ระบบเศรษฐกิจของประเทศเกาหลีใต้

ระบบเศรษฐกิจของประเทศเกาหลใี ต้ เสนอ คุณครูจนั ทนา ลัยวรรณา จัดทำโดย นางสาวพิมพพ์ ิชญา โพธิจันทร์ ชนั้ ปวช. 2/1 แผนกคอมพวิ เตอร์ธรุ กิจ รายงานเลม่ น้เี ปน็ สว่ นหนึ่งของวิชา เศรษฐศาสตร์เบอ้ื งตน้ รหสั วชิ า 2200 – 1001 ภาคเรยี นที่ 2 ปีการศกึ ษา 2562 วทิ ยาลัยเทคนคิ จนั ทบุรี

ก คำนำ รายงานเล่มน้ีเป็นสว่ นหนงึ่ ของวชิ า เศรษฐศาสตร์เบ้อื งต้น รหัสวิชา 2200 – 1001 ในระดบั ชน้ั ปวช. 2 โดยมจี ุดประสงค์เพอ่ื ใหไ้ ด้ศึกษาหาความร้เู กี่ยวกับระบบเศรษฐกิจของประเทศเกาหลใี ต้ รวมถึงเนอ้ื หาต่าง ๆ เกยี่ วกับประเทศฟินแลนด์ ในรายงานเล่มนี้มีเนื้อหาประกอบด้วย ความหมายของระบบเศรษฐกิจ เนื้อหาและความรู้ต่าง ๆ ของ ประเทศเกาหลีใตไ้ ม่ว่าจะเปน็ ธงประจำชาติ หรอื วฒั นธรรม ผจู้ ัดทำหวังวา่ รายงานเลม่ นีจ้ ะใหค้ วามรู้และเป็นประโยชน์แกผ่ ู้อ่าน หากมขี อ้ ผดิ พลาดประการใดผู้จัดทำ ขออภัยมา ณ ทน่ี ีด้ ้วย นางสาวพิมพ์พิชญา โพธิจนั ทร์ ผ้จู ัดทำ

สารบญั ข หนา้ เรอื่ ง 1-2 ประเทศเกาหลใี ต้ 3-4 - ภาษา 4-5 - ศาสนา 6-7 - การเมืองการปกครอง 8 ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศ เกาหลีใต้ ประวตั ิศาสตร์การพัฒนา อุตสาหกรรมเกาหลีใต้ - ช่วงท่ี 1 สมัยเป็นอาณานิคม ของญี่ปนุ่ พ.ศ.2453-2489 ผลกระทบของการตกเป็น อาณานคิ ม มที ั้งสว่ นดแี ละ สว่ นเสีย บรรณานุกรม

1 ประเทศเกาหลีใต้ สาธารณรัฐเกาหลี (Republic of Korea) หรอื เกาหลใี ต้ (South Korea) เปน็ ประเทศในเอเชียตะวนั ออก มีพ้นื ทค่ี รอบคลุมส่วนใต้ของคาบสมุทรเกาหลี พรมแดนทางเหนอื ติดกบั ประเทศเกาหลีเหนือ มีประเทศญ่ีปุ่นตั้งอยู่ ทางตะวนั ออกเฉียงใต้โดยมที ะเลญ่ีปุ่นและช่องแคบเกาหลีก้ันไว้ ในภาษาเกาหลีอ่านชื่อประเทศว่า แดฮัน มินกุก โดยเรียกสั้น ๆ ว่า ฮันกุก ที่หมายถึงคนชาวฮั่นหรือคน เกาหลี และบางครั้งจะใช้ชื่อว่า นัมฮัน ที่หมายถึง ชาวฮั่นทางใต้ ส่วนชาวเกาหลีเหนือจะเรียกเกาหลีใต้ว่า นัมโช ซอน ท่ีหมายถึง โชซอนใต้ เมืองหลวงของประเทศเกาหลีใต้ คือ กรงุ โซล จดั เปน็ เมืองทใี่ หญ่ทีส่ ดุ และมจี ำนวนประชากรอาศัยอยู่มาก ทีส่ ุดของประเทศ มจี ำนวนประชากร 48,482,000 คน มากเป็นอนั ดับที่ 26 ของโลก ซง่ึ ข้อมลู นี้สำรวจโดย United States Census Bureau ประจำปี 2550 (ค.ศ. 2007) แทบจะไม่มชี นชาติอน่ื นอกจากคนเกาหลีเอง แต่ก็มีชาวจีน ประมาณ 3 หมืน่ คน ซึง่ อยตู่ ามเขตเมอื งหลวงมาชา้ นานแล้ว และยังมชี าวฟิลปิ ปนิ ส์อีก 72,000 คน มสี ภาพอากาศ อยู่ในเขตอบอ่นุ และมีฤดูกาลหรือในภาษาเกาหลีทเ่ี รยี กวา่ “คเยจอล( )” ทงั้ หมด 4 ฤดู ไดแ้ ก่ ฤดหู นาว (Winter), ฤดูใบไม้ผลิ (Spring), ฤดูร้อน (Summer) และฤดูใบไม้ร่วง (Autumn / Fall) เวลาในประเทศเกาหลีใต้ เร็วกว่า ประเทศไทย 2 ช่วั โมง

