logo

สมาคมสถาปนกิ สยามในพระบรมราชปู ถมั ภ์THE ASSOCIATION OF SIAMESE ARCHITECTS UNDER ROYAL PATRONAGEคมู่ ือปฏบิ ัติวชิ าชพีมาตรฐานการเขยี นแบบก่อสร้างฉบบั ปี พ.ศ. 2554 สงวนลิขสทิ ธ์ิ สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th ISBN 978-616-7384-03-0 อาษา 2-007-54 ASA 2-007-54อาษา

อาษา 2-007-54เลขมาตรฐานสากลประจ�ำหนงั สือ : 978-616-7384-03-0พมิ พค์ รัง้ ท่ี 1 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2554ข้อมูลทางบรรณาณกุ รมของหอสมดุ แห่งชาติรศ. ฐติ ิพฒั น์ ประทานทรัพย์สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์คมู่ อื มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สร้าง ฉบับปี พ.ศ. 25541. คู่มือมาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สร้าง ฉบับปี พ.ศ. 2554 I. ชอ่ื เรอื่ ง272 หน้าISBN : 978-616-7384-03-0จัดพมิ พโ์ ดย: สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ 248/1 ซอยศูนย์วิจัย 4 (ซอย 17) ถนนพระราม 9 แขวงบางกะปิ เขตหว้ ยขวาง กรุงเทพฯ 10310 โทรศพั ท์: 02 3196555 โทรสาร: 02 3196419 E-mail : [email protected] http://www.asa.or.th พิมพ์ที่ : บรษิ ัท พลัส เพรส จ�ำกดั 101/99-101 ซอยรว่ มรักษา ถนนประชาสังเคราะห ์ แขวงดนิ แดง เขตดนิ แดง กรงุ เทพ ฯ โทรศพั ท์ : 02 6920621-3 โทรสาร : 02 6920506 E-mail : [email protected]สงวนลิขสทิ ธิ์สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ไม่อนุญาตให้คัดลอก ท�ำซ้�ำ และดัดแปลง ส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสอื ฉบบั น้ีนอกจากไดร้ ับอนุญาตเป็นลายลกั ษณอ์ ักษรจากเจา้ ของลิขสิทธเ์ ท่าน้นัอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

คำ�นำ�จากอุปนายกฝา่ ยวิชาการ สมาคมสถาปนกิ สยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ในฐานะท่ีเป็นองค์กรทางวิชาชีพสถาปัตยกรรมของประเทศไทย เล็งเห็นถึงความส�ำคัญต่อการพัฒนาระบบมาตรฐานวิชาชีพ โดยเฉพาะมาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง ซ่ึงถือเป็นสิ่ง จ�ำเปน็ อย่างย่ิงต่อการยกระดับวชิ าชีพออกแบบและกอ่ สรา้ งในประเทศไทยสรู่ ะดบั มาตรฐานสากล ในการจดั ทำ� มาตรฐานเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง ซงึ่ เปน็ เอกสารทางวชิ าการทจ่ี ดั ขนึ้ สำ� หรบั ใชเ้ ปน็ คมู่ อื ในการเขยี นแบบ ของส�ำนกั งานออกแบบสถาปัตยกรรมภายในประเทศไทยครั้งนน้ี ับเป็นครั้งที่ 2 ที่สมาคมสถาปนกิ สยามฯ เชิญบริษัท สถาปนกิ ชั้นน�ำร่วมแสดงความคิดเห็นในกระบวนการปรับปรุง พัฒนามาตรฐานเขียนแบบรวมท้ังจัดท�ำหลักสูตรอบรม ในการผลติ ผู้สอนออกสู่วงการสถาปตั ยกรรม เพือ่ ใหเ้ ปน็ ไปในทิศทางและมาตรฐานเดยี วกัน การเขียนแบบก่อสร้างที่เป็นมาตรฐาน จึงเป็นส่วนหนงึ่ ท่ีช่วยท�ำให้โครงการก่อสร้างสถาปัตยกรรมเสร็จลุล่วง และสำ� เรจ็ ไปไดด้ ว้ ยดี และนำ� ไปสคู่ วามเปน็ ไปไดใ้ นการรว่ มมอื จากหลายองคก์ รของประเทศ อาทิ ความรว่ มมอื จากสถาบนั การศึกษา สภาสถาปนกิ สภาคณบดี สมาคมสถาปนกิ สยามฯ และส�ำนกั พัฒนามาตรฐานและทดสอบฝีมือแรงงาน กรมพัฒนาแรงงานกระทรวงแรงงานฯ ซ่ึงองค์กรเหล่านถ้ี ือเป็นองค์กรหลักและจุดเริ่มต้นท่ีนำ� ไปสู่การเผยแพร่ในระดับ ปฏิบตั ิอย่างมีขั้นตอนและมปี ระสิทธิภาพ ซึ่งจะรองรับความต้องการในวิชาชีพอย่างกวา้ งขวาง หากโครงการนบ้ี รรลผุ ลส�ำเรจ็ ตามเปา้ หมายทวี่ างไว้ จะสง่ ผลใหส้ ถาปนกิ ทงั้ รนุ่ ใหมแ่ ละรนุ่ เกา่ ไดอ้ งคค์ วามรทู้ ม่ี ี ประโยชนแ์ ละเปน็ การพฒั นาไปสูก่ ารเปน็ มืออาชีพอยา่ งแท้จรงิ ซ่ึงคณะท�ำงานทกุ ทา่ นเช่ือว่าจะก่อใหเ้ กดิ ประโยชนอ์ ยา่ ง มหาศาลกับวงการวิชาชีพสถาปตั ยกรรมทงั้ ในปัจจุบันและอนาคต ดร.ชเล คุณาวงศ์ อปุ นายกสมาคมสถาปนกิ สยามฯ กมุ ภาพนั ธ์ 2554อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

คำ�นำ�จากผู้อำ�นวยการสถาบันสถาปนกิ สยาม คู่มือปฏิบัติวิชาชีพ มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง ฉบับปี พ.ศ. 2554 เป็นคู่มือที่พัฒนามาจากคู่มือเรื่อง เดียวกันในปี พศ. 2549 โดยคณะท�ำงานชุดเดิมจาก คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร เพื่อพัฒนา มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ งใหม้ คี ณุ ภาพและมาตรฐานเทยี บเทา่ สากล และเหมาะสมกบั การปฏบิ ตั วิ ชิ าชพี ในประเทศ ในการด�ำเนนิ การ คณะท�ำงานได้รับความร่วมมืออย่างดีจากส�ำนกั งานสถาปนกิ ชั้นน�ำหลายส�ำนกั งานได้แก่ บรษิ ทั PIA ทคี แปลนอาคเิ ทค แปลนแอสโซซเิ อทส ์ แทนเดม็ อาคเิ ทค สถาปนกิ 49 องศาสถาปนกิ และ เอแอนดเ์ อ ในการให้ความเหน็ แนะน�ำ และจดั สง่ ผู้แทน มาร่วมกจิ กรรม ประชมุ เชิงปฏบิ ัติการเพอ่ื ทดลองใช้ค่มู อื และให้คำ� แนะนำ� ในเชงิ ปฏบิ ตั ิที่เปน็ ประโยชนอ์ ย่างมาก จนกระท่งั ได้ข้อสรุปเปน็ คูม่ อื ฉบับใหม่ พ.ศ. 2554 ทอี่ ยูใ่ นมอื ท่าน สถาบนั สถาปนกิ สยาม ขอขอบคณุ สำ� นกั งานสถาปนกิ ทง้ั 9 สำ� นกั งานทใี่ หค้ วามอนเุ คราะหส์ นบั สนนุ การทำ� งาน ครั้งน้ี ขอขอบคุณ คณะกรรมการและเจ้าหน้าที่ สมาคมสถาปนกิ สยามฯ ทกุ ทา่ นท่ีใหก้ ารสนบั สนนุ จนงานเสร็จสมบรู ณ์ อย่างดี ซ่ึงท้ายท่ีสุดขอขอบคุณคณะท�ำงานจาก คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ซ่ึงประกอบด้วย รองศาสตราจารย์ ฐิติพัฒน์ ประทานทรพั ย์ หวั หนา้ โครงการวจิ ยั ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ปรชี ญา มหทั ธนเทวี นกั วจิ ยั และ คณุ ธารา จำ� เนยี รดำ� รงการ ผ้ชู ่วยวจิ ยั สถาบนั สถาปนกิ สยาม หวงั อย่างย่ิงวา่ ค่มู ือ มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง ฉบับปี พ.ศ. 2554 น้ี จะเปน็ คู่มือปฏิบัติวิชาชีพ ที่เป็นประโยชน์สำ� หรับสถาปนกิ ในการพัฒนาการทำ� งานและวิชาชีพให้มีคุณภาพและมาตรฐานยิ่งๆ ขน้ึ ไป รองศาสตราจารย์ ดร.วีระ สัจกลุ ผู้อำ� นวยการสถาบนั สถาปนกิ สยามอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

คำ� น�ำจากประธานคณะท�ำงาน โครงการจัดท�ำมาตรฐานเขียนแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554 ของสมาคมสถาปนกิ สยามฯ น้ี ได้จัดท�ำขึ้นโดยมี วัตถุประสงค์ในการพัฒนากรอบมาตรฐานของการทำ� งานเขียนแบบท่ีได้จัดท�ำข้ึนในปี 2549 โดยรวบรวมข้อมูลจาก เอกสาร และกลุ่มผ้ทู ดลองท่เี ปน็ มอื อาชพี จากหลายหน่วยงานมาชว่ ยกันพิจารณา ใหข้ ้อคิดเห็นในทางปฏบิ ัติ และเนน้ ไป ในสว่ นของขอ้ มลู เชงิ อเี ลคโทรนคิ ส์ ทชี่ ว่ ยใหส้ ามารถเชอ่ื มโยงขอ้ มลู กนั ไดโ้ ดยงา่ ย เพมิ่ เตมิ ความชดั เจนในการปรบั ใชร้ ะบบ มาตรฐาน สรา้ งเครอื่ งมอื ชว่ ยในการปรบั ใชม้ าตรฐาน และนำ� เสนอแนวคดิ ในทางปฏบิ ตั ิ เพอ่ื ชว่ ยใหก้ ารพฒั นาบคุ คลากร มคี วามชดั เจน มคี วามสดวกและสอดคลอ้ งต้องกนั ทัง้ ในส่วนของสถาบนั การศึกษา และสำ� นกั งานออกแบบ รองศาสตราจารย์ ฐิตพิ ฒั น์ ประทานทรัพย ์ ประธานคณะทำ� งานจัดทำ� มาตรฐานการเขียนแบบ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ศิลปากรอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

สารบญั คำ� น�ำ ค�ำน�ำจากอุปนายกฝา่ ยวชิ าการ คำ�นำ�จากผู้อำ�นวยการสถาบนั สถาปนกิ สยาม คำ� นำ� จากประธานคณะท�ำงาน บทน�ำ ................................................................................................................................... 0-1 บทที่ 1 แนวคิดของการจดั ทำ� คูม่ ือมาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง .............................. 1-1 ข้อเทจ็ จรงิ ในกระบวนการทำ� งานปัจจบุ ัน ....................................................................................... 1-1 ผลกระทบส�ำหรับหนว่ ยงานที่จะปรับให้เข้ามาตรฐาน ................................................................... 1-2 ทำ� ไมต้องมีการกำ� หนดมาตรฐาน .................................................................................................. 1-2 ประโยชน์ทีไ่ ด้รับจากการกำ� หนดมาตรฐาน ................................................................................... 1-3 กรณขี องสำ� นกั งานออกแบบ .............................................................................................. 1-3 กรณขี องผู้รับเหมา หรือผรู้ บั เหมาช่วง ............................................................................... 1-3 กรณขี องลกู คา้ หรือเจ้าของโครงการ ................................................................................... 1-4 บทที่ 2 ความเป็นมาของมาตรฐานการเขยี นแบบก่อสร้าง ........................................... 2-1 AIA CAD Layer Guidelines ........................................................................................................... 2-1 ความเป็นมาของ CAD Layer Guidelines ...................................................................................... 2-1 Version 2 ..................................................................................................................................... 2-2 Version 3 ..................................................................................................................................... 2-2 Version 4 ..................................................................................................................................... 2-3 Uniform Drawing System (UDS) ................................................................................................ 2-3 Modular Structure ....................................................................................................................... 2-4 ความยืดหยุ่น ................................................................................................................................ 2-4 ความถูกต้องตรงกัน ...................................................................................................................... 2-4 การเช่อื มโยงขอ้ มูล ........................................................................................................................ 2-5 UDS Modules ............................................................................................................................... 2-5 Drawing Set Organization ............................................................................................................ 2-5 Sheet Organization ...................................................................................................................... 2-5 Schedules .................................................................................................................................... 2-6 Layering ........................................................................................................................................ 2-6 Drafting Conventions ................................................................................................................... 2-6 Symbols และ Attributes .............................................................................................................. 2-6 CAD Standards และ File Naming ............................................................................................... 2-6 Color ............................................................................................................................................. 2-6อาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 3 กระบวนการท�ำงาน ......................................................................................... 3-1 รปู แบบการทำ� งานทพี่ บเห็นทว่ั ไป .................................................................................................. 3-1 แบบท่ี 1 ............................................................................................................................ 3-1 แบบที่ 2 ............................................................................................................................ 3-2 แบบท่ี 3 ............................................................................................................................ 3-2 แบบที่ 4 ............................................................................................................................ 3-3 ขีดความสามารถของโปรแกรมทใ่ี ช้กบั รปู แบบการทำ� งาน ............................................................. 3-3 รปู แบบการท�ำงาน ......................................................................................................................... 3-4 แนวทางในการควบคุมการท�ำงาน ................................................................................................. 3-4 บทที่ 4 การจัดชุดของแบบ ......................................................................................... 4-1 ชดุ ของแบบและการจดั ล�ำดับ (Set Content and Order) ............................................................. 4-1 การระบแุ ผ่นงาน (Sheet Identification) ...................................................................................... 4-2 Set Content and Order ................................................................................................................ 4-2 Sheet Identification ...................................................................................................................... 4-3 Standard Sheet Identification ..................................................................................................... 4-3 การระบชุ ่อื แผ่นงานแบบยอ่ ........................................................................................................... 4-3 บทที่ 5 การตั้งช่ือแฟม้ งาน ......................................................................................... 5-1 File Categories ............................................................................................................................. 5-1 Sheet Files ................................................................................................................................... 5-1 Library Files .................................................................................................................................. 5-2 Project Files ................................................................................................................................. 5-2 การเรียงลำ� ดบั แฟ้มงานในคอมพิวเตอร์ ........................................................................................ 5-3 การระบชุ อ่ื แผน่ งานท่ชี ดั เจน ......................................................................................................... 5-3 Suffxi Code ......................................................................................................................... 5-3 การใชร้ หสั CI/SfB ............................................................................................................ 5-5 ตาราง CI/SfB ....................................................................................................... 5-5 ตารางเปรียบเทียบรหสั CI/SfB กับมาตรฐานฉบบั น้ี ............................................ 5-7 การแทรกแผน่ งาน ......................................................................................................................... 5-8 Model File Naming ....................................................................................................................... 5-8 Architectural ...................................................................................................................... 5-9 Interiors ............................................................................................................................. 5-9 Mechanical ........................................................................................................................ 5-10 Telecommunications ........................................................................................................ 5-10 Electrical ........................................................................................................................... 5-10อาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

