(18o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

ἐντελῶς ὅταν ἔλθη ἡ ἀνάστασις , τὴν καταστροφὴ ὅμως τῆς ψυχῆς , τίποτε πιὰ δὲ θὰ μπορέσει νὰ τὴν ἐξουδετερώσει. Διότι δὲν τὴν ἀκολουθεῖ πιὰ ἡ σωτηρία, ἀλλὰ εἶναι καταδικασμένη νὰ τιμωρῆται αἰώνια. Ὥστε δίκαια θὰ χαρακτηρίζαμε τοὺς γονεῖς αὐτοὺς χειρότερους ἀπὸ τοὺς παιδοκτόνους. Διότι δὲν εἶναι τὸ ἴδιο νὰ ἀκονίσει κανεὶς ξίφος καὶ τὸ νὰ ὁπλίσει καὶ νὰ τὸ τοποθετήσει στὸ λαιμὸ τοῦ παιδιοῦ, ὅσο εἶναι φοβερὸ τὸ νὰ καταστρέψη τὴν ψυχὴ τοῦ παιδιοῦ καὶ νὰ τὴν ὁδηγήσει στὴν ἀπώλεια. Διότι γιὰ μᾶς δὲν ὑπάρχει πιὸ πολύτιμο ἀπὸ τὴν ψυχή»23. Δυστυχῶς ἀσχολοῦνται οἱ γονεῖς μέ τίς ἐπιχειρήσεις τους, τήν καριέρα τους καί ξεχνοῦν ὅτι ἔχουν παιδιά. Ξεχνοῦν ὅτι ἡ κύρια ἀποστολή τους εἶναι νά τά μεγαλώσουν διαπαιδαγωγόντας τα ὀρθόδοξα, χριστιανικά. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος πάλι, ἀπευθυνόμενος στούς γονεῖς, λέγει ὅτι, τότε φέρεις ἐπάξια τόν τίτλο τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας, ὅταν ζήσεις ἐσύ πνευματικά, ἀλλά συνάμα βοηθήσεις καί τό παιδί σου νά ένεργοποίήσει τήν Βαπτισματική Χάρη, νά μετανοήσει καί νά σωθεῖ. Δέν εἶσαι γονιός μόνο ὅταν γεννᾶς, ἀλλά γίνεσαι πραγματικός πατέρας καί μητέρα, ὅταν ἀναγεννᾶς πνευματικά τό παιδί σου. Τότε «ἀποκαθιστᾶς» πραγματικά τό παιδί σου, ὄχι ὅταν τό ὁδηγήσεις στό γάμο ἁπλῶς, ἀλλά ὅταν τό βάλεις στόν δρόμο γιά τόν Παράδεισο: Τό μάθεις νά ἐξομολογεῖται τάκτικά, νά ἐκκλησιάζεται, νά κοινωνεῖ, νά ἀσκεῖται πνευματικά, νά ἐγκρατεύεται, νά προσεύχεται, νά μελετᾶ τίς Ἅγιες Γραφές κ.λ.π. Ἄν δέν καταφέρεις νά τό σώσεις, κινδυνεύεις καί σύ νά μήν σωθεῖς24. «Ὀνομάζεσαι πατὴρ» παρατηρεῖ καί ὁ ἁγιασμένος σχεδόν σύγχρονος ρουμάνος Πνευματικός π. Ἀρσένιος Μποκά «τῶν παιδιῶν σου κατὰ σάρκα, νὰ εἶσαι καὶ πατήρ τους κατὰ πνεῦμα. Ὄχι μόνο νὰ κάνης τὴν ἁπλῆ γέννησι σὰν πατέρας, ἀλλὰ προπαντὸς νὰ τοὺς δώσης τὴν καλὴ ἀγωγὴ στὸ πνεῦμα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Ἔμαθες νὰ γεννᾶς παιδιά; Τώρα νὰ τὰ παιδαγωγήσεις ὅπως πρέπει, γιὰ νὰ φέρης μὲ ἀξία τὸ ὄνομα τοῦ πατρός. Ὄχι μόνο ἡ κυοφορία τοῦ παιδιοῦ στὴν κοιλιά σου σὲ κάνει μητέρα, ἀλλὰ ἡ καλὴ χριστιανικὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν σου. Ὁ πρῶτος λόγος ποὺ θὰ εἰπῆς στὸ παιδί σου νὰ εἶναι γιὰ τὸν Θεό, στὸν ὁποῖο χαρίζεται καὶ τὸ πρῶτο χαμόγελο τοῦ παιδιοῦ σου. Ὅταν γεννᾶται ἕνα παιδί, ἡ μητέρα δίνει στὸν κόσμο ἕνα ἄνθρωπο καὶ στὴν συνέχεια πρέπει δι’ αὐτῆς νὰ δώση ὁ οὐρανὸς ἕνα ἄγγελο. Ἡ καλὴ ψυχικὴ κατάστασις τῶν παιδιῶν ἐξαρτᾶται κατὰ μέγα μέρος ἀπὸ τὴν ἁγία ἐπίδρασι τὴν ὁποία ἔχει ἡ μητέρα ἐπάνω τους. 23 24 51

Δῶστε μας τὶς καλύτερες μητέρες (ταπεινὲς καὶ πιστὲς στὸν Θεό) καὶ θὰ σᾶς δώσουμε τοὺς καλύτερους ἀνθρώπους. Δὲν ὑπάρχει καμία ἀνώτερη τέχνη ἀπὸ τὴν τέχνη τῆς ἀγωγῆς. Ὅ,τι ἀγωγὴ θὰ δώσουν οἱ γονεῖς στὰ παιδιά τους, στὴν νηπιακὴ τους ἡλικία, ἀπ’ αὐτὴ συνήθως θὰ ἐξαρτηθῆ, ἂν θὰ γίνουν εὐάρεστα στὸν Θεό. Οἱ γονεῖς θὰ τιμωρηθοῦν ὄχι μόνο γιὰ τὶς ἁμαρτίες τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ παιδιά τους, τὰ ὁποῖα δὲν τὰ ἀνέθρεψαν μὲ τὸ πνεῦμα τῆς εὐλαβείας καὶ τῆς πίστεως στὸν Χριστό. Γονεῖς οἱ ὁποῖοι δὲν μεγαλώνουν τὰ παιδιά τους ὅπως πρέπει, δηλαδὴ χριστιανικά, τὰ γεννοῦν μόνο γιὰ μιὰ παροδικὴ ζωή, σωματική, καὶ τοὺς ἀνοίγουν τὴν πόρτα γιὰ τὸν αἰώνιο θάνατο, τὴν κόλασι. Νὰ εἶσαι πρῶτα ἐσὺ ὁ ἴδιος, αὐτὸ ποὺ θέλεις νὰ κάνης στὸν ἄλλον. Ἐὰν θέλης νὰ διδάξης τὰ παιδιά σου, δίδαξε πρῶτα τὸν ἑαυτό σου ἐν πνεύματι τοῦ Θεοῦ»25. Ἐρωτᾶ δέ ὁ ἱερός Χρυσόστομος τόν πατέρα πού εἶναι ὑποδουλωμένος στά πάθη του: «Πῶς θὰ μπορέσεις νὰ διορθώσεις τὸν γιό σου, νὰ δώσεις τὶς πρέπουσες συμβουλὲς σὲ ἄλλον ποῦ εἶναι ἀμελής, ἀφοῦ σὺ ὁ ἴδιος, ποῦ βρίσκεσαι σὲ προχωρημένα γηρατειά, κάνεις τέτοιες ἀσχήμιες; Αὐτὰ τὰ λέω καὶ ἐπικρίνω τοὺς ἡλικιωμένους, ὄχι γιὰ νὰ ἀπαλλάξω ἀπὸ κάθε κατηγορία καὶ μομφὴ τοὺς νέους, ἀλλὰ μέσῳ τῶν πρώτων νὰ προφυλάξω τοὺς δεύτερους. Πῶς λοιπὸν ὁ πατέρας θὰ μάθει στοὺς ἄλλους νὰ συγκρατοῦν αὐτὸ τὸ πάθος τους, τὴν αὐθάδεια καὶ τὴν ὀργή, ὅταν ὁ ἴδιος δὲν ἔχει μάθει νὰ συγκρατεῖται. Μᾶλλον ἐμεῖς πρέπει νὰ ἔχουμε παιδαγωγοὺς καὶ ὄχι ἐκεῖνα, δηλαδὴ τὰ παιδιά, ἀφοῦ τὰ λάθη τους δὲν μποροῦν νὰ εἶναι μεγάλα, ἐνῷ τὰ δικά μας εἶναι πάρα πολὺ μεγάλα. Ὅλη ἡ κακία τῶν παιδιῶν μᾶς προέρχεται ἀπὸ τὴν δική μας ἀμέλεια καὶ ἐπειδὴ δὲν τὰ ὁδηγοῦμε ἀπ’ τὴν ἀρχὴ καὶ ἀπὸ τὴν μικρὴ ἡλικία στὸν δρόμο τῆς εὐσεβείας»26. Συνήθως οἱ γονεῖς φροντίζουν ὥστε τά παιδιά τους νά μορφωθοῦν μόνο κοσμικά χωρίς νά φροντίζουν γιά τήν χριστιανική κατήχησή καί ἀγωγή τους Ὁ σύγχρονος Ἅγιος Λουκᾶς Κριμαίας παρατηρεῖ ὅτι δέν πρέπει νά περιορίζεται ἡ μόρφωση καὶ ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν «στὴν ἔξωθεν σοφία, στὴν σοφία αὐτοῦ τοῦ κόσμου» ὅπως γίνεται συνήθως. Θά πρέπει τά παιδιά «νὰ μαθαίνουν ταυτόχρονα τὴν ἄνωθεν σοφία καὶ τὴν ἀνώτατη ἀλήθεια. Νὰ μαθαίνουν τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, νὰ μαθαίνουν τὴν εὐλάβεια, πὼς νὰ ἔχουν πάντα τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν σωστὴ χριστιανικὴ ὁδὸ. Μόνο τότε δὲν θὰ χαθοῦν τὰ παιδιά σας στὶς ὁδοὺς τῆς ἀνθρώπινης σοφίας, μόνο τότε πάνω ἀπ’ ὅλα θὰ ἔχουν πάντα τὴν χριστιανικὴ σοφία, τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο λοιπὸν πρέπει νὰ διαπαιδαγωγοῦμε τὰ παιδιά μας. Θὰ δώσετε λόγο ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ γιὰ τὰ κακὰ παραδείγματα ποὺ δίνετε στὰ παιδιά σας, γιὰ τοὺς καυγάδες ποὺ γίνονται μπροστὰ στὰ μάτια τους, γιὰ τὶς φλυαρίες ποὺ ἀκοῦνε νὰ λέτε. Ἂν ἐσεῖς οἱ ἴδιοι τὸ κάνετε 25 26 52

αὐτὸ τότε τὰ παιδιὰ σᾶς τί μποροῦν νὰ μάθουν ἀπό σᾶς;»27. Τά παραστρατημένα παιδιά προξενοῦν μεγάλες θλίψεις καί πειρασμούς πρῶτα ἀπ’ ὅλα στούς ἴδιους τούς γονεῖς τους. Πολλοί γονεῖς φθάνουν στό σημεῖο νά καταριοῦνται τά παιδιά τους, ἔλεγε ὁ Γέροντας Πορφύριος καί εὔχονται νά μήν τά εἶχαν, ἐξ’ αἰτίας τῆς κακῆς διαγωγῆς τους. Αὐτή ὅμως ὀφείλεται στήν κακή διαπαιδαγώγηση ἤ καί στήν τελεία ἀπουσία διαπαιδαγώσης ἀπό τούς ἀνάξιους αὐτούς γονεῖς28. Ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν καί ὁ ρόλος της στήν ἀγωγή «Νά ἀναθρέφετε τά παιδιά μέ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου». Μέ αὐτά τά λόγια προτρέπει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος τούς γονεῖς νά δώσουν ἀγωγή στά παιδιά τους. Συνάμα, τούς καθορίζει καί τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο θά κινηθοῦν. Ἡ παιδεία πού θά ἀσκήσουν θά πρέπει νά εἶναι θεοπρεπής, θεοειδής μέ νουθεσίες σύμφωνες μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου. Ὁπωσδήποτε, μέσα στίς προϋποθέσεις μιᾶς τέτοιας ἀγωγῆς εἶναι καί ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν. Ἡ καλή «ἐν Κυρίῳ» ἀγωγή τῶν παιδιῶν, ὅταν ἀρχίζει ἀπό τήν πρώτη στιγμή (τῆς συλλήψεως), ἔχει συνήθως τούς ἀναμενόμενους καρπούς. Τά παιδιά ἁγιάζονται καί γίνονται πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Βεβαίως, ὅμως, αὐτό δέν γίνεται μαγικά οὔτε αὐτόματα οὔτε καί πάντα. Δηλαδή, τό θρησκευτικό ποιόν τῶν γονέων, τό τί εἶναι οἱ γονεῖς, δέν προσδιορίζει ἀπόλυτα καί τό τί θά γίνουν τά παιδιά. -Γιατί; -Διότι ὑπάρχει ὁ παράγοντας πού λέγεται ἐλευθερία τῶν παιδιῶν. Μπορεῖ μέν νά γίνουν ὅλα αὐτά πού εἴπαμε· νά δοθοῦν σωστές κατευθύνσεις ἀπ΄τούς γονεῖς· νά εἶναι πραγματικά χριστιανοί οἱ γονεῖς. Μπορεῖ νά εἶναι «ζωντανοί» πνευματικά, σύμφωνοι μέ τήν Ἐκκλησία καί τούς κανόνες Της κατά πάντα… Παρ’ ὅλα αὐτά ὅμως τό παιδί ὑπάρχει πιθανότητα νά μήν ἀκολουθήσει τό παράδειγμά τους… διότι δέν θέλει. Καί ὁ Θεός τό ἀφήνει, τοῦ ἐπιτρέπει νά μήν θέλει. Δέν ἀναγκάζει ὁ Θεός κανέναν νά Τόν ἀκολουθήσει. Ἀκόμα καί σ’ αὐτούς τους μαθητές Του εἶπε: «Μήπως θέλετε καί ἐσεῖς νά φύγετε»29; Τούς τό εἶπε σ’ ἐκείνη τήν περίπτωση πού φύγανε ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀκροατές Του διότι δέν ἄντεξαν τό κήρυγμα περί τῆς Θείας Εὐχαριστίας· τούς φάνηκε πολύ σκληρό… Δέν ἔχει πρόβλημα ὁ Χριστός μέ τό ἄν Τόν ἀκολουθοῦν πολλοί ἤ λίγοι· δέν ἐπηρεάζεται ἀπό τούς ἀριθμούς καί τά πλήθη. Ὁ Χριστός μᾶς θέλει ὅλους, ἀλλά δέν ἀναγκάζει κανέναν νά μένει κοντά Του μέ τό ζόρι. Ἔτσι καί οἱ γονεῖς δέν θά πρέπει νά καταπιέζουν τά παιδιά, ἰδίως στό θέμα τῆς Πίστεως. 27 28 29 53

Μόνο ὅταν τά παιδιά μιμηθοῦν ἐλεύθερα τό ὑπόδειγμα τῶν γονέων τους, μποροῦν νά ὠφεληθοῦν ἀπό τήν ἀρετή τους. Αὐτό εἶναι ἕνα πολύ σημαντικό μήνυμα: νά μήν καταπιέζουμε τά παιδιά! Τά παιδιά καί οἱ νέοι τό λένε πολλές φορές: «δέν θέλω καταπίεση». Καί εἶναι σωστό. Γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄντως ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι ἐλεύθερος. Ἐκεῖνο πού τόν χαρακτηρίζει εἶναι ἡ ἐλευθερία. Ἡ ἐλευθερία καί ὁ νοῦς, εἶναι αὐτά, πού μᾶς ξεχωρίζουν ἀπό τά ζῶα, τά ὁποῖα δέν ἔχουν οὔτε ἐλευθερία (αὐτεξούσιο), οὔτε νοῦ. Ἔχουνε μόνο ἔνστικτο. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τό αὐτεξούσιο, αὐτό τό μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι κάνει πρέπει νά τό κάνει μέ ἐλευθερία. Ἀλλιῶς μετά ἀντιδράει. Μπορεῖ νά μήν ἀντιδράσει ἀμέσως, ἀλλά ἄν τώρα κάνει κάτι ἀναγκαστικά, ἀργότερα θά δημιουργηθεῖ μία ἀντίδραση μέσα του. Λέει, πολύ χαρακτηριστικά ὁ Ὅσιος πατήρ Πορφύριος, ὅτι αὐτό συμβαίνει μέ τά παιδιά, πού προέρχονται ἀπό τίς λεγόμενες «χριστιανικές» οἰκογένειες. Αὐτοί οἱ γονεῖς δέν ἤξεραν πῶς νά ἀναθρέψουν σωστά τά παιδιά, σεβόμενοι τό αὐτεξούσιο τους, γιαυτό καί τά καταπίεσαν. Ὅταν μεγάλωσαν τά παιδιά αὐτά, τότε τά πέταξαν ὅλα τά «καλά» διδάγματα τῶν γονέων τους. Σταμάτησαν νά πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία καί νά κάνουν ὅ,τι ἔκαναν ἀπό τά «θρησκευτικά τους καθήκοντα», διότι μέχρι τότε τά ἔκαναν ὅλα ἐξωτερικά, χωρίς τήν θέλησή τους, ἐξαναγκασμένα ἀπό τούς γονεῖς. «Δὲν εἶναι ἀρκετὸ νὰ εἶναι οἱ γονεῖς εὐσεβεῖς» παρατηρεῖ ὁ Γέροντας Πορφύριος.«Πρέπει νὰ μὴν καταπιέζουν τὰ παιδιά, γιὰ νὰ τὰ κάνουν καλὰ μὲ τὴ βία. Εἶναι δυνατὸ νὰ διώξομε τὰ παιδιὰ ἀπ’ τὸν Χριστό, ὅταν ἀκολουθοῦμε τὰ τῆς θρησκείας μὲ ἐγωισμό. Τὰ παιδιὰ δὲν θέλουν καταπίεση. Μὴν τὰ ἐξαναγκάζετε νὰ σᾶς ἀκολουθήσουν στὴν ἐκκλησία. Μπορεῖτε νὰ πεῖτε: «Ὅποιος θέλει, μπορεῖ νὰ ἔλθει τώρα μαζί μου ἢ ἀργότερα». Ἀφῆστε νὰ μιλήσει στὶς ψυχὲς τους ὁ Θεός. Ἡ αἰτία ποὺ μερικῶν εὐσεβῶν γονέων τὰ παιδιά, ὅταν μεγαλώσουν, γίνονται ἀτίθασα κι ἀφήνουν καὶ τὴν Ἐκκλησία κι ὅλα καὶ τρέχουν ἀλλοῦ νὰ ἱκανοποιηθοῦν εἶναι αὐτὴ ἡ καταπίεση ποὺ τοὺς ἀσκοῦν οἱ «καλοὶ» γονεῖς. Οἱ τάχα «εὐσεβεῖς» γονεῖς, ποὺ εἶχαν τὴ φροντίδα νὰ κάνουν τὰ παιδιὰ τους «καλοὺς χριστιανούς», μ’ αὐτὴ τὴν ἀγάπη τους, τὴν ἀνθρώπινη, τὰ καταπίεσαν κι ἔγινε τὸ ἀντίθετο. Πιέζονται, δηλαδή, ὅταν εἶναι μικρὰ τὰ παιδιὰ κι ὅταν γίνουν δεκάξι χρονῶ, δεκαεφτὰ ἢ δεκαοχτώ, φθάνουν στὸ ἀντίθετο ἀποτέλεσμα. Ἀρχίζουν ἀπὸ ἀντίδραση νὰ πηγαίνουν μὲ παλιοπαρέες καὶ νὰ λένε παλιόλογα. Ἐνῶ, ὅταν ἀναπτύσσονται μέσα στὴν ἐλευθερία, βλέποντας συγχρόνως τὸ καλὸ παράδειγμα τῶν μεγάλων, χαιρόμαστε νὰ τὰ βλέπομε. Αὐτὸ εἶναι τὸ μυστικό, νὰ εἶσαι καλός, νὰ εἶσαι ἅγιος, γιὰ νὰ ἐμπνέεις, νὰ ἀκτινοβολεῖς. Ἡ ζωὴ τῶν παιδιῶν φαίνεται νὰ ἐπηρεάζεται ἀπ’ τὴν ἀκτινοβολία τῶν γονέων. Ἐπιμένουν οἱ γονεῖς: «Ἄντε νὰ ἐξομολογηθεῖς, ἄντε νὰ μεταλάβεις, ἄντε νὰ κάνεις ἐκεῖνο….». 54

Τίποτα δὲν γίνεται. Ἐνῶ βλέπει ἐσένανε; Αὐτὸ ποὺ ζεῖς, αὐτὸ καὶ νὰ ἀκτινοβολεῖς»30. Ἡ μεγάλη τέχνη τώρα πoιά εἶναι; Νά βοηθήσεις τό παιδί νά πειστεῖ, ὥστε ἐλεύθερα νά κάνει τό καλό. Αὐτο εἶναι τό ζητούμενο. Ἡ δυσκολία εἶναι στό «πῶς θά πείσεις τό παιδάκι νά πάει στήν ἐκκλησία». Πῶς θά τό θελήσει ἀπό μόνο του νά πάει. Ὄχι νά τό καταπιέζουν οἱ γονεῖς λέγοντάς του: «Ὁπωσδήποτε πρέπει νά πᾶς». Πρέπει νά τοῦ ἐξηγήσουν τί σημαίνει Ἐκκλησία. Νά τοῦ ποῦν ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ζωή μας, ἡ τροφή μας, τό φαγητό τῆς ψυχῆ μας. Νά τοῦ δώσουν νά πιστεύσει ὅτι ὁ Χριστός Μας, εἶναι τό πᾶν. Χωρίς Αὐτόν δέν ζοῦμε, δέν ὑπάρχουμε, δέν ἔχουμε χαρά, δέν ἔχουμε ἐλπίδα, δέν ἔχουμε τίποτε καί δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτε. Πρέπει νά καταλάβει ἡ ψυχούλα του ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά ζήσει χωρίς τόν Χριστό, χωρίς τήν Θεία Χάρη, πού πηγάζει ἀπό τήν Θεία Λειτουργία, ἀπό τή Θεία Εὐχαριστία. Αὐτά πρέπει νά τά διδάξει, νά τά ἐμπνεύσει ὁ γονιός στό παιδί· καί ἡ διδαχή βεβαίως θέλει χρόνο, θέλει καί ζωτικότητα, θέλει καί πνεῦμα, προπαντός θέλει τό Ἅγιο Πνεῦμα δηλ. τή Θεία Χάρη. Ἡ διδαχή ἀπαιτεῖ νά καταναλώσει ὁ γονιός ἐνέργεια ψυχική καί σωματική ὥστε νά δώσει στό παιδί νά καταλάβει τί σημαίνει Πίστις καί Χριστός, θέλει προπάντων πολύ προσευχή καί φυσικά ἀπαιτεῖ πρῶτα ἀπ΄ ὅλα νά τά ἔχει βιώσει ὁ γονιός αὐτά πού διδάσκει ἔστω σ’ ἕναν βαθμό… Πρέπει ὁ γονιός νά ἔχει εἰρήνη μέσα του καθώς καί μέ τό «ἕτερον ἥμισυ» γιά νά ἐπιτελέσει σωστά τό λεπτότατο ἔργο τῆς ἀγωγῆς καί νά μιλήσει γιά τήν χαρά καί τήν εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ στά παιδιά του. Ὅταν ἔχει τήν Εἰρήνη-Χριστό μαζί του τότε μπορεῖ μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ νά ἐμφυσήσει στό παιδί τήν Πίστη στό Θεό, πού εἶναι ἡ ὄντως Εἰρήνη καί ἡ ἀληθινή Ἀγάπη. Ἄν ὁ γονέας ζεῖ ὡς ζωντανό μέλος μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅπου τά πάντα εἶναι εἰρηνικά καί εἰρηνοφόρα, τότε πραγματικά νιώθει ὅτι ἐκπληρώνει τήν ἀληθινή ἀνάγκη τῆς ὕπαρξής του…Τότε κάθε στιγμή μέ κάθε κύτταρό του ἀναφωνεῖ: «Χωρίς Χριστό ἡ ζωή δέν ἀντέχεται. Χωρίς Θεία Λειτουργία ἡ ζωή γίνεται πρόγευση τοῦ αἰώνιου θανάτου. Ὁ Ἐκκλησιασμός, ἡ Θεία Εὐχαριστία, ὁ Θεός εἶναι ἡ μόνη ἀληθινή ὑπαρξιακή μας ἀνάγκη. Χωρίς αὐτά παύουμε νά ζοῦμε!». Αὐτήν τήν ὑπαρξιακή ἀναφώνηση πού μπορεῖ νά εἶναι καί χωρίς κάποιο ἐξωτερικό ἦχο, τό παιδί τήν «ἀκούει» πάρα πολύ καθαρά. Ὅταν τό μύνημα αὐτό τό ἀποδεχθεῖ, ὅταν καταλάβει ὅλα τά ἀνωτέρω ἀπό τήν μικρή του ἡλικία, ὅταν μετέχει ἐλεύθερα στό Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, τότε δέν θά τ’ ἀφήσει ποτέ στήν ζωή του. Ποτέ δέν θά ἀφήσει τήν Ἐκκλησία. Πολλοί γονεῖς μοῦ λένε:«Πήγαινε τό παιδί μου πάτερ, μέχρι τά δεκαοχτώ, μετά σταμάτησε. Οὔτε Ἐκκλησία, οὔτε ἐξομολόγηση, οὔτε τίποτα». 30 55

-Γιατί; Διότι δέν εἶχε πειστεῖ, γιά τό ἀπαραίτητο τοῦ πράγματος. Πήγαινε ἀναγκαστικά, διότι δέν μποροῦσε νά κάνει διαφορετικά. Μόνο ὅταν τά παιδιά μιμηθοῦν ἐλεύθερα τό ὑπόδειγμα τῶν γονέων τους, μποροῦν νά ὠφεληθοῦν ἀπό τήν ἀρετή τους. Πολλές φορές οἱ γονεῖς θέλουν νά κάνουν τά παιδιά φωτο-αντίγραφά τους. Τά πιέζουνε νά μιμηθοῦνε τή δική τους συμπεριφορά. Ἀλλά αὐτό δέν εἶναι σωστό. Θά πρέπει τό παιδί νά βλέπει τήν ἀρετή στό πρόσωπο τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας καί νά τά ἀντιγράφει ἐλεύθερα. Νά μιμηθεῖ ἐλεύθερα τήν ἀρετή, πού βλέπει καί ὄχι ἀναγκαστικά. Ἔλεγε ὁ πατήρ Πορφύριος, ὅπως ἀναφέρθηκε πιό πάνω, γιά τό πῶς θά πρέπει παρακινήσει ὁ γονιός τά παιδιά γιά νά πᾶνε στήν Ἐκκλησία ὥστε νά μήν τά πιέσει: Θά πεῖ ὁ πατέρας: «Παιδιά ἐγώ πάω στήν Ἐκκλησία. Ὅποτε θέλετε καί ἐσεῖς ἐλᾶτε». Βέβαια ἐδῶ θέλει μία διάκριση: -Σέ ποιά ἡλικία θά τό πεῖ αὐτό ὁ πατέρας; -Στά μωρά καί στά πολύ μικρά παιδιά βεβαίως, δέν μπορεῖ νά τό πεῖ. Ἐκεῖνα θά τά πάρει μαζί του. Ἀπό κάποια ἡλικία καί μετά, στούς ἐφήβους γιά παράδειγμα καί στούς μεγαλύτερους θά πρέπει νά ὀμιλήσει ἔτσι. Τότε πού ἀρχίζει καί ξυπνάει τό αἴτημα γιά ἐλευθερία καί αὐτονόμηση, θά πρέπει νά μιλήσουμε μέ τόν τρόπο πού διδάσκει ὁ π. Πορφύριος. Πρίν ἀπό αὐτή τήν ἡλικία θά πρέπει ὁ γονιός νά «ἐπιβάλλει», πάλι μέ τόν γλυκό τρόπο καί τήν πειθώ, τόν Ἐκκλησιασμό καί τά τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς. Γιατί τό μικρό παιδάκι εἶναι ἀκόμα σάν τό δεντράκι τό νεοφύτευτο, τό ὁποῖο χρειάζεται ἕνα στήριγμα, ἀπαιτεῖ καί λίγο δέσιμο, καί λίγο περιορισμό, γιά νά μήν τό σπάσει ὁ ἀέρας. Μετά ὅμως θά πρέπει νά τό ἐλευθερώσεις, νά τό ἀφήσεις νά προχωρήσει ἄνετα, ἐλεύθερα, πρός τά πάνω, πρός τόν Θεό. Ἡ ἀγωγή εἶναι ἀπαραίτητη ἰδίως στά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ἄν δέν ὑπάρξει σωστή ἀγωγή ὁ ἄνθρωπος δέν θά μπορέσει εὔκολα νά ὁμοιάσει στόν Θεό, νά θεωθεῖ, νά ἐκπληρώσει τόν προορισμό του. Ἡ συγγένεια τοῦ αἵματος δέν συνεπάγεται καί ταυτότητα συμπεριφορᾶς . Τό γεγονός ὅτι ἔχουνε τό ἴδιο αἷμα, τά παιδιά μέ τους γονεῖς, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι θά ἔχουν καί τήν ἴδια συμπεριφορά. Ὑπάρχει ἐκτός ἀπό τό σῶμα καί ὁ παράγοντας ψυχή, προσωπική βούληση, αὐτεξούσιο, προσωπική ἐλευθερία. Θά πρέπει αὐτή ἡ ψυχή, ὁ ὅλος ἄνθρωπος νά καλλιεργηθεῖ, νά «παιδαγωγηθεῖ εἰς Χριστόν». Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν παιδαγωγηθεῖ ἀπό πολύ νωρίς, θά βλαστήσει τήν κακία καί θά ὑποταχθεῖ στίς κακές ροπές καί κλίσεις, πού κληρονομεῖ λόγῳ τῆς προπατορικῆς καί τῶν πολλῶν μεταπατορικῶν ἁμαρτιῶν τῶν προγόνων του. Ἡ ὅλη τέχνη στήν ἀγωγή εἶναι τό πῶς θά κατευθύνει ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα τήν θέληση τοῦ παιδιοῦ στό καλό. Πῶς θά πείσουν τό παιδί νά θελήσει καί νά ἀναζητήσει τό ἀγαθό ἤ σωστότερα τόν μόνο Ἀγαθό, τόν Κύριο ὥστε νά πραγματώσει 56