2 ภาษา ชาวเกาหลีใต้สื่อสารกันด้วยภาษาเดียวกัน คือ ภาษาเกาหลี ส่วนใหญ่เรียกภาษาของตนว่า “ฮันกุกมัล” หรือ “ฮันกุกอ” บางครั้งอาจเรียกแบบภาษาชาวบ้านว่า “อูรีมัล” แปลว่า ภาษาของเรา โดยในกรุงโซลและเขต ปริมณฑลจะใช้เป็นภาษากลาง ส่วนภาษาท้องถิ่นก็มีใช้กันตามภาคต่างๆ แต่ถึงกระนั้นชาวเกาหลีใต้ก็สามารถ ส่ือสารเข้าใจกนั เปน็ อยา่ งดี ยกเวน้ ภาษาทอ้ งถนิ่ ของเกาะเชจู ซึ่งเขา้ ใจยากกวา่ ท้องถ่ินอ่ืนๆ ภาษาเกาหลี มีตัวอักษรที่เรียกว่า “ฮันกึล” เป็นอักษรที่กษัตริย์เซจงทรงประดิษฐ์ขึ้น ประกอบไปด้วย พยญั ชนะ 14 ตวั และสระ 10 ตัว ซึง่ สามารถผสมกันเป็นพยางค์และคำตา่ งๆได้มากมาย อักษรฮันกลึ ได้รับการยก ย่องวา่ เปน็ ตัวอักษรท่ปี ระดิษฐ์ข้ึนตามหลักการทางวทิ ยาศาสตร์มากทส่ี ดุ เปน็ อักษรที่สามารถเรยี นรแู้ ละเขา้ ใจได้ ศาสนา ชาวเกาหลีใต้มีศาสนาที่ตนนับถือกันอย่างหลากหลาย กล่าวคือ นับถือศาสนาคริสต์ 26.3% (นิกายโป รแตสแตนท์ 19.7% และ นิกายโรมันคาทอลิก 6.6%) ศาสนาพุทธ 23.2% และศาสนาอื่นๆ 1.3% ส่วนกลุ่มที่ไม่ นบั ถือศาสนาใดเลย 49.3% การเมืองการปกครอง สาธารณรัฐเกาหลี (เกาหลีใต้) ปกครองในระบอบประชาธิปไตย โดยมีประธานาธิบดีเป็นประมุขของ ประเทศ ซึ่งมาจากการเลือกตั้งของประชาชนให้เข้ามาเป็นหวั หนา้ ฝ่ายบริหาร และประธานาธบิ ดี จะเป็นผู้แต่งตั้ง นายกรฐั มนตรี โดยผา่ นความเห็นชอบจากรฐั สภา