Structural .......................................................................................................................... 5-10 Fire Protection .................................................................................................................. 5-10 New Drawing Type Suggestion ........................................................................................ 5-10 Detail Files ................................................................................................................................... 5-11 การตั้งช่อื แฟม้ งานแบบขยาย ............................................................................................. 5-11 Schedule Files ............................................................................................................................. 5-12 การตง้ั ชื่อแฟ้ม Schedule .............................................................................................................. 5-12 File Management ......................................................................................................................... 5-12 Project Folders ............................................................................................................................. 5-12 การต้งั ช่อื สารบัญโครงการ (Project Folders) ............................................................................... 5-13 ตัวอยา่ งการจดั แบง่ สารบัญ ................................................................................................ 5-13 การสำ� รองข้อมูล ............................................................................................................................ 5-14 การปกป้องขอ้ มูล (Data Protection) ........................................................................................... 5-14 การเก็บและการกระจายข้อมลู ...................................................................................................... 5-14 บทที่ 6 ระบบ Layer .................................................................................................... 6-1 AIA CAD Layer Guidelines ........................................................................................................... 6-1 ความเปน็ มาของ CAD o Guidelines ........................................................................... 6-1 Version 2 .......................................................................................................................... 6-1 Version 3 .......................................................................................................................... 6-2 รปู แบบของการต้ังชอ่ื Layer .......................................................................................................... 6-2 ลำ� ดบั ชั้นของข้อมลู ............................................................................................................. 6-2 Discipline Designator Level 1 ......................................................................................... 6-3 Discipline Designator Level 2 ......................................................................................... 6-4 Major Group ...................................................................................................................... 6-5 Minor Group ...................................................................................................................... 6-5 Status (Phase) ................................................................................................................ 6-5 Field Code มาตรฐาน ....................................................................................................... 6-6 มาตรฐานสที ีใ่ ชใ้ นรายการ Layer ....................................................................................... 6-7 รายการ Layer มาตรฐาน .................................................................................................. 6-7 บทท่ี 7 การจัดองค์ประกอบในแผ่นงาน (Sheet Organization) .................................... 7-1 ขนาดของแผ่นงาน (Sheet Sizes) ................................................................................................ 7-1 การจัดพื้นที่ของแผ่นงาน (Sheet Layout) .................................................................................... 7-2 พ้นื ท่ีแสดงแบบ (Drawing Area) ................................................................................................... 7-3 ระบบพกิ ดั ของพ้ืนทแี่ สดงแบบ (Drawing Area Coordinate System) .......................................... 7-3 สว่ นแสดงข้อมลู ประกอบ (Note Block) ....................................................................................... 7-4อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

พ้ืนท่ีแสดง Title Block .................................................................................................................. 7-5 ส่วนแสดงข้อมูลของผอู้ อกแบบ (Designer Identification Block) ................................................. 7-6 ส่วนแสดงขอ้ มูลของโครงการ (Project Identification Block) ....................................................... 7-6 ส่วนแสดงข้อมลู การปรับปรงุ แกไ้ ขแบบ (Issue Block) ................................................................ 7-7 ส่วนแสดงขอ้ มูลการจัดการเกย่ี วกบั แบบ (Management Block) .................................................. 7-7 สว่ นแสดงช่อื ของแผ่นงาน (Sheet Title Block) ............................................................................ 7-8 พน้ื ทแ่ี สดงหมายเลขของแบบ (Sheet Identification Block) .......................................................... 7-8 การจัดวาง Title Block .................................................................................................................. 7-8 พืน้ ท่แี สดงขอ้ มูลในการผลติ แบบ (Production Data Area) .......................................................... 7-9 แผ่นหนา้ ปก (Cover Sheet) ......................................................................................................... 7-10 แผ่นงานเพม่ิ เตมิ (Supplemental Drawing Sheets) .................................................................... 7-10 บทที่ 8 มาตรฐานรูปลักษณก์ ารเขียนแบบ (Drafting Convention) ............................... 8-1 สญั ลกั ษณแ์ สดงทศิ เหนือ ............................................................................................................... 8-1 ทิศทางการจดั วางแบบในแผน่ งาน ................................................................................................ 8-1 ระบบกริด (Grid System) ............................................................................................................ 8-2 ระบบพิกัด (Coordinate System) ................................................................................................ 8-3 การจดั วางแบบในแผ่นงาน (Sheet Layout) ............................................................................... 8-4 มาตราส่วน (Scale) ..................................................................................................................... 8-5 ชนดิ ของเส้น (Common Line Types) .......................................................................................... 8-6 ความหนาของเสน้ ......................................................................................................................... 8-9 มติ ิ (Dimensions) ........................................................................................................................ 8-10 มิตขิ องผงั (Plan Dimensions) ..................................................................................................... 8-12 การให้มติ ขิ องผนงั มีวธิ กี ารท่แี ตกตา่ งกัน 3 วธิ ีดังนคี้ อื ..................................................... 8-13 การให้มิตใิ นแนวด่ิง (Vertical Dimensions) ................................................................................. 8-15 สญั ลักษณข์ องวัสดุ (Material Indications Symbols) ................................................................... 8-15 ค�ำอธิบายเพ่ิมเติม (Notations) .................................................................................................... 8-16 การต้งั ช่ือชน้ั พ้นื ทีใ่ ช้สอยและวัตถุ ................................................................................................ 8-16 ชอื่ ชั้น: ................................................................................................................................ 8-16 พ้ืนทใี่ ช้สอย: ...................................................................................................................... 8-17 วตั ถุ (Objects) .................................................................................................................. 8-17 รูปแบบของตวั หนงั สือและข้อความ ............................................................................................... 8-17 ช่ือของแบบ (Drawing Identification) ........................................................................................... 8-18 ประเภทของแผ่นงาน (Sheet Types) ........................................................................................... 8-18 ประเภทท่ี 0- ข้อมลู ทัว่ ไป ................................................................................................. 8-19 ประเภทที่ 1 – ผงั ............................................................................................................. 8-19 ประเภทท่ี 2 – รปู ดา้ น ..................................................................................................... 8-20อาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

รูปด้านภายนอก .................................................................................................... 8-20 รูปดา้ นภายใน (Interior Elevations) ................................................................... 8-21 ประเภทที่ 3 – รปู ตดั ....................................................................................................... 8-22 รปู ตัดอาคาร ......................................................................................................... 8-22 รปู ตดั ผนงั ............................................................................................................. 8-22 ประเภทที่ 4 – แบบขยาย ................................................................................................. 8-23 แบบขยายผงั พืน้ ..................................................................................................... 8-23 รูปตัดบันได ........................................................................................................... 8-24 รปู ตดั ปล่องลิฟท์ ................................................................................................... 8-25 ประเภทท่ี 5 – แบบขยายรายละเอยี ด .............................................................................. 8-25 ประเภทท่ี 6 – Schedule และแผนภาพ ........................................................................... 8-25 ประเภทของประตูและกรอบประตู ......................................................................... 8-26 ประเภทของหน้าตา่ ง (Window Types) ................................................................. 8-27 ประเภทท่ี 7&8 – ผใู้ ชก้ ำ� หนดขนึ้ เอง ................................................................................ 8-27 ประเภทท่ี 9 – ภาพสามมิติ ............................................................................................. 8-27 แผ่นงาน Mock-up ........................................................................................................................ 8-27 ตาราง Mock-up ........................................................................................................................... 8-28 บทท่ี 9 เปรยี บเทียบมาตรฐาน มอก. กับ NCS ............................................................ 9-1 บทที่ 10 สญั ลกั ษณ์ในแบบ ........................................................................................ 10-1 การแบ่งกลุ่มของสัญลักษณ์ ........................................................................................................... 10-1 การควบคมุ ขนาดของสัญญลักษณ์ ................................................................................................ 10-5 บทท่ี 11 การใหค้ �ำบรรยาย ........................................................................................ 11-1 ประโยชน์ท่ไี ดร้ ับ ................................................................................................................ 11-1 ประเภทของคำ� บรรยาย ................................................................................................................. 11-1 ค�ำบรรยายทวั่ ไป (General notes) ................................................................................... 11-2 คำ� บรรยายท่วั ไปเกยี่ วกบั กลมุ่ สาขา (General discipline notes) ...................................... 11-2 ค�ำบรรยายเก่ยี วกบั แผน่ งาน (General sheet notes) ....................................................... 11-3 ขอ้ มูลรหสั อ้างองิ (Reference keynotes) .......................................................................... 11-3 รหสั แผน่ งาน (Sheet keynotes) .................................................................................................. 11-4 การเรยี งลำ� ดบั ขอ้ มลู ใน Note Block ............................................................................................. 11-5 แนวทางการทำ� งาน ....................................................................................................................... 11-5 การเชอ่ื มโยงขอ้ มลู ........................................................................................................................ 11-6 บทท่ี 12 ข้อมลู เชิงตาราง (Schedules) ....................................................................... 12-1อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

ประโยชนท์ ่จี ะได้รบั จากระบบนี้ ........................................................................................ 12-1 วตั ถุประสงคข์ อง Schedules ......................................................................................................... 12-1 คำ� นยิ ามของ Schedule ................................................................................................................. 12-1 แนวคิด .......................................................................................................................................... 12-2 รูปแบบ (Format) .......................................................................................................................... 12-3 ส่วนประกอบของ Schedule .......................................................................................................... 12-3 หัวเร่ือง (Heading) ............................................................................................................ 12-3 คอลัมน์แสดงสัญลกั ษณ์ (Mark Column) ......................................................................... 12-3 คำ� อธบิ าย (Item Description) .......................................................................................... 12-4 ขอ้ มูลจ�ำเพาะ (Distinguishing Feature) ........................................................................... 12-4 หมายเหตุ (Notes) ............................................................................................................ 12-4 การสร้าง Schedule ........................................................................................................... 12-4 Schedule แบบพ้ืนฐานกบั แบบขยาย ................................................................................. 12-5 การก�ำหนดคอลมั น์ ............................................................................................... 12-5 ตำ� แหน่งทีว่ าง Schedule ........................................................................................ 12-6 โปรแกรมจัดทำ� Schedule ............................................................................................................. 12-7 การเชือ่ มโยง Schedule กับแบบ ................................................................................................... 12-7 ข้อมูลประกอบ (Attributes) .......................................................................................................... 12-7 การต้งั ชอื่ คลังขอ้ มูล ....................................................................................................................... 12-8 บทท่ี 13 มาตรฐานการใชส้ ี ........................................................................................ 13-1 มาตรฐานการใชส้ ขี องคู่มอื มาตรฐาน ............................................................................................ 13-2 บทที่ 14 ค�ำยอ่ ........................................................................................................... 14-1 บทท่ี 15 นิยามศัพท์ ................................................................................................... 15-1 บทท่ี 16 NCS กับ ISO 13567 ................................................................................... 16-1 ความเขา้ กันได้กบั ISO 13567 .................................................................................................... 16-1 Field Names ................................................................................................................................. 16-2 Discipline กับ Agent Responsible ................................................................................... 16-2 ข้อจำ� กดั การต้งั รหสั ....................................................................................................................... 16-2 รหัสหลกั (Mandatory eif ld) ............................................................................................... 16-2 ตวั อยา่ งการปรับใช้รหัส ................................................................................................................. 16-3 แนวทางเพ่ือคงความเขา้ กนั ได้ระหว่าง NCS และ ISO 13567 .................................................... 16-4 ภาคผนวก .................................................................................................................... 17-1อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

เอกสารอ้างอิง (Reference) .......................................................................................................... 17-1 โครงสรา้ งของสารบัญและข้อมลู ใน CD ......................................................................................... 17-1 แนวทางการติดตง้ั ลงในเครื่องเพอื่ ใชง้ าน ....................................................................................... 17-3 การใช้ Template Drawing หรือ Prototype Drawing ..................................................................... 17-4 ชนดิ ของเสน้ (Linetype) ............................................................................................................... 17-4 การควบคุมนำ้� หนกั ปากกา ............................................................................................................ 17-5 การใช้ Tool Palette ....................................................................................................................... 17-5 ขอ้ มลู Schedule ............................................................................................................................ 17-6 ตวั อยา่ ง Title Block ...................................................................................................................... 17-6 กติ ตกิ รรมประกาศ ....................................................................................................... คณะทำ� งาน .................................................................................................................................... ค�ำขอบคณุ .....................................................................................................................................อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

0-1บทนำ�มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง ฉบบั ปี พ.ศ. 2554 บทน�ำอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