τόν ἔμφυτο ἀπό τόν Θεό προορισμό του: τήν ὁμοίωσή του μέ τόν Θεό, τήν θέωσή του. Ἡ προσευχή τῶν γονέων «Τά λόγια χτυπᾶνε στ’ αὐτιά, ἡ προσευχή χτυπάει στήν καρδιά» δίδασκε ὁ ὅσιος Πορφύριος. Πάνω ἀπ’ ὅλα προσευχή. «Ὅλα ἀπ’ τήν προσευχή, τή σιωπή καί τήν ἀγάπη γίνονται»31. Τά παιδιά ἐπίσης πρέπει νά μάθουν νά προσεύχονται. « Γιά νά προσεύχονται τά παιδιά, πρέπει νά ἔχουν αἷμα προσευχομένων γονέων»32.Πρέπει νὰ προσευχόμαστε καὶ ὅταν πρέπει μὲ ἀγάπη νὰ μιλᾶμε. Ὄχι νὰ γινόμαστε ἐνοχλητικοί, ἀλλά, νὰ προσευχόμαστε μυστικὰ καὶ μετὰ νὰ μιλᾶμε καὶ ὁ Θεὸς νὰ μᾶς βεβαιώνει ἐὰν ἡ ὁμιλία μᾶς εἶναι δεκτὴ στοὺς ἄλλους. Ἐὰν δὲν εἶναι, πάλε, δὲν θὰ μιλᾶμε, θὰ προσευχόμαστε μυστικὰ μόνο. Διότι καὶ μὲ τὸ νὰ ὁμιλοῦμε γινόμαστε ἐνοχλητικοὶ καὶ κάνουμε τοὺς ἄλλους νὰ ἀντιδροῦν καὶ καμιὰ φορᾶ ἀγανακτισμένοι. Γι’ αὐτὸ πιὸ καλὰ εἶναι, νὰ τὰ λέει κανεὶς μυστικὰ στοὺς ἄλλους, στὴν καρδιά τους, παρὰ στ’ αὐτί τους, μέσῳ τῆς μυστικῆς προσευχῆς. … Ἅμα διαρκῶς τοὺς λὲς θὰ θεωρηθεῖ ὡς ἕνα εἶδος καταπιέσεως στὶς ψυχὲς τῶν παιδιῶν. Καὶ νὰ τοὺς λὲς κιόλας ἀλλὰ νὰ προτιμάεις τὴν προσευχή. Νὰ τὰ λὲς στὸ Θεὸ καὶ ὁ Θεὸς θὰ τοὺς τὰ λέει ἀπὸ μέσα τους. Δηλαδὴ δὲν πρέπει νὰ τὸ λές, νὰ συμβουλεύεις τὸ παιδί σου ἔτσι μὲ φωνὴ ποὺ νὰ τὴν ἀκούει μέ…, στὸ αὐτί του. Ἀλλά, μπορεῖς νὰ τὸ κάνεις κ αὐτό, ἀλλὰ προπάντων πρέπει νὰ λὲς γιὰ τὸ παιδί σου στὸ Θεό: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, φώτισε τὰ παιδάκια μου. Ἐγὼ σὲ σένανε τὰ ἀναθέτω, ἐσύ μου τάδωσες καὶ ἐγὼ εἶμαι ἀδύναμη, εἶμαι ἀνήμπορη, δὲν μπορῶ νὰ τὰ κατατοπίσω καί, σὲ παρακαλῶ, φώτισέ τα.». Καὶ ὁ Θεός, θὰ τοὺς μιλάει καὶ τὸ παιδὶ θὰ λέει: «Ὤχ, δὲν ἔπρεπε νὰ στεναχωρήσω τὴ μαμά μου. Αὐτὸ ποὺ εἶπα φαίνεται τὴν στεναχώρησα». Αὐτὸ βγαίνει ἀπὸ μέσα της, θὰ βγαίνει ἀπὸ μέσα της μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ εἶναι τὸ τέλειο. Νὰ μιλάει ἡ μητέρα στὸ Θεὸ καὶ ὁ Θεὸς νὰ μιλάει στὸ παιδί, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἂν δὲν γίνει ἔτσι, πές, πές, πὲς ὅλο ἀπὸ τὸ αὐτί, στὸ τέλος ὅλα τὰ λόγια γίνονται ἕνα εἶδος καταπιέσεως, ὅλες αὐτὲς οἱ συμβουλὲς καὶ ὅταν τὸ παιδὶ φτάσει σὲ ὁρισμένα χρόνια ἀρχίσει νὰ ἀντιδρᾶ πλέον. Δηλαδὴ νὰ ἐκδικεῖται τρόπον τινὰ τὸν πατέρα του, τὴν μητέρα του, ποὺ τὸ καταπίεσαν. Δὲν εἶχαν αὐτοί, δὲν ἦσαν κοντὰ στὸν Θεό, δὲν μιλοῦσαν μὲ τὸ Θεὸ καὶ φρόντιζαν μὲ ἀγάπη ἀνθρώπινη καὶ ὄχι ἐν Χριστῷ νὰ τὰ κάνουνε καλά. Ἔπρεπε νὰ εἶναι ἀγάπη ἐν Χριστῷ. Δηλαδὴ νὰ αἰσθανόντουσαν αὐτὴ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸ Χριστὸ καὶ νὰ μιλούσανε στὰ παιδιά. Ἐνῷ ἔτσι εἶναι τὸ τέλειο. Νὰ μιλάει ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη, ἀλλὰ καὶ ἡ ἁγιοσύνη τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας. Ἡ ἀκτινοβολία τῆς ἁγιοσύνη τῶν, ὄχι τῆς ἀνθρώπινης προσπάθειας νὰ κάνουνε τὰ παιδιὰ καλά. Καὶ ὅμως εἶναι πάρα πολὺ σωστὸ καὶ ἀληθινὸ καὶ ἡ αἰτία ποὺ μερικῶν εὐσεβῶν γονέων τὰ παιδιὰ τῶν γίνονται ἔπειτα ὅταν μεγαλώσουν ἀτίθασα, καὶ ἀφήνουν καὶ τὶς νηστεῖες καὶ ὅλα, καὶ περιφρονοῦν καὶ τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα τῆς ὀρθοδοξίας καὶ τρέχουν ἀλλοῦ νὰ ἱκανοποιηθοῦν, ἡ αἰτία εἶναι αὐτὴ ἡ καταπίεση ποὺ ἔχουν κάνει οἱ καλοὶ γονεῖς τάχα, οἱ εὐσεβεῖς ποὺ εἴχανε τὴν ἀγάπη ἔτσι νὰ 31 32 57

κάνουνε τὰ παιδιὰ τοὺς χριστιανοὺς καὶ ὅμως μὲ αὐτὴ τὴν ἀγάπη τοὺς τὰ καταπίεσαν καὶ ἔγινε τὸ ἀντίθετο»33. Παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Λουκᾶς Κριμαίας: «Μητέρα, τὸ πιὸ ἀγαπημένο πρόσωπο γιὰ τὸ παιδί, πηγὴ στοργῆς καὶ τρυφερότητας, στέκεται προσευχόμενη μπροστὰ στὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Τὸ παιδὶ κοιτάζει πότε αὐτὴν καὶ πότε τὴν εἰκόνα καὶ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ πολλὲς ἐξηγήσεις γιὰ τὸ τί σημαίνει αὐτό. Νά, αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο σιωπηλὸ μάθημα τῆς θεογνωσίας. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο καὶ τὸ πιὸ σημαντικὸ μάθημα τῆς εὐλάβειας. Τέτοια μαθήματα μπορεῖτε καὶ πρέπει πάντα νὰ δίνετε στὰ παιδιά σας. Δὲν ὑπάρχει γιὰ τὴν μητέρα καθῆκον μεγαλύτερο καὶ ἔργο ἱερότερο, γιὰ τὸ ὁποῖο αὐτὴ φέρει εὐθύνη ἐνώπιόν του Θεοῦ, ἀπ’ αὐτὸ τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν. Στὸν Θεὸ θὰ δώσετε λόγο ἂν ἀμελήσετε αὐτὸ τὸ ἔργο. Καὶ ἀπὸ τώρα θ’ ἀρχίσουν τὰ βάσανά σας καὶ θὰ ρίχνετε πικρὰ δάκρυα καὶ θὰ ἀναστενάζετε βλέποντας τὰ παιδιά σας. Λοιπόν, «προσέξτε μὴν περιφρονήσετε κανέναν ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς μικρούς». (Ματ. 18, 10) Νὰ φροντίζετε τὰ παιδιά σας, νὰ εἶστε γι’ αὐτὰ παράδειγμα τῆς γνήσιας χριστιανικῆς ζωῆς καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων θὰ εἶναι σ’ ὅλους ἐσᾶς καὶ στὰ παιδιά σας»34. Ο ΕΠΑΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΠΟΡΦΥΡΙΟ Ἡ μή ἀποδοχή τῶν ἐπαίνων. Σύμφωνα μέ τήν Εὐαγγελική καί Ἁγιοπατερική παράδοσή μας ὁ πνευματικά ἀγωνιζόμενος καί θεραπευόμενος ἄνθρωπος δέν πρέπει νά ἀποδέχεται τούς ἐπαίνους, οὔτε τίς κολακεῖες πού τοῦ προσφέρονται. Ἐπίσης δέν πρέπει καί νά τά προσφέρει στούς ἄλλους ἀφοῦ «πᾶσα δόξα…πρέπει τῷ Θεῷ»35. Ἔλεγε ὁ μακαριστός Ἅγιος Πορφύριος: «Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς συνανθρώπους μας καί νά τούς κολακεύομε, ἀλλά νά τούς ὁδηγοῦμε στήν ταπείνωση καί στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ»36. Ἐκεῖνο πού κάνει εὐτυχισμένο καί μακάριο ἀληθινά τόν ἄνθρωπο εἶναι ὁ Θεός, ἡ Θεία Χάρη, τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀφοῦ ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη…»37. Δέν τόν κάνει εὐτυχισμένο ἡ κολακεία καί ὁ ἔπαινος. Ἡ ἀποδοχή τοῦ ἐπαίνου «ποιεῖ ἔκλυτον τήν ψυχήν» δηλαδή δημιουργεῖ μία ψυχή χαλαρή, δεκτική στίς δαιμονικές ἐνέργειες, χωρίς ἀντιστάσεις καί ἀναστολές. Ἐπίσης τήν κάνει νωθρή στόν πνευματικό ἀγῶνα γιά τά καλά. Ἀντίθετα ὁ ἔλεγχος δημιουργεῖ μία ψυχή στέρεη καί δυνατή.Γράφει σχετικά ὁ Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος στή Φιλοκαλία:« Ὁ μέν ψόγος στερράν, ἔκλυτον δέ ὁ ἔπαινος τήν ψυχήν ἀπεργάζεται καί 33 34 35 36 37 58

νωθροτέραν πρός τά καλά»38. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἐπίσης παρατηρεῖ συμφωνόντας μέ τούς προγενεστέρους του Ἁγίους Πατέρες ὅτι «Ὁ ἔπαινος κάνει κούφιο τόν ἄνθρωπο καί διώχνει τή χάρι τοῦ Θεοῦ»39. Ἡ ἀποδοχή τῶν ἐπαίνων, ἡ κενοδοξία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν αἰώνια κόλαση. Σχετικά γράφει ὁ προσωπικός ἰατρὸς τοῦ Ὁσίου Πορφυρίου, Γεώργιος Παπαζάχος, καθ. καρδιολογίας στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν: «Ὁ Γέροντας σὰν γιατρός μου δὲν «ἔβλεπε» μόνο τὶς σωματικές μου ἀσθένειες. Φρόντιζε καὶ γιὰ τὶς πολλὲς πνευματικὲς ἀτέλειές μου. Προσπάθειά του νὰ βρῶ τὴν ταπείνωση. Ἕνα ἀπόγευμα μοῦ τηλεφώνησε στὸ ἰατρεῖο, ἀκριβῶς μετὰ τὴν ὑπερβολικὴ ἐκδήλωση ἀγάπης ἑνὸς ζεύγους ἀσθενῶν μου ποὺ περιποιήθηκα. Μεταφέρω τὰ λόγια του: «Γιωργάκη, εἶμαι ὁ Γέροντας. Ἐμεῖς οἱ δύο θὰ πᾶμε μαζὶ στὴν κόλαση. Θὰ ἀκούσουμε: ᾎφρον, ᾆφρον, ταύτη τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ… Τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου ἀπήλαυσες, ἃ δὲ ἠτοίμασας τίνι ἔσται;». Τὸν διέκοψα: «Τί ἀπολαύσαμε, Γέροντα, σ’ αὐτὴ τὴ ζωή; Τὸ σαράβαλο αὐτοκίνητο, τὸ ἄδειο βιβλιάριο ἢ τὸν ἀνύπαρκτο ὕπνο μας;». Ἀπάντησε ἀπότομα: «Τί εἶναι αὐτὰ πού λές; Δὲ σοῦ λέει ὁ κόσμος: Τί καλὸς γιατρὸς πού εἶσαι; Μᾶς ἀγαπᾶς, μᾶς φροντίζεις, δὲ μᾶς γδέρνεις. Καὶ σὺ τὰ ἀποδέχεσαι, τὰ χάφτεις. Ἔ! Τὸν ἔχασες τὸ μισθό σου. Τὸ ἴδιο παθαίνω καὶ ἐγώ. Μοῦ λένε πὼς ἔχω «χαρίσματα», πὼς μπορῶ νὰ τοὺς ἀκουμπήσω καὶ νὰ κάνω θαύματα, πὼς εἶμαι ἅγιος. Καὶ τὰ χάφτω, ὁ ἀνόητος καὶ ἀδύναμος. Ἔ! Γι’ αὐτό σοῦ εἶπα ὅτι μαζὶ θὰ πᾶμε στὴν κόλαση!». «Ἂν εἶναι νὰ πᾶμε μαζί», τοῦ ἀπάντησα, «πᾶμε καὶ στὴν κόλαση!». Κι ἐκεῖνος ἔκλεισε τὸ τηλέφωνο, λέγοντας: «Ἐγώ σοῦ μιλάω σοβαρὰ καὶ σὺ πάντα ἀστειεύεσαι. Καλὴ μετάνοια καὶ στοὺς δύο μας»40. Οἱ προϋποθέσεις γιά τήν λήψη τῆς Θείας Χάρης εἶναι ἡ ταπείνωσι καί ἡ ἀγάπη πρός τόν Χριστό. Ἡ ὑπερηφάνεια καί ὁ ἐγωισμός πού προξενοῦνται καί τρέφονται μέ τούς ἐπαίνους ἐμποδίζουν τή Θεία Χάρι, διότι «ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται»41 καί τελικά ὁδηγοῦν στήν ψυχική ἀπώλεια. Ἔτσι οἱ γονεῖς μέ τούς ἐπαίνους κάνουν δυστυχισμένα τά παιδιά τους ἀφοῦ τούς στεροῦν τίς προϋποθέσεις γιά τήν λήψη τῆς Θείας Χάριτος καλλιεργώντας τους τόν ἐγωισμό42. Ὄχι ἔπαινος μέ σκοπό νά κερδίσουμε τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων. Μερικοί κολακεύουν καί ἐπαινοῦν μέ σκοπό νά κερδίσουν τήν ἀγάπη καί τήν ἐκτίμησι τῶν ἄλλων. Οὔτε αὐτό εἶναι σωστό. Δίδασκε ὁ θεόσοφος Ὅσιος Γέροντας Πορφύριος: «Οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς ἀγαπᾶνε, λέγοντας ἐπαίνους στούς ἄλλους. Νά μαθαίνομε ν’ ἀγαπᾶμε κι ὄχι νά ζητοῦμε νά μᾶς ἀγαπᾶνε. Ν’ ἀγαπᾶμε 38 39 40 41 42 59

ὅλους καί νά κάνομε θυσίες, ὅσο μποροῦμε μεγάλες, γιά ὅλους τούς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς ἀνιδιοτελῶς, χωρίς νά περιμένομε ἐπαίνους κι ἀγάπη ἀπ’ αὐτούς. Αὐτοί θά κάνουνε γιά μᾶς ὅ,τι ὁ Θεός τούς λέει. Ἄν εἶναι κι ἐκεῖνοι χριστιανοί, θά δώσουνε δόξα στό Θεό, πού βρεθήκαμε καί τούς βοηθήσαμε ἤ τούς εἴπαμε ἕναν καλό λόγο»43. Ἡ ἀγάπη πρέπει νά εἶναι ἐν Χριστῷ, δηλαδή ἀνιδιοτελής καί θά πρέπει νά ὁδηγεῖ τόν ἄλλο στήν ἀληθινή εὐτυχία, μακαριότητα καί σωτηρία πού εἶναι ὁ ταπεινός Χριστός. Ὅταν ἡ «ἀγάπη» τρέφει στόν ἄλλο τόν ἐγωισμό καί τήν ὑπερηφάνεια δέν εἶναι ἐν Χριστῷ, ἀλλά ἀνθρώπινη, ἐμπαθής, ἀνταποδοτική καί ἰδιοτελής. Διά τοῦτο καί δέν βοηθεῖ ἀλλά καταστρέφει καί αὐτόν πού τήν δέχεται καί αὐτόν πού τήν προσφέρει44. Ὁ ἔπαινος καί ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν. Ποιά εἶναι ἡ ἐπίδραση τοῦ ἐπαίνου στίς ψυχές τῶν παιδιῶν; Ὁ ἔπαινος κάνει τά παιδιά καί τούς νέους ἐγωιστές, ἀπροσάρμοστουςκαί ἄθεους. Δίδασκε ὁ θεόσοφος Παιδαγωγός Ἅγιος Πορφύριος: «Ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ τονίζει ὅτι, ἅμα ἐπαινεῖς ἕναν ἄνθρωπο, τόν κάνεις ἐγωιστή. Ὁ ἐγωιστής εἶναι ὁ μπερδεμένος, ὁ ὁδηγούμενος ὑπό τοῦ διαβόλου καί τοῦ κακοῦ πνεύματος. Ἔτσι, μεγαλώνοντας μέσα στόν ἐγωισμό, ἡ πρώτη του δουλειά εἶναι ν’ ἀρνεῖται τόν Θεό καί νά εἶναι ἕνας ἐγωιστής ἀπροσάρμοστος μέσα στήν κοινωνία». Νά γιατί εἶναι ἄρρωστη ἡ κοινωνία μας καί ἄθεα τά παιδιά μας. Ἐπειδή ἀπό τήν βρεφική τους ἡλικία τούς τρέφουμε τόν ἐγωισμό, τήν ὑπερηφάνεια· αὐτά πού εἶναι κορυφαία ἀκαθαρσία καί ἁμαρτία στόν ἄνθρωπο. Γίνονται ἔτσι τά παιδιά εὐάλωτα στίς δαιμονικές ἐνέργειες καί ὑποχείρια τοῦ πονηροῦ πνεύματος. Ὁ ἔπαινος δημιουργεῖ στό παιδί μία ψεύτικη μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Αὐτήν τήν ἰδέα οἱ πατέρες τήν ὀνομάζουν οἴησι πού εἶναι ἡ βαθειά ρίζα τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς ὑπερηφάνειας. Ὁ κόσμος τό ὀνομάζει «ὑπερεγώ». Δίδασκε ὁ Θεόσοφος σύγχρονος Ἅγιος Πορφύριος: «Ὅταν, λοιπόν, ἐμεῖς στό παιδί μέ τούς ἐπαίνους δημιουργοῦμε αὐτό τό «ὑπερεγώ», τοῦ φουσκώνουμε τόν ἐγωισμό, τοῦ κάνομε μεγάλο κακό. Τό κάνουμε νά γίνεται πιό ἐπιρρεπές στά διαβολικά πράγματα»45. Ἀνοίγουμε μέ τά συνεχῆ «μπράβο» καί «κανακέματα» πρός τά παιδιά, τούς «ἀσκούς τοῦ Αἰώλου» καί μετά ἀναρωτιόμαστε γιατί ἔφυγαν ἀπό τήν Ἐκκλησία, τό σπίτι, ἤ γιατί ἔχασαν τήν ὑπακοή, τόν σεβασμό, πού εἶχαν πρός τούς μεγαλυτέρους κ.λ.π. Ὁ ἔπαινος εἶναι ἕνα ψέμμα γι’ αὐτό καί συνιστᾶ μίμηση τοῦ διαβόλου. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ὅ,τι καλό ἔχει τά παιδιά μας εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ καί ὅ,τι καλό ἔκαναν (ἄν ἔκαναν κάτι καλό) εἶναι ἐνέργεια τῆς Θείας Χάρης καί ὄχι ἀποτέλεσμα τῆς δικῆς τους ἱκανότητας καί δυνάμεως. Γιαυτό θά πρέπει νά τά παρακινοῦμε σέ ὅλα νά 43 44 45 60

ζητᾶνε τήν Θεία Βοήθεια καί νά ἐμπιστεύονται τήν Θεία Πρόνοια. «Σ΄ ὅλα τά θέματα νά μάθουν τά παιδιά νά ζητᾶνε τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ»46συνιστοῦσε ὁ Ἅγιος Γέροντας. Ἡ ἐνθάρρυνση τῶν παιδιῶν. Πῶς ἐνθαρρύνουμε τά παιδιά; «Θέλει προσοχή, ὅταν ἐνθαρρύνετε τά παιδιά» δίδασκε ὁ σοφός Ἅγιος Παιδαγωγός Πορφύριος. «Στό παιδί δέν πρέπει νά λέτε: «Ἐσύ θά τά καταφέρεις, ἐσύ εἶσαι σπουδαῖος, εἶσαι νέος, εἶσαι ἀνδρεῖος, εἶσαι τέλειος!…». Δέν τό ὠφελεῖτε ἔτσι τό παιδί.Μπορεῖτε ὅμως, νά τοῦ πεῖτε νά κάνει προσευχή. Νά τοῦ πεῖτε: «Παιδί μου, τά χαρίσματα πού ἔχεις, ὁ Θεός σοῦ τά ἔδωσε. Προσευχήσου νά σοῦ δώσει ὁ Θεός τήν χάρι Του». Τοῦτο δῶ εἶναι τό τέλειο»47. Ἄν κάνει κάτι καλό, νά μήν τό ἐπαινοῦμε αὐτονομημένα, ἀλλά νά δοξάζουμε τό Θεό πού τό βοήθησε. Ἐπίσης νά τό παρακινοῦμε καί ἐκεῖνο νά δοξάσει καί νά εὐχαριστήσει τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος καταδέχθηκε νά ἐνεργήσει μέσα ἀπό αὐτό. Ἡ ἀπόκρυψη τῆς ἀλήθειας ἀπό τά παιδιά. Τό νά ἀποκρύπτουμε τήν πραγματικότητα ἀπό τά παιδιά γιά τόν ἑαυτό τους, εἶναι ἀδικία καί ἀτιμία ἀπό μέρους τῶν μεγαλυτέρων, τῶν γονέων καί ὅσων ἄλλων ἐμπλέκονται στήν ἀγωγή. «Πρέπει νά πεῖς τήν ἀλήθεια» δίδασκε ὁ Ἅγιος Γέροντας, «νά τή μάθει ὁ ἄνθρωπος… καί στό παιδί θά πεῖς τήν ἀλήθεια, θά τό μαλώσεις, γιά νά κατατοπισθεῖ ὅτι αὐτό πού κάνει δέν εἶναι καλό. Τί λέγει ὁ σοφός Σολομών: «Ὅς φείδεται τῆς βακτηρίας, μισεῖ τόν υἱόν αὐτοῦ, ὁ δέ ἀγαπῶν, ἐπιμελῶς παιδεύει»48. Ὄχι ὅμως νά τό δέρνεις μέ τή μαγκούρα»49. Ἡ ἀθεΐα τῶν νέων ἀποτέλεσμα τῶν ἐπαίνων καί τῆς κακῆς ἀγωγῆς. Ἡ ἀθεΐα, ἡ ἀσέβεια, ἡ θρασύτης, ἡ σκληρότης, ἡ βλασφημία τῶν παιδιῶν εἶναι καρποί τῆς κακῆς ἀγωγῆς. «Οἱ γονεῖς» παρατηροῦσε ὁ σοφός καί Ἅγιος Γέροντας «εὐθύνονται πρῶτοι γιά τήν ἀποτυχία τῶν παιδιῶν στή ζωή καί οἱ δάσκαλοι καί οἱ καθηγητές μετά. Τά ἐπαινοῦν διαρκῶς. Τούς λένε ἐγωιστικά λόγια. Δέν τά φέρνουν στό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τ’ ἀποξενώνουν ἀπ’ τήν Ἐκκλησία. Ὅταν μεγαλώσουν λίγο τά παιδιά καί πᾶνε στό σχολεῖο μ’ αὐτό τόν ἐγωισμό, φεύγουν ἀπ’ τή θρησκεία καί τήν περιφρονοῦν, χάνουν τό σεβασμό πρός τόν Θεό, πρός τούς γονεῖς, πρός ὅλους. Γίνονται ἀτίθασα καί σκληρά καί ἄπονα, χωρίς νά σέβονται οὔτε τή θρησκεία, οὔτε τόν Θεό. Βγάλαμε στή ζωή ἐγωιστές καί ὄχι χριστιανούς»50. 46 47 48 49 50 61

Ἡ εὐθύνη τῆς σύγχρονης ψυχολογίας καί παιδαγωγικῆς. Μεγάλο μερίδιο εὐθύνης φέρνει ἡ σύγχρονη ψευτοεπιστήμη πού διαστρέφει καί δέν οἰκοδομεῖ τά παιδιά. Δρᾶ μέσῳ τῆς διδασκαλίας τῆς ἄθεης ψυχολογίας καί παιδαγωγικῆς. Ὁ διάβολος κρύβεται πίσω ἀπό «ἐπιστημονικούς» ὅρους. «Ὁ διάβολος» δίδασκε ὁ σοφός Ἅγιος Παιδαγωγός Πορφύριος «κατόρθωσε νά ἐξαφανίσει τόν ἑαυτό του καί νά κάνει τούς ἀνθρώπους νά χρησιμοποιοῦν ἄλλα ὀνόματα. Οἱ γιατροί, οἱ ψυχολόγοι λένε συχνά, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος πάσχει: «Ἄ, νεύρωση ἔχεις! Ἄ, ἄγχος ἔχεις!» καί τά τοιαῦτα. Δέν παραδέχονται ὅτι ὁ διάβολος ὑποκινεῖ καί διεγείρει στόν ἄνθρωπο τόν ἐγωισμό. Κι ὅμως ὁ διάβολος ὑπάρχει, εἶναι τό πνεῦμα τοῦ κακοῦ»51. Ὁ διάβολος εἶναι ὁ πρῶτος διδάξας τό ψέμμα καί τόν ἔπαινο καί διά τοῦ ἐπαίνου ἔβγαλε τούς Πρωτόπλαστους ἀπό τόν Παράδεισο ὅπως δίδασκε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «Οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἦταν ἁπλοί καί ταπεινοί, γι’ αὐτό ζοῦσαν στόν Παράδεισο. Δέν εἶχαν ἐγωισμό… Μετά…ὁ διάβολος κατόρθωσε μέ τόν ἔπαινο καί τούς ἐπλάνησε. Γεμίσανε ἐγωισμό»52. Νά μήν θέλουμε τό «μπράβο». Τά παιδιά δέν πρέπει νά ἀκοῦνε τό «μπράβο» οὔτε νά τό θέλουν. «Ὁ ἔπαινος κάνει κούφιο τόν ἄνθρωπο καί διώχνει τή χάρι τοῦ Θεοῦ»53 ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Καί συμπλήρωνε: «Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἔρχεται μόνο μέ τήν ἁγία ταπείνωση»54. Καί συμπέραινε: «Πρέπει νά μάθομε στά παιδιά νά ζοῦν ταπεινά καί ἁπλά καί νά μή ζητοῦν τόν ἔπαινο καί τό «μπράβο». Νά τά μάθομε ὅτι ὑπάρχει ἡ ταπείνωση, πού εἶναι ἡ ὑγεία τῆς ζωῆς»55…Καί τῆς ψυχῆς καί τοῦ ὅλου ἀνθρώπου, θά τολμούσαμε νά συμπληρώσουμε. Μακάρι τά διδάγματα τοῦ Ἁγίου Παιδαγωγοῦ Γέροντα Πορφύριου νά ἀποτελέσουν ὁδηγητικά σήματα ἀγωγῆς γιά τούς γονεῖς καί ὅλους ὅσους ἀσχολοῦνται μέ τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν γιά νά μή θρηνοῦμε καθημερινά τραγικά θύματα ἀνάμεσα στούς νέους μας56. ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ! Ἱερομόναχος Σάββας ὁ Ἁγιορείτης http://www.hristospanagia.gr/ 51 52 53 54 55 56 62

