system os 3

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ໃ ໃ໇ ຘກາຘເ຦ຘີ໇ ຢະນນົ ເຝໆ ຦ເ າະ ົ ໆໄພຢ໊ ທໆ ຄີ ຢດັ ເຕຖີ ດັ ໄບ ຦ ໋ຟ໇ ຘຄຣຘ ະຠໆ າກ ຘຘັ໇ ໄດເມກທ໋ມີ ະຖກ ຄຘົ໇ ລາ ແຢະຢະນນົ ະເກນັ R ເຝໆ ຦ ນີ໇ ຦ກຕ໋າແ ໆ ຖດັ ໄບທໆ ີ ຕ຦໇ ຦ໆ າຘ ໂດ ທໆ ຣົ ໄບໄພຢທ໊ ໆ ຖີ ກ຦ໆ າຘ ລ ຘ ຢະນນົ ຤ໆ ຣຘໃລ ໆ ຟກັ ະເກນັ ຕຣົ ີ໇ ໄຣ໇ ຝ ຕຣົ ດ ຣທໆ ໃີ ທ໇ ັ ຦ໆ າຘ ແຢະ ຘໄດເ໇ ຦ຘີ໇ ຣໆ າ ຕຣົ ີ໇ ຕ໋າແ ໆ ໄພຢບ໊ ະ ນຘັ ເຝໆ ຦ບະ ດັ ເຘ຦໇ ທໆ ີ ແຢະຢດຄຣາຟ ໋າ໇ ຦໇ ຘ ຦ ຢະນນົ 2.2.4. ກາຘ າ໇ ຕາ໋ ແ ໆ ຝາ ໃຘໄພຢ(໊ Repositioning a File ) ເຢໆ ຟີ າກກາຘຄຘົ໇ ລາໄດເມກທ໋ມທີ ໆ ຕີ ຦໇ ກາຘ ແຢະກາ໋ ດົ ຄໆ າໃລຕ໇ ຣົ ຕີ໇ ໋າແ ໆ ບະ ນຘັ ກາຘ າ໇ ຕາ໋ ແ ໆ ຝາ ໃຘໄພຢນ໊ ໆ ໋ າ໋ ເບັຘຕ຦໇ ກໆ ຣ ຦໇ ກນັ ິ ໅ ແຢະກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ໄພຢແ໊ ນນຘເີ໇ ຦ຘີ໇ ຣໆ າ ກາຘຄຘົ໇ ລາ ຟ໋໇ ຘ 2.2.5. ກາຘຢນຶ ໄພຢ(໊ Deleting a File ) ເຢໆ ຟີ າກກາຘຄາົ໇ ລາໄດເມກທມ໋ ທີ ໆ ຟີ ີ ໆ ໄພຢທ໊ ໆ ີ ະຢນຶ ເຟໆ ຦ຝນົ ແຢຣ໇ ະບົດບໆ ຦ ໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ໃລລ໇ ຣໆ າ ແຢະຢນົ ໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ໃຘໄດເມກທ໋ມີ 2.2.6. ກາຘຕດັ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘໃລ຤໇ ຘັ໇ ຢົ Truncating a File ) ເຟໆ ຦ປໃ໇ ຕ໇ ຦໇ ກາຘໃລໄ໇ ພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘຟຢີ ກັ ຤ະຘະຄເກໆ າົ ແຕໆ ຕ຦໇ ກາຘຢນຶ ເຘ຦໇ ໃຘ ຦ ໄພຢ໊ ໋໇ ຟຘ ແທຘທໆ ີ ະຢນຶ ແຢະ຤າ໇ ໃ ໆ ເວາົ ຤າຟາດໃ ພ໇ ັ ເ ຘີ ຘເີ໇ ຝໆ ຦ໃລຄ໇ ຘຢກັ ຤ະຘະຕໆ າ ໅ ັ ຄົ ຠໆ ຘ຦ກ າກທັ ໋ຘ໇ ແີ໇ ຢຣ໇ ັ ຟກີ າຘເວດັ ຣ ກຠໆ າ ຦ໆ ຘ຦ກີ ເ ໆ ຘັ ກາຘຕໆ ໋ທາ໇ ກາຘບໆ ຘ ໆ R ກາຘ຤າ໋ ເຘາົ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ເບັຘຕຘົ໇ ໃຘກາຘທໆ ີ ະແກໄ໇ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ະຕ຦໇ ຟກີ າຘເບີດ ແຢະບິດໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ເ ໆ ິ ໋ຟ໇ ຘ ໆ າຣ຤າຘ ທໆ ກີ ໆ ຣ ຦໇ ກນັ ກາຘ ເບີດໄພຢ໊ ຟ໋໇ ຘ ະຟດີ ໆ ັ ຘີ໇ 1. ຕຣົ ໄີ໇ ພຢ໊ File Pointer ) ຢະນນົ ທໆ ນີ ໆ ໋ຟໄີ ຢ ະລໆ າ າກ ຦ນ ຦ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ທໆ ເີ ບັຘ຤ໆ ຣຘ ໆ ຶ ຦ ຄ໋າ຤ໆ ັ ເ຦ຘີ໇ ຢະນນົ R ແຢະ ຢະນນົ ຕ຦໇ ຕາຟວ຦ ຕ໋າແ ໆ ທໆ ຦ີ ໆ າຘ ລ ຘເບັຘຄັ໇ ຤ດທາ໇ 2. ກາຘຘນັ ກາຘເບີດໄພຢ໊ File Open Count ) ເຟໆ ຦ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘຖກບິດ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘຕ຦໇ ໃ ໇ ໆ ຦ ຦ ຕາຕະຢາ ເບີດໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ຦ກີ ຄັ໇ ລນໆ ໋ກໆ ໋ໃ ເ໇ ຘ຦໇ ທໆ ລີ ຣໆ າ ໃຘຕາຕະຢາ ເຝາະ ະນຣຘກາຘລາ ໅ ະນຣຘກາຘ຦າດ ະເບີດໄພຢ໊ ຢະນນົ ຕ຦໇ ຢ໋ໃລໄ໇ ພຢ຤໊ ດທາ໇ ບິດ ກໆ ຦ຘ ະຢນຶ ໆ ຦ ໃຘຕາ ຕະຢາ ເບີດໄພຢ຤໊ ດທາ໇ ຢະນນົ ໆ ິ ະຢນຶ ໆ ຦ E ໄດ໇ 3. ຕາ໋ ແ ໆ ຦ ໄພຢໃ໊ ຘດ຤ິ (໊ Disk Location of the File ) ກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ຤ໆ ຣຘໃລ ໆ ຕ຦໇ ກາຘ ະໃລຢ໇ ະນນົ ບັນບ ໋ຟ໇ ຘຝາ ໃຘໄພຢທ໊ ໆ ີ າ໋ ເບັຘ ຤໋າຢນັ ນໆ ົ ນ຦ກຕ໋າແ ໆ ຦ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘໃຘດ຤ິ ໊ ະຖກເກນັ ໄຣໃ໇ ຘ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ເຝໆ ຦ລກີ ຢ໇ ທໆ ີ ະ ຕ຦໇ ຦ໆ າຘ າກດ຤ິ ຤໊ ໋າວນັ ກາຘເວດັ ຣ ກແຕໆ ຢະຄັ໇ 48

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 3. ະຘດິ ຦ ໄພຢ(໊ File Type ) ໃຘກາຘ຤າ໇ ໆໄພຢໃ໊ ຘບະ ນຘັ ະຟກີ າຘກາ໋ ດົ ໆ ໄພຢໂ໊ ດ ຟ຤ີ ໆ ຣຘບະກ຦ນ ຤ໆ ຣຘຄ ຤ໆ ຣຘ ໆ ແຢະ຤ໆ ຣຘຘາຟ ຤ະກຘ ໂດ ຤ໆ ຣຘ ໆ ະເບັຘຝາ຤າ຦ັ ກດິ ລຝາ຤າໃດ ໆ ຶ ທໆ ຢີ ະນນົ ບະຕິ ນດັ ກາຘເ າົ໇ ໃ ໃຘຢະນນົ ະ຦າຘ າດໃລຕ໇ ັ໇ ໆໄດນ໇ ໆ ໋ເກຘີ ຕຣົ ຦ກັ ຤຦ຘ ແຕໆ ໃຘຣຘິ ໂດ ຤າຟາດກາ໋ ດົ ຄຣາຟ າຣ ຦ ໆ ໄດລ໇ າ ກໆ ຣາ ຤ໆ ຣຘຘາຟ຤ະກຘ ະເບັຘ຤ໆ ຣຘ ນ຦ກ ະຘດິ ຦ ໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ໅ ໂດ ທໆ ຣົ ໄບ ະຟຄີ ຣາຟ າຣຠໆ ຢະລຣໆ າ ເຖິ ຕຣົ ຦ກັ ຤຦ຘ ແຕໆ ຦າດຟນີ າ ະຘດິ ທໆ ຟີ ຄີ ຣາຟ າຣ ລ ໃຘກາຘຕັ໇ ໆ ໄພຢເ໊ ວາົ ະ ຘ຤ໆ ຣຘ ຦ ໆ ແຢະຘາຟ ຤ະກຘ ຕໆ ໋ກຘັ ໂດ ຟເີ ຄໆ ຦ າ ຅າໄ ເບັຘຕຣົ ຘັ໇ ະຘດິ ໄພຢ໊ ຢກັ ຤ະຘະຘາຟ຤ະກຘ າ໇ ທໆ ີ Executable Exe, Com, Bin ບະຟຣຘປຘົ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຝາ຤າເຄໆ ຦ Object Obj, O ເວດັ າ໇ ທໆ ຄີ ຦ຟໄຝຢ໊ ລເບັຘຝາ຤າເຄໆ ຦ Source Code C, P, Pas, 177, ເບັຘ ຦ ຝາ຤າຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ Asm, A Batch Bat, Sh ເບັຘ ດຄາ໋ ຤ໆ ັ Text Txt, Doc ໋ຟ໇ ຘທໆ ເີ ບັຘ ຄ໋໇ ຣາຟ Word Processor Wp, Tex, Rrt ວນແນນ ຦ ກາຘບະຟຣຘປຘົ ໋ຄ໇ ຣາຟ Library Print or View Lib, A ຟ໋໇ ຘທໆ ກີ ໆ ຣກນັ ລ Routine Archive Ps, Dvi, Gif, Jpg Arc, Zip, Rar ເກນັ ໋ຟ໇ ຘເບັຘຢະລດັ ລເຢກຖາຘ ໄພຢທ໊ ໆ ໄີ ດປ໇ ໆ າຘກາຘນນີ ຦ດັ ໋ຟ໇ ຘໄຣ໇ 3.1 ໂຄ ຤າ໇ ຦ ໄພຢ(໊ File Structure ) ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘຕ຦໇ ຟໂີ ຄ ຤າ໇ ທໆ ຢີ ະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘເ າົ໇ ໃ ໄດເ໇ ໆ ຘັ ໃຘຢະນນົ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ຦ ະເບັຘກາຘ ຢ ຘຢ໋າດນັ ຦ ນດິ ເທໆ ຦ຢະ ນດິ ຣທິ ຘີ ຟີ໇ ຢີ ະນນົ ທໆ ຤ີ ະ ນັ ຤ະ ຘ ຦໇ ຤ໆ ຣຘລາ ແຢຣ໇ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘທໆ ຤ີ າ໇ ຘ໇ ໂດ ໂບມແກມຟ຤໋າເຢດັ ວນຕໆ າ ໅ ະຟກີ າຘໃ຤ໆ ຢະ ລດັ ຦ ຕຣົ ເ຦ ຢົ ໄບຘ໋າ ແຕໆ ຠໆ າ ຦໇ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ ະ ຕ຦໇ ວ໇ ກັ ໂຄ ຤າ໇ ຦ ໄພຢ໊ ໋໇ ຟຘແນນ Ex ເຝໆ ຦ທໆ ີ ະ຤າຟາດບະຟຣຘປຘົ ໄດ໇ 3.2 ຣທິ ເີ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ(໊ Access Method ) 3.2.1 ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ຟ໋໇ ຘແນນຢ ຘຢາ໋ ດນັ Sequential Access ) ໃຘກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘແນນຢ ຘຢ໋າດນັ ເບັຘຣທິ ກີ າຘທໆ ທີ ໋າຟະດາທໆ ຤ີ ດ ເ ໆ ຘັ ຕຣົ ແກໄ໇ E ແຢະ ຄ຦ຟໄຝຢເ໊ ຢີ ະຟກີ າຘເ າົ໇ ເຖິ ຟ໋໇ ຘແນນຘີ໇ 49

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ກາຘເວດັ ຣ ກໃຘໄພຢແ໊ ນນຘຄີ໇ ກາຘ຦ໆ າຘ ແຢະກາຘ ຘ ກາຘ຦ໆ າຘ ະ຦ໆ າຘ຤ໆ ຣຘຖັດ ໄບ ຦ ໄພຢ໊ ແຢະ ບໆ ຘຄໆ າຕຣົ ໄີ໇ ພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘໂດ ຦ດັ ຕະໂຘຟດັ ຕາຟຕ໋າແ ໆ ຦ ຄກຘັ ກນັ ກາຘ ຘແນນຕໆ ໋ທາ໇ ໋ຟ໇ ຘ ແຕໆ ຢະໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ຤າຟາດກນັ ໄບເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ໃ ໆ ແຢະນາ ຢະນນົ ໂບມແກມຟ຦າດ຤າຟາດ າ໇ ຟໄບ າ໇ າ໇ ລ າ໇ ລັ ຤໋າຢນັ ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘແນນຢ ຘຢ໋າດນັ ເບັຘຝຘ໇ ຖາຘກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ເທບແຟໆ ເລກັ ວນທີ ຤ະແດ ໄພຢ໊ ຟ໋ ໇ ຘທໆຟີ ກີ າຘເ າົ ໇ ເຖິ ຟ໋ ໇ ຘແນນຢ ຘຢາ໋ ດນັ 4. ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ຟ໋໇ ຘໂດ ກົ Direct Access ) ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘໂດ ກົ ( Direct Access ) ລກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘແນນ຤າ ຝຘັ Relation Access) ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘຖກ຤າ໇ ຘ໇ ເບັຘ R ທໆ ຟີ ຄີ ຣາຟ າຣຄົ ທໆ ີ ເ ໆ ິ ຦າຘ າດໃລໂ໇ ບມແກມຟ຦ໆ າຘ ແຢະ ຘ ໋ຟ໇ ຘໄດຠ໇ ໆ າ ຣໆ ຦ ໄຣໂດ ນໆ ໋ຟຢີ ໋າດນັ ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘໂດ ກົ ເບັຘຝຘ໇ ຖາຘ ຦ ດ຤ິ .໊ 4.ໂຄ ຤າ໇ ຦ ໄດເມກທມ໋ ີ Directory Structure ) ໄດເມກທ໋ຢບີ ນເ ຦ຘລ຦໇ ໆ ຦ ໃຘດ຤ິ ທ໊ ໆ ຖີ ກ຤າ໇ ຘ໇ ຟາ຤໋າຢນັ ເກນັ ໋ຟ໇ ຘ ໂດ ໃຘດ຤ິ ໊ ຤າຟາດຟໄີ ດເມກ ທ໋ມີໄດນ໇ ໆ ໋ ໋າກດັ ແຢະ຤າຟາດ຤າ໇ ໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ໅ໄດນ໇ ໆ ໋ ໋າກດັ ຦ກີ ຝ ແຕໆ ໃຘຝາຕເີ ຘີ ດ ຣກຘັ ຕ຦໇ ນໆ ໋ໃລຟ໇ ໄີ ດ ເມກທມ໋ ີ ໆ ຄກຘັ ກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ໄດເມກທ໋ມຟີ ດີ ໆ ັ ຘີ໇  ຄຘົ໇ ລາໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ Search for a file ) : ເວາົ ຦າດຕ຦໇ ກາຘລາໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘທໆ ີກົ ກນັ ທໆ ເີ ວາົ ຕ຦໇ ກາຘ  ຤າ໇ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ Create a file ) : ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘໃ ໆ າເບັຘຕ຦໇ ຤າ໇ ແຢະເຝໆ ຟີ ເ າົ໇ ໄບໃຘໄດເມກ ທມ໋ ີ  ຢນຶ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ Delete a file) : ເຟໆ ຦ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘນໆ ໋ຟີຄຣາຟ ໋າເບັຘແຢຣ໇ ເວົາ ຕ຦໇ ຢຶນຟັຘ ຦຦ກ າກໄດເມກທມ໋ ີ 50

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ  ຤ະແດ ໄດເມກທມ໋ ີ List a Directory ) : ເວາົ ຕ຦໇ ຤າຟາດ຤ະແດ ໆ ໄພຢ໊ ໋໇ ຟຘໃຘໄດເມກ ທ໋ມີ ແຢະ ເຘ຦໇ ໃຘ ຦ ໄດເມກທມ໋ ຤ີ າ໋ ຢນັ ແຕໆ ຢະໄພຢໃ໊ ຘຢາ ກາຘ  ບໆ ຘ ໆໄພຢ໊ ຟ໋໇ ຘ Rename a file ) : ເຝາະ ໆ ໄພຢເ໊ ບັຘຕົຣແທຘ ຦ ເຘ຦໇ ໃຘ ທໆ ີຠໆ ໃຘໄພຢ໊ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ໆ ະຕ຦໇ ບໆ ຘເຟໆ ຦ເຘ຦໇ ໃຘ ຦ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘບໆ ຘໄບ  ກາຘ າ໇ ຟຢະນນົ ໄພຢ໊ ຟ໋໇ ຘ Traverse the file System ) : ເ ບັ ຘ ກ າ ຘ ໇າ ລ ກ ຦ ນ ບໆ ີ ໋ຟ໇ ຘໄບໄຣໃ໇ ຘ຦ບະກ຦ຘ ະຘດິ ຦ໆ ຘເ ໆ ຘັ ກາຘນຘັ ທກຶ ໋ຟ໇ ຘ າກ ດ຤ິ ຢ໊ ົ ໄບໃຘແປໆ ຘ ດີ ີ ເຝໆ ຦ໃ ໃ໇ ຘກາຘ຤໋າວ຦ ໋ຟ໇ ຘ 4.1 ະຘດິ ຦ ໄດເມກທມ໋ ີ Directory Type ) ໄດເມກທ໋ມ຤ີ າຟາດແນໆ ຦຦ກເບັຘ ະຘດິ ດໆ ັ ຘີ໇ 4.1.1 ໄດເມກທມ໋ ຢີ ະດນັ ດ ຣ SingleLevel Directory ) ໋ຟ໇ ຘທກຠໆ າ ະຖກເກນັ ໄຣໃ໇ ຘໄດເມກທ໋ມດີ ຣກຘັ ເ ໆ ິ ະເກດີ ນຘັ ລາເຟໆ ຦ຟີ ໋ຟ໇ ຘລາ ຘ໇ ແຢະ ຦າດ ະຟີ ກາຘ ໋າ໇ ກຘັ ລລາກຟປີ ໃ໇ ເ໇ າົ໇ ຟາໃ ຣ໇ ກລາ ກໆ ຣາ 1 ຄຘົ ຦າດເວດັ ໃລ໇ ກາຘເວດັ ຣ ກປດິ ຝາດໄດ໇ Directory data mail test record seuth cont a Files ວນທີ ໄດເມກທມ໋ ຢີ ະດນັ ດ ຣ 4.1.2 ໄດເມກທມ໋ ີ ຢະດນັ TwoLevel Directory ) ເບັຘກາຘ຤າ໇ ໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ຘ໇ ຟາ ໂດ ຟີ ໋ດ໇ ກີ ໆ ຣາໄດເມກທ໋ມຢີ ະດນັ ດ ຣຄ ຤າຟາດ ຟໄີ ພຢ໊ ໆ ດ ຣກຘັ ໄດ໇ ລາກໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ຠໆ ຄຘົ ຢະໄດເມກທມ໋ ີ ແຢະລາກຟປີ ຟ໇ າໃ ລ໇ າ ຄຘົ ຢະນນົ ະ ດັ ແນໆ ໃລປ໇ ໃ໇ ແ໇ ຕໆ ຢະຄຘົ ເວດັ ຣ ກ ຠໆ ແຕໆ ຤ະເຝາະໃຘແຕໆ ຢະໄດເມກທມ໋ ທີ ໆ ກີ າ໋ ດົ ໃລເ໇ ທໆ າົ ຘຘັ໇ ເວດັ ໃລກ໇ າຘໃ ໇ ຟ໋໇ ຘນໆ ເ໋ ກດີ ກາຘຕ໋າກຘັ Master file User 1 User 2 User3 directory User file data mail test a record cont seuth sfs director y ວນທີ ໂຄ ຤າ໇ ໄດເມກທມ໋ ີ ຢະດນັ 51

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 4.1.3 ໄດເມກທມ໋ ທີ ໆ ຟີ ໂີ ຄ ຤າ໇ ແນນ ໆາໄຟ ໇ TreeStructured Directory ) ເບັຘໂຄ ຤າ໇ ທໆ ຟີ ຢີ ະດນັ ລາ ຢະດນັ ເ ໆ ິ ໃຘແຕໆ ຢະໄດເມກທ໋ມີ ະ຤າຟາດແນໆ ເບັຘໄດ ເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ໅ ໄດ຦໇ ກີ ລາ ໄດເມກທມ໋ ີ ແຢະລາ ຘັ໇ root Spell bin Programs Stat mail dist count Find hex seuth sfs cont prog copy all lsLay lesson spcom printS interN lsos lsnw data VB OS ວນທີ 1 ໂຄ ຤າ໇ ຦ ໄດເມກທມ໋ ແີ ນນ ໆາໄຟ ໇ 5.ໄດເມກທມ໋ ກີ າພແນນນໆ ເ໋ ບັຘຣົ ຦ຘ AcyclicGraph Directory ) າກທໆ ໄີ ດກ໇ ໆ າຣຟາ ກາຘ຤າ໇ ໄດເມກທ໋ມີ ະເບັຘກາຘເ ໆ ຦ຟໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ໅ ຦຦ກຟາ ໂດ ນໆ ໋ຟກີ າຘເ ໆ ຦ຟ ໄບລາໄດເມກທ໋ມີທໆ ຟີ ກີ າຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແຢຣ໇ ແຕໆ ນາ ຄັ໇ ຟຣີ ກທໆ ີ ະຕ຦໇ ເວດັ ລໃ ໇ ໋ຟ໇ ຘວໆ ຣຟກຘັ ໄດ໇ ເວດັ ໃລເ໇ ກດີ ໄດ ເມກທ໋ມທີ ໆ ຟີ ຢີ ກັ ຤ະຘະເບັຘກາພ ດໆ ັ ວນທີ 11 roo dict spell t list all Z count count word list s list rade Z06 ວນທີ 11 ໂຄ ຤າ໇ ຦ ໄດເມກທມ໋ ແີ ນນກມາພນໆເ໋ ບັຘຣົ ຦ຘ 52