0-2บทน�ำมาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง ฉบบั ปี พ.ศ. 2554อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

วบธิ ทีในช�ำ้คู่มอื มมาาตตรราฐฐาานนกกาารรเเขขยี ียนนแแบบบบกก่อ่อสสรรา้ ้างง 0-1 ฉฉบบับบั ปที พี่ 2.ศ.22555534บทนำ� คู่มอื น้ไี ดจ้ ัดทำ�ข้นึ จากการรวบรวมมาตรฐานของตา่ งประเทศ (อา้ งอิงจาก National CAD Standard ver. 4.0),มาตรฐาน มอก. ของส�ำ นกั งานมาตรฐานอตุ สาหกรรม และรปู แบบการท�ำ งานทเ่ี ปน็ อยู่ รวมไปถงึ ขอ้ เสนอแนะ ขอ้ คดิ เหน็จากกลุ่มทดลอง ท่านสามารถค้นหาข้อมูล และนำ�ไปปรับใช้กับหน่วยงานของท่านได้ กรณีท่ีมีความจำ�เป็นต้องทำ�งานร่วมกับหน่วยงานต่างประเทศ หรือทำ�งานในต่างประเทศ ท่านสามารถใช้ข้อมูลนี้อ้างอิงการทำ�งานได้ทันที อย่างไรก็ตามเน่ืองจากเอกสารชดุ น้ี เปน็ การรวบรวมข้อมูล ประกอบกบั การทดลองใชใ้ นกลุ่มทดลอง ซึ่งตอ้ งการการพัฒนาตอ่ ไป ดงันั้นหากทา่ น หรือหน่วยงานของทา่ นมขี อ้ คิดเหน็ หรอื ข้อเสนอแนะ กรุณาสง่ ขอ้ มูลของท่านมายังสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ดว้ ยจกั ขอบคุณย่ิง นอกจากคมู่ อื แล้ว จะมแี ผ่นซีดีรอม ซงึ่ เกบ็ ข้อมูลเอกสารนใ้ี นรปู ของแฟม้ แบบ PDF ซึ่งทา่ นสามารถดผู า่ นทางคอมพวิ เตอร์ หรอื พิมพอ์ อกมาได้ ประกอบกับขอ้ มูลเสริมตา่ งๆ ท่ชี ว่ ยเพิ่มความสดวกให้ทา่ นสามารถปรับตัวเข้าสู่ระบบได้ง่ายขึน้ อาทิเช่น Template File, เครื่องมอื ในการสร้างเลเยอรต์ ามมาตรฐาน Interactive Media เพ่ือช่วยความเขา้ ใจในเร่ืองขอเลเยอร์ เป็นตน้ ท้งั น้ี การนำ�ไปใช้งาน สามารถอ่านรายละเอียดเพ่มิ เตมิ ได้ในภาคผนวก ส�ำ หรบั คมู่ อื จะแบ่งออกเปน็ 16 บท โดยมเี น้ือหาดงั น้ี • บทท่ี 1 แนวคดิ ของการจดั ทำ�ค่มู ือมาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สรา้ ง อธบิ ายถงึ ทีม่ าที่ไปของการจัดท�ำ คู่มือ แนวทางในการปรบั ตวั ใหเ้ ขา้ กบั มาตรฐาน ปญั หาและอปุ สรรคทอี่ าจจะเกดิ ขนึ้ เหตผุ ลความจ�ำ เปน็ ทจ่ี ะตอ้ ง มมี าตรฐาน • บทท่ี 2 ความเปน็ มาของมาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง อธบิ ายถงึ มาตรฐานปจั จบุ นั ทม่ี อี ยู่ การพฒั นาการ ของมาตรฐานต่างๆ • บทท่ี 3 กระบวนการท�ำ งาน อธบิ ายถงึ กระบวนการท�ำ งานทเ่ี ปน็ อยใู่ นปจั จบุ นั และกระบวนการทส่ี อดคลอ้ ง กับการจดั ท�ำ มาตรฐาน • บทที่ 4 การจดั ชดุ ของแบบ อา้ งองิ มาจากโมดลู ท่ี 1 Drawing Set Organization ของ National CAD Standard ver.4 อธบิ ายถงึ การแบง่ แยก การเรยี งล�ำ ดบั ชดุ ของแบบ การเรยี กชอ่ื ตา่ งๆ การจดั หมวดหมขู่ องแฟม้ ขอ้ มลู โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในกรณขี องอเี ลคโทรนิกส์ • บทที่ 5 การตง้ั ชอื่ แฟม้ งาน อา้ งองิ มาจากโมดลู ที่ 1 Drawing Set Organization ของ National CAD Standard ver.3 อธิบายถงึ มาตรฐานวธิ กี ารตง้ั ชอ่ื แฟม้ ขอ้ มูลทีเ่ ปน็ ตัวเนื้องาน ทเี่ รียกวา่ Model Fileอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

0-2บทนำ�มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง ฉบบั ปี พ.ศ. 2554• บทที่ 6 ระบบเลเยอร์ อธิบายถึงมาตรฐานในการตั้งช่ือเลเยอร์ วิธีการจัดกลุ่มของช่ือ ตารางการต้ังชื่อ เลเยอร์ตา่ งๆ โดยแบง่ แยกตามกลุม่ สาขา (Discipline) เป็นหลกั เพอื่ สดวกตอ่ การค้นหา โดยชอ่ื เลเยอร์ จะอา้ งอิงจากมาตรฐานของ AIA Layer Guidelines ver.3• บทท่ี 7 การจัดองคป์ ระกอบในแผ่นงาน อ้างอิงมาจากโมดลู ท่ี 2 Sheet Organization ของ National CAD Standard ver.4 อธิบายถึงขนาดมาตรฐานของกระดาษ การจัดแบ่งพื้นท่ีบนหน้ากระดาษ ตำ�แหน่งท่ี เหมาะสมในการวางองค์ประกอบตา่ งๆ ไม่วา่ จะเป็นตวั แบบ คำ�อธบิ าย เปน็ ต้น• บทที่ 8 มาตรฐานรูปลกั ษณ์การเขยี นแบบ อา้ งอิงมาจากโมดูลที่ 4 Drafting Convention ของ National CAD Standard ver.4 อธบิ ายถงึ มาตรฐานรปู ลกั ษณข์ องการเขยี นแบบ น�ำ เสนอเปน็ ขอ้ สรปุ ทงั้ นรี้ ายละเอยี ด สามารถคน้ หาเพม่ิ เติมไดจ้ ากเอกสาร National CAD Standard ดงั กลา่ วขา้ งตน้• บทท่ี 9 เปรยี บเทียบมาตรฐาน มอก. และ NCS ทใ่ี ชอ้ ยใู่ นบา้ นเรา• บทท่ี 10 สญั ลกั ษณใ์ นแบบ อ้างองิ มาจากโมดลู ท่ี 6 Symbols ของ National CAD Standard ver.3 ลกั ษณะ การจัดกลุ่มสัญลักษณ์ วธิ ีการอา้ งอิง และตัวอยา่ งมาตรฐานสัญลักษณห์ ลกั ๆ ทใ่ี ช้ โดยอ้างองิ จาก Module ท่ี ของ National CAD Standard ver.4• บทท่ี 11 การใหค้ �ำ บรรยาย อา้ งองิ มาจากโมดลู ที่ 7 Notations ของ National CAD Standard ver.3 อธบิ าย ถงึ รปู แบบการใหค้ ำ�บรรยายในแบบ ต�ำ แหนง่ ล�ำ ดบั กอ่ นหลงั ทค่ี วรเปน็ โดยอา้ งองิ จาก Module ท่ี ของ เอกสาร NCS• บทท่ี 12 ขอ้ มูลเชิงตาราง อา้ งองิ มาจากโมดูลที่ 3 Schedule ของ National CAD Standard ver.3 อธบิ าย ถึงรูปแบบการจดั ทำ� Schedule วธิ ีการมาตรฐานในการแบ่งช่องของตาราง โดยอ้างองิ จาก Module ท่ี ของ มาตรฐาน NCS• บทที่ 13 มาตรฐานการใช้สี อธิบายถึงมาตรฐานการใช้สี และขนาดน้�ำหนกั เส้น โดยยกตัวอย่างจาก มาตรฐานของ Triservice และแนวคดิ ของการจดั ชดุ สใี นมาตรฐานนี้ ซง่ึ ใชแ้ นวคดิ ของน้�ำหนกั สที ป่ี รากฏบน จอภาพสีด�ำ ทั้งน้ีผู้ใช้ไม่จ�ำเป็นต้องปรับมาตรฐานการใช้สีของหน่วยงานเลย เพราะสามารถใช้มาตรฐาน เลเยอร์มาใช้ควบคุมได้ อย่างไรก็ตามได้เสนอข้อมูลไว้เพื่ออ้างอิงและเป็นแนวทางในการพัฒนาองค์กรต่อ ไปเทา่ นนั้• บทที่ 14 ค�ำ ยอ่ อา้ งองิ มาจากโมดูลที่ 5 Terms and Abbreviations ของ National CAD Standard ver.3 อธิบายถึงตัวย่อภาษาอังกฤษที่มักใช้ในแบบ พร้อมคำ�บรรยาย โดยอา้ งอิงจาก Module ท่ี 5 ของ NCS ประกอบกับเอกสาร ทีใ่ ชอ้ ย่ใู นบา้ นเราอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

