MIS

ກາຌລາໄ ຄຽ຃ວຂໃ າງ຿຋ຣະ຃ຠ຺ ຠະຌາ຃ຠ຺ ຠ຦ີ າົ ງຨູຍ຾ຍຍ຋ໃ ີ ຾ຉກຉໃ າຄກຌັ . ກາຌ຅ຈັ ຤າຄຨູຍ຾ຍຍ຾ຠໃ ຌຂຌໄ ກຍັ ພຌໄ ຋ໃ ພີ ູຠລາຈ ຦ົ ຂຌໄ ກຍັ ຆະຌຈິ ກາຌຍຣກິ າຌ. 11/10/2020 13

ຈໃ ຄັ ຌກ:ີາໄ ຌ຅ຈັ ຤າຄຽ຃ວຂໃ າງລາຠາຈຽຨຈັ ແຈ຦ໄ າົ ງຨູຍ຾ຍຍ 1. ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍຍຈັ ລ 2. ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍ຤ຄ຺ ຾຦຤ຌ 3. ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍຈາ຤ 4. ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍ຾ຍຍ຦ຄໃາແຠ ໄ 11/10/2020 14

ຽຎັຌກາຌຌາຽວາ຺ ຽ຃ໃ ວຄ຃ວຠພ຤ິ ຽຉຠີ າຽຆໃ ວຠຉໃ ຽຎັຌຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ ຈ຤ໄ ງລາງລຌັ ງາຌ຋ໃ ຉີ ໃ ຽຌໃ ວຄກຌັ ແຎຽຣວໄ ງໂ ຿ຈງຠ຃ີ ວຌຽຌກັ ຽຉຽີ ຎັຌຉ຤຺ ຽຆໃ ວຠຉໃ . ຣກັ ລະຌະຂວຄກາຌລໃ ຄ຺ ຦ົ ຨຍັ ຂຠໄ ູຌ ຅ະຽຎັຌກາຌລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ຽ຋ໃ ວ ຣະຽ຃ໃ ວຄ. ກໃ ວຌ຅ະຉຈິ ຉໃ ກຍັ ຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ຅ະຉວໄ ຄກ຤ຈລວຍເ຦຾ໄ ຌໃ ເ຅ ກໃ ວຌ຤ໃ າ Bus ຌຌັໄ ຦຤ໃ າຄ ຦ົ ຍໃ . ຊາໄ ຦າກຍໃ ຦຤ໃ າຄ ກຍໃ ລາຠາຈລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ວວກ ແຎແຈ,ໄ ຾ຉໃ ຉວໄ ຄຣຊາໄ ຅ຄັ ຦຤ະ Bus ຦຤ໃ າຄຽລງກໃ ວຌ ຽພາະລາງລຌັ ງາຌຠີ ພຼຄລາງຈຼ຤ ຾ຣະ ຂຠໄ ຌູ ຍໃ ລາຠາຈ຾ຣໃ ຌລ຤ຌກຌັ ແຈ.ໄ 11/10/2020 15

ຣກັ ລະຌະຂວຄກາຌຽຆໃ ວຠຉໃ ຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍ Ring ຾ຠໃ ຌ ກາຌຌາຽວາ຺ ຽ຃ໃ ວຄ຃ວຠພ຤ິ ຽຉຠີ າຉໃ ຽຎັຌ຤ຄ຺ ຠຌ຺ ຽຆໃ ຄິ ເຌຎະ຅ຍຸ ຌັ ຌຣີໄ ະຍຍ຺ ກາຌຽຆໃ ວຠຉໃ ເຌຣກັ ລະຌະ຾ຍຍຌຽີໄ ກວຍ຅ະຍໃ ຠ຾ີ ຣ຤ໄ . ຣກັ ລະຌະຂວຄ ກາຌລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ຅ະຊກລໃ ຄ຺ ຅າກ Node ໜໃ ຄຶ ແຎງຄັ ວກີ Node ໜໃ ຄຶ ຤ຌ຺ ແຎເຌ ຋ຈິ ຋າຄຈຼ຤ກຌັ ຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ . ກາຌຽຨຈັ ຤ຼກ຾ຍຍ Ring ຌ຅ີໄ ະຠກີ າຌກ຤ຈ ລວຍກາຌຨຍັ ຂຠໄ ູຌຈ຤ໄ ງ຤ໃ າ ຂຠໄ ູຌ຋ໃ ລີ ໃ ຄ຺ ແຎຌຌັໄ ຽຊຄິ ຏູຨໄ ຍັ ຦ົ ຍໃ ຊາໄ Node ພຍ຺ ຂຠໄ ຌູ ຋ໃ ຊີ ກລໃ ຄ຺ ຽຊຄິ ຉຌ຺ ຾ຣ຤ໄ Node ຌຌັໄ ກ຅ະ຋າກາຌ຃ຈັ ຣວກຂຠໄ ູຌ ຈໃ ຄັ ກໃ າ຤ ຾ຣ຤ໄ ຅ະລໃ ຄ຺ Flag ຽຎັຌລຌັ ງາຌ຾຅ຄໄ ກຍັ ແຎງຄັ Node ຋ໃ ລີ ໃ ຄ຺ ຂຠໄ ູຌ ຠາເຌ຃຤າຠໝາງ຤ໃ າຉຌ຺ ແຈຨໄ ຍັ ຂຠໄ ຌູ ຾ຣ຤ໄ 11/10/2020 16

 ຽຎັຌຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ຋ໃ ແີ ຈຨໄ ຍັ ຃຤າຠຌງິ ຠ຺ ຦າົ ງ຋ໃ ລີ ຸຈເຌຎັຈ຅ຍຸ ຌັ . ຂໄ ຈຂີ ວຄຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍ Star ຊາໄ ຦າກຠລີ າງລຌັ ງາຌເຈໜໃ ຄຶ ຦າກຠີ ຍຌັ ຦າກ຅ະຍໃ ລໃ ຄ຺ ຏຌ຺ ກະ຋ຍ຺ ຉໃ ລາງລຌັ ງາຌວໃ ຌ ຽພາະກາຌຉໃ ເຌຣກັ ລະຌະຌີໄ ຅ະຠີ Hub ຽຎັຌວຸຎະກວຌຉ຤຺ ກາຄເຌກາຌ຾ຣກຎໃ ຼຌຂຠໄ ູຌຣະ຦຤ໃ າຄຽ຃ໃ ວຄ ຃ວຠພ຤ິ ຽຉເີ ຌຣະຍຍ຺ . 11/10/2020 17

ຽຎັຌຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ຋ໃ ຎີ ະລຠ຺ ຎະລາຌ຿຃ຄລາໄ ຄຽ຃ວຂໃ າງ ຾ຍຍຉໃ າຄໂ ຽຂາ຺ໄ ຈ຤ໄ ງກຌັ ຽຎັຌຽ຃ວຂໃ າງຂະໜາຈເ຦ງໃ . ກາຌລໃ ຄ຺ ຂໄ ຠຌູ ລາຠາຈລໃ ຄ຺ ແຎແຈ຋ໄ ຸກລະຊາຌ.ີ ກາຌລໃ ລາຌຂຠໄ ຌູ ຅ະຏໃ າຌຉ຤຺ ກາຄແຎ຦າລະຊາຌວີ ໃ ຌໂແຈ຋ໄ ຄັ ໝຈ຺ . 11/10/2020 18

ຉູລໄ າຂາ຾ຠໃ ຌວຸຎະກວຌ຋ໃ ເີ ຆເໄ ຌກາຌ຃ຸຠໄ ຃ວຄກາຌລໃ ຄ຺ ຂໃ າ຤ ຾ຣະ ຽຨຈັ ໜາໄ ຋ໃ ຃ີ ກຌັ ກຍັ ຽ຃ໃ ວຄລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ຅າກລາງ຿຋ຣະລຍັ ຦ົາງໂລາງເຌ຾ຉໃ ຣະ຤ຼກເຌ຦ວໄ ຄກາຌແຎ຦າລູຌ຿຋ຣະລຍັ ເ຦ງໃ . PBX ຋ໃ ເີ ຆລໄ າຣຍັ computer ຅ະລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ຎະຽພຈຈ຅ິ ຈິ ຉວຌຽຆໃ ຌັ : ລໃ ຄ຺ ຅ຈ຺ ໝາງຽວຽຣກັ ຿ຉຢຌກິ , ລໃ ຄັ ພຠິ ວວກ຋າຄຽ຃ໃ ວຄພຠິ . ຉູລໄ າຂາ ລາຠາຈຉໃ ຽຂາ຺ໄ ກຍັ ລາງ ຿຋ຣະລຍັ ຾ຣະ ຌາເຆຉໄ ໃ ຽຂາ຺ໄ ເຌຽ຃ວຂໃ າງ຋ວໄ ຄຊໃ ຌິ ຂວຄລາຌກັ ວຄ຺ ກາຌເຈໂ ກແຈໄ ຉາຠ຃຤າຠຉວໄ ຄກາຌ. 11/10/2020 19

ຽຎັຌຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງຣະຈຍັ ຋ວໄ ຄຊໃ ຌິ ຾ຣະ ຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງຂະ ໜາຈຌວໄ ງ ຋ໃ ເີ ຆເໄ ຌກາຌຽຆໃ ວຠ຿ງຄ຃ວຠພ຤ິ ຽຉເີ ຌຍຣຽິ ຤ຌເກ຃ໄ ຼຄກຌັ ຽຂາ຺ໄ ກຌັ ເຌແຣງະ຋າຄຍໃ ຽກຌີ 10 ກ຿ິ ຣ຾ຠຈັ ຽຆໃ ຌັ : ພາງເຌ຦ວໄ ຄຈຼ຤ກຌັ ຦ົ ເຌຍຣລິ ຈັ ຈຼ຤ກຌັ . ຿ຈງ຋ໃ ຤຺ ແຎຣະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງ຾ຍຍຌເີໄ ຆຽໄ ພໃ ວຽຆໃ ວຠຉໃ ຃ວຠພ຤ິ ຽຉີ ຽພໃ ວ຾ຍໃ ຄຎັຌເຆຂໄ ຠໄ ຌູ ຾ຣະ ວຸຎະກວຌຨໃ ຤ຠກຌັ ຽຆໃ ຌັ : ຽ຃ໃ ວຄ ພຠິ , CD- Rom, File ຂຠໄ ຌູ . ຠຎີ ະລຈິ ຋ພິ າຍເຌກາຌລໃ ຄ຺ ລຌັ ງາຌລູຄກ຤ໃ າ PBX ຽພາະຠຌັ ເຆຆໄ ຤ໄ ຄ຃຤າຠຊໃ ີ (Banwidth) ລູຄກ຤ໃ າ. 11/10/2020 20

ຽຎັຌຽ຃ວຂໃ າງ຋ໃ ຠີ ຂີ ະໜາຈເ຦ງໃ ກ຤ໃ າ LAN ຿ຈງກາຌ ຽຆໃ ວຠຉໃ ກຌັ ເຌຣະຈຍັ ຽຠວຄ ຦ົ ວາ຃າຌ຦າົ ງ຦ຄົັ ຽຂາ຺ໄ ຈ຤ໄ ງກຌັ ຿ຈງເຆລໄ າງລຌັ ງາຌ຋ໃ ຠີ ຃ີ ຤າຠແ຤ລູຄຽຎັຌລາງລຌັ ງາຌ຦ກົັ ຋ໃ ີ ເຆເໄ ຌກາຌຨຍັ -ລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ຾ຣະ ຽຨຈັ ເ຦ຣໄ ະຍຍ຺ ຽ຃ວຂໃ າງເຌ ວາ຃າຌຉໃ າຄໂ ລາຠາຈຽຨຈັ ຤ຼກຈ຤ໄ ງ຃຤າຠແ຤ລູຄ. 11/10/2020 21

຾ຠໃ ຌຽ຃ວຂໃ າງ຋ໃ ກີ ຤ຠຽວາ຺ ພຌໄ ຋ໃ ຋ີ າຄພູຠລາຈວຌັ ກ຤າໄ ຄ ເ຦ງໃ ຂວຄຎະຽ຋ຈ ຅ຌ຺ ກ຤ຠຽວາ຺ ຨວຈ຋ະ຤ຍີ . WAN ລາຠາຈເຆໄ ລໃ ເຌກາຌລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ຌູ ຂໃ າ຤ລາຌ຦າົ ງຆະຌຈິ ຎະລຠ຺ ຎະລາຌກຌັ ຽຆໃ ຌັ : ລາງລະ຦ຍົັ , ລາງຽຆໃ າ຺ , ແຠ຿຃ຢຽ຤ຍ ຾ຣະ ຈາ຤຋ຼຠ. ຤ລິ ະ຦ະ ກຈິ ຂະໜາຈເ຦ງໃ ວາຈ຅ວຄ WAN ແ຤ເໄ ຌກາຌ຃ວຍ຃ວຄ ຽພໃ ວ ກາຌຍຣກິ າຌ ຾ຣະ ຨຍັ ເຆ຤ໄ ຼກຄາຌ຤ລິ ະ຦ະກຈິ ຂວຄຉຌ຺ . 11/10/2020 22