3 ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศเกาหลีใต้ ระบบเศรษฐกจิ คอื ระบบการผลติ และกระจายสินค้าและบริการ ตลอดจนการจัดสรรทรพั ยากรในสงั คม หนงึ่ ระบบเศรษฐกิจประกอบดว้ ยการรวมสถาบัน หน่วยงานและผบู้ ริโภคซงึ่ ประกอบเป็นโครงสรา้ งทางเศรษฐกิจ ของชุมชนหนึ่ง มโนทัศนท์ เี่ ก่ียวขอ้ ง คือ วิถีการผลิต เครื่องชว้ี ัดภาวะเศรษฐกจิ ท่สี ำคญั ของเกาหลใี ต้ จากตารางจะเห็นว่า Normimal GDP ในปี 2547 สูงขึ้นจากปี 2546 15.2 (พันล้าน uss) เนื่องมาจาก มูลค่าการค้าระหว่างประเทศได้เปรียบดุลการค้าเพิ่มขึ้นจากปี 2546 ถึง 7.7 พันล้าน uss ดุล บัญชีเดินสะพัดก็มี มูลค่าเพิ่มขึ้นจากปี 2546 ถึง 7.6 พันล้าน uss มีการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ เพิ่มขึ้นจากปี 2546 1.9 พนั ล้าน uss มที ุนสำรองระหวา่ งประเทศเพิ่มขน้ึ จากปี 2546 8.2 พนั ลา้ นuss อตั ราเงนิ เฟอ้ คงที่ อตั ราการว่างงาน ลดลง 0.1%จากปี 2546 อนั เน่อื งจากมกี ารลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศเพ่ิมข้ึน ถึงแม้ว่าอัตราแลกเปลี่ยนจะแข็งค่าขึ้นจากปี 2546 7.1 won/uss และการเป็นหนี้ต่างประเทศก็ ยัง เพ่มิ ขึน้ จากปี 2546 12.6 พนั ลา้ นuss รวมถึงการลงทนุ และการบรโิ ภคภายในประเทศก็มลี ักษณะ ชะลอตัวลงจาก ปี 2546 ซึ่งผลของการที่ การบริโภคและการลงทุนในประเทศลดลงทำให้ Real GDP Growth (%)ลดลงจากปี 2546 ในอตั รา 1.9 ( % )จากความซบเซาอยา่ งหนักของเศรษฐกิจเกาหลีใต้ในปี 2546 ท่มี ผี ลมาจากความตรึง

4 เครยี ดในคาบสมุทรเกาหลีเกีย่ วกับปญั หาอาวธุ นิวเคลียร์ ตาม ด้วยผลกระทบจากสงครามอิรัก และการแพร่ระบาด ของโรค SARS ประกอบกับการบริโภคและ การลงทุนภาคธุรกิจภายในประเทศลดลงอย่างต่อเนื่อง แต่ในปี 2547 นั้นเศรษฐกิจเกาหลีใต้กลับดีขึ้นกว่าในปี 2546 มาได้นั้นเป็นผลมาจากการท่ีภาวะเศรษฐกิจโลกโดยรวมดีข้ึน โดยเฉพาะ ด้านการค้าที่ได้เปรียบดุลการค้าและมีการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศเพิ่มมากขึ้นซ่ึงเป็นส่วนที่ช่วย เสริมการเจรญิ เติบโตทางเศรษฐกิจแทนการบรโิ ภคและการลงทนุ ทชี่ ะลอตัวลง ประวัตศิ าสตร์การพฒั นาอุตสาหกรรมเกาหลใี ต้ เกาหลีใตม้ ีรายได้ตอ่ หวั ต่อปปี ระมาณ 100 เหรยี ญสหรัฐฯ หรือประมาณ 2,000 กว่าบาท เมือ่ ทศวรรษ 2490 พ.ศ. เพิ่มเป็น 4,400 เหรียญหรือ 110,000 บาทต่อปี (รายได้ต่อหัวของไทยปี 2532 เท่ากับ 1,230 เหรียญ หรือ 30,750 บาทต่อป)ี การเปลย่ี นแปลงของเกาหลใี ต้รวดเรว็ มาก ความสำเร็จ ในการเปลย่ี นโครงสร้างเศรษฐกิจนบั เปน็ เรื่องน่าทึ่ง แมว้ ่าเกาหลใี ต้จะเปน็ ประเทศที่มีทรัพยากรน้อย แต่ มีประชากรหนาแน่น มีอัตราความหนาแน่นของประชากรต่อเนื้อที่สูงถึง 440 คนต่อตารางกิโลเมตร ซึ่งสูงกว่าใน อังกฤษในระดับ 33 คนต่อตารางกิโลเมตร แต่ต่ำกว่าบังคลาเทศ ณ ระดับ 756 คนต่อตารางกิโลเมตร ที่ดินส่วน ใหญเ่ ปน็ ป่าเขา ที่เหมาะจะทำการเพาะปลูกได้มีเพยี งร้อยละ 25 และยงั มีแรธ่ าตุนอ้ ย เพ่อื จะเขา้ ใจวา่ เหตใุ ดเกาหลี ใต้จึงพัฒนาได้อย่างรวดเรว็ และใชย้ ุทธวิธีอะไรจึงต้อง ศกึ ษาประวัติศาสตร์ย้อนไปหลังสงครามโลกคร้ังที่สอง โดย จะแบง่ ช่วงการเปล่ยี นแปลงเปน็ 3 ช่วง คอื 1. สมยั เป็นอาณานคิ มของญีป่ ุ่น พ.ศ. 2453-2489 2. แผนปรับโครงสรา้ งเศรษฐกจิ พ.ศ. 2504-2522 3. เปดิ เสรี -ปัจจุบนั ชว่ งที่ 1 สมยั เป็นอาณานิคมของญี่ปนุ่ พ.ศ.2453-2489 ช่วงที่เกาหลีใต้ตกเป็นอาณานิคมของญี่ปุ่นนั้น ประเทศมีฐานะยากจน เป็นประเทศกสิกรรม ญี่ปุ่นได้เข้า มาพัฒนาอุตสาหกรรมหนัก เข้าครอบครองที่ดินบางส่วน จัดระบบการศึกษา โดยใช้ เกาหลีใต้เป็นแหล่งวัตถุดิบ และตลาดสำหรบั สนิ ค้าญป่ี นุ่

