1 หนงั สอื เรยี น สาระการพฒั นาสังคม รายวิชา การปอ งกนั การทจุ ริต รหัสรายวชิ า สค12026 รายวชิ าเลอื ก ระดับประถมศึกษา ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 สํานักงานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สํานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ
สารบัญ 3 คํานาํ หนา คาํ แนะนําการใชหนังสือเรียน โครงสรา งรายวชิ า 1 แบบทดสอบกอนเรยี น 2 บทท่ี 1 การคิดแยกแยะระหวา งผลประโยชนส ว นตนกบั ผลประโยชนส ว นรวม 3 6 เรื่องที่ 1 การคิดแยกแยะ 8 เรอ่ื งท่ี 2 ความแตกตา งระหวา งจริยธรรมและการทจุ รติ 9 เรอ่ื งที่ 3 ประโยชนส วนตนและประโยชนส ว นรวม เร่อื งท่ี 4 หลกั การคดิ เปน 10 เรื่องที่ 5 ผลประโยชนทับซอน 14 เรือ่ งที่ 6 รูปแบบของผลประโยชนท บั ซอน ศาสตรพ ระราชา 15 16 หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 20 21 บทท่ี 2 ความละอายและความไมท นตอ การทุจริต 21 เรื่องที่ 1 ความละอายและความไมท นตอการทุจรติ 27 เรอื่ งท่ี 2 การปฏิบตั ติ นตามกฎ กติกา ของสถานศึกษา ชุมชน สงั คม 28 32 บทที่ 3 STRONG : จติ พอเพียงตา นการทุจริต 35 เรอ่ื งท่ี 1 STRONG : จิตพอเพยี งตา นการทจุ ริต 37 เรื่องที่ 2 องคป ระกอบการสรางจติ สํานึกพอเพยี งตานการทจุ รติ บทท่ี 4 พลเมืองกบั ความรบั ผดิ ชอบตอ สังคม เรือ่ งท่ี 1 ความเปน พลเมอื ง เรื่องท่ี 2 การเคารพสทิ ธหิ นาท่ีตอ ตนเองและผอู ่ืนที่มตี อ สงั คม เรื่องท่ี 3 ระเบยี บ กฎ กติกา กฎหมาย เรือ่ งที่ 4 ความรับผดิ ชอบตอชมุ ชน
สารบัญ (ตอ ) 4 แบบทดสอบหลงั เรียน หนา เฉลยแบบทดสอบกอ นเรยี น – หลังเรียน แนวคําตอบกิจกรรม 41 บรรณานุกรม 46 คาํ สัง่ สํานกั งานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย 47 การประชุมจดั ทาํ หนงั สอื เรียนรายวชิ าการปอ งกันการทจุ ริต 52 คณะผูจดั ทํา 55 63 68
5 คําแนะนาํ การใชหนังสอื เรียน รายวิชา การปองกนั การทุจรติ รายวิชาการปองกันการทุจริต รหัสรายวิชา สค12026 รายวิชาเลือก ระดับประถมศึกษา ตามหลักสูตร การศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ประกอบดวย โครงสรางของรายวิชา โครงสรางของบทเรียน เนื้อหา และกิจกรรมเรียงลําดับตามบทเรียน แบบทดสอบกอนเรียน กิจกรรม การเรียนรู แบบทดสอบหลังเรียน เฉลยแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เฉลย/แนวคําตอบกิจกรรม เรียงลาํ ดบั ตามบทเรยี น วธิ ีการใชร ายวิชา ใหผูเรียนดาํ เนินการตามข้นั ตอน ดงั นี้ 1. ศึกษารายละเอียดโครงสรางรายวิชาโดยละเอียด เพ่ือใหผูเรียนทราบวาตองเรียนรูเน้ือหา ในเรือ่ งใดบาง 2. วางแผนกําหนดระยะเวลาและจัดเวลาท่ีผูเรียนมีความพรอมจะศึกษารายวิชา เพื่อใหสามารถ ศึกษารายละเอียดของเนื้อหาไดค รบทุกบทเรยี น และทาํ กจิ กรรมตามท่ีกาํ หนดใหท ันกอนสอบปลายภาค 3. ทําแบบทดสอบกอนเรียนของรายวิชาตามท่ีกําหนด เพ่ือทราบพื้นฐานความรูเดิมของผูเรียน และตรวจสอบคาํ ตอบจากเฉลยแบบทดสอบทา ยเลม 4. ศกึ ษาเน้ือหาของแตล ะบทเรียนอยางละเอียดใหเขาใจ ทั้งในหนังสือเรียนและสื่อประกอบ (ถามี) และทํากจิ กรรมทกี่ าํ หนดไวใ หครบถวน 5. ทาํ แตละกิจกรรมเรยี บรอยแลว ผูเรยี นสามารถตรวจสอบคําตอบไดจากแนวคําตอบ/เฉลยทายเลม หากผูเ รยี นยังทาํ กิจกรรมไมถูกตอ งใหผ ูเ รียนกลบั ไปทบทวนเน้ือหาในเรอื่ งนน้ั ๆ ซ้าํ จนกวาจะเขา ใจ 6. หลังจากศึกษาเน้ือหาครบทุกบทเรียนแลว ใหผูเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนและตรวจสอบ แนวคําตอบจากเฉลยทา ยเลม วาผูเ รยี นสามารถทาํ แบบทดสอบไดถูกตอ งทกุ ขอหรือไม หากขอใดยังไมถูกตอง ใหผเู รยี นกลบั ไปทบทวนเน้อื หาในเร่อื งนั้นใหเขา ใจอีกคร้งั ขอ แนะนาํ ผเู รียนควรทําแบบทดสอบหลงั เรียน ใหไดคะแนนมากกวาแบบทดสอบกอนเรียนและควรได คะแนนไมน อยกวารอยละ 60 ของแบบทดสอบทงั้ หมด เพือ่ ใหมัน่ ใจวา จะสามารถสอบปลายภาคผาน 7. หากผูเรียนไดศึกษาเนื้อหาและทํากิจกรรมแลวยังไมเขาใจ ผูเรียนสามารถสอบถามและ ขอคาํ แนะนําไดจ ากครหู รือคน ควาจากแหลง เรียนรอู ืน่ ๆ เพมิ่ เตมิ ได
6 การศกึ ษาคน ควา เพิ่มเตมิ ผเู รยี นอาจศกึ ษาหาความรูเพ่มิ เตมิ ไดจ ากแหลง เรียนรอู ืน่ ๆ ทีเ่ ผยแพรความรใู นเร่ืองทเี่ กยี่ วขอ งและ ศกึ ษาจากผรู ู การวดั ผลสัมฤทธิท์ างการเรียน การจดั ใหมีการวดั ผลสัมฤทธิท์ างการเรยี น ดังน้ี 1. ระหวางภาค วดั ผลจากการทาํ กิจกรรมหรืองานที่ไดรับมอบหมายระหวา งเรียน 2. ปลายภาค วดั ผลจากการทําขอ สอบวดั ผลสัมฤทธ์ปิ ลายภาค
7 โครงสรา งรายวิชา การปองกนั การทุจริต มาตรฐานการเรยี นรรู ะดบั 1. มคี วามรู ความเขา ใจดาํ เนนิ ชีวติ ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย กฎหมายเบ้ืองตน กฎระเบียบของชมุ ชน สังคม และประเทศ 2. มคี วามรู ความเขา ใจหลกั การพฒั นาชมุ ชน สังคม และวิเคราะหขอ มลู ในการพฒั นาตนเอง ครอบครวั ชุมชน สังคม ตวั ชว้ี ดั 1. มีความรู ความเขา ใจเกยี่ วกบั การแยกแยะระหวางผลประโยชนส วนตนกบั ผลประโยชนส วนรวม 2. บอกความหมาย ความสาํ คญั ของหลกั การคิดเปน 3. สามารถคิดแยกแยะระหวา งผลประโยชนสว นตนกบั ผลประโยชนส วนรวมได โดยใชก ระบวนการคดิ ตามหลักปรัชญาคิดเปน 4. มคี วามรู ความเขาใจเกยี่ วกับความละอายและความไมทนตอการทจุ รติ 5. ปฏิบตั ิตนเปน ผูละอายและไมทนตอการทจุ รติ ทุกรปู แบบ โดยใชก ระบวนการคดิ ตามหลักปรชั ญา คดิ เปน 6. มคี วามรู ความเขาใจเก่ียวกบั STRONG : จติ พอเพยี งตา นการทุจริต โดยใชก ระบวนการคดิ ตาม หลกั ปรัชญาคดิ เปน 7. ปฏิบตั ิตนเปน ผูท่ี STRONG : จติ พอเพียงตา นการทจุ รติ โดยใชก ระบวนการคดิ ตามหลักปรัชญา คิดเปน 8. มคี วามรู ความเขาใจเกีย่ วกับพลเมืองและมีความรบั ผิดชอบตอสังคม 9. ปฏบิ ัตติ ามหนา ท่ีพลเมือง และมีความรับผิดชอบตอสังคม โดยใชกระบวนการคิดเปนตามหลัก ปรชั ญาคิดเปน 10. ตระหนกั และเหน็ ความสาํ คัญของการปอ งกนั การทจุ รติ
8 สาระสําคญั ยุทธศาสตรชาติวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริตระยะที่ 3 (พ.ศ. 2560 – 2564) ไดกาํ หนดยทุ ธศาสตรท ่ี 1 สรา งสังคมทไ่ี มทนตอการทุจริตอันมีกลยุทธวาดวยเรื่องของการปรับฐานความคิด ทกุ ชว งวัย ใหส ามารถแยกแยะระหวางผลประโยชนสวนตนกับผลประโยชนสวนรวม สงเสริมใหมีระบบและ กระบวนการกลอ มเกลาทางสงั คมเพอ่ื ตานทจุ รติ ประยุกตใ ชหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเปนเครื่องมือ ตา นทุจริต เสรมิ พลงั การมีสว นรวมของชมุ ชน (Community) และบูรณาการทกุ ภาคสว นเพ่อื ตอตานการทจุ รติ ดังน้ัน เพ่ือใหเปนไปตามยุทธศาสตรชาติวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต โครงสราง รายวิชาการปองกันการทุจริต ซ่ึงเปนรายวิชาเลือก จึงไดจัดทําสื่อการเรียนรูเพ่ือนํามาใชประกอบ การจดั กิจกรรมการเรียนรู สรางความรู ความเขาใจ และทักษะใหแ กผ ูเ รยี น ซง่ึ ประกอบไปดวยเน้ือหา การคิด แยกแยะระหวางผลประโยชนสวนตนกับผลประโยชนสวนรวม โดยการคิดแยกแยะจากการใชระบบคิด ฐานสองและกระบวนการคิดเปน เพื่อใหมีความละอายและไมทนตอการทุจริต สามารถปฏิบัติตนตามกฎ กติกาตาง ๆ มีการประยุกตใชหลัก STRONG : จิตพอเพียงตานการทุจริต และใหความรูเกี่ยวกับความเปน พลเมืองดีกับความรบั ผิดชอบตอสังคม เพือ่ ใหผ เู รียนเคารพสิทธิ หนาท่ีตอตนเองและผูอ่ืน อยูในระเบียบ กฎ กตกิ า และกฎหมาย ขอบขายเนอื้ หา บทที่ 1 การคิดแยกแยะระหวางผลประโยชนสว นตนกบั ผลประโยชนสวนรวม บทที่ 2 ความละอายและความไมท นตอ การทจุ ริต บทที่ 3 STRONG : จิตพอเพยี งตา นการทุจรติ บทที่ 4 พลเมอื งกับความรบั ผดิ ชอบตอสงั คม สื่อประกอบการเรยี นรู 1. รายวชิ าการปองกนั การทจุ ริต รหัสรายวิชา สค12026 2. สอื่ เสรมิ การเรยี นรูอื่น ๆ จํานวนหนวยกติ จํานวน 2 หนวยกติ
9 กจิ กรรมเรยี นรู 1. ทําแบบทดสอบกอนเรยี น และตรวจสอบแนวคําตอบจากเฉลยทายเลม 2. ศกึ ษาเนือ้ หาในบทเรียนทกุ บท 3. ทํากจิ กรรมตามทก่ี ําหนด และตรวจสอบคาํ ตอบจากเฉลยทา ยเลม 4. ทาํ แบบทดสอบหลงั เรียน และตรวจสอบคาํ ตอบจากเฉลยทา ยเลม การประเมินผล 1. ทาํ แบบทดสอบกอนเรยี น และแบบทดสอบหลงั เรยี น 2. ทาํ กจิ กรรมในแตละหนวยการเรียนรู 3. เขา รับการทดสอบปลายภาค
1 แบบทดสอบกอ นเรยี น 1. ขอ ใดเปน การนํากระบวนการของการคิดเปน มาใช ก. นาํ ขอ มูลตนเอง งานวจิ ัย สงิ่ แวดลอมและสงั คมมาใช ข. นาํ ขอ มลู ตนเอง สงั คม ส่ิงแวดลอ ม และวชิ าการมาใช ค. นําขอมลู จากสื่ออินเทอรเ น็ต เอกสารอางอิงและตนเองมาใช ง. นําขอมลู จากเพอ่ื นรว มงาน สอื่ อินเทอรเ น็ต และวชิ าการมาใช 2. ถา ตอ งการอยรู วมกบั ผอู ืน่ ในสังคมไดอ ยางมคี วามสขุ โดยนาํ กระบวนการคดิ เปนมาใช เราควรปฏบิ ตั ิตนตามขอใด ก. การมสี ว นรวม ข. ความยนิ ยอม ค. การปรับตัว ง. แกป ญหาได 3. นายเหลีย่ ม เปนขาราชการเกษียณ ตอ มาไดเปนสมาชิกสภาเทศบาล รลู ว งหนาจากการประชุมสภาวา สภาเทศบาลอนุมัติใหตัดถนนผานชุมชนแหงหน่ึง นายเหลี่ยม จึงไดไปกวานซื้อท่ีดินบริเวณที่ถนน ตัดผานนั้น เพอ่ื เก็งกําไรทด่ี นิ พฤติการณข องนายเหล่ยี ม เปน ผลประโยชนท บั ซอนรูปแบบใด ก. การรับผลประโยชนตา ง ๆ ข. การทํางานหลังเกษียณ ค. การทําธุรกิจกับตนเอง ง. การรูขอมลู ภายใน 4. การคดิ แยกแยะหมายถงึ ขอใด ก. เกบ็ เงินไดนําไปใหค ุณครู ข. ขายเสอ้ื ผาตามรมิ ถนนในตัวเมือง ค. ทาํ การเกษตรในเขตท่ดี ินสาธารณะ ง. การแซงคิวซอ้ื อาหารในรานอาหาร
