พ.ย.62 ตำบลขุนพิทักษ์ อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

ทาเนียบภมู ิปัญญาท้องถิน่ เดือนพฤศจกิ ายน 2562 กศน.ตาบลขุนพทิ กั ษ์ ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอดาเนนิ สะดวก สานกั งานการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวดั ราชบรุ ี สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

คานา กศน.ตาบลขุนพิทักษ์ ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ให้กับประชาชนในพื้นท่ีอาเภอ ดาเนินสะดวก เพ่ือเพ่ิมพูนความรู้ซ่ึงความรู้และทักษะการในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้ และฝึกฝนได้ทั้งจากการศึกษาด้วยตนเองและรับการถ่ายทอดจากคนอ่ืน การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่ เพือ่ ใหป้ ระชาชนในพื้นที่ไดน้ าไปใช้และเรยี นรู้ เพ่ิมอาชพี และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มี การเจริญเติบโตอย่างต่อเน่ืองและเกื้อกูลในการผลิตซ่ึงกันและกัน โดยการใช้ ทรัพยากรที่มีอยู่ ให้เกิด ประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดิน น้า แสงแดดอย่างเหมาะสมเกิดประโยชน์สูงสุด มีความสมดุล ของ สภาพแวดลอ้ มอยา่ งต่อเนอ่ื งและเกดิ ผลในการเพ่ิมพนู ความอุดมสมบรู ณ์ของทรัพยากร ธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลขุนพิทักษ์ ได้จัดทารายงานรูปเล่มเพ่ือแสดงผลการจัดกิจกรรมให้ผู้ที่สนใจได้เห็น ผลสมั ฤทธิ์อย่างชัดเจน และสามารถนาไปใช้ในชีวิตประจาวันได้ กศน.ตาบลขุนพิทักษ์ พฤศจกิ ายน 2562

สารบญั หนา้ คานา 1 สารบญั 3 คลังปญั ญา กศน.ตาบลขุนพิทักษ์ 5 - แหล่งเรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี งในชุมชน : นางทองอยู่ เถื่อนบุญ - สมุนไพรแพทยแ์ ผนไทย : นายขนุ ผลสาล่ี - การทานา้ พริกหลากหลายชนิด : นางจารัส อมิ่ พิทักษ์ คณะผจู้ ดั ทา