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 5.1 ໄດເມກທມ໋ ແີ ນນກມາພທໆ ຣົ ໄບ General Graph Directory ) ຤໋າຢນັ ໄດເມກທ໋ມີກາພແນນນໆ ໋ເບັຘຣົ ຦ຘຘຘັ໇ ກາຘເ ໆ ຦ຟໄດເມກທ໋ມີ ະເບັຘກາຘເ ໆ ຦ຟ ໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ເ າົ໇ ກຘັ ແຕໆ ນໆ ໋ຟກີ າຘເ ໆ ຦ຟໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ກນັ ໄບລາໄດເມກທ໋ມລີ ກັ ແຕໆ ໄດ ເມກທ໋ມີແນນກາພທໆ ຣົ ໄບ ະ຤າຟາດ ເ ໆ ຦ຟກນັ ໄບຟາຢະລຣໆ າ ໄດເມກທມ໋ ີ ໆ ຦ ກນັ ໄດເມກທມ໋ ີ ລກັ root avi alt mnv text mail count book book mail unhex pdl unhex hex avi cout ວນທີ 1 ໂຄ ຤າ໇ ຦ ໄດເມກທມ໋ ແີ ນນກມາພທໆຣົ ໄບ 5.2 ກາຘບ຦໇ ກຘັ ກຘົ ໄກກາຘບ຦໇ ກຘັ ດັ ຕ ຟກາຘຄຣນຄຟກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ໂດ າ໋ ກດັ ະຘດິ ຦ ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘທໆ ຤ີ າຟາດເວດັ ໄດ໇ ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ະ຤າຟາດເວດັ ໄດ໇ ລນໆ ໋ ຘ໇ ຠໆ ກນັ ບັດໃ ລາ ບະກາຘ ໆ ຶ ໃຘຘຘັ໇ ຄ ະຘດິ ຦ ກາຘວ຦໇ ເ໋ າົ໇ ເຖິ ໄພຢ໊ ຟ໋໇ ຘ ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘ ຟດີ ໆ ັ ຘີ໇  Read : ເບັຘກາຘ຦ໆ າຘ ຟ໋໇ ຘ  Write : ຘ ລແກໄ໇ ຟ໋໇ ຘໃຘໄພຢ໊  Execute : ຤ໆ ັ ໃລໄ໇ ພຢ໊ ຟ໋໇ ຘບະຟຣຘປຘົ ລກາຘເວດັ ຣ ກຕາຟທໆ ກີ າ໋ ດົ ໄຣ໇  Append : ເຝໆ ຟີ ໋ຟ໇ ຘຢົ ໃຘໄພຢ໊ ໂດ ເບັຘກາຘເຝໆ ຟີ ໋ຟ໇ ຘຕໆ ໋ທາ໇ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ  Delete : ຢນຶ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘຘຘັ໇  List : ຤ະແດ ໆ ແຢະຄຘຢກັ ຤ະຘະ ຦ ໄພຢ໊ ໃຘກາຘກາຌດ຺ ຤ດິ ທກິ າຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘຘຘັ໇ ລາກເບັຘຢະນນົ ທໆ ໃີ ຣ໇ ກຄຘົ ດ ຣເ ໆ ຘັ ໃຘ ເຄໆ ຦ ຟກັ ນໆ ໋ ຄໆ ຦ ຟກີ າຘກ໋າ ດົ ຤ດິ ທໃິ ຘກາຘໃ ໇ ໋ຟ໇ ຘຝ໋ບາຘໃດ ເຝາະຖຣໆ າຟກີ າຘໃ ຣ໇ ກ ຝ ຄຘົ ດ ຣ ແຕໆ ໃຘກ໋ຢະຘທີ ໆ ເີ ບັຘ 53

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕເີ ໆ ຘັ ເ ເີ ຣີ ຦ ເຣບ ເຝ ະຟກີ າຘເ າົ໇ ຟາດຶ ໋ຟ໇ ຘ ແຢະ ແກໄ໇ ໋ຟ໇ ຘຠໆ ຕະລ຦ດເຣຢາ ແຢະຟປີ ໃ໇ ນ໇ ໋ ຢກິ າຘລາ ຄຘົ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ໆ ິ ຕ຦໇ ຟກີ າຘກ໋າ ດົ ຤ດິ ທໃິ ຘກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘ ໃຘຢະນນົ ະຟກີ າຘ ະກາ໋ ດົ ຤ດິ ທໃິ ຘກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘໄຣ໇ ະຘດິ ຄ R R ແຢະ Ex ແຢະໃຘກາຘເ າົ໇ ຟາໃ ຣ໇ ກຢະນນົ ແນນເບັຘກໆ ຟ ລລາ ຄຘົ ຢະນນົ ຕ຦໇ ຟກີ າຘ ດັ ຢະດນັ ຦ ປເ໇ າົ໇ ຟາໃ ນ໇ ຢ໋ ກິ າຘເຝໆ ຦ າ໋ ກດັ ຤ດິ ໃຘກາຘເ າົ໇ ເຖິ ຟ໋໇ ຘ ເ ໆ ິ ໃຘຢະນນົ ະແນໆ ປໃ໇ ນ໇ ໋ຢກິ າຘ຦຦ກເບັຘ ກໆ ຟຄ  ເ າົ໇ ຦ Owner ): ເບັຘກໆ ຟເ າົ໇ ຦ ໄດເມກທ໋ມີຘຘັ໇ ໅ ຤ໆ ຣຘລາ ະກ໋າ ດົ ຤ດິ ທິ ໃຘກາຘເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘໄດເ໇ ຕຟັ ທໆ ີ  ກໆ ຟ Group ): ເບັຘກໆ ຟປໃ໇ ນ໇ ໋ຢກິ າຘທໆ ຟີ ໄີ ດເມກທ໋ມີ ຦ ຕຣົ ເ຦ ໃຘ ເ ເີ ຣີ ເ ໆ ຘັ ດ ຣກຘັ ແຕໆ ນໆ ໋ແຟໆ ຘເ າົ໇ ຦ ໄດເມກທ໋ມີ ຦ ເວາົ ນາ ຄັ໇ ເວາົ ະໃລ຤໇ ດິ ທໃິ ຘກາຘ ເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘໃຘໄດເມກທ໋ມຕີ ໆ າ ໅ເ ໆ ຘັ ຤າຟາດເ າົ໇ ໄບເນໆ ິ ຟ໋໇ ຘໃຘໄດເມກທ໋ມີ ຦ ຄຘົ ຦ໆ ຘໄດ໇ ກົ ເຣຘັ໇ ເ າົ໇ ຦ ະນໆ ໋຦າຘ າດ ແຕໆ ະນໆ ໋ຟ຤ີ ດິ ໃຘກາຘ ແ ໄ໇ ກ ຟ໋໇ ຘ ຦ ຄຘົ ຦ໆ ຘ  ຄຘົ ຦ໆ ຘ ລ Other ): ເບັຘປໃ໇ ນ໇ ໋ຢກິ າຘທໆ ເີ ບັຘຄຘົ ຘ຦ກທໆ ນີ ໆ ໋ຟີ ໄດເມກທ໋ມີ ເບັຘ ຦ ຕຘົ ເ຦ ປໃ໇ ນ໇ ໋ຢກິ າຘເລໆ າົ ຘຟີ໇ ກັ ະຖກກ໋າ ດົ ຤ດິ ທໄິ ຣຕ໇ ໆ ໋າ຤ດ ຄ຦າດ ະ຦ໆ າຘ ໋ຟ໇ ຘໄດຝ໇ ຠໆ າ ດ ຣ ລ຦າດ ະ ຦ໆ າຘ ແຢະ ບະຟຣຘປຘົ ໄດ໇ ແຕໆ ະນໆ ຦໋ າຘ າດໃລແ໇ ກໄ໇ ໋ຟ໇ ຘ 54

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ນດົ ທີ ຢະນນົ ແ ກຠາ ກາຘບ຦໇ ກຘັ ແຢະຢະນນົ ຄຣາຟບ຦ດໄຝ ( Distributed system, Protection And Security ) 1.ຢະນນົ ແ ກຠາ Distributed system ) ເບັຘລ ັ ເວາົ ຕ຦໇ ຟຢີ ະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ເວາົ ຢ຦ ຟາຄດິ ເນໆ ິ ຣໆ າແຕໆ ກໆ ຦ຘເວາົ ຟເີ ຄໆ ຦ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕເີ ຄໆ ຦ ໆ ຶ ກາຘເວດັ ຣ ກຕໆ າ ໅ແຟໆ ຘຠໆ ໃຘເຄໆ ຦ ດ ຣ ແຕໆ ໃຘ຤໋າຘກັ າຘ ຦ົ ກາຘທໆ ຟີ ກີ າຘເຝໆ ຟີ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕເີ ຄໆ ຦ ທໆ ຤ີ ຦ ເ າົ໇ ຟາ ຄຣາຟຕ຦໇ ກາຘໃ ຘກາຘຘ໋າເ າົ໇ ຟຘ າກເຄໆ ຦ ໆ ຶ ໄບ ັ ຦ກີ ເຄໆ ຦ ໆ ຶ ຄົ ນີ ໆ ໋ຝຘົ໇ ທໆ ຕີ ຦໇ ໃ ແ໇ ປໆ ຘດ຤ິ ແ໊ ກດັ ແຕໆ ໃຘ ບະ ນຘັ ແຟໆ ຘຘິ ຟົ ກຘັ ໃ ໇ ດ຤ິ ດ໊ ມາ ໃຘກາຘແຢກບໆ ຘ ໋ຟ໇ ຘຢະລຣໆ າ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕທີ ັ ຤຦ ເຄໆ ຦ ແຕໆ ຣໆ າຖາ໇ ເບັຘຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ະ຤າຟາດແຢກບໆ ຘ ໋ຟ໇ ຘຢະລຣໆ າ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕໄີ ດ໇ ໆາ ຘ໇ ເຝາະຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ະກະ າ າ໇ ທໆ ີ ກະ າ ກາຘເບັຘ຤ຘນ໋ຢກິ າຘ ແຢະເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ເ າົ໇ ກຘັ ດຣ໇ ດບະ຤ົ ຕໆ າ ໅ ໃຘຟາດຕະຖາຘ TCP/IP ( Transmission Contr ເ ໆ ິ ເບັຘທໆ ີ ຦ຟວນັ ທັ x x ແຢະ ເວດັ ໃລທ໇ ັ ດົ ຤າ ຟາດ຤ໆ ຤າຘເ າົ໇ ໃ ກຘັ ແຢະກໆ ໃ໋ ລເ໇ ກດີ ບະໂລ ດວໆ ຣຟກຘັ ຤ະລນແຢຣ໇ ກາຘຘ໋າເ຦າົ ເຄໆ ຦ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕລີ າ ໅ ເຄໆ ຦ ຟາເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ເ າົ໇ ກຘັ ແຟໆ ຘເຝໆ ຦ຕ຦໇ ກາຘໃລເ໇ ຄໆ ຦ ຄ຦ຟ ຝຣິ ເຕເີ ລໆ າົ ຘຘັ໇ ຤າຟາດທໆ ີ ະ຤ໆ ົ ລແຢກບໆ ຘ ໋ຟ໇ ຘຢະລຣໆ າ ກຘັ ໄດ໇ ແຢະ ັ ຤າຟາດໃ ໇ ນັ ຝະ າກ຦ຘທໆ ຟີ ີ າ໋ ກດັ ວໆ ຣຟ ກຘັ 1.1 ບະໂລ ດ ຦ ຢະນນົ ແ ກຠາ ບະ ນຘັ ໄດຟ໇ ກີ າຘຘາ໋ ເ຦າົ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕຟີ າໃ ໃ໇ ຘ຤໋າຘກັ າຘ ໆ ຣ າຘຕໆ າ ໅ ຠໆ າ ລຣ ລາ ຤ໆ ົ ປຘົ ໃລກ໇ າຘເວດັ ຣ ກເບັຘຢະນນົ ແຢະຝດັ ທະຘາກາຘເວດັ ຣ ກຠໆ າ ຕໆ ໋ເຘໆ ຦ ເ ໆ ິ ແທຘ ທໆ ີ ະໃ ໇ ໆ ຶ ເຄໆ ຦ ຕໆ ໋ ໆ ຶ ຄຘົ ກໆໄ໋ ດຟ໇ ກີ າຘຘ໋າ ເ຦າົ ເຄໆ ຦ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ແຢະ຦ບະກ຦ຘຕໆ າ ໅ ຟາ ເ ໆ ຦ ຕໆ ກ໋ ຘັ ເບັຘຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ທໆ ກີ ໆ ໃ໋ ລເ໇ ກດີ ບະໂລ ດດໆ ັ ຘີ໇  ກາຘແ ມ໊ ນັ ຝະ າກ຦ຘ  ເຝໆ ຟີ ຄຣຣາຟໄຣໃຘກາຘຄ໋າຘຣຘ  ຄຣາຟ າ໇ ເ ໆ ຦ຖ ຦ ຢະນນົ  ກາຘຕດິ ຕໆ ຤໋ ໆ ຤າຘ 1.2 ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ Topology ) ເທກັ ຘກິ ທໆ ເີ ຦ຘີ໇ ຣໆ າ ເບັຘຢກັ ຤ະຘະກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ທາ ຝາ ຘ຦ກຢະລຣໆ າ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕໃີ ຘຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ເຟໆ ຦຦ີ ໃ຤ໆ ລກັ ຣິ າກາຘແຢຣ໇ ຤າຟາດແນໆ ຦຦ກເບັຘ ແນນ ຄ 55

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 1.2.1.ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແນນນ຤ັ Bus Topology ) ຢກັ ຤ະຘະກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແນນຘີ໇ ະເບັຘແນນ຦າຘກຟົ ໂດ ໃ ຤໇ າ ເຄໂນ ເ຤ຘັ໇ ດ ຣຢາກຕໆ ໋ກຘັ ໄບ ເວດັ ໃລໂ໇ ຄ ຤າ໇ ແນນຘຟີ໇ ີ ດ຦ໆ ຦ຘກໆ ໋ຄ ເຟໆ ຦ຄ຦ຟຝຣິ ເຕເີ ຄໆ ຦ ໃດເຄໆ ຦ ໆ ຶ ຟີ ນຘັ ລາ ກໆ ໋ ະເວດັ ໃລເ໇ ຄ຦ ໆ າ ທັ ຢະນນົ ນໆ ໋຤າຟາດຕດິ ຕໆ ໋ກຘັ ໄດ໇ ຤ໆ ຣຘ ໋ດ໇ ີ ຦ ໂຄ ຤າ໇ ແນນຘກີ໇ ໆ ໋ຄນໆ ໋ຕ຦໇ ຟ຦ີ ບະ ກ຦ຘເ ໆ ຘັ ວນັ ລ ຤ຣທິ ໊ ໃ ຤໇ າ ຤ຘັ າຘຝ ເ຤ຘັ໇ ດ ຣກໆ ໋ຝ໋ ແຢຣ໇ ໂຄ ຤າ໇ ແນນຘີ໇ ໆ ິ ເ າະກນັ ເຄດ ໆ າ ະ າດຘ຦໇ ທໆ ຟີ ີ າ໋ ຘຣຘ ເຄໆ ຦ ນໆ ໋ ລາ ແຢະໃຘບະ ນຘັ ນໆ ໋ຘິ ຟົ ໃ ກ໇ ຘັ ແຢຣ໇ ເຘໆ ຦ າກນໆ ໄ໋ ດຟ໇ ກີ າຘຝດັ ທະຘາ຦ຘັ ໃດເຝໆ ຟີ ເຕຟີ ເຢີ ຄຣາຟໄຣກໆ ໋ ຟຝີ 1 ເທໆ າົ ຘຘັ໇ ວນທີ 1 ກາຘເ ໆ຦ຟຕໆແ໋ ນນນ຤ັ 1.2.2.ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ແ໋ ນນດາຣ Star Topology ) ຢກັ ຤ະຘະ ຦ ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແນນດາຣຘີ໇ າ໋ ເບັຘຕ຦໇ ຟ຦ີ ບະກ຦ຘເ ໆ ຘັ ວນັ ລ ຤ຣທິ ໊ ທໆ ເີ ບັຘ຤ຘກາ ເ ໆ ິ ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແນນຘຟີ໇ ບີ ະໂລ ດຄ ຖາ໇ ຟ຤ີ າ ເ຤ຘັ໇ ໃດ ເ຤ຘັ໇ ໆ ຶ ຢດ຦຦ກ ລໃ ນ໇ ໆໄ໋ ດ໇ ກໆ ໋ ະນໆ ໋ຟປີ ຘົ ກະ ທນົ ຕໆ ໋ກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ຢະນນົ ຘ຦ກ າກຘຖີ໇ າ໇ ເວາົ ຠາກເຝໆ ຟີ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕເີ າົ໇ ໃຘເຄ຦ ໆ າ ກໆ ໋຤າຟາດເວດັ ໄດທ໇ ຘັ ທີ ກາຘຕໆ ໋ແນນຘຘີ໇ ິ ຟົ ໃ ກ໇ ຘັ ລາ ໃຘບະ ນຘັ ເຘໆ ຦ າກ຦ ບະກ຦ຘທໆ ໃີ ເ໇ ບັຘ຤ຘກາ ຄວນັ ລ ຤ຣທິ ໊ ຢາ ຄາໄດຖ໇ ກຢົ ໃຘ ະຘະທໆ ບີ ະ຤ດິ ທຝິ ານໄດເ໇ ຝໆ ຟີ ຘ໇ ເຢ຦໇ ໅ ຘົ ໃຘບະ ນຘັ ຟຄີ ຣາຟໄຣ ະ າດ ກິ ກາ ນດິ ແຢຣ໇ ແຢະຟແີ ຘຣໂຘຟ໇ ະເຝໆ ຟີ ຘ໇ ເຢ຦໇ ໅ 56

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ວນທີ ກາຘເ ໆ຦ຟຕໆແ໋ ນນດາຣ 1.2.3.ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ແ໋ ນນຣົ ແລຣຘ Ring Topology ) ເບັຘກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ຄ຦ຟຝຣິ ເຕເີ າົ໇ ດຣ໇ ກຘັ ໂດ ນໆ ໋ຟີ ດເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ແຢະ ດ຤ຘີ໇ ຤ດ ກາຘ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘ ະ ເບັຘແນນ ທດິ ທາ ດ ຣ ເ ໆ ິ ຖາ໇ ຤ໆ ົ ໄບແຢຣ໇ ນໆ ໋ກົ ກນັ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕວີ ນັ ຕາຟທໆ ເີ ຄໆ ຦ ຕຘົ໇ ທາ ກ໋າ ດົ ຟາກໆ ໋ ະ ຟກີ າຘ຤ໆ ົ ໄບລາເຄໆ ຦ ຖດັ ໄບ ຘົ ກຣໆ າ ະເຖິ ບາ ທາ ຄກົ ກນັ ເຄໆ ຦ ໃດເຄໆ ຦ ຘຘັ໇ ກໆ ໋ ະວນັ ແຢະນໆ ໋຤ໆ ົ ຕໆ ໋ ດ຦ໆ ຦ຘ ຦ ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ ແນນ ຘກີ໇ ໆ ໋ ະຄາ໇ ກນັ ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ແ໋ ນນນ຤ັ ວນທີ ກາຘເ ໆ຦ຟຕໆແ໋ ນນຣົ ແລຣຘ 57

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 1.2.4.ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແນນບະ຤ຟົ Hybird Topology ) ຄ຦ຟຝຣິ ເຕທີ ກເຄໆ ຦ ໃຘເຄ຦ ໆ າ ະຕໆ ໋ເ າົ໇ ກຘັ ດົ ດຣ໇ ຤າຘ຤ຘັ າຘໃຘກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ ຣທິ ຘີ ີ໇ ະ ເບັຘກາຘ ຤໋າວ຦ ເ຤ຘັ໇ ທາ ເດຘີ ຦ ໋ຟ໇ ຘໄດເ໇ ບັຘຠໆ າ ດີ ແຢະເບັຘຢະນນົ ທໆ ີຟຄີ ຣາຟ ເ ໆ ຦ຖ຤ ແຕໆ ນໆ ໋ ຄໆ ຦ ຘິ ຟົ ໃ ເ໇ ຝາະຣໆ າ ຟກີ າຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ລາ ດ າ໋ ເບັຘຕ຦໇ ໃ ຤໇ າ ຤ຘັ າຘ ເບັຘ ະຘຣຘລຣ ລາ ແຕໆ ເຘໆ ຦ າກ ດດີ ຦ ກາຘເ ໆ ຦ຟ ຕໆ ໋ແນນຘຄີ໇ ກາຘຟເີ ຤ຘັ໇ ທາ ຤໋າວ຦ ໋ຟ໇ ຘ ໆ ິ ໄດຟ໇ ີ ກາຘບະລ ກ ໃ ກ໇ າຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ແນນເຟ ນາ ຤ໆ ຣຘ ກາຘເ ໆ ຦ຟ ຕໆ ໋ແນນເຟ ນໆ ໋ ຤ຟົ ນຘ ຄ ະເ ໆ ຦ຟຕໆ ຢ໋ ິ ຄ໊ Link ທໆ ີ າເບັຘ ລ຤າຄຘັ ເທໆ າົ ຘຘັ໇ ວນທີ ກາຘເ ໆ຦ຟຕໆແ໋ ນນບະ຤ຟົ 1.2.5.ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ແ໋ ນນນໆ ຟ໋ ຤ີ າ Wireless Network ) ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ທັ ດົ ທໆ ໄີ ດກ໇ ໆ າຣປໆ າຘຟາຘຘັ໇ ຢຣ໇ ຘແຢຣ໇ ແຕໆ ເບັຘເຄ຦ ໆ າ ແນນໃ ຤໇ າ ແຕໆ ເຘໆ ຦ າກບະ ນຘັ ຘໄີ໇ ດຟ໇ ເີ ທກັ ໂຘໂຢ ເີ ຄ຦ ໆ າ ແນນໃ ໆ ເກດີ ຘ໇ ຟາເ ໆ ິ ເ຦ຘີ໇ ຣໆ າ ເຄ຦ ໆ າ ແນນນໆ ໋ ຟ຤ີ າ ເຄໆ ຦ ໆ າ ແນນຘີ໇ ະໃ ຄ໇ ຘ໇ ຣທິ ະ ໃຘກາຘວນັ ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘ ໆ ິ ເວດັ ໃລ໇ ແຕກ ຕໆ າ ກນັ ແນນ຦ໆ ຘ໅ ແຢະໂຄ ຤າ໇ ແນນຘໄີ໇ ດແ໇ ນໆ ເບັຘ ແນນຄ Peerto ແຢະ ວນທີ ກາຘເ ໆ຦ຟຕໆແ໋ ນນນໆຟ໋ ຤ີ າ 58

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 1.3 ະຘດິ ຦ ເຄ຦ ໆ າ Network Type ) ແນໆ ຦຦ກເບັຘ ບະເຝດຄ ເຄ຦ ໆ າ ທໆ ຝີ ິ າຢະຘາ າກໄຢ ະລໆ າ 1.3.1. ແຢຘ ເຄ຦ ໆ າ ໄຢ ະໃກທ໇ ໆ ໃີ ກ໇ ຘັ ຠໆ ໃຘນ໋ຢເິ ຣຘນໆ ໋ກຣ໇ າ ບາຘໃດ ຟກັ ຝນົ ເລຘັ ໃຘ຤໋າຘກັ າຘ຦ົ ກາຘ ດ ຣກຘັ ໂດ ຤ໆ ຣຘໃລ ໆ ຢກັ ຤ະຘະ ຦ ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ເຄ຦ ໆ າ ແຢຘ ະຠໆ ໃຘເຘ຦໇ ທໆ ໃີ ກ໅໇ ກຘັ ເ ໆ ຘັ ຠໆ ໃຘລ຦໇ ດ ຣກຘັ ໃຘ຦າຄາຘດ ຣກຘັ ລຕກຶ ດ ຣກຘັ ເບັຘຕຘົ໇ ວນທີ ຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ແຢຘ LAN ) 1.3.2. ແຣຘ ເບັຘເຄ຦ ໆ າ ທໆ ຟີ ີ ະ າດໃລ ໆ ໂດ ກາຘຢຣຟເຄ຦ ໆ າ ແຢຘ ຟາເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ເ າົ໇ ດຣ໇ ກຘັ ເບັຘ ເຄ຦ ໆ າ ດ ຣ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ເຄ຦ ໆ າ ບະເຝດຘີ໇ ໆ ິ ໄດຄ໇ ຣນຄຟນ໋ຢເິ ຣຘກຣ໇ າ ເ ໆ ັຘ ໃຘ ເຟ຦ ດ ຣກຘັ ລແ ຣ ດ ຣກຘັ ເບັຘຕຘົ໇ ນາ ຄັ໇ ຄຣນຄຟໄບທໆ ຣົ ບະເທດ ລທໆ ຣົ ໂຢກເ ໆ ຘັ ຦ຘິ ເຕເີ ຘດັ ກໆ ໋ ດັ ຣໆ າເບັຘເຄ຦ ໆ າ ແຣຘ ບະເຝດ ໆ ຶ ວນທີ ຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ແຣຘ 59