5 ชว่ งตกเปน็ อาณานคิ ม ญีป่ นุ่ ครอบงำเกาหลีใต้มาก และทารณุ กรรมจนคนเกาหลีใต้เกลียดชังญป่ี ุ่น ท้ังช่วง ปกติและช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ผู้หญิงเกาหลีใตจ้ ำนวนมากต้องเปน็ โสเภณี เป็นนางบำเรอให้ทหารญี่ปุ่น ชาว เกาหลีใต้ถูกส่งไปทำงานท่ีญี่ปุ่นเป็นจำนวนมาก เม่ือสงครามส้ินสุดลง ญปี่ ุ่นไมย่ อมใหโ้ อนสัญชาติ ยังถือว่าเป็นคน ตา่ งดา้ วต้องถูกพมิ พ์นว้ิ มือ และถูกเหยยี ดหยามเป็นคนช้ันสองในญ่ีปนุ่ เกาหลเี ป็นอาณานิคมญป่ี ุ่นเม่ือ พ.ศ. 2453 แตญ่ ป่ี ่นุ เขา้ มอี ทิ ธิพลในเกาหลีใตก้ ่อนหนา้ นน้ั แลว้ โดยบังคับ ให้เปิดประเทศทำการค้าด้วยตั้งแต่ พ.ศ.2319 ช่วงตกเป็นอาณานิคมนี้ เกาหลีเป็นสังคมเกษตร กว่า 80% ของ ประชากรเปน็ ชาวนาและยากจน เศรษฐกิจอยู่ใตก้ ารครอบงำของกษตั ริยร์ าชวงศ์ยี่ ซงึ่ ปกครองเกาหลีมาต้ังแต่พุทธ ศตวรรษที่ 19 เมื่อถึงกลางพุทธศตวรรษที่ 24 สังคมเกาหลีก็ยังยากจน ผู้ปกครองคอรัปชั่น และราชวงศ์สนใจแต่ พรรคพวกตนเอง ไม่ทำนุบำรุงบ้านเมืองที่ดินทั้งหมดเป็นของพระเจ้าแผ่นดิน คนธรรมดาเป็นเจ้าของไม่ได้ ผู้เป็น เจ้าของทดี่ ินคอื ราชวงศข์ ุนนาง ซง่ึ ไดร้ บั พระราชทานที่ดนิ ขนาดใหญ่ จึงมรี ะบบเจา้ ท่ดี นิ (Land Lordism) ต้นพทุ ธ ศตวรรษที่ 25 ร้อยละของชาวนาเป็นผู้เช่านา อำนาจอยู่ที่พระมหากษัตริย์และขุนนาง ผู้คนถูกควบคุมผ่านระบบ เจ้าของที่ดิน การสืบทอดมรดกและอภิสิทธิ์ของขุนนาง ลัทธิขงจื้อถูกใช้เป็นเครื่องมือของระบบสังคมที่เป็นชนช้ัน และมีการแบ่งชนั้ ต่ำสงู เปน็ ขอ้ จำกัดของการเคลอ่ื นยา้ ยทรัพยากรและแรงงงานเพื่อการพฒั นาอุตสาหกรรม ดังนั้นเกาหลีภายใต้ราชวงศ์ยี่ จึงมีระบบเศรษฐกิจที่อ่อนแอ และถูกครอบงำโดยญี่ปุ่นและจีน ทั้งสอง ประเทศนี้แย่งกันครอบงำเกาหลี หลังจากจีนแพ้สงครามญี่ปุ่น เมื่อ พ.ศ. 2445 เกาหลีซึ่งเคยอยู่ใตอ้ ิทธิพลของจีน จึงตกเป็นประเทศในครอบครองของญี่ปุ่น ต่อมา พ.ศ. 2453 ญี่ปุ่นรวมเกาหลีเป็นส่วนหนึ่งของประเทศตน ชาว เกาหลีบางส่วนหนีไปแมนจูเรีย เซี่ยงไฮ้ และฮาวาย ญี่ปุ่นครอบครองเกาหลีจนแพ้สงครามโลกครั้งที่2 ในปี พ.ศ. 2488

