเจา้ เป็ นสรณะ ตตยิ มฺปิ ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ แมว้ าระทส่ี าม ขา้ พระเจา้ ถงึ พระธรรมเป็ นสรณะ ตตยิ มฺปิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ แมว้ าระทส่ี าม ขา้ พระเจา้ ถงึ พระสงฆเ์ ป็ นสรณะ” และตอ่ จากนัน้ ก็ไดม้ เี สยี งรอ้ งประกาศขน้ึ ในหมชู่ าวจติ ตนครวา่ “สมทุ ัยเป็ นทกุ ขสมทุ ัย เหตใุ หเ้ กดิ ทกุ ข์ อาสวสมทุ ัย เหตใุ หเ้ กดิ อาสวะ คอื กเิ ลสทดี่ องสนั ดานสตั ว์ หาใชเ่ ป็ นสขุ สมทุ ัย เหตใุ หเ้ กดิ สขุ โดยแทจ้ รงิ ไม”่ ฝ่ ายสมทุ ัยกบั พรรคพวกซงึ่ ตอ้ งถอยออกไปหา่ งดว้ ยอานุภาพแหง่ กองทัพมรรค เมอ่ื ไดเ้ ห็น เหตกุ ารณผ์ นั แปรไปในทางเป็ นประโยชนแ์ กก่ องทัพมรรคดังนัน้ ก็มคี วามเสยี ใจมาก แตก่ ็ยังมั่นใจ ในกําลังกองทัพสงั โยชนข์ องตน วา่ จะเอาชนะกองทัพมรรค และจะสามารถยดึ จติ ตนครไวไ้ ดจ้ นถงึ

๑๑๖ ทสี่ ดุ คอู่ าสวะก็ไดก้ ลา่ วปลกุ ปลอบใจสมทุ ัยใหเ้ ขม้ แข็งตอ่ สู ้ ขณะนัน้ สตกิ ับอนิ ทรยี สงั วรไดเ้ ขา้ คมุ ทวารชนั้ นอกชนั้ ในทัง้ หก อารมณ์กบั นวิ รณ์ไดค้ มุ เชงิ ใกล ้ ๆ ศลี วนิ ัย และสจุ รติ สามไดเ้ ขา้ คมุ ไตร ทวารอกี สว่ นหนง่ึ ทจุ รติ สามไดค้ มุ เชงิ อยใู่ กล ้ ๆ หริ โิ อตตปั ปะไดเ้ ขา้ ตรวจตราเป็ นนครบาล (ตํารวจ) หวั โจกทัง้ สามกับพรรคพวกอนั ธพาลทัง้ หลายไดค้ มุ เชงิ อยใู่ กล ้ ๆ สตสิ มั ปชญั ญะคมุ การจราจรหรอื อริ ยิ าบถ อสตอิ สมั ปชญั ญะคมุ เชงิ อยใู่ กล ้ ๆ สนั โดษคมุ การปันสว่ นทรัพยส์ นิ เครอื่ งอปุ โภคบรโิ ภค อจิ ฉาโลภะมจั ฉรยิ ะคมุ เชงิ อยใู่ กล ้ ๆ สมั มาทฐิ กิ บั โยนโิ สมนสกิ ารและสจั จะคมุ สมองเมอื ง มจิ ฉาทฐิ ิ กบั อโยนโิ สมนสกิ ารและมายาคมุ เชงิ อยใู่ กล ้ ๆ อัปปมาทธรรมคมุ ใจกลางเมอื ง ปมาทธรรมคมุ เชงิ อยใู่ กล ้ ๆ กองทัพมรรคไดค้ มุ ตรงบรเิ วณทช่ี มุ นุมแสดงกําลงั คอื ตรงถนนสแี่ พรง่ บรรจบกันกลาง จติ ตนครนัน้ โดยไมย่ อมเขยอื้ นกําลงั ออกไป ฝ่ ายกองทัพสงั โยชนก์ ็ไดช้ มุ นุมคมุ เชงิ อยไู่ มไ่ กลจาก กองทัพมรรค คบู่ ารมไี ดเ้ ขา้ กํากบั นเิ วศสว่ นในของนครสามอี ยดู่ า้ นหนงึ่ และกระจายกําลังธรรมขนั ธ์ ทัง้ ปวงออกตรวจตราดแู ลจติ ตนครท่ัวไปในความควบคมุ ของมรรคบดี คอู่ าสวะก็เขา้ กํากับนเิ วศสว่ น ในของนครสามอี กี ดา้ นหนงึ่ และกระจายกําลงั กเิ ลสตณั หาทัง้ ปวงออกเผชญิ หนา้ กบั กําลงั ธรรมขนั ธ์ ทกุ แหง่ ในความบงั คบั บญั ชาท่ัวไปของสมทุ ัยและสงั โยชนบดี ตา่ งระดมรวมกาํ ลงั เต็มอัตราทัง้ สอง ฝ่ าย พรอ้ มทจี่ ะเปิดรบแยง่ จติ ตนครกนั ยงั รอแตจ่ ังหวะอันเหมาะเทา่ นัน้ เป็ นอนั วา่ สงครามชงิ จติ ตนครจะเกดิ ขน้ึ แน่นอน อยา่ งหลกี เลยี่ งไมไ่ ดเ้ สยี แลว้ สถานการณก์ ําลังตงึ เครยี ดอยา่ งทส่ี ดุ กองทพั สองฝ่ ายทพี่ รอ้ มจะเขา้ ทําสงครามกนั น้ี ฝ่ ายหนงึ่ เป็ นฝ่ ายดี อกี ฝ่ ายหนงึ่ เป็ นฝ่ ายชว่ั พดู งา่ ย ๆ ก็คอื อํานาจฝ่ ายดกี บั อํานาจฝ่ ายไมด่ กี ําลงั พยายามจะเขา้ ครองจติ ใจ ควรพจิ ารณาใหเ้ ห็น วา่ ควรจะยอมใหฝ้ ่ ายไหนเขา้ ครอง ถา้ ยอมใหฝ้ ่ ายดเี ขา้ ครอง ก็จะเป็ นคนดี มคี วามสขุ ถา้ ยอมให ้ ฝ่ ายไมด่ เี ขา้ ครอง ก็จะเป็ นคนไมด่ ี มคี วามทุกข์ เพราะความดยี อ่ มใหผ้ ลเป็ นสขุ ความไมด่ ยี อ่ ม ใหผ้ ลเป็ นทกุ ข์ จติ ตนครตงึ เครยี ดคบั ขนั ทสี่ ดุ โรงงานสงั กดั ธาตทุ งั้ ๕ ขณะทส่ี ถานการณท์ างทหารในจติ ตนครกําลังตงึ เครยี ดทสี่ ดุ นัน้ สถานการณ์ทางธรรมชาตทิ กุ อยา่ ง ของจติ ตนครกท็ วคี วามคบั ขนั ขนึ้ มาอกี ดว้ ย คอื จติ ตนครทเี่ ป็ นเมอื งมภี เู ขามหมึ าวงลอ้ มเป็ นเหมอื น อยา่ งวงแหวน และคอ่ ย ๆ กลงิ้ เขา้ มาหาทัง้ สที่ ศิ โดยรอบดังกลา่ วในตอนทวี่ า่ ดว้ ยเขาวงแหวนแลว้ นัน้ ไดก้ ลง้ิ ใกลเ้ ขา้ มายง่ิ ขนึ้ และยงิ่ สงู เงอื้ มงํ้าจดฟ้าน่าสะพงึ กลวั ยง่ิ นัก ถา้ ไมห่ ยดุ กลงิ้ เขา้ มาก็น่า กลัววา่ จะกลง้ิ เขา้ มาบดขยจี้ ติ ตนครทัง้ สน้ิ ใหพ้ นิ าศ ไมม่ ที างทจ่ี ะหลกี เลยี่ ง ทัง้ เมอ่ื ภเู ขาวงแหวน กระชบั วงอันมหมึ าสงู จดฟ้าเขา้ มา อาการแปรปรวนของจติ ตนครเองก็เพมิ่ มากขนึ้ ธาตดุ นิ น้ํา ไฟ ลม ก็ไมป่ รกติ ถนนสแี่ พรง่ ของเมอื งก็ชาํ รดุ ทรดุ พังจนเกอื บเหลอื ทจี่ ะซอ่ ม ระบบสอ่ื สารชนั้ นอก ชนั้ ในทัง้ ๖ ก็ชํารดุ หัวหนา้ ของระบบสอื่ สารทัง้ ๖ ก็ทรุ พลหยอ่ นกําลงั เรย่ี วแรง ไมว่ อ่ งไว กระฉับกระเฉงเหมอื นเดมิ โรงครัวของเมอื งก็ชํารดุ ระบบขนสง่ และคมนาคมทางทอ่ ตลอดถงึ ระบบ ขบั ถา่ ยทางทอ่ ตา่ ง ๆ ทั่วเมอื งก็ทรดุ โทรมลงท่ัวไป โรงงานตา่ ง ๆ ของเมอื งก็เชน่ เดยี วกนั โรงงานตา่ ง ๆ เหลา่ นต้ี งั้ อยทู่ ั่วเมอื งจติ ตนคร ไดแ้ กโ่ รงงาน เกศา (ทําผม) โรงงานโลมา (ทําขน) โรงงานนขา (ทําเล็บ) โรงงานทันตา (ทําฟัน) โรงงานตโจ (ทําหนัง) โรงงานมงั สา (ทําเนอ้ื ) โรงงานนหารู (ทําเอ็น) โรงงานอัฏฐี (ทํากระดกู ) โรงงานอัฏฐมิ ญิ ชงั (ทําเยอ่ื ในกระดกู ) โรงงานวกั กัง (ทําไต) โรงงานหทยงั (ทําหัวใจ) โรงงานยกนัง (ทําตบั ) โรงงานกโิ ลมกงั (ทําผงั ผดื ) โรงงานปิหกงั (ทํามา้ ม) โรงงานปัปผาสงั (ทําปอด) โรงงานอนั ตัง (ทํา ไสใ้ หญ)่ โรงงานอนั ตคณุ ัง (ทําไสเ้ ล็ก) โรงงานอทุ รยิ ัง (ทําอาหารใหม)่ โรงงานกรสี งั (ทําอาหาร

๑๑๗ เกา่ ) โรงงานมตั ถเกมตั ถลงุ คัง (ทําขมองในขมองศรี ษะ) โรงงานเหลา่ นส้ี งั กดั อยใู่ นอธบิ ดกี รม โรงงานคนหนง่ึ ชอื่ ปฐวธี าตุ ยงั มโี รงงานปิตตงั (ทําน้ําด)ี โรงงานเสมหัง (ทําน้ําเสลด) โรงงานบพุ โพ (ทําน้ําหนอง) โรงงานโลหิ ตัง (ทํานํ้าเลอื ด) โรงงานเสโท (ทําน้ําเหงอ่ื ) โรงงานเมโท (ทําน้ํามนั ขน้ ) โรงงานอัสสุ (ทําน้ําตา) โรงงานวสา (ทํานํ้ามนั เหลว) โรงงานเขโฬ (ทํานํ้าลาย) โรงงานสงั ฆาณกิ า (ทําน้ํามกู ) โรงงานลสิ กา (ทําไขขอ้ ) โรงงานมตุ ตัง (ทําน้ํามตู ร) เหลา่ นส้ี งั กัดอยใู่ นอธบิ ดกี รมโรงงานอกี คนหนงึ่ ชอ่ื อาโปธาตุ ยังมโี รงงานทําไฟอกี หลายโรง สงั กัดอยใู่ นอธบิ ดกี รมโรงงานอกี คนหนง่ึ ชอ่ื เตโชธาตุ ยงั มโี รงงาน ทําลมอกี หลายโรง เชน่ โรงงานอัสสาสะปัสสาสะ (ทําลมหายใจเขา้ ออก) สงั กดั อยใู่ นอธบิ ดกี รม โรงงานอกี คนหนงึ่ ชอ่ื วาโยธาตุ ยงั มโี รงงานทําอากาศ (ชอ่ งวา่ งเชน่ ทอ่ ตา่ ง ๆ ซง่ึ ตอ้ งมอี ยู่ มากมาย) สงั กดั อยใู่ นอธบิ ดกี รมโรงงานอกี คนหนง่ึ ชอ่ื อากาศธาตุ โรงงานทัง้ ปวงนลี้ ว้ นชาํ รดุ ทรดุ โทรมทัง้ หมดทั่วเมอื ง ความเปลยี่ นแปลงชาํ รดุ ทรดุ โทรมดงั กลา่ ว คอื ความไมเ่ ทย่ี ง ยอ่ มเกดิ ขน้ึ แกท่ กุ คน ทกุ สง่ิ ไมม่ ยี กเวน้ ผมู ้ าบรหิ ารจติ คอื ผกู ้ ําลงั พยายามจะทําใจของตนใหส้ ามารถรับสภาพทไ่ี ม่ เทยี่ งไดอ้ ยา่ งไมเ่ กดิ ความยนิ รา้ ยวนุ่ วายจนเกนิ ไป ทําไดเ้ พยี งไรก็จะมจี ติ ใจสงบสบายโดยควรแก่ ความปฏบิ ัตเิ พยี งนัน้ โรงงานเกา่ แกช่ ารดุ ผลติ ของไมด่ อี อกมา โรงงานในจติ ตนครทัง้ หลายรวมเขา้ เฉพาะทสี่ าํ คัญ ๆ ก็มากกวา่ ๔๐ โรงงาน แตล่ ะโรงงาน เดมิ เมอ่ื ยงั ใหม่ ๆ ก็ผลติ สง่ิ ตา่ ง ๆ ออกมาไดอ้ ยา่ งดี ทัง้ โดยคณุ ภาพและปรมิ าณ ชาวจติ ตนครมสี ง่ิ ตา่ ง ๆ บรโิ ภคอปุ โภคเพอื่ ดํารงชวี ติ อยเู่ ป็ นสขุ และสนุกสบาย ทัง้ งดงามไปท่ัวเมอื ง ไมม่ สี งิ่ ไรบกพรอ่ ง เป็ น สมยั ทส่ี มทุ ัยสบายใจทสี่ ดุ เพราะชาวเมอื งพากนั สนุกสบายดงั ทฝ่ี ่ ายคบู่ ารมเี รยี กวา่ “มัวเมา” อยใู่ น วยั ในความไมม่ โี รค ในชวี ติ และในความพรั่งพรอ้ มทัง้ ปวง ไมจ่ ําตอ้ งสรา้ ง “มายา” อะไรขน้ึ ความ พรั่งพรอ้ มทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งในจติ ตนครเองเป็ นเครอื่ งทําใหช้ าวจติ ตนครพากนั หลงระเรงิ ยนิ ดี สมทุ ัย เพยี งแตค่ อยสรา้ งโรงภาพยนตร์ “อารมณ์” สง่ เสรมิ ความสขุ สนุกสนานใหย้ งิ่ ขนึ้ ทัง้ กลางวนั และ กลางคนื ทัง้ สรา้ งสถานบํารงุ บําเรอตา่ ง ๆ เกลอ่ื นเกรอ่ ทั่วไป คลา้ ยกับเมอื งทเี่ รยี กวา่ ศวิ ไิ ลสท์ ัง้ ปวง ในปัจจบุ นั แตต่ อ่ มาเมอ่ื โรงงานทัง้ หลายแกเ่ กา่ ชาํ รดุ ประกอบทัง้ ธรรมชาตแิ วดลอ้ มจติ ตนครปรากฏเป็ นภเู ขา วงแหวนมหมึ า กระชบั เงอื้ มงํ้าเขา้ มาโดยรอบ และภายในจติ ตนครเองก็มอี าการแปรปรวนทรดุ โทรม ลงทกุ อยา่ ง ดงั กลา่ วมาโดยลําดับ โรงงานทัง้ หลายก็พลอยยงิ่ ชํารดุ และลดจํานวนและคณุ ภาพสงิ่ ท่ี ผลติ ออกมาลงไปทกุ ที ปรากฏผลเป็ นความไมเ่ พยี งพอไมง่ ดงามขนึ้ ท่ัวไป ยกตวั อยา่ งเชน่ โรงงาน เกศา (ทําผม) เดมิ ผลติ ผมออกมามสี งี ดงามดําสนทิ (สําหรับชาวประเทศผมดําเชน่ ไทยเรา) และมี จํานวนมากเพยี งพอปกสว่ นศรี ษะเมอื งทัง้ หมด แตต่ อ่ มา เมอ่ื โรงงานเกา่ แกช่ าํ รดุ ก็ผลติ ผมออกมา ไมไ่ ดส้ เี หมอื นเดมิ กลายเป็ นสขี าวมากขน้ึ จนถงึ ไมอ่ าจผลติ เป็ นสดี ําได ้ ออกมาเป็ นสขี าวโพลงไป ทัง้ หมด ทัง้ โดยมากไมเ่ พยี งพอทจ่ี ะใช ้ ทําใหศ้ รี ษะเมอื งดโู ลง่ เตยี นไปขา้ งหนา้ บา้ งขา้ งหลังบา้ ง ตรงกลางบา้ ง ขา้ ง ๆ บา้ ง บางทกี ็โลง่ เตยี นไปทัง้ หมด แปลวา่ ผลติ ออกมาไมไ่ ดห้ รอื นอ้ ยเต็มที เป็ น

๑๑๘ เสน้ ละเอยี ดเล็กนอ้ ยเกอื บจะมองไมเ่ ห็นดว้ ยตา ทําใหส้ มทุ ัยตอ้ งเขา้ มาทํามายาปิดบังดว้ ยวธิ ตี า่ ง ๆ เชน่ ทํายายอ้ มผมใหใ้ ช ้ เพอ่ื ใหม้ องดดู ําสนทิ เหมอื นอยา่ งไมม่ อี ะไรเกดิ ขนึ้ และสอนวธิ หี วสี ว่ นทมี่ ี มากไปปิดสว่ นทบี่ กพรอ่ ง หรอื สรา้ งผมปลอมขน้ึ สวม ทัง้ สอนวธิ ตี ัดแตง่ ตา่ ง ๆ ตอ่ สกู ้ ับสจั จะของ ธรรมชาตอิ ยา่ งเต็มท่ี โรงงานตโจ (ทําหนัง) ทแี รกผลติ หนังออกมาตงึ เรยี บเปลง่ ปลง่ั งดงาม เมอื่ เกา่ แกเ่ ขา้ หนังทผ่ี ลติ ออกมาหยอ่ นยน่ สคี ล้ําหมอง สมทุ ัยสอนวธิ ใี ชแ้ ป้งสตี บแตง่ ตา่ ง ๆ จนถงึ ใชว้ ธิ ผี า่ ตดั ดงึ ทหี่ ยอ่ นให ้ ตงึ แตเ่ มอื่ เกา่ หนัก ๆ เขา้ ถงึ ยน่ เป็ นเกลยี วกรา้ นหยาบเหลอื ทจ่ี ะตบแตง่ สมทุ ยั ก็แนะนําใหพ้ อก แป้ งเขา้ ไวจ้ นเหมอื นอยา่ งใชป้ นู โบกผนังตกึ หนักเขา้ สมทุ ัยก็เหลอื กําลงั แกไ้ ข แตก่ ็ยังบอกวา่ ไม่ เป็ นไรจะสรา้ งโรงตโจใหใ้ หมแ่ ทนโรงเกา่ นี้ สง่ิ ประกอบเป็ นจติ ตนครและระบบงาน จติ ตนครจําตอ้ งอาศยั สงิ่ ทผ่ี ลติ ขน้ึ จากโรงงานทัง้ ปวงนี้ มาประกอบเป็ นจติ ตนครขน้ึ ตงั้ ตน้ แตจ่ ดุ แหง่ ชวี ติ ทมี่ องไมเ่ ห็นดว้ ยตาเปลา่ อนั เรยี กวา่ “กลละ” หรอื บางคนในปัจจบุ นั เรยี กวา่ “เซลล”์ จดุ เรม่ิ ตน้ แหง่ จติ ตนครองคพ์ ระบรมครทู รงเรยี กวา่ “กลละ” ดงั กลา่ ว และพระอาจารยผ์ ศู ้ ษิ ยข์ อง พระองคอ์ ธบิ ายวา่ ประมาณหยาดนํ้ามนั งาทตี่ ดิ ปลายดา้ ยทฟี่ ั่นดว้ ยปลายขนทรายสามเสน้ คอื เป็ น อยา่ งหยาดนํ้ามนั งาชนดิ หนงึ่ สว่ นทางวชิ าการแพทยป์ ัจจบุ นั แสดงวา่ ประกอบดว้ ยเซลลท์ เี่ ล็กทสี่ ดุ ซง่ึ ไมส่ ามารถจะมองเห็นไดด้ ว้ ยตาเปลา่ ตอ้ งใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศนส์ อ่ งดู จงึ จะเห็นวา่ มลี กั ษณะเป็ น ของเหลวคลา้ ยวนุ ้ อยา่ งเละ ๆ หรอื แป้งเปียก มธี าตตุ า่ ง ๆ ผสมอยหู่ ลายอยา่ ง จติ ตนครประกอบดว้ ย เซลลเ์ ป็ นจํานวนมาก และมกี ารแบง่ แยกหนา้ ทอ่ี อกเป็ นหมวด ๆ เพอ่ื ทําหนา้ ทหี่ ลายอยา่ งให ้ เหมาะสม แตล่ ะหมวดรับผดิ ชอบแตกตา่ งกนั แตท่ ํางานเพอื่ ประโยชนส์ ว่ นรวม เซลลเ์ หลา่ นยี้ งั ประกอบกันขน้ึ เป็ นเนอ้ื และเนอื้ ตัง้ แตส่ องชนดิ ขนึ้ ไปประกอบกันขนึ้ เป็ นอวยั วะ เชน่ กระเพาะอาหาร ลําไส ้ ตบั อวยั วะทท่ี ําหนา้ ทรี่ วมกันหรอื เกย่ี วเนอ่ื งกนั หลายอวยั วะจะรวมกนั เขา้ เป็ นระบบ ตาม หนา้ ทขี่ องแตล่ ะชนดิ ทัง้ หมดที ๙ ระบบ คอื ๑ ระบบโครงกระดกู มหี นา้ ทเ่ี ป็ นโครงรา่ งเป็ นตน้ มจี ํานวน ๒๐๖ ชน้ิ (แพทยโ์ บราณในลงั กา นับได ้ ๓๐๐ ทอ่ น) สว่ นเด็กในครรภจ์ ะมปี ระมาณ ๘๐๐ ชนิ้ เพราะกระดกู ยงั ไมต่ อ่ กัน ๒ ระบบกลา้ มเนอ้ื มคี ณุ สมบตั หิ ดตัวยดื ตัวหรอื หยอ่ นตวั คลา้ ยยางเป็ นตน้ ๓ ระบบประสาท มหี นา้ ทคี่ วบคมุ หนา้ ทตี่ า่ ง ๆ ของจติ ตนครใหป้ ฏบิ ัตแิ ละประสานงานกัน ควบคมุ ความคดิ และความประพฤติ ทําใหเ้ ห็นได ้ ใหไ้ ดย้ นิ ได ้ ใหพ้ ดู ได ้ ใหเ้ คลอื่ นไหวได ้ ควบคมุ หนา้ ทขี่ องอวยั วะภายในใหด้ ําเนนิ ไปโดยปรกติ รับความรสู ้ กึ ตา่ ง ๆ จากภายนอกโดยรอบและบอก ไดว้ า่ สง่ิ นัน้ เป็ นอะไร ควรจะจัดการปฏบิ ตั อิ ยา่ งไรตอ่ สงิ่ เหลา่ นัน้ ๔ ระบบการไหลเวยี นของโลหติ และนํ้าเหลอื ง ประกอบดว้ ยหัวใจ หลอดเลอื ด และเลอื ด เพอื่ ไปเลยี้ งสว่ นตา่ ง ๆ ของจติ ตนคร ๕ ระบบหายใจ ประกอบกบั อวยั วะทเ่ี กย่ี วขอ้ งกับการหายใจ ไดแ้ ก่ จมกู ชอ่ งจมกู ปอด โครงกระดกู กระบังลม และกลา้ มเนอื้ อนื่ ๆ ทเี่ กยี่ วกับการหายใจ เพอ่ื ใหม้ กี ารแลกเปลย่ี นแกส๊ ระหวา่ งโลหติ กับอากาศ โดยรับเอาออ๊ กซเิ ย็นเขา้ ไว ้ ถา่ ยเอาคารบ์ อนไดออกไซดอ์ อกมา ชว่ ยทําให ้ ความรอ้ นอยใู่ นระดบั ปรกตเิ ป็ นตน้ ในเวลาหายใจเขา้ ชอ่ งอกจะขยายโตขนึ้ ทกุ ๆ ทาง ทัง้ ดา้ นหนา้ ดา้ นหลงั และดา้ นขา้ ง ๆ โดยรอบ กลา้ มเนอื้ บางสว่ นหดตัว ซโ่ี ครงยกขน้ึ ทอ้ งยนื่ ออก ปอดพองโต โดยชอ่ งอกขยายใหญข่ น้ึ อากาศก็จะผา่ นเขา้ ไป เวลาหายใจออกชอ่ งอกจะแคบลง โดยกลา้ มเนอ้ื บางสว่ นหยอ่ นตัวลง ทําใหซ้ โ่ี ครงกลับลงมาทเี่ ดมิ และกระบงั ลมหยอ่ นตัวดนั ขนึ้ มาในชอ่ งอก โดย