ເຌກາຌ຃າໄ ຾ຍຍຽວຽຣກັ ຿ຉຢຌກິ ຽພໃ ຌິ ແຈຌໄ າເຆຍໄ ຌັ ຈາຽ຋ກັ ຿ຌ຿ຣຆ຦ີ ົາງຆະຌຈິ ຽຆໃ ຌັ :  Email: ຽພໃ ວລໃ ຄ຺ ຅ຈ຺ ໝາງຈ຤ໄ ງ຃ວຠພ຤ິ ຽຉ,ີ Voice Mail ຽພໃ ວລໃ ຄ຺ ລຼຄ ຾ຣະ ຽກຍັ ຨກັ ລາລຼຄແ຤ເໄ ຌ຃ວຠພ຤ິ ຽຉີ  Teleconferencing: ຽພໃ ວກາຌຎະຆຸຠ຾ຍຍຌາເຆໄ Telegram.  Data conferencing: ກາຌຎະຆຸຠ຾ຍຍກາຌລໃ ຄ຺ ຂຠໄ ູຌ  Videoconferencing: ກາຌຎະຆຸຠເຌຨູຍ຾ຍຍກາຌລໃ ຄ຺ ພາຍຊໃ າງ຤ຈີ ຿ີ ວ  Groupware: ຽພໃ ວລະໜຍັ ລະໜຌູ ກາຌຽຨຈັ ຤ຼກ຾ຍຍຣ຤ຠໝໃ ,ູ ຽຎັຌ຋ຠິ ຄາຌ຋ໃ ມີ ໃ ູ຦ໃ າຄແກກຌັ ຦ົ ພາງເຌຍຣຽິ ຤ຌຉກຶ ຦ົຄັ ຈຼ຤ກຌັ . 11/10/2020 23

 EDI ຽຎັຌຂກຸຌ຾຅຋ໃ ລີ າ຃ຌັ ລາຣຍັ ກາຌ຃າໄ ຾ຍຍຽວຽຣກັ ຿ຉຢຌກິ  E-Commerce ຽຎັຌກາຌ຃າໄ ຂາງ຋ໃ ເີ ຆຽໄ ຃ໃ ວຄຽວຽຣກັ ຿຋ຢຌກິ ຽຂາ຺ໄ ຠາຆໃ ຤ງ 11/10/2020 24

11/19/2020 1

8.1 ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ (The Internet) 8.1.1 ຌງິ າມຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ (Definition of the Internet) 8.1.2 ຽ຋ກັ ຿ຌ຿຤ຆຨີ ຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຾຤ະ຃ລາມ຦າມາຈຂຨຄມຌັ (Internet Technology and their Capabilities) 8.1.3 The World Wide Web 8.1.4 The Intranets ຾຤ະ Extranets 8.1.5 ຎະ຿ວງຈຂຨຄ Intranets ຋ໃ ມີ ຉີ ໃ ຨຄ຺ ກຨຌ 11/19/2020 2

8.2 ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຾຤ະ ກາຌ຃າໄ ຾ຍຍຽຨຽ຤ກັ ຿຋ຣຌກິ (The Internet and Electronic Commerce) 8.2.1 ຉລ຺ ຾ຍຍຂຨຄ຋ຸ຤ະກຈິ ຈລໄ ງຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ (Internet Business Models) 8.2.2 ກາຌ຃າໄ ຾ຍຍຽຨຽ຤ກັ ຿຋ຣຌກິ ຤ະວລໃ າຄ຋ຸ຤ະກຈິ ກຍັ ຋ຸ຤ະ ກຈິ : ຎະ຦ຈິ ຉຏິ ຌ຺ ຾຤ະ ກາຌພລ຺ ພຌັ ເໝໃ (Business to Business Electronics Commerce: New Efficiencies and Relationships) 11/19/2020 3

 ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຽຎັຌ຤ະຍຍ຺ ຽ຃ຨື ຂໃ າງ຃ຨມພລິ ຽຉ຋ີ ໃ ເີ ວງໃ ຋ໃ ຦ີ ຸຈ, ຽກຈີ ຅າກກາຌຽຆໃ ຨື ມຉໃ ຽ຃ຨື ຂໃ າງວາົ ງໂຽ຃ຨື ຂໃ າງເຌ຋ໃ ລ຺ ຿຤ກ ຽຂາ຺ໄ ເ຦ໃ ກຌັ ຏູເໄ ຆ຦ໄ າມາຈຽຨຌີໄ ເຆຂໄ ມໄ ຌູ ຅າກຽ຃ຨື ຂໃ າງຉໃ າຄໂແຈ.ໄ  ຽຎັຌຊາຌຂມໄ ຌູ ຤ະຈຍັ ຿຤ກ.  ຽຎັຌຍໃ ຨຌ຾຤ກຎໃ ຼຌຂໃ າລ຦າຌຂມໄ ຌູ ກຌັ ແຈຢໄ ໃ າຄລໃ ຨຄແລ຋ໃ ລ຺ ຿຤ກ. 11/19/2020 4