Ὁσίου Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβιτου, Βίος καὶ Λόγοι, Περὶ τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν Ἔκδ. Ι.Μ. Χρυσοπηγῆς, Ζ΄ ἔκδοση, Χανιά, Κρήτη, 2006, σελ. 416 Ὅ. π. σελ. 416-417. Γιά τήν ὁποία κοινωνία λέμε λανθασμένα, ὅτι αὐτή εἶναι, πού διαστρέφει τά παιδιά, ἐνῶ οἱ κύριοι ὑπεύθυνοι εἶναι οἱ γονεῖς. «Εἰς τὸ «χήρα καταλεγέσθω μὴ ἐλάττων ἐτῶν ἑξήκοντα…»,PG 51, 330.53.31. Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ἑρμηνεία στήν Πρός Ἐφεσίους,Ὁμιλία 21, PG 62, 151. Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τό Κατά Ἰωάννην, Ὁμιλία 30, PG59, 175. Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, PG 62, 546. «Ἄν τοίνυν ἄνωθεν καί ἐκ πρώτης ἡλικίας ὅρους αὐτῇ πήξωμεν καλῶς, οὐ δεηθόμεθα πολλῶν μετά ταῦτα πόνων, ἀλλ’ ἡ συνήθεια νόμος αὐτοῖς ἔσται λοιπόν. Μηδέν ἐῶμεν αὐτούς τῶν ἡδέων καί βλαβερῶν ποιεῖν, μηδέ ὡς παισί χαριζώμεθα∙ ἐν σωφροσύνῃ μάλιστα διατηρῶμεν αὐτούς∙ τοῦτο γάρ πάντων πλέον τήν νεότητα λυμαίνεται. Πρός τοῦτο πολλῶν δεῖται τῶν ἀγώνων, πολλῆς τῆς προσοχῆς. Ταχέως αὐτοῖς γυναῖκας ἄγωμεν, ὥστε καθαρά αὐτῶν καί ἀνέπαφα τά σώματα δέχεσθαι τήν νύμφην∙ οὗτοι οἱ ἔρωτες θερμότεροι. Ὁ πρό τοῦ γάμου σωφρονῶν, πολλῷ μᾶλλον μετά τόν γάμον∙ ὁ δέ μαθών πορνεύειν πρό τοῦ γάμου, καί μετά τόν γάμον ποιήσει». Παράθεση στό: Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κ. Ἰωὴλ, Τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου γιὰ τοὺς νέους, ἔκδ. Ἀποστολικὴ Διακονία, Ἀθῆνα 2007, σέλ. 137-145. Ὅ. π. «μὴὁ πονηρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἀφελῆται» Βλ. ὅ.π. στό ἴδιο ἔργο τοῦ Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κ. Ἰωὴλ. Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790 Ἁγίου Τύχωνος τοῦ Ζαντόσκ, Παράθεση στό: Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790 Ἐφ. 6, 4. Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 416-417. Ὅ. π. σελ. 417. Ὅ. π. σελ. 417. Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, σελ. 419-420. Ὅ.π. σελ. 420. Ὅ. π. σελ. 420-421. Ὅ. π. σελ. 394. Ὅ. π. σελ. 422-423. http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/gerontikon/porphyrios_sayings.htm,ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Κ. Γιαννιτσιώτη: Κοντά στό γέρονταΠορφύριο. Γίνεται ἄτομο καί ὄχι πρόσωπο διότι πρόσωπα γινόμαστε μόνο ὅταν ἀγαπήσουμε ἀνιδιοτελῶς τόν Θεό καί τούς ἄλλους. Αὐτό γίνεται μόνο ὅταν ζήσουμε σύμφωνα μέ τίς ἐπιταγές τῆς Ὀρθόδοξης Ἱερᾶς Παράδοσής μας (ζώντας σωστά μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία). Καλλιάτσου Ἀνάργυρου, Ὁ Πατήρ Πορφύριος: Ὁ Διορατικός, Ὁ Προορατικός, Ὁ Ἰαματικός, Στ΄ ἔκδοση, σελ. 136-140. Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Πρὸς τοὺς πολεμοῦντας τοῖς ἐπὶ τὸ μονάζειν ἐνάγουσιν, Γ΄ΕΠΕ 27, 456-470.PG 47, 352-356) Ἀπὸ τὸ βιβλίο: ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥΧρυσοστομικὸς Ἄμβων Γ΄, «Ο ΓΑΜΟΣ, Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ», Ἔκδοσις: Συνοδία Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη Ἄγ. Ὅρους, http://eisdoxantheou-gk.blogspot.com/2011/10/blog-post_10.html Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς κατά τόν Γέροντα Πορφύριο, Β΄ ἔκδοση σελ. 111-116. Γέροντος Ἀρσενίου Μπόκα, Ρουμάνου πνευματικοῦ, Βίος Λόγοι Νουθεσίες, Θεσσαλονίκη 2004, Ἐκδόσεις: Ὀρθόδοξος Κυψέλη,arnion.gr, http://orthodoxigynaika.blogspot.gr/2012/10/blog–post_1.html Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Πῶς θά μπορέσεις νά διορθώσεις τό γιό σου; http://1myblog.pblogs.gr/tags/agogi-neon-gr.html Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790 Πρβλ. Καλλιάτσου Ἀνάργυρου, Ὁ Πατήρ Πορφύριος: Ὁ Διορατικός, Ὁ Προορατικός, Ὁ Ἰαματικός, Στ΄ ἔκδοση, σελ. 137. Ἰω. 6, 67. Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 430-431. Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 428. Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 441. Γέροντας Πορφύριος, Ἡ συμπεριφορά τῶν γονέων πρός τά παιδιά (βίντεο), Ἡ ἀπομαγνητοφώνηση ἔγινε ἀπὸ τὸhttp://ahdoni.blogspot.com, http://ahdoni.blogspot.gr/2010/05/s-s.html. Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, Διδαχὲς, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη» Θεσσαλονίκη, http://www.orthodoxos.com.gr/phpBB3/viewtopic.php?f=22&t=2780#p16790 Βλ. Ἀκολουθίες τοῦ Ἐσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου καθώς καί στή Θεία Λειτουργία ὅπου ὁ ἱερέας ἐκφωνεῖ: «Σοί πρέπει πᾶσα δόξα, τιμή καί προσκύνησις τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι». Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί λόγοι, Ζ΄ ἔκδοση, σελ. 440. Γαλ. 5, 22. Ἡλία Πρεσβυτέρου καί ἐκδίκου, Ἀνθολόγιον γνωμικόν, Φιλοκαλία, τόμος Β΄, Ἐκδόσεις «Ἀστέρος», Δ΄ ἔκδοση, Ἀθῆναι 1975, σελ. 292 ἀπόφθεγμα λθ΄. Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 441. Γεωργίου Παπαζάχου, Ἅγιος Γέροντας Πορφύριος…τοῦ Γεωργίου Παπαζάχου, http://www.hristospanagia.gr/?p=21269#more-21269. Καθ. Ἐπιστ. Ἰακ. 4, 6. Βλ. Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Ἅγιος Πορφύριος: «Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς συνανθρώπους μας…οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς ἀγαπᾶνε»,http://www.hristospanagia.gr/?p=21220#more-21220. Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί λόγοι, Ζ΄ ἔκδοση, σελ. 440. Βλ. Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Ἅγιος Πορφύριος: «Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς συνανθρώπους μας…οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς ἀγαπᾶνε»,http://www.hristospanagia.gr/?p=21220#more-21220. Ὅ.π., σελ. 442. Ὅ.π., σελ. 437. Ὅ.π., σελ. 437. Παρ. 13, 24. Ἁγίου Πορφυρίου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδοση Ζ΄, σελ. 439. Ὅ.π., σελ. 437-438. Ὅ.π., σελ. 443. Ὅ.π., σελ. 442. Ὅ.π., σελ. 441. Ὅ.π., σελ. 441. Ὅ.π., σελ. 443-444. Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, Γιατί οἱ νέοι φεύγουν ἀπό τήν Ἐκκλησία; Ἀπαντᾶ ὁ Ἅγιος Πορφύριος,http://www.hristospanagia.gr/?p=21168. 63

Τό Σύμβολο τοῦ Σταυροῦ καί ἡ Σταυρική Ζωή (Ομιλία σε παιδιά και νέους) Θά ποῦμε μιά ὡραία ἱστορία γιά τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ μας. – Ξέρετε, ἄν ὑπῆρχε ὁ Σταυρός πρίν ἔρθει ὁ Χριστός; Τί λέτε, ὑπῆρχε; – Ὑπῆρχε. – Ὑπῆρχε σάν σύμβολο. Στήν Παλαιά Διαθήκη, δηλαδή ὅταν ζοῦσαν οἱ Προφῆτες, ὅταν ζοῦσε ὁ Ἀβραάμ, ὁ Ἰσαάκ, ὁ Ἰακώβ, ὅταν ζοῦσε ὁ Μωϋσῆς, φανερώθηκε καί ὁ Σταυρός πολλές φορές. Νά σᾶς πῶ μία περίπτωση. Ὅταν ὁ Θεός εἶπε στόν Μωϋσῆ νά πᾶς στήν Αἴγυπτο νά δεῖς τόν λαό Μου. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἤτανε… Ποιός ἤτανε ὁ λαός τοῦ Θεοῦ; Τό Ἰσραήλ; Οἱ Ἑβραῖοι. Νά δεῖς τόν λαό Μου πού ταλαιπωρεῖται καί νά τόν βγάλεις ἀπό ἐκεῖ, νά τόν λυτρώσεις, νά τόν ἐλευθερώσεις. Γιατί οἱ Αἰγύπτιοι τούς ἔχουνε σκλάβους καί τούς βάζουν νά χτίζουν πόλεις καί τούς βασανίζουν πάρα πολύ. Ὁ Μωϋσῆς στήν ἀρχή λίγο δυσκολεύτηκε ἀλλά τοῦ εἶπε ὁ Θεός, θά πᾶς καί θά πάρεις βοηθό σου καί τόν ἀδελφό σου, τόν Ἀαρών. Πῆγε λοιπόν, (Ἐκεῖ) ἔγιναν κάποια ἐπεισόδια μέ τόν Φαραώ, ὁ ὁποῖος δέν ἤθελε νά τούς ἀφήσει νά φύγουν. Ἔκανε ὁ Θεός δέκα θαύματα, δέκα φοβερές πληγές. Τρόμαξαν οἱ Αἰγύπτιοι, ἰδίως μέ τήν τελευταία πληγή πού τούς ἔδωσε ὁ Θεός. – Θυμᾶστε ποιά ἦταν ἡ τελευταία πληγή ἀπό τίς δέκα; Ποιά ἦταν; Τά πρωτότοκα τά παιδιά τῶν Αἰγυπτίων, ὅλα πέθαναν. Καί τό παιδί τοῦ Φαραώ. Ὁπότε λέει ὁ Φαραώ, φύγετε! Μετά ὅμως, ὅταν φύγανε, πάλι μετάνιωσε καί τούς κυνήγησε. Πῆρε τόν στρατό μέ τά ἅρματα. Ὁ ἑβραϊκός λαός εἶχε προχωρήσει, εἶχε φτάσει μπροστά στήν θάλασσα. Ὑπάρχει μιά μεγάλη θάλασσα ἐκεῖ στήν Αἴγυπτο πού λέγεται Ἐρυθρά, κόκκινη δηλαδή. Δέν εἶναι κόκκινη, ἀλλά φαίνεται σάν κόκκινη μερικές φορές ἤ ἀπό τόν βυθό ἤ ἔτσι ἀπό τίς ἀνταύγειες τῶν βουνῶν. Ἔτσι βρέθηκε τώρα ὁ Μωϋσῆς, μέ ὅλο τόν λαό, νά ἔχει μπροστά του τήν θάλασσα καί πίσω του τό ἰππικό μέ τά ἅρματα πού ἔρχονταν οἱ Αἰγύπτιοι νά τούς πιάσουν καί νά τούς σφάξουν ἤ νά τούς πᾶνε πάλι πίσω. Δέν ἤξερε τί νά κάνει. Πῆγε λοιπόν κάπου παράμερα καί συγκεντρώθηκε πάρα πολύ.Ἔβαλε, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, τό κεφάλι του ἀνάμεσα στά γόνατά του. Ἔκανε, αὐτό πού κάνουνε οἱ ἡσυχαστές, νοερά προσευχή, πολύ δυνατή μέσα του, χωρίς νά ἀκούγεται τίποτα ἐξωτερικά. Μέ τήν πολύ δυνατή φωνή τῆς ψυχῆς του. Μιλοῦσε στόν Θεό δυνατά: Τί θά κάνω; Καί ὁ Θεός, πού τόν ἄκουσε, τοῦ λέει: «Τί βοᾶς» (Ἐξοδ. 14,15), τί φωνάζεις, τί θέλεις; Καί λέει: Κύριε, τί θά κάνουμε; Οἱ Αἰγύπτιοι πίσω μας, μπροστά ἡ θάλασσα, δεξιά ἀριστερά βουνά, ποῦ θά πᾶμε; Καί ξέρετε πόσοι ἦταν; Δέν ἦταν λίγοι. Πόσος ἦταν ὁ Ἰσραηλιτικός λαός; Ἦταν κοντά δύο ἑκατομμύρια, δηλαδή ἡ Θεσσαλονίκη δυό φορές. Καί ὁ Θεός τοῦ λέει, θά πᾶς θά χτυπήσεις τήν θάλασσα μέ τό ραβδί σου, ἡ θάλασσα θά ἀνοίξει καί θά περάσετε. Ὁπότε ἔκανε ἔτσι ὁ Μωϋσῆς. Πῆγε λοιπόν, χτύπησε τήν θάλασσα. Ἄνοιξε ἡ θάλασσα καί ὅλος ὁ λαός πέρασε. Θαῦμα μεγάλο! Γιατί πῶς;! Ἔτσι ξαφνικά σταματάει ἡ θάλασσα καί ἀνοίγει; Καί νά 64

ξεραθεῖ ὁ βυθός;… Ὁ βυθός θά ἤτανε λάσπη… καί νά περάσουνε ὅλοι χωρίς νά βραχοῦνε… Καθόλου δέν βράχηκαν. Ἀπό πίσω ἔφτασαν καί οἱ Αἰγύπτιοι μέ τά ἅρματα. Ἄ, λένε, ὡραῖα(!), νά περάσουμε κι ἐμεῖς, νά τούς προλάβουμε στήν ἀπέναντι ὄχθη, νά τούς πιάσουμε νά τούς πᾶμε πίσω. Μόλις φτάσανε περίπου στή μέση, πάλι μέ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ὁ Μωϋσῆς πού ἦταν στήν ἄλλη μεριά, ἀφοῦ πέρασε καί ὁ τελευταῖος ἑβραῖος, τοῦ λέει χτύπα ἀλλά δέν θά χτυπήσεις τώρα ἔτσι κάθετα, θά χτυπήσεις ὁριζόντια. Ὁπότε χτυπάει πάλι καί ἡ θάλασσα ἔκλεισε. Καί ὅλοι, πού ἦταν ἐκεῖ μέσα στόν διάδρομο, σ’ αὐτόν τόν δρόμο πού εἶχε φτιάξει ὁ Θεός, πνιγήκανε! Καί οἱ Αἰγύπτιοι καί τά ἅρματά τους καί τά ἄλογά τους καί μάλιστα κάποιοι κάνανε ἀνασκαφές καί τά βρήκανε αὐτά. Βρήκανε ἅρματα, χρυσά, τέτοια πού εἶχαν οἱ Αἰγύπτιοι, πού ἔμειναν στόν βυθό τῆς θάλασσας. Αὐτό τό χτύπημα, πού ἔκανε ὁ Μωϋσῆς, γίνεται Σταυρός. Ἔκανε ἔτσι (κάθετα) καί ἡ θάλασσα ἄνοιξε, μετά ἔκανε ὁριζόντια καί ἔκλεισε. Βλέπετε;! Λέει ἕνα τροπάριο τῆς Ἐκκλησίας: «σταυροτύπως ὁ Μωϋσῆς χτύπησε τήν θάλασσα καί ἄνοιξε». Μέ τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, δηλαδή, ἡ θάλασσα ἄνοιξε καί ἔκλεισε. Ἡ μία ἱστορία εἶναι αὐτή. Θά σᾶς πῶ κι ἄλλη ἱστορία, νά δεῖτε πῶς φαίνεται ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη. Οἱ Ἑβραῖοι, ἀφοῦ πέρασαν τήν θάλασσα ἔτσι μέ τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, μετά πῆραν ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά φτιάξουν τό στρατόπεδό τους. δέν θά ἔμενε ὅπου ἤθελε ὁ καθένας. Ἦταν χωρισμένοι σέ ὁμάδες καί τούς εἶπε ὁ Θεός ποῦ θά πάει ἡ κάθε ὁμάδα καί σέ ποιόν ἀκριβῶς τόπο. Ἔτσι, ὅπως τούς εἶπε ὁ Θεός νά καθήσουν, νά μείνουν, νά φτιάξουν τίς σκηνές τους, ἅμα εἴχαμε ἕνα ἀεροπλάνο καί τούς βλέπαμε ἀπό πάνω, ξέρετε τί θά βλέπαμε; Ἔτσι ὅπως τούς εἶπε ὁ Θεός νά καθήσουν, θά βλέπαμε ἕναν τεράστιο σταυρό. Δηλαδή ἤτανε ἔτσι στήν ἔρημο πού στρατοπεδεύσαν, πού ἔφτιαχναν ἕναν μεγάλο σταυρό. Γιά σκεφτεῖτε, ἄς ποῦμε, ἡ Θεσσαλονίκη, ἄν μπορούσαμε νά δοῦμε τό σχῆμα της ἀπό πάνω νά εἶναι ἕνας σταυρός. Ἔτσι ἦταν τό στρατόπεδο τῶν Ἰουδαίων καί ἔτσι προχωροῦσαν μέσα στήν ἔρημο. Θά πεῖτε: Γιατί; Μά, γιατί ἀκριβῶς ὅλο αὐτό τό ἤθελε ὁ Θεός καί ἤθελε νά δώσει (τό) μήνυμα στούς ἀνθρώπους ὅτι μέ τόν σταυρό θά πορευτοῦμε καί θά πᾶμε στήν γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. – Ποιά ἦταν ἡ γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, ἡ γῆ τῆς ὑποσχέσεως; Γιά μᾶς ἡ γῆ τῆς Ἐπαγγελίας ποιά εἶναι; Ὁ Παράδεισος, ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καί πᾶμε ἐκεῖ μέ τήν βοήθεια τοῦ σταυροῦ. Τρίτο (γεγονός). Κάποτε πού προχωροῦσαν μέσα στήν ἔρημο, τούς ἐπιτέθηκαν κάποιοι φοβεροί ἐχθροί, πού τούς ἔλεγαν Ἀμαληκίτες. Αὐτοί ἦταν ἄγριοι ἄνθρωποι πού μένανε στήν ἔρημο καί μόλις εἶδαν τόν πολύ κόσμο, λένε, εὐκαιρία νά κάνουμε πλιάτσικο. Νά τούς ἁρπάξουμε τά λεφτά τους, τά φαγητά τους, τά χρυσαφικά τους, τά ζῶα τους… καί τούς ἐπιτέθηκαν. Ὁ Μωϋσῆς τί ἔπρεπε νά κάνει; Ἔπρεπε νά κάνει ἀντίσταση, νά κάνει πόλεμο. Ἦταν ὅμως γέρος, ὁπότε δέν μποροῦσε νά πάρει 65

ἅρματα. Ἀλλά ἔκανε πόλεμο μέ τήν προσευχή. Σήκωσε τά χέρια του ψηλά στόν οὐρανό καί προσευχόταν. Ὅσο ἦταν ἔτσι τά χέρια του ψηλά, οἱ Ἑβραῖοι νικοῦσαν τούς Ἀμαληκίτες, τούς ἔδιωχναν. Ἀλλά ἤτανε γέρος… δέν μποροῦσε. Πόση ὥρα νά κρατήσεις ἔτσι τά χέρια σου; Ἐδῶ κι ἐμεῖς νέοι εἴμαστε… πόσο μπορεῖς νά τό κρατήσεις; Μισή ὥρα; Μία ὥρα; Κι αὐτός ὁ καημένος κουράστηκε, ὁπότε, ὤπ, ἔπεσαν τά χέρια του. Μόλις ἔπεσαν τά χέρια του, ἄρχισαν νά νικᾶνε οἱ Ἀμαληκίτες καί νά διώχνουν τούς Ἑβραίους νά πᾶνε πάλι πίσω. Ὁπότε, ἄντε πάλι σήκωσε λίγο τά χέρια του ὁ Μωϋσῆς, ἄρχισαν νά νικᾶνε οἱ Ἑβραῖοι. Μετά, ὅμως, κουράστηκε… Ὁπότε, τί νά κάνει; Λέει στόν ἀδελφό του, τόν Ἀαρών, ἔλα ἀπό τή μιά μεριά ἐσύ καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ὁ Ὤρ, ἕνας συμπαραστάτης του, νά κρατᾶτε τά χέρια μου νά μήν κατεβαίνουν. Ὁπότε στάθηκαν ὁ ἕνας ἀπό τή μιά πλευρά ὁ ἄλλος ἀπό τήν ἄλλη, κρατοῦσαν ψηλά τά χέρια τοῦ προφήτου Μωϋσῆ καί νίκησαν τελειωτικά τούς Ἀμαληκίτες. – Τί σᾶς θυμίζει αὐτό τό σχῆμα; – Σταυρό! – Πάλι σταυρός! Τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ νίκησε τούς Ἀμαληκίτες. Βλέπετε πῶς ὑπάρχει ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη; Νά σᾶς πῶ κι ἄλλη ἱστορία, πού τήν ἀκούσαμε σήμερα στό κήρυγμα; Ὅπως περπατοῦσαν στήν ἔρημο οἱ Ἰουδαῖοι βγῆκαν φαρμακερά φίδια πού τούς τσιμποῦσαν καί πέθαιναν. Ὁπότε ἦταν ὅλοι καταστενοχωρημένοι. Λέγανε, τί θά γίνει; Πῆγε λοιπόν πάλι ὁ Μωϋσῆς στόν Θεό, προσευχήθηκε καί τοῦ λέει ὁ Θεός, θά πάρεις ἕνα κοντάρι καί θά φτιάξεις ἕνα χάλκινο φίδι. Ξέρετε τί εἶναι ὁ χαλκός. Ἕνα μέταλλο. Θά πάρεις χαλκό καί θά τό φτιάξεις νά εἶναι σάν φίδι. Θά τό βάλεις πάνω σ’ αὐτόν τόν στύλο καί θά τό ὑψώσεις αὐτό τό χάλκινο φίδι στήν μέση τοῦ στρατοπέδου. Θυμᾶστε; Εἴπαμε τό στρατόπεδο εἶχε σχῆμα σταυροῦ. Στήν μέση τοῦ στρατοπέδου θά βάλεις τόν στύλο μέ τό χάλκινο φίδι. Ὅποιος τσιμπιέται ἀπό τό φαρμακερό φίδι, ἄν πηγαίνει καί βλέπει μέ πίστη στό χάλκινο φίδι, δέν θά πεθαίνει. Παρόλο πού εἴπαμε τά φίδια ἦταν δηλητηριώδη. – Πέστε μου ἔνα δηλητηριῶδες φίδι. – Κόμπρα. Καί ἡ ὀχιά πού εἶναι τό πιό συνηθισμένο. Ἕνα τέτοιο εἶδος ἦταν κι αὐτό τῆς ἐρήμου πού τούς τσιμποῦσε. Ἄν ὅμως λέει, πηγαίνει μέ πίστη καί βλέπει (πήγαινε κάποιος μέ πίστη καί ἔβλεπε) τό χάλκινο φίδι, δέν θά πεθαίνει. Ἔτσι οἱ καημένοι οἱ Ἑβραῖοι πηγαίνανε καί βλέποντας αὐτό τό φίδι δέν πέθαιναν. Ὁπότε πῆραν θάρρος καί νίκησαν ἔτσι κι αὐτόν τόν πειρασμό. – Τό χάλκινο φίδι πού ὑψώθηκε στή μέση τοῦ στρατοπέδου τί συμβολίζει; Τό εἶπε ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός. Συμβολίζει τόν Σταυρό καί τόν Σταυρωμένο Χριστό. Λέει τό Εὐαγγέλιο: «ὅπως ὁ Μωϋσῆς ὕψωσε τό χάλκινο φίδι, ἔτσι πρέπει νά ὑψωθεῖ καί ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου» (Ἰω. 3,14). 66

– Ποιός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου; Ὁ Χριστός. Ἔτσι λέει τόν ἑαυτό Του. Δέν λέει ‘ἐγώ’ ἀπό ταπείνωση. Λέει ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου. Δηλαδή θέλει νά πεῖ, ὅτι Ἐγώ εἶμαι ἄνθρωπος. Ὁ Χριστός μας δέν εἶναι μόνο Θεός, προσέξτε! Ὁ Χριστός μας εἶναι καί ἄνθρωπος, γι’ αὐτό καί ὀνομάζει τόν ἑαυτό Του Υἱό τοῦ ἀνθρώπου. Γιά νά μᾶς δώσει νά καταλάβουμε ὅτι εἶναι πραγματικός ἄνθρωπος καί ὅτι κι ἐμεῖς μποροῦμε νά τοῦ μοιάσουμε. Γιατί κι ἐμεῖς σάν ἄνθρωποι, βλέπουμε Αὐτόν πού εἶναι τέλειος ἄνθρωπος καί προσπαθοῦμε κι ἐμεῖς νά ζήσουμε, ὅπως ἔζησε ὁ Χριστός. Μήν σκεφτόμαστε ὅτι εἶναι μόνο Θεός, εἶναι καί ἄνθρωπος. Καί σάν ἄνθρωπος κι αὐτός κουραζόταν, πεινοῦσε, ἵδρωνε, ἔπρεπε νά κοιμᾶται, νά ξεκουράζεται. Ὅλα τά ἀνθρώπινα τά εἶχε. Ἕνα δέν εἶχε μόνο. – Τί δέν εἶχε ἀπό τά ἀνθρώπινα; Πού δέν εἶναι ἀνθρώπινο, φυσιολογικό. Τήν ἁμαρτία. Δέν εἶχε ἁμαρτία ὁ Χριστός μας ποτέ. Πού κι ἐμᾶς ἡ ἁμαρτία δέν εἶναι φυσικό μας. Μπῆκε ἀπό τόν διάβολο, ἀπό ἔξω. Λοιπόν, τούς λέγει, ὅπως ὑψώθηκε τό χάλκινο φίδι, ἔτσι πρέπει νά ὑψωθεῖ καί ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου, ἔτσι ὥστε κάθε ἕνας πού πιστεύει στόν Χριστό, νά μήν χάνεται ἀλλά νά ἔχει ζωή αἰώνιο. Ὅπως οἱ Ἑβραῖοι πού τούς δάγκωναν τά φίδια, ὅταν βλέπανε στό χάλκινο φίδι, χανόντουσαν; Τί εἴπαμε; Ὄχι. Ἔτσι, λέει ὁ Χριστός, ὅποιος βλέπει σέ Μένα πού θά ὐψωθῶ, θά σταυρωθῶ δηλαδή -ὁ Χριστός μας ἀνέβηκε πάνω στόν Σταυρό καί ὑψώθηκε- Μέ βλέπει μέ πίστη, δέν θά χαθεῖ, ἀλλά θά ἔχει αἰώνια ζωή. Βλέπουμε λοιπόν ἐδῶ τόν σταυρό; Ποῦ τόν βλέπουμε; Ποιό εἶναι τώρα σύμβολο τοῦ σταυροῦ; Τό καταλάβατε; Στήν ἱστορία πού εἴπαμε. Τό χάλκινο φίδι. Τό ἴδιο τό φίδι εἶναι ὁ Χριστός, συμβολίζει τόν Χριστό. Καί ὑψωμένο τό χάλκινο φίδι πάνω στόν στύλο εἶναι ὁ Χριστός ὑψωμένος πάνω στόν Σταυρό. Νά, βλέπουμε ἐκεῖ τόν Ἐσταυρωμένο. Βλέπετε; Στό κέντρο τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ὁ Σταυρός. Ὅλα αὐτά λοιπόν παιδιά κάτι μᾶς λένε. Τί μᾶς λένε; – Εἶναι καί ἕνα δίδαγμα ὅτι τά φίδια εἶναι οἱ ἁμαρτίες καί τό χάλκινο φίδι εἶναι ὁ σταυρός. Ἐμεῖς, ἄν πειραχτοῦμε ἀπό τίς ἁμαρτίες, νά βλέπουμε τόν Χριστό καί νά… Νά γλιτώσουμε τήν ἀπελπισία, νά γλιτώσουμε τήν ἀπόγνωση, νά γλιτώσουμε αὐτό τό δηλητήριο πού μᾶς ρίχνει ὁ διάβολος ὅταν κάνουμε μιά ἁμαρτία. Ξέρετε τί μᾶς ρίχνει; Μᾶς λέει «πώ, πώ, ἔκανες αὐτή τήν ἁμαρτία… δέν ὑπάρχει γιά σένα διόρθωση, δέν ὑπάρχει σωτηρία… εἶσαι χαμένος, εἶσαι γιά τήν κόλαση… παράτα τα ὅλα, δέν ἔχει ἔννοια νά πηγαίνεις νά ἐξομολογεῖσαι, νά πηγαίνεις στήν Ἐκκλησία, εἶσαι ἀδιόρθωτος… ζῆσε ὅπως ζοῦνε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι..». Αὐτά ὅλα μᾶς τά βάζει ὁ διάβολος ἀφοῦ πρῶτα μᾶς τσιμπήσει. Ὅπως τό φίδι τό δηλητηριῶδες μᾶς τσιμπάει καί βάζει δηλητήριο. 67