๑๑๙ กลา้ มเนอ้ื หนา้ ทอ้ งหดตวั ดันอากาศใหอ้ อกจากปอด ทกี่ ลา่ วมาแลว้ ทัง้ หมด เพอ่ื แสดงใหเ้ ห็นวา่ โรงงานทัง้ ปวงในจติ ตนครมคี วามจําเป็ นแกจ่ ติ ตนคร เพยี งไร อนจิ จังคอื ความไมเ่ ทยี่ งทัง้ หลายของจติ ตนครเกดิ จากโรงงานเป็ นตน้ เหตทุ ัง้ สน้ิ เมอื่ โรงงานเองก็ไมเ่ ทยี่ ง คอื แปรเปลยี่ นจากใหมเ่ ป็ นเกา่ จากแข็งแรงเป็ นชํารดุ ทรดุ โทรม สงิ่ ท่ี โรงงานผลติ ขน้ึ ก็ยอ่ มตอ้ งเสอื่ มคณุ ภาพไปดว้ ย คอื ยอ่ มไมเ่ ทย่ี งไปดว้ ย และความไมเ่ ทย่ี งนจ้ี ะแก ้ ใหก้ ลบั เป็ นเทยี่ งหาไดไ้ ม่ วธิ จี ะรับความไมเ่ ทยี่ งทถ่ี กู ตอ้ งสมควรทสี่ ดุ จงึ ไมใ่ ชอ่ ยทู่ พี่ ยายามใชว้ ธิ ี ของสมทุ ัยเขา้ ปกปิดแกไ้ ข แตต่ อ้ งอบรมปัญญาใหเ้ กดิ ใหต้ ระหนักในความจรงิ ว่านัน้ เป็ น สงิ่ ไมเ่ ทย่ี ง ตอ้ งแปรปรวนเปลย่ี นแปลงไปเป็ นธรรมดา ระบบงาน (ตอ่ ) และพยาธภิ ยั เกดิ ผสม ระบบท่ี ๖ ระบบยอ่ ยอาหารและถา่ ยเท ประกอบดว้ ยหลอดจากปากลงไป และอวยั วะตา่ ง ๆ เชน่ ลนิ้ ตอ่ มน้ําลายมหี นา้ ทเ่ี กย่ี วกับการยอ่ ยอาหาร ดดู อาหารเขา้ ไปและชว่ ยระบายอาหารออกดว้ ย ๗ ระบบขบั ถา่ ยปัสสาวะ ประกอบดว้ ยอวยั วะในระบบขบั ถา่ ยทัง้ ปวงมไี ตเป็ นตน้ ๘ ระบบสบื พันธหุ์ รอื ระบบสรา้ งเมอื งใหมแ่ หง่ จติ ตนคร ๙ ระบบตอ่ มไรท้ อ่ ประกอบไปดว้ ยตอ่ มตา่ ง ๆ ซงึ่ ฉดี สงิ่ ทต่ี นสรา้ งขน้ึ เรยี กวา่ “ฮอรโ์ มน” เขา้ สเู่ สน้ โลหติ โดยตรง และไมม่ ที อ่ ของตัวเอง สงิ่ ทฉ่ี ดี เขา้ ไปนมี้ หี นา้ ทคี่ วบคมุ สง่ เสรมิ และสมั พันธ์ กบั การทํางานในรา่ งกายใหเ้ ป็ นไปโดยปรกติ ระบบทัง้ ๙ น้ี ตอ้ งอาศยั สงิ่ ทผ่ี ลติ จากโรงงานในจติ ตนครมาประกอบขนึ้ เมอ่ื โรงงานเกา่ แกช่ าํ รดุ ระบบเหลา่ นก้ี ็พลอยชํารดุ ไมอ่ าจปฏบิ ตั หิ นา้ ทใี่ หส้ มบรู ณไ์ ด ้ ปรากฏความบกพรอ่ งชดั เจนขน้ึ ทกุ ที ธาตทุ ัง้ ๕ ผเู ้ ป็ นอธบิ ดกี รมโรงงานไดร้ ว่ มกันปรับปรงุ แกไ้ ขเต็มท่ี ก็ไมส่ ามารถจะแกไ้ ขใหด้ ขี น้ึ ได ้ เหมอื นอยา่ งเดมิ พอปะทะปะทังไป ซ้ํายังแถมเกดิ ภัยขนึ้ อกี ชนดิ หนงึ่ ชาวจติ ตนครเรยี กวา่ “พยาธิ ภยั ” มเี ฉพาะในจติ ตนครเทา่ นัน้ อันทจี่ รงิ ภยั นเ้ี กดิ ขนึ้ อยเู่ สมอ แต่เมอื่ จติ ตนครยังดี ภเู ขาวงแหวนยัง ลอ้ มอยไู่ กล ยังไมม่ อี าการแปรปรวนภายใน โรงงานทัง้ หลายก็ยังทํางานผลติ สงิ่ ทัง้ หลายป้อน ระบบงานในจติ ตนครอยอู่ ยา่ งดี พยาธภิ ัยทเ่ี กดิ ขนึ้ เป็ นครัง้ คราวก็ไมท่ ําใหจ้ ติ ตนครตอ้ งลําบากอะไร นัก ทัง้ ระบบการรักษาพยาบาลก็ดขี นึ้ มาก ครัน้ จติ ตนครโทรมลง มภี เู ขามหมึ าวงรัดเขา้ มาใกล ้ พยาธภิ ัยก็พลอยเกดิ ผสมรนุ แรงขน้ึ ท่ัวไป ธาตทุ ัง้ ๕ เป็ นหัวหนา้ โรงงานใหญ่ เคยหวั เราะเยาะพยาธิ ภยั เพราะทะนงในความแขง็ แรงทะมัดทะแมงของตน วา่ พยาธภิ ยั ทําอะไรไมไ่ ด ้ บัดนหี้ วั เราะไมอ่ อก เสยี แลว้ ตอ้ งป่ วยเจ็บลงดว้ ยพยาธภิ ัย นครสามรี บี สง่ แพทยห์ ลวงไปรักษา ก็พอไดผ้ ลขน้ึ บา้ ง แตก่ ็ ไมม่ กี ําลังทจี่ ะปฏบิ ตั หิ นา้ ทไี่ ดเ้ ต็มทเ่ี หมอื นแตก่ อ่ น จติ ตนครไดก้ ลายเป็ นนครแหง่ อันตรายใหญท่ จี่ ะ เกดิ ขนึ้ อยา่ งชดั เจนแน่นอนแลว้ ฝ่ ายนครสามพี รอ้ มดว้ ยชาวเมอื งทัง้ ปวงไดม้ องเห็นอันตรายทค่ี บื คลานเขา้ มาใกลโ้ ดยรอบ ทัง้ กองทัพทัง้ สองฝ่ ายก็กําลงั ประชดิ กนั อยู่ การสปั ระยทุ ธจ์ ะเกดิ ขน้ึ เมอื่ ไรก็ได ้ ไดม้ คี วามสะพรั่นพรงึ ตกใจ มองหาทพ่ี ง่ึ ป้องกนั อนั ตราย สมทุ ัยเองก็ไดแ้ ลเห็นภยั ธรรมชาตดิ ังกลา่ ว ซง่ึ พน้ อํานาจของ สมทุ ัยจะครอบงําได ้ คอื ไมม่ อี ํานาจจะไปผลักกนั้ ภเู ขาวงรอบจติ ตนครใหถ้ อยกลับไปได ้ ไมม่ อี ํานาจ ทจ่ี ะแกไ้ ขความชาํ รดุ ทรดุ โทรมภายในจติ ตนคร ทัง้ ไมส่ ามารถจะบรู ณะโรงงานทัง้ ปวงใหค้ นื ดี ไม่ สามารถจะแกไ้ ขระบบงานตา่ ง ๆ ทบ่ี กพรอ่ งเสอ่ื มโทรมใหป้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทโ่ี ดยเรยี บรอ้ ย ทัง้ ไมส่ ามารถ ป้ องกยั พยาธภิ ัย สมทุ ัยเกง่ กาจในทางใชม้ ายาตา่ ง ๆ ปกปิดอําพรางมใิ หส้ จั จะปรากฏแกต่ า ใช ้

๑๒๐ อารมณ์อําพรางใจมใิ หค้ ดิ เห็น เพราะสง่ิ ทส่ี มทุ ัยกลวั อยา่ งทสี่ ดุ ก็คอื “สจั จะ” ความจรงิ และสงิ่ ที่ กลัวนไ้ี ดป้ รากฏขนึ้ อยา่ งไมอ่ าจจะปกปิดอําพรางไดเ้ สยี แลว้ การบรหิ ารจติ ทใี่ หผ้ ลเต็มที่ คอื การบรหิ ารจติ ใหส้ ามารถยอมรับสจั จะความจรงิ โดยไมห่ วาดกลัว เป็ นตน้ วา่ การยอมรับวา่ ทุกสงิ่ ไมเ่ ทยี่ ง รา่ งกายนกี้ ็ไมเ่ ทย่ี ง จักไมเ่ ป็ นหนุ่มเป็ นสาวอยไู่ ดต้ ลอดไป แตจ่ ักตอ้ งแปรปรวนเปลยี่ นแปลง แกเ่ ฒา่ เป็ นธรรมดา การตอ่ ตา้ นดว้ ยวธิ ใี ด ๆ ก็ตามจักไมเ่ กดิ ผลได ้ จรงิ หนทางเดยี วทค่ี วรทําอยา่ งยงิ่ คอื แลใหเ้ ห็นสจั จะความจรงิ สมทุ ยั ประชมุ วางแผนขน้ั สดุ ทา้ ย นครสามเี ห็นภยั เฉพาะหนา้ สมทุ ัยไดเ้ ปิดประชมุ หารอื กับคอู่ าสวะและสงั โยชนบดแี มท่ ัพใหญส่ งั โยชนอ์ ยา่ งเครง่ เครยี ด ที่ ประชมุ ใหร้ ักษาควบคมุ นครสามไี วใ้ นอํานาจทกุ วถิ ที าง และใหท้ ําลายกองทัพใหญม่ รรคลงใหจ้ งได ้ และถา้ จติ ตนครจะตอ้ งเป็ นอนั ตรายเพราะภเู ขาวงแหวนกลงิ้ มาบดขยี้ ก็ใหค้ อู่ าสวะรบี ลกั พานครสามี ออกไปยังสถานทน่ี ัดหมาย เพอ่ื จะไดอ้ พยพออกไปพรอ้ มกบั กองทัพใหญส่ งั โยชน์ แตใ่ หด้ ําเนนิ การ ตามแผนการที่ ๑ คอื ควบคมุ นครสามไี วใ้ นอํานาจกอ่ น เมอื่ ไดห้ ารอื ตกลงกนั เรยี บรอ้ ยแลว้ ตา่ งก็ ออกไปปฏบิ ตั หิ นา้ ทข่ี องตนตามทไี่ ดต้ กลงกนั คอู่ าสวะไดพ้ ยายามเขา้ ใกลช้ ดิ ควบคมุ นครสามอี ยู่ ตลอดเวลา