11/19/2020 5

ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ມຉີ ຌ຺ໄ ກາຽຌຈີ ຅າກຽ຃ຨື ຂໃ າງຂຨຄກະຆລຄຎຨໄ ຄກຌັ ຆາຈຂຨຄ຦ະວະ ຤ຈັ , ຽຆໃ ຄິ ຽຆໃ ຨື ມຉໃ ກຍັ ຌກັ ລ຋ິ ະງາ຦າຈ ຾຤ະ ຨາ຅າຌ຦ຨຌເຌມະວາລ຋ິ ະງາແ຤ ເຌ຋ໃ ລ຺ ຿຤ກຽຂາ຺ໄ ຈລໄ ງກຌັ . Internet ຍໃ ມຏີ ູ຃ໄ ຸມໄ ຃ຨຄຢໃ າຄຽຎັຌ຋າຄກາຌ. ຍ຤຦ິ ຈັ ເວກໄ າຌຍ຤ກິ າຌຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ (Internet Service Provider) ມໜີ າໄ ຋ໃ ຽີ ຆໃ ຨື ມຉໃ ຃ຨມພລິ ຽຉຂີ ຨຄຏູເໄ ຆໄ ຾຤ະ ຃ລຍ຃ຸມກາຌ຅຤ະ຅ຨຌ຦ຌັ ງາຌຉໃ າຄໂ ເວ຦ໄ າມາຈຽຂາ຺ໄ ເຆຨໄ ຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຿ຈງກາຌຂຌືໄ ຋ະຍຼຌ ຾຤ະ ງຨມຩຍັ ມາຈຉະ ຊາຌ຦ຌ຺ ຋຦ິ ຌັ ງາຂຨຄ TCP/IP. ຏູເໄ ຆ຅ໄ ະແຈ຅ໄ ໃ າງ຃ໃ າ຋າຌຼມຎະ຅າຽຈຨື ຌ ຽພໃ ຨື ຽຆໃ ຨື ມຉໃ ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ , ຽ຦ງ຃ໃ າຽ຃ຨື ຂໃ າງ ຾຤ະ ຃ໃ າ຿຋຤ະ຦ຍັ ຋ໃ ເີ ຆຽໄ ຆໃ ຨື ມຉໃ . 11/19/2020 6

Internet ໄຈນ໇ າໍ ໃຆເ໇ ຉັກໂນໂລຆຂີ ຬຄ Client/Server. ຜໃ໇ ຆ໇ ຅ະຢໃໆ ນຝາໆ ງຂຬຄ Client ແລະ ຜບ໇ ໍລກິ ານ຅ະຢໃໆ ນຝາໆ ງຂຬຄ Server. Client ແມນໆ ລະບບົ ຃ຬມພິວເຉທີ ໆ ີມບີ ນັ ຈາ Program ນາໍ ໃຆ໇ ຉາໆ ຄ໅ ໂຈງໃຆ໇ GUI ເປັນບຬໆ ນເຂົ໇າໄປຫາ Server. Server ເປັນບຬໆ ນເກບັ ອກັ ສາຂໍມ໇ ນຂາໆ ວສານ ແລະ Program ຉາໆ ຄ໅ ເພໆ ຬກຽມໃຫແ໇ ກກໆ ານເຬນ໇ີ ໃຆຂ໇ ຬຄຜໃ໇ ຆ຅໇ າກ Client. 11/19/2020 7

11/19/2020 ຨ຅. ຨາມຨຌ ຅ຌັ ຋ະພາລຄ຺ 8

ຈໃ ຄັ ແຈຩໄ ູ຾ໄ ຤ລໄ ລໃ າກາຌ຦ໃ ຄ຺ ຂມໄ ູຌຂໃ າລ຦າຌຽ຋ຄິ ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຉຨໄ ຄແຈຏໄ ໃ າຌມາຈຉະຊາຌ TCP/IP ຽພໃ ຨື ເວ຦ໄ າມາຈເຆຨໄ ຸຎະກຨຌ຋ຸກຢໃ າຄ຋ໃ ຽີ ຆໃ ຨື ມ຿ງຄກຍັ ຨຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ . ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ເຌກາຌ຦ໃ ຄ຺ ຂມໄ ູຌ຾ຉໃ ຤ະຆະຌຈິ ຽຆໃ ຌັ : ຦ໃ ຄ຺ Files, Email, VDO, WEB ກຉຨໄ ຄຏໃ າຌ ມາຈຉະຊາຌ຦າ຤ຍັ Program (Program Protocol) ຃:ື FTP (File Transfer Protocol) ຦າ຤ຍັ ກາຌ຦ໃ ຄ຺ Files HTTP (Hypertext Transfer Protocol) ຦າ຤ຍັ ກາຌ຦ະ຾ຈຄ Web sites POP3 (Post Office Protocol) ຦າ຤ຍັ ເຆຽໄ ກຍັ ຅ຈ຺ ໝາງ electronic ແລເໄ ຌ ISPs mail server ຽພໃ ຨື ຤ຊາໄ ກາຌຈຄຶ ຨຨກແຎ SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) ເຆ຦ໄ ໃ ຄ຺ Email ຏໃ າຌ Internet 11/19/2020 9