6 ผลกระทบของการตกเปน็ อาณานิคม มีท้งั ส่วนดแี ละส่วนเสยี ญี่ปุ่นจำกัดสิทธิเสรีภาพภายใต้การก่อตั้งสมาคม หนังสือพิมพ์ ไม่ให้มีการสอนวิชาภาษาเกาหลี ประวตั ศิ าสตร์เกาหลีในโรงเรียนไมไ่ ดช้ ว่ ยปรบั ปรุงสภาพการถือครองท่ีดนิ ภาคเกษตร โดยในปี พ.ศ. 2456 ร้อยละ 40 ของครอบครัวชาวนาชาวไรเ่ ป็นผู้เช่านาลว้ น ๆ ประมาณร้อยละ 80 มลี กั ษณะเปน็ ผ้เู ชา่ หรือเชา่ บางสว่ น เมือ่ ถึง ทศวรรษ 2460 ประมาณกันวา่ มากกวา่ ร้อยละ 50 ของผู้เช่ามีระดับการครองชีพตำ่ กว่าระดับพอยังชีพข้นั พื้นฐาน หลาย ๆ คนไม่อาจจ่ายภาษี ทำให้ที่ดินตกเป็นของรัฐบาลอาณานิคมญี่ปุ่น ชาวนาจำนวนมากต้องถูกไล่ออกจาก ทีด่ นิ และอพยพย้ายออกไปต่างประเทศ ช่วงที่เกาหลตี กเป็นอาณานิคมญ่ีปุน่ ญี่ปุ่นเขา้ เป็นเจ้าของที่ดินในภาคเกษตร ไม่ได้เข้ามาช่วยพัฒนาอะไร มาก ไม่ได้ช่วยสรา้ งผลผลติ ส่วนเกินภาคเกษตร แต่เก่งในการดูดเอาส่วนเกนิ ออกไป (ในรูปค่าเช่า ดอกเบี้ย) มูลค่า ค่าเช่าคิดเป็นร้อยละ 50 ของผลผลิต และในเขตอุดมสมบูรณ์ภาคใต้ค่าเชา่ อาจสูงถึงร้อยละ 90 นอกจากนี้รัฐบาล เจ้าอาณานิคมยังเก็บภาษีข้าวจากชาวนาทศวรรษ 2470 ร้อยละ40 ของผลผลิตถูกส่งออกขายนอกจากนี้ยังเก็บ ภาษีรายไดข้ องชาวนา ดังนั้น ช่วงพ.ศ. 2453-2483 ผลผลิตเกษตรเพิ่มร้อยละ 74 ข้าวที่บริโภคเฉลี่ยต่อคนลดลง นอกจากภาค เกษตรจะถูกดดู สว่ นเกนิ ออกไปในรูปของค่าเช่า ทำให้ชาวนายากจนแล้ว ในภาคเมืองคนจนเมืองก็เกิดข้ึน ข้อมูลท่ี มีแสดงว่าช่วง พ.ศ.2453-2483 รายได้ของคนงานในเมืองโดยเฉลี่ยลดลงร้อยละ 33 รัฐบาลญี่ปุ่นที่ครอบครอง เกาหลอี ยู่ ไม่ส่งเสริมการลงทนุ ของเกาหลี และสนับสนนุ ให้ชาวญีป่ นุ่ ได้เข้ามาครอบงำธรุ กิจทุกสาขา