– Κι ἅμα μείνει τό δηλητήριο μέσα στόν ἄνθρωπο, τί παθαίνει ὁ ἄνθρωπος; – Πεθαίνει. Πεθαίνει. Ὁπότε τί κάνουμε, ὅταν μᾶς τσιμπήσει ἕνα φίδι; Ξέρετε τί κάνουμε; Πηγαίνουμε στόν γιατρό καί κάνουμε μιά ἔνεση μ’ ἕνα φάρμακο πού τό λένε ἀντίδοτο. Αὐτό τό ἀντίδοτο, αὐτή ἡ οὐσία μπαίνει μέσα στόν ὀργανισμό καί ἐξουδετερώνει τό δηλητήριο. Ἑνώνεται μέ τό δηλητήριο καί τό ἐξουδετερώνει καί δέν μπορεῖ πλέον νά μᾶς κάνει κακό τό δηλητήριο. – Τό ἀντίδοτο τώρα στόν διάβολο, ποιό εἶναι; Πού μᾶς βάζει μέσα μας τό δηλητήριο. Εἶναι ὁ Χριστός σταυρωμένος. Ὅταν βλέπουμε τόν Χριστό σταυρωμένο, τί καταλαβαίνουμε; Ὅτι ὁ Χριστός μᾶς ἀγαπάει τόσο τόσο τόσο πολύ πού ἔφτασε στό σημεῖο τί νά κάνει ἀπό τήν πολύ του ἀγάπη; Νά πεθάνει. – Ξέρετε κανέναν ἄλλο νά ἔχει πεθάνει γιά μᾶς; – Οἱ παπποῦδες μας. – Πέθαναν γιά μᾶς; Ἐγώ νομίζω δέν πέθαναν γιά μᾶς. Νά σοῦ πῶ ποιοί πέθαναν; Δηλαδή πέθαναν γιά τόν Χριστό καί γιά μᾶς. Αὐτοί πού δώσανε τή ζωή τους γιά τόν Χριστό, οἱ μάρτυρες. Αὐτοί πέθαναν , γιατί μιμήθηκαν τόν Χριστό. Καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι. Καί αὐτοί τώρα μᾶς βοηθᾶνε. Ἀλλά κυρίως καί προπάντων, παιδιά, πέθανε ὁ Χριστός. Κανένας ἄλλος δέν ἔχει πεθάνει γιά μᾶς πραγματικά καί ὁλοκληρωτικά. Ὅταν λοιπόν βλέπουμε τόν Χριστό μας πάνω στόν Σταυρό, τί θυμόμαστε; Τήν μεγάλη Του ἀγάπη. Καί λέμε «καλά ἐγώ ἔκανα μιά ἁμαρτία, ἀλλά ὁ Χριστός γιά κοίταξε πάνω στόν Σταυρό πού ἔχει πεθάνει γιά μένα καί μοῦ λέει, μετανόησε καί Ἐγώ θά σέ συγχωρέσω». Εἶμαι ἀνόητος νά ἀκούσω τόν διάβολο πού μοῦ λέει: δέν σέ συγχωράει ὁ Χριστός, παράτα τα ὅλα καί πήγαινε νά ζήσεις κοσμική ζωή; Ὄχι, δέν εἶμαι ἀνόητος. Ἐγώ θά πάω στόν Χριστό πού εἶναι πάνω στόν Σταυρό καί ἄς μέ δάγκασε τό νοητό φίδι, πού εἶναι ὁ διάβολος. Ὅπως πήγαιναν οἱ Ἑβραῖοι στό χάλκινο φίδι δαγκωμένοι καί ἔπαιρναν θεραπεία. Ἔτσι καί ἐγώ, ἔκανα λάθος, ἔκανα ἁμαρτία, δέν θά ἀπελπιστῶ, δέν θά πῶ τελειώσανε ὅλα, θά πεθάνω… Ὄχι. Ὑπάρχει ὁ σταυρωμένος Χριστός. Θά πάω ἐκεῖ καί θά πῶ «συγχώρεσέ με Θεέ μου». – Μᾶς συγχωρεῖ ὁ Θεός; Ἄν κάνουμε καμιά πολύ μεγάλη ἁμαρτία μᾶς συγχωράει; Τί λέτε; Ἅμα τήν κάνουμε πολλές φορές αὐτή τήν ἁμαρτία, μᾶς συγχωράει; Ἅμα τήν κάνουμε ἕνα ἑκατομμύριο φορές τήν ἡμέρα καί ἕνα ἑκατομμύριο φορές πᾶμε στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, θά μᾶς συγχωρέσει; – Πάντα μᾶς συγχωράει. Πότε δέν μᾶς συγχωράει; Ὑπάρχει μιά περίπτωση; – Ὅταν βλασφημοῦμε τό ὄνομά Του. – Τό Ἅγιο Πνεῦμα. Δηλαδή πότε; Τί σημαίνει νά βλασφημοῦμε τό Ἅγιο Πνεῦμα; – Νά λέμε κάποιες λέξεις οἱ ὁποῖες… – Δέν εἶναι αὐτό. Ξέρεις ποιό εἶναι; Νά μήν πᾶμε νά ζητήσουμε συγγνώμη. Αὐτό εἶναι ἡ βλασφημία, εἶναι ἡ ἀμετανοησία. Κατάλαβες; Νά μήν πᾶμε νά ποῦμε «Θέε μου συγχώρεσέ με». Τότε φυσικά δέν σέ συγχωρεῖ, ἀφοῦ δέν τό ζητᾶς. Ἀλλά, ὅποιος τό ζητάει, παιδιά, παίρνει συγχώρηση. Ὅλοι παίρνουν συγχώρηση. Ὅλοι, ὅλοι… Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά πεῖς «Θεέ μου, ἀμάρτησα, ἥμαρτον» καί νά σοῦ πεῖ ὁ Θεός 68

δέν σέ συγχωράω. Ἀλλά ξέρετε τί γίνεται; Μερικές φορές κάνουμε μιά πονηριά. Ξέρετε τί λέμε; Θά πάω, ἀλλά ὄχι ἀκόμα. Θά κάνω πρῶτα μερικές ἀκόμα ἁμαρτίες καί μετά θά πάω. Αὐτό τί λέτε, εἶναι σωστό; Ἀφοῦ ἔπεσα μιά φορά, νά πέσω ἀκόμα μερικές φορές καί μετά νά πάω. Εἶναι σωστό; Δέν εἶναι σωστό. Εἶναι πονηρία. Εἶναι σάν νά θέλουμε νά ἐκμεταλλευτοῦμε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τότε τί λέτε θά συγχωρεθοῦμε; Δέν συγχωρούμαστε. Παιδιά ξέρετε, δέν θά μπορέσουμε νά πᾶμε. Μᾶς προλαβαίνει ὁ θάνατος γιατί πᾶμε μέ πονηριά καί ὁ Θεός παραχωρεῖ μετά νά πεθάνουμε ξαφνικά. Γίνεται αὐτό πολλές φορές ξέρετε. Νά σᾶς πῶ μιά ἱστορία; Ἦταν ἕνα νέο παιδί πού ἔκανε μία πολύ βαριά ἁμαρτία. Ἔκανε πολλές ἁμαρτίες δηλαδή ἀλλά μιά ἦταν πολύ βαριά, ἀπό αὐτές πού λέμε σαρκικές ἁμαρτίες. Τόν πιάσανε οἱ φίλοι του, οἱ γονεῖς του, τοῦ λένε τί εἶναι αὐτά πού κάνεις, θά πᾶς στήν κόλαση… νά πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς, νά κάνεις μιά καλή γενική ἐξομολόγηση. Τόν πίεσαν ἀπό δῶ ἀπό ἐκεῖ…ἄντε λέει νά πάω. Πῆρε ἕνα χαρτί καί ἔγραφε: ἔκανα αὐτή τήν ἁμαρτία, ἔκλεψα, βλαστήμησα, εἶπα ψέματα, δέν ἔκανα ὑπακοή στούς γονεῖς μου, θύμωσα, ἔκανα πονηριές, ἔκανα ἀσωτίες, μεθοῦσα… ὅλες τίς ἁμαρτίες τίς εἶχε κάνει. Τίς ἔγραψε λοιπόν σέ ἔνα χαρτί, τό ἔβαλε στήν τσέπη του καί ἄρχισε νά πηγαίνει στόν ἐξομολόγο. Στόν δρόμο ὅμως, ὅπως περπατοῦσε, πέρασε ἀπό ἕνα κακό σπίτι. Ἐκεῖ μέσα ζοῦσαν κακοί ἄνθρωποι καί λέει, ἄς πάω νά βρῶ τούς φίλους μου, νά κάνω μιά φορά ἀκόμα τήν ἁμαρτία. Ἀφοῦ θά πάω νά ἐξομολογηθῶ, θά φύγει κι αὐτή ἡ ἁμαρτία πού θά κάνω. Μόλις πῆγε μέσα σ’ αὐτό τό κακό σπίτι γιά νά κάνει τήν ἁμαρτία, μπαίνει καί ἕνας ἄλλος ἀπό τούς κακούς, τόν εἶδε, θύμωσε, τόν πιάνει καί τόν σκοτώνει! Καί δέν μπόρεσε νά πάει νά ἐξομολογηθεῖ. Ἔρχονται μερικοί λοιπόν νά τόν πάρουν νά τόν θάψουν. Κοιτάζουν τίς τσέπες του καί βρίσκουν τό χαρτί. Εἶχε γραμμένες τίς ἁμαρτίες του ἀλλά δέν μπόρεσε νά πάει νά ἐξομολογηθεῖ! – Γιατί λέτε; Τί ἔπαθε αὐτός; – Σκοτώθηκε. – Ναί, γιατί σκοτώθηκε; Γιατί ἄφησε ὁ Θεός νά σκοτωθεῖ; Πῆγε στόν Θεό μέ εἰλικρίνεια ἤ μέ πονηριά; – Μέ πονηριά. Μέ πονηριά, δέν εἶχε μετανοήσει πραγματικά. Ψέματα ἔκανε πώς μετανοοῦσε. Ἔλεγε θά κοροϊδέψω καί τόν Θεό… Γιατί, ἄν εἶχε μετανοήσει πραγματικά, θά τήν ἔκανε τόσο εὔκολα ξανά τήν ἁμαρτία; Δέν θά τήν ἔκανε, θά τήν εἶχε μισήσει. – Ἀλλά ὁ Θεός εἶναι καί μέσα στόν νοῦ μας. Ὅ,τι σκεφτόμαστε ἐμεῖς, τά ξέρει. Ὅλα τά ξέρει! Ἤξερε λοιπόν καί τήν πρόθεση αὐτοῦ τοῦ παιδιοῦ καί τήν καρδιά του, ὅλα τά ἤξερε. Δέν μποροῦμε νά Τόν ξεγελάσουμε τόν Θεό. Γι’ αὐτό παιδιά προσοχή! Μήν πᾶμε μέ πονηρία. Μή λέμε: ἔκανα τήν ἁμαρτία, νά τήν κάνω μερικές φορές καί ὅταν πάω στόν παπα-Σάββα θά τήν πῶ καί ἐντάξει. Δέν εἶναι αὐτό μετάνοια. – Μετάνοια τί σημαίνει; Ἔπεσα; Σηκώνομαι καί δέν ξαναπέφτω. Ὄχι, σηκώνομαι καί θά ξαναπέσω… καί πάλι θά ἐξομολογηθῶ καί πάλι θά σηκωθῶ καί πάλι θά πέσω… Δέν εἶναι αὐτό 69

μετάνοια, αὐτό εἶναι πονηρία. Προσοχή λοιπόν, γιατί αὐτοί πού πᾶνε ἔτσι μέ πονηρία, νά τό θυμάστε αὐτό παιδιά, πεθαίνουν ξαφνικά. Εἴδατε πού λέει ὁ παππούλης μιά εὐχή «νά μᾶς φυλάει ὁ Θεός ἀπό αἰφνίδιο θάνατο»; Ἀπό ξαφνικό θάνατο; Δέν εἶναι καλό πράγμα ὁ ξαφνικός θάνατος. Γιατί δέν εἶναι καλό; Γιατί δέν προλαβαίνεις νά πεῖς ἕνα Κύριε ἐλέησον. Ἔστω ἐκεῖ πού εἶσαι νά πεῖς ἕνα ἥμαρτον. Πᾶς, ἄς ποῦμε, μέ τό αὐτοκίνητο, πέφτει ὁ ἄλλος πάνω καί σέ σκότωσε κατευθείαν. Δέν εἶναι καλό πράγμα αὐτό. Γι’ αὐτό λέμε, Θεέ μου, φύλαξέ μας νά μήν ἔχουμε αἰφνίδιο θάνατο, γιά νά προετοιμαστοῦμε. Ἀλλά πάντα πρέπει νά εἴμαστε ἕτοιμοι. Νά μήν πηγαίνουμε μέ πονηρία ἀλλά νά πηγαίνουμε μέ καθαρή καρδιά στόν Θεό. Νά λέμε «Θεέ μου, συγχώρεσέ με, νά μήν ξανακάνω αὐτά τά λάθη. Ἔχω ἀποφασίσει καλύτερα νά πεθάνω παρά νά ξανακάνω τό ἴδιο λάθος». Αὐτό εἶναι μετάνοια.Ὁπότε παιδιά προσοχή! Νά μετανοοῦμε, νά ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ, ποτέ νά μήν ἀπελπιζόμαστε, ὅσο κακό δρόμο κι ἄν πάρουμε καί κακές πράξεις κι ἄν κάνουμε, ἀλλά καί ποτέ νά μήν καταφρονοῦμε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ, καί νά λέμε ὁ Θεός εἶναι φιλάνθρωπος καί τά συγχωράει ὅλα…. Τά συγχωράει ὅλα ἐφόσον μετανοοῦμε, ἐφόσον σταματᾶμε νά τά κάνουμε. Ὄχι ἐνῶ συνεχίζουμε νά τά κάνουμε. Αὐτό δέν εἶναι μετάνοια. Ὅπως λένε μερικοί, δυστυχῶς ὑπάρχουν καί πνευματικοί πού τά λένε αὐτά, μεγάλο λάθος αὐτό, αὐτοί πᾶνε μαζί μέ τά πνευματικοπαίδια τους στήν κόλαση. Πού λένε σταμάτα λίγο τήν ἁμαρτία, ἔλα νά κοινωνήσεις καί μετά ξανασυνέχισε τήν ἁμαρτία. Αὐτό δέν εἶναι μετάνοια, αὐτό εἶναι ἐμπαιγμός τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάει! … – Πρίν πού εἴπατε γιά τό χάλκινο φίδι, πῶς σχηματίζει τόν σταυρό; Ἡ ὕψωση τοῦ χάλκινου φιδιοῦ ἐπάνω σ’ αὐτό τόν στύλο, ὅλο αὐτό εἶναι ἡ ὕψωση τοῦ Χριστοῦ μας πάνω στόν Σταυρό. Καταλάβατε; Στό σαρκικό φρόνημα. Νά νικηθεῖ αὐτή ἡ (ροπή) στήν ἀνάπαυση τήν σωματική, πού, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, κυβερνάει τούς πιό πολλούς ἀνθρώπους. Καί αὐτό εἶναι ἕνας Σταυρός. Εἶναι ἕνας πόνος δηλαδή, εἶναι ἕνα κάρφωμα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, τοῦ σαρκικοῦ ἀνθρώπου, εἶναι μία νέκρωση τῶν παθῶν. Σταυρός σημαίνει νέκρωση, σημαίνει θάνατος. Καλούμαστε κι ἐμεῖς νά σταυρώσουμε τό σαρκικό φρόνημα καί ὅλο αὐτό γίνεται μέ τήν κακοπάθεια καί μέ τήν ταπείνωση. Ἕνας Σταυρός λοιπόν εἶναι αὐτός, οἱ σωματικές κακοπάθειες πού κάνουμε μέσα στήν Ἐκκλησία γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Καί μαζί μ΄ αὐτό εἶναι συνυφασμένη καί ἡ ταπείνωση. Χωρίς τίς σαρκικές κακοπάθειες δέν μπορεῖς νά ἔχεις πραγματική ταπείνωση. Ἕνας ἄνθρωπος πού καλοτρώει, καλοκοιμᾶται, ἔχει ἕνα ὕψηλό φρόνημα. Ἔχει μιά μεγάλη σωματική εὐρωστία, δύναμη καί αὐτό τοῦ δίνει μιά ὑψηλή ἰδέα στήν ψυχή, ἕνα ὑψηλό φρόνημα, μιά ὑπερηφάνεια. Ἕνας πάλι πού καλοντύνεται, ἔχει ὡραῖο αὐτοκίνητο, σπίτι κ.λ.π., ἔχει πάλι ὑπερηφάνεια. Ἐπηρεάζεται ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα καί ἀπό τά γύρω ἀπό τό σῶμα. Ἕνας ἄλλος λοιπόν Σταυρός εἶναι αὐτός, ὁ Σταυρός τῆς φτώχειας. Ὁ Χριστός μας θέλει νά εἴμαστε φτωχοί, δέν θέλει νά γίνουμε πλούσιοι καί νά ἐπιδιώκουμε νά γίνουμε πλούσιοι. Γι’ αὐτό στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο λέει «μακάριοι οἱ πτωχοί» (Λουκ. 6,20). Ὄχι τῷ πνεύματι. Αὐτό τό λέει στό κατά Ματθαῖον. Στό κατά Λουκᾶν λέει μακάριοι οἱ πτωχοί. Ὄχι ὅτι ὅλοι οἱ πτωχοί θά 70

πᾶνε στόν Παράδεισο. Ἀλλά, οἱ πτωχοί πού ζοῦνε μέ ὑπομονή καί σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Γιατί τονίζει «οἱ πτωχοί»; Γιατί οἱ πλούσιοι, λέει ὁ Χριστός , πολύ δύσκολα θά πᾶνε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἔχετε δεῖ τά σκοινιά πού δένουν τά καράβια, τά παλαμάρια –αὐτή εἶναι ἡ κάμηλος- τά πολύ χοντρά σκοινιά πού δένουν ἕνα καράβι. Πιό εὔκολα λέει περνάει ἔνα τέτοιο καραβόσκοινο ἀπό τό τρύπημα μιᾶς βελόνας παρά ὁ πλούσιος στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό μακαρίζονται οἱ πτωχοί. Ἀλλά αὐτό εἶναι Σταυρός, γιατί εἶναι ἀνάποδο ἀπό αὐτό πού κυριαρχεῖ στόν κόσμο. Στόν κόσμο ὅλοι θέλουν νά γίνουν πλούσιοι καί θεωροῦν εὐτυχία τόν πλοῦτο. Ὁ Χριστός σοῦ λέει, ὄχι, εὐτυχία εἶναι ἡ φτώχεια, ὅταν εἶναι μαζί μέ τόν Χριστό βέβαια. Ὅταν δέν εἶναι μέ τόν Χριστό εἶναι βάσανο. Διπλό βάσανο: καί στερεῖσαι καί θέλεις νά γίνεις πλούσιος, ὁπότε αἰσθάνεσαι τήν στέρηση πολύ πολύ περισσότερο. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός μας, ὅταν μᾶς καλοῦσε νά πᾶμε κοντά Του, ἔλεγε: «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ» (Ματθ. 16,24). Καί Σταυρός εἶναι αὐτές οἱ ἀκούσιες καί οἱ ἑκούσιες κακοπάθειες γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Ἑκούσιες κακοπάθειες εἴπαμε εἶναι οἱ νηστεῖες καί ὅλα αὐτά πού κάνουν στήν Ἐκκλησία, ἡ ἄσκηση μέ ἕναν λόγο, ἡ ταπείνωση, ἡ φτώχεια.. καί οἱ ἀκούσιες εἶναι ὅ,τι θά σοῦ δώσει ὁ Θεός, μιά ἀρρώστια, μιά καταστροφή γενικότερη πού ἐπηρεάζει καί ἐσένα, ὅλα αὐτά πού δέν τά ἔχεις ἐσύ ἐπιδιώξει ἀλλά ἔρχονται ἀπ’ ἔξω. Κι αὐτό εἶναι μέσα στήν ἔννοια τοῦ Σταυροῦ. Αὐτά, λοιπόν, ὅταν τά ἐγκολπωθεῖ ὁ χριστιανός προοδεύει κατά Θεόν, καθαρίζεται, ταπεινώνεται καί γεμίζει μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἄν δέν τά κάνεις αὐτά, δέν ἔχεις τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄρα δέν μπορεῖς νά κάνεις τίποτα. Γιατί εἶπε ὁ Χριστός: χωρίς Ἐμένα, καί ἐννοοῦσε χωρίς τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δέν μπορεῖτε νά κάνετε τίποτε, ἐννοοῦσε (δηλαδή) πνευματικά καλό, δέν μπορεῖτε νά σωθεῖτε. Ἄρα ἡ ἔννοια τοῦ Σταυροῦ παιδιά εἶναι αὐτό: ἡ ἑκούσια καί ἡ ἀκούσια κακοπάθεια γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Ὅποιος δέν σηκώνει αὐτή τήν κακοπάθεια, αὐτό τόν Σταυρό, δέν εἶναι ὀρθόδοξος, προσέξτε! Σήμερα ἔχει περάσει τό πνεῦμα τῆς καλοπέρασης καί στούς χριστιανούς. Καί σοῦ λέει: Δέν γίνεται νά περάσουμε καλά καί σ’ αὐτή καί στήν ἄλλη ζωή; Δέν γίνεται. Ἐδῶ, ἄν θέλεις νά εἶσαι χριστιανός, θά ἔχεις θλίψεις. Τό εἶπε ὁ Κύριος «εἶναι ἀδύνατο χωρίς θλίψεις νά περάσεις στήν Βασιλεία» (Πράξ. 14,22). Καί οἱ θλίψεις, σᾶς εἶπα, εἶναι καί ἐκούσιες καί ἀκούσιες καί πρέπει καί τίς μέν καί τίς δέ νά τίς ἀναδεχθεῖς, νά τίς φορτωθεῖς, νά τίς δεχτεῖς δηλαδή στή ζωή σου, νά τίς ἐγκολπωθεῖς. Νά σᾶς πῶ ἔνα παράδειγμα. Ἄν θέλεις νά ζήσεις χριστιανικά, θά πρέπει νά ξεκοπεῖς ἀπό τό περιβάλλον, νά ἀπομονωθεῖς. Δέν θά βρεῖς ἄνθρωπο νά κάνεις παρέα. Σᾶς τό ὑπογράφω… ἰδίως στή σημερινή ἐποχή. Ἄν θέλεις νά ζεῖς κατά Θεόν, ἔτσι; Ἄν θέλεις νά ζεῖς κοσμικά, θά βρεῖς πολλούς, πού πορνεύουν, πού ἔχουν σχέση καί τό λένε καί μέ καμάρι μάλιστα, πού θέλουν νά γίνουν πλούσιοι, μέ τήν χλιδάτη τήν ἐμφάνιση καί τήν ἀνάλογη ζωή, ὅλα αὐτά πού εἴπαμε. Οἱ ὁποῖοι ὅμως εἶναι πλεονέκτες, εἶναι ὑπερήφανοι, εἶναι πόρνοι κ.λ.π. 71

– Τί λέει ἡ Ἁγία Γραφή γιά αὐτούς; Ἐπιτρέπεται νά τούς κάνουμε παρέα; Δέν ἐπιτρέπεται. Λέει «μή συναναμίγνυσθαι πόρνοις» (Α΄Κορ. 5,9). Εἶναι ἐντολή αὐτό. Δέν μπορεῖς δηλαδή νά κάνεις παρέα, ὄχι νά ψωνίζεις –δέν ρωτᾶς τόν μπακάλη… ἐσύ πᾶς παίρνεις αὐτό πού θέλεις καί φεύγεις- ἀλλά δέν μπορεῖς νά τόν βάλεις στό τραπέζι σου, νά φᾶς μαζί του, νά πιάσεις φιλία μαζί του. – Μά τόν ξέρω ἀπό τό νηπιαγωγεῖο, εἶναι φίλος μου. – Καί ἐπειδή ἦταν φίλος σου; – Μά εἴμαστε κολλητοί, παρέα εἴμαστε, θά στενοχωρηθοῦν, ἄν ἐγώ ξεκόψω. – Νά στενοχωρεθοῦνε. Ἐφόσον αὐτοί τώρα πορνεύουν, συζοῦνε, δέν μπορεῖς νά κάνεις παρέα μαζί τους. Ἄν θέλεις μπορεῖς, ἀλλά μετά δέν θά εἶσαι χριστιανός ὀρθόδοξος. Γιατί εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ, δέν μπορεῖς νά συναναμίγνυσαι, νά ἀνακατεύεσαι δηλαδή, νά κάνεις σχέσεις κοινωνικές, φιλικές, κουμπαριές κ.λ.π. ὅλα τά γνωστά τοῦ κόσμου μέ τέτοιους ἀνθρώπους. Γιά σκεφτεῖτε τώρα πόσοι μένουν, ἄν τούς ἀποκλείσεις ὅλους αὐτούς πού μπορεῖς νά κάνεις παρέα. Δέν μένει κανένας! Θά πεῖς: Πάτερ, δηλαδή ὁ Χριστός μᾶς λέει νά ἀπομονωθοῦμε; Ναί! Ἀπό κάποιους καί ἀπό κάποια πράγματα θά ἀπομονωθοῦμε. Θά πρέπει νά κάνεις ἀποκλεισμό κάποιων ἀνθρώπων, πραγμάτων καί δραστηριοτήτων. «Δέν θά πάω ἐκεῖ. Δέν μπορῶ νά πάω. Δέν μπορῶ νά κάνω παρέα μέ αὐτόν». Καταλάβατε; Αὐτό εἶναι ἕνας Σταυρός. Ἀλλά αὐτός ὁ Σταυρός εἶναι πού σέ κάνει ὀρθόδοξο καί σέ βάζει στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτός εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ χριστιανοῦ. Ἄν θέλουμε νά ζήσουμε ὀρθόδοξα, χριστιανικά, θά πρέπει ἀπό κάποιους καί ἀπό κάποια νά ἀπομονωθοῦμε, ἀλλιῶς δέν ζοῦμε σωστά, ζοῦμε ἐκκοσμικευμένα, ζοῦμε τόν ἀστικό χριστιανισμό. Ἔχετε ἀκούσει τήν ἔκφραση: Ἀστοχριστιανός; Χριστιανός τοῦ ἄστεως, δηλαδή τῆς πόλης, τοῦ κόσμου, χριστιανισμός ἐκκοσμικευμένος ἴσον -νά τό ποῦμε μέ μιά λέξη- διαβολεμένος. Δέν εἶναι χριστιανισμός αὐτός. Τέτοιο χριστιανισμό ἔχει καί ὁ διάβολος. «Περνᾶμε καλά καί ἐδῶ καί ἐκεῖ». Ἐκεῖ δέν θά περάσεις καλά ὅμως… μετά θάνατον. Κι ἐδῶ ὅμως δέν περνᾶς καλά, γιατί ὁ διάβολος αὐτούς πού τοῦ ὑποτάσσονται, τούς περιποιεῖται ἀναλόγως, τούς κάνει μαύρη τή ζωή ὡς μαῦρος πού εἶναι. Κι ἐδῶ εἶσαι βασανισμένος κι ἐκεῖ θά εἶσαι ἀκόμα πιό βασανισμένος. Ὁπότε, παιδιά, αὐτή εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ Σταυροῦ καί θά πρέπει νά ἀγωνιστοῦμε νά ζήσουμε Σταυρικά. Βλέπετε ὁ Χριστός μας εἶναι ξεκάθαρος, δέν μᾶς κοροϊδεύει. Δέν μᾶς λέει «παιδάκια μου ἐλᾶτε κοντά μου καί θά καλοπεράσετε..». Πῶς λέει ὁ ψευτο- Μωάμεθ; Πιλάφια, γυναῖκες, κ.λ.π. Δέν θά ἔχετε τέτοια πράγματα, λέει. Σᾶς καλῶ σέ θλίψεις, σᾶς καλῶ σέ αὐταπάρνηση, σέ Σταυρό. Πρέπει νά σταυρωθεῖτε, νά σταυρώσετε τόν παλαιό ἄνθρωπο «σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις» (Γαλ. 5,24), λέει ὁ Ἀπόστολος. Μαζί μέ τά πάθη καί τίς ἐπιθυμίες. Πρέπει νά σταυρωθοῦν ὅλα αὐτά, νά νεκρωθοῦν οἱ κακές ἐπιθυμίες καί τά πάθη. Ἀλλιῶς κοροϊδευόμαστε. Καί τόν ἑαυτό μας κοροϊδεύουμε καί νομίζουμε ὅτι κοροϊδεύουμε καί τόν Θεό. Δέν μποροῦμε νά κοροϊδέψουμε τόν Θεό βέβαια. Ἐμεῖς ἁπλῶς στερούμαστε τήν Χάρη καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. 72

