ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.บัวงาม อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี

เดอื นธนั วาคม 2562 กศน.ตาบลบวั งาม ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอดาเนินสะดวก สานกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวดั ราชบรุ ี สานักงานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

ทาเนียบภมู ิปัญญาทอ้ งถิน่ เดอื นธนั วาคม 2562 กศน.ตาบลบวั งาม ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอดาเนนิ สะดวก สานักงานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวดั ราชบุรี สานักงานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศึกษาธกิ าร

คานา ด้วย กศน.ตำบลบัวงำม ได้ตำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ิน ให้กับประชำชนในพื้นที่ ตำบลบัว งำม เพื่อเพิ่มพูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ท้ังจำก กำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อ่ืน กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพ่ือให้ ประชำชนใน พน้ื ทไ่ี ด้นำไปใชแ้ ละเรียนรู้เพอ่ื เพิ่มอำชพี และประสบกำรณ์ให้กบั ตนเองและครอบครัว ให้มีกำร เจรญิ เตบิ โต อย่ำงต่อเน่ืองและเกื้อกูลในกำรผลิตซ่ึงกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไม่มี สำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อม อย่ำง ตอ่ เน่อื ง และเกิดผลในกำรเพ่ิมพูนควำมอุดมสมบรู ณข์ องทรพั ยำกรธรรมชำติดว้ ย กศน.ตำบลบัวงำม หวังว่ำ เอกสำรเล่มนคี้ งมีประโยชน์ต่อผู้อำ่ นและผปู้ ฏิบัติงำนตอ่ ไป กศน.ตำบลบวั งำม ธันวำคม 2562

สารบัญ หนา้ คานา มญี าณเย่ียม 1 สารบญั 7 กศน.ตาบลบวั งาม 10 - ภูมปิ ัญญำ กำรปลกู แกว้ มงั กร : นางเบญจวรรณ แสงอากาศ - ภูมปิ ญั ญำ กำรขยำยเพำะเลย้ี งและกำรจดั จำหนำ่ ยกลว้ ยไม้ไทย : นายเจตน์ - ภมู ิปัญญำ บอนไซมะพรา้ ว : นายประสิทธ์ิ ชยั สงคราม คณะผู้จัดทา

1 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมูลคลังปัญญา – ภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ตาบลบัวงาม อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบุรี ช่อื ภูมิปัญญา กำรปลูกแก้วมังกร ชอื่ นางเบญจวรรณ นามสกุล แสงอากาศ ทีอ่ ยู่ปัจจบุ ัน (ทส่ี ามารถตดิ ตอ่ ได)้ บ้ำนเลขท่ี 24 หมูท่ .่ี 2 ตำบล/แขวง บัวงำม อำเภอ/เขตดำเนนิ สะดวก จังหวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70210 เบอร์โทรศัพท์ 0897449098 พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ ค่ำ X : 13.5321222 คำ่ Y: 99.8200053 ความเปน็ มาของบคุ คลคลงั ปัญญา นางเบญจวรรณ แสงอากาศ เจ้ำของสวน “สวนแก้วมังกรสมคิด” บ้ำนเลขท่ี 24 หมู่ท่ี. 2 ตำบล/แขวง บัวงำม อำเภอ/เขตดำเนินสะดวก จังหวัดรำชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70210 เล่ำว่ำ ตนเองและ ครอบครัวเร่ิมมำปลูกแก้วมังกร เน่ืองจำกควำมชอบก่อน มีเพ่ือนบ้ำนปลูกอยู่ เห็นว่ำต้นแก้วมังกรออกดอก สวย จึงศึกษำว่ำ ถ้ำตนเองจะปลูกแก้วมังกรน้ันยำกหรือไม่ ซ่ึงพบว่ำแก้วมังกรเป็นพืชท่ีปลูกง่ำย ออกดอก ง่ำย ติดผลดก ยิ่งปลูกเชิงกำรค้ำแล้วแก้งมังกรเป็นพืชท่ีให้ผลผลิตต่อไร่สูงมำก ปลูกเพียง 1 ปี ก็เร่ิมมีผลให้ เก็บได้แล้ว ประกอบกับครอบครัวมีอำชีพทำนำ ชอบทำกำรเกษตร อีกอย่ำงมองว่ำจังหวัดรำชบุรี ไม่มีคน ปลูกแก้วมังกรแบบเป็นสวน ถ้ำปลูกแล้วก็คิดว่ำจะขำยแค่ในจังหวัดก็คงจะเพียงพอ จึงตัดสินใจปลูกแก้ว มงั กร ประมำณ 8 ไร่ ปลูกได้รำว 900 หลัก ตอนน้ีต้นอำยุได้ 2 ปีเศษ ซึ่งตอนนี้สรำ้ งรำยได้เป็นอย่ำงดี ช่วย เสริมรำยได้จำกกำรทำนำท่ีพอมีเวลำดูแลในช่วงที่รอเกี่ยวข้ำว ซึ่งนางเบญจวรรณ แสงอากาศ อธิบำยว่ำ ในบำ้ นเรำน้นั จะปลูกแก้วมังกรอยู่ 3 สำยพันธุ์ หลักๆ คอื หน่ึง แก้วมังกรพันธ์ุเวียดนำม ซ่ึงมีลักษณะผลใหญ่ เน้ือขำวครีม เปลือกแดงอมชมพู รสหวำนจัด กลีบใหญ่และห่ำง เป็นสำยพันธ์ุท่ีปลูกมำกที่สุดในบ้ำนเรำ สอง แก้วมงั กรพันธุ์ไทย ซ่ึงมีลักษณะผลเล็กกวำ่ พันธ์ุเวียดนำม เนื้อขำวครมี เปลือกแดงอมชมพู รสหวำนอม เปรี้ยว กลีบเล็กและถี่กว่ำพันธุ์เวียดนำม และสำม แก้วมังกรพันธ์ุไต้หวัน ซ่ึงมีลักษณะเน้ือแดง เปลือกแดง และมีขนำดผลเทำ่ แกว้ มงั กรพนั ธุไ์ ทย จุดเดน่ ของภมู ิปัญญาท้องถิ่น ปลกู แก้วมงั กรอยู่ 3 สำยพันธุ์ หลักๆ คือหนงึ่ แกว้ มังกรพนั ธ์เุ วยี ดนำม ซึ่งมลี ักษณะผลใหญ่ เนือ้ ขำว ครีม เปลือกแดงอมชมพู รสหวำนจัด กลีบใหญ่และห่ำง เป็นสำยพันธ์ุที่ปลูกมำกที่สุดในบ้ำนเรำสอง แก้ว มังกรพันธ์ุไทย ซึ่งมีลักษณะผลเล็กกว่ำพันธ์ุเวียดนำม เน้ือขำวครีม เปลือกแดงอมชมพู รสหวำนอมเปรี้ยว กลีบเล็กและถี่กว่ำพันธุ์เวียดนำม และสำม แก้วมังกรพันธ์ุไต้หวัน ซ่ึงมีลักษณะเน้ือแดง เปลือกแดง และมี ขนำดผลเทำ่ แกว้ มังกรพันธุ์ไทย