2 5. ขอ ใดคือความหมายของคําวา “ความละอาย” ก. ความมุงมัน่ ในการเอาชนะ ข. ความมงุ ม่ันในการทําความดี ค. ความเกรงกลวั ตอสิง่ ทจ่ี ะมาทาํ ราย ง. ความเกรงกลัวตอสงิ่ ทีไ่ มดี ไมถกู ตอ ง 6. ขอ ใด ไมใ ช การปฏบิ ตั ิตนตามกฎกติกาของสถานศึกษา ก. การทาํ งานตามท่ีไดรบั มอบหมายดวยตนเอง ข. การซักถามครเู มอ่ื เกิดปญ หาจากการทํางาน ค. การนาํ ชนิ้ งานเพอื่ นมาคดั ลอกเพอ่ื สง ใหท นั เวลา ง. การแนะนาํ เพอ่ื นใหเ ขาใจและสามารถทํางานเองได 7. ขอใด ไมควร กระทาํ ในการเขา สอบ ก. ทาํ ขอ สอบดว ยตนเอง ข. นั่งตามที่ ๆ กาํ หนดให ค. ต้ังใจอา นขอ สอบใหเ สียงดงั ง. ไมเขา หองสอบกอ นไดรบั อนุญาต 8. “การรับเงินสนิ บน” เปน พฤตกิ รรมตรงกับขอ ใด ก. ทจุ ริต ข. การเพมิ่ รายได ค. ความไมท น ง. การใหค วามชวยเหลอื 9. เหตผุ ลทส่ี ถานศกึ ษามอบหมายใหผ ูเรยี นทาํ ความสะอาดสถานทพ่ี บกลมุ คอื ขอใด ก. เพอ่ื ใหไ ดคะแนนระหวางเรยี น ข. ฝก ความอดทน และความขยัน ค. เพื่อชว ยเหลอื ครูในการทาํ ความสะอาด ง. เพือ่ ฝก ความเสียสละ และความรับผิดชอบ
3 10. ปรัชญาที่นํามาประยุกตใชในการตอ ตา นการทุจริตไดดีทสี่ ุดคอื อะไร ก. ปรัชญาการศกึ ษาผูใหญ ข. ปรัชญาของทฤษฎใี หม ค. ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ง. ปรชั ญาจติ อาสาเพอื่ พัฒนาทอ งถ่ิน 11. หลักของจติ พอเพียงเพอื่ ตอ ตานการทจุ ริตคอื อะไร ก. STAR ข. STRONG ค. STORM ง. STRANGER 12. การประพฤตปิ ฏิบัติตนใหถ กู ตอ งตามหลกั ปฏิบตั ิ ระเบียบ ขอปฏิบัติ กฎหมาย ซ่ึงสามารถตรวจสอบได โดยผทู ่ีเกีย่ วขอ งเรียกวา อะไร ก. ความโปรง ใส (Transparent) ข. ความพอเพยี ง (Sufficient) ค. ความตืน่ รู (Realize) ง. ความรู (Knowledge) 13. ขอใดบอกลักษณะของบุคคลท่ีมคี วามตนื่ รูในเรือ่ งการทุจริตได ก. สมสว น เลา เรอ่ื ง “ผอ.สามเสนถกู สอบแปะ เจี๊ยะ” ข. สดสวย กลา ววา “เรอ่ื งคอรรปั ชนั เปน เรอื่ งปกติธรรมดามาก” ค. สดสี ใหค วามรว มมอื ในกจิ กรรมตาง ๆ ของหมบู านเปน อยา งดี ง. แสนงาม อยูในกลุมชาวบานประทวงเรอื่ งการทจุ รติ จาํ นาํ ขาวของรัฐบาล
4 14. ขอ ใดบอกลกั ษณะหรอื การกระทําทเ่ี ปนการต่นื รูได ก. มงุ มั่นทํางานเพอ่ื ใหส ําเร็จตามเปา หมาย ข. รูจักแกป ญ หาในงานทม่ี อี ปุ สรรค ค. มีความรบั ผิดชอบในหนาท่ีการงาน ง. ใชเ วลาทํางานอยา งเหมาะสม 15. ขอใดเปน ผทู ม่ี ีความเออื้ อาทรตอ เพอ่ื นมนษุ ย ก. แบง ปน อาหารใหส ุนัขเรร อ น ข. จติ อาสาชวยผปู ระสบภยั นา้ํ ทวม ค. บรจิ าคเงินชวยเหลอื วดั ใกลบา น ง. ปลกู ปา ชายเลนเพอื่ อนุรกั ษชายฝง 16. ขอใดกลา วถึงความเปน พลเมืองถกู ตอ งทสี่ ุด ก. ราษฎรและความเทาเทยี มกนั ในสงั คม ข. สามัญชนคนท่วั ไปทอี่ ยูในประเทศไทย ค. ชาวเมืองและการยอมรบั ความแตกตาง ง. สถานภาพของบุคคลทีก่ ฎหมายรบั รองสทิ ธิและหนาท่ี 17. ขอใดกลาวถกู ตองทส่ี ุด ก. การมเี สรีภาพในการกลา วรายผอู ื่น ข. การมสี ทิ ธใิ นการไมไ ปใชสทิ ธเิ ลอื กตงั้ ค. การมหี นาทใี่ นการถอื ครองกรรมสิทธ์ทิ รพั ยส ิน ง. การยอมรับความคิดเหน็ ตา งและรบั ฟงเสยี งสว นนอย 18. สถานการณใดเปน การกระทาํ ทผ่ี ดิ กฎหมาย ก. ขบั รถฝา ไฟแดง ข. แจงเกิดภายใน 7 วัน ค. แจงตายภายใน 24 ชั่วโมง ง. ขึน้ ทะเบยี นเกณฑทหารเมอื่ อายุ 18 ป
5 19. พลเมอื งดีในขอ ใดทส่ี ง ผลตอ ความเปน ระเบยี บเรียบรอ ยของสงั คมมากทส่ี ดุ ก. ปฏิบัติตนตามคานยิ มที่ดี ข. รบั การศกึ ษาภาคบงั คบั ค. ปฏิบตั ติ นตามกฎหมาย ง. การใชสิทธิ 30 บาท รกั ษาทุกโรค 20. บคุ คลใดเปนคนดีของสงั คม ก. นายดํา ตัดไมสักมาสรา งบา นใหแม ข. ผใู หญบ ญุ ระดมชาวบานซอมสะพาน ค. กาํ นันวชิ ยั บุกรุกปา ชายเลนเพอื่ ทาํ นากงุ ง. ครูใหญ เปนหัวคะแนนใหพ รรคการเมืองดงั ในทองถน่ิ
1 บทท่ี 1 การคดิ แยกแยะระหวางผลประโยชนสวนตนกับผลประโยชนสว นรวม สาระสาํ คญั การทุจริตเปน หนง่ึ ในประเด็นท่ที ัว่ โลกกาํ ลงั กงั วล อนั เน่อื งมาจากการปฏบิ ัติหนา ที่ท่ีมีความซับซอน ยากตอ การจดั การ และเก่ยี วขอ งกับทกุ ภาคสวน จึงจําเปนตองมีการแกไขปญหาแบบยั่งยืน โดยปรับเปลี่ยน การคิดของคนในสังคม และแยกแยะใหเห็นวาส่ิงใดเปนประโยชนสวนตน สิ่งใดเปนประโยชนสวนรวม โดยนําเอาการคิดแบบฐานสอง การคิดเปน และหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกตใชในการ แกปญหา การทุจรติ แบบยั่งยนื ตัวชว้ี ดั 1. มคี วามรู ความเขาใจเกยี่ วกบั การแยกแยะระหวา งผลประโยชนส ว นตนกบั ผลประโยชนส ว นรวม 2. บอกความหมาย ความสาํ คัญของหลักการคิดเปน 3. สามารถคดิ แยกแยะระหวา งผลประโยชนส วนตนกบั ผลประโยชนส ว นรวมได โดยใชก ระบวนกา คดิ ตามหลกั ปรชั ญาคดิ เปน ขอบขายเน้อื หา เร่อื งที่ 1 การคิดแยกแยะ เรื่องท่ี 2 ความแตกตา งระหวา งจรยิ ธรรมและการทจุ รติ เรอ่ื งท่ี 3 ประโยชนสว นตนและประโยชนสว นรวม เร่อื งที่ 4 หลกั การคดิ เปน เรอ่ื งท่ี 5 ผลประโยชนท ับซอ น เรอ่ื งที่ 6 รูปแบบของผลประโยชนท ับซอ น ศาสตรพระราชา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
2 เรื่องท่ี 1 การคดิ แยกแยะ 1. ความหมายของการคิดแยกแยะ คิด หมายถึง ใครครวญ ไตรตรอง คาดคะเน คํานวณ นึก เชน เร่ืองนี้ยาก ยังคิดไมออก คิดวา เย็นน้ีฝนอาจจะตก คิดเลขในใจ คดิ ละอาย แยกแยะ หมายถึง กระจายออกใหเห็นชัดเจน เชน แยกแยะปญหาใหเห็นเปนเร่ือง ๆ หรือ ประเด็น ๆ ไป การคิดวเิ คราะห (Analytical thinking) หมายถงึ กระบวนการคดิ ในรายละเอยี ดความสามารถ ในการแยกแยะสวนตา ง ๆ ออกเปนสวนพนื้ ฐาน หรอื สวนยอย ๆ เพ่ือตรวจสอบและวิเคราะหความเช่ือมโยง หรือความสมั พนั ธของสวนประกอบตา ง ๆ เปน การคิดในเชงิ ตรรกะทลี ะข้ันตอนเพ่ือแบง ระบบขอ มูลขนาดใหญ ออกเปนสว น ๆ เพอ่ื มาวิเคราะหห าสาเหตุหรอื เปาหมายท่ตี องการ จากขอ มลู ขางตน การคดิ แยกแยะ หมายถึง การคิดวเิ คราะห ไตรตรองท่ีมุงใหมองเห็นความ แตกตา งของขอ มูล สามารถแยกแยะหาสาเหตุหรือเปาหมายที่ตองการไดอยางถูกตอง เปนการคิดที่มุงให มองและใหร ูจกั สิง่ ทงั้ หลายตามความเปนจรงิ โดยอาศัยการแยกแยะออกเปนสวนประกอบตาง ๆ เปนวิธีคิด แบบวเิ คราะห นอกจากแยกแยะหรือแจกแจงออกไปเปนสวนประกอบตาง ๆ แลวยังมีการจัดหมวดหมูหรือ จดั ประเภทไปดว ยพรอมกนั เชน ผูเรียนมาเรียนสาย สามารถแยกแยะสาเหตขุ องการมาสายได 2. ระบบคดิ “ฐานสอง Digital” การแกปญหาการทุจริตอยางย่ังยืน ตองเริ่มตนแกไขท่ีตัวบุคคล โดยการปรับเปลี่ยนระบบ การคิดของคนในสังคม โดยนาํ ระบบความคดิ แบบฐานสอง มาใชใ นการแกปญ หา ระบบคิด “ฐานสอง Digital” เปน ระบบการคดิ วเิ คราะหขอมูลท่ีสามารถเลือกได 2 ทางเทาน้ัน คือ 0 (ศูนย) กับ 1 (หนึ่ง) หมายถึง โอกาสท่ีจะเลือกไดเพียง 2 ทาง เชน ใช กับ ไมใช, เท็จ กับ จริง, ทําได กับ ทําไมได, ประโยชนสวนตน กับ ประโยชนสวนรวม เปนตน ระบบคิด “ฐานสอง Digital” จึงเหมาะกับ การนํามาเปรียบเทียบกับการปฏิบัติงานของเจาหนาท่ีของรัฐที่ตองสามารถแยกเร่ืองตําแหนงหนาที่กับ เร่ืองสวนตัวออกจากกันไดอยางเด็ดขาด และไมกระทําการท่ีเปนการขัดกันระหวางประโยชนสวนตนและ ประโยชนสวนรวม ตัวอยา งการปฏิบตั แิ บบใช “ฐานสอง Digital” “การปฏบิ ัติงานแบบใชระบบคิดฐานสอง (Digital)” คือ การที่เจาหนาท่ีของรัฐมีระบบการคิด ท่ีสามารถแยกเร่ืองตําแหนงหนาที่กับเร่ืองสวนตนออกจากกันไดอยางชัดเจน วาสิ่งไหนถูก ส่ิงไหนผิด สิ่งไหนทําได สิ่งไหนทําไมได ส่ิงไหนคือประโยชนสวนตน สิ่งไหนคือประโยชนสวนรวม ไมนํามาปะปนกัน
3 ไมนําบุคลากรหรือทรัพยสินของราชการมาใชเพ่ือประโยชนสวนตน ไมเบียดบังราชการ เห็นแกประโยชน สวนรวมของหนวยงานเหนือกวาประโยชนของสวนตน เครือญาติ และพวกพอง ไมแสวงหาประโยชน จากตําแหนงหนาที่ราชการ ไมรับทรัพยสินหรือประโยชนอ่ืนใดจากการปฏิบัติหนาที่ กรณีเกิดการขัดกัน ระหวางประโยชนสว นตนและประโยชนส ว นรวม กจ็ ะยึดประโยชนส ว นรวมเปนหลกั เรือ่ งที่ 2 ความแตกตา งระหวา งจริยธรรมและการทจุ รติ 1. จริยธรรม พจนานกุ รมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ใหความหมายของจริยธรรมไววา จรยิ ธรรม หมายถงึ ธรรมทเ่ี ปนขอ ประพฤติปฏิบัติ จรยิ ธรรม หมายถงึ ความประพฤติท่ีอบรมกิริยาและปลูกฝงลักษณะนิสัยใหอยูในครรลองของ คณุ ธรรม หรือศลี ธรรม (การสรางผลติ ผลในการทํางานใหมีประสิทธิภาพ) คุณคาทางจริยธรรมช้ีใหเห็นความ เจรญิ งอกงามในการดํารงชวี ิตอยา งมีระเบียบแบบแผน ตามวัฒนธรรมของบุคคลท่ีมีลักษณะทางจิตใจท่ีดีงาม ประพฤติอยูในสังคมไดอยางสงบ เรียบรอย และเปนประโยชนตอผูอ่ืน มีคุณธรรม และมโนธรรมท่ีจะสราง ความสมั พันธอ ันดี จริยธรรม หมายถึง ส่งิ ทท่ี าํ ไดใ นทางวินัยจนเกดิ ความเคยชนิ มีพลงั มีความต้ังใจแนวแน จึงตอง อาศยั ปญญา และปญ ญาอาจเกิดจากความศรัทธาเชื่อถือผอู น่ื ในทางพทุ ธศาสนาสอนวา จรยิ ธรรม คือ การนํา ความรู ความจริงหรือกฎธรรมชาติมาใชใ หเปน ประโยชนต อ การดําเนินชีวติ ท่ดี ีงาม (พระราชวรมณุ ี) ดังนั้น สรุปไดวา จริยธรรม หมายถึง แนวทางซ่ึงเปนกฎเกณฑในการประพฤติปฏิบัติในส่ิงที่ ถูกตอง และเปนลักษณะท่ีสังคมตองการ เปนส่ิงท่ีเกิดประโยชนตอตนเองและสังคมสวนรวม บุคคลท่ีมี จรยิ ธรรมอยูในตนเอง ยอ มเปนทย่ี อมรบั นบั ถอื ของสังคมและสามารถดําเนินชีวิตไดอยางปกติสุข เปนคนท่ีมี คุณภาพและเปน ท่ยี อมรบั ของสังคมสวนรวม