Ἄρα παιδιά, τώρα πού εἶστε στό ξεκίνημα τῆς ζωῆς σας καί νομίζω θέλετε νά ζήσετε ὀρθόδοξα, νά βάλετε τόν Σταυρό στή ζωή σας. Κάποτε εἶχα πάει προσκύνημα στόν Ἅγιο Νεκτάριο καί στά προσωπικά ἀντικείμενα τοῦ Ἁγίου εἶχαν καί ἕνα τετράδιο πού ἔγραφε μέσα ὁ Ἅγιος καί κοίταξα νά δῶ τί εἶχε γράψει. Ὅλο τό τετράδιο εἶχε σταυρούς! Σέ διάφορα σχήματα. Ὁ Ἅγιος εἶχε φτιάξει σταυρούς, σταυρούς, σταυρούς, ὡραιότατους, μέ τόν στυλό, σέ διάφορα σχήματα. Ἀγαποῦσε τόν Σταυρό. Παιδιά, νά ἀγαπήσουμε τόν Σταυρό. Ὁ Σταυρός μᾶς βγάζει στήν Ἀνάσταση. Νά μή λυπόμαστε τό σῶμα, νά ἀγαπήσουμε τήν κακοπάθεια. Νά ἀγαπήσουμε τήν νηστεία, τίς μετάνοιες. Ἔτσι ταπεινώνεται τό σῶμα, ταπεινώνεται ἡ σάρκα, τό σαρκικό φρόνημα, ταπεινώνεται ἡ ψυχή καί ἔρχεται ἡ Χάρις. – Σήμερα οἱ ἄνθρωποι τί κάνουνε; Τρῶνε καλά, κοιμοῦνται καλά καί μετά πᾶνε στά γυμναστήρια γιά νά πέσουν οἱ δεῖκτες. Νά πέσει ἡ χοληστερίνη, τά τριγλυκερίδια, νά μήν πάθουν σάκχαρα καί ἐμφράγματα. Ἀνοησία! Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: Θέλεις νά κάνεις ἄσκηση; Κάνε μετάνοιες. Γιά κάνε 1000 μετάνοιες νά δεῖς! Οὔτε γυμναστήριο χρειάζεται, οὔτε τίποτα… καί οἱ δεῖκτες ὅλοι εἶναι τέλειοι, ὅταν κάνεις νηστεία. Ἄν κάνεις μία γενική ἐξέταση αἵματος μετά ἀπό μία καλή νηστεία καί τέτοια ἄσκηση, νά δεῖτε ὅλα εἶναι τέλεια! Ἀλλά βλέπετε πῶς μᾶς βάζει ὁ διάβολος νά ζοῦμε μιά σχιζοφρένεια. Νά ἀγαπήσουμε τόν Σταυρό. Νά ἀγαπήσουμε τό Μαρτύριο, ἔλεγε ἕνας ἄλλος Ἅγιος. Νά ἀγαπήσουμε τόν κόπο γιά τόν Χριστό. Νά πεθάνουμε ὡς πρός τό φρόνημα τοῦ κόσμου καί νά ζήσουμε γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά πεθάνουμε γιά τόν Χριστό, ἀκόμα καί τήν ζωή μας νά δώσουμε, αὐτό σημαίνει νά σηκώσουμε τόν Σταυρό μας. Νά εἶσαι ἕτοιμος νά σταυρωθεῖς γιά τόν Χριστό. Ἐδῶ σήμερα δέν τολμᾶμε νά κάνουμε κάτι πού θά μᾶς ἐκθέσει στούς ἄλλους ὡς χριστιανούς, τόν σταυρό μας ἄς ποῦμε ἔξω ἀπό μιά Ἐκκλησία. Γιατί, λέει, θά μοῦ ποῦνε λόγια… Ἔ, καί τί ἔγινε; Ὁ ἄλλος εἶναι διεστραμμένος, ὁμοφυλόφιλος καί βγαίνει μέ τά ταμπλό (πανό) καί δέν ντρέπεται. Ὁ ἄλλος εἶναι αἱρετικός, Ἰεχωβάς καί μέ τό πού θά κάτσει δίπλα σου ἀρχίζει καί σοῦ λέει τίς ἀνοησίες τους κι ἐσύ πού ἔχεις τήν ἀλήθεια, ντρέπεσαι; Δέν εἶναι ἀνοησία; Δέν εἶναι δειλία; Τί εἶναι αὐτό; Ἐρ. : ………………… Ἀπ. : Οἱ εὐαγγελικῶς ὄντες τί λέγανε; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει: «ἔχοντες διατροφάς καί σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα» (Α΄Τιμ. 6,8). Νά τό πῶ καί στά νέα ἑλληνικά; Γιατί, δυστυχῶς, δέν ξέρετε ἀρχαῖα. Ἄν ἔχουμε, καί ἀφοῦ ἔχουμε, νά φᾶμε καί νά σκεπαστοῦμε, εἶναι ἀρκετό. Αὐτό εἶναι τό μέτρο. Τό περισσότερο, λέει ὁ Μέγας Βασίλειος, εἶναι τῶν φτωχῶν, τό διπλό, τό τριπλό, τό πενταπλό πού ἔχεις καί σήπεται μέσα στά μπαοῦλα καί στίς ντουλάπες. Εἶναι τῶν φτωχῶν, πρέπει νά τό δώσεις. Τό στερεῖς ἀπό κάποιον ἄλλον. Ἤ τό χρυσάφι πού θάβεις στά χρηματοκιβώτια καί δέν ξέρω ποῦ ἀλλοῦ… Αὐτό εἶναι τό μέτρο. Τό μέτρο εἶναι ὁ Χριστός. Πῶς ζοῦσε ὁ Χριστός; Πόσα ἀκίνητα εἶχε ὁ Χριστός; Νά ποῦμε ἕνα ἀκίνητο εἶναι ἀρκετό; Κανένα ἀκίνητο δέν εἶχε! Κανένα ἀκίνητο. Οὔτε κινητά εἶχε… οὔτε ζῶο εἶχε. Καί τό ζῶο (τό γαϊδουράκι) γιά 73

νά μπεῖ μέσα στά Ἱεροσόλυμα, δανεικό τό πῆρε. Τίποτα δέν εἶχε. Καί πῶς ζοῦσε; Μέ ἐλεημοσύνες ζοῦσε. Εἶχε κανένα μηνιάτικο μισθό, ΙΚΑ, σύνταξη, ἀσφάλεια ζωῆς..; Τίποτα! Ἦταν κάποιες εὐλαβεῖς γυναῖκες, οἱ ὁποῖες ἀπό μόνες τους, εἶχαν εὐεργετηθεῖ, εἶχαν θεραπευτεῖ ἀπό τόν Χριστό καί μέ τίς εἰσφορές τους συντηροῦσαν καί τόν Κύριο καί τούς Ἀποστόλους. Καί εἶχε καί ἕναν ταμία πού τά ἔκλεβε. Τόν Ἰούδα. Ὁ Ἰούδας εἶχε τό ταμεῖο καί ἐκλεβε. Καί πάλι δέν τόν ἔβγαλε, νά τοῦ πεῖ «φύγε, πέντε δεκάρες ἔχουμε καί τίς παίρνεις κι αὐτές..». Ὄχι, τόν ἄφησε. Γιά νά μήν ἔχει πρόφαση ὁ Ἰούδας ὅτι ξέρεις μοῦ πῆρες τό ταμεῖο, ἄν μοῦ τό ἄφηνες ἐγώ θά τό ξεπερνοῦσα τό πάθος μου. Τόν ἄφησε… Αὐτό εἶναι τό μέτρο τῆς φτώχειας, ὁ Κύριος. Ἐρ. : Ὅταν λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί «οἱ ἔχοντες ὡς μή κατέχοντες»..; Ἀπ. : «Καί οἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μή ἔχοντες» (Α΄Κορ. 7,29). Τό λέει καί γιά τή συζυγία, σάν νά μήν τίς ἔχεις. Καί ὅ,τι ἔχεις εἶναι σάν νά μήν τό ἔχεις. Κι ἄν ἔχεις κάτι μέ τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας καί αὐτό νά εἶναι σάν νά μήν τό ἔχεις, δηλαδή ἄν σοῦ τό πάρουν, νά μήν στενοχωρεθεῖς. Ἐφόσον εἶσαι ἀδύναμος καί δέν μπορεῖς νά κάνεις τό πλῆρες… Δέν μποροῦν ὅλοι νά ἔχουν πλήρη ἀκτημοσύνη. Τό κάνουν λίγοι αὐτό, οἱ μοναχοί. Οἱ μοναχοί κάνουν τήν πλήρη ἀκτημοσύνη, αὐτό πού ἔκανε καί ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό θυμᾶστε, ὁ πλούσιος νέος πού πῆγε στόν Χριστό καί τοῦ λέει «τί νά κάνω, γιά νά μπῶ στήν Βασιλεία» καί τοῦ λέει «τήρησε τίς ἐντολές». Ἔ, τοῦ λέει «Κύριε τίς ἔχω τηρήσει». Δέν ἔλεγε ψέματα, τίς εἶχε τηρήσει. Ἦταν καλός, πολύ καλός νέος. Τοῦ λέει τότε ὁ Χριστός τό πιό πάνω σκαλοπάτι. Ἐντάξει, τοῦ λέει, δέν σέ ἀμφισβητῶ. Θέλεις νά γίνεις τέλειος; Πούλησέ τα ὅλα, γίνε τελείως ἀκτήμων καί ἔλα νά μέ ἀκολουθήσεις, νά γίνεις δέκατος τρίτος Ἀπόστολος. Δέν μπόρεσε! Ἔβαλε τό κεφάλι κάτω καί ἔφυγε, λέει, λυπημένος. Εἶχε κτήματα πολλά… Βλέπετε, πῶς τά κτήματα, τά ἀκίνητα, κ.λ.π. δένουν τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Δέν εἶναι εὔκολο νά ἀπαγγιστρωθεῖς ἀπό αὐτά, ἀπό τήν ἐμπιστοσύνη σ’ αὐτά. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός δέν ζητάει ἀπό ὅλους τήν ἀπόλυτη ἀκτημοσύνη, ἀλλά ἀπό ὅλους ζητάει -προσέξτε- τήν ἐλευθερία τοῦ φρονήματος ὡς πρός τά ὑλικά πράγματα. Νά εἶσαι ἐλεύθερος. Κι ἄν τά χάσεις νά μή στενοχωρεθεῖς. Νά μήν ἔχεις τήν πεποίθησή σου σ’ αὐτά. Ἡ πεποίθησή σου νά εἶναι στόν Χριστό εἴτε ἔχεις εἴτε δέν ἔχεις. Κι ἐσύ πού ἔχεις, νά εἶναι σάν νά μήν ἔχεις. Μέ αὐτή τήν ἔννοια τό λέει. Ἄν δέν μποροῦμε, λοιπόν, τήν πλήρη ἀκτημοσύνη, τουλάχιστον νά ἔχουμε αὐτή τήν τροπική ἀκτημοσύνη, μέσα μας δηλαδή, τήν ἀπελευθέρωση τοῦ φρονήματος, τήν μή προσκόλληση στήν ὕλη καί στά κτήματα. Βλέπετε πόσοι ἄνθρωποι δέν μιλιοῦνται; Ἀδέλφια καί δέν μιλιοῦνται. Γιατί; Γιατί, λέει, μοῦ πῆρε ἕνα μέτρο ἀπό τό κτῆμα μου. Τοῦ τό καταπάτησε δηλαδή, τό σύρμα ἀπό ἐδῶ τό ἔβαλε ἐδῶ… λάθος θά πεῖς. Ἐντάξει. Καί ἐπειδή τό ἔκανε αὐτό, ἔχει νά τοῦ μιλήσει τριάντα χρόνια. Καταλαβαίνετε; Χωρίζεσαι δηλαδή ἀπό τόν ἀδελφό σου γιά ἕνα μέτρο γῆς, τό ὁποῖο κι αὐτό, ὅταν πεθάνεις, θά τό ἀφήσεις καί θά τό πάρει ὁ ἑπόμενος. Πού θά τσακωθεῖ μέ τούς ἑπόμενους… Αὐτή εἶναι ἡ ἀνοησία μας καί 74

χωριζόμαστε, χωρίζουν οἱ καρδιές μας. Γιατί; Γιατί ὑπάρχει τό κοσμικό φρόνημα, ἡ προσκόλληση στόν πλοῦτο καί κάτι ἄλλο ὑπάρχει. «Νά μήν μᾶς πιάσουν κότσο (κοροϊδέψουν), νά μή μᾶς ποῦνε ὅτι δέν ξέρουμε νά μιλήσουμε, ὅτι εἴμαστε χαζοί, ὅτι μᾶς παίρνουν τά πράγματά μας… θά τόν πᾶμε στό δικαστήριο». Ἐπιτρέπεται νά τόν πᾶς στό δικαστήριο; Ὄχι, λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Βλέπετε πῶς ἀπό τήν μιά ἁμαρτία πᾶμε στήν ἄλλη καί στήν ἄλλη… Τό ξέρετε ὅτι οἱ χριστιανοί δέν πρέπει νά πηγαίνουν στά δικαστήρια; Δέν πρέπει. Ἄν θέλουμε νά εἴμαστε χριστιανοί λοιπόν παιδιά, πρέπει νά ζήσουμε σταυρικά γιά νά γυρίσουμε στό θέμα μας. Αὐτό σημαίνει πάρα πολλά πράγματα. Θά σέ ποῦνε χαζό, θά σέ ποῦνε ἀνόητο, θά σέ ποῦνε κολλημένο, θά σέ ποῦνε φανατικό, θά σέ ποῦνε ὀπισθοδρομικό, σκοταδιστή, μουτζαχεντίν, ταλιμπάν, δέν ξέρω τί ἄλλο θά σέ ποῦνε… ὁτιδήποτε. Θά τά ἀκούσεις ὅλα. Δαιμονισμένο θά σέ ποῦνε. Θά σέ ποῦνε ἀντικοινωνικό, θά σέ ποῦνε ἀντίχριστο, θά σέ ποῦνε ἄνθρωπο πού δέν ἀγάπη! Αὐτό εἶναι τό πιό ἐκλεπτυσμένο… δέν εἶσαι ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης κ.λ.π. Αὐτό εἶναι ἕνας Σταυρός, ἀλλά ἄν θέλεις νά εἶσαι μέ τόν Χριστό, ἔτσι πρέπει νά εἶσαι. Καί τί εἶπε ὀ Κύριος; «Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ῥῆμα καθ᾿ ὑμῶν» (Ματθ. 5,11). Εἶστε μακάριοι ὅταν ἀκούσετε αὐτά, τίς βρισιές. Μέ ὁτιδήποτε κακό σᾶς ποῦνε, γίνεστε μακάριοι. Βλέπετε παιδιά; Καί πάλι: «οὐαί ὅταν καλῶς ὑμᾶς εἴπωσι πάντες οἱ ἄνθρωποι» (Λουκ. 6,26). Ἀλλοίμονό σας, ἐάν σᾶς ποῦνε καλά λόγια ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, τότε δέν εἶστε καλοί. Γιατί ἄν μᾶς ποῦνε ὅλοι καλά λόγια δέν εἴμαστε καλοί; Μπορεῖτε νά τό ἐξηγήσετε; Γιατί τό λέει αὐτό ὁ Χριστός; Γιατί εἴμαστε ὑποκριτές. Γιά νά σοῦ λένε καλά λόγια καί οἱ καλοί καί οἱ κακοί σημαίνει ὅτι φορᾶς προσωπεῖα, μάσκες. Μέ τούς καλούς εἶσαι καλός. Μέ τούς κακούς γίνεσαι ὅμοιός τους, ἄρα καλός γι’ αὐτούς. Φαρισαῖος… Καί εἶσαι μέ ὅλους καλός. Ξέρετε ποιός εἶναι τέτοιος σήμερα; Ὁ πολιτικός. Ναί, οἱ πολιτικοί σήμερα εἶναι οἱ σύγχρονοι Φαρισαῖοι πού εἶναι καλοί μέ ὅλους. Ὄχι δέν τούς βρίζουμε. Εἶναι ἡ ἀλήθεια, ἁπλῶς ἀλλάζουνε προσωπεῖα. Ἔχετε δεῖ πῶς πᾶνε στίς χριστιανικές γιορτές; Τά Χριστούγεννα, τό Πάσχα… Κάθονται μπροστά-μπροστά, κάνουν καί μεγάλο σταυρό… Τούς βλέπουν ὅλοι. Ἐγώ εἶμαι χριστιανός, ψηφίστε με στίς ἑπόμενες ἐκλογές… Μετά πού θά βγεῖ ἀπό τόν ναό ξέρετε ποῦ θά πάει; Στόν μασονικό ναό. Θά ἀνάψει κι ἐκεῖ τό κερί του. Αὐτός εἶναι ὁ Φαρισαῖος. Καί θά τοῦ ποῦνε: «μεγάλε ἀδελφέ τοῦ τάγματος τῆς Μεγάλης Στοᾶς τῆς Ἑλλάδος, δόξα σέ σένα, προωθεῖσαι γιά πρωθυπουργός». Καταλάβατε; Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος σήμερα. Δηλαδή ἀπάνθρωπος. Δέν ἔχει πρόσωπο καί φοράει προσωπεῖα. Αὐτό τό στυλ τοῦ ἀνθρώπου περνάει σήμερα. Καί λένε «εἶδες τά καταφέρνει μέ ὅλους!». Παιδιά, αὐτόν τόν ἄνθρωπο ὁ Θεός τόν κάνει ἐμετό, τόν βδελύσσεται ὁ Θεός. Εἶναι ὁ χλιαρός, ὁ ὑποκριτής. Ἀλλοίμονο, ἄν γίνεις τέτοιος! Αὐτός θά ἀκούσει καλά λόγια ἀπό ὅλους. Ἀλλά τί λέει ὁ Χριστός; Οὐαί, ἀλλοίμονο σ’ αὐτόν πού ἀκούει καλά λόγια ἀπό ὅλους. Γι’ αὐτό, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε χριστιανοί, κάποιοι νά ξέρετε θά μᾶς βρίζουνε συνεχῶς. Καί τότε εἴμαστε πραγματικοί χριστιανοί, ὅταν ἀκοῦμε κακά λόγια. Ἄν δέν ἀκοῦς κακά λόγια καί δέν ἔχεις διωγμό, κάτι δέν πάει καλά μέ τόν χριστιανισμό σου. Δέν εἶσαι χριστιανός. 75

Ἐρ. : ………………….. Ἀπ. : Ὅταν ὑπάρχει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, τά κύματα δέν εἶναι κύματα, δηλαδή δέν εἶναι πρόβλημα γιά τόν χριστιανό. Περπατάει πάνω στά κύματα. Ὄχι ὅτι δέν ὑπάρχουν κύματα. Θά ὑπάρχουν, ἀλλά , ὅπως ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, θά περπατάει πάνω. Πότε εἶναι προβληματικά τά κύματα; Ὅταν δέν βλέπουμε στόν Χριστό, ἀλλά στά κύματα. Βλέπουμε δηλαδή στά προβλήματα καί ὄχι σ’ Αὐτόν πού λύνει τά προβλήματα πού εἶναι ὁ Χριστός. Δέν ἔχουμε πίστη. Γι’ αὐτό λέει ὀ Κύριος: «θά ἔχετε θλίψεις, ἀλλά θά σᾶς δώσω καί τήν δύναμη νά ὑπομείνετε, τόν τρόπο τοῦ ὑπενεγκεῖν, νά ὑπομείνετε τίς θλίψεις» (Α΄Κορ. 10,13). Ὁπότε δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτα. Μή μᾶς πιάσει καμιά κατάθλιψη τώρα μέ αὐτά πού σᾶς εἶπα, ὅτι θά μᾶς καταδιώξουνε, θά μᾶς βρίσουνε… Σίγουρα θά γίνει αὐτό, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά, λέει, θά σᾶς δώσω καί τόν τρόπο νά τό ὑπομείνετε καί μέσα σ’ αὐτά νά ἔχετε χαρά. Ὅπως εἶχαν οἱ μάρτυρες. Τούς ἔκοβαν, τούς τηγάνιζαν, τούς βάζανε ἀλάτι στίς πληγές, γιά νά πονᾶνε περισσότερο… πέθαιναν σιγά-σιγά. Κι αὐτοί ζοῦσαν μέσα στήν ἀγαλλίαση, στήν χαρά, σάν νά πάσχει –λέγανε τά συναξάρια- ἄλλο σῶμα. Σάν νά μήν λειτουργούσανε πάνω τους τά βασανιστικά ὄργανα. Πῶς εἶναι ἕνας πού τοῦ ἔχεις κάνει ἀναισθησία καί τόν κόβει ὁ γιατρός καί δέν αἰσθάνεται τίποτα; Κάπως ἔτσι ἦταν καί οἱ μάρτυρες ἀλλά χωρίς ἀναισθησία, γιατί ἦταν ὁ νοῦς τους στόν Χριστό καί ὁ Χριστός τούς ἔδινε τήν δύναμη νά τά ὑπομείνουν ὅλα αὐτά μέ χαρά. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης 76

Ἡ συνέπεια στή Χριστιανική ζωή - Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ (1η ομιλία - Κατήχηση σε αγόρια) Θά θυμάστε παιδιά τόν Πατριάρχη Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος εἴχαμε πεῖ ὅτι εἶναι ὁ γενάρχης τῶν Ἑβραίων, τοῦ ἔθνους αὐτοῦ ἀπό τό ὁποῖο γεννήθηκε ὁ Χριστός μας. Ὁ Ἁβραάμ ξεκίνησε ἀπό τήν Μεσοποταμία, ἀπό ἐκεῖ πού εἶναι τό σημερινό Ἰράκ καί πῆγε στήν σημερινή Παλαιστίνη. Ὅταν πῆρε ἐντολή ἀπό τόν Θεό, μετακινήθηκε. Στήν ἀρχή ὁ Θεός δέν τοῦ εἶπε πού θά πάει. Τοῦ εἶπε, φύγε ἀπό τό σπίτι σου, πάρε καί τήν περιουσία σου, ὅ,τι μπορεῖς νά πάρεις καί θά πᾶς ἐκεῖ πού θά σοῦ πῶ. Ὁ Ἀβραάμ μέ αὐτό ἔδειξε ὅτι πιστεύει στόν Θεό. Ἦταν καί μεγάλης ἡλικίας… παρόλα αὐτά εἶπε θά κάνω ὑπακοή στόν Θεό. Μετακινήθηκε, πῆγε στήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας, πῆγε στήν Παλαιστίνη καί ἐκεῖ ἐγκαταστάθηκε, μετά ἀπό κάποιες μετακινήσεις, κοντά στά Σόδομα καί τά Γόμορρα μέ τόν ἀνεψιό του, τόν Λώτ. Ἐκεῖ χωρίστηκαν λόγω τοῦ ὅτι οἱ βοσκοί τους μάλωναν καί θυμάστε πού ὁ Λώτ, ἀφοῦ τοῦ ἔδωσε ἄδεια ὁ Ἀβραάμ νά διαλέξει αὐτός, διάλεξε γιά τά κοπάδια του τήν πιό εὔφορη γῆ, ἐκεῖ πού ὑπῆρχε ὅμως καί πολύ ἁμαρτία, τά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Ὁ Ἀβραάμ πῆγε πιό ψηλά στήν περιοχή τῆς Χεβρώνας καί ἔμενε ἐκεῖ. Ὁ Ἁβραάμ δέν εἶχε παιδί. Ὅταν ἦταν περίπου 99 ἐτῶν, τοῦ ἐμφανίστηκε ὁ Θεός καί τοῦ λέει «νά ζεῖς σύμφωνα μέ τό θέλημά Μου καί Ἐγώ θά σοῦ δώσω πολλούς ἀπογόνους καί αὐτή εἶναι ἡ διαθήκη πού θά κάνω μαζί σου. Δέν θά ὀνομάζεσαι πλέον Ἄβραμ ἀλλά Ἀβραάμ». Τό πρῶτο του ὄνομα δέν ἦταν Ἀβραάμ ἀλλά Ἄβραμ. Καί ὁ Θεός τοῦ ἀλλάζει τό ὄνομα καί τοῦ λέει θά λέγεσαι Ἀβραάμ, πού θά πεῖ Πατέρας πλήθους λαῶν. Θά γίνεις Πατέρας πολλῶν λαῶν. Ἡ γυναίκα σου, ἡ Σάρα, θά ὀνομάζεται στό ἑξῆς Σάρρα, θά τήν εὐλογήσω καί θά σοῦ γεννήσει γιό καί ἀπό αὐτή θά προέλθουν λαοί καί βασιλιάδες λαῶν. Ὁ Ἀβραάμ ἀναρωτήθηκε πῶς ἤτανε δυνατόν, αὐτός 99 χρόνων καί ἡ Σάρρα 90 νά ἀποκτήσουν παιδί; Ἀλλά ὁ Θεός τοῦ ἀπάντησε ὅτι ἡ Σάρρα θά γεννοῦσε γιό πού θά τόν ὀνόμαζε Ἰσαάκ. Καί πράγματι θά δοῦμε ὅτι αὐτό ἔγινε, γιατί γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει τίποτα ἀδύνατο, ἔτσι δέν εἶναι; Γι’ αὐτό θά πρέπει κι ἐμεῖς νά μοιάσουμε στόν Ἀβραάμ, στήν πίστη πού εἶχε στόν Θεό. Ὁ Ἀβραάμ ἔμενε σέ σκηνή, δέν εἶχε σπίτι οὔτε εἶχε κάποιο χωράφι δικό του. Ζοῦσε ἔτσι πολύ ταπεινά, πολύ φτωχικά, παρόλο πού εἶχε πολλά κοπάδια, ζῶα, κ.λπ. Ἦταν πολύ ἁπλός καί ἀγαποῦσε πολύ τόν Θεό καί δέν ἤθελε νά ἔχει τίποτα σ’ αὐτή τήν γῆ, γιατί ὁ νοῦς του ἦταν συνέχεια στόν Θεό. Ἦταν καί πάρα πολύ φιλόξενος. Πήγαινε στό σταυροδρόμι καί ὅποιος ξένος περνοῦσε, τοῦ ἔλεγε, σέ παρακαλῶ ἔλα στό σπίτι μου νά σέ φιλέψω, νά σοῦ κάνω τό τραπέζι. Ἀγαποῦσε πολύ τούς ξένους. Ἔτσι μιά μέρα ἀξιώθηκε νά φιλοξενήσει καί μία συνοδία, τόν Κύριο μέ δύο ἀκόμα! Φαινόντουσαν σάν τρεῖς Ἄγγελοι. Εἶναι αὐτό πού ἔχουμε σήμερα σάν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Βλέπετε πώς ἔτσι εἰκονίζουμε τήν Ἁγία Τριάδα; Εἶναι ὁ Κύριος στή μέση καί δεξιά καί ἀριστερά εἶναι δύο ἄγγελοι. Ὁ Κύριος εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Χριστός 77