2 วัตถดุ ิบทใ่ี ช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑ์ที่เกิดจากภมู ปิ ญั ญา ซึ่งพนื้ ท่ีอน่ื ไม่มี ได้แก่รายละเอียดของภมู ปิ ัญญา ท้องถิน่ “แก้วมังกร” หรือ Dragon fruit เป็นพืชในตระกูลแค็กตัสหรือสกุลหน่ึงของกระบองเพชร เป็นพืช ไม้เล้ือย มีพ้ืนเพด้ังเดิมอยู่ในแถบอเมริกำกลำง โดยบำทหลวงชำวฝรั่งเศสเป็นผู้นำเข้ำมำทำงประเทศ เวียดนำม เม่ือ 100 ปี ท่ีผ่ำนมำ จนกระทั่งเป็นผลไม้ประจำถิ่นของเวียดนำม ปลูกในเชิงกำรค้ำเป็นจำนวน มำกในเวียดนำม สำหรับประเทศไทยเริ่มรู้จักผลไม้ชนิดน้ีอย่ำงแพร่หลำย เมื่อ พ.ศ. 2534 เนื่องจำกมีกำร นำเข้ำต้นพันธ์ุดีจำกเวยี ดนำมมำปลกู เพือ่ เป็นพืชเศรษฐกจิ โดยพันธ์ุที่มีกำรนำเข้ำมำในชว่ งแรกเปน็ พันธ์ุเน้ือ ในสขี ำว ต่อมำอีกระยะหน่ึงจึงมีกำรนำเขำ้ แก้วมงั กรพนั ธ์ุเนอ้ื ในสีแดง ซ่งึ เป็นพันธุ์มำจำกไต้หวัน เข้ำมำปลูก ในประเทศไทย และมีอีกหลำยสำยพันธุ์ที่ท้ังนำเข้ำมำจำกต่ำงประเทศและเกิดขึ้นจำกกำรผสมพันธ์ุในบ้ำน เรำ ลำต้นเลื้อยของแก้วมังกรนั้นเป็นก่ิง 3 แฉก และมีรอยหยักโดยตลอด รูปร่ำงนี้จึงดูคล้ำยครีบมังกร จึง เป็นอีกหนึง่ ท่ีมำของชื่อ แก้วมังกร นน่ั เอง แตล่ ะแฉกของแก้วมังกรนนั้ จะอวบน้ำเตง่ ตึง แทท้ ี่จริงแล้วน้นั กงิ่ ที่ เรำเห็นไม่ใช่ลำต้นที่แท้จริง แต่เป็นใบท่ีเปลี่ยนรูปมำ ลำต้นจริงๆ น้ันอยู่ภำยในศูนย์กลำงของแฉก ซึ่งก็เป็น ลักษณะของตกระบองเพชรรปู แบบหนง่ึ ลักษณะของต้นแก้วมังกร ลำต้นเปน็ แฉก 3 แฉก สเี ขียว อวบนำ้ มี ควำมยำวประมำณ 5 เมตร ซ่ึงจริงๆ แล้วเป็นส่วนของใบท่ีเปล่ียนรูปร่ำงไป ส่วนลำต้นที่แท้จริงอยู่ใน ตำแหน่งที่เป็นศูนย์กลำงของแฉกทั้ง 3 บริเวณตำข้ำงจะมีหนำม 1-5 หนำม มีรำกท้ังในดินและรำกอำกำศ ดอกมีขนำดใหญ่ เกิดบริเวณปลำยกิ่งในช่วงเดือนเมษำยน เมื่อบำนมีลักษณะคล้ำยปำกแตร โดยจะบำน ในช่วงหัวค่ำจนถึงเช้ำ มีกลิ่นหอมออ่ นๆ ดอกจะมีควำมยำวประมำณเกือบ 1 ฟุต ในช่วงเดือนพฤษภำคมถึง ตุลำคม เป็นช่วงที่แก้วมังกรให้ผลผลิต ผลมีลักษณะเป็นสันเหล่ียมทู่ๆ เรียงรำยอยู่ท่ัวไปบนผิวเปลือก เปลือกหนำ มีสีชมพูอมส้ม ภำยในผลเมื่อผ่ำออกจะมีเนื้อสีขำวขุ่นหรือสีชมพู ในเน้ือจะมีเมล็ดเล็กๆ สีดำ คล้ำยกับเมล็ดงำฝังตัวอยู่ ตำข้ำงๆ ของต้นแก้วมังกรจะมีหนำมอยู่โดยท่วั ไป ตำแหน่งทีม่ ีหนำมนั้นคือ ส่วนที่ จะเกิดเป็นดอกและผลแก้วมังกรต่อมำนั่นเอง แก้วมังกร ปัจจุบันกลำยเป็นผลไม้อีกชนิดหน่ึงที่ได้รับควำม นิยมในกำรปลูกเชิงกำรค้ำในบ้ำนเรำ ซ่ึงก่อนหน้ำน้ีปลูกมำกในเขตพื้นท่ีภำคตะวันออกของไทย ซึ่งต่อมำ พื้นที่เพำะปลูกแก้วมังกรกลับมำปลูกมำกในเขตอำเภอภูเรือ จังหวัดเลย และได้รับควำมนิยมบริโภคไม่แพ้ ผลไม้ชนิดอ่ืน โดยเฉพำะสุภำพสตรีส่วนใหญ่ใช้บริโภคเพ่ือลดน้ำหนัก (ลดควำมอ้วน) เม่ือมีคนใดคนหนึ่ง สำมำรถลดน้ำหนักได้จริง ทำให้มีกำรใช้ผลแก้วมังกรน้ีเป็นองค์ประกอบของกำรควบคุมน้ำหนักของ สุภำพสตรีในปัจจุบัน นอกจำกน้ี คุณสมบัติของแก้วมังกรมีพอสมควร โดยมีสำรมิวซิเลจ (Muciage) สำร พวกนี้เป็นโพลีแซ็กคำไรด์เชิงซ้อน มีลักษณะคล้ำยวุ้น หรือเยลล่ี ช่วยดูดน้ำตำลกลูโคส โดยเฉพำะในคนท่ี เป็นเบำหวำน โดยไม่พ่ึงอินซูลิน ลดไตรกลีเซอไรด์ และคอเลสเตอรอลชนิดควำมหนำแน่นในเลือดต่ำ เพ่ิม ธำตุเหล็กอีกด้วย แกว้ มงั กรอุดมไปดว้ ยไฟเบอร์ ซึ่งมีปริมำณสูงมำก จึงช่วยในเร่ืองของระบบกำรขบั ถ่ำย ใน ส่วนของเน้ือมีสำร Complex Polysaccharides เป็นตัวที่ช่วยลดกำรดูดซึมไตรกลีเซอไรด์ ช่วยลด