แบบบันทึกชุดขอ้ มูลคลังปัญญา - ภมู ปัญญาท้องถ่นิ ตาบลขุนพทิ กั ษ์ อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบรุ ี ช่อื ภมู ปิ ัญญา แหล่งเรยี นรเู้ ศรษฐกิจพอเพยี งในชมุ ชน ชือ่ นางทองอยู่ นามสกุล เถื่อนบุญ วนั เดือนปีเกิด 3 กรกฎาคม 2506 ทอ่ี ยู่ปัจจุบนั บา้ นเลขที่ 37/2 หมู่ 7 ตาบลขนุ พิทักษ์ อาเภอดาเนินสะดวก จังหวดั ราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ 092-3537265 Line ID 092-3537265 พกิ ัดทางภูมิศาสตร์ คา่ X : 13.1513244, ค่า Y: 99.9743734.14Z ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปญั ญา นางทองอยู่ เถ่ือนบุญ เป็นบุคคลที่มีภูมิลาเนาท่ีตาบลขุนพิทักษ์ โดยมีความสามารถทางด้านการ เกษตรกรรม โดยได้รบั เลอื กเป็นเกษตรตาบล เนื่องจากนางทองอยู่ เถ่ือนบุญ มีความรู้ความสามารถในการ ใหค้ วามเขา้ ใจในกระบวนการถา่ ยทอดความรูด้ า้ นเกษตรกรรม ซึ่งเป็นผูส้ ืบทอดความรู้จากบรรพบุรุษจากรุ่น สู่ร่นุ ทีม่ ีการทาเกษตรแตด่ ่ังเดิม และยังสามารถใชท้ กั ษะการพูดเป็นแรงจูงใจใหผ้ ูท้ มี่ ารับการอบรมมีความคิด ปรับเปล่ียนพฤติกรรมไปในทางที่ดีอย่างสร้างสรรค์และยังมีความรู้ความสามารถในด้านอ่ืน ๆ ท่ีเป็น ประโยชน์ตอ่ ชมุ ชน สงั คม จงึ ได้รับความรว่ มมอื จากนางทองอยู่ เถื่อนบุญ มาจัดกิจกรรมเป็นวิทยากรให้กับ กศน.และชมุ ชน จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญาท้องถิ่น มีความเป็นผู้นาในสังคม ชุมชน มีความรู้ความสามารถในกระบวนการถ่ายทอดความรู้ให้กับ ประชาชนท่ัวไป รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นสื่อมวลชนและส่อื อนื่ อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน.............5......ครง้ั จานวน.......500...........คน มีการนาไปใช้ ในพ้นื ที.่ .........-...........คน นอกพ้ืนท่ี........-........คน ลักษณะของภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภูมิปัญญาใหเ้ ป็นนวัตกรรม คุณคา่ (มูลค่า) และความ ภาคภูมิใจ ภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน/นวตั กรรมที่คดิ ค้นข้ึนมาใหม่ ภมู ปิ ญั ญาท้องถ่ินด่ังเดิมไดร้ บั การยกย่องทอดมาจาก ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่นและความภาคภูมิใจ ด้านการให้ความรู้ด้านเกษตรกรรมของ นางทองอยู่ เถื่อนบุญ ยังสามารถใช้ทักษะการพูดเป็นแรงจูงใจให้ผู้ที่มารับการอบรมมีความคิดปรับเปล่ียน