δηλαδή, πού στήν Παλαιά Διαθήκη δέν ἔχει ἀκόμα σῶμα. Εἶναι χωρίς τό ἀνθρώπινο σῶμα. Εἶναι τό δεύτερο Πρόσωπο πού πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση. Αὐτοί, λοιπόν, ἐπισκέφτηκαν τόν Ἀβραάμ. Ὁ Ἀβραάμ τούς εἶδε ἀπό τό ἄνοιγμα τῆς σκηνῆς του, τούς παρακάλεσε νά ἔρθουν καί τούς προϋπάντησε. Καί λέει «Κύριε, δεῖξε μου τήν εὔνοιά Σου», παρακαλεῖ τόν Κύριο, τό κεντρικό Πρόσωπο, πού εἴπαμε εἶναι ὁ Χριστός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού οἱ Ἑβραῖοι τόν λένε Γιαχβέ. Στήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Χριστός λέγεται Γιαχβέ, εἶναι ὁ ἄσαρκος Λόγος, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ χωρίς τήν σάρκα, ὁ Χριστός μας δηλαδή. Τούς λέει λοιπόν λέει «Κύριε, δεῖξε μου τήν εὔνοιά Σου καί μή μέ προσπεράσεις. Θά σᾶς φέρω νερό νά σᾶς πλύνω τά πόδια καί ἀφοῦ δροσιστεῖτε κάτω ἀπό τό δέντρο καί φᾶτε ψωμί, τότε φεύγετε» (Γεν. 18,3-5). Τούς καλεῖ νά τούς κάνει τό τραπέζι ὁ Ἀβραάμ. Μάλιστα ἔσφαξε τό καλύτερο μοσχάρι πού εἶχε καί ζήτησε ἀπό τήν Σάρρα νά κάνει πίτες καί νά φέρει βούτυρο καί γάλα γιά νά δώσει στούς ξένους. Τούς πρόσφερε τό γεῦμα καί μετά κάθησε μαζί τους κάτω ἀπό τό δέντρο. Ὁ Κύριος τότε, τό κεντρικό Πρόσωπο, ὁ Χριστός μας, τοῦ λέει: «Ποῦ εἶναι ἡ γυναίκα σου;». Ἐκεῖνος τότε ἔδειξε τήν σκηνή. Καί ξαναλέει ὁ Κύριος «Θά ἀποκτήσετε γιό». Ἡ Σάρρα πού τό ἄκουσε ἀπό μέσα, γέλασε, γιατί πῶς ἦταν δυνατό δύο γέροντες σάν κι αὐτούς νά ἀποκτήσουν παιδί; Ἀλλά ὁ Κύριος εἶπε στόν Ἀβραάμ «Γιατί γέλασε ἡ Σάρρα; Δέν ξέρει ὅτι γιά τόν Κύριο δέν εἶναι τίποτε ἀδύνατο;». Γιά τόν Θεό δηλαδή, πού εἶναι ὁ Κύριος, Αὐτός πού κυριαρχεῖ στά πάντα δέν ὑπάρχει τίποτα ἀδύνατο. Καί ὁ Θεός εἶναι Ἐκεῖνος πού δίνει ἤ δέν δίνει παιδί παιδί στά ἀνδρόγυνα. Ἀπό ἐκεῖ οἱ δύο ἄγγελοι, μέ τόν Ἀβραάμ νά τούς κατευοδώνει, κατευθύνθηκαν στά Σόδομα καί στά Γόμορρα. Ὁ Κύριος μένει πίσω. Καί ἐπειδή ἦταν φίλος τοῦ Θεοῦ ὁ Ἀβραάμ, ὁ Κύριος, ὁ Θεός δηλαδή, τοῦ εἶπε καί τό μυστικό Του! Τοῦ εἶπε ὅτι πάω νά δῶ τί γίνεται στά Σόδομα καί τά Γόμορρα, γιατί ἄκουσα ὅτι ἐκεῖ ὑπάρχει πάρα πολλή ἁμαρτία καί θέλω νά δῶ ἀπό κοντά. – Δέν ἤξερε ὁ Θεός τί γινόταν στά Σόδομα καί στά Γόμορρα; Βέβαια ἤξερε! Ἀλλά θέλει νά μᾶς πεῖ ἡ Ἁγία Γραφή ἐδῶ ὅτι ὁ Θεός μᾶς κάνει ὑπομονή. Ἐξαντλεῖ ὅλα τά ὅρια πρίν μᾶς δώσει μία παιδαγωγία, μία τιμωρία. Ἔτσι λοιπόν, λέει καί στόν φίλο Του τόν Ἀβραάμ ὁ Θεός τί σχεδιάζει. Καί ὁ Ἀβραάμ τοῦ λέει: «Κύριε, θά καταστρέψεις μαζί μέ τούς ἄδικους καί τούς δίκαιους;» (Γεν. 18,23). Γιατί μέσα στήν πόλη -καί δέν ἦταν μία πόλη, ἦταν πέντε πόλεις- δέν θά ὐπάρχουν καί μερικοί καλοί; Δέν εἶναι κρίμα νά καταστρέψεις μαζί μέ τού κακούς καί τούς καλούς; Καί Τόν ρωτάει: «Ἅν ὑπάρχουν Κύριε, ἐκεῖ, στίς πόλεις αὐτές, πενήντα καλοί ἄνθρωποι θά τίς καταστρέψεις;». Καί τί λέει ὁ Κύριος; «Ὄχι, ἄν βρῶ πενήντα καλούς ἀνθρώπους, δέν θά τίς καταστρέψω αὐτές τίς πόλεις». Ὁπότε ὁ Ἀβραάμ πῆρε λίγο θάρρος καί λέει «καί ἄν ἀντί γιά πενήντα, Κύριε, εἶναι σαράντα πέντε, θά τίς καταστρέψεις;». «Ὅχι», λέει, «καί σαράντα πέντε νά εἶναι πάλι δέν θά τίς καταστρέψω». Ἀρχίζει τότε καί κατεβάζει τόν ἀριθμό ὁ Ἀβραάμ. 78

Βλέπετε, πῶς εἶναι οἱ Ἅγιοι, ἔ; Οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ! Ἔχουνε θάρρος μέ τόν Θεό! Καί ἔκανε λίγα «παζάρια». «Ἅν ἦταν σαράντα;». «Καί σαράντα νά ἦταν, δέν θά τίς καταστρέψω». Τότε λέει «Κύριε, νά τολμήσω ἄλλη μία φορά. Ἄν εἶναι τριάντα;». «Καί τριάντα», λέει «δέν θά τίς καταστρέψω». «Ἅν εἶναι εἴκοσι;». «Πάλι». «Ἅν εἶναι δέκα;». «Καί, δέκα», λέει «νά βρῶ, πάλι δέν θά τίς καταστρέψω». Δέν τόλμησε νά πάει πιό κάτω… Δέν ἦταν οὔτε δέκα καλοί ἄνθρωποι σ’ αὐτές τίς πέντε πόλεις! Εἶχαν ὅλοι παρασυρθεῖ στήν ἁμαρτία, στήν διαφθορά. Ὁπότε, οἱ δύο ἄγγελοι πού εἴπαμε ὅτι ἔφυγαν, πῆγαν στά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί ἐκεῖ στήν πύλη τῆς πόλης ἦταν ὁ Λώτ, πού ἦταν κι αὐτός καλός ἄνθρωπος, ὁ μόνος καλός ἄνθρωπος μέ τήν οἰκογένειά του. Αὐτός λοιπόν, μόλις εἶδε τούς δύο ξένους, τούς προϋπάντησε, τούς ὑποδέχτηκε καί τούς λέει, ἐλᾶτε στό σπίτι μου νά σᾶς φιλοξενήσω. Αὐτοί, ἔπειτα ἀπό πίεση, δέχτηκαν. Λίγο πρίν ἔρθει τό βράδυ γιά νά κοιμηθοῦν, μαζεύτηκαν ὅλοι αὐτοί οἱ διεφθαρμένοι ἄνθρωποι οἱ Σοδομίτες ἔξω ἀπό τό σπίτι τοῦ Λώτ καί θέλανε νά κάνουν κακό στούς δύο ἀγγέλους, στούς δύο ἀνθρώπους πού φιλοξενοῦσε ὁ Λώτ, πού στήν πραγματικότητα ἦταν ἄγγελοι. Αὐτοί ἐν τῶ μεταξύ εἶχαν ἀγριέψει πολύ γιατί ὁ Λώτ δέν τούς ἔκανε τό χατίρι νά τούς παραδώσει τούς δύο φιλοξενουμένους του. Τότε οἱ ἄγγελοι ἄνοιξαν τήν πόρτα καί πῆγαν μέσα στό σπίτι τόν Λώτ καί τοῦ λένε «Πάρε τήν οἰκογένειά σου καί φύγε στά βουνά. Ὁ Κύριος θά καταστρέψει τήν πόλη, γιατί ἡ διαφθορά εἶναι μεγάλη καί οἱ ἄνθρωποι ἐναντιώθηκαν στόν Κύριο». Τά ἔβαλαν μέ τόν Θεό καί κάνουν τά ἀντίθετα ἀπό αὐτά πού ζητάει καί λέει νά κάνουμε ὁ Θεός. «Φύγετε, ἀλλά μή γυρίσετε καθόλου τό κεφάλι πρός τά πίσω γιά νά κοιτάξετε». Οὔτε ἀπό περιέργεια οὔτε γιά ἄλλον λόγο. Νά μήν κοιτάξετε πίσω. Μετά, ὅταν πῆραν τόν δρόμο γιά τό βουνό, ὁ Κύριος ἔριξε ἀπό τόν οὐρανό θειάφι καί φωτιά καί κατέστρεψε ἐντελῶς τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί τίς ἄλλες πόλεις. Συνολικά πέντε πόλεις. Ἄν πᾶτε σήμερα παιδιά ἐκεῖ, ὑπάρχει τό μέρος. Ἀλλά ξέρετε τί εἶναι τώρα; Εἶναι μιά μεγάλη λίμνη, πού τή λένε Νεκρά θάλασσα, ἡ ὁποία εἶναι πράγματι νεκρή, δέν ἔχει τίποτα. Δηλαδή εἶναι μιά θάλασσα πού ἔχει μόνο ἁλάτι, πάρα πολύ ἁλάτι καί δέν ζεῖ μέσα τίποτα. Πραγματικά νεκρή. Καί ὅλη ἡ περιοχή γύρω ἀπ’ τήν θάλασσα εἶναι νεκρή, δέν φυτρώνει τίποτα, σάν νά εἶναι καμένη. Εἶναι ὅ,τι ἀπέμεινε ἀπό τά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Ἀραιά καί ποῦ ἄν δεῖς κανένα χορταράκι… κάνει καί τρομερή ζέστη, μπορεῖ νά ἔχει καί 50ο, πάρα πολλή ζέστη, καίγεται ὁ τόπος. Αὐτό τό μέρος μᾶς θυμίζει τήν ἁμαρτία καί τήν καταστροφή πού φέρνει ἡ ἁμαρτία. Γιατί ἡ ἁμαρτία φέρνει τήν καταστροφή καί τόν θάνατο. Ἀλλά τούς εἶχε πεῖ καί κάτι. Μή γυρίσετε πίσω. Ἡ γυναίκα τοῦ Λώτ, ὅμως, ἀπό περιέργεια γύρισε πρός τά πίσω. Καί τί ἔγινε; Ἔγινε στήλη ἅλατος. Τήν ἄλλη μέρα τό πρωί ὁ Ἀβραάμ κοίταξε πρός τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί εἶδε φωτιά νά βγαίνει ἀπό τή γῆ καί καπνός σάν ἀπό καμίνι. Μόνο ὁ Λώτ σώθηκε ἀπό τόν Κύριο. 79

Ὁ Ἁβραάμ πίστευε πολύ στόν Θεό, ἀγαποῦσε πολύ τόν Θεό. Ὁ Θεός μία φορά τόν δοκίμασε. Τοῦ ἔκανε θά λέγαμε ἕνα «τέστ». Τί τοῦ ἔκανε; Τοῦ εἶπε: «Ἀβραάμ, πάρε τόν ἀγαπημένο σου υἱό, τόν Ἰσαάκ, καί πήγαινε νά τόν θυσιάσεις στό βουνό» (Γεν. 22,2). Εἴπαμε, ὁ Θεός εἶχε ὑποσχεθεῖ στόν Ἀβραάμ ὅτι πάρα πολλοί ἄνθρωποι θά γεννηθοῦν ἀπό αὐτόν. Καί ἀκόμα δέν τοῦ εἶχε δώσει παιδί! Ὅταν ἔγινε 100 χρονῶν καί ἡ γυναίκα του, ἡ Σάρα, 90, τούς ἔδωσε ἕνα παιδί, τόν Ἰσαάκ. Μετά ἀπό λίγο τούς λέει, τώρα νά πᾶτε αὐτό τό παιδί νά τό θυσιάσετε στόν Θεό. Θά ἔλεγε κανείς: «Καλά, ὁ Θεός μᾶς κοροϊδεύει; Ἀπ’ τή μιά μᾶς λέει ὅτι ἀπό μένα θά βγοῦνε πολλοί ἄνθρωποι, πλῆθος μεγάλο καί δέν μοῦ δίνει παρά μόνο ἕνα παιδί καί τώρα μοῦ λέει καί τό ἕνα παιδί νά τό θυσιάσω; Πῶς θά βγοῦνε κι ἄλλοι, ἀφοῦ καί τό ἕνα παιδί πού ἔχω θά τό θυσιάσω;». Δέν εἶπε ἔτσι ὅμως, ἀλλά «ἀφοῦ τό ζητάει ὁ Θεός, θά κάνω ὑπακοή». Τήν ἄλλη μέρα τό πρωί λοιπόν, ἀφοῦ ἔκοψε ξύλα γιά τήν θυσία, ξεκίνησε μέ τόν Ἰσαάκ καί δυό ὑπηρέτες νά πάει στό βουνό. Ὅταν εἶδε τό μέρος πού τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Κύριος, εἶπε στούς ὑπηρέτες: «καθίστε ἐδῶ μέ τό γαϊδουράκι καί ἐγώ μέ τόν Ἰσαάκ, θά πᾶμε νά προσκυνήσουμε καί θά ἐπιστρέψουμε». Ἄφησε τούς ὑπηρέτες, γιά νά μήν δοῦν καί ἐμποδίσουν. Πῆρε ὁ Ἀβραάμ τά ξύλα καί τό μαχαίρι γιά τήν θυσία καί ἔφυγε μέ τόν Ἰσαάκ. Τά ξύλα τά φορτώθηκε ὁ Ἰσαάκ. Τοῦ λέει: πατέρα τά ξύλα γιά τήν θυσία τά ἔχουμε, ποῦ εἶναι ὅμως τό πρόβατο; Γιατί ὁ Ἰσαάκ δέν ἤξερε, νόμιζε ὅτι θά θυσιάσουν ἕνα ζῶο στόν Θεό. Τότε κάνανε θυσίες στόν Θεό. Θυσιάζανε ζῶα καί μετά τά βάζανε πάνω στήν φωτιά καί τά καίγανε. Αὐτή τήν θυσία τήν λέγανε ὁλοκαύτωμα. Καί τί τοῦ ἀπαντάει ὁ Ἀβραάμ; Ὁ Θεός θά φροντίσει γιά τό πρόβατο τῆς θυσίας. Μήν ἀνησυχεῖς! Γιά σκεφτεῖτε καί τήν θέση τοῦ Ἀβραάμ… Ὁ πατέρας νά ἑτοιμάζει τό παιδί του γιά θυσία καί αὐτό νά ρωτάει μπαμπά ποῦ εἶναι τό ζῶο καί νά ἀπαντάει, θά φροντίσει ὁ Θεός… Τί νά τοῦ πεῖ: Ἐσύ εἶσαι πού θά θυσιαστεῖς;.. Ὅταν ἔφτασαν στόν τόπο πού εἶχε ὁρίσει ὁ Θεός, ὁ Ἀβραάμ ἔφτιαξε ἕνα θυσιαστήριο, μετά τοποθέτησαν τά ξύλα καί πάνω ἔδεσε τόν Ἰσαάκ. Ἔπειτα ἅπλωσε τό χέρι του καί πῆρε τό μαχαίρι γιά νά σφάξει τό παιδί του. Τότε ἀκούστηκε φωνή ἀπ’ τόν οὐρανό, ἄγγελος Κυρίου, Ἀβραάμ, μήν ἁπλώσεις τό χέρι, γιατί τώρα γνωρίζω ὅτι φοβᾶσαι τόν Θεό καί δέν Τοῦ ἀρνήθηκες οὔτε τόν ἀγαπημένο σου υἱό! Δέν Τοῦ ἀρνήθηκες τίποτε… ἀκόμη καί ὅ,τι πιό πολύτιμο εἶχες, ἤσουν ἕτοιμος νά τό θυσιάσεις στόν Θεό. Τότε σήκωσε τό βλέμμα του ὁ Ἀβραάμ καί εἶδε ἕνα κριάρι πού τά κέρατά του εἶχαν πιαστεῖ σέ ἕναν θάμνο. Ἔπιασε λοιπόν τό κριάρι καί τό θυσίασε ἀντί γιά τόν γιό του τόν Ἰσαάκ. Ἔπειτα γύρισαν στούς δούλους καί ἐπέστρεψαν ὅλοι μαζί στό σπίτι. Ἔτσι, παιδιά, ἀπ’ αὐτό τί καταλαβαίνουμε; – Ὅτι ὁ Ἀβραάμ ἔκανε ὑπακοή στόν Θεό. 80

Ναί καί εἶχε καί πίστη στόν Θεό. Δέν εἶπε: Τί θά γίνει τώρα; Ἕνα παιδί τό ἔχω.. θά τό σφάξω κι αὐτό… καί μετά τί θά γίνει; Πῶς θά ἐκπληρωθοῦν οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ; Τίποτα ἀπό αὐτά. Ἔτσι λοιπόν, παδιά, καί ἐμεῖς τί δίδαγμα θά κρατήσουμε ἀπό ὅλα αὐτά; – Νά ἔχουμε ὑπακοή καί πίστη στόν Θεό. Αὐτό εἶναι τό βασικό παιδιά. Βλέπετε καί ὁ Ἀβραάμ δέν εἶχε μιά πίστη μόνο στά λόγια. Γιατί κι ἐμεῖς στά λόγια λέμε ὅτι πιστεύουμε στόν Θεό, ἀλλά εἴμαστε συνεπεῖς; Ἔχουμε συνέπεια στήν χριστιανική μας πίστη; Στήν χριστιανική μας ζωή; Ζοῦμε, ὅπως θέλει ὁ Θεός; Τί λέτε; Μήπως κάποια στιγμή στήν πράξη δέν κάνουμε αὐτά πού λέει ὁ Θεός; εἶμαστε συνεπεῖς ἤ ξεφεύγουμε; Πολλές φορές δέν πιστεύουμε. Πιστεύουμε στόν λογισμό μας, στή σκέψη μας. Ἐνῶ ὁ Θεός λέει, ἄς ποῦμε, μήν λές ψέματα, δέν παρασυρόμαστε καμιά φορά καί λέμε ψέματα; Γιατί λέμε, τώρα ἅμα δέν πῶ ψέματα θά μέ μαλώσουν κ.λ.π. Ἤ ἐνῶ ὁ Θεός λέει νά σηκωθεῖς πρωί-πρωί νά πᾶς στήν Ἐκκλησία, ἐμεῖς τί κάνουμε; Πηγαίνουμε ἤ μήπως παρασυρόμαστε καί λέμε νά κοιμηθῶ καί λίγο ἀκόμα; Καί καμιά φορά δέν πᾶμε καί καθόλου… Μᾶς ζητάει ὁ Θεός μιά μικρή θυσία, ὅπως ζήτησε ἀπό τόν Ἀβραάμ. Τήν κάνουμε; Δυσκολευόμαστε… Νά ρωτήσω κάτι παιδιά; Εἶναι εὔκολο νά ἔχουμε πίστη στόν Θεό; Τί λέτε; Ἔχετε σκεφτεῖ τί σημαίνει πιστεύω στόν Θεό; Νά ἀναλύσουμε τήν λέξη πίστη. Τί θά πεῖ πίστις; Ἔτσι θεωρητικά πιστεύω ὅτι ὑπάρχει Θεός ἤ εἶναι καί κάτι παραπάνω; Λέει κάπου ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος «πίστις, ἄνευ ἔργων, νεκρά ἐστι» (Ἰακ. 2,17). Μιά πίστη πού δέν ἔχει ἔργα εἶναι νεκρή. Τί ἐννοεῖ; Ὅτι μιά πίστη πού δέν ἔχει ζωή σύμφωνη μ’ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός εἶναι μιά νεκρή πίστη. Ξέρετε κανέναν πού νά ἔχει μιά τέτοια πίστη; Νά σᾶς πῶ ἕναν; Ὁ διάβολος. Ὁ διάβολος πιστεύει στόν Θεό. Πιστεύει ὅτι ὑπάρχει Θεός. Θεωρητικά τά ξέρει ὅλα, ὅτι ὁ Θεός εἶναι Τριαδικός, ὅτι εἶναι Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα, ὅτι ὑπάρχουν οἱ ἄγγελοι τά ἀγαθά πνεύματα, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, ὅτι σταυρώθηκε, ὅτι ἀναστήθηκε.. Αὑτά τά πιστεύει ὁ διάβολος, γιατί εἶναι ἀληθινά. Ἀλλά δέν ἔχει ζωή σύμφωνη μ’ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Ἡ πίστη του εἶναι νεκρή, γι’ αὐτό καί λέγεται καί πνεῦμα νεκροποιό. Δηλαδή ὁ διάβολος φέρνει νέκρωση καί ὅποιος πάει μέ τόν διάβολο, νεκρώνεται. Καί ψυχικά νεκρώνεται καί σωματικά. Ἑπομένως, ὑπάρχει μία ζωντανή πίστη καί μία νεκρή πίστη. Ὅταν λοιπόν ἐμεῖς λέμε ὅτι θέλουμε νά ὀνομαζόμαστε πιστοί, πρέπει νά ἔχουμε ὑπόψη μας αὐτή τήν πίστη καί νά ζοῦμε σύμφωνα μ’ αὐτά πού κήρυξε ὁ Θεός γιά νά εἶναι ἡ πίστη μας ζωντανή. Γι’ αὐτό, ὅταν λέει ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος, ὅτι ἡ πίστη δέν ἔχει ἔργα, ἐννοεῖ ἔργα πίστεως. Καί ποιά εἶναι τά ἔργα πίστεως; Ἄν τό δοῦμε λίγο ἔτσι συνολικά, θά δοῦμε ὅτι εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ἡ χριστιανική ἀγάπη ἔχει μέσα ὅλα τά ἔργα. Ἕνας πού πιστεύει πραγματικά στόν Χριστό, θά ἀγαπάει σωστά. Θά συγχωρεῖ. Θά ἀγαπάει , χωρίς νά περιμένει ἀνταπόδοση. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ἀγάπη πού δέν ζητάει καί ἀπό τόν ἄλλον νά τόν ἀγαπήσει. Ἀγαπάει καί αὐτούς πού δέν τόν ἀγαπᾶνε. Ἀγαπάει χωρίς 81

νά κάνει ἀνταλλαγή, χωρίς νά περιμένει τόν ἄλλον νά τόν ἀγαπήσει πρῶτος. Γιατί πολλές φορές συμβαίνει αὐτό, περιμένουμε τόν ἄλλον νά κάνει τήν πρώτη κίνηση. Ἄρα δέν εἶναι εὔκολο πράγμα ἡ πίστις, παιδιά νά ξέρετε. Εἶναι χάρισμα. Δέν εἶναι μόνο δῶρο Θεοῦ βέβαια, ἐξαρτᾶται καί ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἐάν ὁ ἄνθρωπος δέν θέλει, ὁ Θεός δέν τόν ἀναγκάζει νά πιστέψει. Πρέπει καί ὁ ἄνθρωπος νά θελήσει νά πιστέψει, νά κάνει κάτι καί ὁ ἄνθρωπος. Σήμερα τί λέτε, ὑπάρχει πίστη στόν κόσμο; Πιστεύουν στόν Χριστό οἱ ἄνθρωποι; Δέν πιστεύουν. Οἱ πιό πολλοί ἄνθρωποι δέν πιστεύουν. Δηλαδή μπορεῖ θεωρητικά νά πιστεύουν ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἀλλά αὐτή ἡ πίστις εἶναι νεκρή. Εἶναι σάν τήν πίστη τοῦ διαβόλου. Αὐτή ἡ πίστις σώζει; Τί λέτε; Δέν σώζει. Αὐτή ἡ πίστη δέν σώζει, ἁπλῶς νά πιστεύεις ὅτι ὑπάρχει Θεός. Σήμερα οἱ πιό πολλοί ἄνθρωποι λένε ὅτι πιστεύουν καί ἐννοοῦν αὐτό τό πράγμα. Αὐτό δέν ἔχει καμιά σημασία γιά τήν ζωή μας. Καί ὁ διάβολος τό πιστεύει αὐτό. Αὐτό δέν ὠφελεῖ σέ τίποτε, ἄν δέν κάνεις κι αὐτά πού λέει ὁ Θεός, τά ἔργα τῆς πίστεως, δηλαδή δέν μετανοεῖς, δέν ζεῖς κατά Θεόν. Πρέπει νά τό ξεκαθαρίσουμε αὐτό, ὅτι πίστη τελικά σημαίνει ἐμπιστοσύνη. Πιστεύω στόν Θεό σημαίνει ἐμπιστεύομαι τόν Θεό. Τόν παίρνω δηλαδή σάν ὁδηγό στή ζωή μου καί αὐτά πού λέει, τίς ἐντολές, τίς παίρνω σάν ὁδηγίες στή ζωή μου. Καί ὅταν θέλω νά σκεφτῶ κάτι, νά ἀποφασίσω κάτι, νά προχωρήσω σέ κάτι, ποιό θά εἶναι τό κριτήριο; Τί λέει ὁ κόσμος; Τί λέει ἡ ἐπιστήμη; Τί λέει ἡ κοινωνία; Τί λένε οἱ γονεῖς μου; Τί λέω ἐγώ ὁ ἴδιος; Ὄχι, ὅλα εἶναι λανθασμένα. Τό σωστό κριτήριο εἶναι τί λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ κι ἄν αὐτό πού θά κάνω συμφωνεῖ μ’ αὐτό πού λέει ὁ Θεός. Ὑπάρχουν ἐπαγγέλματα πού εἶναι ἀπαγορευτικά γιά τόν χριστιανό. Ὑπάρχουν ἐνασχολήσεις, πού μπορεῖ νά τίς κάνει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά δέν τίς θέλει ὁ Θεός. Ἄν τίς κάνει ὁ ἄνθρωπος, ἀποδεικνύετεαι ἄπιστος, ὅτι δηλαδή στήν πράξη δέν ἐμπιστεύεται τόν Θεό, ἐμπιστεύεται τήν λογική του, τόν ἑαυτό του κ.λ.π. Λοιπόν, ἄς κρατήσουμε αὐτό: πίστις χωρίς ἔργα εἶναι νεκρή. Βλέπετε ὁ Ἀβραάμ εἶχε ζωντανή πίστη καί τό ἀπέδειξε μέ τό ὅτι ἦταν ἕτοιμος νά θυσιάσει τό παιδί του. Θά τό ἔκανε! Ἄν ὁ Θεός δέν τόν ἐμπόδιζε, θά τό ἔκανε κι αὐτό. Γιατί; Γιατί ἔλεγε: ὁ Κύριος μοῦ τό ἔδωσε τό παιδί ὁ Κύριος μοῦ τό ζητάει. Δέν μπορεῖ ὁ Θεός νά μοῦ δώσει παιδί πάλι; Καί ἀπό τίς πέτρες ἀκόμα ὁ Θεός μπορεῖ νά κάνει παιδί! Τέτοια πίστη πρέπει νά ἔχουμε, ζωντανή. 82

