สมเด็จพระมหาสมณเจ้า

สมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส

สมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส เป็นสมเดจ็ พระสงั ฆราชไทยพระองคท์ ี่ 7 แห่งอาณาจกั รรัตนโกสินทร์ (สมยั สมบูรณาญาสิทธิราชย)์ และเป็นพระราชวงศพ์ ระองคแ์ รกที่ทรงไดร้ ับ สถาปนาใหด้ ารงตาแหน่งสมเดจ็ พระสงั ฆราช นอกจากน้ียงั เป็นสมเดจ็ พระสงั ฆราชพระองคแ์ รกที่ประสูติในสมยั รัตนโกสินทร์อีกดว้ ย ทรงสถิต ณ วดั พระเชตพุ นวิมลมงั คลารามราชวรมหาวิหาร ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ดารงสมณศกั ด์ิเม่ือปี พ.ศ. 2394 ถึงปี พ.ศ. 2396 รวม 2 พรรษา ส้ินพระชนมเ์ ม่ือพระชนั ษาได้ 62 ปี

พระประวตั ิ สมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส เป็นพระราชโอรสองคท์ ่ี 28 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬา โลกมหาราช ประสูติกาลแต่เจา้ จอมมารดาจุย้ (ต่อมาไดเ้ ล่ือนยศเป็นทา้ วทรงกนั ดาล) เม่ือวนั ที่ 11 ธนั วาคม พ.ศ. 2333 มี พระนามว่า พระเจา้ ลูกยาเธอ พระองคเ์ จา้ วาสุกรี ผนวชเป็นสามเณรเม่ือพระชนั ษาได้ 12 ปี เมื่อปี พ.ศ. 2345 ผนวชเป็น พระภิกษุ แลว้ เสดจ็ ไปประทบั ณ วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม ทรงศึกษาหนงั สือไทยและภาษาบาลีตลอดท้งั วิชาอ่ืนๆ จากสมเดจ็ พระพนรัตน์ จนมีพระปรีชาสามารถ ท้งั ทางคดีโลก และคดีธรรม มีผลงานอนั เป็นพระราชนิพนธ์เรื่องต่าง ๆ เป็น จานวนมาก ในรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลา้ เจา้ อยู่หวั พระองคท์ รงใหร้ วมวดั ในแขวงกรุงเทพมหานคร ข้ึนเป็นคณะ หน่ึงเรียกวา่ คณะกลาง แลว้ ไดส้ ถาปนากรมหม่ืนนุชิตชิโนรสใหด้ ารงสมณศกั ด์ิเสมอพระราชาคณะเจา้ คณะรอง และทรงต้งั เป็นเจา้ คณะกลาง พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไดโ้ ปรดเกลา้ ฯ ใหเ้ ล่ือนพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหม่ืนนุชิตชิโนรส ข้ึนเป็น สมเด็จพระบรมวงศเ์ ธอ กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ศรีสุคตขตั ติยวงศบรมพงศาธิบดี จกั รีบรมนารถ ปฐม พนั ธุมหาราชวรังกูร ปรเมนทรเรนทรสูริยส์ มั มานาภิสกั กาโรดมสถาร อริยสมศีลาจารพเิ ศษมหาวมิ ล มงคลธรรมเจดีย์ ยุตมุต วาทีสุวิรมนุญ อดุลยคุณคณาธาร มโหฬารเมตยาภิธยาศรัย ไตรปิ ฎกกลาโกสล เบญจปดลเศวตฉตั ร สิริรัตโนปลกั ษณมหา สมณุตมาภิเศกาภิสิต ปรมุกกฤษฐสมณศกั ดิธารง มหาสงฆปรินายก พุทธศาสนดิลกโลกตุ ตมมหาบณั ฑิตย สุนทรวจิ ิตร ปฏภิ าณ ไวยตั ิญาณมหากระวี พทุ ธาทิศรีรัตนตรัยคุณารักษ เอกอรรคมหาอนาคาริยรัตน์ สยามาทิโลกปฏิพทั ธพทุ ธบริษทั ย เนตร สมณคณินทราธิเบศรสกลพทุ ธจกั โรประการกจิ สฤษดิศุภการ มหาปาโมกษประธานวโรดม บรมนารถบพติ ร[2] (ต่อมาในรัชกาลท่ี 6 จึงโปรดใหเ้ ปล่ียนเป็นกรมพระตามยศเจา้ กรม[3]) ทรงสมณศกั ด์ิเป็นพระมหาสงั ฆปริณายก ทว่ั พระ ราชอาณาเขต ใหจ้ ดั ต้งั พระราชพธิ ีมหาสมณุตมาภิเษก ท่ีวดั พระเชตุพนวมิ ลมงั คลารามมีท้งั พธิ ีสงฆ์ และพิธีพราหมณ์ คลา้ ย กบั พระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก ซ่ึงนบั ว่าเป็ นคร้ังแรกของคณะสงฆไ์ ทย