3 คอเลสเตอรอลในเลือด นอกจำกน้ี ยังมีธำตุเหล็ก บรรเทำโรคโลหิตจำง รวมถึงแร่ธำตุอีกมำกมำย ทั้ง วิตำมินบี 1 บี 2 บี 3 วิตำมินซี ฟอสฟอรัส โปรตีน และแคลเซียม ผลแก้วมังกรมีคุณค่ำทำงอำหำร มี สรรพคุณป้องกันโรคหัวใจ ควำมดันโลหิต ตับ เบำหวำน มะเร็งลำไส้ และต่อมลูกหมำก เสริมสร้ำงภูมิ ต้ำนทำนกระดูก ฟนั และกล้ำมเนื้อ และในแก้วมังกรเน้ือแดงน้ันยังมีสำรไลโคปีนท่ีสำมำรถต่อต้ำนมะเร็งได้ อีกด้วย ด้วยรสชำติที่หวำนน้อยประกอบกับคุณค่ำทำงโภชนำกำรของแก้วมังกรท่ีมีมำกมำยเช่นนี้ จึงทำให้ เป็นผลไม้ที่หลำยๆ คนชื่นชอบ โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งผู้ที่รักสุขภำพ กลัวควำมหวำน กลัวไขมัน ต้องกำรลด ควำมอ้วน ควบคุมน้ำหนัก รวมถึงผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบำหวำนด้วยโดยคุณสมคิดนั้นเลือกปลูกแก้วมังกรสำย พันธ์ุ “เวียดนำม” ทั้งหมด เน่ืองจำกเป็นที่นิยมในบ้ำนเรำมำกที่สุด มีรสชำติหวำน ผลใหญ่ แต่ก็ปลูกพันธุ์ เนื้อแดงบ้ำงเล็กน้อยเผื่อลูกค้ำบำงคนชอบให้เป็นทำงเลือก วิธีกำรปลูกแบบแปลงลงดิน ขุดหลุมฝังเสำ ลึก ประมำณ 50 เซนติเมตร ฝังเสำหลักที่ใหต้ ้นแก้วมังกรออกรำกเกำะยึด จะเปน็ เสำปนู หรือเสำท่อน้ำท้ิง (ข้ำง ในกลวง) ก็แล้วแต่ ฝังให้เสำสูงจำกพื้นประมำณ 1.5-2.0 เมตร มีระยะห่ำงระหว่ำงหลัก ประมำณ 3-3.5 เมตร ด้ำนบนของหลักทำเป็นร้ำนให้ก่ิงของแก้วมังกรแผ่ขยำยออกไปรอบๆ โดยเลอื กใช้ยำงมอเตอร์ไซค์เก่ำ เนื่องจำกมีรำคำถูกและมีอำยุกำรใช้งำนหลำยปี นำเสำใส่ลงไปในหลุมที่ขุดอัดดินให้เสำแน่น จำกน้ันนำปุ๋ย คอกเก่ำมำโรยรอบๆ เสำ พรวนดินรอบๆ เสำปลูกให้เป็นรัศมีออกไปประมำณ 30-50 เซนติเมตร จำกน้ันนำ ต้นแก้วมังกรที่ส่ังซ้ือเอำไว้ซ่ึงตัดก่ิงแก่สดจำกสวนนำมำปลูกเลยโดยไม่ต้องมำปักชำอนุบำลก่อน เพื่อจะไม่ ตอ้ งเสียเวลำในกำรเตรยี มถงุ ดำ เตรียมวสั ดุปลูก แรงงำน เพ่อื ใชใ้ นกำรปักชำก่งิ แกว้ มังกรอีกนำนนบั เดอื นนำ ท่อนแก้วมังกร ซึ่งคุณสมคิดเล่ำว่ำท่ีสวนจะใช้กิ่งแก้วมังกรที่มีควำมยำว 50-80 เซนติเมตร โดยไมไ่ ด้ตัดแบ่ง ให้ส้ันลงเลย ได้ให้เหตุผลว่ำ เนื่องจำกท่อนพันธุ์ที่ได้มำมีรำคำไม่แพงมำกนัก ประมำณ ท่อนละ 15 บำท มำ จำกสวนท่ีจังหวัดเลย เนื่องจำกเขำก็ตัดแต่งทิ้งออกจำกต้นดว้ ย และดูวำ่ แก้วมังกรเป็นพืชท่ีออกรำกง่ำย จึง ใช้ท่อนพันธุ์ที่ยำวปลูกเลย เพื่อให้ต้นแก้วมังกรเล้ือยขึ้นค้ำงได้ไว กำรปลูกนั้นทำได้ไม่ยำกเลย ขุดหลุมเพียง เล็กน้อย ขุดลึกประมำณ 5 เซนติเมตร ถ้ำสังเกตต้นแก้วมังกรน้ัน ต้นจะเป็นสำมเหล่ียม ซึ่งจะมีด้ำนหนึ่งท่ี รำบแบน ให้เอำด้ำนทร่ี ำบแบนหันเข้ำกับผิวเสำปนู เนื่องจำกด้ำนทรี่ ำบแบนน้ันจะเป็นบริเวณที่เกิดรำก เอำ ดินกลบ เป็นอันเสร็จ ปลูก 4 ต้น หรือด้ำนละ 1 ต้น ของเสำปูน อย่ำลืมใช้เชือกฟำงมัดต้นแก้วมังกรให้ยึด กบั เสำปูนให้พอประคองต้นแก้วมังกร ไม่ต้องมดั แน่นมำกนัก มัดเพ่ือป้องกันไมใ่ ห้ต้นล้มหรือว่ำหัก และหม่ัน มัดยอดแก้วมังกรท่ีแตกออกมำใหม่ให้แนบกับเสำปูนอยู่เสมอจนกว่ำจะข้ึนถึงยอดเสำปูน ผลจำกกำรปลูก แบบนี้พบว่ำ อัตรำกำรรอดตำยเกือบ 100 เปอร์เซ็นต์ หลังปลูกเลี้ยงได้ประมำณ 8-10 เดือน เมื่อต้นแก้ว มังกรออกยอดสูงพ้นเกินเสำเล็กน้อย ให้ใช้มือเด็ดหรือตัดตรงปลำยยอดทิ้ง เพื่อเป็นกำรทำให้ต้นแก้วมังกร แตกยอดออกมำใหม่จำนวนหลำยยอด หม่ันถอนหญ้ำหรือตัดหญ้ำท่ีขึ้นตรงโคนต้นท้ิงเป็นประจำ เพ่ือให้ต้น แก้วมังกรได้รบั อำหำรเต็มที่โดยไม่ต้องแย่งอำหำรกับต้นหญ้ำ เม่ืออำยุตน้ ครบ 2 ปี หลังจำกท่ีต้นแกว้ มังกร ออกผลจนหมด ในช่วงเดือนตุลำคมควรตัดแต่งก่ิงให้สวยงำม โดยเลือกกิ่งที่เสียหำยโดยมดทำลำยหรือกิ่งที่ เกิดซ้อนทับกนั มำกๆ ออก ให้มีช่องว่ำงและสัดส่วนพอดี ไม่มำกเกนิ ไป เพรำะว่ำจะทำให้คำ้ งรบั น้ำหนักมำก