Ἐρ. : ... Δέν ξέρω πῶς τό εἶδε ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ ἀλλά ἄς ποῦμε ἄν ἔχεις μία φώτιση καί νομίζεις πώς σοῦ τό λέει ὁ Θεός, μήπως αὐτό μποροῦσε νά πεῖ ὅτι εἶναι στά ὅρια τῆς παραφροσύνης;… Ἀπ. : Ἦταν βέβαιος, γιατί εἶχε ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ καί μποροῦσε νά ξεχωρίσει τήν πλάνη ἀπό τό σωστό. Ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό, ἤξερε ὅτι τοῦ μιλάει ὁ Θεός. Ὁ διάβολος εἶναι ἠθοποιός, εἶναι μίμος, εἶναι ὑποκριτής, ἀλλά δέν τά καταφέρνει νά μιμηθεῖ ἀπόλυτα τόν Θεό καί νά μᾶς ξεγελάσει. Ξεγελάει αὐτούς πού θέλουν νά ξεγελαστοῦν, τούς ὑπερήφανους δηλαδή καί ρίχνει στήν πλάνη αὐτούς πού εἶναι ἐγωιστές. Ἄν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ταπεινός, δέν ξεγελιέται. Ὅλες οἱ πλάνες ξεκινᾶνε ἀπό τήν ὑπερηφάνεια. Δεῖτε καί στήν ζωή τῶν Ἁγίων, τῶν ἀσκητῶν κ.λ.π. Πλανῶνται αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό τους. Καί τούς φτιάχνει ὁ διάβολος ἕνα σκηνικό ὅτι τάχατες βλέπουν τόν Χριστό, βλέπουν τήν Παναγία, φωτίστηκαν κ.λ.π. καί τούς πλανᾶ. Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ὁ διάβολος μετασχηματίζεται καί σέ ἄγγελο φωτός» (Β΄Κορ. 11,14). Ἀλλά ἕνας πού εἶναι ταπεινός, τό καταλαβαίνει. Δέν πέφτει στήν παγίδα τοῦ διαβόλου. Ποιός πλανᾶται; Αὐτός πού ἔχει τήν ἰδέα ὅτι ἀξίζει νά δεῖ ἄγγελο, νά δεῖ τόν Χριστό! Ἐνῶ ὁ ταπεινός θά πεῖ: ἐγώ εἶναι δυνατόν νά βλέπω τόν Χριστό τώρα; Ἔχω τέτοια καθαρότητα; Δέν ἔχω. Ὁπότε ταπεινώνεται, κάνει τόν σταυρό του καί ἐξαφανίζεται τό δαιμονικό ὅραμα. Ἐνῶ ὁ ὑπερήφανος θά πεῖ: «Ἔ, βέβαια, φυσικά… Σέ ποιόν θά πάει ὁ Χριστός; Σέ μένα θά ’ρθεῖ» καί πέφτει στήν παγίδα. Τό ὅτι ὁ Ἀβραάμ ἦταν ταπεινός ἀποδεικνύεται ἀπό πολλά. Ἀποδεικνύεται ἀπό τό γεγονός πού ὅταν ἦταν νά διαλέξει σέ ποιό μέρος θά πάει, ἐνῶ ἦταν ὁ μεγαλύτερος στήν ἡλικία, ὁ θεῖος, ἀφήνει τήν ἐκλογή στόν ἀνιψιό, στόν μικρότερο. Τοῦ λέει «ἀνιψιέ, ἄν ἐσύ πᾶς δεξιά, ἐγώ θά πάω ἀριστερά. Ἄν ἐσύ πᾶς ἀριστερά, ἐγώ δεξιά». Κάνει ὑπακοή ὁ μεγαλύτερος στόν μικρότερο. Καί ἀπό πολλά ἄλλα… Λοιπόν, παιδιά, στήν πράξη φαίνεται. Ἄν ἔχουμε σωστή πίστη, θά ἔχουμε καί συνέπεια στήν ζωή μας. Γιατί ἁμαρτάνουμε; Γιατί δέν ἔχουμε συνέπεια στήν ζωή μας; Γιατί δέν ἔχουμε σωστή πίστη. Δέν ἐμπιστευόμαστε τόν Χριστό, βάζουμε τήν λογική μας καί λέμε: ἐντάξει, λέει ὁ Χριστός νά μήν λέμε ψέματα, νά μήν ἁμαρτάνουμε σαρκικά, ἀλλά νά, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔτσι κάνουνε. Μήπως εἶμαι ἄρρωστος; Μήπως εἶμαι τρελός; Μά ὁ Χριστός λέει αὐτό. Μά, ὅλοι κάνουν τό ἀντίθετο. Ἐκεῖ φαίνεται ἄν πιστεύουμε. Ἀκόμα κι ἄν ὅλος ὁ κόσμος κάνει τό ἀντίθετο, ἐσύ πρέπει νά κάνεις αὐτό πού λέει ὁ Χριστός καί ἄς εἶσαι μόνος σου. Ἐκεῖ κρινόμαστε παιδιά, ἄν εἴμαστε πιστοί ἤ ὄχι. Κρατῆστε το αὐτό, γιατί ἔρχονται καιροί πού θά μείνουμε σχεδόν μόνοι μας. Καί ὁ Κύριος τό εἶπε ὅτι «θά γίνετε μισητοί ἀπ’ ὅλους» (Ματθ. 24,9). Τό ἀκοῦτε; θά σᾶς μισήσουν, λέει, ὅλοι. «Διά τό ὄνομά μου», ἐπειδή θά φέρετε τό ὄνομά Μου καί θά λέτε ὅτι εἶστε χριστιανοί. Ἔρχονται τέτοιοι καιροί, πού δέν θά τολμᾶς νά πεῖς ὅτι εἶσαι χριστιανός. Θά σέ μισοῦν ἀμέσως, θά σέ θεωροῦν ἀντικοινωνικό, φανατικό κ.λ.π. Ἄν λές ὅτι μόνο ὁ Θεός σώζει, θά σέ θεωροῦνε ρατσιστή. Θά σέ θεωροῦν ὅτι εἶσαι ἀπόλυτος, ὅτι κάνεις κοινωνικό 83

ἀποκλεισμό στούς ἄλλους. Μή λές ὅτι ὁ Χριστός μόνο σώζει. Καί οἱ ἄλλοι σώζουν καί ὁ Μωάμεθ καί ὁ Βούδας… Θά ἔχουμε τέτοια. Καί ἤδη μπαίνουν στή ζωή μας αὐτά. Γιατί λένε, ἄν πεῖς ὅτι μόνο ὁ Χριστός σώζει, προσβάλλεις τόν μουσουλμάνο πού λέει ὅτι ὁ Μωάμεθ σώζει. Προσβάλλεις τόν βουδιστή. Ὄχι, ἐμεῖς θά ποῦμε τήν ἀλήθεια κι ἄς μᾶς μισήσουν. Γιατί, ἄν τό πεῖς αὐτό, ὅτι μόνο ὁ Χριστός σώζει, φυσικά οἱ μουσουλμάνοι θά σέ μισήσουνε, δέν θά σέ μισήσουνε; Καί οἱ βουδιστές θά σέ μισήσουνε καί ὅλοι οἱ ἄθεοι γενικά. Καί οἱ χριστιανοί ἀκόμα, οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι πραγματικά χριστιανοί, θά σοῦ ποῦνε δέν πᾶς καλά.. πρέπει νά εἴμαστε ἀνοιχτοί, νά τούς ἀγαπᾶμε ὅλους… Δέν εἶναι ἀγάπη, ὅμως, νά λές στόν ἄλλον ψέματα ὅτι καί οἱ ἄλλοι θεοί σώζουν. Δέν ὑπάρχουν ἄλλοι θεοί. Ὄχι, θά σοῦ ποῦνε, ὅλοι στόν ἴδιο Θεό πιστεύουμε, ἁπλῶς ἔχουν ἄλλα ὀνόματα οἱ θεοί. Ὁ Θεός ἔχει ἄλλα ὀνόματα… στούς βουδιστές λέγεται ἔτσι… στούς μουσουλμάνους κ.λ.π. Καί ἕνας πού θά λέει ὅτι δέν εἶναι οἱ ἄλλοι πραγματικοί θεοί, ἀλλά εἶναι δαίμονες, θά γίνει μισητός. Ἐκεῖ θά φανεῖ, παιδιά, ἄν εἴμαστε πιστοί. Καί στά ἔσχατα χρόνια, ἐπειδή θά ἔχει ἐλαττωθεῖ πάρα πολύ ἡ πίστις, θά σώζονται αὐτοί οἱ ὁποῖοι θά ὁμολογοῦν Χριστό ὡς μόνο ἀληθινό Θεό καί φυσικά θά ἔχουν καί τήν ἀνάλογη ζωή. Μόνο αὐτοί θά σώζονται. Μπορεῖ νά μήν κάνουμε μεγάλες ἀσκήσεις, μεγάλες προσευχές, μεγάλες νηστεῖες, ὅπως ἔκαναν οἱ παλιοί Ἅγιοι, ἀλλά θά εἶναι οἱ πιό μεγάλοι Ἅγιοι στά χρόνια τοῦ Ἀντιχρίστου. Καί τώρα, στά χρόνια πού ζοῦμε, συμβαίνουν αὐτά καί ἔρχονται ὅλο καί πιό ἔντονα αὐτά τά φαινόμενα. Ἄς κρατήσουμε τήν ζωντανή ὀρθόδοξη πίστη, τήν πίστη πού συνδέεται μέ τά ἔργα τῆς πίστεως. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης 84

Ἡ συνέπεια στή Χριστιανική ζωή - Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ (2η ομιλία - Κατήχηση σε κορίτσια) Θά θυμάστε τόν Ἀβραάμ, πού εἴχαμε πεῖ ὄτι εἶναι ὁ γενάρχης τῶν Ἑβραίων, τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀπό τόν ὁποῖο λαό προῆλθε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός κατά σάρκα, ἀπό τήν Ἁγία Θεοτόκο πού ἦταν Ἑβραία; Ὁ Ἀβραάμ ξεκίνησε ἀπό τήν Μεσοποταμία καί κατ’ ἐντολή τοῦ Θεοῦ, πού τοῦ εἶπε «φύγε, ἀπ’ τήν πατρίδα σου καί πήγαινε στόν τόπο πού θά σοῦ πῶ ἐγώ»57, μετακινήθηκε καί πῆγε στήν περιοχή τῆς Παλαιστίνης, ἐκεῖ πού εἶναι τό σημερινό Ἰσραήλ. Ἐκεῖ, λοιπόν, ἐμφανίστηκε ὁ Θεός πάλι στόν Ἀβραάμ σέ ὅραμα καί τοῦ εἶπε «Ἀβραάμ, θά σέ προστατέψω καί ἡ ἀνταμοιβή σου θά εἶναι πολύ μεγάλη. Κοίτα τά ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ πού δέν μπορεῖ κανείς νά τά μετρήσει. Ἔτσι ἀναρίθμητοι θά εἶναι καί οἱ ἀπόγονοί σου. Νά ξέρεις ὅτι θά πᾶνε νά κατοικήσουν σέ ξένη χώρα καί θά ζήσουν ὑποδουλωμένοι γιά τετρακόσια χρόνια». Ἐννοεῖ τήν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ οἱ Ἑβραῖοι ἔμειναν τετρακόσια χρόνια ὑποδουλωμένοι. «Ἑγώ, ὅμως, θά τιμωρήσω τόν λαό πού θά τούς ὑποδουλώσει καί θά τούς ἐλευθερώσω». Καί θυμάστε πώς ὁ Φαραώ τιμωρήθηκε.Οἱ Ἑβραῖοι πέρασαν θαυματουργικά τήν Ἐρυθρά θάλασσα, τούς κυνήγησαν οἱ Αἰγύπτιοι, μπῆκαν κι αὐτοί μέσα στήν θάλασσα, ἀλλά μετά ἔκλεισε ἡ θάλασσα καί τούς ἔπνιξε. Ὅταν ὁ Ἀβραάμ ἦταν 99 χρόνων, ὁ Θεός πάλι τοῦ εἶπε «νά ζεῖς σύμφωνα μέ τό θέλημά Μου καί Ἐγώ θά σοῦ δώσω πολλούς ἀπογόνους. Αὐτή εἶναι ἡ διαθήκη πού κάνω μαζί σου». Μέχρι τότε δέν τοῦ εἶχε δώσει παιδί. Δέν εἶχε παιδί μέ τήν Σάρρα τήν γυναίκα του. «Δέν θά ὀνομάζεσαι, ὅπως πρῶτα, Ἄβραμ»58. Τό πρῶτο του ὄνομα δέν ἦταν Ἀβραάμ, ὅπως τό ξέρουμε σήμερα, ἦταν Ἄβραμ. «Ἀλλά ἀπό ἐδῶ καί ἐμπρός θά λέγεσαι Ἀβραάμ». Ὁ Θεός τοῦ ἄλλαξε τό ὄνομα. Ἀβραάμ θά πεῖ πατέρας πλήθους ἐθνῶν, πλήθους λαῶν, πολλῶν δηλαδή. «Ἡ γυναίκα σου ἡ Σάρα δέν θά ὀνομάζεται Σάρα (μέ ἕνα ρ) ἀλλά Σάρρα. Θά τήν εὐλογήσω νά σοῦ γεννήσει γιό καί ἀπό αὐτή θά προέλθουν λαοί καί βασιλιάδες λαῶν». Ὁ Ἀβραάμ τότε ἀναρωτήθηκε, πῶς εἶναι δυνατόν ἐκεῖνος 99 χρόνων καί ἡ Σάρρα 90 νά ἀποκτήσουν παιδί; Καί ὁ Θεός τοῦ εἶπε ὄτι ἡ Σάρρα θά τοῦ γεννοῦσε γιό καί θά τόν ὀνόμαζε Ἰσαάκ. Ὁ Ἀβραάμ τό πίστεψε. Ἦταν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ καί γι’ αὐτό τόν ὀνομάζουμε καί Πατέρα τῆς πίστεως. Γι’ αὐτό προσπαθοῦμε καί νά τόν μιμηθοῦμε. Καί φαίνεται ὄτι ἦταν ἄνθρωπος τῆς πίστεως, ὄχι γιατί ἁπλῶς πίστευε ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἀλλά διότι ἔκανε αὐτά πού τοῦ ἔλεγε ὁ Θεός. Δέν ὀλιγοπιστοῦσε στίς ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ καί ὅπως θά δοῦμε, ὅταν τοῦ ζήτησε ὁ Θεός νά κάνει κάτι, ὁ Ἀβραάμ ὑπάκουσε. Ἕνα μεσημέρι, πού καθόταν ὁ Ἀβραάμ στό ἄνοιγμα τῆς σκηνῆς του, τοῦ παρουσιάστηκε ὁ Κύριος. Ὁ Ἀβραάμ σήκωσε τά μάτια καί εἶδε τρεῖς ἄνδρες νά 57 58 85

στέκονται ἀπέναντί του. Τότε πῆγε νά τούς προϋπαντήσει. Τρεῖς ἄγγελοι οἱ ὁποῖοι φαινόντουσαν σάν ἄνδρες. Ὁ Κύριος στό κέντρο καί δύο ἄγγελοι δεξιά καί ἀριστερά. Ὁ Κύριος, δηλαδή ὁ Χριστός, πού στήν Παλαιά Διαθήκη δέν ἔχει ἀκόμα σῶμα, ἀλλά εἶναι πάλι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Καί λέει ὁ Ἀβραάμ «Κύριε, δεῖξε μου τήν εὔνοιά Σου καί μή μέ προσπεράσεις»59. Κάτσε δηλαδή νά σέ φιλοξενήσω, μήν πᾶς πιό πέρα. Θά φέρω νερό νά σᾶς πλύνω τά πόδια καί, ἀφοῦ δροσιστεῖτε κάτω ἀπό τό δέντρο καί φᾶτε ψωμί, τότε φεύγετε. Ἀγαποῦσε πολύ ὁ Ἀβραάμ τόν Θεό καί ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό, ἀγαποῦσε πολύ καί τούς ἀνθρώπους. Ἔτσι εἶναι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ. Ὅποιος ἀγαπάει τόν Θεό, ἀγαπάει καί ὅλους αὐτούς πού ἔχει κάνει ὁ Θεός, πού ἔχει πλάσει καί μάλιστα ὄχι μόνο τούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί τά ζῶα καί ὅλη τήν κτίση. Ζήτησε μάλιστα ὁ Ἀβραάμ νά σφάξουν τό καλύτερο μοσχάρι του καί ἀπό τήν Σάρρα ζήτησε νά ἑτοιμάσει πίτες καί νά φέρει βούτυρο καί γάλα, γιά νά φιλέψουν τούς ξένους. Τούς ἔφερε τό γεῦμα καί κάθισε μαζί τους κάτω ἀπό τό δένδρο. Τότε ὁ Κύριος εἶπε στόν Ἀβραάμ «Ποῦ εἶναι ἡ γυναίκα σου;» καί ἐκεῖνος ἔδειξε τήν σκηνή. Ἦταν μέσα στήν σκηνή. Καί ὁ Κύριος τοῦ λέει: «Θά ἀποκτήσετε γιό». Τό ἄκουσε ἡ Σάρρα καί γέλασε. Πῶς ἦταν δυνατόν νά ἀποκτήσουν παιδί δύο γέροντες, ὁ ἕνας ἦταν 99 καί ἡ μέλλουσα μητέρα 90; Καί ὁ Κύριος εἶπε στόν Ἀβραάμ «Γιατί γέλασε ἡ Σάρρα; Γιά τόν Κύριο δέν εἶναι τίποτα ἀδύνατο!»60. Μετά ὁ Ἀβραάμ κατευόδωσε τούς δύο ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι φεύγανε γιά τά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Ὁ Κύριος μένει καί συζητάει μέ τόν Ἀβραάμ καί τοῦ ἀποκαλύπτει ὅτι πάει στά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Τόν ρωτάει ὁ Ἀβραάμ «Κύριε, θά καταστρέψεις τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί μαζί μέ τούς ἄδικους θά καταστρέψεις καί τούς δίκαιους, τούς καλούς; Ἄν ὑπάρχουν ἐκεῖ πενήντα καλοί ἄνθρωποι θά καταστρέψεις τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί τίς ἄλλες πόλεις;». Καί τοῦ ἀπαντάει ὁ Κύριος «Ἄν βρῶ στά Σόδομα πενήντα δίκαιους, θά συγχωρήσω γιά χάρη τους ὅλη τήν πόλη». Καί δέν ἦταν μόνο μία ἀλλά ἦταν πέντε πόλεις. Ἀλλά, δυστυχῶς, οἱ ἄνθρωποι σ’ αὐτές τίς πόλεις, ἐπειδή δέν πρόσεχαν καί εἶχαν καί πολύ ὑλικό πλοῦτο, εἶχαν πέσει σέ πολύ μεγάλες ἁμαρτίες, πολύ βαριές ἁμαρτίες. Τότε ὁ Ἀβραάμ παίρνει θάρρος καί κάνει ἕνα παζάρι μέ τόν Θεό καί τοῦ λέει «Κύριε, ἄν εἶναι σαράντα πέντε;». Λέει «Καί σαράντα πέντε νά εἶναι οἱ καλοί ἄνθρωποι, δέν θά καταστρέψω αὐτές τίς πόλεις». «Ἄν εἶναι σαράντα;». «Πάλι, δέν θά τίς καταστρέψω». «Ἄν εἶναι τριάντα;». Πάλι… Λέει «Κύριε, νά τολμήσω ἀκόμα μία φορά, ἄν εἶναι εἴκοσι οἱ καλοί, θά τά καταστρέψεις αὐτά τά μέρη;». Λέει «Ὄχι, οὔτε ἄν βρῶ ἔστω εἴκοσι». «Μιά τελευταία φορά Κύριε», λέει, «ἄν βρεῖς μόνο δέκα;». «Καί δέκα», λέει, «νά βρῶ δέν θά τά καταστρέψω»61. Δέν τόλμησε νά πάει πιό κάτω ὁ Ἀβραάμ. Δέν ὑπῆρχαν οὔτε δέκα καλοί ἄνθρωποι σ’ αὐτές τίς πέντε πόλεις! Ἦταν μόνο ὁ Λώτ, ὁ ἀνεψιός τοῦ Ἀβραάμ, μέ τήν οἰκογένειά του. 59 60 61 86

Πηγαίνουν οἱ ἄγγελοι, πού εἴπαμε ἦταν μαζί μέ τόν Κύριο, στά Σόδομα καί ὁ Λώτ πού ἦταν στήν πύλη ἐκεῖ τῆς πόλης, τούς ὑποδέχεται, φιλόξενος κι αὐτός ὅπως ὁ θεῖος του καί τούς παίρνει στό σπίτι του. Τούς φιλοξενεῖ καί τό βράδυ ὅλοι αὐτοί οἱ Σοδομίτες, νέοι καί γέροι, μαζεύτηκαν ἔξω ἀπό τό σπίτι καί ζητοῦσαν μέ ἄγριο τρόπο τούς δυό αὐτούς ξένους, γιά νά τούς κάνουν κακό. Ὁ Λώτ ἀρνήθηκε καί αὐτοί καί αὐτοί ἀγρίεψαν ἀκόμα περισσότερο. Ὁπότε, γιά νά σωθεῖ ὁ Λώτ, οἱ δύο ἄγγελοι ἀνοίγουν τήν πόρτα καί βάζουν μέσα στό σπίτι τόν Λώτ καί ὅλους αὐτούς τούς κάνουν τυφλούς. Δέν μποροῦσαν νά περπατήσουν. Τούς τύφλωσε ὁ Θεός. Βλέπετε, ὁ Θεός εἶναι Παντοδύναμος, τά πάντα μπορεῖ νά κάνει καί, ὅταν θέλει νά προστατεύσει ἕναν ἄνθρωπο, τόν προστατεύει. Γι’ αὐτό δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτε. Τοῦ λένε, λοιπόν, τοῦ Λώτ «νά φύγεις μαζί μέ τήν οἰκογένειά σου στό βουνό, ὁ Κύριος θά καταστρέψει τήν πόλη γιατί ἡ διαφθορά εἶναι πολύ μεγάλη καί οἱ ἄνθρωποι τά ἔβαλαν μέ τόν Θεό. Φύγετε καί μή γυρίσετε πίσω τό κεφάλι σας γιά νά κοιτάξετε». Στή συνέχεια ὁ Θεός, ἀφοῦ ἔφυγαν, ἔριξε θειάφι καί φωτιά καί κατέστρεψε αὐτές τίς πέντε πόλεις. Ἡ γυναίκα τοῦ Λώτ, ὅμως, δέν ἔκανε ὑπακοή στόν Θεό, γύρισε πίσω -ἀπό περιέργεια φαίνεται- καί ἔγινε στήλη ἅλατος. Ὁ Λώτ, πού ἦταν δίπλα στήν γυναίκα του, δέν γύρισε νά δεῖ τί ἔγινε ἡ γυναίκα του. Ἄν γύριζε νά δεῖ, θά γινόταν κι αὐτός στήλη ἅλατος, θά παρήκοε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι σώθηκε ὁ Λώτ. Ὁ Ἁβραάμ συνέχισε τήν ζωή του καί μία μέρα ὁ Θεός θέλησε νά δοκιμάσει τήν πίστη τοῦ Ἀβραάμ, νά δεῖ ἄν πράγματι δηλαδή ὁ Ἀβραάμ ὑπακούει σ’ αὐτά πού τοῦ λέει ὁ Θεός. Τοῦ λέει λοιπόν: «Ἀβραάμ, πάρε τόν ἀγαπημένο σου γιό καί πήγαινε νά τόν θυσιάσεις στό βουνό, πού θά σοῦ πῶ»62. Ὁ Ἀβραάμ δέν ὀλιγοπίστησε, δέν ἔβαλε λογισμούς νά πεῖ, τί λέει τώρα ὁ Θεός; Ἀφοῦ μοῦ ἔχει πεῖ ὅτι ἐγώ θά γίνω πατέρας πολλῶν λαῶν. Ἕνα παιδί μοῦ ἔδωσε ὡς τώρα καί τώρα μοῦ λέει νά τό θυσιάσω κι αὐτό στόν Θεό; Πῶς θά γίνει μετά νά γίνω Πατέρας πολλῶν ἐθνῶν;… Δέν ἔβαλε τέτοιους λογισμούς. Ἀλλά τί ἔκανε; Τήν ἄλλη μέρα ἔκοψε ξύλα καί ξεκίνησε μέ τόν Ἰσαάκ, τό παιδί του, καί τούς δύο ὑπηρέτες πού εἶχε, γιά τό βουνό. Ὅταν εἶδε τό μέρος, πού τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Κύριος, εἶπε στούς ὑπηρέτες «Καθίστε ἐδῶ μέ τό γαϊδουράκι καί ἐγώ μέ τόν Ἰσαάκ θά πᾶμε νά προσκυνήσουμε τόν Θεό καί θά ἐπιστρέψουμε. Φορτώθηκε τά ξύλα ὁ Ἰσαάκ, πῆρε ὁ Ἀβραάμ τό μαχαίρι του καί ἔφυγαν. Λέει ὁ Ἰσαάκ στόν Ἀβραάμ «Πατέρα τά ξύλα γιά τήν θυσία τά ἔχουμε, ποῦ εἶναι, ὅμως, τό πρόβατο;». Τότε οἱ ἄνθρωποι ἔκαναν τέτοιες θυσίες στόν Θεό. Σφάζανε ἕνα ζῶο καί μετά τό βάζανε στήν φωτιά καί τό καίγανε ὡς προσφορά στόν Θεό. Καί ὁ Ἀβραάμ ἀπαντάει στόν Ἰσαάκ «Ὁ Θεός παιδί μου, θά φροντίσει γιά τό πρόβατο, θά μᾶς δώσει Ἐκεῖνος»! Ἔφτασαν στόν τόπο. Ὁ Ἀβραάμ ἔβαλε τά ξύλα καί πάνω ἔδεσε τόν Ἰσαάκ. Ἅπλωσε τό χέρι καί πῆρε τό μαχαίρι γιά νά σφάξει τό παιδί του, ὅπως τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Θεός. Τότε ἀκούστηκε φωνή ἀπό τόν οὐρανό, ἄγγελος Κυρίου, «Ἀβραάμ μήν ἁπλώσεις τό χέρι σου στό παιδί σου. Τώρα γνώρισα ὅτι ἐσύ φοβᾶσαι τόν Θεό», δηλαδή σέβεσαι τόν Θεό. Πιστεύεις στόν Θεό καί δέν Τοῦ ἀρνήθηκες οὔτε τόν ἀγαπημένο σου υἱό. Σήκωσε τότε τό βλέμμα του ὁ Ἀβραάμ καί 62 87

εἶδε ἕνα κριάρι πού τά κέρατά του εἶχαν πιαστεῖ σ’ ἕναν θάμνο. Ἔπιασε τό κριάρι καί θυσίασε αὐτό ἀντί γιά τόν γιό του τόν Ἰσαάκ. Ἔπειτα γύρισαν στούς δούλους καί ἐπέστρεψαν στό σπίτι. Ἔτσι ἀποδείχτηκε ὅτι ὁ Ἀβραάμ σέβεται τόν Θεό, ὁ Ἀβραάμ πιστεύει στόν Θεό καί δέν δίστασε νά θυσιάσει ἀκόμα καί τόν μονάκριβο γιό του. Καί ξέρετε ὁ Ἰσαάκ εἶναι προτύπωση τοῦ Χριστοῦ μας. Ὅπως ὁ Ἰσαάκ παραλίγο θά θυσιαζόταν, θυσιάστηκε οὐσιαστικά, ἔτσι καί ὁ Χριστός μας θυσιάστηκε γιά τήν σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου. Τώρα ἀπό ὅλα αὐτά πού εἴπαμε, τί δίδαγμα μποροῦμε νά βγάλουμε; Εἴπαμε ὅτι ὁ Ἀβραάμ ἦταν πραγματικά πιστός, ἦταν πραγματικά ὑπάκουος. Ἐμεῖς τί πρέπει νά κάνουμε; - Νά εἴμαστε πιστοί.. Νά εἴμαστε κι ἐμεῖς πιστοί σάν τόν Ἀβραάμ. Δέν μοῦ λέτε, τί σημαίνει νά εἴμαστε πιστοί; Ἔτσι ἁπλῶς νά λέμε ὅτι ὑπάρχει Θεός; Πῶς φαίνεται, ὅτι εἴμαστε πιστοί; Ἔτσι ἁπλῶς νά πιστεύουμε ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός; Τί λέτε; - Νά κάνουμε τίς ἐντολές. Νά κάνουμε τίς ἐντολές Του, νά τηροῦμε τίς ἐντολές Του, νά ζοῦμε σύμφωνα μέ αὐτά πού λέει, ὅπως ἔκανε ὁ Ἀβραάμ. Ὅ,τι τοῦ εἶπε ὁ Θεός, τό ἔκανε. Ἐνῶ ἦταν γέρος, τοῦ εἶπε σήκω, ἄφησε τό σπίτι σου καί πήγαινε ἐκεῖ πού θά σοῦ πῶ καί δέν τοῦ εἶπε στήν ἀρχή ποῦ νά πάει… στό ἄγνωστο! Ποιός τό κάνει σήμερα; Ὁ Ἀβραάμ, ὅμως, σκέφτηκε ὅτι τό εἶπε ὀ Θεός. Καί ἀφοῦ τό εἶπε ὁ Θεός, θά φροντίσει ὁ Θεός καί τά ὑπόλοιπα καί ἄς εἶμαι γέρος, θά μέ φροντίσει. Καί τόν φρόντισε ὁ Θεός. Μετά τοῦ λέει, θά σοῦ δώσω παιδί. Τό πίστεψε ὁ Ἀβραάμ. Μά ἔγινε 99 χρονῶν καί δέν εἶχε παιδί. Καί τοῦ λέει ὁ Θεός, τώρα θά κάνεις παιδί. Τό πίστεψε. Μετά τοῦ λέει, αὐτό τό παιδί πού σοῦ ἔδωσα νά τό θυσιάσεις. Θά τό ἔκανε κι αὐτό ὁ Ἀβραάμ! Καί τελευταία στιγμή ὁ ἄγγελος Κυρίου τόν σταμάτησε. Ἔτσι φαίνεται ὅτι εἴμαστε πιστοί, παιδιά, ἔ; Νά κάνουμε πράγματα πού εἶναι πέρα ἀπό τή λογική, πάνω ἀπό τή λογική, πού δέν εἶναι, θά λέγαμε, σύμφωνα μέ τήν ἀνθρώπινη λογική. Ὄχι ὅτι εἶναι παράλογα καί τρελά, ἀλλά εἶναι πάνω ἀπό τή λογική, φτάνουν στήν περιοχή τοῦ Θεοῦ, τοῦ ὑπερφυσικοῦ, τοῦ θαύματος. Αὐτό λοιπόν νά κρατήσουμε, νά εἴμαστε πιστοί καί ὑπάκουοι στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἐλᾶτε οἱ μικροί νά πάρετε εἰκονίτσα καί νά ποῦμε καί δυό λόγια μέ τούς μεγάλους. Εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ, πού ἔχει ἐπικρατήσει μ’ αὐτόν τόν τρόπο νά εἰκονογραφοῦμε τήν Ἁγία Τριάδα. Σήμερα, παιδιά, τί λέτε, πιστεύουμε στόν Θεό; Τό ἔχετε ἀναρωτηθεῖ; Εἴμαστε ἄραγε πιστοί; Ἄς τό ποῦμε λίγο πιό βαθιά. Τί σημαίνει πιστός; Τί σημαίνει πιστεύω στόν Θεό; - Ἐμπιστεύομαι. Ἔτσι. Πιστεύω θά πεῖ ἐμπιστεύομαι, δηλαδή Τόν παίρνω ὡς ὁδηγό. Καί δέν λέω: Τί λέει ἡ ἐπιστήμη; Τί λέει ἡ κοινωνία; Τί λέει ἡ τηλεόραση; Τί λένε οἱ φίλες μου; Τί λέει ἡ μάνα μου; Τί κάνουν οἱ πολλοί;.. Δέν παίρνω αὐτό ὡς ὁδηγό στήν ζωή μου, 88