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 1.4 ຦ເີ ທເີ ຘດັ Ethernet ) ຦ ຢະນນົ ແຢຘ ະຘດິ ໆ ຶ ທໆ ຝີ ດັ ທະຘາໂດ ແຢະ ຕັ໇ ແຕໆ ບີ ຄ ຤ 1 ເບັຘໄບ ຦ເີ ທເີ ຘດັ ຄ ໆ ຣທິ ກີ າຘ ໆ ຤າຘ ລຢະນ ນຣທິ ກີ າຘ xE ຕາຟຟາດຕະຖາຘ EEE ໃຘ ໆ ຣ ທ໋າ຦ດິ ຦ເີ ທເີ ຘດັ ຟຄີ ຣາຟ ໄຣຝ 1 ແຕໆ ບະ ນຘັ ໄດຝ໇ ດັ ທະຘາ ຟາເບັຘ E ທໆ ຟີ ຄີ ຣາຟໄຣ 1 ແຢະ E ເ ໆ ິ ຟຄີ ຣາຟໄຣ 1 Mbps ຦ເີ ທເີ ຘດັ ໃ ເ໇ ທກັ ຘກິ ວນັ ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘ າ ເຖິ ກາຘວນັ ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘທໆ ເີ ວດັ ໄດຄ໇ ັ໇ ຢະ 1 ຄຘົ ແຕໆ ະຟກີ າຘກຣດ ຤຦ນຣໆ າ຤າ ຤ຘັ າຘຖກໃ ລ໇ ນໆ ໋ ຖາ໇ ຤າ ຤ຘັ າຘນໆ ໋ລຣໆ າ ກໆ ໋ ະນໆ ຤໋ ໆ ົ ວນັ ລ຤ຣທິ ໊ ຕໆ າ ກໆ ໋ເບັຘ຤ຘກາ ຤໋າຢນັ ເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ຄ຦ຟຝຣິ ເຕລີ າ ໅ ເຄໆ ຦ ເ າົ໇ ດຣ໇ ກຘັ ດຣ໇ ຦ບະກ຦ຘ ຠໆ າ ຄ ຤າ UTP ( Unshielded T ລຣົ R ຤າ໋ ຢນັ ເ າົ໇ ລຣົ ທາ໇ ຦ ຤າ ແຢະ ວນັ ເບັຘ຦ບະກ຦ຘ຤ະໄ ທ໋າ຦ດິ ທໆ ເີ ວດັ ຣ ກແນນ ນມ຦ດແຄ຤ທ ເ ໆ ິ າ ຄຣາຟຣໆ າ ເຟໆ ຦ ເຄໆ ຦ ໆ ຶ ຕ຦໇ ກາຘ຤ໆ ົ ຤ຘັ າຘໄບ຦ກີ ເຄໆ ຦ ໆ ຶ ວນັ ະເວດັ າ໇ ທໆ ຤ີ ໆ ົ ຦຦ກໄບ ໃລເ໇ ກນັ ທກເຄໆ ຦ ເຄໆ ຦ ທໆ ເີ ບັຘປວ໇ ນັ ກໆ ໋ ະວນັ ຟ໋໇ ຘໄບ ຖາ໇ ນໆ ແ໋ ຟໆ ຘກໆ ໋ ະນໆ ວ໋ ນັ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ເຟໆ ຦ ໇ ວນັ ະ າດ 1 ທໆ ຟີ ຄີ ຣາຟໄຣ 1 ຄຣາຟໄຣທໆ ໃີ ກ໇ ໆ ໋ຕ຦໇ ລາຘ 1 ເລ຦ຝ 1 ເຟໆ ຦ໃ ຣ໇ ກ ິ ລາກຟປີ ໃ໇ ຄ໇ ຘົ ໃດຄຘົ ໆ ຶ ໃ ໂ໇ ບມແກມຟ ຄ຦ ດກັ ນັ ທໆ ຤ີ ໆ ົ າກວນັ ເ າົ ກໆ ໋ ະວ໇ ໋ຟ໇ ຘຕໆ າ ໅ທໆ ຠີ ໆ ໃຘເຄ຦ ໆ າ ຘຘັ໇ ທັ ດົ ເ ໆ ຘັ ໋ຄ໇ ຣາຟໃຘ ດົ າ ເຢກນດັ ເຄມດດິ ໆ ປໃ໇ ໇ ລຢະລດັ ປໆ າຘ ຦ ປໃ໇ ໇ ຄຘົ ຦ໆ ຘ໅ ເບັຘຕຘົ໇ ຤໋າຢນັ ວນັ ນາ ລຢຘ໇ ະຟວີ ຤໋າຢນັ ເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ວນັ ຦ກີ ຕຣົ ໆ ຶ ເຝໆ ຦ ະລ າ ໆ ຦ ຤ຘັ າຘ ໂດ ໃ ຤໇ າ ໃຘກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ວນັ ປໆ າຘວ ບົກກະຕິ ແຢຣ໇ ວນັ ແນນ ເກໆ າົ ະເບັຘກາຘເ ໆ ຦ຟ ເຄ຦ ໆ າ ແນນ E 1 ລຟຄີ ຣາຟໄຣ 1 ຘຘັ໇ ເ຦ ຤ຣທິ ໊ ເບັຘ຦ບະກ຦ຘທໆ ຝີ ດັ ທະຘາ ຘ໇ ໂດ ເຢ຦ກ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘເຖິ ປວ໇ ນັ ເທໆ າົ ທໆ ີ າ໋ ເບັຘເທໆ າົ ຘຘັ໇ ໆ ິ ເວດັ ໃລເ໇ ຄ຦ ໆ າ ທໆ ໃີ ຤໇ ຣທິ ຟ໊ ຄີ ຣາຟໄຣ຤ ກໆ ຣາເຄ຦ ໆ າ ທໆ ໃີ ວ໇ ນັ ແຢະ ັ ຟີ ຄຣາຟບ຦ດໄຝ຤ ກໆ ຣາ ຟກີ າຘຝດັ ທະ ຘາ຤ຣທິ ໃ໊ ລເ໇ ວດັ ຣ ກໃຘ ຦ ໄດ໇ 2.ກາຘບ຦໇ ກຘັ ແຢະ ຢະນນົ ຄຣາຟບ຦ດໄຝ Protection And Security ) ກໆ ຣກນັ ກາຘບ຦໇ ກຘັ ແຢະຢະນນົ ຄຣາຟບ຦ດໄຝ ຟລີ າ ບະເດຘັ ທໆ ຤ີ າຟາດ ກົ ຟາເລໆ າົ ຤ໆ ກຘັ ພັ ໄຣມ຤ັ ລ ຤ບາ ແຣມ໊ Spyware ) ກໆ ໋ເບັຘເຢໆ ຦ ທໆ ໃີ ກຕ໇ ຣົ ປໃ໇ ທ໇ ກຄຘົ ກາຘ ຦ກໂບມ ແກມຟບ໇຦ ກຘັ ກາຘວກວາຘ ລກາຘ຤າ໇ ຄຣາຟບ຦ດໄຝໃລກ໇ ນັ ຕຣົ ເ຦ ໆ ິ ເບັຘທຢະ ກດິ ຦ພແຣມ໊ Software ) ະ າດໃລ ໆ ແຢະ າ໇ ຤ຘົ ໃ ຟຄີ ຘົ ຤ໆ ຣຘ ຦໇ ທໆ ວີ ບ໇ ະເຝດ ຦ ໄຣມ຤ັ ແຢະເ າົ໇ ໃ ກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ແຕໆ ຢະບະເຝດ ຢຣຟເຖິ ກາຘກ໋າ ດັ ໄຣມ຤ັ ໃ ໆ ໅ ທໆ ເີ າົ໇ ຟາ 60

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 2.1 ບະຝດ ຦ ໄຣມ຤ັ ຦ີ ໃ຤ໆ ຝດຶ ຕກິ າ໋ ແຢະຢກັ ຤ະຘະກາຘໂ ຟຕີ ຤າຟາດ າ໋ ແຘກໄຣມ຤ັ ຦຦ກເບັຘ ບະເຝດ ດໆ ັ ຘີ໇ 1. Parasitic virus: ເບັຘໄຣມ຤ັ ທໆ ເີ ກໆ າົ ແກໆ ຕດິ ຤ະເຝາະໄພຢທ໊ ໆ ຟີ ຘີ າຟ຤ະກຘ x ແຢະ ຤໋າເຘາົ ຕຣົ ເ຦ ໄບ ັ ໄພຢ຦໊ ໆ ຘ໅ 2. Memory resident virus: ຠໆ ໃຘ R ແຢະແຝໆ ໄບ ັ ໄພຢ຦໊ ໆ ຘຕໆ ໋ໄບ 3. Boot sector virus: ຟກັ ຕດິ າກແປໆ ຘດ຤ິ ໊ ແຢະ຤າຟາດທ໋າຢາ ເ ກັ ເຕີ Sector ) ທາ຦ດິ ຦ ດ຤ິ ໄ໊ ດ໇ 4. Stealth virus: ຟຄີ ຣາຟ຤າຟາດຢນົ ຢກີ າກໂບມແກມຟກຣດ ນັ 5. Polymorphic virus: ບໆ ຘຕຣົ ເ຦ ເຟໆ ຦ທກີ າຘແຝໆ ກະ າ 2.2 ກາຘບ຦໇ ກຘັ Protection ) ຄ຦ຟຝຣິ ເຕຟີ ກີ າຘເວດັ ຣ ກທໆ ີ ນັ ຦໇ ຘເຝໆ ຟີ ຘ໇ ທກຟ ໇ ຄຣາຟ າ໇ ເ ໆ ຦ຖ ໆ ິ ເບັຘລຣົ ໋ທ໇ ໆ ຖີ ກ ກົ ຘ໇ ຟາ ເຣາົ໇ ເຖິ ຠໆ ຤ະເ ີ ໂດ ຤ະເຝາະຢະນນົ ເຟາົ ຕໂິ ບມແກມຟຟໆ ິ ທໆ ຟີ ປີ ເ໇ າົ໇ ໃ ຢ໇ ະນນົ ເບັຘ ໋າຘຣຘ ລຣ ລາ ໆ ິ າ໋ ເບັຘຕ຦໇ ບົກບ຦໇ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕໃີ ລຝ໇ ຘົ໇ າກປທ໇ ໆ ີ ນໆ ໋ບະ຤ົ ດີ ກດົ ກາຘບ໇຦ ກຘັ ຦ ຢະນນົ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕຄີ ກາຘ຤າ໇ ກຘົ ໄກທໆ ນີ ັ ຄນັ ໃລປ໇ ໃ໇ ໇ ນັ ຝະ າກ຦ຘຕ຦໇ ບະ ຕນິ ດັ ຕາຟ ໋ກ໇ າ໋ ດົ ທໆ ໄີ ດ຤໇ າ໇ ໄຣ໇ ເຝໆ ຦ກາຘໃ ໇ ນັ ຝະ າກ຦ຘ ເບັຘໄບຠໆ າ ຖກ ຕ຦໇ ແຢະບ຦໇ ກຘັ ຟ໋໇ ຘ ຦ ປໃ໇ ໃ໇ ລຟ໇ ຄີ ຣາຟບ຦ດໄຝ ດບະ຤ົ ລກັ ຦ ຄຣາຟບ຦ດໄຝທາ ຟ໋໇ ຘຟດີ ໆ ັ ຘີ໇ 1. ກາຘວກັ ຤າຄຣາຟຢນັ Confidentiality ) ຄກາຘວນັ ວ຦ ຣໆ າ ະຟກີ າຘເກນັ ໋ຟ໇ ຘ ໄຣເ໇ ບັຘຄຣາຟ ຢນັ ແຢະ ປທ໇ ໆ ຟີ ຤ີ ດິ ເທໆ າົ ຘຘັ໇ ໆ ິ ະ຤າຟາດເ າົ໇ ເຖິ ໋ຟ໇ ຘໄດ໇ 2. ກາຘວກັ ຤າຄຣາຟ຤ຟົ ນຘ Integrity ) ຄກາຘວນັ ວ຦ ຣໆ າ ໋ຟ໇ ຘ ະນໆ ໋ຖກບໆ ຘແບ ລຖກທ໋າຢາ ນໆ ໋ຣໆ າໂດ ຦ບະຕເິ ລດ ລໂດ ເ ຕະຘາ 3. ຄຣາຟຝ຦໇ ຟໃ ໇ Availability ) ຄກາຘວັນວ຦ ຣໆ າ ໋ຟ໇ ຘ ແຢະກາຘນ໋ຢິກາຘ຤ໆ ຤າຘ ຕໆ າ ໅ຝ຦໇ ຟທໆ ີ ະໃ ໄ໇ ດໃ໇ ຘເຣຢາທໆ ຕີ ຦໇ ກາຘໃ ຣ໇ ກ 4. ກາຘລາ໇ ຟບະຕເິ ຤ດຄຣາຟວນັ ປດິ ຦ນ NonRepudiation ) ຄຣທິ ກີ າຘ຤ໆ ຤າຘ ເ ໆ ິ ປ຤໇ ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘໄດ໇ ວັລັກຖາຘຣໆ າໄດຟ໇ ີກາຘ຤ໆ ົ ແຢຣ໇ ແຢະປວ໇ ັນກໆ ໄ໋ ດວ໇ ັນກາຘຠຘຠັ ຘຣໆ າ ປ຤໇ ໆ ົ ເບັ ຘ ໃປ ດໆ ັ ຘັຘ໇ ທັ ປ຤໇ ໆ ົ ແຢະປວ໇ ນັ ະນໆ ຤໋ າຟາດບະຕເິ ຤ດໄດຣ໇ ໆ ານໆ ໋ຟຄີ ຣາຟກໆ ຣ ຦໇ ກນັ ຟ໋໇ ຘ ດໆ ັ ກໆ າຣໃຘຝາ ລັ 2.3 ຤ະຝານແຣດຢ຦໇ ຟ ຦ ຄຣາຟບ຦ດໄຝ ກາຘວກັ ຤າຄຣາຟບ຦ດໄຝຄ຦າ໇ ກາຘບ຦໇ ກຘັ ນຘັ ລາທັ ດົ ແຕໆ ກາຘບ຦໇ ກຘັ ະ຦າ໇ ເຖິ ກຘົ ໄກ຤ະເຝາະດາ໇ ຘ ຦ ໂບມແກມຟຢະນນົ ທໆ ໃີ ບ໇ ຦໇ ກຘັ ຟ໋໇ ຘ ຤໋າຢນັ ກາຘວກັ ຤າຄຣາຟ ບ຦ດໄຝ ຟບີ ະເດຘັ ຠໆ ດາ໇ ຘຄ 61

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 1. ໄຝຄຟຄາຟ Threat ) ຤ໆ ິ ທໆ ເີ ບັຘໄຝຄຟຄາຟໄດແ໇ ກໆ  ກາຘຘາ໋ ຄຣາຟຢນັ ໄບເບີດເປີ Data confidentiality )  ກາຘບໆ ຘແບ ຟ໋໇ ຘ Data integrity )  ກາຘເວດັ ໃລຠ໇ ດນຢ໋ ກິ າຘ System availability ) 2. ປຟ໇ ີ ດບະ຤ົ ວາ໇ Intruder ) ປທ໇ ໆ ຟີ ີ ດບະ຤ົ ວາ໇ ໄດແ໇ ກໆ  ຝຣກຟຘັ ທດົ ຢ຦  ຝຣກໂ ຢະກາ໋ ຟ໋໇ ຘ  ຝຣກຟກັ ຤຦ນວ຤໇ ຦ດເລຘັ  ຝຣກທໆ ຝີ ະ າ າຟລາຢາ ໄດໃ໇ ລຕ໇ ຘົ ເ຦ ໃຘທາ ປດິ ຤ຘິ ທາ໋ 3. ໋ຟ໇ ຘ຤ຘລາ ໂດ ເລດ຤ດຣໄິ ຤ Accidental data loss ) ຤ໆ ິ ທໆ ເີ ວດັ ໃລ໇ ຟ໋໇ ຘ຤ຘເລ ໂດ ເລດ຤ດຣໄິ ຤ແຟໆ ຘເຘໆ ຦ ຟາ າກ  ບະກດົ ກາຘທາ ທ໋າຟະ າດ  ຄຣາຟປດິ ຝາດ ຦ ຟະຘດ  ວາດແຣມ໊ Hardware ) ລ ຦ພແຣມ໊ Software ) ເວດັ ຣ ກປດິ ຝາດ ເວາົ ຤າຟາດຘາ໋ ເບົາ໇ າ ກາຘບ຦໇ ກຘັ ແຢະເບົາ໇ າ ໃຘກາຘ຤າ໇ ຄຣາຟເ຤ ລາ ຟາບ ນ ທ ນໃລໄ໇ ດເ໇ ລຘັ ດໆ ັ ຕາ ຕະຢາ ຕໆ ໋ໄບຘີ໇ ເບົາ໇ າ ຦ ກາຘບ຦໇ ກຘັ ເບົາ໇ າ ກາຘຄກຄາຟ ລກາຘ຤າ໇ ຄຣາຟເ຤ ລາ ວກັ ຤າຄຣາຟຢນັ ຘາ໋ ຄຣາຟຢນັ ໄບເບີເປີ Data confidentiality ) ວກັ ຤າຄຣາຟ຤ຟົ ນຘ ບໆ ຘແບ ຟ໋໇ ຘ Data integrity ) ຝ຦໇ ຟໃ ຕ໇ ະລ຦ດເຣຢາ ເວດັ ໃລຠ໇ ດນ໋ຢກິ າຘ System availability )  ແ຦ດັ ແຣມ໊ Adware ) ເກດີ າກນ໋ຢ຤ິ ດັ ເບັຘໂບມແກມຟທໆ ຤ີ ະ ນັ ຤ະ ຘກາຘໂຄ຤ະຘາ ຦ ປໃ໇ ໃ໇ ລ຤໇ ະແດ ບ໇າ ໂຄ຤ະ ຕໆ າ ໅ ທໆ ຝີ ະ າ າຟໂຄ຤ະຘາ຤ຘິ ຄາ໇ ຦ ຕຘົ ໆ ິ ໄດຢ໇ ກັ ຕດິ ຕັ໇ ໂບມແກມຟໃຘ ເຄໆ ຦ ຘາ ຦ ຕຘົ ເ຦ ເຝໆ ຦ ຣຘປໃ໇ ໄ໇ ບ ຤໇ ຘິ ຄາ໇ ເລໆ າົ ຘຘັ໇  ຤ບໆ າ ແຣມ(໊ Spyware ) 62

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ເບັຘ ຦ພແຣມທ໊ ໆ ີ ຘ ຘ໇ ຟາເຝໆ ຦຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘ຤ໆ ຣຘນກຄຘົ ຦ ປໃ໇ ໄ໇ ບໃລຄ໇ ຘົ ລ຤ໆ ິ ທໆ ໄີ ດກ໇ ໋າ ດົ ໄຣ໇ ຢກັ ຤ະຘະ ະ ຄາ໇ ກນັ ແຕໆ ຣໆ າ຤ບໆ າ ແຣມຘ໊ ີ໇ ະເບັຘ ບົກ ກະຕແິ ຢຣ໇ ຘຘັ໇ ະເບັຘ ເຄໆ ຦ ຟທໆ ຦ີ ໋າຘຣ ຄຣາຟ຤ະດຣກໃລກ໇ ນັ ປໃ໇ ຦໇ ຘິ ເຕເີ ຘດັ ລ ໂບມແກມຟ ນາ ຠໆ າ ເ ໆ ຘັ ເຟໆ ຦ໃ ຦໇ ຘິ ເຕເີ ຘດັ ແຢະ ເ າົ໇ ເຣນ ທໆ ເີ ວາົ ໄດຕ໇ ັ໇ ໄຣ໇ ະ຤ະແດ ປົຘໄດຠ໇ ໆ າ ຣໆ ຦ ໄຣ ລ ະ ໆ ຣ ໋າຄໆ າທໆ ເີ ວາົ ໄດບ໇ ັນ ແຕໆ ໂບມຟແກມຟເ຦າົ ໄຣ໇ ແຢະ ໃຘນາ ະ຤ໆ ົ ປຘົ ກາຘໃ ຣ໇ ກໂບມແກມຟກນັ ໄບໃລປ໇ ຝ໇ ດັ ທະຘາ ເຝໆ ຦ເນໆ ິ ປຘົ ກາຘ ໃ ຣ໇ ກ ະໄດຘ໇ ໋າໄບ ບັນບ ຕໆ ໄ໋ ບ ແຕໆ ຤ບໆ າ ແຣ໊ ະເບັຘ Cookie ທໆ ແີ ຦ນແຜ ເ າົ໇ ຟາໂດ ທໆ ປີ ໇ ໃ ນ໇ ໆ ໋ວຕ໇ ຣົ ເ ໆ ິ ຟີ ດບະ຤ົ ເຝໆ ຦ກາຘໂຄ຤ະຘາ ລຢກັ ເ຦າົ ໋ຟ໇ ຘ຤ໆ ຣຘຕຣົ ຦ ເວາົ ຦຦ກໄບ ປປ໇ ະ ຢດິ ຤ໆ ຣຘລາ ະແ ໇ ເຢໆ ຦ ກາຘ ຤ໆ ົ ຢາ າຘປຘົ ກນັ ໃຘຢະລຣໆ າ ກາຘຢົ ໂບມຟແກມຟຠໆ ແຢຣ໇ ປໃ໇ ຄ໇ ຣຘ຦ໆ າຘເ ໆ຦ຘໄ ໃລດ໇ ກີ ໆ ຦ຘຕ຦ນຕກົ ຢົ 2.4 ກາຘວນັ ວ຦ ປໃ໇ ໇ User authentication ) ກາຘວກັ ຤າຄຣາຟບ຦ດໄຝໃລກ໇ ນັ ຢະນນົ ທໆ ຟີ ຄີ ຣາຟ຤໋າຄຘັ ຄກາຘຝ຤ິ ດຣໆ າ ປໃ໇ ທ໇ ໆ ກີ ໋າຢັ ໃ ຣ໇ ກຠໆ ແຟໆ ຘໃປ ຟີ ຤ດິ ທເິ າົ໇ ໃ ຢ໇ ະນນົ ຝ ໃດ ໂດ ປໆ າຘກາຘຢ຦ັ ກ຦ຘິ ເ າົ໇ ຤ໆ ຢະ ນນົ ເ ໆ ິ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕໃີ ຘ ກທ໋າ຦ດິ ນໆ ໋ຟຢີ ະ ນນົ ຘີ໇ ຤໋າຢນັ ກາຘວນັ ວ຦ ຤ດິ ທຘິ ຘັ໇ ຟີ ຣທິ ໃີ ຘກາຘ ວນັ ວ຦ ຄ 1. ຢະລດັ ປໆ າຘ 2. ຕ຦ນຄ໋າຖາຘໃລຖ໇ ກຕ຦໇ 3. ກະແ ລນດັ ປໆ າຘ 4. ຢາ ຘຣີ໇ ຟ ຟໆ າຘຕາ ລຢາ ເ ຘັ ກາຘຝ຤ິ ດດຣ໇ ຕຣົ ຕຘົ ຄ ຘັ໇ ຕ຦ຘກາຘຠຘຠັຘຄຣາຟຖກຕ຦໇ ຦ ຢກັ ຖາຘ ທໆ ີ ຤ະແດ ຣໆ າເບັຘ ນກ ຄຘົ ທໆ ກີ ໆ າຣ຦າ໇ ິ ໃຘທາ ບະຕນິ ດັ ະແນໆ ຦຦ກເບັຘ ຘັ໇ ຕ຦ຘຄ  ກາຘຢະນຕຣົ ຕຘົ Identification )ຄ ຘັ໇ ຕ຦ຘທໆ ປີ ໃ໇ ຤໇ ະແດ ລກັ ຖາຘຣໆ າ ຕຘົ ເ຦ ແຟໆ ຘໃປເ ໆ ຘັ ໆ ປໃ໇ ໇ Username ) ຄ ັຘ໇ ຕ຦ຘທໆ ີກຣດ຤຦ນລັກຖາຘ ເຝໆ ຦຤ະແດ ຣໆ າເບັຘນກ  ກາຘຝ຤ິ ດຕຣົ ຕຘົ Authentication ) ຄຘົ ທໆ ກີ ໆ າຣ຦າ໇ ິ 2.5 ກາຘເ າົ໇ ຢະລດັ Encryption ) ໃຘບະ ນຘັ ຢະນນົ ເຄ຦ ໆ າ ໄດຟ໇ ກີ າຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ກຘັ ໄບທໆ ຣົ ໂຢກ ໋ຟ໇ ຘທໆ ຤ີ ໋າຄຘັ ໃຘຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ າ໋ ເບັຘ ຕ຦໇ ໄດຟ໇ ີ ກາຘບົກບ໇຦ ໆ ິ ໄດຟ໇ ເີ ທກັ ຘກິ ກາຘເ າົ໇ ຢະລດັ ໋ຟ໇ ຘເຝໆ ຦ບ໇຦ ກຘັ ກາຘ຦ໆ າຘ ໋ຟ໇ ຘ ຤໋າຢນັ ກຘົ ໄກຝຘ໇ ຖາຘໃຘກາຘ ເ າົ໇ ຢະລດັ ຟ໋໇ ຘຟຄີ 1. ໋ຟ໇ ຘຖກເ າົ໇ ຢະລດັ າກ ໋ຟ໇ ຘທ໋າຟະດາ x ໃລຠ໇ ໆ ໃຘວນແນນທໆ ີ ຦ໆ າຘນໆ ໋຦຦ກ Cipher text ) 63