4 เกนิ ควำมจำเปน็ กำรตัดแต่งก่ิงโดยกำรตดั กง่ิ ท่ใี หผ้ ลผลิตแลว้ โดยกำรตัดออก ประมำณ 50 เซนติเมตร ของ ควำมยำวกิ่ง แต่ถ้ำกงิ่ ยำวไม่ถึงก็ใหต้ ัดเกือบชิดข้อท่ีแตกออกมำจำกกิ่งเดมิ โดยทวั่ ไปกำรตดั แตง่ กิ่งแกว้ มังกร ที่นิยมคือ แบบตัดออก 50-60 เปอร์เซ็นต์ ของก่ิงท่ีมีอยู่ จะทำให้กำรเกิดก่ิงใหม่เร็วข้ึนและสมบูรณ์ ประโยชน์ของกำรตัดแต่งก่ิงแก้วมังกร คือช่วยเสริมสร้ำงให้แก้วมังกรมีผลผลิตดีขึ้น 25-30 เปอร์เซ็นต์ หรือ มำกกว่ำน้ีแล้วแต่สภำพพ้ืนที่ปลูก ดังนั้น กำรตัดแต่งก่ิงจำเป็นต้องทำทุกปี เพ่ือให้ผลผลิตแก้วมังกรเกิด ข้นึ กับก่งิ ท่แี ตกใหม่ซึ่งยังสำวอยู่ กิ่งมคี วำมสมบูรณ์มำกที่สุด ก่งิ ท่ีออกใหม่จะสมบรู ณ์แข็งแรงกว่ำ พรอ้ มทีจ่ ะ ออกดอกออกผลในปีถัดไป เรำควรตัดก่ิงท่ีปลำยไม่แหลมออก ปลำยท่ีไม่แหลมส้ันๆ ทู่ๆ มันจะไม่ยืดและ เวลำก่ิงแก่ก็จะออกผลช้ำกว่ำกิ่งท่ีปลำยแหลม ส่วนกิ่งท่ีตัดควรท้ิงนอกแปลงแล้วกำจัด ไม่ควรทิ้งไว้ในแปลง จะทำให้เป็นแหล่งสะสมโรคและแมลง และกิ่งแก้วมังกรจะแตกรำกในแปลงเรำยิ่งจะกำจัดได้ยำกข้ึน หลัง กำรตดั แต่งก่ิงสังเกตดูดีๆ ก่ิงท่ีออกลกู ติดผลมักเป็นกิ่งท่ีมีปลำยกงิ่ ห้อยย้อยลงดิน เพรำะฉะน้ันก่งิ ไหนท่ีชี้ขึ้น ฟ้ำควรตัดทิ้งเลย เอำไว้ก็แย่งอำหำรกิ่งท่ีจะออกดอกเสียหมด ระหว่ำงที่เตรียมควำมพร้อมกิ่งเพื่อให้ติดผล ถำ้ มีก่ิงแตกมำใหม่ เมื่อเห็นได้ชัดเจนแน่นอนแล้วว่ำไม่ใช่ตำดอกแน่นอน สะกิดกิ่งท่ีแตกมำใหม่เหล่ำน้ีท้ิงไป เสียบ้ำง อย่ำเสียดำยเอำไว้มันเสียทุกกิ่ง มันจะได้มีอำหำรสะสมไปออกดอกบ้ำง เพรำะกิ่งท่ีแตกใหม่เหล่ำน้ี แย่งอำหำร นางเบญจวรรณ แสงอากาศ เล่ำย้อนกลับไปว่ำ ได้ปลูกแก้วมังกรเม่ือเดือนมกรำคม 2558 พอเดือนพฤษภำคม 2559 แก้วมังกรก็ท่ีสวนก็ออกดอกรุ่นแรก เก็บผลได้ต้นเดือนสิงหำคม 2559 และเก็บ ผลผลิตยำวต่อเน่ืองมำถงึ สนิ้ เดือนตลุ ำคม 2559 คือแกว้ มังกรจะทยอยออกมำเรื่อยๆ รำว 8-9 รุ่นใน 1 ปี ซึ่ง เท่ำท่ีสังเกตคือ ต้นแก้วมังกรจะออกดอกเดือนเว้นเดือน ดอกเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสร ตัวเมยี อยู่ในดอกเดยี วกัน ผสมกันเองหรือผสมขำ้ มดอกข้ำมต้นได้ กำรนบั อำยุกำรเก็บเก่ียวเบอื้ งต้น สำมำรถ นับอำยุดอกตั้งแต่เร่ิมแทงออกมำขนำดเท่ำเมล็ดถั่วเขียวถึงดอกบำน 15 วัน อำยุผลตั้งแต่ผสมติดหรือกลีบ ดอกร่วงถึงเก็บเกี่ยว 30 วัน ผลแก้วมังกรจะแก่เก็บจำหน่ำยได้ ดอกแก้วมังกรจะเริ่มบำนต้ังแต่เวลำเย็น ประมำณ 15.00-09.00 น. ในช่วงเช้ำของอีกวัน หลังเก็บเก่ียวไปแล้วอีก 15-30 วัน จะมีดอกชุดใหม่ตำม ออกมำอีก กำรออกดอกนั้นแก้วมังกรจะออกดอกติดผลดีในฤดูกำลที่ช่วงกลำงวันยำวกว่ำกลำงคืน โดยช่วง เดือนเมษำยน-ตุลำคม สำมำรถออกดอกได้ตลอด คร้ันถึงช่วงเดือนพฤศจิกำยน-มีนำคม หรือช่วงอำกำศ หนำวเย็นจะพักต้นและไม่ออกดอก หรือช่วงอำกำศหนำวเย็นแม้จะออกดอกตำมธรรมชำตไิ ด้ แต่จำนวนดอก จะน้อยกว่ำช่วงอำกำศร้อน ถ้ำช่วงท่ีดอกบำนแล้วฝนตก โอกำสติดผลดี ดอกไม่เน่ำ แต่ถ้ำเจอฝนตกหนัก ดอกก็จะเสียหำยเน่ำไม่ติดผล แต่ถ้ำฝนไม่ตกในช่วงท่ีดอกแก้วมังกรบำนเปอร์เซ็นต์กำรติดผลเรียกได้ว่ำ เกอื บ 100 เปอร์เซ็นต์ และเม่ือติดผลออ่ นกลีบดอกทีอ่ ย่ปู ลำยผลแก้วมังกรจะแหง้ แตไ่ ม่ร่วง (ซ่ึงจะกลำยเป็น ทอ่ี ำศยั ของมดดำ) ให้ดึงกลบี ดอกท่แี ห้งออก เพื่อให้ผลโตเร็ว แต่ถ้ำในช่วงฝนกลบี ดอกเหล่ำนี้อำจจะเนำ่ แทน ดงั น้ัน ควรเด็ดหรอื ตัดกลีบดอกออกหลงั ผลแก้วมังกรมขี นำดพอสมควรแล้ว

