ทำเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่น กศน.ตำบลคลองข่อย

ทำเนยี บภมู ปิ ญั ญำท้องถ่ิน เดอื นพฤศจกิ ำยน 2562 กศน.ตำบลคลองขอ่ ย ศูนยก์ ำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศยั อำเภอโพธำรำม สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจงั หวดั รำชบรุ ี สำนักงำนสง่ เสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย สำนักงำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธกิ ำร กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลคลองข่อย ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถิ่น ให้กับประชำชนในพื้นท่ีตำบล คลองขอ่ ย เพ่อื เพิม่ พูนควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝนได้ท้ังจำก กำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อื่น กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพ่ือให้ประชำชนในพ้ืนท่ี ได้นำไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพิ่มอำชีพ และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัวให้มีกำรเจริญเติบโตอย่ำง ต่อเนื่องและเกื้อกูลในกำรผลิตซึ่งกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไม่มีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อม อย่ำงต่อเนื่อง และเกิดผลในกำรเพ่ิมพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลคลองข่อยหวังว่ำ เอกสำรเล่มนีค้ งมปี ระโยชนต์ อ่ ผู้อำ่ นและผปู้ ฏิบัตงิ ำนตอ่ ไป กศน.ตำบลคลองข่อย พฤศจิกำยน 2562

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบญั 5 กศน.ตำบลคลองข่อย 9 - ภมู ิปัญญำ กำรตัดเย็บผลิตภณั ฑจ์ ำกผำ้ ขำวม้ำ: นำงวิจติ รำ พุกวฒั นะ - ภมู ปิ ัญญำ กำรทำแผ่นดิบข้ำวตัง : นำงจุ๋มจม๋ิ พษิ ณุ - ภมู ปิ ญั ญำ กำรทำเกษตรผสมผสำน : นำงสำวเพญ็ ศรี กระต่ำยทอง คณะผจู้ ัดทำ

1 แบบบันทึกชุดข้อมลู คลังปญั ญำ-ภูมิปญั ญำท้องถนิ่ ตำบลคลองขอ่ ย อำเภอโพธำรำม จงั หวดั รำชบรุ ี ชอ่ื ภมู ปิ ัญญำ : กำรตดั เย็บผลิตภัณฑจ์ ำกผำ้ ขำวมำ้ ชอื่ นำงวิจิตรำ นำมสกลุ พุกวฒั นะ วันเดอื นปเี กิด : 25 พฤศจิกำยน พ.ศ. 2502 ท่ีอยู่ปัจจุบนั (ทสี่ ำมำรถติดตอ่ ได้) : บ้ำนเลขที่ 81/5 หมู่ที่ 5 ตำบลคลองขอ่ ย อำเภอโพธำรำม จังหวัดรำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70120 โทรศพั ท์ : 086-171-1070 Line ID: 086-171-1070 Facebook: วิจติ รำ คนเสงีย่ ม ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปญั ญำ เร่ิมทำผลิตภัณฑจ์ ำกกำรรับจ้ำงเยบ็ กระเป๋ำของโรงงำนผ้ำขำวม้ำตำบลเจ็ดเสมียน จนมีแนวคิดเป็น ของตนเองท่ีอยำกต่อยอดควำมรู้กำรตัดเย็บ คิดริเริ่มในกำรตัดเย็บผ้ำข้ำวม้ำจำกกระเป๋ำที่รับจ้ำง มำเป็น หมวก เส้ือผ้ำ ผำ้ กันเป้ือน เปน็ ตน้ จุดเดน่ ของภมู ิปัญญำ กำรตัดเย็บผลิตภัณฑ์ผ้ำขำวม้ำของคุณวิจิตรำเป็นท่ีต้องกำรตลำดทั้งอำเภอสวนผ้ึง จังหวัดรำชบุรี และจังหวัดกำญจนบุรี ผลิตภัณท์อันดับ 1 ที่มีควำมต้องกำรมำกท่ีสุด คือ หมวก มีท้ังหมวกที่มีผ้ำปิดหน้ำ แบบทำงำนในไร่ในสวน และหมวกสองหนำ้ คือสำมำรถกลบั หมวกใสไ่ ดท้ ั้งดำ้ นในและดำ้ นนอกได้ วตั ถดุ บิ ท่ีใช้ประโยชน์ในกำรผลิตภัณฑ์ทีเ่ กิดจำกภมู ิปัญญำ ซึง่ พื้นทอ่ี ่ืนไม่มี ไดแ้ ก่ - ผ้ำขำวม้ำ รำยละเอยี ดของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน - รูปแบบในกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ มกี ำรปฏิบัติจรงิ เพ่ือนำประโยชน์ทีไ่ ด้รับไปปฏบิ ตั ิใชไ้ ดจ้ ริง ในชีวติ ประจำวัน รูปแบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำท้องถ่นิ  ยงั ไมเ่ คยมกี ำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน  มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนส่ือมวลชนและสอื่ อย่ำงแพรห่ ลำย  มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน................ครั้ง จำนวน............คน  มกี ำรนำไปใช้ ในพ้ืนท.่ี ..............คน นอกพ้นื ที.่ .........คน  อื่นๆ (ระบุ)