 Archie: ຾ມໃ ຌຽ຃ໃ ຨື ຄມ຋ື ໃ ຆີ ໃ ລງເຌກາຌຆຨກວາ Files ເຌ FTP ວົື Archie servers Usenet Newsgroup  (Forums 1): ຽ຃ໃ ຨື ຄ຦ໃ ຦ື າຌ຦າ຤ຍັ ຦ຌ຺ ຋ະຌາ຿ຈງເຆກໄ ະຈາຌຂໃ າລ Listserv  (Forums 2): ຽ຃ໃ ຨື ຄ຦ໃ ຦ື າຌ຦າ຤ຍັ ຦ຌ຺ ຋ະຌາ຿ຈງເຆໄ Email ຾຋ຌກະຈາຌ ຂໃ າລ  Chatting: ຽ຃ໃ ຨື ຄມ຦ື ໃ ຦ື າຌ຋ໃ ຨີ ະຌຸງາຈເວ຦ໄ ຨຄ຃ຌ຺ ຂຌືໄ ແຎ຦າມາຈ຦ໃ ຦ື າຌກຌັ ແຈຈໄ ລໄ ງກາຌ຦ໃ ຄ຺ ຂ຃ໄ ລາມ຾ຍຍ຦ຈ຺ ໂ  Telnet: ຾ມໃ ຌ຤ະຍຍ຺ ຋ໃ ຨີ ະຌຸງາຈເວຏໄ ູເໄ ຆຽໄ ຂາ຺ໄ ຦ໃ ູ຤ະຍຍ຺ ຃ຨມພລິ ຽຉຂີ ຨຄຉຌ຺ ຿ຈງກາຌພມິ ຋ໃ ຢີ ໃ ູ຋ໃ ຊີ ກື ຨະຌຸງາຈເວ຦ໄ າມາຈຽຂາ຺ໄ ເຆແໄ ຈ.ໄ 11/19/2020 10

www ຽຎັຌຍ຤ກິ າຌຌໃ ຄຶ ຋ໃ ມີ ຢີ ໃ ູເຌ Internet ຽພໃ ຨື ຽຩຈັ ເວໄ ກາຌເຆລໄ ຼກ Internet ຄໃາງຂຌືໄ . ຽຎັຌກາຌ຦ະ຾ຈຄຽຨກະ຦າຌ຋ໃ ຢີ ໃ ູເຌຩູຍ຦ໃ ຎື ະ຦ມ຺ (Multimedia) ຋ໃ ຽີ ຨຌີໄ ລໃ າ Web Page ຋ໃ ຎີ ະກຨຍຈລໄ ງ ຂ຃ໄ ລາມ, ຩູຍພາຍ, ຦ຼຄ, ພາຍຽ຃ໃ ຨື ຌແວລ, ລຈີ ຿ີ ຨ ຾຤ະ Hypertext. 11/19/2020 11

 Web site ວົື Web server ຽຎັຌ຾ວໃ ຄົ ຂມໄ ູຌ ວົື ຋ໃ ຢີ ໃ ູຂຨຄ Web page Program Web server ຦າ຤ຍັ ຎະຉຍິ ຈັ ກາຌ຦ໃ ຄ຺ ຂມໄ ູຌຉາມ຃ລາມຉຨໄ ຄ ກາຌຂຨຄ Web Browser.  Web Browser ວົື Web Client ມໜີ າໄ ຋ໃ ຽີ ຂາ຺ໄ ຦ໃ ູ WWW ຽພໃ ຨື ຽຎີຈຽຍໃ ຄິ Web Page ເຌ Web sites.  Web Document ຅ະຊກື ຦ໃ ຄ຺ ຅າກ Web server ແຎເວ ໄ Browser ຾຤ລໄ Browser ຾ຎຄຽຎັຌ Web page.  Protocol HTTP(Hypertext Transfer Protocol) ຦າ຤ຍັ ເວ ໄ Web server ຾຤ະ Web Browser ຽຂາ຺ໄ ເ຅ກຌັ ຾຤ະ ຦າມາຈ຦ໃ ຄ຺ ຂມໄ ູຌ ຂໃ າລ຦າຌວາກຌັ ແຈ.ໄ 11/19/2020 12