0-3บทนำ�มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สรา้ ง ฉบบั ปี พ.ศ. 2554• บทท่ี 15 นิยามคำ�ศัพท์ ท่ใี ช้ในเอกสาร เน่ืองจากมีข้อมลู หลายส่วนทน่ี �ำ มาจากภาษาองั กฤษ ดังนั้นเพ่ือ ความเขา้ ใจทต่ี รงกนั จงึ ไดแ้ สดงค�ำ ภาษาไทยทใ่ี ชใ้ นเอกสารวา่ มาจากค�ำ ใดในภาษาองั กฤษ โดยอา้ งองิ จาก ราชบณั ฑติ ฯ เปน็ หลกั• บทที่ 16 NCS กับ ISO 13567 อธบิ ายถงึ ความแตกต่างระหว่างมาตรฐาน NCS และ ISO 13567 และ การปรบั ใช้• ภาคผนวก ใหข้ อ้ มลู เกย่ี วกบั เอกสารอา้ งองิ ทใ่ี ชใ้ นคู่มอื น้ี และองคป์ ระกอบทีม่ ใี นแผน่ ซดี ีทแ่ี นบมากับคมู่ อื น้ี รวมไปถงึ วธิ กี ารน�ำ ขอ้ มลู ในแผน่ ซดี ไี ปปรบั ใชใ้ นหนว่ ยงาน โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ใหผ้ ใู้ ชส้ ามารถปรบั ตวั เขา้ สู่ระบบมาตรฐานได้สดวกขึน้อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 1 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสรา้ ง 1-1แนวคิดของการจดั ทำ� คมู่ อื มาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขียนแบบก่อสร้าง บทท่ี 1แนวคิดของการจดั ท�ำคมู่ อื มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสร้าง ข้อเท็จจริงในกระบวนการทำ� งานปจั จุบนั ผลกระทบส�ำหรับหนว่ ยงานท่ีจะปรับใหเ้ ขา้ มาตรฐาน ท�ำไมต้องมีการกำ� หนดมาตรฐาน ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ ับจากการก�ำหนดมาตรฐานอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 1 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสรา้ ง 1-2แนวคิดของการจดั ทำ� ค่มู ือมาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขียนแบบกอ่ สรา้ งอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บบกแแานนททรววททเคคขี่่ี 11ิดิดยี ขขนออแงงบกกบาากรรจจอ่ ัดัดสททร้าำำ�� งคคูู่ม่มอืือมมาาตตรรฐฐาานน มมาาตตรราฐฐาานนกกาารรเเขขยี ียนนแแบบบบกก่อ่อสสรรา้ ้างง 1-1 ฉฉบบบั บั ปที พี่ 2.ศ.22555534 แนวคิดของการจัดทำ� คมู่ ือมาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สรา้ ง ความซ�้ำซ้อนของขอ้ มลู ข้อมูลทแี่ ตกตา่ งกันระหว่างหนว่ ยงาน และการทำ� งานรว่ มกับต่างประเทศ หรอื แมแ้ ต่ การทบี่ รษิ ทั ไทย จะไปทำ� งานในตา่ งประเทศกต็ าม เปน็ ประเด็นสำ� คญั ของความพยายามในการจัดท�ำมาตรฐานของการ เขียนแบบ เพื่อจะทำ� งานแข่งกับต่างชาติได้โดยไม่มีข้อจำ� กัดในเร่ืองมาตรฐานมากีดกัน อีกท้ังเพ่ือให้การทำ� งานร่วมกัน ระหวา่ งบริษทั สถาปนกิ ไทยดว้ ยกนั เอง มีความสดวกสอดคลอ้ งกนั ได้ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ในดา้ นกระบวนการทำ� งาน และ ข้อมูลในเชงิ อเี ลค็ โทรนกิ ส์ เอกสารฉบบั นจ้ี งึ ไดจ้ ดั ทำ� ขน้ึ เพอ่ื แสดงถงึ กระบวนการมาตรฐานทค่ี วรเปน็ และทม่ี อี ยู่ โดยสว่ นหนงึ่ อา้ งองิ มาจาก มาตรฐานของต่างประเทศ อันไดแ้ ก่ NCS (National CAD Standard), AIA Layer Guidelines, Tri-services Color guide, ISO 13567 และข้อมูลประกอบจากมาตรฐานของส�ำนกั งานมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) ในส่วนที่เกี่ยวเน่ืองกับ การเขียนแบบ นอกจากนนั้ ยังได้ข้อมูลเพิ่มเติมจากการน�ำร่างมาตรฐานไปทดลองใช้ในส�ำนกั งานสถาปนกิ มาระยะหนง่ึ เพอื่ ขอขอ้ คดิ เหน็ จากผใู้ ชโ้ ดยตรง ซงึ่ สว่ นมากกเ็ ปน็ กลมุ่ วชิ าชพี ทไ่ี ดเ้ คยทดลองปรบั ใชม้ าตรฐานในฉบบั แรกมาแลว้ ขอ้ มลู ที่ไดใ้ นระยะที่ 2 น้ี นบั วา่ เปน็ ขอ้ มูลท่ีลงลึกในทางปฏบิ ัติมากขน้ึ ข้อสรุปมาตรฐานท้ังหมดในเอกสารนนี้ ับได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นจากกลุ่มวิชาชีพที่นับได้ว่ามีประสบการณ์ในการ เขียนแบบด้วยคอมพิวเตอร์มาเป็นระยะเวลานาน ซ่ึงคงจะต้องได้รับการนำ� ไปใช้ในวงกว้างมากขึ้น เพ่ือให้ได้ข้อมูลจาก ผู้ใช้ท่หี ลากหลายมากขึน้ และไดร้ ปู แบบทเ่ี หมาะสมท่ีสดุ ในส่วนทม่ี คี วามแตกตา่ งกนั ระหว่างมาตรฐานตา่ งประเทศ กบั มาตรฐานของ มอก. ทางคณะทำ� งานไดจ้ ดั ทำ� เป็นตารางเปรยี บเทียบไว้ บางส่วนมคี วามแตกตา่ งกันอยู่บ้าง ซง่ึ คงจะต้อง พฒั นาและศึกษาเพอ่ื หาขอ้ สรุปทเ่ี หมาะสมที่สดุ ตอ่ ไป เพ่ือให้คู่มือฉบับน้ีมีความถูกต้องสมบูรณ์ สมาคมสถาปนกิ สยามฯ ใคร่ขอให้ท่านผู้อ่านที่มีข้อคิดเห็น หรือข้อ เสนอแนะเพม่ิ เติม ได้โปรดตดิ ต่อใหข้ อ้ มลู กลบั ไปยังสมาคมได้ตลอดเวลา ข้อเทจ็ จรงิ ในกระบวนการท�ำงานปัจจุบัน จากการศึกษาลักษณะการผลิตแบบในส�ำนกั งานสถาปนกิ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของการเขียนแบบด้วย คอมพวิ เตอร์ จะมลี กั ษณะหลกั ๆ ที่สรปุ ได้ ดงั น้ี • หลายหนว่ ยงาน มกั จะมรี ปู แบบการทำ� งานและระบบการเกบ็ ขอ้ มลู แบบทง้ั หมดไวใ้ นแฟม้ ขอ้ มลู แฟม้ เดยี วกนั ทง้ั ส่วนของตัวแบบ และ Title Block • มาตรฐานของการแบ่ง layer เท่าทพ่ี บจะมลี กั ษณะการทำ� งานเปน็ 3 ลักษณะ คอื ลักษณะที่ 1 ไมม่ ีการ ก�ำหนด layer เลย แต่ใช้วิธีเปล่ียนสีของเส้นสายท่ีจะเขียน ลักษณะท่ี 2 คือมีการก�ำหนด layer ท่ีเป็น มาตรฐานของหน่วยงาน หรือส�ำนกั งานของตนเอง ลักษณะท่ี 3 คือน�ำเอาระบบ layer มาตรฐานของ ต่างประเทศ โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งของ AIA มาใช้ แต่กม็ กั จะดดั แปลงใหส้ ะดวกต่อการทำ� งานของหน่วยงาน จากการสำ� รวจพบวา่ หน่วยงานสว่ นใหญ่จะใชร้ ะบบ layer ในลักษณะท่ี 2อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทที่ 1 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง 1-2แนวคดิ ของการจดั ทำ� ค่มู อื มาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบกอ่ สร้าง • มาตรฐานการใช้สี มกี ารกำ� หนดมาตรฐานการใช้สีของแต่ละหนว่ ยงาน • รูปลักษณข์ องแบบที่ใช้ในแตล่ ะหน่วยงาน อาจมคี วามแตกต่างกนั บ้าง แตม่ บี างสว่ นท่อี า้ งองิ จากมาตรฐาน มอก. เหมอื นกัน ผลกระทบส�ำหรับหนว่ ยงานท่จี ะปรบั ใหเ้ ข้าระบบมาตรฐาน สำ� หรบั หนว่ ยงานทตี่ อ้ งการปรบั ระบบการเขยี นแบบกอ่ สรา้ งใหเ้ ขา้ กบั มาตรฐาน อาจมขี อ้ สงสยั วา่ ระบบมาตรฐาน จะมผี ลกระทบตอ่ กระบวนการทำ� งานทเ่ี ปน็ อยมู่ ากนอ้ ยเพยี งใด และจะตอ้ งปรบั องคก์ รมากนอ้ ยแคไ่ หน ในเรอ่ื งนพ้ี อทจ่ี ะ มขี ้อสรุปได้ดงั น้ี • รปู แบบการเกบ็ ขอ้ มลู แบบ มาตรฐานทใี่ ชอ้ ยใู่ นโลกน้ี ไมว่ า่ จะเปน็ NCS หรอื ISO ไดถ้ กู ออกแบบเพอื่ รองรบั การทำ� งานเปน็ ทมี ดงั นนั้ รูปแบบการจัดเกบ็ แฟ้มข้อมลู จะถูกแยกเปน็ 2 ส่วน คือ แฟม้ งานท่ีเป็นตัวแบบ เอง เรยี กวา่ Model File และแฟม้ ขอ้ มลู ทใ่ี ชใ้ นการรวบรวมแบบ เรยี กวา่ Sheet File ดงั นนั้ เพอื่ ใหส้ อดคลอ้ ง และสามารถรองรับงานขนาดใหญ่และการทำ� งานเป็นทีมได้ จะต้องมีการกระจายแฟ้มงานออกตามแต่ละ ช้ินงานของแบบ ทส่ี ำ� คญั คอื การหลกี่ เล่ยี งการคัดลอกแบบเดยี วกนั ไปใช้ในเน้ืองานท่ีแตกตา่ งกัน อาทเิ ชน่ คัดลอกแบบผังพื้นสถาปัตยกรรม ไปใชใ้ นการเขียนแบบผงั งานไฟฟ้า ผังงานสขุ าภิบาล เปน็ ต้น แตใ่ หใ้ ชว้ ธิ ี การอ้างอิงแฟ้มงาน ที่เรียกวา่ External Reference แทน • มาตรฐานของการแบง่ layer อาจมผี ลกระทบตอ่ หนว่ ยงานทไ่ี มม่ กี ารกำ� หนด layer มาตรฐานในการทำ� งาน มากอ่ น ซง่ึ เชอ่ื วา่ มเี พยี งสว่ นนอ้ ย การปรบั ตวั เขา้ มาตรฐานจงึ เปน็ เรอ่ื งทไ่ี มย่ าก เพยี งแตศ่ กึ ษาถงึ การก�ำหนด ช่อื layer ทรี่ ะบุไว้ในมาตรฐาน และเปรียบเทยี บกบั ชื่อ layer ทห่ี น่วยงานนน้ั ๆ ใช้อย่เู ท่านน้ั • มาตรฐานการใช้สี ถึงแม้วา่ ในตา่ งประเทศจะมคี วามพยายามในการกำ� หนดค่ากลาง แตใ่ นช้นั ต้นนน้ั ไมม่ ี ความจำ� เป็นที่จะต้องปรับข้อกำ� หนดเดิมท่ีมีอยู่ เพราะเราสามารถปรับสีได้ไม่ยาก ตราบใดท่ีทำ� งานโดยมี การแยกไปตาม layer ทีเ่ หมาะสม • รูปลักษณ์ของแบบที่ปรากฏ หน่วยงานต่างๆ มักมีข้อก�ำหนดในเรื่องของรูปลักษณ์ที่ใช้อยู่แล้ว ในข้ันแรก อาจจะยงั ไมม่ คี วามจ�ำเปน็ ทจ่ี ะตอ้ งปรบั ใหเ้ หมอื นกนั ยกเวน้ กรณที ม่ี กี ารรว่ มกนั ท�ำงานในโครงการเดยี วกนั จากกรณตี า่ งๆ ขา้ งตน้ จะเหน็ วา่ ในขนั้ แรก มเี รอ่ื งหลกั ๆ อยเู่ พยี ง 2 เรอ่ื งเทา่ นนั้ ทจ่ี ำ� เปน็ ตอ้ งพจิ ารณาปรบั เปลยี่ น คือ รปู แบบการจัดเกบ็ แฟ้มงาน และมาตรฐานของ layer เทา่ นนั้ อย่างไรกต็ าม หากในอนาคตสามารถกำ� หนดค่ากลาง ของประเดน็ อืน่ ๆ รว่ มกันได้ การทำ� งานรว่ มกนั จะทำ� งานโดยงา่ ย โดยไมต่ ้องปรบั เปลย่ี นขอ้ มลู อีกตอ่ ไป ทำ� ไมตอ้ งมกี ารก�ำหนดมาตรฐาน ผ้ทู ท่ี ำ� งานอยูใ่ นแวดวงการออกแบบ เขียนแบบ โดยเฉพาะอย่างย่ิงผู้ทตี่ ้องทำ� หน้าทีใ่ นการบริหารจัดการข้อมูลอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 1 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสรา้ ง 1-3แนวคิดของการจัดทำ� คูม่ อื มาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง เหลา่ นี้ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ กรณที เี่ ปน็ ขอ้ มลู เชงิ อเี ลคโทรนคิ ส์ ซงึ่ จะพบวา่ มรี ปู แบบ (Format) ของขอ้ มลู ทห่ี ลากหลายมาก และเปน็ ส่ิงท่ที ำ� ใหก้ ารกำ� หนดมาตรฐานของขอ้ มลู เป็นเรอ่ื งทจ่ี ำ� เป็นอยา่ งยงิ่ อย่างไรก็ตาม ส�ำนกั งานออกแบบทวั่ ไปมัก จะกำ� หนดมาตรฐานการท�ำงานไว้ เพอื่ ควบคมุ รปู แบบ หรอื รปู ลกั ษณข์ องแบบ เปน็ การเฉพาะของส�ำนกั งาน ซง่ึ อาจเรยี ก ไดว้ า่ เปน็ การกำ� หนดมาตรฐานของสำ� นกั งาน (Office Standard) กรณโี ครงการขนาดใหญ่ ตอ้ งมสี ำ� นกั งานในเครอื ทต่ี อ้ ง ทำ� งานร่วมกนั หลายสำ� นกั งาน ส�ำนกั งานหลักผเู้ ป็นหวั หนา้ โครงการ อาจตอ้ งกำ� หนดมาตรฐานกลางไว้เพอ่ื ให้กลมุ่ งาน สาขาต่างๆ ทำ� งานภายใต้ระบบเดียวกัน เพือ่ มใิ ห้เกิดปัญหาการซอ้ นทบั ของขอ้ มูล หรือการตคี วามทผ่ี ดิ แผกแตกตา่ งกัน อย่างไรก็ตามการกำ� หนดมาตรฐานในแต่ละส่วนงานต้องมีต้นทุนในการดำ� เนนิ งาน ดังนน้ั หากมีการกำ� หนดมาตรฐาน กลางทใ่ี ชร้ ว่ มกนั ได้ กจ็ ะชว่ ยลดตน้ ทนุ ในการบรหิ ารจดั การ การฝกึ อบรมบคุ ลากรไดเ้ ปน็ อยา่ งดี และทส่ี �ำคญั คอื สามารถ สง่ ผา่ นขอ้ มลู อเี ลคโทรนคิ สข์ า้ มไปมาระหวา่ งหนว่ ยงานหรอื ส�ำนกั งานไดโ้ ดยไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารแปลงขอ้ มลู (Conversion) แตอ่ ยา่ งใด ประโยชน์ท่ไี ดร้ บั จากการกำ� หนดมาตรฐาน กรณขี องส�ำนกั งานออกแบบ • มคี วามถูกตอ้ งตรงกนั ในการจัดเก็บ รปู แบบการแสดงงาน ในทุกโครงการ โดยไม่ข้ึนอยู่กบั ประเภท หรือ เจ้าของโครงการ • สามารถส่งผ่านขอ้ มูลระหวา่ งสถาปนกิ วิศวกร และผูอ้ อกแบบในสาขาอนื่ ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งไดโ้ ดยสะดวก • ลดภาระการแปลงข้อมลู ท่ีสร้างจากโปรแกรมที่แตกตา่ งกนั • ลดภาระการเตรยี มขอ้ มลู เรมิ่ ต้น เพราะมีการใช้โปรแกรมท่สี อดคล้องกับมาตรฐานกลาง • ลดภาระการฝกึ อบรมบุคลากรทีม่ ีมาตรฐานสำ� นกั งานทแ่ี ตกตา่ งกัน • สามารถตดิ ตาม ตรวจสอบขอ้ มลู แบบไดต้ ลอดเวลา • สามารถปรับปรุงข้อมูลแบบได้โดยอตั โนมตั ิ • ขยายโอกาสในการทำ� งาน หรือทำ� งานรว่ มกับองค์กรอน่ื ไดโ้ ดยงา่ ย กรณขี องผรู้ ับเหมา หรือผูร้ ับเหมาชว่ ง • มคี วามถูกต้องตรงกนั ของข้อมลู ทกุ ๆ โครงการ ไม่วา่ จะมาจากกล่มุ ผูอ้ อกแบบสาขาใด • มกี ารเรียงลำ� ดบั แบบ รวมไปถงึ รูปแบบการจัดวางหน้ากระดาษทสี่ อดคลอ้ งตรงกัน • ลดความคลาดเคล่ือน ความผดิ พลาดในการอา่ นแบบ หรือแปลความหมาย • มรี ะบบการอ้างอิงแบบขยายท่เี หมอื นกันอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 1 มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สร้าง 1-4แนวคดิ ของการจัดทำ� คมู่ อื มาตรฐาน ฉบับปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบก่อสรา้ ง กรณขี องลูกคา้ หรอื เจ้าของโครงการ • มีความถูกต้องตรงกนั ของข้อมลู ทกุ ๆ โครงการ ไม่วา่ จะมาจากกลุ่มผ้อู อกแบบสาขาใด • เพมิ่ ความชดั เจนในการสอ่ื สาร และความเข้าใจในตวั แบบ ระหวา่ งผอู้ อกแบบและเจา้ ของงาน • มคี วามสอดคล้องของขอ้ มูล และสามารถนำ� ไปใช้รว่ มกบั ระบบ Facility Management ของโครงการได้ • เพิม่ ขีดความสามารถในการจัดเกบ็ และสืบคน้ ขอ้ มูล • สามารถตรวจสอบเอกสารการก่อสร้างได้ในทกุ ๆ จดุอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 2 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสรา้ ง 2-1ความเป็นมาของมาตรฐาน ฉบับปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบก่อสรา้ ง บทท่ี 2 ความเป็นมาของมาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง AIA CAD Layer Guidelines ความเป็นมาของ CAD Layer Guidelines Version 2 Version 3 Version 4 Uniform Drawing System (UDS) Modular Structure ความยดื หยนุ่ ความถกู ต้องตรงกัน การเชอื่ มโยงข้อมลู UDS Modules Drawing Set Organization Sheet Organization Schedules Layering Drafting Conventions Symbols และ Attributes CAD Standards และ File Naming Colorอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บทที่ 2 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสรา้ ง 2-2ความเปน็ มาของมาตรฐาน ฉบับปี พ.ศ. 2554การเขียนแบบกอ่ สร้างอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บคคกบวาทวทราาททมเมขี่ี่ เ2เ2ียปปนน็็นแมมบาาขบขออกงง่อมมสาารตต้ารงรฐฐาานนการเขยี นแบบ มมาาตตรราฐฐาานนกกาารรเเขขียียนนแแบบบบกกอ่ ่อสสรร้า้างง 2-1 ฉฉบบบั ับปที พ่ี 2.ศ.22555534ความเป็นมาของมาตรฐานการเขียนแบบ ในปี 1990 สมาคมสถาปนกิ อเมรกิ ัน (American Institute of Architects – AIA) ได้จดั ทำ�เอกสาร CAD LayerGuidelines เพ่ือการจัดกลุ่ม จัดระเบียบข้อมูลของงานอาคาร และงานที่เกี่ยวข้อง รวมไปถึงการจัดเก็บข้อมูลเชิงอีเลคโทรนคิ สข์ อง CAD Files ด้วย และในปเี ดยี วกันนั้นเอง Construction Speciicf ations Institute (CSI) ก็ไดจ้ ดั พิมพ์เอกสารทางเทคนิคคือ Standard Reference Symbols ขึน้ ต่อมาในปี 1994 กไ็ ดพ้ ัฒนา Uniform Drawing System (UDS) ข้ึนมาส�ำ หรบั การจดั ระเบยี บ จดั ระบบใหก้ บั งานแบบทงั้ หมด มรี ะบบ MasterFormat สำ�หรบั การจดั หมวดหมขู่ องผลติ ภณั ฑ์ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั งานกอ่ สรา้ ง ทร่ี จู้ กั กนั ในชอื่ ของ Sixteen-division คอื การแบง่ กลมุ่ วสั ดุ ผลติ ภณั ฑท์ างการกอ่ สรา้ งออกเปน็16 หมวดด้วยกนั และสร้างระบบการตง้ั รหัส เพอ่ื การอ้างอิงถึงวสั ดใุ นหมวดต่างๆ เหลา่ นั้น ท่ีผ่านมามีหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องการการกำ�หนดมาตรฐานการจัดทำ�เอกสารการก่อสร้าง (DrawingDocumentation) หลายหน่วยงานดว้ ยกัน หนว่ ยงานหลักๆ กไ็ ดแ้ ก่ AIA, CSI, Tri-Service CADD/GIS Technology ของU.S. Army Corps of Engineers และ ISO ส�ำ หรบั 3 หนว่ ยงานแรก กม็ กี ารท�ำ ความตกลงร่วมมอื กนั ผลิตมาตรฐานร่วมกนั ท่เี รียกวา่ National CAD Standard ขึ้น ส่วน ISO ก็มีมาตรฐาน ISO 13567 ที่เก่ยี วเนอื่ งกับ Technical Drawingทงั้ 2 ระบบกม็ คี วามแตกตา่ งกันบ้างในบางสว่ น แต่โดยรวมกส็ ามารถปรบั ใช้รว่ มกันได้หากจ�ำ เปน็AIA CAD Layer Guidelines ในระบบ CAD ที่เปน็ Vector-Based ท้งั หลายจะรองรับระบบการจัดการขอ้ มลู เป็นชน้ั ๆ หรอื เปน็ layer ระบบนีจ้ ะช่วยให้ขอ้ มูลแบบตา่ งๆ ถกู จัดเปน็ ระบบ และสดวกตอ่ การควบคุมการแสดงผลขอ้ มูลบนจอภาพ รวมไปถึงการพิมพ์งานออกมาด้วย การใช้ระบบ layer อย่างมีประสทิ ธิภาพ จะช่วยในเรื่องการประสานงานในเชิงข้อมูลทส่ี ะดวกขึ้น และลดเวลาในการจดั เตรยี มขอ้ มลู การจัดระเบยี บขอ้ มูลเปน็ เลเยอร์จะท�ำ ใหแ้ ฟ้มขอ้ มลู CAD ใดๆ สามารถบรรจุข้อมลู ทสี่ ำ�คัญของโครงการ การเปดิ ปิด layer ซ่งึ หมายถงึ การเปิดปิดการแสดงผล จะสรา้ งชดุ ข้อมูลทีเ่ หมาะสมในสถานการณต์ ่างๆกันเชน่ การเขยี น การตรวจสอบ หรอื การแกไ้ ขความเป็นมาของ CAD Layer Guidelines สมาคมสถาปนิกอเมรกิ ัน (AIA) ไดจ้ ดั ท�ำ CAD Layer Guidelines ฉบบั แรกขน้ึ ในปี ค.ศ. 1990 ซึ่งได้รบั ความสนใจเป็นอยา่ งมาก ประกอบกบั การพัฒนาทางเทคโนโลยีอย่างรวดเรว็ จึงมีการพฒั นาเปน็ ฉบบั ที่ 2 (Second Edition)ข้ึนในปี ค.ศ. 1997 ขอ้ แตกตา่ งที่ส�ำ คัญระหวา่ งฉบบั ที่ 1 และฉบับท่ี 2 คอื การยกเลกิ ระบบชอ่ื layer แบบยอ่ มาใชแ้ บบเตม็ รปู เพียงอยา่ งเดยี ว นอกจากนน้ั ยังไดเ้ พ่มิ ขอ้ มูล layer ส�ำ หรับโครงงานปรบั ปรงุ สถาปตั ยกรรมภายใน สื่อสาร และการใหค้ �ำ อธิบายอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 2 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง 2-2ความเปน็ มาของมาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบก่อสรา้ ง ในเดือนกรกรฎาคม ปี ค.ศ. 1997 AIA ได้ตกลงทจ่ี ะน�ำ ขอ้ มูล CAD Layer Guidelines เข้าไปรวมกับโครงการ U.S. National CAD standard (U.S. NCS) ของ National Institute of Building Sciences (NIBS) AIA และ NIBS ยัง ไดร้ ว่ มมือกับ Construction Specifications Institute (CSI) และ Tri-Service CADD/GIS Technology ของ U.S. Army Corps of Engineers โดยได้น�ำ เอกสาร Uniform Drawing System และ Plotting Guidelines ตามลำ�ดับ เข้ามารวมใน เอกสารของ NIBS ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1999 คณะกรรมการของโครงการ U.S. National CAD Standard ไดร้ ับเอกสาร CAD Layer Guidelines, Second Edition มาเปน็ สว่ นหน่งึ ของเอกสาร U.S. National CAD Standard, version 1 และจดั พิมพ์ ขึ้นในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1999 หลังจากน้ันกไ็ ด้พฒั นามาเปน็ version 2 ในปี ค.