4 ๒ 18 การทุจรติ Corruption ทจุ รติ Corruption (คอ – รบั – ชนั่ ) ผลประโยชนทบั ซอ น Conflict of Interests (คอน – ฟลิคท– ออฟ - อิน – เทอ – เรท) จรยิ ธรรม Ethics (เอธ – อคิ ซ) ภาพพ้นื ฐานแนวคดิ เกี่ยวกบั การขดั กันระหวา งผลประโยชนส ว นตน ผลประโยชนส ว นรวม และการทจุ ริต จากภาพแสดงใหเห็นวา ถาหากเจาหนาที่ของรัฐมีจริยธรรม และมีผลประโยชนทับซอนนอย การทุจรติ ก็จะนอ ยลงไปดวยเชน กนั “จรยิ ธรรม” เปน หลักสาํ คญั ในการควบคุมพฤตกิ รรมของเจาหนาท่ีของรัฐเปรียบเสมือนโครงสรางพ้ืนฐาน ทีเ่ จา หนา ท่ขี องรฐั ตองยดึ ถอื ปฏบิ ตั ิ “การขัดกันระหวางประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวม” เปนพฤติกรรมที่อยูระหวางจริยธรรม Etกhiบัcsการทุจริตทจ่ี ะกอ ใหเ กดิ ผลประโยชนส วนตนกระทบตอผลประโยชนสวนรวม ซ่ึงพฤติกรรมบางประเภท มีการบัญญัติเปนความผิดทางกฎหมาย มีบทลงโทษชัดเจน แตพฤติกรรมบางประเภทยังไมมีการบัญญัติ ขอ หา มไวใ นกฎหมาย “การทจุ รติ ” เปน พฤติกรรมท่ฝี าฝนกฎหมายโดยตรง ถอื เปนความผิดอยางชัดเจน สังคมสวนใหญจะมีการ บัญญัตกิ ฎหมายออกมารองรับ มีบทลงโทษชัดเจน ถือเปนความผิดข้ันรุนแรงท่ีสุดที่เจาหนาท่ีของรัฐตอง ไมป ฏิบตั ิ “เจา หนาที่ของรัฐท่ีขาดจริยธรรมในการปฏิบัติหนาที่โดยเขาไปกระทําการใด ๆ ที่เปนการขัดกันระหวาง ประโยชนสว นตนและประโยชนสวนรวมถอื วาเจาหนา ที่ของรัฐผูน้ันขาดความชอบธรรมในการปฏิบัติหนาที่ สภแาลพะจปะญเปหนาตกนารเหขตาดุขอจงรกยิ าธรรทรมจุ ริตตอ ไป”
5 สภาพปญ หาการขาดจรยิ ธรรม 1. ขาดการปลูกฝง คานิยมพ้นื ฐานจากครอบครัวและสงั คม 2. ขาดการปลกู ฝง คา นยิ ม ความรใู นการศกึ ษาเรื่องจรยิ ธรรม และมาตรฐานการเรยี นการสอน เก่ียวกบั จรยิ ธรรม 3. ขาดตน แบบของบุคลากรที่ดาํ รงตนเปนตัวอยา งดา นจรยิ ธรรม 4. ความจาํ เปนทางเศรษฐกจิ และสังคมท่เี ปลีย่ นแปลงไป 5. การทจุ ริต และมีการกระทําฝา ฝนจรยิ ธรรมวิชาชพี ในกรณอี นื่ 6. การขัดกันระหวางผลประโยชนส วนตนกบั ผลประโยชนสวนรวม 7. ขาดการเขามามสี วนรวมในการตรวจสอบของสือ่ มวลชนและประชาชน หลกั จรยิ ธรรมในการดาํ รงตนใหป ราศจากอคติธรรม 4 ประการ ดังน้ี 1. ปราศจากฉนั ทาคติ หมายถงึ การทาํ ใหจ ิตปราศจากความโลภ 2. ปราศจากโทษาคติ หมายถงึ การทําใหจ ติ ปราศจากความโกรธ พยาบาท จองเวร 3. ปราศจากภยาคติ หมายถึง การทําใหจ ติ ปราศจากความกลวั กระทาํ จติ ใหม น่ั คง 4. ปราศจากโมหาคติ หมายถงึ การทาํ ใหจติ ปราศจากความโงเ ขลา ความหลง ไมร จู ักความทกุ ข ความดับ 2. การทุจรติ การทุจริตเปนภัยรายแรงที่สําคัญที่ทําลายความม่ันคงของชาติ รัฐบาลจึงมีนโยบายสราง มาตรฐานตามหลักธรรมาภิบาลใหแกขาราชการและเจาหนาที่ของรัฐ พรอมทั้งพัฒนาความโปรงใสในการ ปฏบิ ัตงิ านของหนวยงานภาครัฐ เพอ่ื ใหเปนท่ีเชอื่ ถือไววางใจของประชาชน คําวา ทจุ ริต พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสภา พ.ศ. 2554 ใหค วามหมายไว ดงั นี้ “ทุจรติ ” หมายถึง ประพฤติชั่ว ประพฤติไมดี ไมซื่อตรง คดโกง ฉอโกง โดยใชอุบายหรือเลหเหลี่ยม หลอกลวง เพ่ือใหไดส่งิ ทตี่ องการ การทจุ ริตตอ หนา ท่ี หมายถงึ การปฏิบัติหรอื ละเวนการปฏิบัติอยางใดในพฤติกรรมท่ีอาจทําให ผูอื่นเช่ือวามีตําแหนงหรือหนาท่ี ท้ังท่ีตนมิไดมีตําแหนงหรือหนาที่นั้น ๆ หรือใชอํานาจในตําแหนง เพือ่ แสวงหาผลประโยชนท ่มี ิควรไดโ ดยชอบสําหรับตนเองและผอู นื่ ลักษณะของพฤติกรรมการทุจริต พฤตกิ รรมการทจุ ริตมหี ลากหลายท้ังในหนวยงานราชการและหนวยงานตา ง ๆ ดังนี้ 1. ฝา ฝน หลีกเล่ยี ง ระเบยี บแบบแผน หรอื กฎขอ บงั คบั
6 หรือพวกพอง 2. จูงใจ เรยี กรอ ง บงั คบั ขม ขู หนวงเหน่ยี ว กล่ันแกลง หรอื หาประโยชนใสต นเอง เครอื ญาติ ตามหนา ที่ 3. การสมยอม รเู หน็ เปน ใจ เพิกเฉย ละเวน การกระทําในการทต่ี อ งปฏบิ ตั หิ รือรบั ผดิ ชอบ ประโยชนได 4. ยกั ยอก เบียดบังซึ่งทรัพยส ินของทางราชการ 5. การกระทาํ ใด ๆ อนั เปน เทจ็ 6. มีผลประโยชนร วมในกจิ กรรมบางประเภททสี่ ามารถใชอ าํ นาจหนาทข่ี องตนบันดาล เรื่องที่ 3 ประโยชนส ว นตนและประโยชนส ว นรวม 1. ประโยชนสว นตน (private interest) การท่คี นเรามีความสนใจแตตนเองและคาํ นงึ ถงึ แตตนเอง จึงสงผลใหเ กิดเปนประโยชนส ว นตน ดังมีความหมายทส่ี รปุ ได ดังน้ี ประโยชนส ว นตน หมายถงึ ความสนใจตนเอง การคํานึงถงึ ตนเอง ประโยชนสวนตน หมายถึง ผลประโยชนที่บุคคลไดรับ โดยอาศัยตําแหนงหนาที่ของตน หาผลประโยชนจากบุคคลหรอื กลุมบคุ คล ผลประโยชนส ว นตนมที ง้ั ที่เกีย่ วกบั เงนิ ทองและไมไ ดเ กยี่ วกบั เงนิ ทอง เชน ท่ีดิน หุน ตําแหนง หนาที่ สัมปทาน สวนลด ของขวัญ หรือส่ิงที่แสดงน้ําใจไมตรีอื่น ๆ การลําเอียง การเลือกปฏิบตั ิ เปน ตน กลา วโดยสรปุ ประโยชนสว นตน เปนการคํานึงถึงตนเอง เปนการแสวงหาผลประโยชนจากบุคคล หรือกลมุ บคุ คล เพ่ือใหไดส ่ิงท่ตี นตอ งการ ไมวา ส่ิงน้ันจะถกู หรอื ผิด 2. ผลประโยชนสวนตน (private interest) “ผลประโยชน” คือสิ่งใด ๆ ที่มีผลตอบุคคล กลุมบุคคล ไมวาในทางบวกหรอื ลบ “ผลประโยชนสวนตน” ไมไดค รอบคลมุ เพียงผลประโยชนด านการงานหรือธุรกิจของ เจา หนา ท่ี แตรวมถึงคนท่ีติดตอสัมพันธดวย เชน เพ่ือน ญาติ คูแขง ศัตรู เม่ือใดเจาหนาที่ประสงคจะใหคน เหลานีไ้ ดหรือเสยี ประโยชน เมื่อนนั้ ก็ถอื วา มเี รอ่ื งผลประโยชนสวนตนมาเกยี่ วขอ ง ดงั นั้น ผลประโยชนสวนตน สามารถแบงได 2 ประเภท คอื ที่เก่ยี วกบั เงิน (pecuniary) และทไ่ี มเกยี่ วกบั เงนิ (non-pecuniary) 2.1 ผลประโยชนสวนตนที่เกย่ี วกบั เงิน ไมไดเก่ยี วกับการไดมาซึ่งเงินทองเทานั้น แตยังเก่ียวกับ การเพม่ิ พนู ประโยชนหรือปกปองการสญู เสียของสิ่งทีม่ อี ยูแ ลว เชน ที่ดิน หุน ตําแหนงในบริษัทท่ีรับงานจาก
7 หนวยงาน รวมถึงการไดมาซ่ึงผลประโยชนอ่ืน ๆ ท่ีไมไดอยูในรูปตัวเงิน เชน สัมปทาน สวนลด ของขวัญ หรือของทแ่ี สดงนา้ํ ใจไมตรอี ่นื ๆ 2.2 ผลประโยชนท ่ีไมเ กี่ยวกับเงนิ เกดิ จากความสัมพันธระหวา งบุคคล ครอบครัว หรือกิจกรรม ทางสังคม วัฒนธรรมอ่ืน ๆ เชน สถาบันการศึกษา สมาคม ลัทธิ แนวคิด มักอยูในรูปความลําเอียง อคติ เลือกที่รักมกั ท่ชี งั และมขี อ สงั เกตวา แมแตความเชอ่ื ความคิดเหน็ สวนตวั กจ็ ัดอยูในประเภทนี้ ประโยชนสวนตน กรณีท่ีเปนประชาชนท่ัวไป หมายถึง การท่ีตนเองตองการผลประโยชน หรือสิทธิ หรือการอํานวยความสะดวกบางประการ จึงไดกระทําการตาง ๆ ผานเจาหนาที่ของรัฐ เชน การติดสนิ บน การแอบอา งตําแหนง หนา ทีข่ องเจา หนาทรี่ ฐั เพื่อประโยชนสวนตน เปน ตน ประโยชนส วนตน กรณีที่เปน เจาหนา ท่ีของรัฐ หมายถึง การที่เจาหนาท่ีของรัฐไดกระทําการ ตา ง ๆ เพ่อื ประโยชนส วนตนและบุคคลทเี่ ก่ยี วขอ ง ในลกั ษณะตาง ๆ เพอ่ื หาประโยชนในทางการเงินหรือธรุ กจิ จนกระทบตอ การปฏบิ ัตหิ นา ท่ี 2. ประโยชนส วนรวม การท่ีคนเรามีความสนใจและคํานึงถึงผูอื่น หรือสวนรวมมากกวาตนเอง แสดงถึงการเปนผูท่ีเห็นแก ประโยชนสวนรวม ซ่ึงในหนังสือเรียนรายวิชาการปองกันการทุจริตไดใหความหมายของประโยชนสวนรวมวา หมายถงึ การคํานึงถงึ ผลประโยชนสว นรวมของชาติมากกวา ประโยชนของตนเอง ประโยชนสวนรวมหรือประโยชนสาธารณะ หมายถึง การท่ีบุคคลใด ๆ ในสถานะที่เปน เจา หนา ที่ของรัฐ (ผูด าํ รงตําแหนงทางการเมือง ขา ราชการ พนกั งานรัฐวิสาหกจิ หรอื เจา หนา ที่ของรัฐในหนว ยงาน ของรฐั ) ไดก ระทําการใด ๆ ตามหนาทีห่ รอื ไดป ฏิบตั หิ นาทีอ่ ันเปน การดําเนินการในอีกสวนหน่ึงท่ีแยกออกมา จากการดําเนนิ การตามหนา ท่ีในสถานะของเอกชน การกระทําการใด ๆ ตามหนาท่ีของเจาหนาท่ีของรัฐจึงมี วตั ถปุ ระสงคห รือมเี ปาหมายเพื่อประโยชนของสว นรวม หรือการรักษาประโยชนสวนรวมที่เปนประโยชนของรัฐ การทําหนาท่ีของเจาหนา ที่ของรฐั จึงมีความเกยี่ วเน่ืองเชื่อมโยงกับอํานาจหนาทตี่ ามกฎหมาย 3. ผลประโยชนท ับซอ น การมีผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวมขัดกันสงผลใหเกิดผลประโยชนทับซอน ซ่ึงสามารถสรุปความหมายของ ผลประโยชนทับซอน (Conflict of Interests) ไดวา เปนการขัดกันของ ผลประโยชนสว นตนและผลประโยชนสว นรวม หรอื การขดั กันระหวางประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวม หรือการขัดกันระหวางผลประโยชนสาธารณะและผลประโยชนสวนตน และนอกจากนี้ องคกรสากล Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) ใหนิยามและแบงประเภทของ ผลประโยชนทับซอน (Conflict of Interests) ไววา เปนความทับซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและ ผลประโยชนส วนรวม ผลประโยชนทบั ซอ น มี 3 ประเภท ดังนี้