คอยเตมิ อวชิ ชา (ความไมร่ ใู ้ นสจั จะทท่ี ําใหห้ ลงเขา้ ใจผดิ ) ภพ (ความเป็ นเราทเ่ี ทยี่ ง ย่งั ยนื ) และกาม (ความรักความใครใ่ นตัวเราเป็ นตน้ ) ทําใหน้ ครสามเี ขา้ ใจผดิ วา่ ภเู ขาวงลอ้ มนัน้ เป็ น ภเู ขากระดาษใชไ้ มข้ ดี กา้ นเดยี วก็จะเผาเสยี ได ้ ตัวเรานใ้ี หญโ่ ตเทยี่ งแท ้ สมทุ ัยจะใหเ้ ป็ นเจา้ โลกแต่ ผเู ้ ดยี ว เมอ่ื เราเป็ นเจา้ โลกเราก็จะบงการโลกแตผ่ เู ้ ดยี ว ไมต่ อ้ งมเี ป็ นหลายฝักหลายฝ่ าย ทกุ ฝ่ ายจะ อยใู่ นอํานาจของเรา จะรวมกนั เป็ นฝ่ ายเดยี วคอื ฝ่ ายของเรา จะตอ้ งปฏบิ ัตติ ามคําสง่ั ของเราแตผ่ ู ้ เดยี ว ความชํารดุ เสอื่ มโทรมภายในตลอดถงึ โรงงานตา่ ง ๆ ระบบตา่ ง ๆ ทเ่ี กา่ แกท่ รดุ โทรม สมทุ ัยก็รับวา่ แกไ้ ขได ้ โรงงานไหนเกา่ เหลอื จะซอ่ มก็รอื้ ทง้ิ สรา้ งใหมเ่ ป็ นโรง ๆ ไป นักวทิ ยาศาสตรเ์ ดย๋ี วน้ี เกง่ มาก สรา้ งสง่ิ เทยี มตา่ ง ๆ ไดห้ ลายอยา่ ง ตดั ตาจากศพมาใสต่ าคนเป็ นก็ได ้ เปลยี่ นหวั ใจก็ยังได ้ ตดั ๆ ตอ่ ๆ ไดเ้ กอื บทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง ทัง้ นครสามไี ดเ้ กดิ อารมณร์ ักตัวกลวั ตายขน้ึ อกี มากมาย ฝ่ าย สมทุ ัยก็พยายามสรา้ งมายาปิดบังอําพรางสจั จะ ใสอ่ ารมณอ์ นั เป็ นทตี่ ัง้ แหง่ ราคะ โทสะ โมหะ และ ความมวั เมาตา่ ง ๆ เขา้ ในจติ ตนครอกี มากมายเชน่ เดยี วกัน สงั โยชนบดแี มท่ ัพใหญส่ งั โยชนก์ ็สง่ั กองทัพใหญส่ งั โยชนเ์ ตรยี มพรอ้ มทจี่ ะบดขยก้ี องทพั ใหญม่ รรคในเมอ่ื ถงึ จังหวะ แตส่ มทุ ัยกับพรรค พวกหาไดส้ ามารถควบคมุ นครสามไี ดต้ ามประสงคไ์ ม่ เพราะคบู่ ารมกี ็ไดค้ อยเฝ้ารักษาอยใู่ กลช้ ดิ เชน่ เดยี วกัน และคอยเพมิ่ เตมิ บารมธี รรมตา่ ง ๆ ใหแ้ กน่ ครสามี เป็ นตน้ วา่ ปัญญาบารมี ประกอบกบั นครสามเี องก็ไดถ้ งึ พระรัตนตรัยเป็ นสรณะเฉพาะตนครัง้ หนงึ่ พรอ้ มกบั ชาวจติ ตนครทัง้ ปวงเมอ่ื กองทัพใหญม่ รรคแสดงกําลงั อกี ครัง้ หนงึ่ จติ ตธาตหุ รอื วญิ ญาณธาตซุ ง่ึ เป็ นธาตรุ อู ้ นั วเิ ศษ ของนครสามจี งึ แจม่ ใสขน้ึ การเดนิ สวนสนามของกองทัพใหญส่ งั โยชน์ ถัดมาการแสดงกําลงั ของกองทัพใหญม่ รรคไดม้ ปี ระโยชนม์ าก เพราะทําใหน้ ครสามไี ดร้ ไู ้ ดเ้ ห็นทัง้ สองฝ่ ายตามเป็ นจรงิ ไดป้ ระจกั ษ์พรอ้ มกับชาวจติ ตนครในทสี่ ดุ การแสดงกําลังของกองทัพมรรคใหญ่ วา่ โดยทแี่ ทส้ มทุ ัย คอื บอ่ เกดิ แหง่ ทกุ ขท์ ัง้ ปวง หาใชบ่ อ่ เกดิ แหง่ สขุ ทแี่ ทจ้ รงิ ไม่ ดังทไี่ ดม้ เี สยี งรอ้ งออื้ องึ ขน้ึ ของชาว จติ ตนครเมอื่ สนิ้ ขบวนวชิ ชาท่ี ๘ เป็ นการเปิดหนา้ กากของสมทุ ัยออกใหเ้ ห็น “สจั จะ” ของสมทุ ัย โดยแทจ้ รงิ ธาตรุ ขู ้ องนครสามจี งึ เจาะแทงทะลบุ รรดาอารมณแ์ ละมายาทัง้ ปวงของสมทุ ัยออกมา

๑๒๑ เห็นภยั เฉพาะหนา้ ของจติ ตนครตามเป็ นจรงิ อนั สจั จะคอื ความจรงิ นัน้ ตอ้ งเป็ นสจั จะคอื ความจรงิ เสมอ ผบู ้ รหิ ารจติ ควรไดศ้ กึ ษาใหร้ วู ้ า่ มี อะไรบา้ งทพี่ ระพทุ ธองคท์ รงแสดงไวเ้ ป็ นสจั จะ แลว้ อบรมจติ ใจตนเองใหเ้ กดิ ปัญญาเห็นตามทท่ี รง แสดงไวใ้ หไ้ ด ้ จะไดพ้ น้ จากอํานาจของสมทุ ัยทพี่ ยายามนํามายามาหลอกลอ่ อยเู่ สมอ และการพน้ จากอํานาจของสมทุ ัยไดน้ ัน้ เป็ นการกา้ วลว่ งทุกขไ์ ดอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ มากนอ้ ยตามควรแกก่ ําลงั ของ ปัญญา คบู่ ารมแี นะนาบญุ กริ ยิ า ภยั ของจติ ตนครทปี่ รากฏแกธ่ าตรุ ขู ้ องนครสามี คอื ภเู ขาทว่ี งลอ้ มรกุ เขา้ มานัน้ หาใชเ่ ป็ นภเู ขา กระดาษไม่ แตเ่ ป็ นภเู ขาหนิ ลว้ น น่าสะพงึ กลัว ตัวจติ ตนครเองทกี่ ําลังเกา่ แกอ่ ยกู่ ็ไมอ่ าจซอ่ มให ้ กลบั คนื ดเี หมอื นดังเดมิ ได ้ และตวั โรงงานเองจะรอื้ สรา้ งใหมห่ าไดไ้ ม่ เวน้ ไวแ้ ตจ่ ะสรา้ งซอ่ มสว่ น เล็กนอ้ ยบางสว่ นเทา่ นัน้ ภเู ขาวงแหวนดังกลา่ วกลงิ้ ใกลเ้ ขา้ มามากแลว้ จติ ตนครจะตอ้ งถกู บดละเอยี ดเป็ นแน่แท ้ ความรสู ้ กึ หยงิ่ ผยองในตัวเราทใี่ หญโ่ ตจะเป็ นเจา้ โลกไดห้ ายไป กลายเป็ นตัว เราทขี่ ลาดกลัว ตอ้ งการแตท่ จี่ ะหนจี ากภยั ทกี่ ําลงั คกุ คามอยู่ ความรักตวั ไดเ้ กดิ ขน้ึ แกก่ ลา้ พรอ้ มกับ ความใหญโ่ ตแหง่ ความกลวั เมอ่ื ธาตรุ ขู ้ องนครสามแี จม่ จรัสขนึ้ ในสจั จะดงั กลา่ ว คอู่ าสวะก็ตอ้ งถอย หา่ งออกไปทันที ไมอ่ าจอยสู่ แู ้ สงของธาตรุ ไู ้ ด ้ สว่ นคบู่ ารมไี ดป้ รากฏขนึ้ ในทใ่ี กลช้ ดิ ทันที ทัง้ ทไี่ ด ้ คอยเฝ้ าอยใู่ กลช้ ดิ แลว้ แตก่ ็ไมป่ รากฏชดั มาปรากฏชดั เมอื่ ธาตรุ แู ้ จม่ ขน้ึ ทําใหน้ ครสามเี กดิ ความ ปิตโิ สมนัสวา่ ไดพ้ บมติ รทแ่ี ทจ้ รงิ อันจะอาศยั เป็ นทพี่ ง่ึ ไดแ้ ลว้ เป็ นเหตใุ หค้ วามกลวั หายไปเกอื บหมด สนิ้ เหมอื นอยา่ งคนตกน้ํากําลงั วา่ ยน้ํากระเดอื ก ๆ เกอื บจะสนิ้ กําลังและจะหมดหวงั ในชวี ติ อยแู่ ลว้ พลนั ไดเ้ ห็นแพลอยมาถงึ ก็กลับมหี วงั รบี ขนึ้ แพยดึ แพเป็ นทพ่ี ง่ึ พํานักโดยเร็ว นครสามกี ็ยดึ คบู่ ารมี เป็ นแพทพ่ี งึ่ พํานักทันที คบู่ ารมไี ดเ้ ตอื นขน้ึ ทนั ทวี า่ ขอใหน้ ครสามแี ละชาวเมอื งจติ ตนครทงั้ หมดตงั้ จติ ระลกึ ถงึ องคพ์ ระบรมครสู มั มาสมั พทุ ธเจา้ ถงึ พระองคพ์ รอ้ มทัง้ พระธรรมพระสงฆเ์ ป็ นสรณะทพ่ี ง่ึ กําจัดภัยเถดิ อยา่ นกึ ถงึ สงิ่ อนื่ ใหเ้ ป็ นการไมแ่ น่นอนเป็ นการโลเล ใหน้ กึ นอ้ มใจถงึ พระรัตนตรัย เทา่ นัน้ และขอใหฟ้ ังคําสงั่ สอนของพระองคท์ ท่ี า่ นพระสาวกไดฟ้ ังมาดังนว้ี า่ ครัง้ หนง่ึ องคพ์ ระบรม ครไู ดต้ รัสแกพ่ ระเจา้ ปเสนทโิ กศลแหง่ โกศลรัฐวา่ ถา้ จะมบี คุ คลทเ่ี ชอื่ ไดม้ าจากทศิ ทัง้ ๔ กราบทลู พระเจา้ ปเสนทวิ า่ ไดเ้ ห็นภเู ขาใหญส่ งู จดฟ้ากลงิ้ บดสตั วโลกทัง้ ปวงมาในทศิ ทัง้ ๔ ขอพระมหาราช จงทรงทํากจิ ทคี่ วรจะทําในการป้องกนั เมอื่ มหาภยั บงั เกดิ ขน้ึ อยา่ งนี้ ซงึ่ จะทําใหห้ มมู่ นุษยส์ นิ้ ไป อยา่ งทารณุ ทัง้ ทคี่ วามเกดิ เป็ นมนุษยเ์ ป็ นการทไี่ ดด้ ว้ ยยาก พระองคจ์ ะทรงทําอยา่ งไร พระเจา้ ปเสนทกิ ราบทลู องคพ์ ระบรมครวู า่ เมอื่ มหาภยั เกดิ ขน้ึ อยา่ งนัน้ ก็ไมม่ กี จิ อน่ื ทจ่ี ะพงึ ทําได ้ นอกจาก ธรรมจรยิ า (ความประพฤตธิ รรม) สมจรยิ า (ความประพฤตสิ มควร) กศุ ลกริ ยิ า (ความทํากศุ ล) บญุ กริ ยิ า (ความทําบญุ ) องคพ์ ระบรมครจู งึ ตรัสแกพ่ ระเจา้ ปเสนทติ อ่ ไปวา่ ขราและมรณะก็เหมอื นอยา่ ง ภเู ขาใหญส่ งู จดฟ้านัน้ เมอ่ื ชราและมรณะครอบงําสตั วโลกทัง้ สน้ิ อยจู่ ะพงึ ทําอยา่ งไร พระราชากราบ ทลู วา่ ไมม่ กี จิ อน่ื ทจ่ี ะพงึ ทําได ้ นอกจากธรรมจรยิ า สมจรยิ า กศุ ลจรยิ า บญุ กริ ยิ า เชน่ เดยี วกัน แมจ้ ะ มกี องทัพชา้ ง กองทัพมา้ กองทัพรถ กองทัพทหารราบ ทจ่ี ะรบชนะครอบครองโลกทัง้ หมดได ้ แต่ จะไมอ่ าจรบชนะชราและมรณะได ้ แมจ้ ะมมี หาอํามาตยม์ นตรผี ชู ้ าญฉลาดอาจทําลายขา้ ศกึ ดว้ ยมนต์ กลวธิ ตี า่ ง ๆ แตก่ ็ไมอ่ าจเอาชนะชรามรณะดว้ ยมนตก์ ลวธิ ดี ังกลา่ วได ้ แมจ้ ะมเี งนิ ทองมากมายใน แผน่ ดนิ ในอากาศ อาจทล่ี อ่ ขา้ ศกึ ดว้ ยทรัพย์ แตก่ ็ไมอ่ าจจะซอื้ จากชรามรณะได ้ เพราะไมม่ คี ตวิ สิ ยั