5 รูปแบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญาท้องถิน่  ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพำะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน มกี ำรเผยแพร่ผำ่ นสือ่ มวลชนและส่ืออนื่ อยำ่ งแพรห่ ลำย มกี ำรดูงำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน............ครงั้ จำนวน...................คน มกี ำรนำไปใช้ ในพืน้ ที่.....................คน นอกพน้ื ท.ี่ ...............คน ลักษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น การพฒั นาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และความ ภาคภมู ิใจ ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ /นวตั กรรมท่ีคดิ ค้นขน้ึ มาใหม่  ภูมปิ ัญญาท้องถิน่ ด่ังเดมิ ไดร้ ับการยกย่องทอดมาจาก ได้ปลูกแก้วมังกรเมื่อเดือนมกรำคม 2558 พอเดือนพฤษภำคม 2559 แก้วมังกรก็ท่ีสวนก็ออกดอก รุ่นแรก เก็บผลได้ต้นเดือนสิงหำคม 2559 และเก็บผลผลิตยำวต่อเนื่องมำถึงส้ินเดือนตุลำคม 2559 คือแก้ว มังกรจะทยอยออกมำเรื่อยๆ รำว 8-9 รุน่ ใน 1 ปี ผลิตภณั ฑอ์ อกมำในเชงิ ของกำรต่อยอดนวัตกรรม  ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ ที่ได้พฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดมิ กำรเพำะปลกู แก้วมงั กรเพ่ือจัดจำหนำ่ ย การพฒั นาต่อยอดคือ กำรเพำะแก้วมังกรสำมำรถท่จี ะส่งเสรมิ และแนะนำได้ รูปภาพเจา้ ของภูมิปัญญา นางเบญจวรรณ แสงอากาศ เจำ้ ของภูมิปัญญำ กำรปลูกแกว้ มงั กร

6 รปู ภาพภมู ปิ ัญญา ผลิผลิตแก้วมังกร

7 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา – ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ตาบลบวั งาม อาเภอดาเนินสะดวก จังหวดั ราชบุรี ชอ่ื ภมู ปิ ัญญา กำรขยำยเพำะเล้ยี งและกำรจดั จำหน่ำยกลว้ ยไม้ไทย ชือ่ นายเจตน์ นามสกุล มีญาณเย่ยี ม ทีอ่ ยู่ปจั จบุ นั (ที่สามารถตดิ ตอ่ ได)้ บรษิ ัท กลว้ ยไมไ้ ทย จำกัด บ้ำนเลขท่ี 254 หมทู่ .ี่ 3 ตำบล/แขวง บวั งำม อำเภอ/เขตดำเนนิ สะดวก จังหวัดรำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70210 เบอร์โทรศัพท์ 061 896 9663 พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ คำ่ X : 13.5321222 ค่ำ Y: 99.8200053 ความเปน็ มาของบคุ คลคลังปัญญา สำหรับฟำร์มแห่งน้ีมีกล้วยไม้กว่ำ 50 สำยพันธ์ุ บนเนื้อท่ี 300 ไร่ ซึ่งกล้วยไม้เองหลำย ๆ คนคิดว่ำ เป็นดอกไม้ที่เปรำะบำงบอบช้ำงำ่ ย แต่จริง ๆ แล้วทีควำมอดทน แข็งแรง หำกมีกำรดูแลรักษำที่ดีก็สำมำรถ ส่งออกเป็นสินค้ำที่มีคณุ ภำพสร้ำงรำยได้ให้กับเกษตรกรผู้ปลูกไม่แพ้ดอกไม้หรือสินค้ำอืน่ ๆ อกี ทัง้ ยังมีตลำด ทีร่ องรับและสำมำรถตอ่ ยอดไปได้ อำทเิ ช่น น้ำหอม ยำ และกำลังจะมเี ครื่องสำอำงค์ที่ทำจำกกล้วยไม้ นำย เจตน์ มีญำณเย่ียม กล่ำวว่ำ สำหรับกล้วยไม้นั้นค่อนข้ำงที่จะโดดเด่นในตลำดดอกไม้ เป็นอันดับต้นๆ ทำให้ ในปจั จุบันกำรผลิตค่อนขำ้ งท่จี ะได้ในปริมำณเยอะ ซ่งึ กลว้ ยไมเ้ องกม็ ีอปุ สรรคของเร่ืองกำรปลูกเล้ียง ตน้ ทุน ในกำรผลิตค่อนข้ำงสูงข้ึน ทำให้กำรแข่งขันกับตลำดดอกไม้อื่นๆค่อนข้ำงที่จะลำบำก เพรำะว่ำดอกไม้อ่ืนๆ เคำ้ ผลิตมำทีเดียวแล้วไดป้ รมิ ำณที่เยอะ กว่ำ กล้วยไม้ ซึ่งไม่สำมำรถที่จะทำแบบนั้นได้ ทำได้โดยกำรขำยไป เร่ือยๆ อย่ำงต่อเน่ือง แต่ดอกไม้อื่นเขำสำมำรถท่ีจะวำงตลำดปูไว้เต็มในแต่ละซีซั่น แต่กล้วยไม้เองก็มีจุด แข็งตรงที่ว่ำ กล้วยไม้เน่ียเป็นดอกไม้ท่ี ใช้ในกำรจัดงำนต่ำงๆหรือประดับต่ำงๆค่อนข้ำงมีควำมคงทนกว่ำ ดอกไม้อนื่ ๆ สำหรับป้ืนเหลืองเองเป็นโรคท่ีมีมำกบั กล้วยไมม้ ำนำนแล้ว แต่เพียงเรำรกั ษำเรำมีกำรดูแล เรำก็ จะรวู้ ำ่ มันจะเกดิ ในชว่ งไหน แต่ถำมวำ่ ถ้ำเกษตกรที่ปลกู กลว้ ยไม้ มอง ตรวจดแู ล้วเนย่ี เห็นและ เขำ้ ใจแลว้ รู้ว่ำ ค่อนข้ำงท่ีจะเกิดหรือค่อนข้ำงที่จะเป็นอำกำศอบอ้ำวเนี่ย ก็สำมำรถท่ีจะฉีดกันไว้ได้ มันก็ทำให้กำรเกิดป้ืน เหลืองนั้นเป็นไปได้ยำกขึ้น แต่ก็สังเกตุง่ำยๆ กล้วยเหลืองเน่ียข้ำงบนมันจะเป็นเหลืองๆดวงๆข้ำงล่ำงจะมี สปอร์ดำๆ กจ็ ะสังเกตงุ ่ำยๆ จรงิ ๆแล้ว จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถิ่น กล้วยไม้ นำยเจตน์ มีญำณเยี่ยม กลำ่ วว่ำ สำหรับกลว้ ยไม้น้ันค่อนข้ำงที่จะโดดเด่นในตลำดดอกไม้ เป็นอันดับต้นๆ ทำให้ในปัจจุบันกำรผลิตค่อนข้ำงท่ีจะได้ในปริมำณเยอะ ซ่ึงกล้วยไม้เองก็มีอุปสรรคของ เรื่องกำรปลูกเลี้ยง ต้นทุนในกำรผลิตค่อนข้ำงสูงข้ึน ทำให้กำรแข่งขันกับตลำดดอกไม้อ่ืนๆค่อนข้ำงท่ีจะ ลำบำก เพรำะว่ำดอกไม้อ่ืนๆ เค้ำผลิตมำทีเดียวแล้วได้ปริมำณท่ีเยอะ กว่ำ กล้วยไม้ ซ่ึงไม่สำมำรถท่ีจะทำ แบบนนั้ ได้ ทำได้โดยกำรขำยไปเร่ือยๆ อยำ่ งต่อเน่ือง แตด่ อกไม้อื่นเขำสำมำรถที่จะวำงตลำดปูไว้เต็มในแต่