ศ. 2002 Version 2 AIA CAD Layer Guidelines, version 2 ได้ออกแบบและจดั ระบบใหมใ่ ห้เขา้ กับระบบ Uniform Drawing System ของ CSI โดยมสี ว่ นเพม่ิ เตมิ และปรับปรุงขึ้น ดังนี้ • ปรับระบบให้สอดคลอ้ งกบั กตกิ าของ NCS version 1 รวมไปถงึ การปรบั รหสั ของ Status จากสหี่ ลักไปเปน็ หลักเดยี ว • ปรบั รูปแบบของชือ่ layer โดยเพมิ่ ข้อมูลกลมุ่ สาขางาน (Discipline Designator) เป็นรหสั 2 หลัก และเพิม่ เติมกลุ่ม Minor กล่มุ ท่ี 2 เข้าไปดว้ ย • เพมิ่ เติมข้อมลู layer ด้าน Drawing View ส�ำ หรบั ผู้ทต่ี อ้ งการจดั ระบบข้อมลู โดยแบง่ ตามประเภทของแบบ แทนการแบง่ โดยระบบอาคาร • เพิม่ เตมิ ขอ้ มูล layer ของกลมุ่ สาขางาน Civil, Structure, Mechanical, Plumbing และ Telecommunication • เพม่ิ กลมุ่ สาขางานใหม่ ไดแ้ ก่ Survey/Mapping, Geotechnical, Civil Works, Process และ Operations • เพม่ิ Minor Group ของการให้ค�ำ อธิบาย (Annotation) และเกณฑ์ในการตัง้ free agent • ใหค้ วามชดั เจนในเร่อื งของเกณฑ์สำ�หรบั free agent • รายละเอยี ดและกฏเกณฑ์ใหม่ให้สอดคล้องกบั มาตรฐาน ISO CAD Version 3 • ปรับจ�ำ นวนหลกั Minor group ของกลุ่ม User defined ให้เป็น 4 หลัก • เพิ่มขอ้ มูลของกล่มุ Process ใหส้ ามารถจัดกลุม่ ขอ้ มูลโดยกลุม่ ของระบบ หรือ แตล่ ะระบบแยกกันกไ็ ด้ • เพิ่มเตมิ ขอ้ มลู ในกลุ่มสาขางาน (Discipline) ด้าน Landscapeอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บทที่ 2 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสรา้ ง 2-3ความเปน็ มาของมาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบก่อสรา้ ง • เพมิ่ ขอ้ มลู ใน Major และ Minor ของกลมุ่ สาขางาน Equipment, Mechanical และ Interior • เพ่มิ Equipment Layer ในกลุม่ ของ Fire Protection Version 4 • จดั เรียงล�ำ ดับเอกสารในภาคผนวก A ตามตัวอกั ษร เพอื่ ให้งา่ ยตอ่ การอา่ น • รายการกลุ่มสาขางาน (Discipline) ถกู เรียงล�ำ ดับตามตวั อักษร • เพมิ่ เติมข้อมลู ในกลมุ่ ของโทรคมนาคม (Telecommunications) โดยบางสว่ นถกู ดงึ ออกมาจากกลุ่มไฟฟ้า (Electrical) • มกี ารเปลย่ี นแปลงคำ�ทใ่ี ชใ้ นกลมุ่ หลกั (Major) และกลมุ่ รอง (Minor) ใหส้ อดคลอ้ งกนั ทงั้ หมดในแตล่ ะกลมุ่ สาขางาน อีกทัง้ ปรับค�ำ ย่อทใ่ี ช้ให้สอดคล้องกับทีใ่ ช้ในสว่ นของ UDS • รายการกลุ่มสาขางานโยธา (Civil) ถูกตดั ออก • ลบตัวอย่างบางเรอื่ งที่อาจกอ่ ให้เกดิ ความเขา้ ใจคลาดเคลอ่ื นออกไป Uniform Drawing System (UDS) ในปี 1989 Construction Specifications Institute (CSI) ได้เห็นถึงความต้องการทางด้านโครงสร้าง และ มาตรฐานการเขียนแบบ และในปี 1990 ได้จัดตั้งคณะอนุกรรมการข้ึนมาเพื่อพิจารณาในเรื่องดังกล่าว และได้จัดทำ� เอกสารทางเทคนิคฉบับแรกขึ้นมา คือ TD-2-6 เก่ียวกับสัญลักษณ์ในแบบ และได้จัดทำ�เป็นข้อมูลอีเล็คโทรนิคส์ในปี ค.ศ. 1991 หลงั จากนัน้ กม็ ีการค้นควา้ ขอ้ มูลเพิ่มเติม และพบวา่ ยังมีข้อมูลเก่ียวเนอ่ื งกับแบบอีกบางประการ ในปี 1994 CSI ได้พฒั นา Uniform Drawing System (UDS) ขนึ้ มา โดยมกี ารจดั หมวดหมูข่ องมาตรฐาน การ จัดชดุ ของแบบ ตาราง รูปแบบการเขียน สี และระบบการใหข้ ้อมลู ในแบบ รวมไปถงึ CAD Layer บางสว่ นด้วย ตอ่ มาในเดือนกุมภาพันธ์ ปี 1995 ไดม้ ีการประชุมกนั ระหว่างหนว่ ยงานทเี่ กี่ยวขอ้ งกับการผลติ แบบ คือ CSI, AIA, Tri-Service CADD/GIS Technology Center และ National Institute of Building Sciences (NIBS) ในเรอ่ื งของ มาตรฐานการผลิตแบบ การจดั ระบบระเบยี บให้ท�ำ งานรว่ มกันได้ โดยที่ CSI ได้รบั การยอมรับใหเ้ ป็นขอ้ มูลหลักในการ ดำ�เนินการ คณะกรรมการชุดนีก้ ็ได้ด�ำ เนินการพัฒนาร่วมกันในดา้ นมาตรฐานของรปู ลักษณ์ และ CAD Layer ด้วย และ ในปี ค.ศ. 1997 CSI ได้จัดพิมพ์ 3 Module แรกของระบบ UDS ออกมา UDS ประกอบไปดว้ ย Module ต่างๆ ได้แก่ มาตรฐาน แนวทางการด�ำ เนินการ และเคร่อื งมือต่างๆ ท่ีจะช่วย ในการจัดระบบ และแสดงขอ้ มลู ต่างๆ ของแบบ เพ่ือใช้ในการวางแผน การออกแบบ การกอ่ สรา้ ง รวมไปถงึ การจดั การอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 2 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สรา้ ง 2-4ความเป็นมาของมาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขยี นแบบก่อสรา้ ง ทรพั ยากรอาคาร UDS วางมาตรฐานทงั้ ในเรอื่ งของภาพลกั ษณ์ และขอ้ มลู เชงิ ตวั อกั ษร เชน่ MasterFormat, SectionFormat และ PageFormat เป็นตน้ • วางรากฐานมาตรฐานของแบบทกุ ประเภท • ก�ำ หนดบทบาทหนา้ ท่ขี องผู้ใชแ้ บบในวงจรการด�ำ เนนิ การของแบบ • จัดระบบขอ้ มลู ของแบบ และการผนวกข้อมลู จากแหลง่ ขอ้ มลู อ่ืนทเ่ี กยี่ วขอ้ งกับโครงการ • วางรากฐานของรปู แบบของแบบ ทผ่ี ใู้ ชส้ ามารถรบั รแู้ ละเขา้ ใจ อนั จะทำ�ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพของกระบวนการ ผลิตแบบและการประสานงานทด่ี ี ลดข้อผดิ พลาดลง • การจดั ระบบขอ้ มลู แบบอีเลคโทรนคิ ส์ การจดั เก็บและการโอนถ่ายข้อมลู UDS ให้กรอบของการจัดการแบบที่สัมพันธ์กับองค์ประกอบต่างๆ ของโครงการ โดยมีพื้นฐานเก่ียวกับเกณฑ์ มาตรฐาน ความยืดหยนุ่ ความถูกตอ้ งตรงกนั และการเช่ือมโยงขอ้ มูล Modular Structure • ระบบ Modular ของ UDS ถกู ออกแบบมาใหเ้ ปน็ ระบบเปดิ ท�ำ ใหเ้ ราสามารถเพมิ่ เตมิ ปรบั แตง่ องคป์ ระกอบ ต่างๆ ภายใต้กฏเกฏฑ์ที่กำ�หนดไว้ ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลแบบ Graphics หรือตัวอักษรก็ตาม กรอบกติกา ดังกลา่ วท�ำ ใหเ้ ราสามารถเช่อื มโยงข้อมลู ของสาขางานต่างๆ ได้โดยไม่สับสน • การใช้ระบบพิกัดในการแบ่งแยกข้อมูลในแผน่ งาน ท�ำ ให้การเขา้ ถึงขอ้ มูลในแบบท�ำ ไดโ้ ดยงา่ ย • โครงสร้างการจัดล�ำ ดบั ข้อมูลของ UDS ท�ำ ให้เราสามารถคัดกรองเอาข้อมลู ทจ่ี �ำ เป็นส�ำ หรบั ในแตล่ ะสาขา ได้โดยงา่ ย และตรงตามความต้องการของกลุ่มสาขาต่างๆ ความยืดหยนุ่ UDS สร้างระบบทส่ี ามารถรองรบั ความต้องการของผู้ใช้แบบในสาขา และขนั้ ตอนของโครงการทต่ี า่ งกัน ไมว่ ่า จะเป็นขนั้ ตอนออกแบบ ก่อสร้าง ก็ตาม ขอบเขตของโครงการก็มคี วามต่างกนั บางโครงการมีขนาดเลก็ บางโครงการมี ขนาดใหญ่ UDS มรี ูปแบบของการใชง้ านที่สามารถปรับใหเ้ ขา้ กบั ลกั ษณะของโครงการเหล่าน้ันได้ ความถูกตอ้ งตรงกนั UDS วางรากฐานของชดุ ข้อมูลส�ำ หรับทุกๆ สาขางานท่เี กีย่ วข้องกับวงจรชีวิตของโครงการ มาตรฐานน้จี งึ ท�ำ ให้ ข้อมูลในแต่ละสาขางานสามารถนำ�มาผนวกกันได้โดยไม่เกินความสับสนของข้อมูล ลดข้อผิดพลาดและการหลงลืมของอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 2 มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง 2-5ความเปน็ มาของมาตรฐาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554การเขียนแบบก่อสร้างขอ้ มลู ลง อาทเิ ชน่ S-101 หมายถงึ ผังโครงสร้างชน้ั ท่ี 1, A-101 หมายถึงผงั พน้ื งานสถาปตั ยกรรม ชนั้ ที่ 1, M-101หมายถึงผังงานระบบอปุ กรณ์อาคาร ช้ันท่ี 1, E-101 หมายถงึ ผังระบบไฟฟ้า ชน้ั ที่ 1 เป็นตน้การเชอื่ มโยงข้อมลู UDS ก�ำ หนดมาตรฐานของขอ้ มลู ทง้ั ในเชงิ เอกสาร และอเี ลคโทรนคิ ส์ เพอ่ื ความสดวกในการโอนถา่ ยแลกเปลย่ี นขอ้ มูล รวมไปถึงรปู แบบการจดั เกบ็ ขอ้ มูลUDS Modules Module ต่างๆใน UDS ประกอบไปด้วยหัวข้อดังตอ่ ไปนี้Drawing Set Organization การจดั ระเบยี บของแบบ UDS ไดว้ างกรอบของการจดั ชดุ ของแบบ โดยเรมิ่ ต้นจาก • สาขาของงานเปน็ หลกั อาทเิ ชน่ A หมายถงึ งานสถาปตั ยกรรม (Architecture) เปน็ ตน้ และมขี อ้ มลู เพมิ่ เตมิ ในแตล่ ะกลมุ่ สาขางาน เพื่อให้ขอ้ มลู ท่ีละเอียดขนึ้ รวมไปถึงการจดั ล�ำ ดับของแบบด้วย • UDS วางรากฐานของมาตรฐานแผ่นงานทีใ่ ช้ไดก้ บั ทุกกลุ่มสาขา แผน่ งานมาตรฐานทัว่ ไปจะประกอบด้วย ผงั พ้นื (Plan), รูปดา้ น (Elevations), รูปตัด (Sections) มมุ มองภาพรวม รายละเอยี ด ตารางหรอื แผนผัง และการแสดงแบบ 3 มติ ิ • การแยกแยะแผ่นงาน จะอาศยั สาขางาน เปน็ หลกั รวมไปถงึ มาตรฐานการตง้ั ชอื่ แฟม้ ข้อมลู หรอื คลังข้อมลูSheet Organization การจดั ระบบของแผ่นงาน ขนาดมาตรฐานของแผน่ งาน ซ่งึ โดยมาจะมีหน่วยวดั เปน็ มม. และ น้ิว นอกจากน้นัยงั ก�ำ หนดต�ำ แหน่ง และการจดั วางข้อมูลต่างๆ บนแผน่ งานดว้ ย ได้แก่ พนื้ ทีเ่ ขียน ต�ำ แหน่งของ Title Block ระบบกรดิของแผ่นงานอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 2 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสรา้ ง 2-6ความเปน็ มาของมาตรฐาน ฉบับปี พ.ศ. 2554การเขียนแบบกอ่ สรา้ งSchedules ตาราง การจัดรูปแบบและรายละเอียดในตาราง โดยมีรูปแบบในเชิงอีเลคโทรนิคส์หลายรูปแบบ เช่น Word,Excel, AutoCAD, Microstation และ DXFLayering ระบบ layer เปน็ สว่ นสำ�คญั ในการจดั ระบบ แยกแยะขอ้ มูล ทงั้ ในสว่ นท่เี ปน็ Graphics และตัวอักษรต่างๆ ผ้รู ับผิดชอบหลักคือ AIADrafting Conventions รูปลักษณ์และมาตรฐานของการเขียนแบบ ซง่ึ เป็นการท�ำ งานรว่ มกันระหวา่ ง CSI และ Tri-Service CADD/GISTechnology Center โดยระบถุ งึ รูปแบบการเขยี นแบบ มาตรฐานของเสน้ ขอ้ มูลเชิงอักษร และองค์ประกอบต่างๆSymbols และ Attributes ข้อมูลประกอบกับ Graphics โดย Tri-Service CADD/GIS Technology Center เป็นผู้ด�ำ เนนิ การ โดยการให้มาตรฐานของข้อมูลทีป่ ะไปกับข้อมลู Graphics ต่างๆCAD Standards และ File Naming มาตรฐานของ Computer Aided Drafting ทั้งในด้านของวธิ ีการแสดงแบบ การโอนถ่ายข้อมูลอเี ลคโทรนิคส์Color มาตรฐานการใช้สขี องแบบอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 3 มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง 3-1กระบวนการท�ำงาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554 บทท่ี 3 กระบวนการทำ� งาน รูปแบบการท�ำงานทพ่ี บเห็นทวั่ ไป ขดี ความสามารถของโปรแกรมที่ใชก้ บั รปู แบบการท�ำงาน รูปแบบการท�ำงาน แนวทางในการควบคุมการท�ำงานอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 3 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสร้าง 3-2กระบวนการทำ� งาน ฉบับปี พ.ศ. 2554อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทที่ 3 มมาาตตรราฐฐาานนกกาารรเเขขียยี นนแแบบบบกกอ่ ่อสสรรา้ ้างง 3-1กระบวนการทำ� งาน ฉฉบบับบั ปที พี่ 2.ศ.22555534กระบวนการท�ำงาน กระบวนการผลติ แบบก่อสรา้ ง หรือแบบทางสถาปตั ยกรรมนน้ั จะมีหลายข้ันตอน ตั้งแต่ขัน้ จดั ทำ� แบบร่าง แบบรายละเอยี ดสถาปตั ยกรรม และแบบกอ่ สรา้ งในขนั้ ตอนสดุ ทา้ ย ในการทำ� งานแตล่ ะขน้ั ตอนจะมกี ารแกไ้ ขปรบั เปลยี่ นแบบ(Revision) เกดิ ขนึ้ อยูต่ ลอดเวลา ดงั นน้ั รปู แบบมาตรฐานที่จดั ทำ� ขึน้ นอกเหนอื จากการจดั ระบบและการแยกแยะขอ้ มลูแลว้ กระบวนการตดิ ตามการเปลยี่ นแปลงของงาน กเ็ ปน็ ประเด็นทต่ี ้องมกี ารตรวจสอบอย่างถูดตอ้ งและต่อเนอื่ ง เพอ่ื ให้สามารถผลติ งานไดใ้ นระยะเวลาทสี่ นั้ ลง ในกระบวนการทำ� งานขน้ั ตอนเหลา่ นี้ จงึ ตอ้ งมกี ารแยกขอ้ มลู ของแบบเปน็ สว่ นๆแลว้ นำ� กลบั มาประสานรวมกนั เปน็ งานตา่ งๆ ซงึ่ ในแบบงานชน้ิ เดยี วกนั นน้ั อาจถกู น�ำเสนอไดใ้ นหลายๆ สว่ นของชดุ แบบกอ่ สร้าง การอ้างอิงข้อมูลตัวเดยี วกันจงึ เปน็ เร่อื งสำ� คญัรูปแบบการท�ำงานทพ่ี บเหน็ ทว่ั ไป การทำ� งานแบบในส�ำนกั งานท่วั ไป มักจะพบรูปแบบการทำ� งาน 4 รูปแบบ ดงั น้ี แบบท่ี 1 เปน็ การเขยี นแบบดว้ ยคอมพวิ เตอร์ ทล่ี อกเลยี นมาจากการเขยี นแบบดว้ ยมอื โดยแยกแฟม้ ขอ้ มลู ออกตามจำ� นวน แผน่ งานท่ีมใี นชุดแบบ เขยี นรปู ต่างๆ ตามทต่ี ้องการลงไปในแผ่นงานนนั้ ๆ ในกรณนี อ้ี าจมีปัญหาเกดิ ข้นึ เช่น • หากมกี ารอา้ งองิ ถงึ รปู เหลา่ นใี้ นแผน่ งานอนื่ ๆ กจ็ ะใชว้ ธิ คี ดั ลอกขอ้ มลู นอ้ี อกไป ซงึ่ จะท�ำใหเ้ กดิ ปญั หาความ ซ�้ำซ้อนของขอ้ มลู และไมร่ ูว้ ่าแบบชน้ิ ใดคือแบบล่าสุดอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 3 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สร้าง 3-2กระบวนการท�ำงาน ฉบับปี พ.ศ. 2554 • แฟ้มขอ้ มูลมีขนาดใหญ่ ท�ำงานไดช้ ้าลง • มคี วามเสยี่ งในการสญู หายของขอ้ มลู สงู ในกรณที เี่ กดิ ความเสยี หายกบั แฟม้ งานใดๆ หมายถงึ ความเสยี หาย ของรูปทอ่ี าจจะมากกวา่ 1 รปู • ปญั หาเรอื่ งความหลากหลายของการพมิ พง์ าน การควบคมุ มาตราสว่ นของแบบ ในกรณที ม่ี มี าตราสว่ นตา่ งๆ กนั ในชุดแบบ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ในแผน่ งานเดียวกนั แบบท่ี 2 คลา้ ยกบั กรณแี รก แตม่ กี ารใชร้ ะบบการอา้ งองิ ขอ้ มลู จากภายนอกแทน เพอ่ื แกป้ ญั หาทเี่ กดิ ขน้ึ ในกรณขี องแบบท่ี 1กรณนี ี้ ผคู้ วบคุมการผลติ สามารถแจกงานออกไปยังทีมงานหลายๆ คน เพื่อช่วยกันทำ� งานได้สะดวกขนึ้ แบบที่ 3 ในกรณที แี่ บบมขี นาดใหญ่ ไมส่ ามารถบรรจลุ งบนแผน่ งานเพยี งแผน่ เดยี วได้ จำ� เปน็ ตอ้ งแยกแบบออกเปน็ สว่ นๆ (Zone) ในแบบท่ี 2 แตก่ ย็ งั ไม่ค่อยสะดวกนกั ในแบบท่ี 3 จงึ เปน็ แบบทม่ี ีระบบท่เี รยี กวา่ Paper หรอื Layout เพอื่ ใช้ ส�ำหรับการจัดวางองค์ประกอบในหน้ากระดาษโดยเฉพาะ ซ่ึงจะท�ำให้การจัดระบบ การรวบรวมจัดเก็บแบบจะสะดวก ขน้ึ มากอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 3 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สร้าง 3-3กระบวนการทำ� งาน ฉบับปี พ.ศ. 2554 แบบท่ี 4 แบบที่ 4 คล้ายกบั แบบท่ี 3 คือการใช้ External Reference เพยี งแตว่ ่าสรา้ งข้นึ มาเพื่อแก้ปัญหาทีเ่ กิดข้นึ จาก การทำ� งานในแบบท่ี 3 ซ่ึงมักเกิดขึ้นกบั การใสส่ ญั ลกั ษณ์และตวั อักษรประกอบในแบบในมาตราสว่ นทตี่ ่างกัน เน่ืองจาก หลักการเขียนแบบด้วยคอมพิวเตอร์นนั้ จะเป็นการเขียนตัวแบบตามขนาดจริง หรือ 1:1 ส่วนสัญลักษณ์และตัวอักษร ประกอบจะถกู ค�ำนวณปรบั ขนาดไปตามมาตราสว่ นทตี่ อ้ งการ ในกรณที ่มี กี ารเขียนแบบแตล่ ะรปู จนเสรจ็ สน้ิ กระบวนการ จงึ ไมส่ ามารถทำ� ได้ เพราะยงั มกี ารนำ� ขอ้ มลู ไปปรบั ใชใ้ นหลายมาตราสว่ น การปรบั แตง่ ขนาดของสญั ลกั ษณแ์ ละตวั อกั ษร จึงหลีกเลี่ยงไมไ่ ด้ สำ� หรบั แนวคดิ ในแบบที่ 4 คอื การเขียนตวั แบบเปล่าๆ โดยไมม่ ีสญั ลกั ษณ์และตวั อักษร หลังจากนนั้ เมอื่ ตอ้ งการแบบในมาตราส่วนใด กจ็ ะใช้ External Reference ดึงตัวแบบเข้าไปในแฟ้มงานใหม่ แลว้ จึงทำ� การเขยี นตัว อักษรและสญั ลักษณล์ งไป เพื่อให้ไดแ้ ฟ้มงานแบบทสี่ มบูรณ์ หลงั จากนน้ั จงึ ดึงไปรวมใน Sheet File ดว้ ยระบบ External Reference อีกคร้ังหนงึ่ เหมือนกรณแี บบที่ 3 ขดี ความสามารถของโปรแกรมท่ใี ช้กับรูปแบบการทำ� งาน รบู แบบของการท�ำงานทง้ั 4 แบบขา้ งตน้ อาจกลา่ วไดว้ า่ รปู แบบที่ 3 นา่ จะเปน็ รปู แบบทแี่ กป้ ญั หาในเรอ่ื งความ ผิดพลาด และความลกั ล่นั ของแบบไดเ้ ป็นอย่างดี อกี ทั้งยังสามารถแจกงานออกไปในกลุม่ ทำ� งานได้ อย่างไรกต็ ามในรปู แบบที่ 3 จ�ำเป็นท่ีจะต้องอาศัยขีดความสามารถของโปรแกรมเขียนแบบที่จะช่วยในการปรับขนาดของตัวอักษรและ สัญลักษณ์ไปตามมาตราส่วนที่ใช้ ซึ่งโปรแกรมเขียนแบบบางโปรแกรมก็มิได้มีขีดความสามารถนี้ ในกรณนี จี้ ะพบว่ารูป แบบที่ 4 จะสามารถรองรบั กระบวนการทำ� งานไดด้ กี วา่ โดยจะเปน็ การเขยี นเฉพาะตวั แบบ แลว้ เขยี นตวั อกั ษรกบั สญั ลกั ษณ์อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 3 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สร้าง 3-4กระบวนการทำ� งาน ฉบบั ปี พ.ศ. 2554ท่ีเหมาะสมกบั มาตราสว่ นตา่ งๆ แยกกันไปในแต่ละแฟม้ งานแทน ท้งั นอ้ี าจจะมปี ญั หาในเรอ่ื งความลักลน่ั ของการระบตุ ัวอกั ษรและสัญลกั ษณ์อยู่บา้ ง แต่กล็ ดความซับซ้อนในการแก้ไขปรบั เปลย่ี นไปได้มากเชน่ กันรปู แบบการท�ำงาน ในการเขยี นแบบทเ่ี ปน็ ขอ้ มลู อเิ ลคโทรนคิ สน์ นั้ จะมรี ปู แบบการท�ำงานทตี่ า่ งกนั ออกไปจากการเขยี นแบบดว้ ยมอืโดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การแจกงาน โดยระบบมาตรฐาน จะมแี ฟ้มข้อมูลอยู่ 2 ชนดิ คอื • Model File – แฟม้ ข้อมลู ของแบบแต่ละรปู โดยการแก้ไข ดัดแปลง Drawing จะทำ� ที่แฟม้ Model เหลา่ น้ี เทา่ นนั้ และเพอื่ ให้ได้ประโยชนส์ งู สดุ ของการเขียนแบบ จะมีการแยกแฟม้ งานทเ่ี ปน็ Common ออกมาต่าง หาก อาทิเชน่ Bubble Grid, Building Core เป็นต้น เพ่ือจะใชอ้ า้ งอิงจากแฟ้มงาน Model อ่นื ๆ อีกชัน้ หนงึ่ • Sheet File – แฟม้ งานที่เปน็ ตวั แทนของแผน่ งานหลัก โดยทแ่ี ฟ้มนี้ จะเชือ่ มโยงข้อมลู Model File ข้างตน้ เข้ามารวมกัน และจะใชแ้ ฟม้ น้ีเป็นหลกั ในการพิมพ์แบบออกไปแนวทางในการควบคุมการทำ� งาน • กำ� หนด Snap และ Limits เสมอ • เขยี นรปู แยกแฟม้ ข้อมูลเสมอ เรยี กว่า Model File รวบรวมแบบต่างๆ โดยใช้ Layout เป็นหลกั เพ่ือสร้าง เป็นแผน่ งาน เรยี กวา่ Sheet File ร่วมกับ External Reference ทั้งนใี้ ห้กำ� หนดช่ือตามมาตรฐานเสมอ • ข้อมูลทเ่ี ป็น Common ท้ังหมด ใหแ้ ยกแฟ้มตา่ งหาก แลว้ ใชร้ ะบบ External Reference ไปใช้งานใน Model File อืน่ ๆ • เขียนข้อมูลบน layer ตามที่ก�ำหนด โดยคณุ สมบัตหิ ลกั ใช้ Bylayer เป็นเกณฑ์ • ข้อมูลเชิงตาราง เชน่ Text, Dimension ใหใ้ ช้ Style เปน็ ตัวควบคุมรูปแบบเสมอ หลีกเล่ยี งการปรับแต่ง By Entity • หากมีความจำ� เปน็ ตอ้ งสร้าง Symbol หรือ Block ข้ึนมาใหม่ ให้ก�ำหนดตามมาตรฐาน และบนั ทึกขอ้ มูลไว้ ในเครื่องแม่ข่าย พร้อมเขียนรายงานแจ้งผู้รับผิดชอบด้วย ในกรณีท่ีเป็นข้อมูลใหม่ แต่อยู่ในกลุ่มงาน มาตรฐาน เชน่ ประตู หนา้ ตา่ ง ใหย้ ดึ รปู แบบเดมิ เปน็ เกณฑเ์ สมอ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ทศิ ทาง และตำ� แหนง่ Insertion Pointอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สร้าง 4-1การจัดชุดของแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554 บทท่ี 4 การจัดชดุ ของแบบ ชุดของแบบและการจดั ล�ำดับ (Set Content and Order) การระบแุ ผน่ งาน (Sheet Identification) Set Content and Order Sheet Identification Standard Sheet Identification การระบชุ ื่อแผ่นงานแบบยอ่อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสร้าง 4-2การจดั ชดุ ของแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554อาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มมาาตตรราฐฐาานนกกาารรเเขขยี ยี นนแแบบบบกกอ่ อ่ สสรร้าา้ งง 4-1การจัดชดุ ของแบบ ฉฉบบับบั ปที พี่ 2.ศ.22555534การจัดชุดของแบบ Drawing Set Organization เปน็ การก�ำหนดมาตรฐานในการจดั เรยี งขอ้ มลู ของแบบ การใหร้ หสั และเลขทปี่ ระจ�ำแบบ โดยมรี ายละเอียดดังน้ี ทมี่ า : National Cad Standard Ver. 4.0 สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ www.asa.or.th ชดุ ของแบบและการจดั ลำ� ดับ (Set Content and Order) • จัดแบ่งชุดของแบบตามกล่มุ สาขางาน (Discipline) • เรียงลำ� ดับของชดุ ขอ้ มูลไปตามกระบวนการทำ� งานอาษา