8 1. ผลประโยชนทับซอนทเ่ี กิดข้นึ จริง (actual) มีความทบั ซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและ สาธารณะเกิดข้นึ 2. ผลประโยชนท ับซอนทเี่ ห็น (perceived & apparent) เปน ผลประโยชนท ับซอ นท่ีคนเห็นวามี แตจริง ๆ อาจไมมกี ไ็ ด ถา จัดการผลประโยชนทับซอนประเภทนอี้ ยา งขาดประสทิ ธภิ าพ ก็อาจนํามาซึ่งผลเสีย ไมน อยกวาการจัดการผลประโยชนท บั ซอนทีเ่ กดิ ข้นึ จริง ขอ นีแ้ สดงวาเจา หนา ท่ไี มเพยี งแตจะตองประพฤติตน อยา งมีจริยธรรมเทานั้น แตต องทําใหคนอนื่ ๆ รับรู และเห็นดวยวา ไมไ ดร บั ประโยชนเ ชน นน้ั จรงิ 3. ผลประโยชนท ับซอนทเ่ี ปนไปได (potential) ผลประโยชนสวนตนท่ีมีในปจจุบันอาจจะทับซอน กับผลประโยชนส าธารณะไดในอนาคต เรอื่ งที่ 4 หลักการคดิ เปน ในชีวิตประจําวันทุกคนตองเคยพบกับปญหาตาง ๆ ไมวาจะเปนปญหาการงาน การเงิน สุขภาพ หรือปญหาอื่น ๆ เชน ปญหาขัดแยงในครอบครัว ปญหาขัดแยงของเด็ก ปญหาของเพื่อนรวมงาน เปนตน เมื่อเกดิ ปญหาก็เกิดทุกข แตละคนกจ็ ะมีวธิ ีแกไขปญหา หรือแกทุกขดวยวิธีการที่แตกตางกันไป ซ่ึงแตละคน อาจมีวธิ กี ารเหมือนหรือตา งกนั และอาจใหผลลัพธทเี่ หมอื นกันหรอื ตา งกันกไ็ ด ท้งั นข้ี ึน้ อยูก ับพนื้ ฐานความเชือ่ ความรู ความสามารถและประสบการณข องบคุ คล อาจจะขนึ้ อยกู บั ทฤษฎีและหลกั การของความเช่ือท่ีตางกัน เหลานนั้ ดวย 1. ความหมายของการคดิ เปน “คิดเปน” หมายถึง กระบวนการที่คนเรานํามาใชในการตัดสินใจโดยตองแสวงหาขอมูลของ ตนเอง ขอมูลของสภาพแวดลอมในชุมชนและสงั คม และขอมูลทางหลักวิชาการ แลว นาํ มาวเิ คราะหห าทางเลอื ก ในการตัดสินใจทเ่ี หมาะสม มคี วามพอดรี ะหวา งตนเองและสังคม สรุป ความหมายของ “คิดเปน” 1. การวเิ คราะหป ญหาและแสวงหาคําตอบหรือทางเลือกเพือ่ แกป ญ หาและดับทกุ ข 2. การคิดอยา งรอบคอบเพื่อการแกปญหาโดยอาศัยขอมูลตนเอง ขอมูลสังคมสิ่งแวดลอมและ ขอมลู วิชาการ 2. ความสําคัญของการคดิ เปน ความสําคัญของการคิดเปน เปนสิ่งท่ีมีคุณคา เพราะการคิดชวยใหคนไดมองเห็นสภาพปญหา ตา ง ๆ ในอนาคต ซงึ่ จะชวยใหบุคคลไดคิดหาแนวทางในการหลีกเล่ียงหรือปองกันได และการคิดชวยขยาย ความหมายของสง่ิ ตา ง ๆ ในโลกได และผลกระทบทอ่ี าจเกิดขนึ้ จากการคิด คือ คนจะมีการปฏิบัติหรือการกระทํา
9 ตามทเ่ี ขาคดิ ถึงแมวา มันจะถูกหรือผิดกต็ าม เนือ่ งจากการคดิ มีพลังอํานาจ จงึ ตอ งมีการควบคุม โดยไดแนะนํา วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตรใ นการชวยรักษาความคิดใหเปนไปอยางถกู ตอง มกี ารควบคุมเง่อื นไขภายใตก ารสังเกต สรุปความคิดตามส่งิ ทเี่ กิดขึน้ และมกี ารคดิ ทบทวนแนวคิด กลาวไดวา สิ่งที่บุคคลรูจะเปนสิ่งที่กระตุนใหเกิด กระบวนการคิดคร้ังแรก แลวจึงนําไปสูการคิดในสิ่งอื่น ๆ ซ่ึงสามารถเช่ือมโยงใหเกิดความสมบูรณของ กระบวนการคิดนัน้ เน่ืองจากการคดิ มีอิทธิพลอยางมากจากกเิ ลสทอี่ ยูในภายในตวั บุคคลและสังคม เรื่องที่ 5 ผลประโยชนทบั ซอน ผลประโยชนทับซอน เปนการขัดกันของผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม หรือการ ขัดกันระหวางประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวม หรือการขัดกันระหวางผลประโยชนสาธารณะและ ผลประโยชนส วนตน การขัดกันระหวางผลประโยชนสวนตนกับผลประโยชนสวนรวม มีลักษณะทํานองเดียวกันกับ กฎศีลธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี หลักคุณธรรม จริยธรรม กลาวคือ การกระทําใด ๆ ที่เปนการขัดกัน ระหวา งประโยชนส ว นตนกับประโยชนสวนรวม เปนสิ่งท่ีควรหลีกเล่ียง ไมควรจะกระทํา แตบุคคลแตละคน แตล ะกลุม แตละสังคมอาจเห็นวาการขัดกันก็ยังอาจจะมีระดับของความหนักเบาแตกตางกัน และในกรณีท่ีมี การฝาฝนบางเร่ือง บางคนอาจเห็นวาไมเปน ไร เปน เร่ืองเลก็ นอ ย หรืออาจเหน็ เปนเรื่องใหญ ตองถูกประณาม ตาํ หนิ ฯลฯ แตกตางกนั ตามสภาพของสังคม โดยพ้ืนฐานแลว เรื่องการขัดกันแหงผลประโยชนจึงเปนกฎศีลธรรมประเภทหน่ึง ท่ีบุคคลไมควร ละเมดิ หรือฝาฝน แตเน่ืองจากมีการฝาฝนกันมาก และบุคคลผูฝาฝนไมมีความเกรงกลัวหรือละอายตอการ ฝาฝนนั้น สงั คมกไ็ มลงโทษหรอื ลงโทษไมเ พียงพอที่จะมีผลเปนการหามการกระทําดังกลาว และในที่สุดจึงมี การตรากฎหมายท่เี กยี่ วของกบั การขัดกันแหง ผลประโยชนม ากขึน้ หนา ท่ีทับซอ น (conflict of duty) หรือผลประโยชนเบยี ดซอ นกัน (competing interests) มี 2 ประเภท 1. ประเภทแรก เกดิ จากการท่ีเจาหนาทม่ี ีบทบาทหนา ทมี่ ากกวา หนึ่ง เชน เปน เจาหนาทใ่ี นหนวยงาน และเปน คณะกรรมการดา นระเบียบวนิ ัยประจาํ หนวยงานดวย ปญหาจะเกิดเมื่อไมสามารถแยกแยะบทบาท หนาที่ท้ังสองออกจากกันได อาจทําใหทํางานไมมีประสิทธิภาพ หรือแมกระทั่งเกิดความผิดพลาด หรือผิด กฎหมาย ปกติหนวยงานมักมีกลไกปองกันปญหาน้ี โดยแยกแยะบทบาทหนาที่ตาง ๆ ใหชัดเจน แตก็ยังมี ปญหาไดโดยเฉพาะอยางยิ่งในหนวยงานท่ีมีกําลังคนนอย หรือมีเจาหนาที่บางคนเทาน้ันท่ีสามารถทํางาน
10 บางอยางทคี่ นอืน่ ๆ ทาํ ไมไ ด คนสวนใหญไมค อ ยหว งปญ หานี้กนั เพราะดูเหมือนไมมีเร่ืองผลประโยชนสวนตน มาเกีย่ วขอ ง 2. ประเภททส่ี อง เกิดจากการที่เจาหนาที่มีบทบาทหนาท่ีมากกวาหน่ึงบทบาท และการทําบทบาท หนา ที่ในหนวยงานหนึง่ นัน้ ทาํ ใหไ ดขอมูลภายในบางอยา งทอี่ าจนาํ มาใชเ ปน ประโยชนแกการทําบทบาทหนา ท่ี ใหแ กอกี หนวยงานหนึ่งได ผลเสีย คือ ถานําขอมูลมาใชก็อาจเกิดการประพฤติมิชอบหรือความลําเอียงอคติ ตอคนบางกลุม ดังนั้น ควรถือไดวาหนาท่ีทับซอนเปนปญหาผลประโยชนทับซอนดวย เพราะวามีหลักการจัดการ แบบเดียวกนั นน่ั คือ การตดั สินใจทาํ หนา ท่ตี อ งเปนกลางและกลไกการจัดการผลประโยชนทับซอนก็สามารถ นํามาจัดการกับหนาที่ทบั ซอนได เร่อื งท่ี 6 รูปแบบผลประโยชนท บั ซอ น ศาสตรพระราชา หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 1. ความหมายของผลประโยชนท บั ซอ น ความหมายของผลประโยชนทับซอน (conflict of Interest) คือ ผลประโยชนสวนตัวของ เจา หนา ที่รัฐไปขดั แยงกับผลประโยชนสวนรวมแลวตองเลือกเอาอยางใดอยางหน่ึง ซึ่งทําใหตัดสินใจไดยาก ในอันทีจ่ ะปฏิบตั ิหนา ท่ใี หเกดิ ความเปน ธรรมและปราศจากอคติ 2. รูปแบบของผลประโยชนท ับซอ น มีรปู แบบดังตอ ไปนี้ 2.1 การรับผลประโยชนตาง ๆ (Accepting benefits) เชน การรับของขวัญจากบริษัทธุรกิจ บรษิ ทั ขายยา หรืออุปกรณการแพทย สนบั สนุนคาเดนิ ทางใหผูบรหิ าร และเจาหนาท่ีท่ีไปประชุมเรื่องอาหาร และยาที่ตางประเทศหรือหนวยงานราชการรบั เงนิ บรจิ าค สรา งสาํ นักงานจากธุรกิจทเ่ี ปน ลูกคาของหนวยงาน หรือแมกระท่ังในการใชง บประมาณของรัฐ เพื่อจัดซื้อจัดจางแลวเจาหนาท่ีไดรับของแถม หรือประโยชนอื่น ตอบแทน เปน ตน 2.2 การทาํ ธุรกจิ กบั ตนเอง (Self – dealing) หรอื เปน คสู ัญญา (Contracts) หมายถึง สถานการณ ที่ผูดํารงตําแหนงสาธารณะ มีสวนไดเสียในสัญญาท่ีทํากับหนวยงานท่ีตนสังกัด เชน การใชตําแหนงหนาท่ี ทําใหห นวยงานทาํ สญั ญาซือ้ สินคา จากบรษิ ัทของตนเอง หรือจางบริษทั ของตนเปน ทีป่ รกึ ษา หรือซ้ือที่ดินของ ตนเองในการจัดสรางสํานักงาน สถานการณเชนน้ีเกิดบทบาทท่ีขัดแยง เชน เปนท้ังผูซ้ือ และผูขายในเวลา เดยี วกนั
11 2.3 การทํางานหลังจากออกจากตาํ แหนง หนาที่สาธารณะ หรือหลังเกษียณ (Post - employment) หมายถึง การที่บุคคลลาออกจากหนวยงานของรัฐ และไปทํางานในบริษัทเอกชนที่ดําเนินธุรกิจประเภท เดยี วกนั เชน ผูบริหารหรอื เจาหนาท่ขี ององคก ารอาหารและยา ลาออกจากงานราชการและไปทาํ งานในบรษิ ัท ผลิตหรอื ขายยา หรอื ผูบริหารกระทรวงคมนาคมหลงั เกษียณออกไปทํางานเปน ผบู รหิ ารของบริษทั ธรุ กจิ สอื่ สาร 2.4 การทํางานพิเศษ (Outside employment or moonlighting) ในรูปแบบนี้มีไดหลาย ลักษณะ เชน ผูดํารงตําแหนงสาธารณะตั้งบริษัทดําเนินธุรกิจที่เปนการแขงขันกับหนวยงาน หรือองคการ สาธารณะทสี่ งั กัด หรือการรบั จางเปน ทป่ี รกึ ษาโครงการ โดยอาศยั ตําแหนง ในราชการสรางความนาเช่ือถือวา โครงการของผูว าจางจะไมม ีปญหาติดขดั ในการพิจารณาจากหนว ยงานทท่ี ่ปี รึกษาสังกัดอยู หรือในกรณีที่เปน ผูตรวจสอบบัญชีของกรมสรรพากร ก็รับงานพิเศษเปนที่ปรึกษา หรือเปนผูทําบัญชีใหกับบริษัทท่ีตอง ถกู ตรวจสอบ 2.5 การรขู อมูลภายใน (Inside information) หมายถึง สถานการณทีผ่ ดู าํ รงตําแหนงสาธารณะ ใชป ระโยชนจ ากการรูขอมูลภายในเพอื่ ประโยชนของตนเอง เชน ทราบวามีการตดั ถนนผานบริเวณใดก็จะเขา ไปซอ้ื ทด่ี ินน้นั ในนามของภรรยา หรอื ทราบวา จะมีการซอื้ ขายท่ีดนิ เพื่อทําโครงการของรัฐ ก็จะเขาไปซ้ือที่ดิน นน้ั เพอ่ื เก็งกาํ ไร และขายใหกับรฐั ในราคาทีส่ ูงขึน้ 2.6 การใชท รพั ยส ินของราชการเพือ่ ประโยชนธรุ กิจสวนตวั (Using your employer’s property for private advantage) เชน การนําเครื่องใชสํานักงานตาง ๆ กลับไปใชท่ีบาน การนํารถยนต ราชการไปใชใ นงานสว นตัว 2.7 การนาํ โครงการสาธารณะลงในเขตเลือกตั้ง เพ่ือประโยชนทางการเมือง (Pork - barreling) เชน การที่รัฐมนตรีอนุมัติโครงการไปลงพ้ืนที่ หรือบานเกิดของตนเอง หรือการใชงบประมาณสาธารณะ เพอื่ หาเสยี ง 2.8 การใชตําแหนงหนาที่แสวงหาประโยชนแกเครือญาติ หรือพวกพอง (Nepotism) เปน “ระบบอุปถัมภพิเศษ” เชน การท่ีเจาหนาท่ีของรัฐ ใชอิทธิพลหรือใชอํานาจหนาที่ทําใหหนวยงานของตน เขาทําสญั ญากบั บริษัทของพนี่ องของตน 2.9 การใชอิทธิพลเขา ไปมีผลตอการตัดสนิ ใจของเจาหนาที่รัฐ หรอื หนวยงานของรัฐอนื่ (influence) เพ่ือใหเ กิดประโยชนแ กต นเองหรอื พวกพอง เชน เจาหนา ท่ีของรัฐใชตาํ แหนงหนา ทขี่ ม ขูผูใ ตบ งั คับบัญชา ใหห ยดุ ทาํ การตรวจสอบบริษัทของเครอื ญาตขิ องตน ดังน้ัน จําเปน อยา งยง่ิ ทคี่ นทกุ วัย ทกุ ระดบั ในสังคมตองจดั การระบบการคิดใหสามารถแยกแยะ ไดอ ยา งชดั เจน ระหวา งผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนส ว นรวม (ประเทศชาติ) ซง่ึ การสรางสังคมสุจริต ทกุ ฝายตองรวมมือกันลดสิ่งที่เกิดจากการขัดกันระหวางประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม ถาคน