8 ละซซี ่ัน แตก่ ล้วยไม้เองก็มีจุดแข็งตรงที่วำ่ กลว้ ยไม้เน่ียเป็นดอกไม้ที่ ใชใ้ นกำรจัดงำนต่ำงๆหรอื ประดบั ตำ่ งๆ คอ่ นขำ้ งมีควำมคงทนกวำ่ ดอกไม้อื่นๆ วตั ถดุ ิบท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ ่เี กิดจากภมู ปิ ัญญา ซึ่งพ้ืนท่ีอืน่ ไม่มี ไดแ้ ก่ รายละเอียดของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน กล้วยไมเ้ ปน็ พืชที่วิเศษนะ มหัศจรรย์ เพรำะฉะน้ันกล้วยไม้ ที่เรำได้ศึกษำค้นควำ้ มำหลำยๆประเทศ ต่ำง เช่นจีน ฯลฯ ซึ่งหลำยๆพันปีมำเนี่ย กล้วยไม้คือสมุนไพรอย่ำงหน่ึง ซึ่งสำมำรถเอำมำทำเป็นยำเพรำะ มันมีคณุ สมบตั ิมำกมำย ที่สำมำรถจะทำเป็นยำเปน็ อะไรได้ ซ่ึงเรำเองเรำก็ศึกษำต่อยอดมำพอสมควร เพรำะ ฉะนั้นเนี่ยตรงนี้ก็สำมำรถจะเป็นนวัตกรรมที่จะสำมำรถต่อยอดไม่ว่ำจะเป็นยำเป็นเครื่องสำอำง ทำให้ผล ผลิตเรำต้องเพิ่มข้ึน แลว้ ก็ทำให้ไมล่ ้นตลำดในชว่ งท่ตี ลำดมีดอกไม้ออกเยอะๆ ซ่ึงเรำก็สำมำรถท่ีจะเอำมำต่อ ยอดกับกล้วยไม้ได้ เร็วๆน้ีก็ทำงกล้วยไม้ไทยเองก็สำมำรถที่จะมีผลิตภัณฑ์ออกมำในเชิงของกำรต่อยอด นวตั กรรม ซง่ึ ตรงนี้ก็ยังฝำกพีน่ อ้ งหรือชำวรำชบุรีวำ่ ของกล้วยไม้เรำมีกำรตอ่ ยอดในจังหวดั รำชบุรเี น่ีย เรำจะ มีต่อยอดขึ้นมำเป็นอันดับต้นๆเป็นเจ้ำแรกของประเทศไทย ท้ังน้ีหำกใครสนใจกล้วยไม้ ทำงบริษัทกล้วยไม้ ไทยหรือแหล่งท่ีรำชบุรี ตำบลบัวงำม อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดรำชบุรี มำเท่ียวดูศึกษำก่อนมำดูมำคุย กนั แล้วถ้ำสนใจเนี่ยอยำกปลูกอยำกทำอำชีพกล้วยไมก้ ็ยินดี ซึ่งทำงบริษัทกล้วยไม้ไทยสำมำรถที่จะสง่ เสริม และแนะนำได้ แล้วก็มีกำรตลำดให้ในกำรท่ีจะมำอยู่เป็นสมำชิกในกำรธุรกิจกำรปลูกเล้ียงกล้วยไม้และกำร ส่งออกกล้วยไม้ รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญาทอ้ งถ่นิ ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพำะในชุมชน  มีกำรเผยแพรผ่ ำ่ นส่ือมวลชนและสอ่ื อนื่ อย่ำงแพร่หลำย  มีกำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน.......10......ครัง้ จำนวน......2,000......คน มีกำรนำไปใช้ ในพน้ื ท.่ี ....................คน นอกพืน้ ท.ี่ ...............คน ลักษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภูมปิ ญั ญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณคา่ (มลู คา่ ) และความ ภาคภูมใิ จ ภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น/นวตั กรรมที่คดิ คน้ ข้ึนมำใหม่  ภูมปิ ญั ญำท้องถิน่ ดั่งเดิมไดร้ ับกำรยกย่องทอดมำจำก กลว้ ยไมค้ ือสมนุ ไพรอย่ำงหน่ึง ซ่งึ สำมำรถเอำมำทำเปน็ ยำเพรำะมันมีคุณสมบตั ิมำกมำย ทส่ี ำมำรถ จะทำเปน็ ยำเป็นอะไรได้ ซงึ่ เรำเองเรำก็ศึกษำต่อยอดมำพอสมควร เพรำะฉะนัน้ เนยี่ ตรงนี้กส็ ำมำรถจะเป็น นวัตกรรมทีจ่ ะสำมำรถต่อยอดไม่วำ่ จะเป็นยำเป็นเคร่ืองสำอำง ทำให้ผลผลิตเรำต้องเพิม่ ขึ้น แล้วก็ทำให้ไม่ ล้นตลำดในช่วงท่ีตลำดมดี อกไม้ออกเยอะๆ ซ่ึงเรำก็สำมำรถทีจ่ ะเอำมำต่อยอดกับกลว้ ยไม้ได้ เร็วๆนกี้ ท็ ำง กล้วยไมไ้ ทยเองก็สำมำรถทจี่ ะมผี ลติ ภัณฑ์ออกมำในเชงิ ของกำรต่อยอดนวัตกรรม

9  ภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ ทไี่ ดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดมิ กำรเพำะปลกู กล้วยไมเ้ พำะจดั จำหน่ำย การพฒั นาตอ่ ยอดคอื บริษัทกล้วยไม้ไทยสำมำรถท่ีจะส่งเสริมและแนะนำได้ แล้วก็มีกำรตลำดให้ในกำรท่ีจะมำอยู่เป็น สมำชิกในกำรธุรกิจกำรปลูกเล้ียงกล้วยไมแ้ ละกำรส่งออกกลว้ ยไม้ รูปภาพเจ้าของภูมปิ ัญญา นายเจตน์ มีญาณเย่ียม เจ้ำของภมู ิปัญญำ กำรขยำยเพำะเล้ยี งและกำรจัดจำหน่ำยกลว้ ยไม้ไทย รปู ภาพภมู ิปัญญา กลว้ ยไม้ในฟำรม์ รอกำรตัดจัดจำหนำ่ ย