2. ໋ຟ໇ ຘທໆ ຖີ ກເ າົ໇ ຢະລດັ ແຢຣ໇ ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 3. ປວ໇ ນັ ຟ໋໇ ຘເວດັ ກາຘຖ຦ກຢະລດັ x ຖກ຤ໆ ົ ໄບໃຘ຦ຘິ ເຕເີ ຘດັ ໃລກ໇ ນັ ຟາເບັຘ ໋ຟ໇ ຘທ໋າຟະດາ Plain text) ຤໋າຢນັ ກາຘເ າົ໇ ຢະລດັ ທໆ ຘີ ິ ຟົ ກຘັ ຟີ ຣທິ ຄີ ກາຘໃ ໇ ເບັຘກາຘ ເ າົ໇ ຢະລດັ ທໆ ວີ ໇ ກຘັ ຢະລຣໆ າ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ເຄໆ ຦ ລປໃ໇ ໇ ຄຘົ ຤ໆ ຣຘ ເບັຘກາຘເ າົ໇ ຢະລດັ ທໆ ຟີ ີ ຤ໆ ຣຘໄດແ໇ ກໆ ແຢະ ເ ໆ ຘັ ຢະນນົ ທໆ ຘີ ິ ຟົ ໃ ກ໇ ຘັ ໃຘບະ ນຘັ  ແຟໆ ຘລ ັ ລ ໋ຟ໇ າ າກ ຄໂຝມໂຕໂຄຘຄຣາຟບ຦ດໄຝທໆ ຖີ ກໃ ເ໇ ບັຘຟາດ ຕະຖາຘ ໃຘ ກາຘເຝໆ ຟີ ຄຣາຟບ຦ດໄຝໃຘກາຘ຤ໆ ຤າຘ ລກາຘ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘໃຘເຄ຦ ໆ າ ຦ຘິ ເຕເີ ຘດັ ໂຝມໂຕໂຄຘ ະໃ ໇ ໃຘກາຘ຤າ໇ ທໆ ໋຤ໆ ຤າຘທໆ ຟີ ຄີ ຣາຟບ຦ດໄຝ຤ ຤໋າ ຢນັ ກຣດ຤຦ນ ແຢະ ເ າົ໇ ຢະລດັ ຢນັ ກາຘຕດິ ຕໆ ໋ ໆ ຤າຘ ຢະລຣໆ າ ແຢະ າ໇ ທໆ ີ ຦ ະແນໆ ຦຦ກເບັຘ ຤ໆ ຣຘໃລ ໆ ຄ 1. ກາຘກຣດ຤຦ນ ຣໆ າເບັຘຕຣົ ິ ຕຣົ ໂບມແກມຟ ທໆ ີຟີ ີດຄຣາຟ຤າຟາດໃຘກາຘ຤ໆ ຤າຘແນນ ະ຤າຟາດ ກຣດ຤຦ນເຄໆ ຦ ທໆ ຕີ ຘົ ກາ໋ ຢັ ະໄບເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ໄດຣ໇ ໆ າ ຘຘັ໇ ເບັຘ ຕຣົ ິ ລນໆ ໋ າ໇ ທໆ ຘີ ີ໇ ຦ ເບັຘ າ໇ ທໆ ທີ ໆ ຤ີ ໋າຄຘັ ໂດ ຤ະເຝາະແຟໆ ຘໃຘກຢ໋ ະຘທີ ໆ ີ ຕ຦໇ ກາຘ ະ຤ໆ ົ ທໆ ເີ ບັຘຄຣາຟຢນັ ເ ໆ ຘັ າ ເຢກ ໃລກ໇ ນັ ເ ໆິ ະຕ຦໇ ກຣດ຤຦ນກໆ ຦ຘຣໆ າ ເບັຘຕຣົ ິ ລນໆ ໋ 2. ກາຘກຣດ຤຦ນ ຣໆ າເບັຘຕຣົ ິ ທໆ ຟີ ີ ດີ ຄຣາຟ຤າຟາດໃຘກາຘ຤ໆ ຤າຘແນນ ະ຤າຟາດກຣດ຤຦ນເຄໆ ຦ C ລປໃ໇ ຣ໇ ໆ າ ເບັຘຕຣົ ິ ລນໆ ໋ າ໇ ທໆ ີ ຦ ະຟບີ ະໂລ ດໃຘກ໋ຢະຘເີ ໆ ຘັ ທະຘາ ຄາຘຕ຦໇ ກາຘທໆ ີ ະ຤ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘຢນັ ທາ ກາຘເ ຘິ ໃລແ໇ ກໆ ຢກຄາ໇ ຦ ຕຘົ ປໆ າຘທາ ເຄ຦ ໆ າ ຦ຘິ ເຕເີ ຘດັ ກໆ ໋ຕ຦໇ ກຣດ຤຦ນ ກໆ ຦ຘຣໆ າເບັຘ ຘຘັ໇ ິ 3. ກາຘເ າົ໇ ຢະລດັ ຢນັ ກາຘເ ໆ ຦ຟຕໆ ໋ ໃຘກ໋ຢະຘຘີ ີ໇ ໋ຟ໇ ຘທັ ດົ ທໆ ຖີ ກ຤ໆ ົ ຢະລຣໆ າ ແຢະ ະຖກເ າົ໇ ຢະລດັ ຢນັ ໂດ ໂບມແກມຟ ທໆ ຤ີ ໆ ົ ໋ຟ໇ ຘເບັຘປເ໇ າົ໇ ຢະລດັ ແຢະໂບມແກມຟທໆ ວີ ນັ ໋ຟ໇ ຘເບັຘປຖ໇ ຦ດຢະ ລດັ ໂດ ໃ ຣ໇ ທິ ີ ຘ຦ກ າກກາຘເ າົ໇ ຢະລດັ ຢນັ ໃຘຢກັ ຤ະຘະຘແີ໇ ຢຣ໇ ັ ຤າຟາດບົກບ຦໇ ຄຣາຟຖກຕ຦໇ ຤ຟົ ນຘ ຦ ໋ຟ໇ ຘ ໄດຘ໇ ໋າ຦ກີ ເ ໆ ິ ຕຣົ ໂບມແກມຟວນັ ໋ຟ໇ ຘ ະ ວລ໇ າກ ໋ຟ໇ ຘຖກບໆ ຘແບ ໄບໃຘ ະຘະກ໋າຢັ ເດຘີ ທາ າກປ຤໇ ໆ ົ ໄບ ັ ປວ໇ ນັ 64

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ນດົ ທີ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ ດ຦຤໊ ( DOS = Disk Operating System )  ນຢິ ຢເ໊ ກຕ຤ແ໊ ຟໆ ຘໃປ ( Who is Bill Gate ? ) ເ າົ ຄ າ ໆ ຟທໆ ເີ ກໃ ັ ກາດໃຘ ກຘີ໇ ຤າຟາດ຤າ໇ ຕຘົ ເ຦ ດຣ໇ ທຢະກດິ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ຘົ ໄດ໇ ວນັ ກາຘ ກົ ຦໇ ຣໆ າຢຣ ໄຣ ແຢະ ຢຣ ທໆ ຤ີ ດໃຘໂຢກ ເ າົ ເວດັ ໃລປ໇ ຄ໇ ຘົ ບາ ຤ດັ ຕະຣດັ ທໆ ີ ລາຕຘົ໇ ຤ດັ ຕະຣດັ ທໆ ີ 1 ບໆ ຘຣທິ ກີ າຘເວດັ ຣ ກ ດຣ໇ ເ຦ກະ຤າຘຟາເບັຘ ຝ໋ ານ ບໆ ຘຣທິ ກີ າຘ ເກນັ ເ຦ກະ຤າຘ າ໋ ຘຣຘຟະລາ຤າຘຟານຘັ ຢົ ແປໆ ຘ ດີ ມີ ຦ຟທໆ ຟີ ີ ະ າດຘ຦໇ ເ າົ ຕັ໇ ນ໋ຢ຤ິ ດັ ໆ ໄຟໂຄມ ຦ພ໊ ທໆ ຤ີ າຟາດຄ຦ນຄ຦ ໂຢກທາ ດາ໇ ຘກາຘ າ ຦ບະກ຦ຘ ແຢະ ຦ພ໊ແຣມ໊ ະຘດິ ຕໆ າ ໅ ບະ ນຘັ ນ໋ຢ຤ິ ດັ ຘຟີ໇ ເີ ຘິ ທຘຶ ຘຣ ຘໂດ ບະຟາຘ ຢາ໇ ຘດ຦ຢ ຢາມ໊ ແຢະຟີ ຝະຘກັ າຘກໆ ຣາ ຄຘົ ນຢິ ຢເ໊ ກຕ຤໊ ຟີ ໆ ເຕຟັ ຣໆ າ ຣຢິ ຢ ຟເກຕ຤໊ William Gates ) ເກດີ ເຟໆ ຦ຣຘັ ທີ ຕຢາ ບີ 1 ນດິ າ ເບັຘຘາ ທະລາຘ ຤ໆ ຣຘຟາຘດາ ເບັຘ຦າ າຘ ຠໆ ຟະລາຣທິ ະ າໄຢຣ໋ ິ ຕຘັ ແຢະ ເບັຘບະທາຘ ເຟໆ ຦຦າ ໄດ໇ ບີ ເ າົ ໄດວ໇ ໆ ຣຟກນັ ເຝໆ ຦຤ະຘດິ ທໆ ີ ໆ ຝ຦ຢ ແ຦ຘເຢຘ ເບີດນ໋ຢ຤ິ ດັ ໄຟໂຄມ ຦ພ໊ Microsoft )ດຣ໇ ດ ໇ າ ທໆ ຣີ ໆ າ ແຢະ ໆ ຣ ກຘັ ຝັດທະຘາຝາ຤າຕໆ າ ໅ ເຝໆ ຦ໃ ໇ ກນັ ໄຟໂຄມຄ຦ຟຝິຣເຕີ າກກາຘວໆ ຣຟຟ ຦ ນ໋ຢິ຤ດັ ເວດັ ໃລເ໇ າົ ຤າ໇ ຢະນນົ ຘົ ໄດຄ໇ ຦ ຕະລາດຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ໃຘ ກຘຘັ໇ ເຟໆ ຦ບີ ຄ ຤ 1 ຢະນນົ ດ຦຤໊ DOS )ໄດແ໇ ຝໆ ະລ າ ຠໆ າ ຣໆ ຦ ໄຣ ແນນນໆ ໋ຟໃີ ປຕາຟທຘັ ຘກັ ທຢະກດິ ທໆ ຣົ ໂຢກລຟ໇ ກຘັ ຟາ ຦໇ ບະກ຦ຘ ແຢະ ຦ພ໊ແຣມ໊ າກນ໋ຢ຤ິ ດັ ຦ ເ າົ ເວດັ ໃລນ໇ ຢິ ຢ໊ ແຢະຝ຦ຢ ກາ ເບັຘຟະລາເ຤ດຖທີ ຘັ ທີ ຕໆ ໋ຟາທຢະກດິ ຄ຦ຟຝິຣເຕີ ຦ ນ໋ຢ຤ິ ດັ ແຢະຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ ໄດ໇ ເ າົ໇ ຤ໆ ຕະລາດ ບະກດົ ຣໆ າປຄ໇ ຘົ ແລໆ ກຘັ ໄບໃ ເ໇ ຝາະຣໆ າໃ ໇ ໆາ ກໆ ຣາ ນຢິ ຢເ໊ ກຕຢ໊ ໆ ິ ໄດແ໇ ກຟ໇ ດັ ດຣ໇ ກາຘເບີດຕຣົ ໃຘບີ 1 ຤າຟາດດຶ ຢກຄາ໇ ກນັ ຟາ ແຢະຟ຦ີ ດິ ທິ ຝຘົ ຕໆ ໋ຕະລາດຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ຤ໆ ົ ປຘົ ໃລນ໇ ໋ຢ຤ິ ດັ ຟີ ຦ດ າ ກໆ ຣາ 1 ຝັຘ ຢ໇າ ຘ ດ ຦ ຢ ຢ າ ມ໊ໃ ຘ ບີ ດ ຣ ົຘໄ ດ໇ວັນ ລ ຘ ກ ດ ຕິ ົດ Nation າກ຦າດດີ ບະທາຘາທນິ ໋ດີ ຦ມ໊ ນ ໃຘບີ 1 1. ດ຦຤ແ໊ ຟໆ ຘລ ັ ( What is DOS ? ) ດ຦຤໊ ລ ຟ໋໇ າ າກ ເບັຘໂບມແກມຟບະເຝດ ໆ ຶ ທໆ ເີ ວດັ າ໇ ທໆ ຄີ ຣນ ຄຟດແຢກາຘດ໋າເຘຘີ ກາຘຕໆ າ ໅ ຦ ຢະນນົ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ແຢະບະ຤າຘກາຘເວດັ ຣ ກຢະລຣໆ າ ນັ ຝະ າກ຦ຘຕໆ າ ໅ 65

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ໃຘຢະນນົ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ທັ ຤ໆ ຣຘທໆ ເີ ບັຘ ຦ພ໊ແຣມ໊ ແຢະ຤ໆ ຣຘ ທໆ ເີ ບັຘວາດແຣມ໊ Hard ware )ໃລເ໇ ບັຘໄບຠໆ າ ເ າະ ຤ຟົ ແຢະ ຟບີ ະ຤ດິ ທຝິ ານ 2.ກາຘເຢໆ ຘີ ຕຘົ໇ ເວດັ ຣ ກ ຦ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘດ຦຤໊ ໃຘກາຘເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ະເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ໂດ ຦ດັ ຕະໂຘຟດັ າກ຤ໆ ຣຘ ຦ ດຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ີ ດັ ເກນັ ຠໆ ໃຘ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ຦ ຢະນນົ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ທໆ ໃີ ໇ ຦ໆ າຘໄດຠ໇ ໆ າ ດ ຣທໆ ເີ ຦ຘີ໇ ຣໆ າ ມ຦ຟ R R ຄ໋າ຤ໆ ັ ເລໆ າົ ຘີ໇ ະເວດັ າ໇ ທໆ ຄີ ຣນຄຟ຦ບະກ຦ຘຝຘ໇ ຖາຘ ແຢະເບັຘປຘ໇ ໋າເ຦າົ ຢະນນົ ບະ ຕນິ ດັ ກາຘ າກແປໆ ຘ ຤ະຕາດ຦ນັ ດ຤ິ ໊ ລ Disk boot ລວາດດ຤ິ ໊ ເ າົ໇ ຤ໆ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ລກັ ໂບມ ແກມຟຟໆ ິ ໃຘຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘດ຦຤ທ໊ ໆ ຖີ ກນຘັ ຢົ ໃຘ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ລກັ ຄໂບມແກມຟຄ໋າ ຤ໆ ັ ທໆ ຟີ ີ ໆ ຣໆ າ ແຢະ ະນຣຘກາຘເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ກາຘເວດັ ຣ ກ ຦ ຢະນນົ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ ດໆ ັ ກໆ າຣຘເີ໇ ຦ຘີ໇ ກຘັ ທໆ ຣົ ໄບຣໆ າ ກາຘນດ ເຄໆ ຦ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ 2.1 ກາຘນດເຄໆ ຦ ກາຘນດເຄໆ ຦ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕຟີ ຠີ ໆ ດຣ໇ ກຘັ ຣທິ ຄີ 1. Cold Boot : ຄກາຘບິດເຄໆ ຦ ດຣ໇ ບໆ ຟບິດເບີດເຄໆ ຦ power ) 2. Worm Boot : ະໃ ຣ໇ ທິ ຘີ ໃີ໇ ຘ ະຘະທໆ ເີ ຄໆ ຦ ເບີດຠໆ ໃຘກຢ໋ ະຘທີ ໆ ເີ ຄໆ ຦ ຄາ໇ ນໆ ຤໋ າຟາດເວດັ ຣ ກໄດ໇ ກາຘນດເຄໆ ຦ ແນນຘ຤ີ໇ າຟາດເວດັ ໄດ໇ ຣທິ ຄີ  ກດົ ບໆ ຟ Reset  ກດົ ບໆ ຟ ຝ຦໇ ຟກຘັ 2.2 ຤ໆ ຣຘບະກ຦ນ ຦ ດ຦຤໊ ຤ໆ ຣຘບະກ຦ນ ຦ ດ຦຤ທ໊ ໆ ເີ ຦ຘີ໇ ດ຦຤໊ ຘ໇ ຟາໃ ຣ໇ ກໄດຘ໇ ຘັ໇ ະຕ຦໇ ຟ຤ີ ໆ ຣຘບະກ຦ນດໆ ັ ຘ:ີ໇ 2.2.1. ນດມຄີ ຦ດ Boot Record ) ລັ າກທໆ ເີ ບີດເຄໆ ຦ ລນດເຄໆ ຦ ໃ ໆ ໂບມແກມຟໃຘໄນ຦຦຤ ະຟ຤ີ ໆ ຣຘ ໆ ຶ ທໆ ີ ເ຦ຘີ໇ ຣໆ າ ທໆ ີເບັຘຕຣົ ຦ໆ າຘ ໋ຟ໇ ຘ ຦ ນດມີຄ຦ດເ າົ໇ ຟາເວັດຣ ກ ເ ໆ ິ ຕົຣນດມີ ຄ຦ດຟີ າ໇ ທໆ ີຝ ແຕໆ ຦ໆ າຘ ໂບມແກມຟ ຦ ດ຦຤ຕ໊ ຣົ ຦ໆ ຘ໅ເ າົ໇ ຟາເວດັ ຣ ກຕໆ ໋ າກຕຣົ ຟຘັ ເທໆ າົ ຘຘັ໇ 2.2.2. IO.SYS ະເບັຘໂບມແກມຟຢະນນົ ດ຦຤ທ໊ ໆ ຖີ ກນດມີຄ຦ດເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກຕໆ ໋ ເ ໆ ິ ຟີ າ໇ ທໆ ຕີ ດິ ຕໆ ໋຦ບະກ຦ຘຕໆ າ ໅ ແຢະ ະລ າ ກາຘໃ ຣ໇ ກ ຦ ໄນ຦຦຤຤າ໋ ຢນັ ກາຘຕດິ ຕໆ ກ໋ ນັ ຦ບະກ຦ຘທໆ ີ ຕໆ ໋ເ າົ໇ ເຄໆ ຦ ຄ຦ຟຝຣິ ເຕີ 2.2.3. MSDOS.SYS 66

ໂບມແກມຟຘີ໇ ະຖກເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາຕໆ ໋ າກ ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ດ຦຤ກ໊ ໆ ຣ໋ ໆ າໄດ໇ ເຝາະຟຘັ ະ ດັ ກາຘກໆ ຣກນັ ໄພຢ໊ ແຢະດ຤ິ ໊ າ໇ ທໆ ີ ະໂບມແກມຟຘ຦ີ໇ າດເຣາົ໇ ໄດ໇ ຣໆ າເບັຘລຣົ ໃ ຦ 2.2.4. COMMAND.COM ເບັຘໂບມແກມຟ ຦ ດ຦຤ຟ໊ ີ າ໇ ທໆ ຤ີ ໋າຄຘັ ຄ 1). ຕດິ ຕໆ ໋ກນັ ປໃ໇ ປ໇ ໆ າຘທາ Command Prompt 2). ເບັຘຕຣົ ແບຄາ໋ ຤ໆ ັ ທໆ ປີ ໃ໇ ຝ໇ ຟິ ເ າົ໇ ໄບແຢຣ໇ ຘາ໋ ໄບເວດັ ຣ ກ ແຢະເຟໆ ຦ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘຘັ໇ ຟກີ າຘຕດິ ຕໆ ໋ກນັ ຦ບະກ຦ຘ ກໆ ໋ ະ ໄບເ຦ຘີ໇ ໂບມແກມຟ ໆ ຦ ໃຘ MSDOS.SYS. 3). ດັ ຢາ໋ ດນັ ຄຣາຟ຤໋າຄຘັ ຦ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຄຟຢີ ໋າດນັ ຤ ຤ດດໆ ັ ຘີ໇ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຝາ ໃຘ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຝາ ຘ຦ກ ທໆ ເີ ບັຘໂບມແກມຟ ທໆ ຟີ ຘີ າຟ຤ະກຘ Ex ແຢະ ຕາຟຢາ໋ ດນັ 4). ເວດັ າ໇ ທໆ ຦ີ ໆ າຘຄ໋າ຤ໆ ັ ຝາ ໃຘເ າົ໇ ຘ຦ກ ໆ ຣ ຄຣາຟ ໋າ ແຢະ຤ໆ ົ ກາຘຄຣນຄຟໃລໂ໇ ບມ ແກມຟຘຘັ໇ ເວດັ ຣ ກ ເຟໆ ຦ເວດັ ຣ ກ ນົ ກໆ ໋ ະ຤ໆ ົ ກາຘຄຣນຄຟກນັ ຄຘຟາໃລດ໇ ຦຤໊ 3. ະຘດິ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ດ຦຤໊ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຦ ດ຦຤ຟ໊ ຠີ ໆ ະຘດິ ຄ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຝາ ໃຘ ແຢະຄາ໋ ຤ໆ ັ ຝາ ຘ຦ກ External Command ). 3.1. ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຝາ ໃຘ Internal Command ) ເບັຘຄາ໋ ຤ໆ ັ ທໆ ເີ ຦ຘີ໇ ໃ ໄ໇ ດທ໇ ຘັ ທຕີ ະລ຦ດເຣຢາທໆ ເີ ຄໆ ຦ ເບີດໃ ຣ໇ ກຠໆ ເຝາະຄ໋າ຤ໆ ັ ບະເຝດຘີ໇ ຖກນຘັ ທກຶ ຠໆ ໃຘ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ລກັ R ຕະລາດເຣຢາລັ າກ Boot DO ຤ໆ ຣຘລາ ະ ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ຖີ ກເ຦ຘີ໇ ໃ ເ໇ ຢ຦໇ ໅ ເ ໆ ຘັ R ແຢະ ເບັຘຕຘົ໇ 3.2. ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຝາ ຘ຦ກ External Command ) ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘີ໇ ະນໆ ໋ຖກເກນັ ໄຣໃ໇ ຘ ໆ ຣ ຄຣາຟ ໋າ ແຕໆ ະເກນັ ໄຣໃ໇ ຘດ຤ິ ໊ ລແປໆ ຘດ຦຤໊ Startup disk ) ເຟໆ ຦ຕ຦໇ ກາຘໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ເລໆ າົ ຘຄີ໇ ຦ຟຝຣິ ເຕີ ະເ຦ຘີ໇ ເ າົ໇ ຤ໆ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ຖາ໇ ແປໆ ຘດ຤ິ ໊ ລ ວາດດ຤ິ ນ໊ ໆ ໋ຟຄີ ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ຕີ ຦໇ ກາຘ ໃ ຠ໇ ໆ ກໆ ນ໋ ໆ ໋຤າຟາດເ຦ຘີ໇ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຘຘັ໇ ໅ໄດ໇ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຝາ ຘ຦ກຘໄີ໇ ດແ໇ ກໆ ເບັຘຕຘົ໇ 4.ວນແນນຄ໋າ຤ໆ ັ ຦ ດ຦຤(໊ Syntax ) ເຝໆ ຦ໃລຘ໇ ກັ ຤ກຶ ຤າໄດເ໇ າົ໇ ໃ ຣທິ ກີ າຘ຦ໆ າຘຄ໋າ຤ໆ ັ ຦ ດ຦຤໊ ແຢະຘາ໋ ໄບໃ ໄ໇ ດຠ໇ ໆ າ ຖກຣທິ ີ ຤ໆ ຣຘບະກ຦ນ ຦ ຄ໋າ຤ໆ ັ ດ຦຤໊ ະບະກ຦ນໄບດຣ໇ ຤ໆ ຣຘຄ ແຢະ 1. Command name: ເບັຘ ໆ ຦ ຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ປີ ໃ໇ ຕ໇ ຦໇ ຝຟິ ຄາ໋ ຘຢີ໇ ົ ໄບກໆ ຦ຘ຤ະເ ີ ເ ໆ ິ ຣທິ ີ ບ຦໇ ຘຄ໋າ຤ໆ ັ ຘີ໇ ະຝຟິ ດຣ໇ ຕຣົ ຝຟິ ຘ຦໇ ລຕຣົ ຝຟິ ໃລ ໆ ກໆ ໄ໋ ດ໇ 67