12 ในสงั คมไมเหน็ ความสําคัญอาจนาํ ประเทศชาติไปสูการทจุ รติ อยางมหาศาล กอใหเ กดิ ผลเสยี หายรายแรงท่ีไมอาจ ประเมนิ คา ไดตอประเทศชาติในอนาคต จากทก่ี ลา วมาขา งตนน้ี การนําปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมาประยุกตใช จะชว ยใหลดการเกิด ผลประโยชนทับซอนจากการทุจริต โดย ดร. อานนท ศักดิ์วรวิชญ คณะสถิติประยุกต สถาบันบัณฑิต พฒั นบรหิ ารศาสตร กลา วสรปุ ศาสตรพ ระราชา จากปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี งสกู ารพัฒนาอยา งยงั่ ยืน ดังนี้ 1. จากปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในฐานะหลักการนําทาง ประกอบดวย สามหวง สองฐาน คอื ความพอประมาณ ความมเี หตผุ ล การมภี มู ิคมุ กันในตน มฐี านความรู และฐานคณุ ธรรม 2. วธิ กี ารของศาสตรพระราชา คือ เขา ใจ เขาถึง พัฒนา โดยตองเขาใจ เขาถึง พัฒนา คน วัตถุ สังคม ส่ิงแวดลอมและวัฒนธรรม เขาใจ หมายถึง การใชขอมูลท่ีมีอยูแลว การใชและแสวงหาขอมูลเชิง ประจักษ การวิเคราะหและการวิจัย การทดลองใชจนไดผลจริงกอนเขาถึง หมายถึง การระเบิดจากขางใน เขา ใจกลมุ เปาหมายในการพฒั นา และสรา งปญ ญาสังคม พฒั นา หมายถึง การพัฒนาท่ีประชาชนเริ่มตนดวย ตนเอง พึ่งพาตนเองได และมีตนแบบในการเผยแพรค วามรูใหป ระชาชนไดเ รยี นรูและนาํ ไปประยกุ ตใ ช 3. การประยกุ ตแ หง ศาสตรพระราชา ตองทําดวยความรัก ความปรารถนาและดวยใจ ตองประยุกตใช อยางยั่งยืน ไมยึดติดตํารา ปรับตามบุคคล สภาพพื้นท่ีและสถานการณ ตัวอยาง การประยุกตแหงศาสตร พระราชา ไดแก โครงการพระราชดําริกวา 4,000 โครงการ เกษตรทฤษฎีใหม แกลงดิน แกมลิง ฝนหลวง กังหันนํ้าชัยพัฒนา หญาแฝก เข่ือนปาสักชลสิทธิ์ สถานีวิทยุ อส. ถนนวงแหวน ถนนรัชดาภิเษก ทางดวน ลอยฟาถนนบรมราชชนนี สะพานพระราม 8 เปน ตน 4. ผลลัพธข องศาสตรพระราชา คือ ตามพระปฐมบรมราชโองการ “เราจะครองแผน ดนิ โดยธรรม เพือ่ ประโยชนส ุขแหงมหาชนชาวสยาม” ในสวน “ประโยชนสุขแหงมหาชนชาวสยาม” แสดงใหเห็นถึงทรง ทําเพ่ือสวนรวม คนในสังคมจะไดรับประโยชนทั่วกัน สอนใหประชาชนรูจักพออยูพอกิน และรูรักสามัคคี อนั เปนการพฒั นาอยางยั่งยืนทําใหเกิดความพอเพียง พอประมาณ สงผลทําใหไมเกิดการทุจริต หาประโยชน สวนตน และไมกอ ใหเกิดเปน ผลประโยชนท บั ซอน
13 กิจกรรม คําช้ีแจง : ใหผ เู รยี นแบง กลมุ ละ ๆ 4 – 5 คน รวมกันอภปิ รายตามประเดน็ ทกี่ าํ หนด แลว จดบนั ทึกลงใน แบบบันทึกน้ี พรอ มนาํ เสนอผลการอภิปราย 1.1 ผเู รยี นเขา ใจเรื่องผลประโยชนท บั ซอ นอยา งไร 1.2 ในชุมชนหรอื ตาํ บลของผเู รยี นมีโครงการที่ภาครฐั หรอื เอกชนไดดาํ เนนิ การไปแลว และเขาขาย ผลประโยชนทับซอนมีอะไรบา ง 1) ................................................................................................................................................ มีลกั ษณะ คือ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2) ................................................................................................................................................ มลี กั ษณะ คือ ………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
14 บทท่ี 2 ความละอายและความไมท นตอ การทุจริต สาระสําคญั ปญหาใหญที่เกิดขึ้นในประเทศตาง ๆ ทั่วโลก ไมวาจะเปนประเทศที่พัฒนาหรือประเทศ ดอยพัฒนา คือ ปญ หาการทจุ ริตทป่ี จ จบุ ันไดก ลายมาเปนปญหาท่ีมีความสําคัญที่สุดปญหาหนึ่งของประเทศ และไมม ที ที าวาจะหมดไป หากแตทวีความรุนแรงและซับซอนมากขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งประเทศไทยก็เปนอีกหนึ่ง ประเทศท่ีเผชิญกับปญหาการทุจริตในลําดับตน ๆ ท่ีสงผลตอการพัฒนาประเทศเปนอยางมาก และพบวา มีอยูเกอื บทกุ กลมุ อาชีพในสังคมไทยจนกลายเปน ปญหาที่สะสมมายาวนาน การสรางสังคมทีไ่ มท นตอ การทจุ รติ เปนการปรับเปลยี่ นสภาพสงั คมใหเปนสภาวะ “ท่ีไมทนตอการ ทุจรติ ” โดยเริ่มตงั้ แตกระบวนการกลอมเกลาทางสงั คมทกุ ชวงวัย เพอื่ สรา งวัฒนธรรมตอตานการทุจริต และ ปลกู ฝง ความพอเพยี ง มวี ินยั ซ่อื สัตยส ุจรติ ความเปน พลเมอื งดี มจี ติ สาธารณะ เพอ่ื ใหเ ด็ก เยาวชน ผูใหญเกิด พฤติกรรมท่ีละอายตอการกระทาํ ความผิด การไมย อมรบั และตอตานการทจุ ริตทุกรูปแบบ ตวั ชีว้ ัด 1. มีความรู ความเขา ใจเกีย่ วกับความละอายและความไมท นตอการทุจรติ 2. ปฏิบัติตนเปน ผูล ะอายและไมท นตอ การทุจรติ ทกุ รปู แบบ โดยใชกระบวนการคดิ ตามหลกั ปรชั ญา คิดเปน ขอบขายเนือ้ หา เร่อื งท่ี 1 ความละอายและความไมท นตอ การทจุ ริต เรื่องท่ี 2 การปฏบิ ตั ติ นตามกฎ กตกิ า ของสถานศึกษา ชุมชน สงั คม
15 เรื่องที่ 1 ความละอายและความไมทนตอ การทจุ รติ ความละอายและความไมท นตอ การทจุ ริต เปน การสรางสงั คมท่ีไมทนตอการทุจริต เปนการปรับเปล่ียน สภาพสังคม โดยเร่ิมต้ังแตกระบวนการกลอมเกลาในทุกชวงวัย เพ่ือสรางวัฒนธรรมตอตานการทุจริต และปลูกฝงความพอเพยี ง มีวินัย ซือ่ สตั ยสจุ ริต ความเปนพลเมืองดี มีจิตสาธารณะ เพ่ือใหเด็ก เยาวชน ผูใหญ เกิดพฤติกรรมท่ีละอายตอการกระทําความผิด ดังนั้น เราตองแยกแยะใหไดวา พฤติกรรมใดที่จะตอง มคี วามละอายตอการทุจริตและพฤตกิ รรมใดทีไ่ มค วรทนตอการทุจรติ แลวนาํ ไปปฏบิ ัติ เพื่อใหการทุจริตลดลง จากสงั คมปจจบุ นั 1. ความหมายของความละอายและความไมทนตอ การทุจริต คาํ วา “ความละอาย” และ “ความไมทน” ไดมกี ารใหความหมายไว ดังน้ี พจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ใหค วามหมายของคําวา ละอาย หมายถึง การรูสึก อายท่จี ะทาํ ในสิ่งท่ีไมถูกไมค วร เชน ละอายทจ่ี ะทําผดิ ละอายใจ ความละอาย เปน ความละอายและความเกรงกลวั ตอส่งิ ท่ีไมด ี ไมถ กู ตอ ง ไมเหมาะสม เพราะเห็น ถึงโทษหรือผลกระทบที่จะไดรับจากการกระทํานั้น จึงไมกลาที่จะกระทํา ทําใหตนเองไมหลงทําในส่ิงท่ีผิด นั่นคอื มคี วามละอายใจ ละอายตอการทําผดิ ความไมท นตอ การทจุ รติ หมายถึง การแสดงออกตอการกระทําท่ีเกิดขึ้นกับตนเอง หรือบุคคล ท่ีเก่ียวของหรือสังคมในลักษณะท่ีไมยินยอม ไมยอมรับในพฤติกรรมท่ีเปนการประพฤติชั่ว ประพฤติไมดี ไมซ อ่ื ตรง คดโกง ฉอโกง 2. ความสําคัญของความละอายและความไมทนตอการทุจริต ปจจุบันปญหาการทุจริตในประเทศไทย มีแนวโนมหนักหนวง และรุนแรงมากขึ้น การทุจริต มีรากฐานมาจากทัศนคติของผูคนในสังคม คานิยมแบบนิยมพวกพอง และเครือญาติ ระบบอุปถัมภ ความสัมพนั ธใ นเชงิ ผลประโยชน จนเกดิ การทุจรติ ในรปู แบบตาง ๆ ดงั น้ัน การสรา งสังคมที่ไมทนตอการทุจริต จงึ เปนการปรบั เปลย่ี นทัศนคติ วฒั นธรรม เพอื่ สรา งความเขมแข็งในทางคณุ ธรรมของสังคม จาํ เปนตอ งปลกู ฝง คุณธรรมใหผูคนในสังคมเกิดความละอาย และความไมทนตอการทุจริต เพ่ือเปนการแกปญหาสังคมไทย ทยี่ งั่ ยืน ในฐานะท่ีผูเรยี นเปน สวนหนง่ึ ของสังคม เม่อื พบพฤติกรรมทเ่ี ปน การทุจรติ ผเู รยี นควรจะเปน ผูท แ่ี สดง ถงึ ความเปนผมู คี วามไมท นตอการทุจริตได เชน กรณีตัวอยา งตอ ไปน้ี 1) เมือ่ พบวาเพื่อนปฏบิ ัติตนเปนผูท จุ ริต ตองแจง ครู ผูปกครอง หรือผูเกี่ยวของ เพ่ือไมใหเพื่อน กระทาํ ผดิ