7 การพัฒนาอุตสาหกรรมของเกาหลี เกี่ยวโยงกับการค้ากับญี่ปุ่นสูงมาก ทำให้มีลักษณะเศรษฐกิจเปิด กล่าวคือสัดส่วนการค้า สินค้าส่งออก-นำเข้า สูงถึงร้อยละ 50 ของ GDP การตกเป็นอาณานิคม ทำให้เกาหลีมี ความรู้สึกชาตินิยมสูงคือแนวคิดชาตินิยมสะสมมาตั้งแต่ช่วงตกเป็นอาณานิคม เกาหลีเป็นชนชาติที่ได้มี ประวัติศาสตร์และความเป็นชาติเกาหลีมาก่อนแล้วมากกว่า 2,000 ปี มีภาษาที่แตกต่างจากจีนและญี่ปุ่น และ ลักษณะประชากรคล้ายคลึงกันมาก มีชนกลุ่มน้อยไม่มาก คือผู้คนส่วนใหญ่เป็นชนชาวเกาหลี ดังนั้นเมื่อถูก ครอบครองโดยญี่ปุ่น จึงทำให้เกิดความรู้สึกต่อต้าน และมีความชาตินิยมสูง โดยสรุปผลกระทบของการตกเป็น อาณานิคม มีท้งั บวกและลบ 1. แม้จะถูกข่มเหงเอาเปรียบจนทำให้แนวคิดชาตินิยมรุนแรงแต่ช่วงอาณานิคมเกิดการพัฒนาอุตสาหกรรม การ พัฒนาเมอื ง และการขยายตวั ของการคา้ ระหวา่ งประเทศ 2. กล่าวกันว่าญี่ปุ่นได้สร้างรากฐานทางด้าน ความรู้สึกชาตินิยม การยกเลิกระบบกษัตริย์การพัฒนาอุตสากรรม เมือง การค้า นำไปสู่ประสบการณ์ในการทำงานแบบสังคมอุตสาหกรรม สิ่งเหล่านี้ถือเป็นรากฐานที่มีส่วนผลักดนั ใหค้ วามพยายามพัฒนาอุตสาหกรรมเกิดข้ึนได้รวดเร็ว เมื่อเกาหลีพัฒนาในช่วงหลงั สงครามโลกคร้ังทสี่ อง สงคราม เกาหลีและผลกระทบ (พ.ศ. 2489-2503) หลงั จากที่ญีป่ นุ่ ตอ้ งปลดปล่อยเกาหลีเพราะเกิดสงครามโลกครั้งทีส่ อง ก็ เกิดสงครามกลางเมืองขึ้น ทำให้เกาหลีต้องแบ่งแยกประเทศออกเป็นเหนือและใต้ เกาหลีเหนือเป็นคอมมิวนิสต์ เนื่องจากสนิทชิดชอบกับกลุ่มประเทศคอมมิวนิสต์ เกาหลีใต้อยู่ภายใต้อิทธิพลของสหรัฐฯ เราจะวิเคราะห์เฉพาะ เกาหลีใต้ จะเห็นว่าหลังสงครามเกาหลี เกาหลีใต้อยู่ภายใต้การช่วยเหลือของสหรัฐฯได้พัฒนาอุตสาหกรรมอย่าง รวดเรว็

8 บรรณานกุ รม “ประเทศเกาหลีใต้” เขา้ ถึงไดจ้ าก : http://www.2by4travel.com/home/Data- travel/korea/khxmul-prathes-keahliti สบื ค้นเมื่อวันที่ 15 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 “ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศเกาหลีใต้” เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : https://sites.google.com/site/pratheskeahliti/rabb-sersthkic สบื คน้ เมอื่ วันท่ี 15 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 “ประวตั ศิ าสตรก์ ารพฒั นาอุตสาหกรรมเกาหลีใต้” เขา้ ถงึ ไดจ้ าก : https://sites.google.com/site/pratheskeahliti/rabb-sersthkic สืบคน้ เม่ือวันท่ี 15 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2563 “ผลกระทบของการตกเปน็ อาณานิคม มีทงั้ สว่ นดีและส่วนเสีย” เข้าถึงไดจ้ าก : https://sites.google.com/site/pratheskeahliti/rabb-sersthkic สืบคน้ เม่อื วันที่ 15 กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. 2563