พฤตกิ รรมไปในทางที่ดอี ยา่ งสร้างสรรค์และยังมีความรู้ความสามารถในด้านอ่ืน ๆ ท่ีเป็นประโยชน์ต่อชุมชน และสงั คม ภาพกจิ กรรม นางทองอยู่ เถื่อนบุญ (เจ้าของภูมิปัญญา) แหล่งเรียนรู้ บา้ นนางทองอยู่ เถอ่ื นบุญ จดั กจิ กรรมให้ความในชมุ ชน นางทองอยู่ เถ่ือนบุญ เป็นผู้นาในชุมชน สงั คม และตลอดจนเป็นผู้นาในด้านการเกษตรเกย่ี วกับ ทรพั ยากรธรรมชาติและท้องถิ่นโดยเปน็ การทาเกษตรทฤษฎีใหม่ปลอดสารเคมแี ละการทาเกษตรแบบ ผสมผสานเปน็ ตวั อยา่ งให้กบั คนในชมุ ชน

แบบบันทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา - ภมู ปญั ญาท้องถิ่น ตาบลขนุ พทิ กั ษ์ อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบุรี ชื่อภมู ิปัญญา สมนุ ไพรแพทย์แผนโบราณ ชือ่ นายขุน นามสกลุ ผลสาลี่ ท่อี ยูป่ ัจจบุ ัน บา้ นเลขที่ 16 หมู่ 1 ตาบลขุนพิทกั ษ์ อาเภอดาเนินสะดวก จังหวัดราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70130 โทรศพั ท์ 089-9937286 Line ID - พิกดั ทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X : 13.519066 , คา่ Y: 99.981274999999997 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปัญญา ลงุ ขุน ผลสาลี่ เปน็ ผู้ผลิต ผปู้ ระกอบการสินค้า OTOP ข้ึนทะเบยี นเป็นหนึ่งตาบลหน่ึงผลิตภัณฑ์ ท่ี สืบทอดมาจากบรรพบุรุษในอดีต ซ่ึงเป็นสมุนไพรที่ช่วยซ่อมแซมเซลล์ที่เสื่อมไปและเป็นยาที่สามารถรักษา ได้ทุกโรค(ยาครอบจักรวาล) ปัจจุบันยาสมุนไพรผ่านคณะการ อย.ผู้ตรวจเรียบร้อยแล้ว และให้จดทะเบียน ยา รบ. o๔๑๙/๓๕๑๒ จดุ เดน่ ของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน เน้นความสะอาดและช่อื สตั ย์เป็นตัวประกนั โรค ไมม่ ีสารเจือปน ไม่มสี ารเสตยี ลอยด์ รบั รองคุณภาพ รักษาโรคไดท้ กุ โรค วัตถุดบิ ท่ใี ช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑท์ เ่ี กิดจากภูมปิ ัญญา ซึ่งพ้นื ทีอ่ ืน่ ไม่มี ได้แก่ พชื สมนุ ไพรได้นามาจากพืชท่ีในชมุ ชน รายละเอยี ดของภมู ิปัญญาท้องถิ่น สรรพคณุ โรคภูมิแพ้ ความดนั มะเร็งท่ัวไป ล้างไขมันอดุ ตัน ปรับปรุงเลือด และน้าเหลืองให้ดี ช่วย ขับสารพิษ ไม่ง่วงนอน ขับน้าย่อยในกระเพาะอาหาร ตับ ไต ริดสีดวงทวาร สะเก็ดเงิน-สะเก็ดทอง พยาธิ ด่างขาว ตับ ไต บารงุ ไต แก้ปวด เขา่ ขา แก้ปากเหมน็ หลอดลม หลอดเลือด หวั ใจตบี ตัน แก้กรดไหลยอ้ น รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญาท้องถิ่น ยงั ไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผ่ ่านสอื่ มวลชนและสอื่ อ่นื อย่างแพร่หลาย √ มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน...........2..........ครัง้ จานวน......200......คน มีการนาไปใช้ ในพืน้ ที่.....................คน นอกพืน้ ที.่ ...............คน อน่ื ๆ

ลักษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภูมิปญั ญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คณุ คา่ (มูลค่า) และความ ภาคภมู ิใจ การพัฒนาต่อยอดคือ คุณลงุ ขนุ ผลสาลี่ มกี ารพัฒนาสมุนไพรอยา่ งต่อเน่ืองเพอื่ ใหผ้ ลติ ภณั ฑ์มีคุณภาพ ได้มาตรฐาน เป็น ที่ยอมรบั ของตลาด ภาพประกอบ นายขนุ ผลสาลี่ (เจ้าของภมู ิปญั ญา) หมอขุน ผลสาลี่ เปน็ ผผู้ ลติ ผู้ประกอบการสนิ คา้ OTOP และได้ขน้ึ ทะเบียนเป็นหนงึ่ ตาบลหนง่ึ ผลติ ภณั ฑ์ ซงึ่ เป็นสมนุ ไพรท่ีสืบทอดมาจากบรรพบรุ ษุ ในอดีตและยังได้เข้ารว่ มกับโครงการตาม พระราชดารสิ วนปา่ สมุนไพรตามรอยพ่อหลวง ร.9