16 2) เมอ่ื พบบุคคลอ่ืน ๆ ไมปฏิบัติตนในการเขาแถวรับบริการตาง ๆ ในสังคม ควรแจงใหปฏิบัติ ใหถ กู ตองดวยวาจาทส่ี ุภาพ เร่อื งท่ี 2 การปฏบิ ตั ติ นตามกฎ กตกิ า ของสถานศึกษา ชุมชน สังคม การปฏิบัติตนตามกฎ กติกาของสถานศึกษา ชุมชน สังคมเปนการประพฤติและปฏิบัติ หรือ แสดงออกทางดา นบุคลิกภาพท่ัวไป เพอ่ื ใหถ อื ปฏบิ ตั ิ ดังกรณีตอ ไปน้ี 1. การทาํ งานทีไ่ ดรับมอบหมาย หมายถึง งานท่ีครูไดมอบหมายใหผูเรียนไปศึกษาคนควาเรียนรู ดวยวธิ กี ารเรยี นรทู ีห่ ลากหลาย และนําเสนอผลการเรยี นรูต ามระยะเวลาทีก่ าํ หนด ตวั อยาง เชน ครมู อบหมายใหผูเ รยี นทาํ บัญชรี ายรับ – รายจา ย และสรปุ เปน รายสัปดาห แลวนํามา เสนอในกลมุ ใหญ 2. การทําความสะอาดสถานที่พบกลุม หมายถึง การผลัดเปลี่ยนกันทําความสะอาดของ สถานที่พบกลุมของผูเรียน ตามที่ไดรับมอบหมาย โดยอาจกําหนดใหทําความสะอาดในพื้นที่บริเวณตาง ๆ ของสถานที่พบกลุม เหตุผลของการใหทําความสะอาดสถานที่พบกลุม เปนการฝกการเสียสละให สวนรวม มคี วามรบั ผดิ ชอบ รักษาความสะอาดของสถานทพี่ บกลมุ 3. การสอบ หมายถึง การวดั ผลสัมฤทธ์ทิ างการศึกษา ซง่ึ มขี อ ปฏิบตั ิ กฎ ระเบยี บของผูเขาสอบ ตองปฏิบตั ิในการสอบดงั ตอไปนี้ 1) การแตงกาย ถาเปนผูเรียนตองแตงเครื่องแบบผูเรียนแลวแตกรณี ถาเปนผูเขาสอบ ตอ งแตง กายใหส ภุ าพเรียบรอ ยตามประเพณนี ยิ มที่สถานศกึ ษากาํ หนด 2) ไปถึงสถานที่สอบกอนเวลาเร่ิมสอบ ผูใดไปไมทันเวลา เมื่อลงมือสอบวิชาใดแลวไมมีสิทธิ เขาสอบในวิชานนั้ 3) ไมเขาหอ งสอบกอ นไดรับอนญุ าต 4) ไมนาํ เอกสาร เคร่อื งอเิ ล็กทรอนิกสห รือเครื่องมือสื่อสารใด ๆ เขา ไป ในหอ งสอบ 5) นั่งตามทกี่ ําหนดให จะเปลี่ยนทีน่ ัง่ กอ นไดร บั อนุญาตไมไ ด 6) ปฏบิ ตั ิตามระเบยี บเก่ยี วกบั การสอบ และคําสง่ั ของผูกํากบั การสอบ โดยไมท ุจรติ ในการสอบ 7) มใิ หผูเขาสอบคนอ่นื คัดลอกคําตอบของตน รวมทงั้ ไมพูดคุยกับผูใดในเวลาสอบ เมื่อมีขอสงสัย หรอื มีเหตจุ าํ เปนใหแ จงตอผกู ํากบั การสอบ 8) ประพฤตติ นเปนสุภาพชน
17 9) ผใู ดสอบเสรจ็ กอน ผนู ้ันตอ งออกไปหางจากหอ งสอบ และไมกระทําการใด ๆ อันเปนการรบกวน แกผูท ่ียงั สอบอยู 10) ไมน าํ กระดาษคําตอบทผ่ี กู าํ กบั การสอบแจกใหออกไปจากหอ งสอบ 4. การแตงกาย เปนส่ิงสําคัญและเปนสิ่งแรกที่คนทั่วไปพบเห็น การแตงกายท่ีดีจะชวยสงเสริม บุคลกิ ภาพ เกิดความประทับใจ มีความนาเช่อื ถือใหก บั ผูท่ีพบเหน็ แตท างตรงกนั ขามหากแตงกายไมเรยี บรอย ไมถ กู กาลเทศะกอ็ าจจะถกู มองในแงล บได โดยผเู รยี นควรแตงกายสุภาพเรยี บรอยตามประเพณนี ิยม 5. กจิ กรรมผูเรียน (ในสถานศึกษา ชุมชน สังคม) หมายถึง วิธีการ กิจกรรมท่ีครู หรือผูเก่ียวของ นํามาใชเพือ่ ใหผูเ รยี นเกดิ การเรียนรจู ากประสบการณจริง การฝก ปฏบิ ตั ใิ หค ดิ ได คดิ เปน ทาํ เปน เพอื่ ใหเ กดิ การ ใฝรอู ยา งมปี ระสิทธภิ าพตามเปาหมาย เชน จดั ใหผ ูเ รียนไปคนควาศึกษานอกสถานท่ี เปนตน 6. การเขาแถวรับบริการ ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ไดใหความหมาย “บริการ” หมายถึง ปฏิบัติรับใช หรือใหความสะดวกตาง ๆ การใหบริการเปนงานท่ีมีผูคอยชวยอํานวย ความสะดวกซึง่ ก็คอื “ผูใหบริการ” และผูมารบั ความสะดวกก็คือ “ผมู ารบั บรกิ าร” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ไดใหความหมายคําวา “เขาแถว” หมายถึง ยืนเรยี งตอกันเปน แนว เชน เขา แถวหนา กระดาน เขาแถวตอนเรยี งหนึง่ ดังน้ัน การเขาแถวรับบริการ จึงหมายถึง การยืนเรียงตอกันเปนแถวตอนเรียงหนึ่งของ ผรู บั บริการ เพ่อื รบั บริการ หรือความสะดวกอยางหนง่ึ อยางใดจากผูใหบริการ เชน เขาแถวซื้ออาหาร ใชบริการ รถโดยสารประจําทาง จายเงนิ ชําระคา นา้ํ คา ไฟฟาตามเคานเ ตอรใ หบรกิ าร เปน ตน
18 กจิ กรรม คําชแ้ี จง : ใหผ ูเรียนแบงกลุมละ ๆ 4 - 5 คน แลวอภปิ รายเกี่ยวกับการปฏบิ ตั ติ นใหเปน ไปตามกฎ กตกิ าตาง ๆ จากประสบการณจ ริงในกิจกรรมตา ง ๆ ใหระบถุ งึ พฤตกิ รรมทีก่ อ ใหเกดิ การทจุ รติ พฤติกรรมที่ แสดงออกถึงความละอายตอการทจุ รติ และพฤตกิ รรมทแ่ี สดงออกถงึ ความไมทนตอ การทจุ รติ ลงในแบบฟอรม ท่ีกําหนด ท่ี กจิ กรรม พฤตกิ รรมท่ีแสดงถึง พฤตกิ รรมทแี่ สดงถึง พฤติกรรมท่ีแสดงถงึ การทุจริต ความละอายตอการทจุ ริต ความไมท นตอ การทจุ ริต 1 การทาํ งาน ทีไ่ ดรบั มอบหมาย 2 การทาํ ความสะอาด สถานท่พี บกลมุ 3 การสอบ
ท่ี กจิ กรรม พฤตกิ รรมทแี่ สดงถงึ พฤตกิ รรมท่ีแสดงถงึ 19 4 การแตงกาย การทจุ รติ ความละอายตอ การทุจริต พฤตกิ รรมท่ีแสดงถงึ ความไมทนตอ การทจุ รติ 5 กจิ กรรมผเู รียน 6 การเขา แถว รับบริการ
20 บทที่ 3 STRONG : จิตพอเพยี งตานการทุจรติ สาระสาํ คญั STRONG : จติ พอเพียงตา นการทจุ ริต เปน การมจี ติ สํานึกในการดําเนนิ ชีวติ แบบพอเพยี ง และองคป ระกอบ ในการสรางจิตพอเพียงตานการทุจริตใหเกิดข้ึน โดยการคิดคนโมเดล “STRONG : จิตพอเพียงตานการทุจริต” ประกอบดว ย ความพอเพียง ความโปรงใส ความตน่ื รู มงุ ไปขา งหนา ความรแู ละความเอ้อื อาทร มาประยุกต ตามหลกั ความพอเพียง ตวั ช้ีวัด 1. มคี วามรู ความเขา ใจเก่ียวกบั STRONG : จิตพอเพยี งตา นการทุจริต 2. ปฏบิ ตั ิตนเปน ผทู ่ี STRONG : จติ พอเพยี งตานการทุจรติ โดยใชก ระบวนการคดิ ตามหลกั ปรัชญา คดิ เปน ขอบขายเนอื้ หา เร่อื งท่ี 1 STRONG : จิตพอเพยี งตานการทจุ ริต เร่ืองที่ 2 องคประกอบการสรา งจิตพอเพียงตานการทจุ ริต
21 เร่ืองท่ี 1 STRONG : จติ พอเพยี งตา นการทจุ รติ การแกปญหาการทุจรติ เปนเรื่องท่ีทุกคน ทกุ ภาคสว นของประเทศ ตองมีสวนรวม เริ่มจากท่ีแตละคน สามารถคิดแยกแยะไดว า อะไรคอื “ผลประโยชนส วนตน” อะไรคือ “ผลประโยชนสวนรวม” จนเกิด “ความละอาย” ในจิตใจทจี่ ะไมกระทาํ การใดทเ่ี ปนสวนหน่งึ ของการทจุ รติ คาํ ถามตอมาคือแตละคนจะรักษา “ความละอาย” ดังกลาวใหตอเนื่องย่ังยืนที่จะไมกระทําทุจริต ไมยอมรับการทุจริตและมีสวนรวมในการ “ตานการทุจริต” อยา งสรา งสรรคไ ดอ ยา งไร ความหมาย STRONG : จิตพอเพยี งตานการทจุ ริต จิตพอเพยี งตานการทจุ รติ หมายถึง การมจี ิตสํานึกในการดําเนินชีวติ แบบพอเพยี งที่จะไมก ระทําการ ทจุ ริต รวมท้ังตอตานการทุจริตดวย (ความหมายดังกลาว ท่ีประชุมคณะทํางานประชุมเชิงปฏิบัติการจัดทํา สือ่ ประกอบการเรียนรู ดานการปองกันการทุจริต หลักสูตรตานทุจริตศึกษา (Anti – Corruption Education) รวมกนั นยิ ามขน้ึ ) เรอ่ื งที่ 2 องคป ระกอบการสรา งจิตสํานกึ พอเพยี งตา นการทจุ รติ หนวยงานทุกภาคสวนใหความสําคัญในการประยุกตหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช ประกอบหลักการตานการทุจรติ ตา ง ๆ เพือ่ สรา งฐานคิดจิตพอเพียงตานการทุจริตใหเปนพื้นฐานความคดิ ของแตล ะ บุคคล โดยรองศาสตราจารย ดร.มาณี ไชยธีรานุวัฒศิริ ไดคิดคนโมเดล “STRONG : จิตพอเพียงตานการทุจริต” เม่อื ป พ.ศ. 2560 ใหเ กดิ ขึน้ ในจติ ใจของแตล ะบคุ คล ซงึ่ มอี งคป ระกอบของ STRONG : จติ พอเพียงตา นการทุจริต ดงั นี้ 1) S (Sufficient) : ความพอเพยี ง 2) T (Transparent) : ความโปรง ใส 3) R (Realize) : ความตื่นรู 4) O (Onward) : มุงไปขา งหนา 5) N (Knowledge) : ความรู 6) G (Generosity) : ความเอื้ออาทร ตามแผนภาพ “การประยกุ ตหลกั ความพอเพยี ง ดว ยโมเดล STRONG : จิตพอเพียงตานการทุจรติ
22 การประยกุ ตห ลักความพอเพยี ง ดว ยโมเดล STRONG : จิตพอเพยี งตา นการทุจริต หลกั ความพอเพียง โดยบคุ คลสามารถแยกแยะ ผลประโยชนส ว นตวั และผลประโยชนส วนรวม อยางเปนอัตโนมัติ บคุ คลและหนว ยงาน รว มพัฒนาใหเ กดิ ปฏิบัติงานบนฐาน ความเอื้อเฟออาทร ตอกันบนพืน้ ฐาน ของความโปรงใส ของจริยธรรมและ จติ พอเพยี ง รแู ละพรอม ลงมอื ปอ งกนั ทจุ รติ แสวงหาความรูอ ยา งตอ เนื่อง มุงพัฒนาใหเ กิดความเจรญิ เพอื่ ใหเ ทาทันตอ สถานการณการทุจริต โดยการตอสูกับการทุจริตไดอ ยา งไมยอ ทอ พฒั นาโดย การประยุกตห ลกั ความพอเพยี งดว ยโมเดล รศ.ดร. มาณี ไชยธีรานุวฒั ศิริ. 2560.2561 STRONG : จติ พอเพยี งตานทุจริต ท่ีมา : http://www.stopcorruption.moph.go.th=สะกดจติ เขา สภู วงั ค
23 จากแผนภาพ “การประยุกตหลกั ความพอเพียง ดวยโมเดล STRONG : จิตพอเพียงตานการทุจริต” ใหเ กดิ ข้นึ ในจิตใจของแตละบคุ คล มรี ายละเอียด ดงั นี้ 1) ความพอเพียง (Sufficient : S) หมายถึง แตละบุคคลนอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี งมาเปน หลักในการดําเนนิ ชีวิต กลาวคือ ตองมี ความพอประมาณ ในการกระทําสิ่งตาง ๆ ใหไมมาก ไมน อ ยเกินไป ไมเบียดเบยี นตนเองหรอื ผูอ ่ืน มีเหตุผล กลาวคือ สิ่งที่ตัดสินใจทําอยางพอประมาณนั้น ตองมี เหตุมผี ลรองรับ รวมท้ังคํานึงถึงผลท่ีจะเกิดจากการกระทําน้ัน ๆ อยางรอบคอบ และเตรียมตัวใหพรอมรับ ผลกระทบที่เปนความเปลี่ยนแปลง ซ่ึงเปน ภูมิคุมกัน กลาวคือ ใหสามารถรับมือและปรับตัวเพื่อรองรับ ความเปลย่ี นแปลงท่ีเกิดข้ึนได โดยมเี งื่อนไขทฐี่ านของการตดั สนิ ใจวาตอ งมคี วามรู คือ รอบรู รอบคอบ ระมัดระวัง และคุณธรรม คอื ซื่อสัตยส ุจริต ขยนั อดทน สติปญญา แบง ปน ตามแผนภาพปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ทมี่ า : https://www.google.com/search?q=ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง 2) ความโปรงใส (Transparent : T) หมายถึง การที่ตัวเราตองทําทุกเรื่องบนพื้นฐานของ ความโปรง ใส เปน ธรรม ตรวจสอบได ตรงไปตรงมา ปฏิบัติตามกฎ ระเบียบ ขอบังคับและขอกําหนดตาง ๆ ที่มใี นสังคม ในฐานะที่ผูเรียนเปนสมาชิกของชุมชน สังคม และประเทศชาติ จึงควรประพฤติปฏิบัติ ในเรอ่ื งตา ง ๆ ตามกฎ ระเบียบ ขอ บังคับ และขอกําหนดตาง ๆ ที่มีในสังคม ซึ่งการประพฤติปฏิบัติดังกลาว ถือวา มคี วามถูกตอ ง โปรงใส เปนธรรม ตรวจสอบได ตรงไปตรงมา สง ผลใหเปนผูไมกระทาํ การทจุ ริต หรือเปน สว นหน่งึ ของการทจุ ริต และสามารถผลักดันใหเกิดความรวมมอื ตา นทจุ รติ ในสังคมได