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สรา้ ง 4-2การจัดชุดของแบบ ฉบบั ปี พ.ศ. 2554• กำ� หนดรปู แบบการตง้ั ช่อื แฟ้มข้อมลู สำ� หรบั แผ่นงาน• จดั ระบบขอ้ มูลต่างสาขา เพอ่ื ใหส้ ามารถใชข้ อ้ มลู ร่วมกันได้ โดยไมม่ ีการทำ� งานซำ้� ซ้อนการระบุแผน่ งาน (Sheet Identification) • กำ� หนดรูปแบบการตง้ั ชอ่ื แผ่นงาน • จัดแบง่ หัวข้อของประเภทของแผน่ งาน • วางระบบในการให้เลขท่ีประจ�ำแผ่นงานSet Content and Order การจดั ระบบของแบบจะตอ้ งมคี วามยดื หยนุ่ และสามารถปรบั เขา้ กบั โครงการทม่ี ขี นาด และความซบั ซอ้ นทตี่ า่ งกนั ได้ UDS ได้วางระบบการจดั แบบไว้ในลักษณะดงั ตอ่ ไปนี้ • แยกแยะข้อมูลตามกลุ่มสาขา • จัดเรียงล�ำดับของแบบโดยเรียงล�ำดับตามข้ันตอนการก่อสร้างปกติ ในกรณที ่ีมีล�ำดับข้ันในการก่อสร้าง เทา่ กนั กจ็ ะเรียงตามลำ� ดบั ท่จี ัดไว้โดย Master Format • รวมรวมและน�ำเสนอแบบในแผน่ งาน โดยแยกตามประเภทของแผ่นงาน • การนำ� เสนอขอ้ มลู ในแตล่ ะกล่มุ จะจัดเรียงจากข้อมูลทัว่ ไปไปยงั ขอ้ มูลจ�ำเพาะเจาะจง เนื้อหาและการจัดลำ� ดบั ต้องมกี ารเรยี งลำ� ดับ ดงั น้ีOrder Content Order Content 11 F – Fire Protection1 G - General 12 P – Plumbing 13 M – Mechanical2 H - Hazardous 14 E – Electrical 15 T – Telecommunications3 V - Survey Mapping 16 R - Resource 17 X - Other Discipline4 B - Geotechnical5 C – Civil6 L – Landscape7 S – Structureอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทที่ 4 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สร้าง 4-3การจดั ชุดของแบบ ฉบบั ปี พ.ศ. 2554Order Content Order Content 18 Z - Contractor/Shop Dwg8 A – Architecture 19 O - Operations9 I – Interiors10 Q - EquipmentSheet Identiicf ation ระบบการระบแุ ผน่ งาน เปน็ เทคนคิ พน้ื ฐานของการนำ� เสนอขอ้ มลู แบบสำ� หรบั การเขยี นแบบทว่ั ไป อยา่ งไรกต็ ามในระบบสมยั ใหม่ ทมี่ กี ารใชร้ ะบบ Overlay Drafting โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในงาน CAD มคี วามจำ� เปน็ ทจ่ี ะตอ้ งมคี วามชดั เจนในรูปแบบย่ิงขนึ้Standard Sheet Identification มาตรฐานในการระบชุ อ่ื แผน่ งาน สามารถนำ� ไปใชท้ งั้ กบั การเขยี นแบบดว้ ยมอื และการเขยี นแบบดว้ ยคอมพวิ เตอร์โดยถกู ออกแบบใหม้ คี วามเทย่ี งตรง และยดื หยนุ่ พอทจ่ี ะปรบั ใชก้ บั ขนาดของโครงการทตี่ า่ งกนั ได้ ทง้ั นก้ี ารตง้ั ชอ่ื จะถกู แบง่ออกเปน็ 3 สว่ นดว้ ยกนั ดงั น้ี • Discipline Designator กลุ่มสาขา จะใชร้ หัส 2 หลักแรก • Sheet Type Designator ประเภทของแผน่ งาน จะใชร้ หสั 1 หลัก • Sheet Sequence Number เลขทป่ี ระจำ� แผ่น จะใชร้ หัส 2 หลัก UDS จะใชช้ อ่ื กลมุ่ สาขาสำ� หรบั ระบแุ ผน่ งาน โดยใชร้ หสั 2 หลกั เพอ่ื รองรบั ขนาด หรอื ความซบั ซอ้ นของโครงการท่แี ตกต่างกนั ระดบั ท่ี 1 จะใชร้ หสั ตวั เดยี วตามดว้ ยเคร่ืองหมายขดี (dash) เหมาะสำ� หรับโครงการโดยทวั่ ไป ระดับท่ี 2จะใชร้ หัส 2 ตวั โดยตัวที่ 2 จะเป็นการขยายความให้กับรหัสตัวแรก สำ� หรับงานทีม่ คี วามซับซอ้ น หรืองานเฉพาะด้านการระบชุ อื่ แผ่นงานแบบยอ่ ในกรณที ท่ี ำ� งานกบั โครงการขนาดเลก็ แผน่ งานเพยี งแผน่ เดยี วอาจสามารถบรรจขุ อ้ มลู ไดค้ รบถว้ นแลว้ UDS จงึมรี ะบบการระบชุ อื่ แผน่ งานแบบยอ่ โดยสามารถยกเวน้ รหสั ตวั ท่ี 2-4 ออกไปได้ อาทเิ ชน่ A-1 หมายถงึ A---1 เปน็ ตน้โดยท่ยี กเลิกการระบขุ ้อมลู ในหลักท่ี 3-4 ออกไป เนอ่ื งจากไม่มีความจำ� เป็น และอาจกอ่ ให้เกิดความสบั สนได้ดว้ ยอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทที่ 4 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง 4-4การจดั ชดุ ของแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554กำ� หนดการตง้ั ช่ือ Sheet จะมีโครงสร้างหลกั ดงั น้ีสำ� หรับโครงการท่วั ไปจะใช้ช่ือ ความยาว 8 ตวั• ตวั ท่ี 2-1 คือ กล่มุ สาขางาน (Discipline) ซึง่ จะใชร้ หัสตวั อักษรเปน็ การระบุชอ่ื ซง่ึ อาจจะมที ง้ั แบบ 1 ตัว อกั ษรและ 2 ตวั อกั ษร โดยทตี่ วั แรกจะเปน็ การระบกุ ลมุ่ สาขางาน สว่ นตวั ท่ี 2 (ถา้ ม)ี จะเปน็ การขยายความ ของรหัสตัวแรก กลุ่มสาขานจี้ ะเปน็ การระบุถึงผูผ้ ลิตแบบนน้ั ๆ ส่วนตวั ท่ี 2 จะใช้กบั กรณีโครงการที่มคี วาม ซบั ซอ้ น หรอื ใช้กับโครงสรา้ งภายในของแตล่ ะองคก์ รเอง เพือ่ ระบถุ ึงกลุม่ สาขางานยอ่ ยไดช้ ัดเจนข้ึน Designator Discipline G General H Hazardous Materials V Survey/Mapping B Geotechnical C Civil L Landscape S Structure A Architecture I Interiors Q Equipment F Fire Protection P Plumbing M Mechanical E Electrical T Telecommunications R Resource X Other Discipline Z Contractor / Shop Drawing O Operationsอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง 4-5การจัดชดุ ของแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554• ตวั ที่ 2 เปน็ การแยกรายละเอียดเพ่มิ เติม ใน Project ขนาดใหญ่ ตามตารางขา้ งล่างนี้General Description Content Designator General Information Drawing Index, code summary, GI Legend Phasing, Schedules, Temporary work GC General Contractual Photographs, soil borings GR General Resource ContentHazardous Description Designator Asbestos Toxic chemicals HA Lead pipe, paint removal Chemicals PCB Containment HC Lead Ozone depleting refrigerants HL PCB HP Refrigerants Content HR Aerial surveyed points Field surveyed pointsSurvey/Mapping Digitized pointsDesignator Description VA Aerial VF Field VI Digital VU Combined UtilitiesCivil Description Content Designator Civil Demolition CD Civil Survey Structure removal, site clearing CS Plants, topographic, dimension CG Civil Grading control CP Civil Paving CI Civil Improvements Excavation, Grading, drainage CT Civil Transportation Roads, bridges, drive & park lots CU Civil Utilities Pave, flagstone, exterior tile, retaining walls Waterway construction, trams, railways, people movers Water, sewer, storm sewer, power, communicationอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขยี นแบบกอ่ สรา้ ง 4-6การจดั ชุดของแบบ ฉบบั ปี พ.ศ. 2554Landscape Description Content Designator Landscape Demolition Protection & Removal existing LD landscape Proposed contours, spot grades LG Landscape Grading Mainlines, valves, controller, pumps LI Landscape Irrigation LL Landscape Lighting Landscape Planting LP Landscape Planting All site hardscape, call-outs LR Landscape Relocation Content LS Landscape Site Protection & Removal existingStructural Description Foundations, piers, retaining walls Designator Structural Demolition Floors & Roofs SD Structural site SS Content Structural Substructure SB Structural Framing Protection & Removal existing SF General ArchitecturalArchitectural Description Designator Architectural Site AS Architectural Demolition AD Architectural Elements AE Architectural Interiors AI Architectural Finishes AF Architectural Graphics AGInteriors Description Content Designator Interior Demolition Murals & Visuals ID Interior Design Interior Furnishings IN Interior Graphics IF IGอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 4 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสรา้ ง 4-7การจดั ชดุ ของแบบ ฉบบั ปี พ.ศ. 2554Equipment Description Content Designator Athletic Equipment Gymnasium, exercise, aquatic, QA recreation Vaults, teller units, ATM QB Bank Equipment Washers, dryers, ironing QC Dry Cleaning Prisons and Jails QD Detention Equipment Chalkboards, library QE Education Equipment Kitchen, bar, service, storage QF Food service Medical, exam, treatment QH Hospital Equipment Science labs, planetariums QL Laboratory Equipment House keeping, window washing, QM Maintenance Equipment vehicle service Gates, tickets QP Parking lot EquipmentDesignator Description Content Display, vending, cash register QR Retail Equipment Bicycle racks, benches, playgrounds QS Site Equipment Stage movie, rigging systems QT Theatrical Equipment Television, darkroom, studio QV Video/Photo Equipment Access control, surveillance QY Security Equipment ContentFire Protection Fire extinguishing systemDesignator Description Content FA Fire Detection & Alarm Extension and Connections to Civil Utilities FX Fire Suppression Protection, Termination & removalPlumbing Description Piping, valves, insulation, tanks, Designator Plumbing Site pumps PS pumps, tanks Electrical exclusively assoc. with PD Process/Plumbing process Demolition Instrument, measurement, recorders, devices and controllers PP Process Piping Domestic water, drainage, fixtures PQ Process Equipment PE Process Electrical PI Process Instrument PL Plumbingอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชปู ถัมภ์ www.asa.or.th