แบบบันทึกชุดข้อมลู คลงั ปัญญา - ภูมปญั ญาท้องถ่ิน ตาบลขนุ พทิ ักษ์ อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวัดราชบรุ ี ช่อื ภูมิปัญญา การทานา้ พริกหลากหลายชนดิ ช่อื นางจารสั นามสกุล อมิ่ พิทกั ษ์ ทอ่ี ยู่ปจั จบุ นั บา้ นเลขท่ี 75 หมทู่ ่ี 4 ตาบลขนุ พิทกั ษ์ อาเภอดาเนนิ สะดวก จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70130 โทรศพั ท์ 092-5827287 Line ID 092-5827287 พิกดั ทางภูมศิ าสตร์ คา่ X : 135111612, คา่ Y: 99.9819347,19z ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปญั ญา คุณป้าจารัส อ่ิมพิทักษ์ เป็นผู้หน่ึงท่ีท่ีสืบทอดความรู้จาก ปู่ – ย่า, ตา – ยาย เป็นผู้หนึ่งได้นา ความรู้มาต่อยอด ซึ่งคนในสมัยก่อนนิยมรับประทานสัตว์น้ามากกว่าสัตว์บก จึงอาจคิดค้นน้าพริกข้ึน เพื่อ เพ่ิมรสชาติและดับกล่ินคาวต่าง ๆ น้าพริก ถูกใช้เป็นส่วนประกอบของอาหารต่าง ๆ หรือใช้ในการ รับประทาน เป็นกับข้าว ก็ได้ และยังได้รับความนิยมมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน สาหรับน้าพริก แบบท่ีใช้ เป็นเครื่องปรุงส่วนผสมน้ัน เกิดขึ้นเพราะอาหารไทยจาพวกแกง จาเป็นท่ีจะต้องมีส่วนประกอบ หรือ กรรมวิธีการทาที่ค่อนข้างซับซ้อน คุณป้าจารัส อ่ิมพิทักษ์ จึงคิดค้นปรับปรุงทาน้าพริกข้ึน เพื่อรวบรวม สว่ นผสมต่าง ๆ นน้ั เข้าดว้ ยกัน เปน็ การลดข้นั ตอนการปรงุ ลง และยงั สามารถทาเกบ็ ไว้ได้ในจานวนมาก จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน คุณสมบัติทางยาของน้าพริก ป้าจารัส “มีความสะอาดมีรสชาติท่ีอร่อย หากใช้ส่วนประกอบท่ีมี คณุ ภาพ และผักที่สะอาด น้าพริกบางประเภทใช้พริกต่างชนิดกัน เพื่อรสชาติที่ดีสาหรับน้าพริกประเภทนั้น ๆ”นอกจากถูกปากชาวบ้านแล้วยังมีคุณค่าทางอาหารด้วย ยังช่วยประหยัดค่ารักษาสุขภาพของคนไทย ปัจจุบนั นา้ พริกได้ถูกประกาศโดยกระทรวงสาธารณะสุข และมงุ่ สง่ เสริมให้แพร่หลายมากขึ้นสาหรับผู้บริโภค อีกดว้ ยและสามารถนาไปประกอบเป็นอาชีพไดอ้ ีกทางเลือกหน่ึง.

วตั ถดุ บิ ท่ีใชป้ ระโยชนใ์ นผลิตภัณฑท์ ่ีเกดิ จากภูมปิ ญั ญา ซงึ่ พ้นื ที่อน่ื ไม่มี ไดแ้ ก่ ประโยชน์ของนา้ พริก พริก ช่วย กระต้นุ การทางานของกระเพาะอาหาร ทาใหร้ ะบบการย่อยอาหารดีข้นึ ชว่ ยเจรญิ อาหาร บารุงธาตุ ขบั เหงอ่ื ขับลม ขบั เสมหะ แกอ้ าเจยี น ลดความดนั โลหติ ชว่ ยใหร้ ะบบการไหลเวียนโลหติ ดี ลดอาการบวม แกไ้ ขข้ออักเสบ หอมแดง ช่วยเจรญิ อาหาร ชว่ ยลดความร้อนในร่างกาย แกห้ วัดคดั จมกู ขับลมในลาไสแ้ กป้ วดท้อง ท้องอดื กระเทยี ม ขับเหงอื่ ขับปัสสาวะ ขับเสมหะ ขับลมในกระเพาะอาหาร แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ

ขา่ ชว่ ยย่อยอาหาร ช่วยขบั ลมแก้ท้องอดื ท้องเฟ้อ ท้องเดนิ แก้บิด แกแ้ น่นหนา้ อก และบรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจยี น ตระไคร้ ช่วย ลดความดันโลหิตสูง ขบั เหงื่อ แก้หวดั แกป้ วดศรี ษะ แกอ้ าการขัดเบา ช่วยขบั ปสั สาวะ แก้อาการ ท้องอดื ท้องเฟ้อ แนน่ จุกเสียด ช่วยขับลมในลาไส้ บรรเทาอาการไอ แก้เบื่ออาหาร เป็นยาบารงุ ธาตุไฟ มะกรดู นา้ มะกรูดช่วยใหเ้ จริญอาหาร แก้อาการท้องอืดท้องเฟอ้ ขับลม ชว่ ยขบั และละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอ ใบมะกรดู ช่วยรักษาอาการจุกเสยี ดและขับลมในลาไส้