10 แบบบันทกึ ชุดขอ้ มูลคลังปญั ญา – ภมู ิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ตาบลบวั งาม อาเภอดาเนนิ สะดวก จังหวดั ราชบรุ ี ชือ่ ภูมิปัญญา บอนไซมะพรา้ ว ช่ือ นายประสิทธ์ิ นามสกลุ ชัยสงคราม ทอี่ ยู่ปัจจบุ นั (ทส่ี ามารถติดตอ่ ได้) บ้ำนเลขที่ 5 หมูท่ ่ี 1 ตำบล/แขวง บวั งำม อำเภอ/เขตดำเนนิ สะดวก จงั หวดั รำชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70210 เบอร์โทรศัพท์ 0926159205 พกิ ดั ทางภูมศิ าสตร์ คำ่ X : 13.590651 ค่ำ Y: 100.029072 ความเปน็ มาของบุคคลคลงั ปญั ญา บอนไซ หรือ ไม้แคระ เป็นอีกศิลปะแขนงหน่ึงที่ปลูกไม้แบบย่อส่วน จำกเดิมที่เป็นไม้มีขนำดใหญ่ นำมำปลกู ลงในกระถำงท่ีเลก็ ลง หมน่ั ดแู ลตัดแต่งกิ่งและบังคับให้อยู่ในกระถำงนั้นๆ เพ่ือให้ไม้มรี ูปทรงควำม เอนเอียงเป็นไปตำมท่ีผู้ปลูกต้องกำร โดยใช้จินตนำกำรในกำรสร้ำงผลงำน จึงทำให้ไม้ที่นำมำสร้ำงเป็นบอน ไซมีควำมเป็นเอกลักษณ์เป็นไม้เล็กอยู่แบบน้ัน ซึ่งชนิดของพันธุ์ไม้ที่นำมำทำเป็นบอนไซมีด้วยกัน หลำกหลำย ขึ้นอยู่กับผู้ปลูกว่ำต้องกำรไม้ชนิดใดนำมำทำเป็นบอนไซ อย่ำงเช่นตอนน้ีไม้ที่กำลังได้รับควำม นยิ มและนำมำเพิ่มมูลค่ำเป็นไม้ประดับได้อย่ำงน่ำรักก็คือ ต้นมะพร้ำว โดยนำมะพร้ำวทกุ สำยพันธุ์ที่ผลงอก เป็นตน้ กล้ำ นำมำปลูกลงในกระถำงท่ีสวยงำมเพื่อบังคับให้ต้นเล็กอยู่แบบนั้น จงึ ทำให้บอนไซมะพร้ำวกำลัง เปน็ ที่ต้องกำรของตลำดอยใู่ นขณะน้ีเดิมบำ้ นของนำยประสทิ ธิ์ ชยั สงครำม ก็ประกอบอำชีพทำงกำรเกษตร อยู่แล้ว พรอ้ มท้ังมีกำรนำสมุนไพรในท้องถ่ินมำพัฒนำเป็นผลิตภัณฑ์ต่ำงๆ ต่อมำได้มีโอกำสได้ไปเห็นกำรทำ บอนไซมะพรำ้ ว จึงเกดิ ควำมคิดขนึ้ มำว่ำสวนของเธอเองกม็ มี ะพร้ำวปลกู อยู่ ผลที่ปลอ่ ยทง้ิ ไว้ไม่ไดส้ ง่ จำหนำ่ ย เม่ือปล่อยให้งอกเป็นต้นกล้ำออกมำแลว้ ก็ไม่สำมำรถจำหนำ่ ยเนอ้ื ในได้ เลยเกดิ แนวควำมคดิ ที่อยำกจะสร้ำง มลู ค่ำเพ่ิม จงึ ได้มำดดั แปลงเปน็ มะพร้ำวแคระหรือบอนไซมะพรำ้ วเพือ่ สรำ้ งรำยได้ จดุ เด่นของภมู ิปัญญาท้องถิ่น นำยประสิทธ์ิ ชัยสงครำม ได้คิดต่อยอดนำมะพร้ำวที่เป็นผลผลิตมีจำนวนมำกในพื้นที่ดินของ ตนเอง มำสร้ำงเป็นบอนไซมะพร้ำวให้มที รงท่สี วยงำม เพื่อโชว์กะลำภำยในใหเ้ กดิ มีเอกลักษณ์มำกข้ึน ส่งผล ให้เป็นท่ถี กู ใจของผู้พบเห็น สำมำรถจำหนำ่ ยไดร้ ำคำดเี ลยทีเดียว