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 2. Parameters: ເບັຘເຄໆ ຦ າ ທໆ ໃີ ຕ໇ າຟລັ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ນາ ຄ໋າ ເ ໆ ິ ະໃ ຕ໇ ັ໇ ແຕໆ 1 ຄາ໋ ລ ລາ ກໆໄ໋ ດ໇ 3. Switches: ເຟໆ ຦ປໃ໇ ຕ໇ ຦໇ ກາຘໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ໃຘຢກັ ຤ະຘະ຦ໆ ຘ ໃລໃ໇ ເ໇ ຄໆ ຦ າ ຤ຣທິ ໊ ເຟໆ ຦ ະໃ ຤໇ ຣທິ ໊ ຕ຦໇ ຝຟິ ເຄໆ ຦ າ ຘ໋າ າ໇ ກໆ ຦ຘແຢຣ໇ ໆ ິ ຕາຟດຣ໇ ຕຣົ ຦ກັ ຤຦ຘ ລຕຣົ ເຢກ ຘ໇ ຠໆ ກນັ ວນແນນ ຦ ແຕໆ ຢະຄາ໋ ຤ໆ ັ ໃຘກາຘໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ຕໆ າ ໅ ຦ ດ຦຤໊ ະຟກີ າຘກາ໋ ດົ ຕຣົ ຦ກັ ຤຦ຘ ລຢກັ ຤ະຘະ ໃ ແ໇ ທຘ ໋໇ ຄຣາຟວນແນນຄາ຤ໆ ັ ດໆ ັ ຘີ໇ [d:] າ ເຖິ ເ ໆ ຘັ A:, C: [path] າ ເຖິ ເ຤ຘັ໇ ທາ ຦ ໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ [filename] າ ເຖິ ໆໄພຢ໊ ຟ໋໇ ຘ [.ext] າ ເຖິ ຤ໆ ຣຘ ະລ າ ລຘາຟ຤ະກຘ າ ເລດ ໋ຄ໇ ຣາຟທໆ ຠີ ໆ ໃຘຣົ ໋ ຖາ໇ ນໆ ໋ຟກີ ໆ ນ໋ ໆ ຕ໋ ຦໇ ໃ຤ໆ ໃຘຄາ຤ໆ ັ 5. ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ຕໆ າ ໅ ຦ ດ຦຤໊ ຄຣາຟ ໋າເບັຘໃຘກາຘໃ ດ໇ ຦຤໊ ັ ຟຠີ ໆ ເຖິ ແຟໆ ຘຣໆ າໃຘບະ ນຘັ ຘີນ໇ ົດນາດ ຦ ຟຘັ ະເຢໆ ີຘ ຢດຢົ ລັ າກ Windo ເຢໆ ຟີ ຟຄີ ຣາຟ຤ຟົ ນຘ ແຢະຟ຤ີ ໆ ິ ຦໋າຘຣ ຄຣາຟ຤ະດຣກຟາໃລ໇ ຘົ ນໆ ໋ າ໋ ເບັຘຕ຦໇ ຦າໄ຤ດ຦຤ເ໊ ຢີ ແຕໆ ຖາ໇ ເຟໆ ຦ໃດເຄໆ ຦ ຦ ເວາົ ັ ນໆ ໋ຟີ Windows ລເ າົ໇ ໄບໃ ຣ໇ ກ ນໆໄ໋ ດ໇ ຄ໋າ຤ໆ ັ ດ຦຤໊ ກໆ ໋ຟຄີ ຣາຟ າ໋ ເບັຘເຝາະຄ໋າ຤ໆ ັ ດ຦຤໊ ະ ໆ ຣ ແກນ໇ ຘັ ລາໄດ໇ ເ ໆ ຘັ ກາຘ ໄພຢ໊ ໋ຟ໇ ຘ ກາຘແກນ໇ ຘັ ລາ ແຢະ຦ໆ ຘ໅ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ເວາົ ຄຣຘວຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ນາ ຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ີ າ໋ ເບັຘໄຣເ໇ ຝໆ ຦ຘາ໋ ໄບໃ ໃ໇ ຘ າຟ຤ກເ຤ຘີ . 5.1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ຝາ ໃຘ 5.2.1. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Time ໃ ຤໇ ະແດ ເຣຢາບະ ນຘັ ຦ ເຄໆ ຦ ລບໆ ຘແບ ເຣຢາເຝໆ ຦ຕັ໇ ຄໆ າໃລຢ໇ ະນນົ ໄດ໇ ວນແນນຄ໋າ຤ໆ ັ Time [ hh:mm:ss:xx ] ວນທີ 1 : ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Time 68

5.2.2. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Date ບີ ບະ ນຘັ ຦ ເຄໆ ຦ ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ໃ ຤໇ ະແດ ຣຘັ ຣຘັ ທໆ ີ ເດ຦ຘ ເວາົ ຤າຟາດຝຟິ ຣຘັ ທໆ ເີ າົ໇ ໄບ ລ ບໆ ຘຣຘັ ທໆ ເີ ຝໆ ຦ຕັ໇ ຄໆ າໃ ໃ໇ ລຢ໇ ະນນົ ໄດ໇ ວນແນນຄາ໋ ຤ໆ ັ Date [ mmddyy ] ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Date ຖາ໇ ເວາົ ຕ຦໇ ກາຘບໆ ຘຣຘັ ທໆ ີ ເດ຦ຘ ບີ ໃລກ໇ ນັ ຢະນນົ ກໆ ໃ໋ ລຝ໇ ຟິ ຣຘັ ທໆ ີ ເດ຦ຘ ບີ ໃ ໆ ເ າົ໇ ໄບ ຕາຟວນແນນທໆ ຢີ ະ ນນົ ກາ໋ ດົ ໃລເ໇ ໆ ຘັ າກວນທີ ະເບັຘຣຘັ ທໆ ີ ເດ຦ຘ 1 ບີ ແຕໆ ຖາ໇ ເວາົ ຕ຦໇ ກາຘ ະບໆ ຘໃລເ໇ ບັຘທໆ ີ ເດ຦ຘ 1 ບີ ກໆ ຕ໋ ຦໇ ຝຟິ 1 ແຢຣ໇ ກດົ ແບຘ໇ E ຝ ເທໆ າົ ຘຘັ໇ ເວາົ ກໆ ໋ ະໄດຣ໇ ຘັ ທໆ ໃີ ໆ  າ ເລດ ວນແນນ ຦ ຣຘັ ທໆ ີ ະຝຟິ ເບັຘ ລ ກໆໄ໋ ດ໇ ເ ໆ ິ ຣໆ າ mm ເບັຘຕຣົ ເຢກ ໆ ຶ ລ຤຦ ລກັ ຟຄີ ໆ າຢະລຣໆ າ 11 ເດ຦ຘ dd ເບັຘຕຣົ ເຢກ ໆ ຶ ລ຤຦ ລກັ ຟຄີ ໆ າຢະລຣໆ າ 1 1 ຣຘັ ທໆ ີ yy ເບັຘຕຣົ ເຢກ ໆ ຶ ລ຤຦ ລກັ ຟຄີ ໆ າຢະລຣໆ າ ບີ 5.2.3. ຄ໋າ຤ໆ ັ Type ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ຤໇ ະແດ ຢາ ຢະ຦ ດ ຦ ໄພຢທ໊ ໆ ຤ີ ະແດ ໃຘ ຝ໋ ານ ວນແນນຄ໋າ຤ໆ ັ Type filespec ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Type 69

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 5.2.4. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Dir ( Directory ) ໃ ຤໇ ະແດ ຢາ ກາຘໄພຢຕ໊ ໆ າ ໅ທໆ ຠີ ໆ ໃຘໄດເມກທ໋ມີ Directory ) ລເ າະ ົ ຤ະແດ ນາ ໄພຢທ໊ ໆ ຕີ ຦໇ ກາຘ ໋ຄ໇ ຣາຟບະກດົ ຟທີ ັ ໆໄພຢ໊ ະ າດ ຦ ໄພຢ໊ ເ ໆ ິ ຟລີ ຣົ ໆ ຣ ເບັຘ ຣຘັ ທໆ ີ ແຢະ ເຣຢາ຤າ໇ ໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ຢຣຟເຖິ ເຘ຦໇ ທໆ ລີ ຣໆ າ ທໆ ຟີ ຠີ ໆ ‫‏‬ »®ö Á®®£¿¦„¤ Dir [d:][fielname][.ext] [/P][/W]  າ ເລດ /P ະເບັຘກາຘຠດ຤ະແດ ໄພຢ໊ ໆ ຣົ ຄາຣເຟໆ ຦ຟຢີ າ ໆ ໄພຢເ໊ ຕຟັ າ໇ ໋ ລາກຕ຦໇ ກາຘເນໆ ິ ໄພຢຕ໊ ໆ ໋໅ໄບໃລກ໇ ດົ ແບຟ໇ ໃດແບຘ໇ ໆ ຶ ໃຘແບຟ໇ ຝຟິ /W ະເບັຘກາຘ຤ະແດ ໄພຢເ໊ ບັຘຖຘັ ໂດ ຤ະແດ ຤ະເຝາະແຕໆ ‫‏‬ijìþÀꉾ­˜­‫‏‬ ‫‏‬ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Dir/p ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Dir/w 70

5.2.5. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Cls ( Clear Screen ) ເຟໆ ຦ໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ຘແີ໇ ຢຣ໇ ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ໃ ຤໇ າ໋ ຢນັ ຢນຶ ໋ຄ໇ ຣາຟຕໆ າ ໅ໃຘ ຝ໋ ານໃລ໇ ດົ ໄບ ະຟີ ລ ບະກດົ ຠໆ ແ ເທິ າ໇ ຦ ຝ໋ ານເຝໆ ຦ຢ໋ວນັ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຕໆໄ໋ ບ »®ö Á®®£¿¦„¤ CLS 5.2.6. ຄາ໋ ຤ໆ ັ CD ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘບໆ ຘໄດເມກທ໋ມໃີ ຘໂລຟດດ຦຤‫‏‬ເ໊ ໆ ຘັ ຖາ໇ ຕ຦໇ ກາຘແຢໆ ຘ R ຄ໋າ຤ໆ ັ ເກມຟ Gram )ê‫† ‏‬Áì­È í¹´©©º¦þ À§…¤µÃöÈ ­Ä©Àë¡êðëó pdl ກໆ ຕ໋ ຦໇ ເ າົ໇ ໄບໃຘໄດເມກທມ໋ ດີ ໆ ັ ກໆ າຣກໆ ຦ຘ‫‏‬¥…¤¥½¦¾´¾©Áì­È £¿¦„¤À¯ñ©Â¯ëÁ¡ë´À¡ë´ Ä©É. »®ö Á®®£¿¦„¤ CD [drive:][path] ເຟໆ ຦ເ າົ໇ ໄບໃຘໄດເມກທ໋ມໃີ ດກໆ ຕ໋ າຟ ແຢຣ໇ ຕ຦໇ ກາຘ຦຦ກ າກໄດເມກທ໋ມຘີ ຘັ໇ ກໆ ຝ໋ ໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ເທໆ າົ ຘຘັ໇ ແຕໆ ຖາ໇ ເ າົ໇ ໄບໃຘໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ລາ ໅ໄດເມກທ໋ມີ ຖາ໇ ຕ຦໇ ກາຘ຦຦ກຟາທໆ ີ ໄດເມກທມ໋ ເີ ໆ ິ ເບັຘຢະດນັ ຤ ຤ດໃລໃ໇ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ເຝາະຄາ຤ໆ ັ ະເບັຘກາຘ຦຦ກ າກ ໄດເມກທ໋ມໄີ ດຝ໇ ຢະດນັ ດ ຣເທໆ າົ ຘຘັ໇ ແຕໆ ຖາ໇ ຕ຦໇ ກາຘເ າົ໇ ລາໄດ ເມກທມ໋ ີ ກໆ ໃ໋ ລຝ໇ ຟິ ແຢະ ຕາຟດຣ໇ ໄດເມກທ໋ມທີ ໆ ຕີ ຦໇ ກາຘເ າົ໇ ເຖິ ດໆ ັ ວນທີ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ CD\\ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ CD.. 71

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ເ າົ໇ ລາໄດເມກທມ໋ ີ PHONHDALA 5.2.7. ຄາ໋ ຤ໆ ັ MD ( Make Directory ) ເບັຘຄາ໋ ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘ຤າ໇ ໄດເມກທ໋ມີ ເ ໆ ຘັ ຖາ໇ ເວາົ ຕ຦໇ ກາຘ຤າ໇ ໄດເມກທມ໋ ທີ ໆ ີ ໆ ຣໆ າ ໃຘໄດເມກທມ໋ ີ ໃລບ໇ ະຕນິ ດັ ດໆ ັ ວນທີ »ö®Á®®£¿¦„¤ MD [drive:]path ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ MD ແຕໆ ກໆ ຦ຘທໆ ີ ະໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ຘຕີ໇ ຦໇ 5.2.8. ຄາ໋ ຤ໆ ັ RD ( Remove Directory ) ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘຢນຶ ໄດເມກທ໋ມທີ ໆ ນີ ໆ ໋ຕ຦໇ ກາຘຖຟິ໇ ເວດັ ໃລໄ໇ ດເມກທ໋ມທີ ໆ ຕີ ຦໇ ກາຘຢນຶ ຘຘັ໇ ລຣໆ າ ກໆ ຦ຘ ນໆ ດ໋ ໆ ັ ຘຘັ໇ ະນໆ ຤໋ າຟາດຢນຶ ໄດ໇ »ö®Á®®£¿¦„¤ RD[/S] [drive:]path ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ RD 72

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ  າ ເລດ /S ຢນຶ ທກ໅ໄດເມກທ໋ມີ ແຢະໄພຢທ໊ ໆ ຠີ ໆ ໃຘໄດເມກທ໋ມຘີ ຝີ໇ ຦໇ ຟ ແຢະ ະຟີ ໋ຄ໇ ຣາຟຖາຟຣໆ າ ແຘໆ ໃ ນໆ ໋ທໆ ີ ະຢນຶ ໄດເມກທມ໋ ຘີ ີ໇ ຖາ໇ ຕ຦໇ ກາຘຢນຶ ກໆ ໃ໋ ລຝ໇ ຟິ ແຢຣ໇ ກດົ ແບຟ໇ E ແຕໆ ຖາ໇ ເກດີ ບໆ ຘໃ ຘ໇ ຟານໆ ໋ຕ຦໇ ກາຘຢນຶ ກໆ ຟ໋ ໃລຝ໇ ຟິ ແຢຣ໇ ກດົ ແບຟ໇ Enter ວນທີ 11 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ RD/S 5.2.9. ຄາ໋ ຤ໆ ັ R ລ Rename) À¯­ï £¿¦„¤ê†Ã§ÃÉ ­¡¾­¯È¼­§Ä• ³ìþ ¹¦ó÷ ȸ­¢½¹¨¾¨( ຘາຟ຤ະກຘ ຦ ໄພຢ໊ )‫ ‏‏‬©¨£¿ ¦¤„ ­š¥½ ®Ò¦¾´¾©¯È¼­§•¢º¤Ä©Àë¡êëî Äñ ©É. »ö®Á®®£¿¦„¤ Ren [drive:][path]filename1 filename2 «É¾ªÉº¤¡¾­¯È¼­§•Ä³ìþ Homework.DOC í§ºÈ ¤ C À¯ï­ Exerc‫ ‏‬ise.DOC ùɯ½ªð ®©ï ©„¤»ö® 6.12 ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Ren ÁªÈ¸¾È «¾É ªºÉ ¤¡¾­¯¼È ­§•Ä³ìþ Assignment.DOC í§Èº¤ D À¯ï­ TestFinal.TXT ùɯ½ªð®©ï ©„¤»®ö 6.13 ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Ren 73

5.2.10. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Del ໃຘ ໆ ຦ ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ໃ ຢ໇ ນຶ ໄພຢ຦໊ ຦ກ າກ ທໆ ກີ າ໋ ດົ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຘີ໇ ະນໆ ໋຤າຟາດຢນຶ ໄພຢຢ໊ ະນນົ ໄດ໇ »®ö Á®®£¿¦„¤ Del [drive:][filename[.ext]] «É¾À»¾ô ªÉº¤¡¾­ì®ò ijìêþ §† • Chapter1.doc ê†À¡ï®µÃöÈ ­Ä©Àë¡êëî ñꆧ• Manivanh À§‡¤Ä©Àë¡ êëî ­ñ šµÃÈö ­§ºÈ ¤ C ù¯É ½ªð®ï©©¤„ »ö®êñ 6.14 6.14 : Del ÁªÈ«É¾ªºÉ ¤¡¾­ì®ò êõ¡ÅijìþêÀ† ¡ï®µÃÈö ­Ä©Àë¡êîëñꆧ• Manivanh ¡ªÒ ºÉ ¤¯½ª®ð ï© ©¤„ »®ö êñ 6.15 ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ເຝໆ ຦ຢນຶ ທກ໅ໄພຢ໊ 5.2.11. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Rd ເບັຘຄາ໋ ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘຢນຶ ໄດເມກທມ໋ ີ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ຘີ໇ ະນໆ ຤໋ າ ແຢະໄດເມກທ໋ມທີ ໆ ີ ະຢນຶ ຘຘັ໇ ະຕ຦໇ ເບັຘໄດ ເມກທ໋ມທີ ໆ ລີ ຣໆ າ RR ຟາດຢນຶ ໄດເມກທ໋ມທີ ໆ ກີ າ໋ ຢັ ໃ ຣ໇ ກຠໆ ໃຘບະ ນຘັ ນໆ ໋ຟໄີ ພຢເ໊ ກນັ ຠໆ ໃຘໄດເມກທມ໋ ດີ ໆ ັ ກໆ າຣ »®ö Á®®£¿¦„¤ Rd [drive:][directory name] 74

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ  ກດົ ເກຘໃຘກາຘຢນຶ ໄດເມກທມ໋ ີ 1. ຕ຦໇ ຠໆ ຤ ກໆ ຣາຢະດນັ ໄດເມກທມ໋ ທີ ໆ ຕີ ຦໇ ກາຘຢນຶ 1 ຢະດນັ ວນທີ 1 ຤ະແດ ຢາ໋ ດນັ ຘັ ໇ ຦ ໄດເມກທມ໋ ີ 2. ໃຘກາຘຢນຶ ໄດເມກທ໋ມີ ໆ ຦ ທກຄັ໇ ລາກຟໄີ ພຢຠ໊ ໆ ຕ຦໇ ຢນຶ ໄພຢ໊ ລ າ໇ ໄພຢທ໊ ັ ດົ ຦຦ກກໆ ຦ຘ າກຘຘັ໇ ໆ ິ ຄໆ ຦ ຢນຶ ເຝໆ ຦ເນໆ ິ ໄດເມກທ໋ມີ ຘຘັ໇ ໅ 3. ເຟໆ ຦ຢນຶ ວ ນວ຦໇ ແຢຣ໇ ໃລກ໇ ຣດ຤຦ນໂດ ກາຘໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Rd 5.2.12. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Vol Volume label and Serial ໃ ຤໇ ະແດ ໆ ບາ໇ ບະກາດ ແຢະຢະລດັ ຦ ຦ບະກ຦ຘທໆ ໃີ ນ໇ ຘັ ທກຶ ໋ຟ໇ ຘ number ) »®ö Á®®£¿¦„¤ Vol [drive:] ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Vol 75

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 5.2.13. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Label ໃ ຤໇ ະແດ ໆ ບາ໇ ບະກາດ ຝ຦໇ ຟກນັ ຢະລດັ ຦ ຦ບະກ຦ຘນຘັ ທກຶ ຟ໋໇ ຘ ແຕໆ ະແຕກ ຕໆ າ າກຄ໋າ຤ໆ ັ ຠໆ ນໆ ຦ຘຣໆ າຟຘັ ຤າຟາດບໆ ຘແບ ໆ ບະກາດ ຦ ຦ບະກ຦ຘນຘັ ທກຶ ຟ໋໇ ຘໄດ໇ ແຕໆ ນໆ ໋຤າຟາດບໆ ຘຢະລດັ ໄດ໇ ເຝາະເບັຘເຢກ ບະ າ໋ ຕຣົ ຦ ຦ບະກ຦ຘນຘັ ທກຶ ໋ຟ໇ ຘ ະຘດິ ຘຘັ໇ ໅ »ö®Á®®£¿¦„¤ Label [drive:][label] ຖາ໇ ເວາົ ໃ ຝ໇ ຄ໋າ຤ໆ ັ ແຢຣ໇ ກດົ ແບຟ໇ E ະເບັຘກາຘ຤ະແດ ໆ ແປໆ ຘ ບາ໇ ຝ຦໇ ຟກນັ ຢະ ລດັ ຦ ຦ບະກ຦ຘຘຘັ໇ ໅ກ ແຢະແຖຣທໆ ຤ີ າຟ ະເບັຘແຖຣທໆ ີ ໃລປ໇ ໃ໇ ບ໇ ໆ ຘ ໆ ບ໇າ ບະກາດໃ ໆ ເ າົ໇ ໄບ ເ ໆ ິ ປໃ໇ ໇ າ໋ ເບັຘຕ຦໇ ຝຟິ ໆ ໃ ໆ ໃ຤ໆ ລັ າກຘຘັ໇ ກດົ ແບ໇ຘ E ເຝໆ ຦ເບັຘກາຘຠຘຠັຘ ຖາ໇ ນໆ ໋ຕ຦໇ ກາຘບໆ ຘ ກໆ ໋ກດົ ແບ໇ຘ E ໄດເ໇ ຢີ ນໆ ໋ຕ຦໇ ຝຟິ ໆ ໃ ໆ ໃ຤ໆ ແຢຣ໇ ເຄໆ ຦ ະຖາຟຣໆ າ ະຢນຶ ໆ ບ໇າ ບະກາດນໆ ໋ ໃລຝ໇ ຟິ ແຢຣ໇ ກດົ ແບຘ໇ Enter ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Label 5.2.14. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Copy À»ô¾Ã§É£¿¦„¤­šÀ²•º:  ¦¿À­ô¾Ä³ìþ 1 ijìþ ¹¹ó÷ ¾÷ ¨¡È¸¾ 1 ijìþ Á콨臘¾´¾©Ã¹É§•Ä³ìÀþ ¡¾‣ Á¡È¦¿ À­¾ô ÃÏÈ©¨ ùɪȾ¤¥¾¡§Ä• ³ìþªí­¦½®ï®‫‏‬ 76