2 ลกั ษณะของภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน กำรพฒั นำต่อยอดภมู ิปญั ญำให้เป็นนวตั กรรม คุณคำ่ (มูลคำ่ )และควำม ภำคภมู ิใจ  ภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ /นวัตกรรมที่คดิ ค้นขนึ้ มำใหม่  ภมู ปิ ัญญำท้องถนิ่ ดั้งเดมิ ไดร้ ับกำรถำ่ ยทอดมำจำก  ภมู ปิ ัญญำท้องถิน่ ทไ่ี ด้พัฒนำและต่อยอด แบบเดิมคอื เปน็ กำรตดั เยบ็ เฉพำะผำ้ กันเปอื้ น กำรพฒั นำต่อยอดคอื ปัจจุบนั มีสินคำ้ มำกมำย เพ่ิมกำรตดั เย็บ เสอ้ื ผำ้ กระเป๋ำและหมวก

3 ภำพถ่ำยเจำ้ ของภมู ิปัญญำ นำงวจิ ติ รำ พุกวัฒนะ (กำรตัดเย็บผลิตภัณฑ์จำกผำ้ ขำวมำ้ )

4 รูปภำพภมู ปิ ัญญำ คณุ วจิ ติ ร กำลงั ลงมือตดั เย็บผลติ ภัณฑ์จำกผ้ำขำวมำ้ ผลติ ภณั ฑจ์ ำกผ้ำขำวมำ้ ที่ตดั เสรจ็ สนิ้ ไดแ้ ก่ หมวก เส้ือ กำงเกง กระเป๋ำและผ้ำกันเป้ือน

5 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลังปัญญำ-ภมู ิปัญญำทอ้ งถ่นิ ตำบลคลองข่อย อำเภอโพธำรำม จังหวัดรำชบุรี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ : กำรทำแผ่นดิบขำ้ วตัง ชื่อ นำงจุ๋มจ๋ิม นำมสกลุ พิษณุ วนั เดอื นปีเกิด : 27 มิถุนำยน พ.ศ. 2505 ท่อี ยู่ปจั จบุ ัน (ท่สี ำมำรถติดต่อได)้ : บ้ำนเลขท่ี 20 หมู่ท่ี 7 ตำบลคลองข่อย อำเภอโพธำรำม จังหวัดรำชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70120 โทรศัพท์ : 087-6688819 Line ID : 087-6688819 ควำมเป็นมำของบุคคลคลังปัญญำ เร่มิ ต้นจำกกำรทคี่ ุณจมุ๋ จม๋ิ ได้เขำ้ ร่วมสมำชกิ กลุ่มวิสำหกจิ ชมุ ชนกล่มุ แมบ่ ้ำนเกษตรกรตำบลคลอง ข่อย ในกำรทำข้ำวตัง ตั้งแต่ทำแผน่ ข้ำวดบิ แปรรูปผลติ ภณั ฑ์ และตอนน้ีทำงกลุ่มได้แยกย้ำยกนั คณุ จ๋มุ จ๋ิมมี ควำมสนใจทเี่ รียนร้แู ละอยำกมีรำยไดเ้ พ่มิ ขึน้ เปน็ ของตนเองจึงนำวชิ ำที่ได้เรียนรู้ กลบั มำทำแผ่นดบิ ขำ้ วตงั ที่ บำ้ นของตนเอง จนถงึ ปจั จุบนั นี้ เพอื่ มิให้กำรทำแผ่นดบิ ขำ้ วตังหำยไปจำกกำรเรยี นรู้และยังมรี ำยไดเ้ ขำ้ มำใน ครอบครวั อกี ดว้ ย จดุ เดน่ ของภูมิปัญญำ เปน็ กำรสำนต่อที่ไดเ้ รียนรูจ้ ำกกำรทำแผน่ ดิบข้ำวตัง เป็นงำนท่ีสำมำรถใช้เวลำว่ำงให้เป็นประโยชน์ สรำ้ งรำยไดใ้ หก้ ับครอบครัว อกี หนงึ่ ทำง วตั ถุดิบท่ใี ชป้ ระโยชน์ในกำรผลติ ภณั ฑท์ ี่เกดิ จำกภูมปิ ัญญำ ซ่ึงพนื้ ที่อ่ืนไม่มี ไดแ้ ก่ - ขำ้ วเหนยี ว - ข้ำวจำ้ ว รำยละเอียดของภูมิปัญญำท้องถนิ่ - รปู แบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ มีกำรปฏบิ ัตจิ รงิ เพ่ือนำประโยชนท์ ไี่ ดร้ ับไปปฏบิ ัตใิ ช้ไดจ้ ริง ในชวี ิตประจำวัน รูปแบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำท้องถน่ิ  ยงั ไมเ่ คยมกี ำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพำะในชมุ ชน  มีกำรเผยแพรผ่ ำ่ นสื่อมวลชนและส่อื อย่ำงแพร่หลำย  มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน................ครัง้ จำนวน............คน  มีกำรนำไปใช้ ในพนื้ ท่ี...............คน นอกพนื้ ท.่ี .........คน  อ่ืนๆ (ระบุ)