๑๒๒ ทจ่ี ะเอาชนะดว้ ยสงิ่ ทัง้ ปวงเหลา่ นัน้ เวน้ ไวแ้ ตธ่ รรมจรยิ า บญุ กริ ยิ า ดงั กลา่ วเทา่ นัน้ อํานาจของความประพฤตธิ รรม และอํานาจของความทําบญุ ยง่ิ ใหญเ่ หนอื อํานาจทัง้ หลาย ผไู ้ ม่ ประมาทจงึ ควรประพฤตธิ รรมและทําบญุ ไมว่ า่ งเวน้ เพอื่ ไดเ้ สวยผลควรแกค่ วามปฏบิ ัติ เชญิ ทตู ทงั้ คมู่ าดว่ น สมทุ ยั เปิ ดการโจมตี องคพ์ ระบรมครไู ดท้ รงรับรองพระดํารัสกราบทลู ของพระราชา และไดม้ เี สยี งกลา่ วสรปุ วา่ ภเู ขาหนิ ลว้ นสงู จดฟ้ากลง้ิ บดสตั วม์ าในสที่ ศิ หมนุ เวยี นอยโู่ ดยรอบแมฉ้ ันใด ความแกแ่ ละความตายยอ่ ม ครอบงําสตั วท์ ัง้ หลาย ทัง้ ขตั ตยิ ะ ทัง้ พราหมณ์ ทัง้ เวส ทัง้ ศทู ร ทัง้ จัณฑาลและคนเทขยะฉันนัน้ ความแกค่ วามตายไมล่ ะเวน้ ใครไปเลย ยอ่ มครอบงํายํา่ ยใี หอ้ ยใู่ นอํานาจทัง้ สน้ิ ไมม่ ภี มู ทิ จี่ ะยก กองทัพชา้ งมา้ รถคนเดนิ เทา้ ไปรบกบั ความแกค่ วามตายนัน้ ทัง้ ไมอ่ าจจะรบชนะดว้ ยมนั ตยทุ ธหรอื ดว้ ยทรัพย์ เพราะเหตนุ ัน้ บคุ คลผเู ้ ป็ นบณั ฑติ มองเห็นประโยชนข์ องตน เป็ นคนทรงปัญญา พงึ ตงั้ ศรัทธาในพระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ประพฤตธิ รรมดว้ ยกาย วาจา และใจ อยใู่ นโลกนกี้ ็เป็ นท่ี สรรเสรญิ ละไปก็จะบนั เทงิ ในสวรรค์ องคพ์ ระบรมครูไดท้ รงสอนไวด้ งั นี้ ฉะนัน้ ขอใหพ้ ากนั ประพฤตธิ รรม พากนั ทําบญุ ทํากศุ ลเถดิ นครสามพี รอ้ มดว้ ยชาวจติ ตนครทัง้ สน้ิ พากนั ตัง้ ศรัทธาในพระรัตนตรัยม่นั คง และพากนั ประพฤตธิ รรมบําเพ็ญบญุ กศุ ลกันทั่วทัง้ เมอื ง คอื พากันทํา ทาน สมาทานรักษาศลี และบําเพ็ญภาวนา คอื อบรมใจและปัญญา วธิ อี บรมใจนัน้ คบู่ ารมแี นะนําใหอ้ บรมในเมตตากรณุ ามทุ ติ าและอเุ บกขา แผไ่ ปทัง้ โดยเจาะจง และไมเ่ จาะจงคอื ท่ัวไป ชาํ ระจติ ใหป้ ราศจากโทสะพยาบาทวหิ งิ สารษิ ยาและราคะ วธิ อี บรม ปัญญานัน้ คบู่ ารมแี นะนําใหอ้ บรมธาตรุ ใู ้ หม้ องเห็นสจั จะทัง้ หลายใหแ้ จม่ ชดั เปิดอารมณ์มายา โมหะทป่ี ิดบังออกเสยี ใหจ้ งได ้ ทกุ คนในจติ ตนครไดป้ ฏบิ ตั ติ ามคําแนะนําของคบู่ ารมี ความหวาดกลัวทัง้ ปวงไดส้ งบไปเกอื บหมด สนิ้ ดว้ ยอํานาจของบญุ กริ ยิ า พรอ้ มดว้ ยศรัทธาทตี่ งั้ มน่ั ในพระรัตนตรัย คบู่ ารมมี องเห็นวา่ ถงึ โอกาส แลว้ ทจ่ี ะสง่ ทตู ทัง้ คู่ คอื สมถะและวปิ ัสสนาเขา้ มาสจู่ ติ ตนครโดยดว่ น จงึ แจง้ เรอื่ งทตู ทัง้ คนู่ แ้ี กน่ คร สามี วา่ ไดม้ ที ตู คหู่ นงึ่ กําลงั จะเขา้ มาสจู่ ติ ตนคร ทตู คนู่ อ้ี งคพ์ ระบรมครทู รงสง่ มาชว่ ยพรอ้ มทัง้ พระ พทุ ธสาสน์ นครสามไี ดฟ้ ังก็เกดิ ความปลม้ื ปิตวิ า่ พระพทุ ธองคไ์ มท่ รงทอดทงิ้ ไดท้ รงชว่ ยในคราวที่ คบั ขนั ทส่ี ดุ ดงั นี้ จงึ เรง่ คบู่ ารมรี ับเขา้ มาโดยเร็ว คบู่ ารมหี าไดท้ ง้ิ นครสามอี อกไปไม่ ไดน้ อ้ ม จติ อญั เชญิ ทตู ทงั้ คเู่ ขา้ มาสนู่ คร ฝ่ ายทตู ทัง้ คทู่ ราบการอัญเชญิ โดยกระแสจติ แลว้ จงึ ตรงมาสู่ จติ ตนครโดยดว่ น ฝ่ ายสมทุ ัยผทู ้ ไ่ี ดส้ งั เกตเห็นเหตกุ ารณ์ทกุ อยา่ งกําลงั ดําเนนิ ไปในทางทเ่ี ป็ นประโยชนแ์ กค่ บู่ ารมี เห็นวา่ ถงึ เวลาทจี่ ะตอ้ งเปิดการสปั ระยทุ ธอ์ ยา่ งหลกี เลยี่ งมไิ ดเ้ สยี แลว้ และไมอ่ าจจะรอชา้ อยไู่ ด ้ จํา จะตอ้ งใชก้ ําลังป้องกันมใิ หท้ ตู ทัง้ คนู่ ัน้ เขา้ เมอื งใหจ้ งได ้ จงึ สง่ั ใหอ้ ารมณก์ ับนวิ รณ์พรอ้ มกับสมนุ ทัง้ ปวงจโู่ จมแยง่ ทวารเมอื งจากสตกิ ับอนิ ทรยี สงั วรและพรรคพวกทย่ี ดึ รักษาทวารเมอื งอยู่ อารมณก์ บั นวิ รณ์และพรรคพวกไดย้ กเขา้ ปลน้ ทวารเมอื งทันที แตก่ ็ถกู สตกิ บั อนิ ทรยี สงั วรและพรรคพวกรับไว ้ และตใี หถ้ อยรน่ ออกไป พรอ้ มกนั นัน้ สมทุ ัยไดส้ ง่ั ใหท้ จุ รติ สามแยง่ ไตรทวารอกี สว่ นหนง่ึ และสงั่ ให ้ หวั โจกทัง้ สามนัน้ กบั พรรคพวกอันธพาลกอ่ กวนตา่ ง ๆ และตอ่ สกู ้ บั นครบาลคอื หริ โิ อตัปปะใหท้ ่ัวไป ทัง้ เมอื ง แตศ่ ลี กบั วนิ ัยและสจุ รติ สามพรอ้ มทัง้ นครบาลคอื หริ โิ อตตัปปะก็คงยนื หยดั รักษาไตรทวาร

๑๒๓ ไวไ้ ด ้ ใหอ้ สตอิ สมั ปชญั ญะยดึ การจราจร แตส่ ตสิ มั ปชญั ญะคงยนื หยดั รักษาไวไ้ ด ้ ใหอ้ จิ ฉาโลภะ มัจฉรยิ ะแยง่ คลังทรัพยส์ นิ แตส่ นั โดษคงรักษาไวไ้ ด ้ ใหม้ จิ ฉาทฐิ แิ ละอโยนโิ สมนสกิ ารและมายาชงิ สมองเมอื ง แตส่ มั มาทฐิ กิ บั โยนโิ สมนสกิ ารและสจั จะรักษาไวไ้ ด ้ ใหป้ มาทธรรมยดึ ใจกลางเมอื ง แตอ่ ัปปมาทธรรมคงรักษาไวไ้ ด ้ นอกจากนใี้ หก้ เิ ลสตณั หาทัง้ หมดกอ่ กวนความสงบทั่วทัง้ เมอื ง แต่ ธรรมขนั ธท์ ัง้ หลายทมี่ รรคบดสี ง่ ออกไปชว่ ยตรวจตราเมอื งคลา้ ยกบั สง่ กําลังทหารออกชว่ ยตํารวจก็ คงปฏบิ ัตงิ านอยา่ งเขม้ แข็ง จับกมุ ปราบปรามพวกกอ่ กวนความสงบสขุ ของเมอื งจนสงบลงไดท้ ่ัวไป ทตู ดว่ นทง้ั คเู่ ขา้ เมอื ง เสนอพทุ ธสาสน์ ขณะเมอ่ื สตกิ ับอนิ ทรยี สงั วรและพรรคพวกชนะอารมณ์กับนวิ รณ์ และพรรคพวกศลี กับวนิ ัยและสจุ รติ สามพรอ้ มกบั ตํารวจนครบาลหริ โิ อตตปั ปะและฝ่ ายคบู่ ารมที ัง้ ปวงชนะทจุ รติ สามกับหวั โจกทัง้ สาม พรอ้ มกบั พรรคพวกอนั ธพาลและกําลังฝ่ ายสมทุ ัยทกุ จดุ เกดิ ความสงบขน้ึ ทั่วเมอื งแลว้ คทู่ ูตสมถะ และวปิ ัสสนาก็พลนั มาถงึ ทวารนคร สตผิ ทู ้ วารบาลก็รับรองเปิดทวารใหท้ ตู ทงั้ คเู่ ขา้ มา เมอ่ื ทตู ดว่ น ทัง้ คถู่ ามวา่ สามคี อื เจา้ แหง่ นครนอี้ ยใู่ นทไี่ หน ก็ตอบวา่ อยู่ ณ ถนนสแ่ี พรง่ กลางนคร ทตู ดว่ นทัง้ คจู่ งึ ตรงไปสทู่ อ่ี