กะปิ ทาจากเคยหรือกุ้งสดขนาดเล็ก มโี ปรตนี จากกุ้ง มะขามเปยี ก มีวติ ามินซี และวติ ามินเอ มีแคลเซียม เป็นยาระบาย แก้ท้องผกู ชว่ ยขบั เสมหะ รายละเอยี ดของภมู ิปัญญาท้องถนิ่ คุณป้าจารัส ได้ใช่ภมู ิปัญญาท่ีมีเพ่ือถ่ายทอดความร้สู ปู่ ระชาชนท่วั ไปทส่ี นใจจะเรยี นร้โู ดยมี กศน. คอ่ ยให้คาปรึกษาในอาคารสถานท่ีและงบประมาณในการจัดการอบรมถ่ายทอดความรู้ รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญาท้องถิ่น ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล √ เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน √ มกี ารเผยแพรผ่ ่านส่อื มวลชนและส่อื อื่นอย่างแพร่หลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน.....................คร้งั จานวน...................คน √ มกี ารนาไปใช้ ในพืน้ ท่.ี ....................คน นอกพ้ืนท่.ี ...............คน อน่ื ๆ(ระบุ)....................................................................................................................................

ลกั ษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปญั ญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คุณคา่ (มลู คา่ ) และความ ภาคภูมใิ จ ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น/นวตั กรรมทคี่ ดิ ค้นขึน้ มาใหม่ ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ดั่งเดมิ ได้รับการยกย่องทอดมาจาก บรรพบรุ ษุ เป็นผ้ถู ่ายทอดจากรุ่นสรู่ ุ่น ภมู ปิ ัญญาท้องถ่ินทีไ่ ด้พฒั นาและตอ่ ยอด การพฒั นาต่อยอดคือ มกี ารปรบั ปรุงสตู รให้หลากหลายชนิดตรงตามความต้องการของตลาด รายละเอยี ดเพมิ่ เตมิ (สามารถข้อมมลู ลงิ ค์วดี ีโอ หรอื เวบ็ ไซค์ท่เี กย่ี วข้อง) https://www.facebook.com/100005323246743/videos/1091245631062868/?id=10000532324674 3 https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1080270188827079&set=pcb.1080270242160407&t ype=3&theater https://www.facebook.com/photo.php?fbid=626408034473214&set=a.139876706459685&type= 3&theater ภาพกจิ กรรม นางจารสั อิม่ พิทกั ษ์ (เจ้าของภมู ปิ ญั ญา)

กลุ่มนา้ พริก แมจ่ ารสั เนื่องจาก คณุ ปา้ จารัส เปน็ ผู้ท่สี ืบทอดการทาน้าพริก จากบรรพบุรุษซึ่งบัจจบุ นั การทาน้าพริกของคุณปา้ จารัส ยงั เป็นทตี่ อ้ งปาก ของประชาชนในพืน้ ท่ีขนุ พิทักษ์ ทาใหม้ ีการร่วมตวั จัดตงั้ กล่มุ เพ่อื ทานา้ พริก หลากหลายชนดิ ซง่ึ มีการประยุกต์รสชาติให้มีความต้องการของคนในชุมชนอยู่ตลอดเวลา ภาชนะมคี วามสะอาดสามารถเก็บรักษาได้นาน และมีการออกแบบตราสนิ คา้ เพื่อให้ลกู ค้า สามารถโทรสั่งจองสนิ ค้าได้

ที่ปรกึ ษา คณะผจู้ ดั ทา 1. นายทวีสทิ ธ์ิ แซมเพชร 2. นางสาวจติ รา ถนั อาบ ผู้อานวยการ กศน.อาเภอดาเนนิ สะดวก 3. นางเอ้ืองทิพย์ แสงรุง่ เรอื ง ครู กศน.อาเภอดาเนินสะดวก 4. นางอนั ชัน จันทร์พูล ครู กศน.อาเภอดาเนนิ สะดวก ครู กศน.อาเภอดาเนินสะดวก รวบรวม/จัดทาข้อมลู /บรรณาธการ ครู กศน.ตาบลขนุ พทิ ักษ์ นายประพันธ์ จาเล