6 ลกั ษณะของภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภมู ปิ ญั ญำให้เปน็ นวตั กรรม คณุ คำ่ (มูลคำ่ )และควำม ภำคภมู ใิ จ  ภมู ปิ ญั ญำท้องถิ่น/นวตั กรรมทค่ี ดิ ค้นข้ึนมำใหม่  ภูมิปัญญำท้องถนิ่ ด้ังเดมิ ได้รบั กำรถำ่ ยทอดมำจำก  ภมู ปิ ญั ญำท้องถน่ิ ท่ไี ด้พัฒนำและต่อยอด แบบเดมิ คอื เปน็ กำรทำรวมกลมุ่ แล้วล้มเลกิ ไป กำรพฒั นำต่อยอดคอื นำมำผลิตเองและสรำ้ งรำยไดอ้ กี ทำงหนึ่งใหก้ ับครอบครัว

7 ภำพถำ่ ยเจำ้ ของภมู ิปญั ญำ นำงจุม๋ จม๋ิ พิษณุ (กำรทำแผน่ ดิบข้ำวตงั )

8 รูปภำพภมู ปิ ัญญำ คณุ จุ๋มจิ๋มและสำมี กำลังลงมอื ทำแผ่นดิบขำ้ วตงั แผน่ ดบิ ขำ้ วตงั ท่ีทำเสร็จแลว้ นำมำตำกแดดจนแห้งและเก็บบรรจุเตรยี มส่งขำยรอกำรแปรรูป ขั้นตอนต่อไป