WWW ຾ມໃ ຌໝາກວລ຺ ເ຅ຂຨຄ຋ຸ຤ະກຈິ ເຌກາຌຌາເຆໄ Internet ງຨໄ ຌລໃ າມຌັ ແຈເໄ ວ຃ໄ ລາມ຦ະຈລກວາົ ງ຋ໃ ຦ີ ຸຈເຌກາຌ຃ຌ຺ໄ ວາຂໃ າລ຦າຌຂໄ ມຌູ ຅າກວາົ ງໂ຦ຍິ ຤າໄ ຌ Web sites ຾຤ະ ເຌ຾ຉໃ ຤ະຨາ຋ຈິ ຅ະມຎີ ະ ມາຌ 4 ຾຦ຌກລໃ າ Web sites ເໝໃ ຽກຈີ ຂຌືໄ ເຌ຋ໃ ລ຺ ຿຤ກ. ຾ຉໃ ຤ະ Web site ຅ະມຽີ ຃ໃ ຨື ຄມຽື ຨຌີໄ ລໃ າ Search Engines ຽພໃ ຨື ເຆເໄ ຌກາຌ຃ຌ຺ໄ ວາຂໄ ມຌູ ຂໃ າລ຦າຌຈລໄ ງ Web site ຈໃ ຄັ ກໃ າລຽຆໃ ຌັ : ຍາຄ Search sites ຋ໃ ຃ີ ລຌ ຩູມໄ ີ about.com, altawista.com, askjeevees.cm, excite.com, lycos.com, yahoo.com, google.com 11/19/2020 13

Intranets: ຽຎັຌ຤ະຍຍ຺ ຽ຃ຨື ຂໃ າງ຋ໃ ເີ ຆພໄ າງເຌຂຨຄ຾ຉໃ ຤ະຍ ຤຦ິ ຈັ ວົື ຨຄ຺ ກຨຌ (ຽ຃ຨື ຂໃ າງຽຨກະຆຌ຺ ), Intranet ມຂີ ຨຍຽຂຈ ກລາໄ ຄວາົ ງ ວົື ຽຎັຌພຼຄ຤ະຍຍ຺ ຽ຃ຨື ຂໃ າງຌຨໄ ງໂກແຈ.ໄ ຏູເໄ ຆ຅ໄ ະ຾ມໃ ຌພະຌກັ ຄາຌພາງເຌຨຄ຺ ກຨຌ Intranet ມ຤ີ ະ ຍຍ຺ ຎຨໄ ຄກຌັ ກາຌຽຂາ຺ໄ ເຆຂໄ ຨຄ຃ຌ຺ ພາງຌຨກຈລໄ ງກາຌຉຈິ ຉຄັໄ Firewalls ຽຆໃ ຄິ ຽຎັຌຩາຈ຾ລ ຾຤ະ ຆຨັ ຍ຾ລ ຋ໃ ລີ າຄຢໃ ູ຤ະວລໃ າຄ ກາຄຽ຃ຨື ຂໃ າງພາງເຌ ຾຤ະ ຽ຃ຨື ຂໃ າງພາງຌຨກ. 11/19/2020 14

Extranets ຽຎັຌ຤ະຍຍ຺ ຽ຃ຨື ຂໃ າງ຋ໃ ເີ ຆພໄ າງເຌຂຨຄ຾ຉໃ ຤ະ ຍ຤຦ິ ຈັ ວົື ຨຄ຺ ກຨຌ ຾຤ະ ຨະຌຸງາຈເວຍໄ ຸກ຃ຌ຺ ພາງຌຨກຽຂາ຺ໄ ແຎ ເຆເໄ ຌ຤ກັ ຦ະຌະ຅າກຈັ . ຍຸກ຃ຌ຺ ພາງຌຨກ຅ະຽຂາ຺ໄ ຦ໃ ູຽ຃ຨື ຂໃ າງຌີໄ ແຈຉໄ ຨໄ ຄແຈ຤ໄ ຄ຺ ຋ະຍຼຌຽຎັຌ຦ະມາຆກິ ຿ຈງກາຌກາຌຈ຺ ຆໃ ື ຾຤ະ ຤ະວຈັ ຏໃ າຌ ຅ໃ ຄຶ ຅ະ຦າມາຈຏໃ າຌ Firewalls ຽຂາ຺ໄ ແຎແຈໄ Extranets ມຎີ ະ຿ວງຈ຦າ຤ຍັ ກາຌຽຆໃ ຨື ມຨຄ຺ ກຨຌກຍັ ຤ູກ ຃າໄ ວົື ຨຄ຺ ກຨຌກຍັ ຃ໃ ຩູ ໃ ລມ຋ຸ຤ະກຈິ ຈລໄ ງກຌັ . 11/19/2020 15