ยขู่ องนครสามโี ดยเร็ว แลว้ มอบพทุ ธสาสน์ แกน่ ครสามใี นทันที นครสามรี ับพทุ ธสาสน์ จากคทู่ ตู นัน้ มาอา่ นในทันใดนัน้ ขอ้ ความในพทุ ธสาสน์ นัน้ วา่ “นค้ี อื ยถาภตู พจน์ (ถอ้ ยคาํ ตามทเ่ี ป็ นจรงิ แลว้ ) ของตถาคต มชั ฌมิ าปฏปิ ทา (ขอ้ ปฏบิ ตั เิ ป็ นทางกลาง) ไมข่ อ้ งเกย่ี วทส่ี ดุ โตง่ สองทาง คอื กามสขุ ลั ลกิ า นุโยค (ความประกอบความสขุ สดอยใู่ นกาม) และอตั ตกลิ มถานุโยค (ความประกอบทรมานตนให ้ ลําบาก) อนั ตถาคตไดต้ รัสรแู ้ ลว้ วา่ เป็ นทางทําจักษุทําญาณใหเ้ กดิ เป็ นไปเพอื่ ความสงบระงับ เพอื่ ความรยู ้ ง่ิ เพอ่ื ความรพู ้ รอ้ ม เพอื่ นพิ พาน (ออกจากกเิ ลสเครอ่ื งเสยี บแทงดจุ ลกู ศรทเ่ี สยี บใจ) มัชฌมิ าปฏปิ ทาคอื มรรค (ทาง) ประกอบดว้ ยองค์ ๘ อนั ประเสรฐิ ไดแ้ กส่ มั มาทฐิ ิ (ความ เห็นชอบ) สมั มาสงั กัปปะ (ความดํารชิ อบ) สมั มาวาจา (วาจาชอบ) สมั มากมั มนั ตะ (การงานชอบ) สมั มาอาชวี ะ (เลยี้ งชวี ติ ชอบ) สมั มาวายามะ (พยายามชอบ) สมั มาสติ (ระลกึ ชอบ) สมั มาสมาธิ (ตงั้ ใจมน่ั ชอบ) นอ้ี รยิ สจั จะคอื ทกุ ข์ เกดิ เป็ นทกุ ข์ แกเ่ ป็ นทกุ ข์ ตายเป็ นทกุ ข์ ความโศก ความรัญจวนใจ ความทกุ ขก์ าย (พยาธ)ิ ความทกุ ขใ์ จ ความคับแคน้ ใจเป็ นทกุ ข์ ความประจวบกบั สงิ่ ทไี่ มร่ ักเป็ นทกุ ข์ ความพลัดพรากจากสงิ่ ทร่ี กั เป็ นทกุ ข์ ความปรารถนาไมส่ มหวงั เป็ นทกุ ข์ โดยยอ่ สกนธกายเป็ นท่ี ยดึ ถอื ทัง้ ๕ เป็ นทกุ ข์ นอี้ รยิ สจั จะคอื สมทุ ัยเหตใุ หเ้ กดิ ทกุ ข์ ไดแ้ กต่ ัณหา (ความดน้ิ รนทะยานอยาก) ทเ่ี ป็ นเหตใุ ห ้ เกดิ อกี เป็ นสหายกับนันทิ (ความเพลนิ ) ราคะ (สงิ่ ทย่ี อ้ มใจใหต้ ดิ ใหย้ นิ ด)ี มคี วามยนิ ดยี งิ่ ๆ ขน้ึ ใน อารมณน์ ัน้ ๆ ตณั หานค้ี อื กามตัณหา (ความอยากดนิ้ รนไปในกาม) ภวตณั หา (ความอยากดน้ิ รนไป ในภพคอื ความเป็ นน่ันนี่) วภิ วตัณหา (ความอยากดน้ิ รนไปในวภิ พคอื ความไมเ่ ป็ นน่ันนี่) นอ้ี รยิ สจั จะคอื นโิ รธความดับทกุ ข์ ไดแ้ กค่ วามดบั ความทง้ิ ความสละ ความปลอ่ ย ความไม่ พัวพันตณั หานัน้ แล โดยวริ าคะคอื สํารอกออกหมดไมม่ เี หลอื นอี้ รยิ สจั จะคอื ขอ้ ปฏบิ ัตใิ หถ้ งึ ความดบั ทกุ ข์ ไดแ้ กม่ รรคมอี งค์ ๘ อนั ประเสรฐิ นั่นแล จักษุ ญาณ ปัญญา วชิ ชา อาโลก (ความสวา่ ง) บงั เกดิ ผดุ ขน้ึ แกต่ ถาคตในธรรมทัง้ หลายที่ ไมเ่ คยสดับมาแลว้ กอ่ นวา่ นอี้ รยิ สจั จะคอื ทกุ ข์ ขอ้ นน้ี ัน้ ควรกําหนดรู ้ ขอ้ นน้ี ัน้ ไดก้ ําหนดรแู ้ ลว้ น้ี อรยิ สจั จะคอื ทกุ ขสมทุ ัย ขอ้ นน้ี ัน้ ควรละ ขอ้ นนี้ ัน้ ละไดแ้ ลว้ นอ้ี รยิ สจั จะคอื ทกุ ขนโิ รธ ขอ้ นน้ี ัน้ ควรทํา ใหแ้ จง้ ขอ้ นนี้ ัน้ ไดท้ ําใหแ้ จง้ แลว้ นอ้ี รยิ สจั จะคอื ขอ้ ปฏบิ ัตใิ หถ้ งึ ทกุ ขนโิ รธ ขอ้ นนี้ ัน้ ควรปฏบิ ัตอิ บรม

๑๒๔ ขอ้ นน้ี ัน้ ไดป้ ฏบิ ัตอิ บรมแลว้ แล” นครสามอี า่ นพทุ ธสาสน์ แลว้ เพง่ พนิ จิ คทู่ ตู พระพทุ ธสาสน์ ไดก้ ลา่ วตอ่ ไปวา่ “ตราบใดทญ่ี าณทัสนะ (ความรคู ้ วามเห็น) ตามเป็ นจรงิ มวี นรอบ ๓ มอี าการ ๑๒ อยา่ งนใ้ี นอรยิ สจั จะ ๔ ยังไมบ่ รสิ ทุ ธด์ิ แี กต่ ถาคต ตราบนัน้ ตถาคตก็ยังไมป่ ฏญิ ญาวา่ เป็ นอภสิ มั พทุ ธะ ผตู ้ รัสรจู ้ บอยา่ งเยยี่ มยอดในโลก พรอ้ มทัง้ เทวดามารพรหม ในหมสู่ ตั ว์ พรอ้ มทัง้ สมณพราหมณเ์ ทพและมนุษย์ แตเ่ มอื่ ใด ญาณทัสนะดงั กลา่ ว วสิ ทุ ธดิ์ แี ลว้ แกต่ ถาคต เมอื่ นัน้ ตถาคตจงึ ปฏญิ ญาวา่ เป็ นอภสิ มั พทุ ธะแลว้ ญาณทัสนะบังเกดิ ผดุ ขนึ้ แกต่ ถาคตดว้ ยวา่ วมิ ตุ ติ (ความ พน้ ) ของตถาคตไมก่ ําเรบิ ชาตนิ เี้ ป็ นชาตทิ ส่ี ดุ ไมม่ ภี พใหมอ่ กี ตงั้ แตบ่ ัดนไ้ี ป” ครัน้ พระพทุ ธสาสน์ ไดแ้ สดงทางปฏบิ ัตแิ ละความตรสั รแู ้ หง่ องคพ์ ระบรมครแู ลว้ ก็ไดแ้ สดงชเ้ี ขา้ มา โดยเฉพาะเจาะจงวา่ “สรรี ะกายนถ้ี กู สรา้ งขน้ึ ใหเ้ ป็ นนครแหง่ กระดกู ทงั้ หลาย มเี นอื้ และเลอื ดเป็ นเครอื่ ง ฉาบไล ้ เป็ นทตี่ งั้ ลงแหง่ ชราและมจั จุ กับมานะ (ความสาํ คัญตน) และความลบหลู่ พงึ รกู ้ ายนวี้ า่ มอี ปุ มาดว้ ยหมอ้ ดนิ พงึ กัน้ จติ นซี้ ง่ึ มอี ปุ มาดว้ ยนคร พงึ รบมารดว้ ยอาวธุ คอื ปัญญา พงึ รักษาความชนะไวไ้ มต่ ดิ อยู่ ธรรม ๒ ประการ พงึ รจู ้ ัก (โดยลกั ษณะมอี นจิ จลกั ษณะเป็ นตน้ ) ดว้ ยอภญิ ญา (ปัญญาทร่ี ยู ้ งิ่ ) คอื นาม และรปู ธรรม ๒ ประการ พงึ ละดว้ ยอภญิ ญา คอื อวชิ ชา (ความไมร่ ใู ้ นสจั จะ) และภวตณั หา (ความ อยากเป็ นเหตใุ หย้ ดึ เป็ นตวั เป็ นตน) ธรรม ๒ ประการ พงึ ทําใหแ้ จง้ ดว้ ยอภญิ ญา คอื วชิ ชา (ความรใู ้ นสจั จะ) และวมิ ตุ ติ (ความ หลดุ พน้ ) ธรรม ๒ ประการ พงึ ปฏบิ ตั อิ บรมดว้ ยอภญิ ญา คอื สมถะ (ขอ้ ปฏบิ ัตเิ ป็ นเครอ่ื งสงบใจและ อารมณ์ดว้ ยทําจติ ใหเ้ ป็ นสมาธ)ิ วปิ ัสสนา (ขอ้ ปฏบิ ัตทิ ําใหเ้ กดิ ปัญญาเห็นแจง้ สาํ เร็จเป็ นอภญิ ญา (ปัญญาทรี่ ยู ้ งิ่ ) เป็ นเหตใุ หร้ จู ้ ักนามและรปู ใหล้ ะอวชิ ชาและภวตัณหา ใหท้ ําใหแ้ จง้ วชิ ชาและวมิ ตุ ติ และใหป้ ฏบิ ตั อิ บรมสมถะและวปิ ัสสนาใหบ้ รบิ รู ณ์) แล” จบพทุ ธสาสน์ เพยี งเทา่ น้ี คบู่ ารมไี ดก้ ํากับจติ ของนครสามอี ยอู่ ยา่ งรอบคอบ นครสามจี งึ อา่ นเขา้ ใจ ซาบซงึ้ สจั พจนท์ กุ ถอ้ ยคําอยา่ งน่าอศั จรรย์ เมอ่ื อา่ นจบแลว้ ไดเ้ พง่ พนิ จิ ทตู ทงั้ คคู่ อื สมถะและ วปิ ัสสนา ทแี รกเพง่ ดทู ลี ะหนงึ่ แลว้ จงึ เพง่ ดพู รอ้ มกนั ทัง้ คู่ น่าประหลาดทเี่ มอื่ เพง่ ดทู ลี ะหนง่ึ ก็ เห็นไมถ่ นัดนัก แตเ่ มอ่ื เพง่ ดทู ัง้ คจู่ งึ มองเห็นไดถ้ นัดขน้ึ ทัง้ ไดม้ องเห็นทางทที่ ตู ทัง้ คนู่ ัน้ ดําเนนิ เป็ น ทางพเิ ศษ มใิ ชเ่ ป็ นทางสแี่ พรง่ แหง่ จติ ตนคร แตก่ ็ไมน่ อกไปจากทางสแ่ี พรง่ นัน้ เมอ่ื เพง่ พนิ จิ ยง่ิ ขน้ึ จงึ ปรากฏเป็ นทางคอื มรรคมอี งค์ ๘ ทกี่ ลา่ วถงึ ในตอนตน้ ของพระพทุ ธสาสน์ นั่นเอง หาใชท่ างอน่ื ท่ี ไหนไม่ ครัน้ มองเห็นทางมาของทตู ทัง้ คปู่ ระจักษ์ชดั แลว้ ก็เพง่ พนิ จิ ทสี่ มถะ มองเห็นจติ ทส่ี งบตัง้ มน่ั เพง่ ลงไปในจติ นัน้ ก็พบวปิ ัสสนาซอ้ นกนั อยกู่ บั สมถะ เพราะเป็ นทตู ทค่ี กู่ ัน ขณะนัน้ สมทุ ัยไดส้ งั่ กองทัพใหญส่ งั โยชนใ์ หท้ ําการโจมตกี องทัพใหญม่ รรคทันที เพราะเป็ นจังหวะสดุ ทา้ ยทจี่ ะขดั ขวาง ทําลายฝ่ ายคบู่ ารมี ใจของทกุ คนก็เชน่ เดยี วกบั จติ ตนคร คอื มฝี ่ ายไมด่ คี อยแตจ่ ะเขา้ ขบั ไลฝ่ ่ ายดใี หพ้ น้ ไป การมาบรหิ าร จติ คอื การมาศกึ ษาและอบรมใหฝ้ ่ ายดเี ขม้ แขง็ จนสามารถจะเอาชนะฝ่ ายไมด่ ไี ด ้ ทําใหฝ้ ่ ายไมด่ ี