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ  ¦¿À­¾ô ijìþª¾È ¤ÅÀ¡ï®Ä¸Éíº¯õ ½¡º­©¼¸¡ï­¡ï®Ä³ìþªí­¦½®®ï , í¡îì½­ñ­š À»¾ô ªºÉ ¤ª¤˜ §Ã• ÎȦ¿ìï®Ä³ìþ¦¿À­ô¾, ®©Ò „¤­­˜ ¥½¦¿À­¾ô ®ÄÒ ©É ­º¡¥¾¡­˜­À»ô¾¨¤ï ¦¾´¾©¦¿À-ö¾Â©¨»¸´Ä³ìþ¹ù¾¨ÅijìÀþ ¢¾í À¯-ñ ijì©þ ¼¸¡-ñ Ä©.É »®ö Á®®£¿¦„¤ Copy [drive:]filename[.ext] [ drive:]filename[.ext] ລ Copy [drive:]filename[.ext] [+[ drive:]filename [.ext]] [ drive:]filename[.ext] À´º• À»¾ô ªÉº¤¡¾­¦¿À­¾ô ijìþ꧆ • Chapter1 ທໆ ຠີ ໆ ໃຘດມາ ຣບ໊ ະ ນຘັ ( default drive )‫‏‬ ໄບໄຣໃ໇ ຘດມາ ຣ‫ ໊‏‬A Áìɸæ§È À• ¡¾‣ ù¯É ½ªð®©ï ©„¤»®ö 6.20 ດມາ ຣບ໊ ະ ນຘັ ຄ ດມາ ຣທ໊ ໆ ີ ກາຢັ ໃ ຣ໇ ກຠໆ ໃຘວນທໆ ີ ດມາ ບະ ນຘັ ຄດມາ D‫)‏‬ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Copy ວນທີ 1 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Copy »®ø êó 6.21 Ͼ¨À«¤ò ¡¾-¦¿À-ö¾Ä³ìþ ‫‏‬Chapter1.doc າກດມາ ຣ໊ ໄບໄຣດ໇ າ ຣ໊ ປະ¥‫®÷ ‏‬-ñ ( ດມາ ຣ໊ ‫‏‬C ) ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ຝ຦໇ ຟກນັ ບໆ ຘ ໆ ໄພຢ‫໊‏‬ »ø®êó 6.22 Ͼ¨À«ò¤¡¾-¦¿À-ö¾Ä³ìþ ‫‏‬ 1 າກດມາ ຣ໊ ໄບໄຣດ໇ າ ຣ໊ ຝ຦໇ ຟກນັ ບໆ ຘ ໆ ເບັຘ Lesson1.doc «¾É ªÉº¤¡¾-츴ijìþ OS1.txt, OS2.txt ແລະ OS3.txt‫‏‬굆 öȩ뾨¸þ C À‫ ‏‬¢í¾À¯ñ-ijìþ ©¼¸ ©¨Ã¦È§•Ä³ìþêì† ¸´¡ï­­¸š ¾È Bigfile.txt ໃລບ໇ ະຕນິ ດັ ດໆ ັ ວນທີ 6.23, ຖາ໇ ‫‏‬À»¾ô ®Ò¡¿Î©ô §• ijìþê‫† ‏‬Àºô¾´¾ 77

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 츴¡­ï ijìþº­• Å¥½«ó¡­¿´¾ªÒê¾É ¨¢º¤Ä³ìþ꿺ð© Áì¸É Ä©Éijììþ ¸´¡­ï µÃÈö ­Ä³ìêþ ¿ºð©À§„­: C:\\>copy OS1.txt + OS2.txt‫‏‬+ OS3.txt a: ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘີ໇ ະຘາ໋ ເ຦າົ ໄພຢ໊ OS2.txt‫‏‬Áì½ OS3.txt ໄບຕໆ ໋ທາ໇ ໄພຢ໊ OS1.txt Áì¸É À¡®ï °ô­Ä©»É ï®Ä¸Éíijìþ OS1.txt À§¤… «ó¡®­ï ê¡ò ì¤ô ©ë¾¨¸þ A‫‏‬ ‫‏‬ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ໃຘກາຘຢຣຟໄພຢ‫໊‏‬ 5.2.15. ຄ໋າ຤ໆ ັ Chkdsk ( Check disk ) ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘກຣດ຤຦ນ ໋ຟ໇ ຘ ຦ ໆ ຣ ຄຣາຟ ໋າ ແຢະກາຘໃ ຣ໇ ກ ຦ ດ຤ິ ໊ ລ ວາດດ຤ິ ໊ ກາຘ ຢາ າຘປຘົ ຦ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘ‫‏‬¥ີ໇ ½À¢í¾Ä¯¡¸©¦º®À­œºê¢† º¤Ä©Àë¡êëî ñ Áì½ ຦ ດ຤ິ ໊ ລໄພຢ໊ ເຝໆ ຦ລາ ໋ປ໇ ດິ ຝາດ ຦ ກາຘເກນັ ນຘັ ທກຶ ຖາ໇ CHKDSK ‫‏‬²ö®¸¾È ´ó ະນໆ ໋ຟກີ າຘແກໄ໇ ແດໆ ຠໆ າ ໃດ ຘ຦ກ າກ ະ ໃ ຤໇ ຣດິ ໊ ກ໋າ ດົ ໃລຟ໇ ບີ ໆ ຘ‫ ‏‬Lost Cluster ùÀÉ ¯­ï ijìþꆴñ­¾´¦½¡­õ À¯­ï ‫‏‏‬ FILE0001.CHK, «É¾²ö®¹ù¾¨¡È¸¾ 1 ijìþ ºñ-ªÒį¥½À¯ñ-‫ ‏‬FILE0002.CHK Áì½ FILE0003.CHK įÀ캜 ¨Å, ­º¡¥¾¡­š¨ï¤¦¾ ´¾©ì¾¨¤¾­®­ï ¹¾ê†¡¸©²®ô Ä©ºÉ ñ¡À§­„ : ¥¿­¸­ Bas Sector, Cross ling Custer າ ເຖິ ທໆ ຟີ ໄີ ພຢລ໊ າ ກໆ ຣາ ໆ ຶ ໄພຢ຤໊ ະແດ ຄຣາຟເບັຘເ າົ໇ ຦ ແຕໆ ໋ຟ໇ ຘໃຘ ະ ເບັຘ ຦ ໄພຢໄ໊ ດຝ໇ ໄພຢດ໊ ຣເທໆ າົ ຘຘັ໇ ‫‏‬ »ö®Á®®£¿¦„¤ CHKDSK [drive:][[path]Filename] [/F] [/V] ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Chkdsk 78

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ  າ ເລດ /F ຤ໆ ັ ໃລ໇ x E ທຘັ ທທີ ໆ ກີ ຣດຝນົ /V ະຘະທໆ ກີ າ໋ ຢັ ກຣດ຤຦ນໃລ຤໇ ະແດ ໆໄພຢ໊ ແຢະຕາ໋ ແ ໆ ຦ ດ຤ິ ຝ໊ ຦໇ ຟ‫‏‬ 5.2 ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ຝາ ຘ຦ກ 5.2.1 ຄາ໋ ຤ໆ ັ Format ເບັຘຄາ໋ ຤ໆ ັ ໃ ໇ ດັ ວນແນນ ຦ ດ຤ິ ໃ໊ ໆ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘບີ໇ ົກກະຕິ ະໃ ລ໇ ັ າກກາຘແນໆ ຝາຕີ ເ ຘີ ດຣ໇ ຄາ໋ ຤ໆ ັ fdisk‫‏‬ ເຝໆ ຦ໃລ຤໇ າຟາດໃ ຣ໇ ກວາດດ຤ິ ໄ໊ ດ໇ ລໃ ຢ໇ ນຶ ໋ຟ໇ ຘກຢ໋ ະຘຕີ ຦໇ ກາຘຢນຶ ໋໇ ຟຘທັ ‫‏‬Ï©ö Ã-»¾©©¦ò þ ¹ùõÁ°È-©ò¦Áþ ¡ñ©( Diskette )‫‏‬ »ö®Á®®£¿¦„¤ Format [drive:] [/Q] [/S]  າ ເລດ /Q ໃ ພ໇ ໋ແຟທັ ແນນໄຣ ເ ໆ ິ ະໃ ເ໇ ຣຢາ ຦໇ ຢົ Quick Format ) /S ລັ າກພ໋ແຟທັ ແຢຣ໇ ໃລ຤໇ ໋າເຘາົ ໄພຢຢ໊ ະນນົ ຢົ ໄບໃຘດມາ ຣຘ໊ ຘັ໇ ຝ຦໇ ຟ ເຝໆ ຦ໃລໄ໇ ພຢທ໊ ໆ ີ ເວາົ ພ໋ແຟທັ ຤າຟາດ ນດໄດ໇ ‫‏‬ ວນທີ .25 : ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Format 79

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 5.2.2 ຄ໋າ຤ໆ ັ Fdisk ( Fixed disk ) ເບັຘໄພຢໂ໊ ບມແກມຟທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘ ດັ ກາຘກນັ ຝາເຕເີ ຘີ ຦ ວາດດ຤ິ ໊ ໃ ໃ໇ ຘກາຘ຤າ໇ ຢນຶ ກາ໋ ‫‏‬Îö©©ë¾¨¸þ êÀ† »©ï Î¾É ê®† ©ö À£º• ¤ ແລະ¦½Á©¤‫‏‬쾨콺¼©¢º¤²¾ªÀó §ó-Ã-»¾©©ò¦þ‫‏‬ 5.2.3 ຄ໋າ຤ໆ ັ Scandisk ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘເີ໇ ບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘກຣດ຤຦ນວາດດ຤ິ ໊ ຤າຟາດໃ ໃ໇ ຘກາຘກຣດ຤຦ນນຘັ ລາ‫‏‬ªÈ¾¤ÅÄ©É Áì½ À´º• Scandisk ¡¸©²ô®®­ï ¹¾ ¥½´êñ ¾¤Àìóº¡Ã¹É 3 꾤£ó: Fix It, Don’t Fix It ແລະ More Info, ຖາ໇ ນໆ ເ໋ າົ໇ ໃ ນຘັ ລາທໆ ເີ ກດີ ຘ໇ ໃລເ໇ ຢ຦ກ ເຝໆ ຦ ໋ ຟ໋໇ ຘເຝໆ ຟີ ເຕຟີ ກໆ ຦ຘຕດັ ຤ຘິ ໃ ຕໆ ໄ໋ ບ ແກໄ໇ ນຘັ ລາທໆ ຝີ ນົ ຖາ໇ ກາຘແກໄ໇ ຤໋າ ເຢດັ ໂບມແກມຟ ຖາ໇ ເຢ຦ກ x ະເບັຘກາຘ຤ໆ ັ ໃລ໇ ຄໃລ໇ າ໇ ຟນຘັ ລາທໆ ຝີ ນົ ໄບ ໂດ ນໆ ໋ຕ຦໇ ແກໄ໇ ະຟຢີ າ າຘທໆ ີ ຝ໋ ານໃລວ໇ ໇ ຤ໆ ຣຘ x »ö®Á®®£¿¦„¤ Scandisk [drive:] [/Autofix][/surface] 5.3 ຄາ໋ ຤ໆ ັ Diskcopy ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ຤໇ ໋າເຘາົ ທກ໅ໄພຢ໊ າກແປໆ ຘດ຤ິ ແ໊ ກດັ Diskette )‫ ‏‬ªí-¦½®ñ®Ä¯¹¾©ò¦þ Á¡ñ©Á°È-¦¿ À-¾ö , Ã-ì½¹¸È¾¤¡¾-¦¿À-ö¾¥½´ó¡¾-³Áð ´êñ Á°È-¦¿À-ö¾²Éº´. »ö®Á®®£¿¦„¤ diskcopy [drive1: [drive2:] ] າ ເລດ າ ເຖິ ດມາ ຣທ໊ ໆ ຟີ ແີ ປໆ ຘຕຘົ໇ ຤ະນນັ ລແປໆ ຘເບໆ ົາ າ ທໆ ເີ ວາົ ະ຤າ໋ ເຘາົ ຤ໆ ິ ຕໆ າ ໅ Drive1: າ ເຖິ ດມາ ຣທ໊ ໆ ຟີ ແີ ປໆ ຘເບໆ ົາ D‫ ‏‬rive2: າກແປໆ ຘຕຘົ໇ ຤ະນນັ ຢົ ໄບ £¿¦¤„ ­šÃ§¦É ¿À­¾ô ¦½À²¾½Á°È­©ð¦Áþ ¡ï©Àê¾‣ ­˜­, çɦ¿À­ô¾»¾©©ð¦þ®ÄÒ ©É‫‏‬ 80

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ວນທີ ກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Diskcopy 6. ກາຘ຤າ໇ ຄ໋າ຤ໆ ັ ໃ ໆ ດຣ໇ ແນທ ໄ໊ ພຢ໊ Batch File )‫‏‬ í¹¸ô ¢Ó­¥š ½À¸¾í À«ð¤¸êð ñ¦¾É ¤£¿¦¤„ ÃÏÈ, ©¨­¿Àº¾ô £¿¦¤„ ê†Ä©É¦¡ò ¦¾°¾È ­´¾¢¼­ì¼­ ªÒ¡ï­ Áìɸ À¡ï®Ä¸Éíijìêþ ´† ñ­¾´¦½¡­õ .bat າກຘຘັ໇ ເຟໆ ຦ເວາົ ຕ຦໇ ກາຘໃ ຣ໇ ກຄ໋າ຤ໆ ັ ດ ດໆ ັ ¡‫ ‏‬Ⱦ¸ ¡²Ò ¼¤ÁªÀÈ ¢í¾Ä¯ ¹¾®ºÈ ­êÀ† ¡®ï ijì­þ ­˜ ‫‏‬Áì¸É ²ð´§Ä• ³ìþ ¹¤ï÷ ¥¾¡­˜­¡ô©Á¯­É Enter ຄ຦ຟຝຣິ ເຕກີ ໆ ໋ ະເວດັ ຣ ກຕາຟຄາ຤ໆ ັ ເລໆ າົ ຘຘັ໇ ຕໆ ເ໋ ຘໆ ຦ ກຘັ ໄບເທໆ ຦ຢະຄ໋າ຤ໆ ັ ໂດ ຦ດັ ຕະໂຘຟດັ ເວາົ ເ຦ຘີ໇ ໄພຢທ‫ ໊‏‬ໆ ຟີ ຘີ າຟ຤ະກຘ ຘຣີ໇ ໆ າ ແນທ ໄ໊ ພຢ໊ ‫‏‏‬ 6.1 ¸êò ¦ó ¾É ¤ Á콡¾­Àºš­Ã§ÁÉ ®ê§Äþ ³ìþ‫‏‬ ¦´ô ´õ©¸¾È À»¾ô ªºÉ ¤¡¾­¦É¾¤Á®ê§þijì§þ • ‫‏‬SuperDir.bat ເຝໆ ຦ໃລ຤໇ າຟາດເນໆ ິ ຢາ ໆ ໄພຢ໊ ແຢະໄດເມກທ໋ມີ ທັ ດົ ‫‏‬Ã-©ë¾¨¸þ A ແຢະ ©ë¾¨¸þ C Ä©²É ɺ´¡ñ- ©¨´ñ£¿¦„¤ªÒį­š: 1. ຄ໋າ຤ໆ ັ Cls ຢນຶ ຝ໋ ານ 2. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Dir A: ຤ະແດ ຢາ ໆ ໄພຢ໊ ແຢະ ‫‏‬Ä©Àë¡êëð Ãó -Á°-È ©ò¦þÁ¡©ñ ‫‏‬ 3. ຄາ໋ ຤ໆ ັ Dir C: ຤ະແດ ຢາ ໆ ໄພຢ໊ ແຢະ ‫‏‬Ä©Àë¡êðëóÃ-©ë¾¨¸þ C‫‏‬ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ເວາົ ະຕ຦໇ ຝຟິ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຘເີ໇ າົ໇ ໄບເກນັ ໄຣໃ໇ ຘໄພຢ໊ ໆ ໂດ ກາຘບ໇຦ຘ ຄ໋າ຤ໆ ັ ‫ ‏‬COPY CON Super ແຢຣ໇ ກດົ ແບຘ໇ E າກຘຘັ໇ ໃລຝ໇ ຟິ ຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ຕີ ຟໄຣ໇ ຘົ ຄນົ ຄ໋າ຤ໆ ັ ແຢຣ໇ ກດົ ແບຘ໇ 81

ເຝໆ ຦ນ຦ກກາຘ ນົ ຄ໋າ຤ໆ ັ ຤ດທາ໇ ແຢຣ໇ ກດົ ແບຘ໇ E ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ SuperDir.bat ùÉÀ»¾ö ª¾´ªÉº¤¡¾-. ເຄໆ ຦ ກໆ ໋ ະຘ໋າຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ເີ ວາົ ຝຟິ ທັ ຄ໋າ຤ໆ ັ ໄບເກນັ ໄຣໃ໇ ຘໄພຢ‫໊‏‬ ວນທີ ກາຘ຤າ໇ ໄພຢ‫ ໊‏‬SuperDir.bat ລັ າກທໆ ໄີ ດ຤໇ າ໇ ໄພຢ໊ ຤໋າເຢດັ ແຢຣ໇ ເວາົ ຤າຟາດÀ‫ ‏‬ºš­Ã§Éijì­þ šÄ©É ©¨ ‫¾¡‏‬-²´ò £¿¸¾È SuperDir Áì¸É ¡©ô Á¯­É Enter À£º• ¤¡¥Ò ½À»©ï ¸¼¡ª¾´£¿¦¤„ ª¾È ¤ÅêÀ† ¡®ï µÈö íijì­þ Ú ¹ÀÉ »¾ô ª¾´ªºÉ ¤ ¡¾-.‫‏‬ 6.2 ¢£Ó ¸¾´Á¥É¤®ñ-¹¾Ã-©º¦‫‏‬þ í¡¾­À»ï©¸¼¡Ã­©º¦þ®¾¤À꺕 ¡ÀÒ ¡©ñ ®ï­¹¾Ä©£É ó¡­ï À§¤… ¡¾­À¡ñ©¯­ï ¹¾ÁªÈì½Àꕺ ¡Ò¥½´ñ¢‫ ‏‬Ó £¸¾´Á¥É¤Ã¹»É Éö¸È¾ ®ï­¹¾êÀ† ¡©ñ ¢­œ ­˜­´ñ¦¾¨À¹©´¾¥¾¡º­ï é, ªÒį­š¥½À¯­ï ¢Ó £¸¾´Á¥¤É ®ï­¹¾ ê´† ¡ï ²ô®À캜 ¨Å ´©ñ ¤„ ­š: ຣທິ ແີ ກໄ໇ ‫¡‏‬Ò  Abort, Retry, Fail ? ະຝນົ ໄດໃ໇ ຘກ໋ຢະຘທີ ໆ ດີ ມາ ຣນ໊ ໆ ໋ຟແີ ປໆ ຘດ຤ິ ແ໊ ຢຣ໇ ເ຦ຘີ໇ ໃ ໇ ໋ຟ໇ ຘ າກດມາ ຣຘ໊ ຘັ໇ ­¿Á°­È ©¦ð þꆪºÉ ¤¡¾­Ã§É´¾Ã¦ÈÀ¢¾í į ‫©¡ ‏‬ö Á¯-É A ( Abort ): ຢ໋ວນັ ຄາ໋ ຤ໆ ັ ະໄບຠໆ ໃຘດມາ ຣທ໊ ໆ ຤ີ ໆ ັ ຣ ກລ໇ າ຤ດ ‫¡ ‏‬ö©Á¯É- R ( Retry ): ກາຘເວດັ ຣ ກ ະເວດັ ຕໆ ໋ າກຣ ກທໆ ຄີ າ໇ ຠໆ ກໆ ຦ຘເກດີ ຄຣາຟປດິ ຝາດ ‫¡ ‏‬ö©Á¯É- F ( Fail ): ເຟໆ ຦ຕ຦໇ ກາຘ ກົ ເຢກີ ກາຘເວດັ ຣ ກ ແຢະບໆ ຘດມາ ຣໃ໊ ໆ ‫‏‬  Bad Command or file name : 82

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ປດິ ລໄພຢທ໊ ໆ ເີ ຦ຘີ໇ ໃ ຣ໇ ກຘຘັ໇ ນໆ ໋຤າຟາດເ຦ຘີ໇ ໃ ໄ໇ ດ໇ ກາຘແກໄ໇ ກໆ ຄ໋ ກຣດ຤຦ນຄ໋າ ຤ໆ ັ ¸‫¾ ‏‬È «õ¡ªÉº¤ ¹ùõ ®ÀÒ §­„ : ²ð´£¿¦¤„ ¹ó÷§•Ä³ì«þ ¡ó ªÉº¤¹ó÷®Ò ÁìɸÁì­È £¿¦„¤­­˜ º¡ñ Àꕺ·¤ ¹ó÷ º¾©‫¼¡‏‬È ¸¢Éº¤¡ñ®À¸Àó §-ó ¢º¤©º¦þ®´Ò ñ£¿¦„¤­˜­¡ÒÀ¯­ï Ä©É.‫‏‬  File not found ນໆ ຤໋ າຟາດ ຦ກລາໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ຦າດນໆ ໋ຟໄີ ພຢຘ໊ ຘັ໇ ລ຦າດຝຟິ ໆ ໄພຢຘ໊ ຘັ໇ ປດິ ຘ຦ກ າກຘຘັ໇ ຦າດ‫ ‏‬À¡ñ©¥¾¡À¦˜­ê¾¤ ທໆ ຤ີ ໆ ັ ຣ ກນໆ ໋ຟໄີ ພຢຘ໊ ຘັ໇ ‫‏‬  Out of memory ໂບມແກມຟເຢໆ ຘີ ເວດັ ຣ ກໄບນາ ຤ໆ ຣຘແຢຣ໇ ແຕໆ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ນໆ ຝ໋ ໋ ຢະນນົ ໆ ິ ຕ຦໇ ແ ໇ ໃລ໇ ປໃ໇ ວ໇ ໇  Directory already exits ເກດີ ຘ໇ ເຟໆ ຦຤າ໇ ໄດເມກທມ໋ ແີ ຢຣ໇ ໄບ ໋າ໇ ກນັ ໆ ທໆ ຟີ ຠີ ໆ ແຢຣ໇  Duplicate file or file not found «¾É ¯¼È ­§•Ä³ìÄþ ¯§Õ¡®ï §Ä• ³ìþꆴµñ öÈÁì¸É ‫‏‬  Insufficient Disk space ¢£Ó ¸¾´­¥š ½À¡ñ©¢œ­À´•º©¦ð ®þ ²Ò ¼¤²îª¡Ò ¾­À¡®ï ¢´Ó ö­ ¸ðêÁñ ¡É캤ç©É ¦ð þº•­ ¹ìó÷ ®ò ijìêþ † ®Ò¥¿À¯-ñ ªÉº¤Ã§ºÉ º¡.‫‏‬ 83

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ນດົ ທີ ຄຣາຟວເ໇ ນ຦໇ ຕຘົ໇ ກໆ ຣກນັ ຢໆ ຘີ ກ (Linux) 1. ບະລຣດັ ຄຣາຟເບັຘຟາ ຢໆ ຘີ ກຖກ຤າ໇ ຘ໇ ໂດ ທໆ າຘ Linus Torvalds ຕ຦ຘທໆ ທີ ໆ າຘເບັຘຘກັ ຤ກຶ ຤າ ຦ ຝາກຣິ າ ຟະລາຣທິ ະ າໄຢ Helsinki, ບະເທດ ໃຘ ະຘະທໆ ທີ ໆ າຘ ກ໋າຢັ ຤ກຶ ຤າຠໆ ຘຘັ໇ ທໆ າຘໄດ໇ ໃ ຢ໇ ະ ນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ Minix ເບັຘຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ x ໃຘ ທໆ າຘວ຤໇ ກຶ ຣໆ າຢະນນົ ຘີ໇ ັ ຟຄີ ຣາຟ຤າຟາດ ນໆ ໋ຝ ຝ໋ ໆ ິ ໄດວ໇ ໆ ຣຟຟກນັ ຘກັ ຝດັ ທະຘາ ໂບມແກຟຘຄຘົ ຦ໆ ຘ໅ ຄຘົ໇ ຄຣ໇ າຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘໃ ໆ ຘ໇ ເຝໆ ຦ໃລຟ໇ ບີ ະ຤ດິ ທຝິ ານລາ ກໆ ຣາ x ເ ໆ ິ ກໆ ໋ຄ ຘເີ໇ ຦ ທໆ າຘໄດເ໇ ຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ຝດັ ທະຘາ ໃຘບີ 1 1 ແຢະໄດ຦໇ ຦ກ ເຄແີ ຘຣ Kernel ) ເຣເີ ໆ ຘີ version 0.02 ) ຘົ ເຖິ ບີ1 ກໆ ໋຤າຟາດ຦຦ກເຄແີ ຘຣ Kernel ) ເຣເີ ໆ ຘີ 1 1 ຘົ ເຖິ ບະ ນຘັ ເຄແີ ຣ ເຣີ ເ ໆ ຘີ 2.5k ແຢະ ັ ຖກ ຝດັ ທະຘາຕໆ ໅໋ ໄບ x ເບັຘຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘທໆ ເີ ບີດເປີ Source code ຘກັ ຝດັ ທະຘາໂບມແກມຟ ຦ໆ ຘ໅ ຤າຟາດຘ໋າ ຘຟີ໇ າຝັດທະຘາຕໆ ໄ໋ ດ໇ ເວດັ ໃລ໇ x ຟກີ າຘຝັດທະຘາຠໆ າ ຣໆ ຦ ໄຣຝ຦໇ ຟທັ ຟີ ທໆ ຖີ ກ຤າ໇ ຘ໇ ຟາເຝໆ ຦ໃ ຣ໇ ກໃຘ x ຠໆ າ ລຣ ລາ 2. ຄຘ຤ຟົ ນດັ ຝຘ໇ ຖາຘ ຦ ຢໆ ຘີ ກ Linux ) ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘຢໆ ຘີ ກ Linux ) ຟຄີ ຘ຤ຟົ ນດັ ທໆ ໂີ ດດເດໆ ຘັ ກໆ ຣາຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ ຦ໆ ຘ໅ດໆ ັ ຕໆ ໄ໋ ບຘີ໇ 2.1 À´ô¾ªÁð ꩦ£þ ¤… ( Multi - Tasking ): ¦¾´¾©À»ñ©¸¼¡Ä©ÍÉ ¾¨Â¯ëÁ¡´ ²ºÉ ´Å¡-ñ µÈ¾¤´¯ó ½¦©ò ê²ð ¾®Â©¨ê† ¯ëÁ¡ë´ªÈ¾¤ÅÀ»ï©¸¼¡À¯ï­ºð©¦½Í½ªÒ ¡­ï À§„­: í¢½­½ê†À»ô¾¡¿ìï¤Ã§£É ¿¦¤„ Find À²º• £-í ¹¾ File ꆪɺ¤¡¾­µÈ,ö «É¾ File Ã-ì½®ö®¹¾¡´ó¹ù¾¨¡Òº¾©¥½Ã§ÉÀ¸ì¾©ö-, Ã-À¸ì¾©¼¸¡ñ- ­˜­À»ô¾¦¾ ´¾©Ã§ÂÉ ¯ëÁ¡ë´ ( Program ) º­• ¡ÄÒ ©É©¨¡¾­¦‣¤£¿¦¤„ Find ùÀÉ »ñ©¸¼¡ À¯ñ- Background process. 2.2 ເຟາົ ຕຠິ ດເຆີ Multi – User ): ຢະນນົ ຦າຘ າດໃລຟ໇ ປີ ຟ໇ າໃ ຣ໇ ກຢະນນົ ລ ໋໇ ຟຘຕໆ າ ໅ ຦ ຢະນນົ ໄດ໇ ຝ຦໇ ຟ໅ ກຘັ ລາ ຄຘົ ເ ໆ ຘັ ໃຘ ະຘະທໆ ເີ ວາົ ກ໋າຢັ ໃ ໇ າຘ ຢະນນົ ຠໆ ຘຘັ໇ ຄຘົ ຦ໆ ຘ ກໆ ໋຤າຟາດເ າົ໇ ຟາໃ ຣ໇ ກໃຘຢະນນົ ໄດເ໇ ໆ ຘັ ກຘັ ລເວາົ ຦າດ ະ ຢ້຦ກ ເ າົ໇ ຢະນນົ ໂດ ໃ ໇ າ໇ ຦໋ ໆ ຘ຦ກີ ຄັ໇ ກໆໄ໋ ດ໇ 2.3. À»©ñ ¸¼¡Ä©êÉ ñ¤Á®® Text mode Áì½ Window mode 2.4. ເວດັ ຣ ກໄດທ໇ ັ ແນນ າ໇ ເຄໆ ຦ ລ າກເຄໆ ຦ ຦ໆ ຘ Remote ) 84

3.ໂຄ ຤າ໇ ຦ ຢໆ ຘີ ກ ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ຢະດນັ ເ ໆ ິ ແຕໆ ຢະຢະດນັ ະຟຄີ ຣາຟ຤າຟາດ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘຢໆ ຘີ ກໄດແ໇ ນໆ ໂຄ ຤າ໇ ລກັ ຦຦ກເບັຘ ແຢະ າ໇ ທໆ ແີ ຕກຕໆ າ ກຘັ ດໆ ັ ຘີ໇ ວນທໆ ີ 1 ໂຄ ຤າ໇ ຦ ຢໆ ຘີ ກ 3.1. ວາດແຣ( Hardware ) ຝາກ຤ໆ ຣຘຘລີ໇ າ ຄຘົ ຄົ ະວ໇ ກັ ກຘັ ດີ ເຝາະຟຘັ ເບັຘຝາກ຤ໆ ຣຘທໆ ເີ ວາົ ເລຘັ ເບັຘວນ ເບັຘວໆ າ ເ ໆ ຘັ ຝ໋ ານ ຕຣົ ເຄໆ ຦ ແບຟ໇ ຝຟິ ເຟາົ ຤໊ ແຢະ຦ໆ ຘ໅ 3.2. ຢໆ ຘີ ກ ເຄແີ ຘຣ( Linux Kernel ) ຖາ໇ ເບັຘຄຘົ ທໆ ີ ັ ນໆ ໋ເຄີ ວ໇ ກັ ກນັ Linux ກໆ ຦໋ າດ ະ ັ ນໆ ທ໋ ຘັ ວ໇ ກັ ກນັ ເບັຘຝາກ຤ໆ ຣຘ ທໆ ຤ີ ໋າຄຘັ ຝາກ຤ໆ ຣຘ ໆ ຶ ຦ ຢະນນົ ເຝາະຟຘັ ະຟີ າ໇ ທໆ ຄີ ຣນຄຟກາຘ ເວດັ ຣ ກທັ ດົ ຦ ຢະນນົ ນໆ ໋ຣໆ າ ະເບັຘກາຘ ດັ ນັ ຝະ າກ຦ຘ ຦ ຢະນນົ ກາຘ ຕ ຟຢະນນົ ດັ ກນັ ຟ໋໇ ຘ ແຢະຢະນນົ ນ໋ຢລິ າຘ ໆ ຣ ຄຣາຟ າ໋ ໂດ ຟຘັ ະຄຣນ ຄຟ຦ ບະກ຦ຘທໆ ຠີ ໆ ທາ ໃຘ ແຢະຘ຦ກເຄໆ ຦ ທັ ດົ ດໆ ັ ຘຘັ໇ ໆ ິ ຘ໇ ກນັ ຖາ໇ ບໆ ຘລຢຘ໇ ໄບ Kernel ກໆ ໋ ະບໆ ຘໄບຌາ 3.3. ເ ຣຢ໊ Shell ) ຝາກ຤ໆ ຣຘຘີເ໇ ບັຘຕຣົ ກາ ຢະລຣໆ າ ປໃ໇ ກ໇ ນັ Kernel ຟຘັ ະຖາ໇ ວນັ ຃າ຤ໆ ັ າກປໃ໇ ໇ ທາ ຦ບະກ຦ຘ ແຢຣ໇ ແບເບັຘຝາ຤າໃລເ໇ ຄໆ ຦ ເ າົ໇ ໃ ລ ະເຣາົ໇ ຦ກີ ຠໆ າ ໆ ຶ ຣໆ າ Command Interpreter ແຢະ ັ ຤າຟາດຌາ຃າ ຤ໆ ັ ເລໆ າົ ຘີຟ໇ າ ຘຢຣຟກຘັ ໃຘຢັກ຤ະຘະ ຦ ລເ຦ີຘ໇ ຣໆ າ ຘ຦ກ າກຘັຘ໇ 85

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ັ ຟີ າ໇ ທໆ ໃີ ຘຄຣນຄຟ ກາຘຄຣນຄຟ ແຢະກ໋າຘດົ ທດິ ທາ ຦ ແຢະ ຣໆ າ ະໃລເ໇ າົ໇ ລ຦຦ກທາ ໃດເ ໆ ຘັ ໃລ໇ ຦຦ກທາ າ໇ ໋ ລ ະເກນັ ເບັຘ ກໆໄ໋ ດ໇ 3.4 ໂບມແກມຟບະລ ກເບັຘ຤ໆ ຣຘ ໆ ຶ ຦ ໂບມແກມຟທໆ ຢີ ໆ ຘີ ກ x ຟໄີ ຣເ໇ ຝໆ ຦຦າຘຣ ຄຣາຟ຤ະດຣກ ໃລກ໇ ນັ ປໃ໇ ເ໇ ໆ ຘັ ໂບມແກມຟ ເ ໆ ິ ເບັຘໂບມແກມຟ຤໋າຢນັ ຝຟິ ເ຦ກະ຤າຘ ຖາ໇ ຠໆ ໃຘ ະແຟໆ ຘ Word ) 4.ເ ຣຢ໊ Shell ) ດຣ໇ ກຘັ ແຕໆ ະຟຠີ ໆ ຤຦ ຤າຟ ເທໆ າົ ຘຘັ໇ ທໆ ີ ຘິ ຟົ ແຢະ ັ ໃ ໇ Shell ໄດຖ໇ ກກາເຘດີ ຘ໇ ຟາລາ ກຘັ ຠໆ ຘົ ເຖິ ບະ ນຘັ ະຟີ ບະເຝດຄ 4.1 ລ sh ຘີຖ໇ ເບັຘ ຕົຘ໇ ແນນ ຦ ຕົຣ຦ໆ ຘ໅ ແຢະຖເບັຘຟາດຕະຖາຘ ຦ Linux ທກລຢຘ໇ ເຝາະຣໆ າຟຘັ ຖກກາເຘດີ ຟາກໆ ຦ຘ ຕຣົ ຦ໆ ຘ໅ ຘ຦ກ າກຘີ໇ ັ ຟີ ຄຣາຟ຤າຟາດໃ ໇ ຘ Shell Script 4.2 ລ csh ຖກ຤າ໇ ຘ໇ ລັ າກທໆ ີ ເກດີ ຘ໇ ແຢະໄດຖ໇ ກຘ໋າຟາເບັຘ ລກັ ໆຶ ຦ x ຢະນນົ ະຟຢີ ກັ ຤ະຘະຄາ໇ ຄກນັ ຝາ຤າ ຟກີ າຘ ເວດັ ຣ ກທໆ ເີ າະກນັ ປໃ໇ ທ໇ ໆ ຣົ ໅ໄບ ແຢະ ຘ຦ກ າກຘີ໇ ັ ຟີ ໋ດ໇ ກີ ໆ ຣາ ເ ໆ ຘັ ະຟກີ າຘເກນັ ບະລຣດັ ກາຘໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ເີ ຄີ ໃ ຟ໇ າ ເວດັ ໃລປ໇ ໃ໇ ຟ໇ ຄີ ຣາຟ ຤ະດຣກ຤ະ ນາ ໃຘກາຘໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ລາ ຘ໇ 4.3 ລ ksh ລັ າກທໆ ີ ແຢະ ໄດຖ໇ ກກາ໋ ເຘດີ ຘ໇ ຟາເບັຘໄຢ ະເຣຢາ ໆ ຶ ກໆ ໋ຟກີ າຘ຤າ໇ ໃໆ ຘ໇ ຟາ຦ີກລຣ ລາ ແຕໆ ນັຘດາ ທໆ ີຖກ໋າເຘີດ ຘ໇ ຟາໃ ໆ ຘີ໇ ທໆ ໂີ ດດເດໆ ັຘທໆ ີ຤ດກໆ ໋ຄ ຟຘັ ຖກ຤າ໇ ຘ໇ ຟາເຝໆ ຦ ດບະ຤ົ ທາ ກາຘຄາ໇ ໂດ ນ໋ຢິ ຘໄີ໇ ດຕ໇ ຘົ໇ ແນນຟາ າກ ແຢະ ໂດ ຟຘັ ໄດຘ໇ ໋າ ໋ດ໇ ີ າກທັ ຤຦ ຟາຢຣຟກຘັ ຄ ຟຘັ ະເບັຘ Shell ທໆ ເີ າະໃຘກາຘ ຘ ເ ໆ ິ ຄຘ຤ຟົ ນດັ ຘເີ໇ ບັຘ ໋ດ໇ ີ ຦ ເ ໆ ິ ໃຘ ະຘະດ ຣກຘັ ຟຘັ ກໆ ໋ ເບັຘ ທໆ ເີ ວດັ ໃລປ໇ ໇ ໃ ໇ ທໆ ຣົ ໄບໃ ຣ໇ ກ ໆ າ ແຢະ຤າຟາດເ຦ຘີ໇ ຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ເີ ຄີ ໃ ຟ໇ າແຢຣ໇ ຘ໇ ຟາໃ ຣ໇ ກໃ ໆ ໄດຄ໇ ກນັ ຤າເລດຘເີ໇ ຦ ໆ ິ ເວດັ ໃລ໇ ເບັຘ ທໆ ໂີ ດດ ເດໆ ຘັ ກໆ ຣາ ຦ໆ ຘ໅ໃຘ ດຘຘັ໇ 4.4 ລ bash Shell ­š«ó¡¦¾É ¤¢œ­êï©¥¾¡ Korn shell ÁªÈ¸È¾£õ­¦´ô ®ï©¦¸È ­Ã¹¨¢È º¤ Shell ­š ¥½£¡ó ­ï ¡ï® Korn shell ¥ö-À¡õº®¥½À¸¾í ĩɸ¾È À¯-ñ Shell ©¼¸¡ñ-Àìó¨¡Ò¸¾È Ä©,É ÁªÈ ¸¾È Bourne again shell ¥½ ĩɯ¼® Korn shell µ®Èö Ⱥ­¸È¾´­ï ®ÄÒ ©É«¡ó ¦É¾¤¢­œ ´¾À²º• ¡¾­£¾É ¥¤… À»ï©Ã¹É£­ô ­¨ð ô´¡ï­¹¾÷ ¨ Áì½ Bourne again shell ¨¤ï À¯­ï ¢º¤³ñ Linux ¥¤… Ä©­É ¿ Shell ­´š ¾À¯­ï Shell ¹¡ï÷ ¢º¤ Linux. 86

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 5.ຣທິ ກີ ຣດເນໆ ິ ຣໆ າເວາົ ໃ ໇ ໃດຠໆ í¢­˜ 꿺ð©ê†À»ô¾ì˺¡( Log ) À¢¾í ì½®ô® Linux °ö©É Áö ìì½®ô®( Admin ) ¥½À¯ñ-°øÉ ¡¿-©ö Shell À솭ª­í ù¡É ®ï °öÉçÉì½®ô®êõ¡£ô­. Shell ê°† ©Éö öÁìì½®ô®Ã§¦É ȸ­¹¾÷ ¨¥½À¯ï­ Bourne shell À²¾½À¯­ï Shell ꆴñµöÈí콮®ô Linux À¡óº®ê¡õ ¹ì­õÉ , À»ô¾¦¾´¾©»öÉĩɸ¾È °öÉ©Áö ìì½®ô®¡¿­ô© Shell éÀ¯ï­ Shell Àì­† ªí­Ã¹¡É ®ï À»ô¾Â©¨Ã§£É ¿¦„¤ echo $SHELL Shell »®ø êó 2 ( ¡¾­Ã§É£¿¦„¤ echo $SHELL ) ຖາ໇ ເວາົ ຕ຦໇ ກາຘ ະບໆ ຘໄບໃ ໇ ຦ໆ ຘກໆ ໋຤າຟາດເວດັ ໄດໂ໇ ດ ໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ ເ ໆ ິ ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ໃຘກາຘບໆ ຘແບ ເຢໆ ຘີ ຕຘົ໇ ໃຘກາຘເ າົ໇ ຢະນນົ ແຕໆ ຖາ໇ ເວາົ ນໆ ໋ວຣ໇ ໆ າຟີ ໃດແດໆ ແຢະເກນັ ໄຣໃ໇ ຤ ກໆ ໋ ໃລໃ໇ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ chsh - ເ ໆ ິ ເບັຘຄ໋າ຤ໆ ັ ຤ະແດ ຢາ ຢະ ຦ ດ ຦ Shell ທໆ ີ ຟຠີ ໆ ທັ ດົ Shell »ø®êó 3 ( ¡¾­Ã§£É ¿¦¤„ chsh l- ) 87

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ Shell Shell »ø®êó 4 ( ¡¾­Ã§£É ¿¦„¤ chsh ) ຣທິ ບີ ໆ ຘ ຦ກີ ຣທິ ີ ໆ ຶ ເບັຘກາຘເບີດ ຘຘັ໇ ຘ໇ ຟາໃ ຣ໇ ກເຢີ ຕຣົ ຠໆ າ ເວາົ ກ໋າ ຢັ ໃ ໇ ຠໆ ແຢຣ໇ ກດົ ແບ໇ຟ E ແຕໆ ຕ຦໇ ກາຘ ະບໆ ຘໄບໃ ໇ ກໆ ໋຤າຟາດບໆ ຘໄດໂ໇ ດ ກາຘຝຟິ ໃ຤ໆ ກາຘເບີດໃ ໇ ຣທິ ຘີ ີ໇ ະເບັຘກາຘເບີດ ທນັ ເກໆ າົ ທໆ ຟີ ຠີ ໆ Shell »®ø êó 5 ( ¡¾­Àºš­ Shell ¢œ­´¾Ã§¸É ¼¡ ) 88

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ຖາ໇ ຕ຦໇ ກາຘ຦຦ກ າກ ທໆ ກີ າ໋ ຢັ ໃ ຣ໇ ກຠໆ ກໆ ໃ໋ ລໃ໇ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ Ex ເຝໆ ຦຦຦ກ າກ ບະ ນຘັ »ø®êó 6 ( ¡¾­Ã§É£¿¦„¤ exit À²ˆººº¡¥¾¡ Shell ¯½¥÷®­ñ ) ເຟໆ ຦ຟກີ າຘເວາົ ເບີດ ຦໇ ຘທນັ ກຘັ ລາ ໅ Shell ແຕໆ ນໆ ໋ວຣ໇ ໆ າຕ຦ຘຘເີ໇ ວາົ ກາຢັ ໃ ໇ ໃດຠໆ ຟລີ າ ຣທິ ີ ທໆ ີ ະນ຦ກເວາົ ຣໆ າເວາົ ກາ໋ ຢັ ໃ ໇ ໃດຠໆ 1. ຤ັ ເກດ Prompt ເບັຘ຤ຘັ າຢກັ ທໆ ນີ ໆ ົ ນ຦ກເວາົ ຣໆ າຝ຦໇ ຟທໆ ີ ະວນັ ຃າ຤ໆ ັ ເ ໆ ິ ຄ໋າ຤ໆ ັ ທໆ ເີ ວາົ ະໃ ຣ໇ ກ຤າຟາດຝຟິ ລັ ເຄໆ ຦ າ ບົກກະຕແິ ຢຣ໇ ຦ ປໃ໇ ໇ ທໆ ຣົ ໄບ ະເບັຘ ແຢະ ຦ ປດ໇ ແຢຢະນນົ ະເບັຘ ແຢະ ະຟີ ເບັຘ ຤ໆ ຣຘ ະເບັຘ ນາ ຄັ໇ ປດ໇ ແຢຢະນນົ ຦າດ ະຟກີ າຘກ໋າຘດົ ໃຘວນແນນທໆ ແີ ຕກຕໆ າ າກຘີ໇ 2. ໃ ຄ໇ າ໋ ຤ໆ ັ ps ps ເບັຘ຃າ຤ໆ ັ ທໆ ໃີ ເ໇ ນໆ ິ ທໆ ກີ າຢັ ເວດັ ຣ ກຠໆ ຖາ໇ ເວາົ ຟກີ າຘເບີດລາ ຦ ເກໆ າົ ກໆ ໋ ະ ັ ຠໆ ທັ ດົ ເ ໆ ິ ບະ ນຘັ ທໆ ໃີ ຠ໇ ໆ ະຟເີ ຢກ ຤ ກໆ ຣາ ໆ ແຕໆ ຣທິ ຘີ ກີ໇ ໆ ໋ ັ ນໆ ໋ເບັຘຣທິ ທີ ໆ ໃີ ລຄ໇ ໋າຕ຦ນຖກ 1 ເຝາະໃຘນາ ຢະ ນນົ ທໆ ຟີ ກີ າຘໃ ຣ໇ ກລາ ະເຝໆ ຟີ ຘ໇ ເຢ຦໇ ໅ ຘົ ເຖິ ຄໆ າໃດ ໆ ຶ ຟຘັ ກໆ ໋ ະກນັ ຟາເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ໃ ໆ ເວດັ ໃລນ໇ າ ຄັ໇ ທໆ ຟີ ຄີ ໆ າ຤ ຤ດກໆ ໋຦າດ ະນໆ ໋ແຟໆ ຘ ທໆ ຖີ ກ ໃ ຣ໇ ກຠໆ ຤ະຘຘັ໇ ໆ ິ ນໆ ໋ຄຣຘ ທໆ ີ ະ ເບີດລາ ໅ ຦໇ ຘກຘັ ທາ ທໆ ດີ ທີ ໆ ຤ີ ດຄກາຘ ໆ ຣໆ າກາ໋ ຢັ ໃ ໇ ໃດຠໆ Process »®ø êó 7 ( ¡¾­Ã§£É ¿¦„¤ ps ) 89