 ຦າມາຈຽຆໃ ຨື ມຉໃ ຿຤ກາພລິ ຈັ  ວຸົຈຏໃ ຨຌກາຌເຆ຅ໄ ໃ າງເຌກາຌຉຈິ ຉໃ ຦ໃ ຦ື າຌ  ວຸົຈຏໃ ຨຌ຃ໃ າເຆ຅ໄ ໃ າງເຌກາຌຈາຽຌຌີ ກາຌຆຂືໄ າງ  ວຸົຈຏໃ ຨຌ຃ໃ າເຆ຅ໄ ໃ າງເຌກາຌຎະ຦າຌຄາຌເຌ຦ະຊາຌ຋ໃ ວີ ໃ າຄແກ  ເວ຃ໄ ລາມ຦າມາຈເຌກາຌ຿ຉຉໄ ຨຍກຍັ ຤ູກ຃າໄ ຾຤ະ ຦າໄ ຄ຃ລາມ ຽຂາ຺ໄ ເ຅ກຍັ ຤ູກ຃າໄ ແຈແໄ ລ  ຽພໃ ມີ ຋ະລເີ ຌກາຌ຾຅ກຢາງ຃ລາມຩູ ໄ 11/19/2020 16

Internet ແຈເໄ ວ຃ໄ ລາມ຦າມາຈ຾ກໃ ຋ຸ຤ະກຈິ ເຌກາຌ ຽຆໃ ຨື ມຉໃ ຤ະວລໃ າຄພະຌກັ ຄາຌພາງເຌ຋ຸ຤ະກຈິ ກຍັ ຤ກູ ຃າໄ ວົື ກຍັ ຋ຸ຤ະກຈິ ຈລໄ ງກຌັ ຈລໄ ງຉຌ຺ໄ ຋ຌຶ ຤າ຃າຉໃ າ. ຈໃ ຄັ ຌຌັໄ ຅ໃ ຄຶ ມວີ າົ ງກາຌຍ຤ກິ າຌຽກຈີ ຂຌືໄ ຽຆໃ ຌັ : ໜໃ ລງກາຌຉະວົາຈ, ໜໃ ລງຄາຌ຿຃຦ະຌາ ຾຤ະ ໜໃ ລງກາຌຂາງ. 11/19/2020 17

ມວີ ົາງໂ຋ຸ຤ະກຈິ ແຈຌໄ າເຆຉໄ ລ຺ ຾ຍຍເໝໃ ເຌກາຌຈາ ຽຌຌີ ຋ຸ຤ະກຈິ ຽຆໃ ຌັ : ຌາເຆໄ Web page ຽຎັຌຍໃ ຨຌ຿຃຦ະ ຌາ຦ຌິ ຃າໄ /ຏຌ຺ ຏະ຤ຈິ ຂຨຄຍ຦ຈັ ຾຤ະ ຽຎັຌກາຌຉຈິ ຉໃ ຆືໄ ຂາງ຿ຈງກຄ຺ ກຍັ ຤ູກ຃າໄ ຿ຈງຌາເຆໄ Web Browser ຽຆໃ ຌັ : LeeFlower.com; Amazon.com 11/19/2020 18

ເຌກາຌຈາຽຌຌີ ກາຌ຃າໄ ຾ຍຍຽຨຽ຤ກັ ຿຋ຣຌກິ ເຌຽມໃ ຨື ກໃ ຨຌ ຽພໃ ຌິ ເຆໄ EDI ຽພໃ ຨື ຾຤ກຎຼຌຂມໄ ູຌຂໃ າລ຦າຌ ຤ະວລໃ າຄ຋ຸ຤ະກຈິ ຾຤ະ ຋ຸ຤ະກຈິ ຈລໄ ງກຌັ . ຾ຉໃ ເຌຎັຈ຅ຍຸ ຌັ ຌຽີໄ ພໃ ຌີ ເຆໄ Web site ຾຤ະ Extranets ຽພໃ ຨື ກາຌ຦ໃ ຦ື າຌ ຾຤ະ ຆືໄ ຂາງ຤ະວລໃ າຄ຋ຸ຤ະກຈິ ກຍັ ຋ຸ຤ະກຈິ . ກາຌຈາຽຌຌີ ຋ຸ຤ະກຈິ ຾ຍຍຌ຅ີໄ ະຽຩຈັ ເວຌໄ ກັ ຋ຸ຤ະ ກຈິ ແຈຩໄ ູ຅ໄ ກັ ກຌັ ວາົ ງຂຌືໄ ຾຤ະ ມ຃ີ ລາມ຦ະຈລກ຦ະຍາງເຌກາຌຆຨກວາຍ຤຦ິ ຈັ ຏູ ໄ ຏະ຤ຈິ , ຉລ຺ ຾຋ຌ຅າໜໃ າງ, ຍ຤຦ິ ຈັ ຦ະໜຨຄລຈັ ຊຸຈຍິ ຾຤ະ ຨຸຎະກຨຌຨໃ ຌື ໂເວຍໄ ຤຦ິ ຈັ ຂຨຄຉຌ຺ . 11/19/2020 19