บทที่ 4 มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง 4-8การจัดชุดของแบบ ฉบบั ปี พ.ศ. 2554Mechanical Description Content Designator Mechanical Site Utility tunnels & pipings MS Mechanical Demolition Protection, Termination & removal MD Mechanical HVAC Ducts works, air devices & equipment MH Mechanical piping Chilled and heating water, steam MP Mechanical Instruments Instrument and controls MIElectrical Description Content Designator Electrical Site Utility tunnels & Site Lighting ES Electrical Demolition Protection, Termination & removal ED Electrical Power EP Designator Description Content EL Electrical Lighting EI Electrical Instrument Controls, relays, instrument, ET measurement devices Electrical EY Telecommunication Telephone, network, voice & data Electrical Auxiliary Systems cables Alarms, nurse call, CCTV, PATelecommunicationsDesignator Description Content Cable, music, CCTV Systems TA Audio Visual Time Generators and bell program systems TC Clock and Program Intercom, public address systems Monitoring & Alarm Systems TI Intercom Network cabling and equipment TM Monitoring Telephone system, wiring, equipment TN Data Networks Access Control and Alarm Systems TT Telephone TY Security Content Surveyor’s information and exisistingResource Description civil drawing Designator Resource Civil Existing facility structural drawing RC Existing facility architectural drawing Existing facility mechanical drawing RS Resource Structural Existing facility electrical drawing RA Resource architectural RM Resource mechanical RE Resource electricalอาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขียนแบบกอ่ สร้าง 4-9การจดั ชุดของแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554 สำ� หรบั ในประเทศไทย อาจพบวา่ โครงการสว่ นใหญส่ ามารถใชร้ หสั เพยี งตวั เดยี วกพ็ อเพยี งตอ่ การท�ำงาน อยา่ งไรกต็ าม อาจจะใชร้ หสั ตวั ท่ี 2 น้ี เพอ่ื ระบถุ งึ งานของสาขาอน่ื ทเี่ สนอโดยอกี สาขาหนง่ึ ในแงข่ องการเสนอความคดิ ในการจดัท�ำระบบตา่ งๆ อาทิเช่น AI อาจจะใชส้ ่อื ความหมายถงึ งานตบแต่งภายในที่วางแนวคิดไวด้ ว้ ยฝ่ายสถาปตั ยกรรม เปน็ ต้นดว้ ยวธิ ีการนี้ จะช่วยใหก้ ารสื่อสารระหวา่ งสาขามีความชดั เจน และสง่ ผา่ นความคิดกนั ได้เปน็ อยา่ งดี• ตัวที่ 3 เปน็ ตวั บอกชนดิ ของขอ้ มลู (Sheet Type Designator) ดงั ตารางข้างลา่ งน้ี Designator Content 0 General (symbols legend, notes) 1 Plans 2 Elevations 3 Sections 4 Large Scale Views (plans, elevations, sections that are not details) 5 Details 6 Schedules and Diagrams 7 User Defined 8 User Defined 9 3D Representations • ตัวที่ 4-5 คอื เลขท่ีประจ�ำแผน่ (Sheet Sequence Number) ซ่ึงใชร้ หสั 2 ตัว เรม่ิ จาก 01 ไปจนถึง 99 ทง้ั นใี้ หใ้ ชร้ หสั 2 ตวั เสมอถงึ แมจ่ ะมจี ำ� นวนแผน่ ทง้ั หมดไมถ่ งึ 10 กต็ าม เพอื่ ความสดวกในการจดั เรยี งแฟม้ งานในเชิงอเี ลคโทรนคิ ส์ ในงานผงั พืน้ โดยท่วั ไป เลขทีป่ ระจำ� แผน่ อาจหมายถึงระดับชน้ั ของอาคารก็ได้ อาทิเช่น งานชัน้ ที่ 2 ของงานสถาปตั ย,์ เครอ่ื งกล และไฟฟ้า อาจใช้ A-102, M-102 และ E-102 ตามลำ� ดับ ระบบน้ีอาจจะมปี ญั หากบั อาคารที่มีชัน้ ใต้ดิน ชั้นลอย หรือ Split Level ดงั นนั้ ควรพิจารณาระบบการให้เลขทีข่ องโครงการนน้ั ๆ ให้ถ่ถี ว้ นเสียก่อนทจ่ี ะระบุเลขกำ� กบั เหลา่ นี้ ซงึ่ ในกรณนี อี้ าจใชต้ วั อกั ษรชว่ ยได้ เชน่ A-1B1 หมายถงึ Basement ชนั้ แรก A-1M2 หมายถงึ ชนั้ ลอยของอาคารช้นั ท่ี 2 เปน็ ตน้ ในกรณที ม่ี กี ารเพม่ิ เตมิ แผน่ งาน หลงั จากทมี่ กี ารกำ� หนดเลขทป่ี ระจำ� แผน่ ไปแลว้ อาจใชร้ หสั ตอ่ ทา้ ยชอื่ แผน่ งานเดิมท่ีมีอยู่ โดยการใชร้ หัส 3 ตัว ตามชื่อเดมิ ได้ ตวั อยา่ งเช่น B2 Basement Level 2 B1 Basement Level 1 00 Ground Floorอาษา สมาคมสถาปนกิ สยาม ในพระบรมราชูปถมั ภ์ www.asa.or.th