24 การทาํ อะไรไมต รงไปตรงมา พดู จาเชื่อถอื ไมไ ด ไมพ ูดความจรงิ โกหกเนอื ง ๆ จะทําใหคนอื่น ไมเชอื่ ถอื สงผลใหคนอน่ื ไมไ วใจในการกระทําตา ง ๆ พฤติกรรมดงั กลาวมักจะเปนเหตขุ องการกระทําทจุ ริต 3) ความตื่นรู (Realize : R) / ความรู (Knowledge : N) หมายถึง ผูเรียนตองมีความรู ความเขาใจ และตระหนักรถู ึงรากเหงา ของปญ หาจากภัยรา ยแรงของผลกระทบที่เกิดจากการกระทําทุจริต ประพฤติมิชอบ ตอสังคมในภาพรวม หากเกิดการทุจริตประพฤติมิชอบขึ้นมาแลว ก็ควรมีสวนรวมในการตานทุจริตดังกลาวดวย เพ่ือเปนพลงั ใหค นอน่ื ๆ ในสังคมเขา มามสี วนรวมในการไมกระทาํ การทจุ รติ รว มเฝา ระวงั และตา นการทุจริต 4) มงุ ไปขางหนา (Onward : O) เราทุกคนตองมีความหวัง รวมสราง ปรับเปลี่ยนตัวเอง และ สวนรวมใหมีความเจริญกาวหนาบนฐานความโปรงใส ความพอเพียง และรวมกันสรางวัฒนธรรมสุจริตให เกิดขึ้นในสงั คมอยา งไมท อ 5) ความเอื้ออาทร (Generosity : G) สงั คมไทยเปนสังคมท่ีผูคนมีความเอ้ืออาทรตอกัน ความเอื้ออาทรน้ี จึงเปนพลังท่ีเราสามารถนํามาใชในการกระตุนเพื่อสรางการมีสวนรวมในการทุจริตใหเกิดขึ้นในสังคม ดังพระราชดํารัสพระราชทานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร (พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช ในหลวงรัชกาลที่ 9) เพื่ออัญเชิญลงพิมพ ในนิตยสารทรี่ ะลึกครบ 36 ป ของสโมสรไลออนสกรุงเทพฯ เม่ือวันที่ 31 มีนาคม 2538 วา “สังคมใดก็ตาม ถามคี วามเอ้ือเฟอ เกื้อกูลกันดว ยความมุง ดี มงุ เจริญตอ กัน สังคมนัน้ ยอมเต็มไปดว ยไมตรีจิต มิตรภาพ มีความ รม เยน็ เปน สุขนา อย.ู ..” 6) ตา นการทจุ รติ ผเู รียนเองตอ งไมเปนสวนหนึง่ ของการทจุ รติ เชน เมื่อเราทาํ ผิดกฎจราจรและ ตอ งเสยี คาปรบั เราควรไปเสยี คาปรบั ทส่ี ถานตี ํารวจตามจํานวนทีภ่ าครัฐเรียกเก็บ แทนการจายเงินใหตํารวจ โดยตรงดวยจํานวนเงินท่ีนอยกวา หรือเม่ือพบเห็นการกระทําทุจริตก็ควรมีสวนรวมในการตานทุจริตผาน Social Media ซึง่ เราพบวาปจ จุบันไดผลในหลายเรอ่ื ง
25 กจิ กรรม กิจกรรมที่ 1 คาํ ชแี้ จง : ใหผ ูเรยี นอธิบายความหมายของคําวา “STRONG” ยอมาจากอะไร อกั ษรแตละตวั คอื S , T , R , O , N , G หมายถงึ อะไร จงอธบิ ายมาใหเ ขาใจ กจิ กรรมที่ 2 คาํ ช้แี จง : ใหผเู รยี นดู Clip เรอื่ ง อัญชลีเธอตายแน เวลา 13.38 นาที แลว ใหผเู รยี นชว ยกันสรุปวา ผูห ญิง (อญั ชล)ี คนน้ีทาํ อะไรไมถ ูกตองบา ง และถาผเู รยี นเปนผูห ญงิ (อัญชลี) คนน้ีจะปฏิบตั ิตัวอยา งไร ใหเหมาะสม สรุปเนือ้ หา Clip เรือ่ ง อญั ชลเี ธอตายแน (ความพอเพียง) เวลา 13.38 นาที เปน เรื่องเกีย่ วกบั ผูห ญิงหน่ึงคนทไ่ี ปกนิ อาหารบุฟเฟต แลว แอบเอาอาหารใสกระเปาหนังทม่ี ีราคาแพง หกลมถุงอาหารแตก หกใสกระเปา ทําใหกระเปาเสียหาย โทรไปเลาใหเพ่ือนฟง เพื่อนเลยบอกวา ไมค ุมคา ที่ขโมยอาหารเพียงเล็กนอยกับกระเปาราคาแพงตองเสีย เพราะเลอะอาหาร ตอมาเธอพยายาม จะมชี ีวิตอยา งพอเพยี งที่ไมถ ูกวธิ ี เชน เดนิ ไปทํางาน และกนิ อาหารทเี่ อามาจากอาหารบฟุ เฟต เพราะคิดวา ส่ิงนั้นคอื สิ่งทถ่ี ูกตอ ง คลปิ วดิ โี อเรอ่ื ง อัญชลีเธอตายแน แหลงสอื่ https://www.youtube.com/watch?v=JxJmQMQxfk0&t=103s
26 กจิ กรรมที่ 3 คาํ ชี้แจง : ใหผ เู รยี นเขยี นคําสัญญาของตนเองจากเร่ืองความพอเพียง ความโปรงใส ความต่ืนรู มุงไปขางหนา ความรู และความเอือ้ อาทร มาจํานวน 1 เรื่อง พรอมวาดภาพประกอบจากการปฏิบัติตนของผูที่มี จติ STRONG : จติ พอเพียงตานทุจริต ใบงาน เร่อื ง คําสญั ญา ขา พเจาขอสัญญาวา ...
27 บทท่ี 4 พลเมืองกบั ความรบั ผิดชอบตอสงั คม สาระสาํ คญั พลเมืองเปนกําลังสําคัญของประเทศ มีสิทธิและหนาที่ตามกฎหมาย ผูที่เปนพลเมืองดี คือ ผูท่ี ปฏิบัติหนาท่ีพลเมืองไดครบถวนดวยความรับผิดชอบอยางเต็มที่สอดคลองกับหลักธรรม วัฒนธรรม ประเพณี และรัฐธรรมนูญกําหนดได รวมทั้งตองเปนผูที่เคารพสิทธิ หนาที่ตอตนเองและผูอื่นที่มีตอ สังคม เปนผูที่เคารพกฎหมายและกติกาตาง ๆ และมีความรับผิดชอบตอชุมชน สังคม ตัวชี้วัด 1. มคี วามรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั พลเมอื ง และมีความรบั ผดิ ชอบตอ สงั คม 2. ปฏิบัติตนตามหนา ทีพ่ ลเมอื งและมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ สงั คม โดยใชกระบวนการคิด ตามหลกั ปรัชญาคิดเปน 3. ตระหนักและเหน็ ความสําคัญของการปอ งกันการทจุ ริต ขอบขายเนือ้ หา เรือ่ งท่ี 1 ความเปน พลเมอื ง เร่อื งท่ี 2 การเคารพสทิ ธหิ นาที่ตอ ตนเองและผูอ่ืนทมี่ ีตอ สงั คม เรอื่ งท่ี 3 ระเบยี บ กฎ กติกา กฎหมาย เรอื่ งท่ี 4 ความรบั ผดิ ชอบตอชมุ ชน
28 เรือ่ งที่ 1 ความเปน พลเมอื ง 1. ความหมายของความเปนพลเมอื ง (Citizenship) ประชาชน คอื คนธรรมดาท่ัวไปท่ีอาศัยอยูในประเทศใดประเทศหน่ึง ถาอาศัยในประเทศไทย เรยี กวา ประชาชนชาวไทย หรอื พลเมอื งไทย พลเมือง หมายถึง คนท่ีมีสิทธิและหนาท่ีในฐานะประชาชนของประเทศใดประเทศหนึ่ง หรือ ประเทศทอ่ี ยูภ ายใตผูปกครองเดียวกนั มักมวี ฒั นธรรมเดียวกัน ความเปนพลเมอื ง คอื สถานภาพของบุคคลทจ่ี ารีตประเพณหี รอื กฎหมายของรัฐรับรองใหสิทธิ และหนา ทีแ่ หงความเปน พลเมอื งแกบุคคล (เรยี ก พลเมอื ง) ซ่งึ อาจรวมสทิ ธอิ อกเสียงเลอื กต้ัง การทํางานและ อาศยั อยใู นประเทศ สทิ ธกิ ลบั ประเทศ สิทธิครอบครองอสังหาริมทรัพย และสิทธกิ ารคุมครองผานกองทัพหรือ การทตู พลเมืองยังมีหนา ทอ่ี ่นื เชน หนา ทีป่ ฏิบตั ติ ามกฎหมายของรฐั ชําระภาษี หรือรับราชการทหาร บุคคล ท่ีไมมคี วามเปน พลเมือง เรยี กวา ผูไรสญั ชาติ (Stateless) คนไทยท้ังประเทศ คือ พลเมืองไทยท้ังหมดที่เปนกําลังสําคัญของประเทศที่เขามามีสวน ในการเมืองการปกครอง สังคม เศรษฐกิจ ภายใตกฎหมายอันเปนรัฐธรรมนูญเดียวกัน มีสิทธิ เสรีภาพ และ หนาที่ความรบั ผิดชอบในการพฒั นาประเทศไทยใหเ จริญรุงเรอื ง ประเทศที่จะเจริญกาวหนาและสงบสุขไดจะตองเปนประเทศท่ีมีพลเมืองท่ีดี ความหมายของ พลเมืองทดี่ ี หมายถงึ ผูท ี่ปฏิบตั ิหนา ทีพ่ ลเมอื งไดค รบถวน ทั้งกิจท่ีตอ งทาํ และกจิ ท่ีควรทาํ สาํ หรบั ความหมาย ของหนา ท่ี หมายถึง กิจทตี่ อ งทํา หรอื ควรทาํ เปนส่ิงท่ีกําหนดใหทํา หรือหามมิใหกระทํา ถาทําจะกอใหเกิด ผลดี เกดิ ประโยชนต อ ตนเอง ครอบครวั หรือสังคมสว นรวมแลว แตก รณี ถาไมทําหรอื ละเวนการกระทําตามที่ กําหนดจะไดรับผลเสียโดยตรง คือ ไดรับโทษ หรือถูกบังคับ เชน ปรับ จําคุก หรือประหารชีวิต เปนตน โดยทว่ั ไปส่งิ ท่รี ะบกุ จิ ทต่ี องทาํ ไดแก กฎหมาย เปน ตน 2. ความสาํ คญั ของพลเมอื งดี 2.1 ดา นสังคม 1) พลเมืองทีด่ ีชว ยใหส ังคมมีความสงบเรียบรอย 2) สงั คมมกี ารพฒั นาไดอยา งรวดเร็ว 3) มีการแกไขปญ หาตาง ๆ โดยใชหลกั เหตผุ ล 4) ชว ยลดความขดั แยง และการใชความรนุ แรงในสงั คม
29 2.2 ดา นเศรษฐกิจ 1) พลเมอื งทดี่ จี ะประกอบสมั มาอาชีพสจุ ริต 2) ดําเนนิ ชวี ิตประจาํ วันอยบู นพืน้ ฐานของหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง 3) มีความประหยัดอดออม ไมใ ชจา ยเกนิ ตัวและไมก อ หน้ี 4) มคี วามรวมมือจากทกุ ฝา ย เพอื่ สรางความเขมแข็งทางเศรษฐกิจทง้ั ระดบั ครอบครวั ชมุ ชน และประเทศ 2.3 ดานการเมอื งการปกครอง 1) พลเมืองดยี อมเคารพกฎหมาย 2) ปฏิบตั ติ นตามวิถีประชาธิปไตย 3) รจู ักสิทธิและหนาท่ขี องตนเอง 3. คุณลกั ษณะของพลเมอื งดี 3.1 เคารพกฎหมาย 3.2 เคารพสทิ ธิและเสรีภาพของตนเองและผอู ่นื 3.3 มคี วามรบั ผดิ ชอบตอ หนา ทท่ี งั้ ในครอบครัว ชมุ ชน ประเทศชาติ และสงั คมโลก 3.4 มเี หตผุ ล ใจกวา ง และรบั ฟง ความคดิ เหน็ ของผูอื่น 3.5 มีคณุ ธรรมและจริยธรรมในการดาํ เนนิ ชวี ิตประจําวัน 3.6 มจี ติ สาธารณะ คํานงึ ถึงประโยชนข องสว นรวม 3.7 มสี ว นรว มในกระบวนการทางการเมอื งการปกครอง ภาพผูเรียนมีจติ สาธารณะ ภาพผูเ รียนมีจิตสาธารณะ ทมี่ า : https://jariya678.wordpress.com/2014/02/10/
30 4. คณุ ธรรมจรยิ ธรรมของพลเมืองดี 4.1 การเห็นแกประโยชนส วนรวม 1) มจี ิตสาธารณะ 2) รูจกั เสียสละประโยชนส วนตนเพ่อื ประโยชนส ว นรวม 3) ใหความชว ยเหลอื คนรอบขางและคนในสงั คมอยเู สมอ 4.2 การรบั ฟง ความคิดเห็นของกนั และกัน 1) เคารพในความคดิ เห็นทแี่ ตกตา ง 2) เปดโอกาสใหผ อู ืน่ ไดแ สดงความคดิ เหน็ อยา งเสรี 3) ยดึ หลักเสียงสวนมากเพอื่ หาขอยตุ แิ ละเคารพเสียงสวนนอย 4.3 การมีระเบยี บวินัย รบั ผดิ ชอบตอหนาท่ี 1) เคารพกฎระเบียบ และกติกาของสงั คม 2) ไมละเมดิ สทิ ธผิ อู ่นื และรูจกั ปกปอ งคมุ ครองสทิ ธเิ สรีภาพของตนเอง 3) ปฏบิ ัตหิ นา ท่ขี องตนเองอยางเตม็ ความสามารถ 4.4 ความซ่ือสัตยส จุ รติ 1) ไมเบียดบงั เอาทรพั ยสินของผอู ื่นมาเปน ของตน 2) มีความซ่ือตรงตอ หนา ท่ที ไี่ ดรบั มอบหมาย 4.5 ความกลาหาญและเช่ือม่ันในตนเอง 1) มีความกลา ทจี่ ะแสดงความคิดเหน็ ในเชิงสรา งสรรค 2) ไมยอมรบั หรือสนับสนนุ การกระทําที่ไมถ กู ตอง 4.6 ความสามัคคี 1) มคี วามรกั ใครกลมเกลียวตอ คนรอบขา ง 2) ไมส รางความแตกแยกในสังคม 3) รว มแรงรวมใจกันทํางานเพอื่ พฒั นาชาติ 4.7 ความละอายและเกรงกลัวตอ การทําช่วั 1) มคี วามซ่อื สัตย 2) ปฏิบตั ติ นโดยยึดหลักธรรมในการดําเนนิ ชวี ิต 3) ละเวนการทําในสงิ่ ไมด ีทงั้ หลาย