๑๒๕ พา่ ยแพ ้ สามารถอบรมใหฝ้ ่ ายดชี นะไดม้ ากเพยี งไร ก็จะไดเ้ ป็ นเจา้ ของใจทม่ี คี า่ มคี วามสงบสขุ เพยี งนัน้ กองทพั ใหญท่ งั้ สองตอ่ สกู้ นั นครสามไี ดธ้ รรมจกั ษุ กองทพั นอ้ ยสงั โยชน์ ๓ ถกู เผาพนิ าศ สมทุ ยั ขอพกั รบ ในขณะทนี่ ครสามเี พง่ พนิ จิ ทะลสุ มถะเขา้ ไปพบวปิ ัสสนานัน้ กองทัพใหญส่ งั โยชนท์ ัง้ ๑๐ กองทัพนอ้ ย ไดเ้ ขา้ โจมตกี องทัพใหญม่ รรคทันทตี ามคําสง่ั ของสมทุ ัย เพอื่ จะยดึ ภมู ปิ ระเทศทรี่ วม ถนนสแี่ พรง่ ซงึ่ เป็ นทต่ี ัง้ แหง่ นเิ วศของนครสามอี ันกองทัพใหญม่ รรคยดึ ตงั้ อยู่ แตก่ องทัพใหญม่ รรค ไดเ้ ตรยี มพรอ้ มอยแู่ ลว้ จงึ ตอ่ สปู ้ ้องกนั ชยั ภมู สิ าํ คญั ของเมอื งไวไ้ ด ้ เสยี งตอ่ สกู ้ ันดงั เขา้ ไปถงึ ภายใน นเิ วศแหง่ นครสามี ทําใหน้ ครสามตี อ้ งชะงกั การเพง่ พนิ ติ ทตู ทัง้ คู่ ไปเพง่ พนิ จิ เหตกุ ารณ์ทเี่ กดิ ขนึ้ เป็ นโอกาสใหค้ อู่ าสวะรบี เยยี่ มหนา้ เขา้ มาชกั ชวนใหท้ ง้ิ ทตู ทัง้ ครู่ บี ออกไปกบั คอู่ าสวะโดยเร็ว สมทุ ัย กับกองทัพใหญส่ งั โยชนก์ ําลงั ชว่ ยปราบศัตรกู ําลงั จะชนะอยแู่ ลว้ แตน่ ครสามไี ดม้ ศี รัทธาตงั้ มน่ั ใน องคพ์ ระบรมครแู ลว้ และไดเ้ ห็นสมทุ ัยเป็ นตวั เหตแุ หง่ ทกุ ขเ์ สยี แลว้ จงึ ไมย่ อมทงิ้ ทตู ทัง้ คอู่ อกไปกับ คอู่ าสวะ แตก่ ็ยังสงสยั อยวู่ า่ ฝ่ ายไหนจะชนะ ไดร้ ะลกึ ถงึ คบู่ ารมี ฝ่ ายคบู่ ารมไี ดป้ รากฏขน้ึ ทันที และบอกวา่ ฝ่ ายกองทัพใหญม่ รรคจะตอ้ งป้องกนั ชยั ภมู แิ หง่ เมอื งไวไ้ ดแ้ น่นอน และจะยกออกไปทําลายกองทัพใหญส่ งั โยชนถ์ งึ ทตี่ งั้ ไดด้ ว้ ย คบู่ ารมี ไดส้ นับสนุนอยเู่ ต็มท่ี ขอใหเ้ บาหทัย และอยา่ ทงิ้ ทตู ทัง้ คู่ ดําเนนิ การเพง่ พนิ จิ ตอ่ ไป นครสามจี งึ สน้ิ นวิ รณ์ สนิ้ กงั วลเพราะเหตสุ งั โยชน์ กลบั มาเพง่ พนิ จิ สมถะใหม่ มองทะลเุ ขา้ ไปพบวปิ ัสสนา จงึ เพง่ พนิ จิ วปิ ัสสนา ก็ปรากฏสจั จะทัง้ สขี่ นึ้ ในวปิ ัสสนา เหมอื นดังกลา่ วในพระพทุ ธสาสน์ ขณะทสี่ จั จะทัง้ สเี่ รม่ิ ปรากฏขน้ึ แกจ่ ติ ตธาตแุ หง่ นครสามี กองทัพสงั โยชนไ์ ดพ้ า่ ยแพแ้ กก่ องทัพใหญ่ มรรค ถอยออกไปตัง้ อยใู่ นทมี่ นั่ เกา่ มรรคบดแี มท่ ัพใหญม่ รรคไดส้ งั่ กองทัพใหญม่ รรคยกตดิ ตาม ออกไปเพอื่ ทําลายลา้ ง เพราะถงึ จังหวะทจี่ ะตอ้ งปฏบิ ตั ใิ นขนั้ เด็ดขาด กองทพั ใหญม่ รรคไดย้ ก ออกไปประชดิ กองทัพนอ้ ยทัง้ ๓ ของกองทัพใหญส่ งั โยชน์ คอื กองทัพนอ้ ยสกั กายทฐิ ิ กองทพั นอ้ ยวจิ กิ จิ ฉา กองทัพนอ้ ยสลี พั พตปรามาส กองทัพใหญม่ รรคไดร้ ะดมโจมตกี องทัพนอ้ ยสงั โยชน์ ทัง้ สามนท้ี ันที มงุ่ บดขยใี้ หแ้ หลกลาญเป็ นการประเดมิ ชยั ขณะทก่ี องทัพทัง้ สองฝ่ ายตอ่ สกู ้ นั ถงึ ขนั้ เด็ดขาด ธรรมจักษุ (ดวงตาเห็นธรรม) ไดบ้ งั เกดิ ผดุ ขน้ึ แก่ นครสามวี า่ “สง่ิ ใดสง่ิ หนง่ึ มคี วามเกดิ ขนึ้ เป็ นธรรมดา สงิ่ นัน้ ทงั้ หมดมคี วามดบั ไปเป็ น ธรรมดา” ในขณะเดยี วกันน้ี ไดป้ รากฏลําแสงจากกองทัพใหญม่ รรคมตี บะอาํ นาจยง่ิ กวา่ ระเบดิ ทําลายใด ๆ ในโลกทัง้ สน้ิ พวยพงุ่ ไปเผากองทัพนอ้ ยสงั โยชนท์ ัง้ สาม คอื สกั กายทฐิ ิ (ความเห็น เป็ นเหตถุ อื อตั ตาตวั ตนในสกนธกาย) วจิ กิ จิ ฉา (ความลังเลเป็ นเหตไุ มแ่ น่ใจในปฏปิ ทาทางดําเนนิ ของตน) สลี ัพพตปรามาส (ความถอื ศลี และวตั รตา่ ง ๆ ดว้ ยความปรารถนาผลมลี าภยศเป็ นตน้ หรอื ดว้ ยความเชอ่ื ถอื วา่ ศกั ดส์ิ ทิ ธ)ิ์ สนิ้ ซากไปในชว่ั ขณะจติ เดยี ว บรรดาทจุ รติ และหวั โจกอนั ธพาลวาย รา้ ยทัง้ ปวงก็วอดวายไปสนิ้ พรอ้ มกนั สมทุ ัยกบั คอู่ าสวะไดส้ ลบไสลไปครหู่ นง่ึ จงึ ฟ้ืนขนึ้ มา แตก่ ็กลบั เป็ นสมทุ ัยกับคอู่ าสวะอกี คนหนงึ่ ซง่ึ หายความรา้ ยกาจไปเป็ นอันมาก และขอสงบพักรบกบั กองทัพ ใหญม่ รรคทันที ความจรงิ ก็เป็ นเชน่ นัน้ เมอื่ ความดเี ขม้ แข็งเต็มทแ่ี ลว้ ความไมด่ กี ็จะพา่ ยแพส้ งบเงยี บไปทันที

๑๒๖ ความสําคัญอยทู่ วี่ า่ ทกุ คนควรพยายามอบรมความดใี หเ้ จรญิ ใหเ้ ขม้ แข็ง จนถงึ ขนาดทําใหค้ วามไม่ ดสี งบเงยี บไปอยา่ งสน้ิ เชงิ แบบผแู ้ พอ้ ยา่ งราบคาบ อวสานแหง่ จติ ตนคร นครสามกี บั คณะอพยพออกไปสแู่ ดนเกษม ในขณะเดยี วกนั ทธ่ี รรมจักษุบงั เกดิ ผดุ ขนึ้ แกน่ ครสามี และกองทัพนอ้ ยสงั โยชนท์ ัง้ สามถกู เผาทําลายไปหมดสนิ้ นัน้ องคพ์ ระบรมครพู ทุ ธเจา้ ไดป้ รากฏพระธรรมกายขน้ึ แกธ่ รรมจักษุของนคร สามี พระองคไ์ ดเ้ สด็จมาสจู่ ติ ตนครในขณะเดยี วกนั นัน้ องคพ์ ระบรมครไู ดเ้ สดจ็ มาตามสจั พจนท์ ต่ี รัส ไวว้ า่ “ผใู ้ ดเห็นเรา ผนู ้ ัน้ เห็นธรรม ผใู ้ ดเห็นธรรม ผนู ้ ัน้ เห็นเรา” นครสามผี ไู ้ ดธ้ รรมจักษุจงึ ไดเ้ ห็นองค์ พระบรมครโู ดยพระธรรมกายสมเจตนาทม่ี มี าชา้ นาน ไดถ้ วายบังคมพระยคุ ลบาท ดว้ ยธรรมปิตยิ ง่ิ นัก และไดส้ ดบั พระพทุ ธพยากรณว์ า่ “สาวกของเราผลู ้ ะสงั โยชนไ์ ดส้ ามเป็ นสมจุ เฉทปหาน (ละไดเ้ ดด็ ขาด) ยอ่ มเป็ นโสดาบัน คอื ผถู ้ งึ กระแสธรรมแลว้ เป็ นผไู ้ มต่ กตํา่ เป็ นผแู ้ น่นอน จะไดต้ รัสรใู ้ นเวลาตอ่ ไปอกี ๗ ชาติ เป็ นอยา่ งชา้ ” ครัน้ ทรงพทุ ธพยากรณแ์ ลว้ ก็ไดเ้ สด็จกลับ คบู่ ารมไี ดเ้ ขา้ มาแสดงมทุ ติ าจติ ทันที และบอกวา่ บัดนี้ นครสามเี ป็ นผพู ้ น้ อบายภมู ทิ ัง้ ปวงแลว้ มอี าภรณ์พเิ ศษประดบั องคอ์ ยู่ ๔ อยา่ ง นครสามจี งึ ตรวจดทู ่ี องคเ์ อง ก็พบอาภรณพ์ เิ ศษ ๔ อยา่ ง ประดับอยจู่ รงิ คอื ๑ ความเลอื่ มใสไมห่ วนั่ ไหวในพระพทุ ธเจา้ ๒ ความเลอ่ื มใสไมห่ วน่ั ไหวในพระธรรม ๓ ความเลอื่ มใสไมห่ วน่ั ไหวในพระสงฆ์ และ ๔ ศลี ทพ่ี ระอรยิ ะปรารถนา คอื ศลี ๕ ทบี่ รสิ ทุ ธ์ิ เกดิ โดยสมจุ เฉทวริ ัติ (งดเวน้ โดยเด็ดขาดดว้ ย มรรค) คบู่ ารมไี ดบ้ อกวา่ อาภรณพ์ เิ ศษนเ้ี รยี กวา่ โสดาปัตตยิ งั คะ (องคแ์ หง่ ความถงึ กระแสธรรม) ทัง้ ๔ ขณะนัน้ ภเู ขามหมึ าทส่ี งู จดฟ้า ซงึ่ วงลอ้ มจติ ตนครไดก้ ลงิ้ เขา้ มาประชดิ ปราการทกุ ดา้ นแหง่ จติ ตนครแลว้ ความแปรปรวนภายในจติ ตนครไดเ้ กดิ ขนึ้ ถงึ ขนาดทสี่ ดุ ถนนสสี่ ายชาํ รดุ ขนาดหนัก ระบบสอ่ื สารทัง้ ปวงขดั ขอ้ ง โรงงานทกุ โรงชํารดุ บางโรงเกอื บใชง้ านไมไ่ ด ้ ระบบตา่ ง ๆ พรอ้ มทัง้ เจา้ หนา้ ทที่ ัง้ ปวงพลอยเกา่ แกเ่ ชอื นแชขดั ขอ้ งไมส่ ะดวกไปทัง้ หมด เป็ นอันแน่วา่ จติ ตนครจะตอ้ งถกู บดทําลายลงไปพรอ้ มกับความแตกทําลายทกุ อยา่ งภายใน นครสามจี ําจะตอ้ งทง้ิ เมอื งไปสภู่ มู อิ น่ื เพอื่ สรา้ งนครขนึ้ ใหม่ ถา้ เป็ นเวลากอ่ นแตท่ จี่ ะไดธ้ รรมจักษุหรอื ปราศจากบญุ กริ ยิ าก็ยากทจ่ี ะออกไป ได ้ เพราะดไู มม่ ที างจะออกไปไดอ้ ยา่ งไร ภเู ขาสงู ชนั จดฟ้าลอ้ มกระชบั แน่นทงั้ สท่ี ศิ โดยรอบ ไมม่ ี ชอ่ งทจี่ ะเล็ดลอดออกไปไดแ้ มแ้ ตน่ อ้ ย ก็จะตอ้ งถกู บดขยอี้ ยภู่ ายใตเ้ ขาหนิ แน่แท ้ แตเ่ มอ่ื นครสามไี ด ้ ธรรมจักษุแลว้ ก็มที างทอ่ี พยพออกไปไดโ้ ดยสวสั ดี ขณะนัน้ คบู่ ารมกี บั บญุ กริ ยิ าและชาวเมอื งผตู ้ ดิ ตามไดเ้ ตรยี มการอพยพใหญ่ เพราะจะมที ัง้ กองทัพ ใหญม่ รรค ทัง้ คอู่ าสวะกบั กองทัพใหญส่ งั โยชนท์ เี่ หลอื ซงึ่ บัดนเ้ี ล็กลงพรอ้ มทงั้ สมทุ ัยซงึ่ ไดก้ ลับ เรยี บรอ้ ยขนึ้ เป็ นอันมาก อพยพตดิ ตามนครสามไี ปดว้ ย เพราะทัง้ สองฝ่ ายเป็ นอนั พักรบกันไว ้ ชว่ั คราว และตกลงจะอพยพไปพรอ้ มกันในเวลาอนั คบั ขนั ทสี่ ดุ นี้ ระบบตา่ ง ๆ ของเมอื งจําตอ้ งยบุ ตวั เองลงเหลอื ๓ คอื ระบบวจสี งั ขาร (ปรงุ แตง่ วาจาใหพ้ ดู คอื วติ กวจิ าร ความตรกึ ตรองทจี่ ะพดู )

๑๒๗ ระบบกายสงั ขาร (ปรงุ แตง่ กาย คอื ลมหายใจเขา้ ออก) ระบบจติ ตสงั ขาร (ปรงุ แตง่ จติ คอื สญั ญา เวทนา หรอื ระบบสมอง) กาลกริ ยิ าแหง่ จติ ตนครไดม้ าถงึ แลว้ เมอ่ื ภเู ขาวงรอบนัน้ ไดก้ ลง้ิ บด ขยปี้ ราการเมอื งเขา้ มาทําลายทกุ ๆ อยา่ งไปโดยลําดับ กลา่ วเฉพาะทยี่ อ่ เป็ น ๓ ระบบ คอื ทําลาย ระบบวจสี งั ขาร ดับวติ กวจิ ารทจ่ี ะพดู ลงกอ่ น แลว้ ทําลายกายสงั ขารดับลมลง นครสามยี งั ไมอ่ พยพ ครัน้ แลว้ ทําลายระบบจติ ตสงั ขารดับสญั ญาเวทนาหรอื ระบบสมองชนั้ ในลงเป็ นทสี่ ดุ นครสามกี บั คณะไดอ้ พยพออกจากจติ ตนครทันที โดยเคลอื่ นออกไปเหนือภเู ขาทกี่ ลงิ้ ประชดิ เขา้ มาประสานเป็ น หนิ แทง่ เดยี วกนั ทับขยจ้ี ติ ตนครทําลายลงหมดสน้ิ จติ ตนครจงึ ถงึ กาลอวสาน นครสามกี บั คณะ อพยพไปสแู่ ดนเกษมสวสั ดแี ลว้ แล พรสง่ ทา้ ย จติ ตนครไดถ้ งึ กาลอวสานลงแลว้ แตน่ ครสามกี ับคณะผตู ้ ดิ ตามไดอ้ พยพออกไปสแู่ ดนเกษมสวสั ดี ได ้ โดยไดเ้ คลอ่ื นขน้ึ เหนอื ภเู ขาแหง่ ชราและมรณะออกไปสสู่ คุ ติ (คตทิ ด่ี )ี จงึ ไมถ่ กู ภเู ขาบดโลกนัน้ บดขยอี้ ยภู่ ายใตใ้ หจ้ มลงไปสทู่ คุ ติ ดว้ ยอานุภาพแหง่ บญุ กริ ยิ า ไตรสรณคมน์ และโดยเฉพาะโสดา ปัตตยิ ังคะทัง้ ๔ อนั เป็ นอาภรณพ์ เิ ศษแหง่ นครสามที ไ่ี ดม้ าพรอ้ มธรรมจักษุ เรอ่ื งจติ ตนครจงึ เป็ นอนั ถงึ อวสาน ความคดิ ผกู เรอ่ื งนข้ี น้ึ ไดเ้ กดิ จากพระพทุ ธภาษิตในธรรมบทขอ้ หนง่ึ วา่ “พงึ กนั้ จติ อนั มอี ปุ มา ดว้ ยนคร” อันทจี่ รงิ ความหมายแหง่ พระธรรมขอ้ นนี้ ่าจะมเี พยี งวา่ พงึ กนั้ คอื ทําเครอื่ งป้องกนั และ ทําการป้ องกนั นครจากขา้ ศกึ ฉันใด ก็พงึ กนั้ จติ จากขา้ ศกึ คอื กเิ ลสมารฉันนัน้ แตก่ ็ยงั ชวนใหค้ ดิ วาง โครงเลา่ เรอ่ื งจติ ตนครโดยอปุ มา คอื คดิ ขยายอปุ มานัน้ ออกไปเป็ นเรอื่ งจติ ตนครขน้ึ ทัง้ ไดอ้ าศยั พระ พทุ ธภาษิตในสฬายตนวรรคสงั ยตุ ตนกิ ายอกี แหง่ หนง่ึ ทผี่ กู อปุ มาถงึ นครชายแดนแหง่ หนง่ึ มปี ราการ และเสาระเนยี ดอันมนั่ คง มที วาร ๖ มนี ายทวารบาลเป็ นผฉู ้ ลาดหา้ มคนทไ่ี มร่ จู ้ ักมใิ หเ้ ขา้ ไป อนุญาต ใหแ้ ตค่ นทร่ี จู ้ กั เขา้ ไป ไดม้ ที ตู ดว่ นคหู่ นง่ึ มาจากทศิ ทัง้ ๔ ถามนายทวารบาลนัน้ วา่ นครสามี (เจา้ แหง่ นคร) นน้ี ั่งอยทู่ ไี่ หน นายทวารบาลตอบวา่ นครสามนี ่ังอยทู่ ที่ างสแ่ี พรง่ กลางเมอื ง ทตู ดว่ นคนู่ ัน้ จงึ มอบยถาภตู พจน์ (คําตอบตามทเ่ี ป็ นจรงิ ) แกน่ ครสามี ปฏบิ ัตติ ามมรรค (ทาง) ทมี่ าแลว้ และไดม้ ี พระพทุ ธภาษิตไขความไวต้ อ่ ไปวา่ “นคร” เป็ นชอื่ ของกายนี้ คําวา่ “ทวาร ๖” เป็ นชอ่ื ของอายตนะ ภายใน ๖ คําวา่ “นายทวารบาล” เป็ นชอ่ื ของสติ คําวา่ “คแู่ หง่ ทตู ดว่ น” เป็ นชอื่ แหง่ สมถะและ วปิ ัสสนา คําวา่ “นครสาม”ี เป็ นชอื่ แหง่ วญิ ญาณ คําวา่ “ทางสแี่ พรง่ กลางเมอื ง” เป็ นชอ่ื แหง่ มหา- ภตู ะคอื ธาตทุ ัง้ ๔ คําวา่ “ยถาภตู พจน”์ (คําตามทเ่ี ป็ นจรงิ ) เป็ นชอ่ื แหง่ นพิ พาน คําวา่ “มรรคตามที่ มาแลว้ ” เป็ นชอื่ แหง่ มรรคมอี งค์ ๘ เรอื่ งจติ ตนครจงึ ไดถ้ กู ผกู ขนึ้ ตามโครงอปุ มาดงั กลา่ ว บรรจธุ รรมทงั้ ปวงลง โดยบคุ ลาธษิ ฐาน และแสดงออกมาตามจังหวะของเรอื่ งตงั้ แตต่ น้ จนอวสาน มคี วามประสงค์ เพอื่ จะชกั จงู ใจผปู ้ ระสงคธ์ รรมในรปู และรสทแี่ ปลกมาฟังมาอา่ น แลว้ ไขความธรรมนอ้ มเขา้ มาสตู่ น เพราะเรอื่ งจติ ตนครทัง้ หมดก็เป็ นเรอื่ งกายและจติ นเ้ี อง และทกุ คนจะตอ้ งพบภเู ขาแหง่ ชราและ มรณะทก่ี ลงิ้ มาบดชวี ติ ฉะนัน้ ไฉนจะไมแ่ สวงหาทพ่ี ง่ึ ดงั เชน่ นครสามใี นเรอื่ ง และไฉนจงึ จะยอมอยู่ ใตใ้ หภ้ เู ขาแหง่ ชราและมรณะนัน้ มาบดขยเี้ อาขา้ งเดยี ว ไฉนจงึ จะไมป่ ีนขนึ้ อยเู่ หนอื ภเู ขาแหง่ ชรา และมรณะนัน้ บา้ ง พระพทุ ธสาสน์ ไดบ้ อกวธิ ปี ฏบิ ัตเิ พอื่ ขนึ้ อยเู่ หนอื ไวแ้ ลว้ เมอื่ เพง่ พนิ จิ เรอื่ งจติ ตนครจนถงึ อวสาน

๑๒๘ จะพบวธิ ปี ฏบิ ตั อิ ยเู่ หนอื สมทุ ัยกับพรรคพวก ตลอดถงึ ภเู ขาแหง่ ชราและมจั จดุ งั กลา่ วทกุ อยา่ ง เรอ่ื งจติ ตนครจงึ อาจเป็ นประโยชนแ์ กผ่ จู ้ ํานงและคน้ หาประโยชนไ์ ดต้ ามสมควร และบางประการ อาจจะรสู ้ กึ วา่ เป็ นบคุ ลาธษิ ฐานจดั ไปบา้ ง เชน่ เรอื่ งขององคพ์ ระบรมครยู ังประทับอยแู่ ละ เสด็จมาโปรดนครสามใี นจติ ตนครในขณะมรรคจติ ผลจติ แตก่ ็ผกู ขนึ้ ใหเ้ ห็นจรงิ ตามพระพทุ ธดํารัสวา่ “ผใู ้ ดเห็นธรรม ผนู ้ ัน้ เห็นเรา” ซง่ึ ตรัสเป็ นทํานองบคุ ลาธษิ ฐาน จงึ ผกู เป็ นบคุ คลขนึ้ ใหเ้ ห็นได ้ คดิ วา่ เหมอื นอยา่ งการสรา้ งพระพทุ ธรปู ขน้ึ ไวบ้ ชู าก็แลว้ กนั เพราะวา่ คนท่ัวไปอยากเห็นเหมอื นอยา่ งเห็น ดว้ ยตา เมอ่ื ทําใหเ้ ห็นดังนัน้ ไดก้ ็จะซาบซง้ึ เขา้ ไปถงึ ใจไดด้ กี วา่ แสดงเป็ นนามธรรมลว้ น ๆ == จบ ==