บทท่ี 4 มาตรฐานการเขยี นแบบก่อสรา้ ง 4-10การจดั ชุดของแบบ ฉบับปี พ.ศ. 2554 01 First Floor 02 Second Floor • ตัวท่ี 6 เปน็ Zone ของอาคาร ในกรณที แ่ี บบมขี นาดใหญ่ และตอ้ งใช้หลายแผ่นประกอบกนั • ตัวที่ 8-7 โดยปกตกิ ารแก้ไขเล็กน้อยในงานจะอาศัยการระบุ Revision Cloud และข้อมูลประกอบในส่วน ของ Revision block ในแผน่ งาน อยา่ งไรกต็ าม ในกรณที ม่ี คี วามเปลยี่ นแปลง เพม่ิ เตมิ ขอบเขตของงาน อาจ ใชว้ ธิ ีการเพ่ิมรหสั ต่อทา้ ยชอ่ื แผน่ งานออกไปอกี สำ� หรบั รหสั ท่ีแนะนำ� ใหใ้ ช้ มดี ังน้ี o R หมายถงึ การปรบั แก้ไข ในขอบเขตเดิม เชน่ A102-R1 หมายถงึ การแกไ้ ขบางสว่ นของผงั พน้ื ชัน้ 2 o X หมายถงึ การเปลยี่ นแปลงโดยสน้ิ เชงิ เช่น A102-X1 หมายถงึ การแก้ไขทงั้ หมดของผงั พน้ื ช้นั 2 o ตวั อกั ษร A,B,C….. ใช้สำ� หรับระยะงานในแต่ละชว่ ง (Phase) เช่น A102-A หมายถึง Phase แรกของ ผงั พน้ื ช้ัน 2 กรณีโครงการขนาดใหญ่ท่ีอาจมีอาคารหลายประเภท หรือประเภทเดียวกันหลายหลัง อาจเพ่ิมเติมรหัสเข้าไปขา้ งหน้า เพอ่ื ขยายความได้ ดังน้ี • ตวั ท่ี 2-1 เป็นประเภทของอาคาร (Building Type) อาทิเชน่ HO – Hospital, DO – Dormitory เป็นต้น • ตัวท่ี 4-3 เป็นเลขทป่ี ระจ�ำ (Building Number) โดยอาจจะเป็นเลขทอี่ าคาร ในกรณที ่มี ีหลายหลงั หรือ เปน็ รหัสของ Building ในกลุ่มนน้ั ๆ ก็ได้ เชน่ HO01 หมายถงึ อาคารโรงพยาบาลหลังที่ 1 เป็นตน้อาษา สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ www.asa.or.th