9 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลังปญั ญำ-ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิน่ ตำบลคลองขอ่ ย อำเภอโพธำรำม จงั หวัดรำชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญำ กำรทำเกษตรผสมผสำน ชอ่ื นำงสำวเพญ็ ศรี นำมสกุล กระตำ่ ยทอง วันเดือนปีเกดิ 27 มถิ นุ ำยน พ.ศ. 2503 ทอ่ี ยู่ปจั จบุ ัน (ท่สี ำมำรถติดตอ่ ได้) บ้ำนเลขที่ 49/9 หมูท่ ่ี 1 ตำบลคลองข่อย อำเภอโพธำรำม จังหวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์70120 โทรศพั ท์: 086-7692868 Line ID.: 086-7692868 ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ เนือ่ งจำกคุณเพญ็ ศรี กระตำ่ ยทอง เปน็ ผู้มีองค์ควำมรู้ด้ำนกำรเกษตร โดยแต่เดิมได้ประกอบอำชีพ เกษตรกร กำรปลูกอ้อย ปลูกพืช ทำปุ๋ยใช้เอง มีควำมรู้ที่ในกำรที่จะเรียนรู้ศึกษำดูงำนจำกสถำนที่ต่ำงๆ และนำควำมรู้ท่ีได้รับมำพัฒนำในไร่ของตนเอง จนปัจจุบัน ไร่ของคุณเพ็ญศรี สำมำรถให้คนในตำบลศึกษำ เรยี นรู้และนำไปปรับใชใ้ นครวั เรอื นของตนเองได้ จุดเดน่ ของภูมิปัญญำ เปน็ ผมู้ ีองค์ควำมรู้ดำ้ นกำรเกษตร สำมำรถ ถ่ำยทอดควำมรู้ทต่ี นเองใช้ในชวี ิตประจำวัน ให้ผู้ที่สนใจ ได้นำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน สำมำรถลดรำยจ่ำย เพิ่มรำยได้ ในครัวเรือน ปลูกพืช ไว้ทำนเองและ ค้ำขำย ทำปยุ๋ ไวใ้ ชเ้ อง โดยยดึ ตำมแนวทำงเศรษฐกจิ พอเพยี ง วัตถุดิบทใ่ี ชป้ ระโยชนใ์ นกำรผลติ ภัณฑ์ที่เกิดจำกภมู ิปัญญำ ซ่ึงพื้นท่อี ่ืนไม่มี ไดแ้ ก่ - ปยุ๋ หมัก - นำ้ หมกั ชวี ภำพ รำยละเอยี ดของภมู ิปัญญำท้องถนิ่ - รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ มกี ำรปฏบิ ัติจรงิ เพื่อนำประโยชน์ที่ได้รับไปปฏิบัติใช้ไดจ้ ริง ในชีวิตประจำวัน รูปแบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญำท้องถิน่  ยังไม่เคยมีกำรเผยแพร่/ ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพำะในชุมชน  มีกำรเผยแพรผ่ ำ่ นสอื่ มวลชนและสอื่ อยำ่ งแพรห่ ลำย  มกี ำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน................คร้งั จำนวน............คน  มกี ำรนำไปใช้ ในพน้ื ท่ี......10.....คน นอกพื้นที่..........คน  อนื่ ๆ (ระบุ)

10 ลกั ษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญำให้เป็นนวตั กรรม คณุ คำ่ (มลู ค่ำ)และควำม ภำคภูมใิ จ  ภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน/นวตั กรรมท่ีคิดคน้ ข้นึ มำใหม่  ภมู ปิ ัญญำท้องถิน่ ดั้งเดมิ ไดร้ บั กำรถ่ำยทอดมำจำก  ภูมปิ ญั ญำท้องถนิ่ ทไ่ี ด้พัฒนำและต่อยอด แบบเดิมคือ กำรปลูกพืช ผัก โดยกำรใช้น้ำเปล่ำฉีดพ่นเพื่อให้พืช ผักกินอำหำรทำงใบและลำ ตน้ แตไ่ มม่ แี รธ่ ำตสุ ำรอำหำรใดเลย กำรพัฒนำตอ่ ยอดคอื กำรปลูกพืช ผัก โดยกำรนำสำรที่ได้จำกกำรนำน้ำหมักชีวภำพมำฉีดพ่น และปุ๋ยหมกั ทำให้ พืช ผกั เกดิ กำรเจริญงอกงำมดีขึ้น สมบรู ณ์ขึ้น และศัตรูพชื ที่เป็นแมลงไม่มำรบกวน และ ยงั มีควำมปลอดภยั กับผ้บู ริโภค

11 ภำพถ่ำยเจำ้ ของภมู ิปัญญำ นำงสำวเพญ็ ศรี กระตำ่ ยทอง (กำรทำเกษตรผสมผสำน)

12 รูปภำพภมู ิปญั ญำ ทเี่ ลี้ยงไว้ในไรห่ ลงั บำ้ น สวนมะนำวโห่ในไร่ ปลกู มะนำวในรอง เกบ็ ไว้กินและแบ่งขำย ทำปยุ๋ ไวใ้ ช้เองใส่พชื ผกั และไร่อ้อย เป็นวิทยำกรสอนชำวบำ้ นในตำบลให้เรยี นร้กู ำรปุ๋ยหมักและน้ำมกั ชีวภำพไว้ใช้เองในครวั เรอื น

ท่ีปรึกษำ คณะผจู้ ดั ทำ นำงสุนนั ทำ โนรีสุวรรณ นำงโสภิญำ ศรที อง ผอู้ ำนวยกำร กศน.อำเภอโพธำรำม ครู อำสำสมคั ร ฯ ร่ำง/เรียบเรียงและจัดทำ ครู กศน.ตำบลคลองข่อย นำงสำวสำวติ รี สำยยศ