31 4.8 สง เสริมใหคนดีปกครองบานเมือง 1) ประชาชนควรเลือกคนดี มคี วามสามารถใหเ ขาไปบรหิ ารบานเมอื ง 2) ควบคุมคนไมดีไมใหมีอาํ นาจทางดา นการปกครอง 5. บทบาทหนา ทข่ี องพลเมอื งดี 5.1 ดานการเมอื งการปกครอง 5.1.1 เคารพกฎหมาย 1) ปฏิบตั ติ ามกรอบของกฎหมายอยางเครง ครัด 2) ไมกระทําการใด ๆ ท่ลี ะเมิดตอ กฎหมายบา นเมอื ง 5.1.2 รูจ ักใชสทิ ธแิ ละหนาท่ขี องตน 1) ปฏิบัตติ นตามบทบาทหนา ท่ใี หดที ่ีสุด 2) รจู กั ปกปองคุมครองสทิ ธิของตนเองและผอู ่นื อยา งเหมาะสม 5.1.3 ออกไปใชส ทิ ธิเลือกตัง้ 1) ไปใชส ทิ ธเิ ลอื กตัง้ ทุกครงั้ เพื่อเลอื กคนดีเขา ไปบรหิ ารประเทศ 2) ไมนอนหลบั ทบั สทิ ธิ 3) ไมข ายสทิ ธขิ ายเสียง 5.2 ดา นเศรษฐกจิ 5.2.1 ประกอบอาชพี สุจริต 1) ดํารงชวี ิตตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 2) รูจักเกบ็ ออมเงนิ เพ่ือไวใ ชจา ยในยามจําเปน 5.2.2 ใชจายอยางประหยัด 1) มีวินัยทางการเงนิ 2) ไมนาํ เงินไปซือ้ สงิ่ ของที่ไมจําเปน 3) ไมอ ยากไดในวตั ถสุ ่ิงของทเี่ กินฐานะของตน 5.2.3 ชําระภาษี 1) ชําระภาษคี รบตามจํานวน และตรงเวลา 2) ไมก ระทาํ การใดๆ เพ่ือเปน การหลบเลย่ี งภาษี
32 5.3 ดานสังคมและวฒั นธรรม 5.3.1 รักษาความสงบเรยี บรอ ย 1) ไมกอ ความวนุ วายในสังคม 2) ปฏบิ ัติตนเปน แบบอยา งทีด่ แี กคนรอบขา ง 3) หลีกเลยี่ งการใชค วามรุนแรงตดั สินปญ หา 5.3.2 ชว ยเหลือคนพกิ ารและผูดอยโอกาส 1) มเี มตตากบั ผดู อยโอกาสท้งั หลาย 2) ไมล ะเมิดสทิ ธเิ สรภี าพของผพู ิการหรือผดู อยโอกาส 3) ใหการสนบั สนนุ และสง เสริมคนพกิ ารและผดู อ ยโอกาสตามความเหมาะสม 5.3.3 อนรุ กั ษวฒั นธรรมไทย 1) อนุรักษแ ละสบื สานวัฒนธรรมอนั ดีงามของชาติ 2) ถา ยทอดมรดกทางวฒั นธรรมสืบตอ ไปยังคนรนุ หลัง เร่อื งท่ี 2 การเคารพสิทธิหนาทตี่ อตนเองและผอู นื่ ทม่ี ีตอสังคม การเคารพสทิ ธิหนาท่ีตอ ตนเองและผอู ่นื ทม่ี ีตอสงั คม เปนกรอบที่สําคัญในการดาํ รงตนของประชาชน และพลเมือง กลา วไดวา “พลเมือง” มีความแตกตางจากคําวา “ประชาชน” และ “ราษฎร” ตรงที่วา พลเมือง จะแสดงออกถงึ ความกระตอื รอื รน ในการรกั ษาสทิ ธิตาง ๆ ของตน รวมถงึ การมีสวนรวมทางการเมืองโดยการ แสดงออกซึ่งสิทธิ เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ความเปนพลเมือง (Citizen) มีความหมายท่ีสะทอน ใหเห็นถึงบทบาท หนาที่ และความรับผิดชอบของสมาชิกทางสังคมท่ีมีตอรัฐ ตางจากคําวา ประชาชน ท่กี ลายเปนผูรับคาํ สั่ง ทําตามผอู นื่ ท้ังนท้ี กุ คนตางก็ยดึ มั่นในสิทธิ หนา ที่ เสรภี าพ และปฏบิ ัติตนตามท่รี ฐั ธรรมนญู กําหนดยอ มนํามา ซึง่ การอยรู ว มกันของคนในสังคมอยางมีความสุขสงผลทําใหประเทศชาติไดรับการพัฒนา สคู วามเจรญิ กาวหนาอยา งรวดเรว็ สทิ ธิ หมายถงึ อํานาจหรือผลประโยชนท่ไี ดรบั การคุม ครองและรองรบั ตามกฎหมาย ตัวอยา ง เรือ่ งของ “สทิ ธิ” 1. สิทธิที่เปนสิทธิเฉพาะบุคคล ไดแก สิทธิในชีวิตและรางกาย สิทธิในเคหะสถาน สิทธใิ นครอบครวั สทิ ธใิ นการประกอบอาชพี และสิทธิในชอื่ เสียงและเกยี รตยิ ศ
33 2. สิทธิเก่ยี วกับทรัพยส ิน คือ สิทธิที่เจาของมีอยูในทรัพยสินน้ันโดยการถือกรรมสิทธ์ิ และ สามารถใชประโยชนใ ด ๆ ได ตามท่ีเจาของทรัพยสินตองการ เชน มีสิทธิในการใหผูอื่นเชาบาน สิทธิในการ ขายทด่ี ินของตน 3. สิทธิขัน้ พ้ืนฐานของเดก็ ไดแ ก 3.1 สิทธิที่จะมีชีวิตรอด เด็กจะตองไดรับการดูแลสุขภาพข้ันพื้นฐาน มีสันติภาพและ มคี วามปลอดภัย 3.2 สทิ ธิท่จี ะไดรบั การพัฒนา เด็กตองมีครอบครวั ท่อี บอนุ ไดร บั การศกึ ษาทดี่ ีและภาวะ โภชนาการท่ีเหมาะสม 3.3 สทิ ธทิ ีจ่ ะไดร ับความคมุ ครอง เด็กตองไดรบั ความคุมครองใหรอดพนจากการทําราย การลวงละเมิด การละเลย การนําไปขายแรงงาน การใชแรงงานเด็ก และการแสวงประโยชนโดยมิชอบ ในรปู แบบอื่น ๆ 3.4 สทิ ธิในการมสี วนรวม เด็กสามารถแสดงความคิดเห็น แสดงออก การมีผูรับฟงและ มีสวนรวมในการตดั สินใจในเรือ่ งทีม่ ผี ลกระทบกบั ตนเอง หนาที่ หมายถงึ ภาวะท่บี ุคคลตองกระทําหรือการละเวน การกระทําเพื่อประโยชนโดยตรงของการ มีสิทธิ หนาท่ีเปนส่ิงท่ีบังคับใหมนุษยในสังคมตองปฏิบัติตามกฎเกณฑทางสังคมหรือกฎหมายบัญญัติไว จะไมปฏิบัตติ ามไมไ ด ตวั อยาง ของ “หนา ท”่ี 1. หนา ที่ของพลเมอื งตามกฎหมายรัฐธรรมนญู 1.1 หนา ที่ในการธาํ รงรกั ษาไวซ ่งึ ความมั่นคงของชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย และ การปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยเปนประมุข 1.2 หนา ทใ่ี นการปอ งกันชาตบิ า นเมือง 1.3 หนา ที่ในการเคารพและปฏบิ ัติตามกฎหมายบานเมือง 1.4 หนาทใี่ นการรับราชการทหาร 1.5 หนาท่ใี นการเสียภาษีอากรตามกฎหมาย 1.6 หนา ที่ในการเขา รับการศึกษาภาคบงั คับ 1.7 หนา ทใ่ี นการใชส ิทธิเลือกตงั้ โดยสุจริต
34 2. หนาทีข่ องพลเมอื งตามทบ่ี ัญญัตไิ วในกฎหมายอน่ื ๆ 2.1 หนา ท่ีของบิดามารดาในการอปุ การะเลยี้ งดบู ุตร 2.2 หนาทใ่ี นการปฏบิ ัตติ ามอาชพี ท่ีตนรบั ผิดชอบ 2.3 หนาที่ทต่ี องปฏิบตั ิตามสญั ญาท่กี ระทาํ ไว 3. หนาทขี่ องพลเมืองในระดบั ทอ งถนิ่ 3.1 หนา ทที่ างการเมอื ง เชน การลงสมัครรับเลอื กตง้ั การใชสิทธิเลือกต้ังผูแทนในทองถิ่น ของตน เปนตน 3.2 หนา ทที่ างเศรษฐกจิ เชน การประกอบอาชพี สุจรติ การใชเ วลาวางใหเกิดประโยชน การรว มอนุรกั ษทรัพยากรธรรมชาติในทอ งถ่นิ เปนตน 3.3 หนา ท่ที างสงั คม เชน การประพฤตดิ ี การพัฒนาสงั คมใหเ จรญิ กาวหนา เปน ตน เสรีภาพ หมายถึง ความเปนอิสระของบุคคลท่ีจะกระทําการตาง ๆ ไดตามความตองการของตน โดยไมล ะเมดิ ตอ ผูอืน่ และไมผิดกฎหมาย ตวั อยา ง ของ “เสรภี าพ” 1. เสรีภาพในการนับถอื ศาสนา 2. เสรีภาพในการประกอบอาชีพ 3. เสรีภาพในรา งกาย 4. เสรีภาพในเคหะสถาน 5. เสรีภาพในการศึกษาอบรม 6. เสรีภาพในการเดนิ ทาง 7. เสรีภาพในการพูด การเขยี น การพิมพ การโฆษณา 8. เสรภี าพในการรวมกันเปน สมาคม สหภาพ สหกรณ และพรรคการเมือง การปฏิบัติตนตามสทิ ธภิ ายใตกรอบของรัฐธรรมนูญโดยไมกระทบสิทธิของบุคคลอื่น ยอมไดช่ือวา เปน บุคคลผูม สี ว นนาํ พาบา นเมืองใหไ ดรับการพัฒนา อีกท้ังการปฏิบัติตนดวยการเคารพสิทธิของตนเองและ ผูอ่ืนในสังคม ยอ มเปน สง่ิ ที่จะชวยจดั ระเบียบใหส งั คมมคี วามสงบสขุ ซึง่ สมาชกิ ทกุ คนในสังคมจะตอ งไมละเมิด สิทธิของสมาชิกคนอื่นในสังคม การไมละเมิดสิทธิของสมาชิกคนอ่ืน ๆ ในสังคม มีแนวทางการปฏิบัติตน ในการเคารพสทิ ธหิ นา ที่ของตนเองและผอู น่ื ดังน้ี
35 1. ตองเคารพในสิทธิของกันและกัน โดยไมละเมิดสิทธิเสรีภาพของผูอื่น สมาชิกทุกคนใน สงั คมสามารถแสดงออกไดหลายประการ เชน การแสดงความคิดเห็น การยอมรับฟงความคิดเห็นของผูอ่ืน เปน ตน 2. ตองรูจักใชส ทิ ธขิ องตนเองและการแนะนาํ ใหผูอ ่นื รจู กั การใชสทิ ธิของตนเองไดอยา งถูกตอง 3. ตองรูจกั การเรยี นรแู ละการทาํ ความเขา ใจเกยี่ วกับหลักสิทธิ และเสรีภาพตามที่บัญญัติไว ในรฐั ธรรมนูญ เชน เรอ่ื ง สิทธเิ สรภี าพของความเปน มนษุ ย เปนตน 4. ตองปฏิบัติตนตามหนาท่ีของชาวไทยตามที่บัญญัติไวในรัฐธรรมนูญ เชน การเสียภาษี การไปเลือกต้ัง เปน ตน การใหความสาํ คญั กับการปฏบิ ัตติ นในการเคารพสทิ ธหิ นา ทต่ี อตนเองและผูอื่นที่มีตอสังคม จะเปน สวนสําคัญสง ผลใหชุมชน สังคมเกดิ การพัฒนาและเมื่อสังคมเกดิ ความม่นั คง เขมแข็งจะสงผลใหประเทศชาติ เกดิ ความม่ันคงเขม แข็งดวยเชน กัน เรอื่ งท่ี 3 ระเบียบ กฎ กตกิ า กฎหมาย สังคมประชาธิปไตย เปนสังคมที่ยึดหลักความเทาเทียมกันของบุคคลในสังคม ทั้งนี้ ผูท่ีอาศัยอยู ในสงั คมประชาธิปไตยหรือพลเมืองในสงั คมประชาธปิ ไตย จงึ จาํ เปนตอ งมีระเบียบ กฎ กตกิ า กฎหมาย เปนเคร่ืองมือ ในการกาํ กับ ดแู ล ใหม ีการปฏิบัตติ นทสี่ อดคลอ งและสัมพันธก บั การปกครองในระบอบประชาธิปไตย คณุ ลกั ษณะพลเมืองดขี องประเทศชาตแิ ละสังคมโลกท่สี ําคัญ คือ การเคารพกฎหมายและกติกาสังคม การเคารพสทิ ธเิ สรีภาพของตนเองและบุคคลอ่นื มีเหตุผล รับฟงความคิดเห็นของผูอื่น มีความรับผิดชอบตอ ตนเอง และสิ่งแวดลอม รวมถึงการมีคุณธรรมจริยธรรมเปนหลักในการดําเนินชีวิต หากประเทศชาติ และ สงั คมโลกของเรา มพี ลเมืองทด่ี มี ีคณุ ลักษณะเชนน้ี ก็จะกอ ใหเกดิ ความสงบสุข ระเบียบวินัย คือ คุณสมบัติท่ีสําคัญในการดําเนินชีวิต ความสามารถของบุคคลในการควบคุม อารมณและพฤติกรรมของตนเองใหเปนไปตามท่ีมุงหวัง โดยเกิดจากการสํานึก ซ่ึงตองไมกระทําการใด ๆ อันเปนผลทําใหเกิดความยุงยากแกตนเองในอนาคต หากแตตองเปนสิ่งที่กอใหเกิดความเจริญรุงเรือง แกต นเองและผูอืน่ กฎ คอื ขอ บงั คับท่อี ยูในความเปน จรงิ เพื่อไมใหเกิดความเสียหายตอทรัพยสินและชีวิต ระเบียบวินัย นนั้ เปนสิ่งซง่ึ มีความสําคญั ย่งิ โดยเฉพาะกบั ผูเรียนหรือเยาวชน อันจะเปนกาํ ลังอยางมากในการพฒั นาประเทศ กติกา คือ กฎเกณฑ ขอ ตกลง หรือขอ กาํ หนดท่ีบุคคลต้ังแต 2 ฝายขึ้นไปใชเปนหลักปฏิบัติ เพื่อให เกดิ ความเปน ธรรมแกทกุ ฝาย
Search