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ນດົ ທີ ກາຘເ າົ໇ ຤ໆ ຢະນນົ ແຢະ ກາຘບິດຢະນນົ ( Starting Up And Shutting Down ) 1. ຘັ໇ ຘຕ຦ຘກາຘນດຢະນນົ Starting Up ) ລັ າກເບີດບໆ ຟ ເຝໆ ຦ເ າົ໇ ຤ໆ ຢະນນົ ຤ໆ ິ ທ໋າ຦ດິ ລັ າກກຣດ຤຦ນ຦ບະກ຦ຘ ວາດແຣ H ະເບັຘກາຘເ຦ຘີ໇ ໂບມແກມຟ ເ ໆ ຘັ R ເບັຘຕຘົ໇ ໂດ ທໆ ຣົ ໄບໃຘເຄໆ ຦ ເຟໆ ຦ ນໆໄ໋ ດຟ໇ ກີ າຘກ໋າຘດົ ໃລຟ໇ ກີ າຘນດ າກ -R ລ າກ ແຢຣ໇ ະເ າົ໇ ໄບ ຦ໆ າຘຠໆ R R ທໆ ຠີ ໆ ຕ໋າແ ໆ Boot secto ເ ໆ ິ ເບັຘຕ໋າແ ໆ ທ໋າ຦ດິ ຦ ເຝໆ ຦ເ າົ໇ ຟາ ຦ກລາໂບມແກມຟ ເ ໆ ິ ໂບມແກມຟ ະວໄ໇ ດຣ໇ ໆ າເຄໆ ຦ ເວາົ ຟຢີ ະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘໃດແດໆ ແຕໆ ຢະຢະນນົ ຤າຟາດນດ ໄດ໇ າກໃ຤ ເຟໆ ຦ເວາົ ເຢ຦ກຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘແຢຣ໇ ໂບມແກມຟ ະເ຦ຘີ໇ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘຘຘັ໇ ຘ໇ ຟາ ຤າ໋ ຢນັ ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘ x ະເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາໂດ ຟີ ຘັ໇ ຕ຦ຘກາຘນດດໆ ັ ຕໆ ໋ໄບຘີ໇ 1. ຦ ຦ບະກ຦ຘຕໆ າ ໅ 2. 3. ໂບມແ ກມຟ ເວັດຣ ກ ເ ຟໆ ຦ໂ ບມ ແ ກ ມຟ ເ ວັດ ຣ ກ ກໆ ໋ ະຄຣນຄຟກາຘເວດັ ຣ ກແທຘ Bootstrap loader 4. ໂບມແກມຟ ຕດັ ຤ຘິ ໃ ຣໆ າ ະເຢໆ ຘີ ຕຘົ໇ ຢະນນົ ໃດ ຘ໇ ຟາ ໂດ ະ ຘ໇ ຠໆ ກນັ ກາຘເຢ຦ກ ຕັ໇ ແຕໆ ຕ຦ຘນດ ລ຦ໆ າຘ າກ File /ect/inittab 5. ໂບມແກມຟ ະເ຦ຘີ໇ ໃລເ໇ ວດັ ຣ ກຕາຟ ຘຘັ໇ ໅ 6. ຤ຟົ ຟດເວາົ ໃລຢ໇ ະນນົ ນດເ າົ໇ ຤ໆ run level 3 ( full timesharing Network) 6.1. ຤າ໇ ແຢຣ໇ ຤ະແດ າ໇ ໋ ໃລປ໇ ໃ໇ ຝ໇ ຦໇ ຟເ າົ໇ ຤ໆ ຢະນນົ 6.2. ເ຦ຘີ໇ ຕໆ າ ໅ທໆ ກີ ໆ ຣ ຦໇ ເວດັ ຣ ກ ຘົ ເ າົ໇ ຤ໆ run level 3 2.Run level ເ ບັ ຘ ຕໆ າ ໅ ຦ ກາຘນດ ລບິດຢະນນົ ນໆ ໋ຣໆ າ ະເບັຘ Mode ເວັດ ຣ ກ຤ະເຝາະ - ລ ເວດັ ຣ ກຝ຦໇ ຟ໅ກຘັ ລາ ກໆ ຣາ ໆ ຶ ຄຘົ - 90

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ເ ໆ ິ ໃຘແຕໆ ຢະ ະຟຄີ ຘຢກັ ຤ະຘະແຕກຕໆ າ ກຘັ ໄບ ຕາຟ ດບະ຤ົ ກາຘເວດັ ຣ ກ ຕຣົ ຠໆ າ ຖາ໇ ເວາົ ເຢ຦ກນດ ເ າົ໇ ຤ໆ ຦ ກາຘເວດັ ຣ ກແນນ ແຢຣ໇ ໂບມແກມຟ init ະນໆ ໋຤າ໇ ເຝາະ ຣໆ ານໆ ໋ຟປີ ຦໇ ໆ ຘ຤າຟາດ ເ າົ໇ ຟາໄດ໇ ແຕໆ ເຟໆ ຦ເວາົ ນດແນນເວດັ ຣ ກໄດລ໇ າ ຄຘົ ຝ຦໇ ຟກຘັ ໂບມແກມຟ ະຕ຦໇ ຤າ໇ ຟາວ຦ ວນັ ກາຘເ າົ໇ ຟາເວດັ ຣ ກ ຦ ປໃ໇ ແ໇ ຕໆ ຢະຄຘົ ¦¿ì®ï Linux ¹÷ó Unix À¸†À§ñ­ª¾È ¤¡­ï ¡Òº¾©¥½¦½Î®ï ¦½Î­ö ¥¿­¸­ Mode ꪆ Ⱦ¤¡­ï Ä©ÂÉ ©¨ ê‣¸Ä¯Áìɸ¥½´ñ ¡¾­À»ï©¸¼¡ª¾È ¤Å ©¤„ ª¾ª½ì¾¤ê† 2-1 run level ຤ະຝານ ຦ ຢະນນົ 0 1 ຠດກາຘເວດັ ຣ ກ 2 3 ເວດັ ຣ ກ຤ະເຝາະ Console( Single-user mode ) 4 ເວດັ ຣ ກລາ ຄຘົ ແຕໆ ນໆ ໋ຟກີ າຘຕດິ ຕັ໇ ຢະນນົ Network 5 ເວດັ ຣ ກລາ ຄຘົ ແຕໆ ນໆ ໋ຟກີ າຘເ຦ຘີ໇ ໃ ໇ X Window 6 ນໆໄ໋ ດໃ໇ ຣ໇ ກ ເວດັ ຣ ກລາ ຄຘົ ແຢະຟກີ າຘເ຦ຘີ໇ ໃ ໇ X Window R ຢະນນົ ຕາຕະຢາ -1 ຄຘຢກັ ຤ະຘະ ຦ run level ຕໆ າ ໅ ຘ຦ກ າກ ະ຤າຟາດເຢ຦ກໄດຕ໇ ຦ຘນດເຄໆ ຦ ແຢຣ໇ ເວາົ ັ ຤າ ຟາດບໆ ຘ ໄບຠໆ ຦ໆ ຘໄດດ໇ ຣ໇ ກາຘບິດຢະນນົ ເ ໆ ຘັ ກຘັ ໂດ ໃ ຄ໇ ໋າ຤ໆ ັ init [ run level ] À»¾ô ¦¾´¾©¡¸©¦º®Ä©¸É ¾È íªº­­šÀ»ô¾¡¿ì蘆Èö run level é Á콡Ⱥ­Îɾ ­šÀ»ô¾µÈö run level Ã©Ä©É Â©¨Ã§£É ¿¦¤„ $ /sbin/runlevel /var/ run/utmp À§¤… ¥½ Ä©°É ô­À¯­ï ¦º¤ Field £:ó run level ¡ºÈ -Îɾ run level ¯½¥÷®­ï . í¡ìî ½­êñ † run level ¡Èº­Îɾ¦½Á©¤°ô­À¯­ï ” N ” ­˜­Ï¾¨ £¸¾´¸¾È ®ÄÒ ©É´¡ó ¾-®-ñ êô¡Ã- File utmp. 91

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ run level run level ວນ -1 ກາຘໃ ຄ໇ າ຤ໆ ັ /sbin/runlevel /var/ run/utmp 2.1 ກາຘເວດັ ຣ ກໃຘແຕໆ ຢະ run level À´º• ¯ëÁ¡ë´ init º¾È ­ File /ect/inittab Áì¸É ¥½À¢¾í ¦Èö run level ­˜­Å Áì½¥½´ñ¡¾­Àº­š File /ect/rc.d/rc ¢œ­´¾À»ï©¸¼¡ ©¨¥½´ñ Input run level ­˜­ÅÀ§­„ : À´º• À»¾ô ¡¿­ô©Ã¹®É ö©À¯ï­ run level 3 ²î®©ö À«¤ð run level ­¥š ½Àº­š Process ” /ect/rc.d/rc 3 ” ¢œ­´¾ ©¨¡¾­À»ï©¸¼¡²¾¨ í File /ect/rc.d/rc ¥½À¢¾í įºÈ¾- File Ã- Directory /ect/rc3.d ¢­œ ´¾ À»©ï ¸¼¡Àê•ºì½ File À§¤… Áªì½ File ¥½´»ñ ®ö Á®®Ã­¡¾­¡¿­©ô §• ©¤„ ª¾ ª½ì¾¤ê† 2-2 SnumberScript_name ຤າ໋ ຢນັ ກາຘເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກຕ຦ຘນດຢະນນົ ເບັຘ KnumberScript_name ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘ ລ ຕໆ າ ໅ Number : ຤໋າຢນັ ກາຘເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກຕ຦ຘນດຢະນນົ ເບັຘ ທໆ ໃີ ໃ໇ ຘກາຘ ລ ຕໆ າ ໅ ເບັຘຢາ໋ ດນັ ໃຘກາຘເ຦ຘີ໇ ຘຘັ໇ ໅ ຕາຕະຢາ -2 ວນແນນກາຘກາຘດົ ໆ ໃຘ Directory /ect/rc [ un level ].d 92

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ວນ - ໃຘ ໃຘກຢ໋ ະຘທີ ໆ ເີ ວາົ ນໆ ຕ໋ ຦໇ ກາຘໃລຟ໇ ກີ າຘເ຦ຘີ໇ ໃດ ໆ ຶ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກເ ໆ ຘັ ນໆ ໋ຕ຦໇ ກາຘໃລຟ໇ ກີ າຘ ແຢະ ເວາົ ຤າຟາດແກໄ໇ ໆ ໂດ ກາຘບໆ ຘຕຣົ ຦ກັ ຤຦ຘ ຕຣົ ທ໋າ຦ດິ ໃລເ໇ ບັຘຕຣົ ຘ຦໇ ລບໆ ຘ ໆ ເຢີ ກໆ ໄ໋ ດ໇ ຕຣົ ຠໆ າ ບໆ ຘເບັຘ ເຟໆ ຦ນດເຄໆ ຦ ຄັ໇ ຕໆ ໄ໋ ບ ະນໆ ໋ຟກີ າຘ ເ຦ຘີ໇ ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກ ບໆ ຘເບັຘ ເຟໆ ຦ຟກີ າຘ ະນໆ ຟ໋ ກີ າຘ ຦ 2.2 File inittab ¹ï÷¤¥¾¡ê†Â¯ëÁ¡ë´ Init À»©ï ¸¼¡ Áì½Ä©£É ¸®£´õ ¡¾­À»ï©¸¼¡ª¥Ò ¾¡ Kernel ¦…¤ê¿º©ð ê† Â¯ëÁ¡ë´ Init ¥½À»ñ©£õ ºÈ¾- File /ect/inittab À²º• À¢¾í įÀ®…¤¸¾È £¾È Àì´† ªí­¢º¤ run level Á´­È ¹¨ï¤ Áì¸É ÁªÈì½ run level ­˜­Å¥½ªºÉ ¤Ä¯ºÈ¾­ File颜­´¾À»©ï ¸¼¡Á©È, À§¤… í File /ect/inittab £¡ó ­ï ¡®ï À¯­ï script File ê† Â¯ëÁ¡ë´ Init ¥½À¢í¾´¾À»ï©ª¾´ ©„¤ª¾ª½ì¾¤ 23- 93

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ Label ເບັຘ຦ກັ ຤຦ຘ 1 - ຕຣົ ແຢະຕ຦໇ ນໆ ໋ າ໇ ກຘັ Run Level ກາ໋ ຘດົ ເຟໆ ຦ຟີ ເກດີ ຘ໇ Action ກາຘກະທ໋າໃດ໅ ທໆ ີ ະເກດີ ຘ໇ ເ ໆ ິ ະແຕກຕໆ າ ກຘັ ຢະລຣໆ າ ແຕໆ ຢະເຄ຦ ຄໆ າ ຤໋າຢນັ ທໆ ຣົ ໄບຟດີ ໆ ັ ຕໆ ໄ໋ ບຘີ໇ Initdefault ກາ໋ ຘດົ ເຢໆ ຟີ ຕຘົ໇ ຦ ກາຘນດ ຘນີ໇ ໆ ຕ໋ ຦໇ ໃ ໇ Field Process ເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກໃຘຢະລຣໆ າ ກາຘນດ ແຢະ ກໆ ຦ຘ Sysinit ະເວດັ ຘນີ໇ ໆ ຕ໋ ຦໇ ໃ ໇ Field Boot run level ເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກໃຘ ະຘະທໆ ກີ າ໋ ຢັ ນດຠໆ ຘນີ໇ ໆ ຕ໋ ຦໇ ໃ ໇ Field run level Bootwait ຄກຘັ ກນັ ແຕໆ ຕໆ າ ກຘັ ຠໆ ນໆ ຦ຘຣໆ າ ະຢໃ໋ ລແ໇ ຕໆ ຢະ Ctrlaltdel ເວດັ ຣ ກແຢຣ໇ ກໆ ຦ຘ ໆ ິ ະເວດັ Once ເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກເຟໆ ຦ຟກີ າຘກດົ ແບຟ໇ < Ctrl + Alt + Del > ຘີ໇ ະຖກເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາຄັ໇ ດ ຣເຟໆ ຦ວ຦ດ Wait ຄກຘັ ກນັ ແຕໆ ຕໆ າ ກຘັ ຠໆ ນໆ ຦ຘຣໆ າໂບມແກມຟ Respawn Powerfail ະຢ໋ ຘົ ກຣໆ າ ະເວດັ ຤໋າເຢດັ ກໆ ຦ຘ ໆ ິ ະເວດັ ເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກໃ ໆ ຖາ໇ ຝນົ ຣໆ າ ຘຘັ໇ ຠດ ເວດັ ຣ ກໄບແຢຣ໇ ເ ໆ ຘັ getty process ຘີ໇ ະຖກເ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກ ເຟໆ ຦ໄດວ໇ ນັ ຤ຘັ າຘ R າກ ຣໆ າຕ຦ຘຘໄີ໇ ພດນັ ແຢຣ໇ ເ ໆ ິ ະຕ຦໇ ເວດັ ຣ ກຠໆ ຘາ໋ ຄກຘັ ກນັ ແຕໆ ຕໆ າ ກຘັ ຠໆ ນໆ ຦ຘຣໆ າ ະຢ໋ໃລ໇ Powerwait ເວດັ ຣ ກ຤າ໋ ເຢດັ ກໆ ຦ຘ ໆ ິ ະເວດັ ຠໆ າ ຦ໆ ຘຕໆ ໋ໄບ Powerokwait ເວດັ ຣ ກເຟໆ ຦ຟກີ າຘຠຘຠັຘຟາຣໆ າຟໄີ ພພາ໇ ແຢຣ໇ Process ໂບມແກມຟ ລຄາ໋ ຤ໆ ັ ທໆ ເີ ຦ຘີ໇ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກ ª¾ª½ì¾¤ 23- : »ø®Á®®Ã- File inittab 94

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ ວນ -3 : File /etc/inittab 95

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ £¿¦„¤Ã­ File ຄຣາຟ າ Id:5:initdefault ກາ໋ ຘດົ ໃລທ໇ ກເທໆ ຦ທໆ ນີ ດ ຤ດທາ໇ ໃລຠ໇ ໆ ທໆ ີ run level 5 ະຟກີ າຘເ຦ຘີ໇ File /etc/rc.d/rc.sysinit ¢œ­´¾À»©ï ¸¼¡Ã­ si:sysinit:/etc/rc.d/rc.sysinit ì½¹¸¾È ¤®ø© L1:0:wait:/etc/rc.d/rc 0 ໃຘແຕໆ ຢະຄັ໇ ະຟກີ າຘເ຦ຘີ໇ L1:1:wait:/etc/rc.d/rc 1 L1:2:wait:/etc/rc.d/rc 2 ໇ ຟາເວດັ ຣ ກ ໂດ ກາ໋ ຘດົ ໃລຟ໇ ີ ເບັຘ L1:3:wait:/etc/rc.d/rc 3 L1:4:wait:/etc/rc.d/rc 4 ຘຘັ໇ ໅ L1:5:wait:/etc/rc.d/rc 5 L1:6:wait:/etc/rc.d/rc 6 ud::once:/sbin/update ໃລທ໇ ກ໅ ຟກີ າຘເ຦ຘີ໇ ໂບມແກມຟ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກ ca::ctrlaltdel:/sbin/shutdown –t3 – r now ເຟໆ ຦ຟກີ າຘກດົ ແບຟ໇ ໃລ໇ ຢ຦໋ ກີ ຣຘິ າທີ ກໆ ຦ຘໃລໂ໇ ບມແກມຟ ຤ໆ ັ ໃລເ໇ ວດັ ກາຘນດ pf::powerfail:/sbin/shutdown –f – ຝາ ໃຘ ຘາທີ ຝ຦໇ ຟທັ ຤ະແດ ໋ຄ໇ ຣາຟຣໆ າ Power ເຟໆ ຦ຝນົ ຣໆ າໄພພາ໇ ດນັ ໃລ຤໇ ໆ ັ pr:12345:powerokwait:/sbin/shutdown –c R ເຟໆ ຦ຝນົ ຣໆ າໄພພາ໇ ຟາແຢຣ໇ ນໆ ໋ຣໆ າ ະຠໆ ທໆ ີ ໃດໃລ໇ ກົ ເຢກີ 1:2345:repawn:/sbin/mingetty tty1 ໃລຟ໇ ກີ າຘເ຦ຘີ໇ ໂບມແກມຟ ຘ໇ ຟາເວດັ 2:2345:repawn:/sbin/mingetty tty1 3:2345:repawn:/sbin/mingetty tty1 ຣ ກທກຄັ໇ ທໆ ຠີ ໆ ໃຘ run level 2, 3, 4, 5 4:2345:repawn:/sbin/mingetty tty1 96

ຄູ ທຽມພະຈນັ ທະນງຸ ສງິ 5:2345:repawn:/sbin/mingetty tty1 6:2345:repawn:/sbin/mingetty tty1 x:5:respawn:/etc/x11/prefdm –nodaemon ເ຦ຘີ໇ ໂບມແກມຟ ຘ໇ ຟາເວດັ ຣ ກທກຄັ໇ ທໆ ຠີ ໆ ໃຘ run level 5 ຕາຕະຢາ - ຦ະທນິ າ File /etc/inittab ໃຘກ໋ຢະຘທີ ໆ ເີ ວາົ ນໆ ໋ຕ຦໇ ກາຘໃລເ໇ ຄໆ ຦ ນດ ຘ໇ ຟາເບັຘ ດ ຣທກ ຄັ໇ ເວາົ ຤າຟາດກ໋າຘດົ ເ຦ ຣໆ າ ະໃລ໇ ເຄໆ ຦ ນດ ໃດ ໂດ ກາຘແກໄ໇ ໂດ ເຝໆ ຟີ ໄຣທ໇ ໆ ີ າ໇ ແຖຣທໆ ຟີ ຄີ ໋າ຤ໆ ັ ເຝໆ ຦ນໆ ໋ໃລ໇ ໃ ແ໇ ຖຣຘີ໇ ລັ າກຘຘັ໇ ເຟໆ ຦ຟກີ າຘນດເຄໆ ຦ ທກຄັ໇ ະຟຄີ າ໋ ຖາຟກໆ ຦ຘຣໆ າ ະ ເຢ຦ກນດ ໃດ 3. ຘັ໇ ຕ຦ຘກາຘບິດຢະນນົ Shutting Down ) ກາຘບິດຢະນນົ ນໆ ໋ໄດ໇ າ ຄຣາຟຣໆ າເບັຘກາຘບິດຢະນນົ ຝ ຠໆ າ ດ ຣ ແຕໆ ເບັຘ ກາຘບໆ ຘຢະນນົ ໃຘ ເວດັ ຣ ກບົກກະຕໄິ ບເບັຘ ຦ໆ ຘເ ໆ ຘັ ບໆ ຘເບັຘທໆ ເີ ວດັ ຣ ກໄດ຤໇ ະເຝາະ - ລ ບໆ ຘ຤ະຖາຘະໃລເ໇ ຄໆ ຦ ນດໃ ໆ ໂດ ບົກກະຕແິ ຢຣ໇ ກາຘບິດຢະນນົ ຟກັ ະເວດັ ໃຘວນແນນດໆ ັ ຕໆໄ໋ ບຘີ໇ 3.1 ກາຘບິດຢະນນົ ເຝໆ ຦ເ າົ໇ ຤ໆ ກາຘເວດັ ຣ ກ຤ະເຝາະ Console ( Single-user mode) 3.2ກາຘບິດຢະນນົ ເຝໆ ຦ຠດກາຘເວດັ ຣ ກ ເ ໆ ິ ຢຣຟທັ ກາຘບິດບໆ ຟ ຦ ເຄໆ ຦ mode ) 3.3ກາຘບິດຢະນນົ ເຝໆ ຦ໃລເ໇ ຄໆ ຦ ກນັ ຟາເວດັ ຣ ກໃ ໆ Reboot System ) ກາຘບິດເຄໆ ຦ ໂດ ທໆ ນີ ໆ ໋ໄດຢ໇ ະນນົ ກໆ ຦ຘ ະຟຄີ ຣາຟ຤ໆ ຕໆ ໋ຢະນນົ ບະຕນິ ດັ ກາຘທໆ ີ ກ໋າຢັ ເວດັ ຣ ກຠໆ ໋ຟ໇ ຘທໆ ີກ໋າຢັ ຘ ລ຦ໆ າຘຠໆ ເຝາະເບັ ຘກາຘຠດເວັດຣ ກທັຘທີ ໂດ ທໆ ີຢະນົນກ໋າຢັ ເວັດຣ ກຠໆ ຘັ໇ ຕ຦ຘກາຘບິດຢະນນົ ຟດີ ໆ ັ ຕໆໄ໋ ບຘີ໇ 1. ບິດກາຘ ຤໋າຢນັ ປໃ໇ ຄ໇ ຘົ ໃ ໆ 2. ບິດກາຘເວດັ ຣ ກ ຕໆ າ ໅ 3. ບິດ ຕໆ າ ໅ທໆ ກີ າ໋ ຢັ ເວດັ ຣ ກຠໆ 4. ¢¼­¢Ó´­ö ꆵÈÃö ­ Cache ì¤ô í Hard disk ( Sync File System ) 5. ®-ñ ê¡ô ¡¾-¯ò©ì½®®ö ìö¤ File 6. ¨ö¡Àìó¡¡¾-À»©ñ accounting Áì½ quota 7. ¨¡ö Àì¡ó ¡¾- mount File System 8. ຤ະແດ ຄ໋໇ ຣາຟຣໆ າຕ຦ຘຘບີ໇ ິດຢະນນົ ຤ຟົ ນຘແຢຣ໇ 97