11 วัตถดุ ิบท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ทีเ่ กิดจากภูมิปญั ญา ซึ่งพื้นทีอ่ น่ื ไม่มี ได้แก่รายละเอียดของภมู ิปัญญา ท้องถ่ิน นำยประสิทธิ์ ชัยสงครำม“ช่วงน้ันได้มีโอกำสไปดูคลิปวิดีโอว่ำประเทศอินโดนีเซียทำกันเยอะ ใน เร่ืองของบอนไซมะพร้ำว ดูแล้วค่อนข้ำงมีลักษณะสวยงำม ทีนี้เลยเกิดควำมคิดว่ำ บ้ำนเรำเองก็มีสวน มะพร้ำวอยู่ นำ่ จะนำมำให้เกดิ ประโยชน์ จึงไดน้ ำผลทง่ี อกออกมำเป็นตน้ แล้ว มำทดลองทำดู ซ่ึงช่วงแรกๆ ที่ แกะเปลือกออก เรำยังไม่มีควำมชำนำญมำกนัก ก็จะได้รำกท่ีขำด พอแกะเรื่อยๆ มีควำมชำนำญ ก็เร่ิมได้ รำกที่สวยงำมคู่กับกะลำ หลังมำปลูกต้นก็เติบโตดี ช่วงแรกทำเพรำะควำมชอบยังไม่คิดขำยอะไร พอมีคน เร่ิมเห็นมำกขึน้ อยำกได้ไปเป็นไม้ประดับ ก็ได้ซ้ือไปดูแลต่อ จงึ เปน็ จุดเรมิ่ ตน้ ใหเ้ รำไดท้ ำเป็นงำนเสรมิ รำยได้” นำยประสิทธิ์ ชยั สงครำม เล่ำถึงท่ีมำของกำรทำบอนไซมะพร้ำว หลักกำรทำบอนไซมะพร้ำวอุปกรณ์ทใ่ี ช้ นำยประสิทธิ์ ชัยสงครำม เล่ำวำ่ มีสว่ นประกอบหลักๆ คือ มีด คตั เตอร์ ช้อนกินขำ้ ว ในข้ันตอนแรกจะนำ ผลมะพรำ้ วท่ีงอกแลว้ มลี ักษณะรำกท่ีสมบูรณ์ มำปอกเปลือกชั้นนอกดว้ ยมีด จำกนั้นเส้นใยทเ่ี ป็นใยมะพร้ำว ชนั้ ในจะค่อยๆ ใช้คดั เตอร์ตัดออก เพ่ือใหเ้ หลือแตก่ ะลำแขง็ และต้นกล้ำท่ีมีรำกอยู่ โดยบรเิ วณตน้ ท่ตี ิดอย่กู ับ กะลำหำกไม่สำมำรถใช้คัดเตอร์ตัดเส้นใยออกได้ จะใช้ช้อนขูดแทนเพ่ือให้รำกและต้นยังติดอยู่กับกะล ำ เช่นเดิม เมื่อใช้ช้อนเกำหรือขูดกะลำจนผิดเรียบทั้งผลมคี วำมสวยงำมแลว้ บริเวณข้ัวของรำกท่ีอยู่ติดกับต้น สำมำรถตัดแต่งได้เล็กน้อย จำกนั้นนำต้นมะพร้ำวท่ีได้มำปลูกลงในภำชนะท่ีเตรียมไว้ เช่น กระถำงที่มี ลวดลำยสวยงำม โดยวัสดุปลูกเป็นดินท่ัวไปท่ีมีจำหน่ำยตำมท้องตลำด สำมำรถนำมำปลูกให้กับบอนไซ มะพร้ำวได้ “กำรทำบอนไซมะพร้ำวก็ไม่ได้แปลกไปจำกกำรทำไม้ชนิดอื่นๆ อยู่ท่ีจินตนำกำรของเรำว่ำ ตอ้ งกำรแบบไหน อย่ำงกำรปลูกก็เลือกกระถำงในแบบท่ีเรำชอบ พอใส่วัสดุปลูกลงกระถำงแล้ว ก็จะวำงต้น มะพร้ำวลงไป โดยใหก้ ะลำท่ีเป็นผลอยบู่ นวัสดปุ ลกู ส่วนรำกกจ็ ะฝังลงไปในดิน บรเิ วณรอบๆ สำมำรถนำหิน มำวำงให้เกิดควำมสวยงำมได้ หลังจำกปลูกเสร็จแล้วนำไปวำงในบริเวณท่ีมีร่มรำไร ดูแลรดน้ำ 2-3 วันคร้ัง ต้นมะพรำ้ วก็จะแขง็ แรง มีควำมสวยงำมอยใู่ นกระถำง หำกเห็นว่ำมะพร้ำวเร่ิมใหญ่ข้ึน จะย้ำยไปวำงบริเวณ ด้ำนนอกอำคำร หรือนำไปปลูกลงดินเพื่อควำมเหมำะสมได้เช่นกัน” ในเร่ืองของโรคและแมลงศัตรูพืช ทำลำยบอนไซมะพรำ้ ว คณุ นติ ยำ บอกว่ำ ยังไม่พบทงั้ โรคและแมลงศัตรูพืช กำรดูแลหลักๆ จะเปน็ เร่ืองวสั ดุ ปลูกในกระถำงเสียมำกกว่ำ เม่ือเห็นว่ำเส่ือมสภำพ จะทำกำรเปล่ียนวัสดุปลูกใหม่ทันที หรืออำจจะเปล่ียน กระถำงให้มีขนำดที่ใหญ่ข้ึนตำมไปด้วย ในเรื่องของตลำดจำหน่ำยบอนไซมะพร้ำว ณ เวลำนี้เป็นอีกหนึ่ง สินค้ำที่ได้รับควำมนิยม เป็นกำรเพิ่มมูลค่ำให้กับผลมะพร้ำวได้อย่ำงดีทีเดียว อย่ำงผลมะพร้ำวแก่ที่ส่ง จำหน่ำยให้กับพ่อค้ำแม่ค้ำที่มำรับซ้ือจะได้อยู่ที่ผลละไม่เกิน 10 บำท แต่เม่ือนำมำปล่อยให้เกิดต้นกล้ำและ มำดัดแปลงสร้ำงเป็นบอนไซมะพร้ำว สำมำรถจำหน่ำยได้รำคำดี ตกอยู่ท่ีต้นละ 300 บำทข้ึนไป หรือถ้ำมี กำรทำเทคนิคให้แตกต่ำงออกไป ไม้มีควำมเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนที่ไหน สำมำรถจำหน่ำยได้ต้นละเป็น หลกั พนั บำทเลยทเี ดียว

12 รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน  ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มกี ำรเผยแพรผ่ ่ำนสื่อมวลชนและส่ืออืน่ อย่ำงแพรห่ ลำย มีกำรดูงำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน.....................ครัง้ จำนวน...................คน มีกำรนำไปใช้ ในพ้นื ที่.....................คน นอกพืน้ ท.่ี ...............คน ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมปิ ัญญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คุณคา่ (มูลคา่ ) และความ ภาคภมู ใิ จ ภูมปิ ัญญำท้องถน่ิ /นวัตกรรมทคี่ ดิ คน้ ขน้ึ มำใหม่  ภูมิปญั ญำท้องถิน่ ด่ังเดิมไดร้ บั กำรยกย่องทอดมำจำก นำยประสิทธ์ิ ชัยสงครำม ได้คิดต่อยอดนำมะพร้ำวที่เป็นผลผลิตมีจำนวนมำกในพ้ืนท่ีดินของ ตนเอง มำสร้ำงเป็นบอนไซมะพร้ำวให้มีทรงที่สวยงำม เพื่อโชว์กะลำภำยในให้เกิดมเี อกลกั ษณ์มำกข้ึน ส่งผล ใหเ้ ปน็ ท่ีถกู ใจของผพู้ บเหน็ สำมำรถจำหน่ำยไดร้ ำคำดีเลยทเี ดยี ว  ภมู ิปัญญาท้องถิน่ ท่ีไดพ้ ฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดิม กำรปลูกมะพร้ำวในพ้ืนที่ ๆ มีจำนวนมำก การพัฒนาต่อยอดคอื กำรพฒั นำผลติ ภัณฑใ์ ห้มีรำคำและกำรพัฒนำรปู แบบของกำรทำบอนไซ รายละเอียดเพิ่มเตมิ (สามารถข้อมลู ลิงค์วดี ีโอ หรือเว็บไซคท์ ่เี ก่ยี วข้อง) https://www.facebook.com/photo.php?fbid=679247232606438&set=pcb.679 247389273089&type=3&theater

13 รูปภาพเจา้ ของภูมิปัญญา นายประสิทธิ์ ชัยสงคราม เจ้ำของภมู ปิ ัญญำ บอนไซมะพรา้ ว รูปภาพภูมิปญั ญา บอนไซมะพรา้ วที่ภูมิปัญญาได้จดั ทาไว้

คณะผจู้ ดั ทา ท่ปี รกึ ษา ผอ.กศน.อำเภอดำเนินสะดวก นำยทวสี ทิ ธิ์ แซมเพชร ครู นำงสำวจิตรำ ถนั อำบ ครู นำงเอื้องทิพย์ แสงรงุ่ เรอื ง ครู นำงอนั ชัน จันทรพ์ ูล ครกู ศน.ตำบลบัวงำม รา่ ง/เรยี บเรียงและจดั พิมพ์ นำงสำวธญั ลกั ษณ์ เนียมประพันธ์