ἀλλά τί; Τί λέει ὁ Θεός. Τί λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Πρίν κάνω κάτι, πρίν πῶ κάτι, σκέφτομαι αὐτό; Τότε εἶμαι πραγματικά πιστός. Μά θά πεῖτε: Ἄν ὅλοι σήμερα κάνουν τά ἀντίθετα; Ἤ αὔριο; Καί μένα μέ θεωροῦν τρελή; Τί θά κάνουμε τότε; Θά πῶ «Χριστέ μου συγχώρεσέ με νά κάνω κι ἐγώ ὅ,τι κάνουν οἱ πολλοί, γιατί ἀλλιῶς θά μείνω μόνη μου»; Ἤ θά πῶ «Ἄς κάνουν ὅπως νομίζουν, ἐγώ θά κάνω αὐτό πού λέει ὁ Χριστός»; - Θά κάνουμε αὐτό πού λέει ὁ Χριστός. Ἔτσι! Κι ἄς εἴμαστε καί μόνοι μας παιδιά. Νά ἔχουμε συνέπεια στήν πίστη. Βλέπετε ὁ Ἀβραάμ εἶχε συνέπεια, πίστευε πραγματικά. Σκεφτεῖτε τώρα ἕνας γέρος ἄνθρωπος νά σηκώνεται νά ἀφήνει τό σπίτι του καί νά μήν ξέρει καί ποῦ θά πάει. Οἱ ἄλλοι πού θά τό ἔμαθαν, θά τοῦ λέγανε: Τρελός εἶσαι; Ἔτσι δέν θά τοῦ λέγανε; Τρελάθηκες; Κουβαλᾶς τή γυναίκα σου, τά πράγματά σου, τήν περιουσία σου ὅλη στό ἄγνωστο; Ποιός Θεός σοῦ ἐμφανίστηκε; Τί εἶναι αὐτά πού λές; Μήπως εἶδες καμιά φαντασία, κανένα ὄνειρο; Τέτοια θά τοῦ λέγανε τοῦ Ἀβραάμ. Ἐκεῖνος τίποτα, ἀνένδοτος. Μοῦ μίλησε ὁ Θεός. Ἐγώ θά κάνω αὐτό πού λέει ὁ Θεός. Ἔτσι λένε καί σήμερα. Τί, τρελός εἶσαι; Ἀκόμα πᾶς στό κατηχητικό; Ἀκόμα πᾶς στήν Ἐκκλησία… μέ τούς παπάδες;.. Χάζεψες; Ζῆσε τή ζωή σου, ὅπως κάνουν ὅλοι. Αὐτά δέν λένε συνέχεια; Θά πεῖς: Ὄχι, ἐγώ θά κάνω αὐτά πού λέει ὁ Θεός, θά πάω ἐκεῖ πού λέει ὁ Θεός καί ἄς μή πάει κανένας ἄλλος, ἐγώ θά πάω, θά κάνω τήν ὑπακοή μου στόν Θεό. Ἑπομένως πιστεύω στόν Θεό, παιδιά, σημαίνει αὐτό. Λέει κάπου ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος «πίστις, ἄνευ ἔργων, νεκρά ἐστι»63. Μιά πίστη πού δέν ἔχει ἔργα εἶναι νεκρή. Ποιά εἶναι ἡ πίστη πού δέν ἔχει ἔργα; Εἶναι ἡ πίστη ἡ θεωρητική, ὅτι ἁπλῶς ὑπάρχει Θεός. Ξέρετε κανέναν πού ἔχει τέτοια νεκρή πίστη; Πού πιστεύει ἁπλῶς ὅτι ὑπάρχει Θεός; - Ὁ περισσότερος κόσμος. Ὁ πιό πολύς κόσμος ἔτσι εἶναι. Νά σᾶς πῶ καί ἕναν πού τήν ἔχει σίγουρα αὐτή τήν νεκρή πίστη; Ὁ διάβολος. Ὁ διάβολος πιστεύει στόν Θεό(!) ἀλλά δέν κάνει τά ἔργα τῆς πίστεως. Δέν ζεῖ σύμφωνα μ’ αὐτά πού λέει ὁ Θεός. Πιστεύει ὅτι ὑπάρχει Θεός, πιστεύει στήν Ἁγία Τριάδα, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος… γιατί τά ξέρει, τά ἔχει δεῖ, ἀλλά δέν κάνει τίποτα ἀπό αὐτά πού λέει ὀ Θεός. Οὔτε ταπεινός εἶναι οὔτε βγάζει τήν κακία ἀπό μέσα του οὔτε μετανοεῖ οὔτε ζητάει συγγνώμη ἀπό τόν Θεό. Αὐτή ἡ πίστη, παιδιά, πού ἔχουν οἱ πιό πολλοί ἄνθρωποι σήμερα, εἶναι νεκρή πίστη. Οἱ πιό πολλοί, ἅμα τούς ρωτήσεις, θά ποῦνε, ναί, ὑπάρχει ὁ Θεός. Τίποτα ἄλλο ὅμως. Ἐγώ κάνω τήν ζωή μου, ὁ Θεός εἶναι κάπου μακριά πάνω στόν οὐρανό καί τίποτα περισσότερο. Ὄχι, αὐτή ἡ πίστη εἶναι νεκρή. Μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος μέ τέτοια πίστη νά σωθεῖ, νά πάει στόν Παράδεισο; Δέν γίνεται, γιατί ἡ ζωή του δέν μοιάζει μέ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ. Σώζεται αὐτός, πού μοιάζει στόν Χριστό, πού ἑνώνεται μέ τόν Χριστό. Ἄν ἐσύ κάνεις τά ἀντίθετα ἀπό αὐτά πού λέει ὁ Χριστός, δέν μπορεῖς νά μοιάσεις μέ τόν Χριστό, δέν μπορεῖς νά ἑνωθεῖς μέ τόν Χριστό. Ὁ Χριστός δέν ἑνώνεται μαζί σου. Δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ ἕναν ἄνθρωπο ἀκάθαρτο, μέ ἕναν νοῦ βρώμικο. 63 89

Ἄς κρατήσουμε, λοιπόν, αὐτό σήμερα παιδιά: Συνέπεια στήν πίστη, συνέπεια στά πιστεύω μας, συνέπεια στήν χριστιανική ζωή. Ξέρετε ὅτι ὑπάρχουν ἅγιες κόρες, γυναῖκες κ.λ.π. πού ἔδωσαν καί τή ζωή τους ἀκόμα γιά νά φυλαχτοῦν ἁγνές καί καθαρές καί νά μήν ἀτιμαστοῦν, γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ; Δέν δίστασαν! Σοῦ λέει καλύτερα νά χάσω τή ζωή μου παρά νά χάσω τήν τιμή μου καί τήν παρθενία μου καί τήν Χάρη πού ἔχω ἀπό τόν Χριστό. Νά προτιμᾶμε καλύτερα νά πεθάνουμε παρά νά προδώσουμε τόν Χριστό καί νά παραβοῦμε ἔστω καί μία ἐντολή Του. Νά πεῖς καλύτερα νά πεθάνω παρά νά μήν τηρήσω αὐτά πού λέει ὁ Χριστός καί νά φανῶ ἄπιστος στήν πράξη. Στήν θεωρία ἐμφανιζόμαστε ὡς πιστοί, ἀλλά στήν πράξη εἴμαστε ἄπιστοι πολλές φορές. Καί ἐνῶ λέει ὁ Χριστός, μή λέτε ψέματα, ἐμεῖς λέμε, ἔ, τώρα, γίνεται νά μήν ποῦμε ψέματα; Πῶς δέν γίνεται; Ἀφοῦ ὁ Χριστός τό λέει. Ἀλλά βάζουμε τήν ἀνθρώπινη λογική, ὅπως ἔλεγε ἡ Σάρρα καί γέλασε… Γίνεται τώρα ἐγώ 90 χρονῶν νά κάνω παιδί; Πῶς δέν γίνεται; Ἅμα θέλει ὁ Θεός, μπορεῖς νά κάνεις. Ἐρ. : Τότε δέν ὑπῆρχε περίπτωση νά τούς ξεγελάσει ὁ πονηρός;… Ἀπ. : Ὑπῆρχε. Ἀλλά ὁ Ἀβραάμ, ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό, ἦταν πολύ ταπεινός. Ὁ διάβολος ξέρετε ποιούς ξεγελάει; Τούς ὑπερήφανους, αὐτούς πού ἔχουν μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό τους. Τούς φτιάχνει ἕνα σκηνικό ὅτι τάχατες βλέπουν τόν Θεό, βλέπουν τούς ἁγίους, βλέπουν τήν Παναγία, ἀλλά αὐτά ὅλα εἶναι φαντάσματα- φαντασίες, δηλαδή δέν εἶναι πραγματικά. Λέει στήν Ἁγία Γραφή ὅτι «μετασχηματίζεται ὁ διάβολος καί εἰς ἄγγελο φωτός»64. Ἐνῶ δέν εἶναι ἄγγελος, εἶναι διάβολος. Ἕνας πού εἶναι ταπεινός τό καταλαβαίνει. Ἕνας πού εἶναι ὑπερήφανος, λέει «φυσικά… ποῦ θά ἐμφανιστεῖ ὁ ἄγγελος;… σέ μένα… τόσο καλός πού εἶμαι!». Καί ἔτσι πέφτει στήν παγίδα τοῦ διαβόλου. Ὁ Ἀβραάμ δέν μποροῦσε νά πέσει, γιατί ἦταν ταπεινός. Ἄν ὑπερηφανευόταν, θά ἔπεφτε κι αὐτός καί θά ξεγελιόταν ἀπό τόν διάβολο. Ἑπομένως κι ἐμεῖς νά προσέχουμε νά εἴμαστε ταπεινοί, παιδιά, γιά νά μή μᾶς ξεγελάει ὁ διάβολος. Ἕνας ταπεινός μέ τό πού θά δεῖ κάτι, θά κάνει ἀμέσως τόν σταυρό του. Ἄν εἶναι διάβολος αὐτό καί δέν εἶναι ὁ Χριστός, θά ἐξαφανιστεῖ ἀμέσως. Δέν μπορεῖ νά ἀντέξει τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Κι ἐσεῖς πάντα, ὅταν ἔχετε μία ἀμφιβολία, νά κάνετε τόν σταυρό σας. Ὁτιδήποτε κι ἄν δεῖτε κι ἄν ἀκούσετε, ἄν εἶναι ἀπό τόν πονηρό, θά ἐξαφανιστεῖ. Δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτα. Ὁ διάβολος δέν ἔχει καμία δύναμη νά μᾶς πειράξει. Καί μπροστά στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ διαλύεται. Πότε παίρνει δύναμη ὁ διάβολος; Ὅταν κάνουμε ἁμαρτίες καί δέν μετανοοῦμε. Τότε παίρνει ἐξουσία πάνω μας, ὅταν ἔχουμε ἀνεξομολόγητες ἁμαρτίες. Τότε μπορεῖ νά μᾶς πειράξει, ἀλλά πάλι ὁ Θεός τοῦ βάζει κάποια ὅρια. Μέχρι ἐκεῖ πού κρίνει ὁ Θεός, τόν ἀφήνει νά μᾶς πειράξει. Πάλι γιά νά κερδίσουμε. Ἀκόμα καί ἀπό τόν πειρασμό νά πάρουμε τό μήνυμα καί νά μετανοήσουμε. 64 90

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.gr/ 1 Γεν. 12, 1. 2 Γεν. 17, 5. 3 Γεν. 18, 3. 4 Γεν. 18, 13-14. 5 Γεν. 18, 27-32. 6 Γεν. 22, 2. 7 Ἰακ. 2, 17. 8 Β’Κορ. 11, 14. 91

Ἡ Ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ (Ομιλία σε νέους) Θά ἀνοίξουμε τήν πρός Κορινθίους Α΄ ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στό 13ο Κεφάλαιο: «ἀδελφοί, ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τό κακόν, οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δέ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει». Ἡ ἀγάπη λέει μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, δηλαδή εἶναι πάντοτε χρηστή, εἶναι πάντοτε καλοσυνάτη. Πάντοτε ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη εἶναι χρηστός, καλός, εἶναι ἀγαθός καί εἶναι καί χρήσιμος, πραγματικά χρήσιμος στούς ἄλλους ἀνθρώπους. Ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ. Δέν ζηλεύει ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται. Δέν κομπάζει, δέν ὑπερηφανεύεται, δέν καυχιέται. Οὐ φυσιοῦται. Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη δέν ἔχει φουσκωμένα τά μυαλά του. Φυσίωσις εἶναι αὐτό πού λέμε ἔχει πάρει ἀέρα τό κεφάλι του, ἔχει ὑπερηφάνεια, ἔχει μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀληθινή ἀγάπη δέν ἔχει ὑπερηφάνεια. Οὐκ ἀσχημονεῖ. Ἡ ἀγάπη δέν ἀσχημονεῖ, δέν κάνει ἄσχημα πράγματα. Οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Ἡ ἀληθινή ἀγάπη δέν ζητεῖ τά δικά της. Δέν ζητάει ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπάει τό δικό του συμφέρον ἀλλά τό συμφέρον τοῦ ἄλλου. Ἡ ἀγάπη οὐ παροξύνεται. Δέν παροργίζεται ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη, δέν φτάνει σέ παροξυσμό, δέν χάνει τόν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ του. Οὐ λογίζεται τό κακόν. Ἡ ἀγάπη δέν βάζει κακό λογισμό γιά τόν ἄλλον. Οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ. Δέν χαίρεται μέ τήν ἀδικία, ἀλλά συγχαίρει, πραγματικά χαίρεται μέ τή χαρά τοῦ ἄλλου καί λυπᾶται μέ τή λύπη τοῦ ἄλλου. Πάντα στέγει. Στεγάζει τά πάντα. Πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει, αὐτός πού ἔχει ἀληθινή ἀγάπη.«Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει». Ποτέ δέν ξεπέφτει ἡ ἀληθινή ἀγάπη. Μιά ἀγάπη πού στήν πορεία χάνεται, δέν εἶναι ἀληθινή ἀγάπη. Βλέπουμε ὅλες αὐτές οἱ ἀγάπες πού κυκλοφοροῦν σήμερα στόν κόσμο, δέν εἶναι ἀληθινές ἀγάπες, γιατί ἀκριβῶς ἐκπίπτουν, ξεπέφτουν. Βλέπεις ἕνας ἄνθρωπος πού λέει ὅτι λατρεύει -κακῶς τό λέει κι αὐτό τό ρῆμα λατρεύει – ἀγαπάει ὑπερβολικά τήν γυναίκα του, τήν ἄλλη ὥρα μπορεῖ νά τή χωρίσει ἤ μπορεῖ καί νά τή σκοτώσει ἀκόμα. Γιατί αὐτό; Γιατί ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή, παιδιά, εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἶναι στοιχεῖο τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Λέει κάπου ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ὁ καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία» (Γαλ. 5,22) καί ὅλα τά ὑπόλοιπα καλά, τά ὁποῖα ἀπαριθμεῖ ἐκεῖ ὁ Ἀπόστολος, εἶναι στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδή εἶναι προϊόντα, πηγάζουν ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἕνας δηλαδή πού θέλει νά ἔχει ἀληθινή ἀγάπη, θά πρέπει νά ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα του. Ἀλλά θυμάστε χθές πού εἴπαμε: – Πῶς μποροῦμε νά ἔχουμε μέσα μας τόν Θεό; Πότε ἔρχεται ὁ Θεός καί μένει μέσα μας; Ὅταν Τόν ἀγαπήσουμε. Γιατί λέει «ἐκεῖνος εἶναι πού Μέ ἀγαπάει, πού τηρεῖ τίς ἐντολές Μου» καί τότε λέει ὁ Κύριος «ὁ Πατήρ Μου θά τόν ἀγαπήσει καί Ἐγώ θά τόν ἀγαπήσω καί θά ἔρθουμε καί θά μείνουμε μέσα του» (Ἰω. 14,23). Καί τό Ἅγιο 92

Πνεῦμα φυσικά. Ὅπου εἶναι ὁ Πατέρας καί ὁ Υἱός εἶναι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ὅταν ἔχουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα, τότε ἔχουμε καί τήν ἀληθινή ἀγάπη. Λέγαμε πώς ὑπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις. – Γιά νά ἔρθει ὁ Θεός μέσα μας τί χρειάζεται, θυμάστε; Πότε ὁ Θεός δέν μπορεῖ νά ἔρθει καί νά ἑνωθεῖ μαζί μας; Ὅταν δέν ὑπάρχει μέσα μας καθαρότητα, ὅταν ὑπάρχει βρωμιά. Λέει ἕνας ἅγιος, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, αὐτό εἶναι ἀδύνατο γιά τόν Θεό. Ποιό; Νά ἑνωθεῖ μέ ἕναν νοῦ βρώμικο, μέ ἕναν νοῦ ἀκάθαρτο. Καί ὅταν λέει νοῦ, νά τό ποῦμε ἁπλά, γιά νά τό καταλάβουμε, ἐννοεῖ τήν ψυχή. Ὁ νοῦς εἶναι ἡ σπουδαιότερη δύναμη τῆς ψυχῆς πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά μποροῦμε νά ποῦμε καί ὅλη ἡ ψυχή. Γιά νά ἑνωθεῖ ὁ νοῦς μέ τόν Θεό, γιά νά ἔρθει ὁ Θεός νά μπεῖ μέσα στήν ψυχή μας, χρειάζεται καθαρότητα καί γιά νά γίνει καθαρός ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται νά κάνει ἐκεῖνα τά τρία βήματα, τά τρία α΄. Ποιός τά θυμᾶται τά τρία α΄; – «Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34). Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος θά πρέπει νά ἀρνηθεῖ τό θέλημά του. Γιατί αὐτό πού κατεξοχήν βρωμίζει τόν ἄνθρωπο εἶναι τό ὅτι κάνει τά δικά του θελήματα, ὅτι ἔχει δικό του θέλημα, ὅτι πιστεύει στόν λογισμό του, ἄρα εἶναι ὑπερήφανος. Ἡ πιό μεγάλη ἀκαθαρσία στόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Εἶναι, αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος, ἡ φυσίωση. Φυσίωση… ἔχει φουσκώσει τό μυαλό τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά πολλά μπράβο – μπράβο πού ἀκούει ἀπό γονεῖς πολλές φορές, ἀπό συγγενεῖς, ἀπό τό σχολεῖο καί ἀπό τόν ἑαυτό του! Ἔρχεται ὁ κακός ἑαυτός μας καί μᾶς λέει «μπράβο.. τί καλή πού εἶσαι..». Αὐτοθαυμάζεται, αὐτοϋψώνεται καί γίνεται πολύ βρώμικος ὁ ἄνθρωπος. Αὐτός ὁ βρώμικος, ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος, μετά ἀσχημονεῖ, κάνει ἄσχημα πράγματα. Ὑπάρχουν παιδιά στό σχολεῖο πού παίρνουν τό θρανίο καί τό σπάζουν ἄς ποῦμε. Εἶναι ὡραῖο πράγμα αὐτό; Γιατί τό σπᾶς τό θρανίο; Χτυπᾶνε τήν πόρτα…. τήν σπάζουν τήν πόρτα. Παίρνουν ἕνα κουτί μπογιά καί βάφουν καί λερώνουν τούς τοίχους. Οὐκ ἀσχημονεῖ, λέει, ἡ ἀληθινή ἀγἀπη. Ἕνα παιδί πού φτάνει καί κάνει αὐτά τά πράγματα σημαίνει πώς δέν ἐκτιμάει, δέν ἀγαπάει οὔτε τόν Θεό οὔτε τά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὅλα τά πράγματα, ἀκόμα κι αὐτά πού φτιάχνει ὁ ἄνθρωπος, ἀπό τόν Θεό εἶναι φτιαγμένα. Ὁ Θεός φωτίζει τόν ἄνθρωπο καί τά φτιάχνει. – Γιατί λοιπόν ἐσύ δέν τά σέβεσαι; Γιατί δέν τά ἐκτιμᾶς; Κι ἄν δέν ἐκτιμᾶς τά πράγματα πόσο μᾶλλον δέν θά ἐκτιμήσεις καί τούς ἀνθρώπους. Καί τό βλέπουμε αὐτό, ἔ; Πῶς φέρονται οἱ ὑπερήφανοι ἄνθρωποι, μέ τί ἀναίδεια, μέ τί ἀδιαντροπιά καί στούς μεγαλύτερους. Ἐνῶ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο τί λέει; «Τίμα τόν πατέρα καί τήν μητέρα σου» (Ἐξ. 20,12). Νά τιμᾶς τούς γονεῖς σου, νά τιμᾶς τούς μεγαλύτερους. Μετά λέει, νά ὑπακούετε στούς Πνευματικούς σας πατέρες, «νά πείθεσθε καί νά ὑπακούετε» (Ἑβρ. 13,17). Σήμερα βλέπουμε μιά τρομερή θρασύτητα, ἰδίως στά νέα παιδιά. Νομίζουν ὅτι ὅλα εἶναι δεδομένα, ὅτι εἶναι 93

ὑποχρεωμένοι οἱ ἄλλοι νά τούς τά δίνουν ὅλα, ὅτι οἱ γονεῖς εἶναι ὑποχρεωμένοι νά δουλεύουνε καί αὐτοί νά ἀπολαμβάνουν. Νά μήν κάνουν τίποτε καί νά βρίζουν κιόλας τούς γονεῖς ἤ νά κάνουν κριτική «αὐτό δέν μ’ ἀρέσει, αὐτό δέν εἶναι καλό… γιατί δέν μοῦ φέρνεις τό νερό στό κρεβάτι μου;… γιατί εἶναι τό φαγητό κρύο;..». Ἀπαιτήσεις, ἀπαιτήσεις, ἀπαιτήσεις. Αὐτός εἶναι ὁ βρώμικος ἄνθρωπος, παιδιά, ὁ ἄνθρωπος ὁ ὑπερήφανος. Εἶναι ἀναγκαῖο λοιπόν, νά κάνουμε αὐτά τά τρία βήματα. Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν, νά ἀρνηθοῦμε τό θέλημά μας, τό σπουδαιότερο πράγμα, δηλαδή νά ἀρνηθοῦμε οὐσιαστικά τόν ἐγωισμό μας, αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος τήν φυσίωση. Δέν μποροῦμε νά ἔχουμε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ὁπότε δέν μποροῦμε νά ἔχουμε τήν ἀληθινή ἀγάπη. Κι ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, πού δέν ἀγαπάει ἀληθινά, δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό, δέν μπορεῖ νά βρεῖ χαρά. Ὅπως ὅλοι αὐτοί οἱ ἐγωιστές πού ἔχουνε καί τό ἀνάλογο ὕφος… τό παίζουνε μεγάλοι, σπουδαῖοι καί λένε ‘κοίταξε καλά, ποιός εἶμαι ἐγώ.., ὅ,τι λέω ἐγώ θά γίνει’ καί ἔρχονται μέ ἀπαιτήσεις, μέ ἀναίδεια, νά ἐπιβάλλουν τήν γνώμη τους στόν ἄλλο καί βρίζουν καί βλασφημοῦν καί κατακρίνουν τούς πάντες καί τά πάντα, λές καί εἶναι οἱ κριτές τῆς οἰκουμένης… Ἀλλά νά μήν ξεχνᾶμε τίς προϋποθέσεις γιά νά φτάσουμε σ’ αὐτή τήν ἀγάπη πού λέει ὁ Ἀπόστολος, ὅτι χρειάζονται αὐτά τά τρία α΄: Ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἄρση τοῦ σταυροῦ μας, δηλαδή νά πάρουμε ἀπόφαση νά σταυρώσουμε τόν κακό ἑαυτό μας, τίς ἀδυναμίες μας, τά ἐλαττώματά μας, τά πάθη μας, τήν ὑπερηφάνειά μας, τόν ἐγωισμό μας, τό θέλημά μας. Θέλω, θέλω, θέλω… Πολλές φορές τό λέω, πώς δέν φταῖνε τά παιδιά, φταῖνε οἱ μεγάλοι πού κάνουν λάθος ἀγωγή. Κάνουν λάθος ἀγωγή οἱ μεγάλοι στά παιδιά καί τά μαθαίνουν νά θέλουν. Ἐνῶ στήν Ἐκκλησία μαθαίνουμε νά μή θέλουμε. Νά μή θέλουμε τίποτα δικό μας, ἀλλά νά θέλουμε ὅ,τι θέλει ὁ Χριστός. Αὐτό πού μᾶς εἶπε ὁ Χριστός μας στό Πάτερ ἡμῶν: γενηθήτω… τί λέει μετά; – Τό θέλημά Σου. Τό θέλημά Σου λέει. Δέν λέει τό θέλημά μου. Νά λέμε Πατέρα, νά γίνει τό θέλημά μου, νά γίνει αὐτό πού θέλω… Ἀλλά τί μᾶς λέει νά λέμε; – Γενηθήτω τό θέλημά Σου. Ἔτσι. Νά γίνει τό δικό Σου θέλημα, λέμε στόν Θεό. Πού σημαίνει ὅτι ἐγώ δέν ἔχω δικό μου θέλημα. Παρακαλάω τόν Θεό στή ζωή μου, σέ ὁτιδήποτε, νά γίνεται τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καταλάβατε; Ὄχι νά λέω, Θεέ μου, ἐγώ θέλω.. ἐγώ θέλω.. κοίταξε μή τυχόν καί δέν μοῦ τό κάνεις… μετά θά τά χαλάσουμε… μετά ἐγώ δέν θά ξανάρθω στήν Ἐκκλησία… δέν θά ξαναπάω στό κατηχητικό… δέν θά ξανανηστέψω… Καί τά λένε αὐτά στούς γονεῖς, στούς καλούς γονεῖς, μερικά παιδιά. Τούς ἀπειλοῦν. Ἐγώ δέν ξαναπάω στήν Ἐκκλησία… δέν ξαναπάω κατηχητικό… – Εἶναι κατόρθωμα αὐτό πού λές; Ἤ ἀπειλεῖς τή μαμά καί τόν μπαμπά μ’ αὐτά τά πράγματα; Αὐτό εἶναι μεγάλη ὑπερηφάνεια, μεγάλος ἐγωισμός, μεγάλη ἰδέα ἔχουμε γιά τόν ἑαυτό μας. Νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά τά βάλουμε καί μέ τόν Θεό. Θυμάστε οἱ δαιμονισμένοι πού λέγανε «ἔα, τί ἦρθες νά μᾶς βασανίσεις πρό καιροῦ; (Ματθ. 8,29). 94

Θά λέγαμε, «ἄ, τί ἦρθες ἐδῶ νά μᾶς βασανίσεις…». Ἔτσι μιλάει ὁ διάβολος. Καί ὅσοι ἔχουν ἀναίδεια, μιμοῦνται τόν διάβολο. Γι’ αὐτό, ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε, ἡ ἀναίδεια εἶναι μιά μορφή βλασφημίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ ἀναιδής ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού βλασφημεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, γι’ αὐτό καί δέν συγχωρεῖται αὐτή ἡ ἁμαρτία. Γιατί ὁ ἀναιδής ἄνθρωπος, δύσκολα μετανοεῖ. Δέν μετανοεῖ. Αὐτός πού βλασφημεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν μετανοεῖ. Προσοχή λοιπόν παιδιά, νά θυμόμαστε τίς προϋποθέσεις, νά ἀπαρνηθοῦμε τό θέλημά μας, νά ἄρουμε τόν σταυρό μας, νά ποῦμε: τί θέλει ὁ Χριστός; Νά ἀρχίσω νά τό κάνω. Αὐτό θά πονέσει λίγο, θά μᾶς δυσκολέψει, θά κουραστοῦμε, θά ματώσουμε. Γιατί, ὅταν ἀρχίζεις, ἔλεγε ἕνας Γέροντας, νά ξεριζώνεις τά πάθη σου, εἶναι σάν νά τραβᾶς ἀπό τήν καρδιά σου τά ριζίδια τοῦ κακοῦ πού ὑπάρχει μέσα σου κι αὐτό δημιουργεῖ πόνο. Πονάει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ξεριζώνει τά πάθη του. Ἀλλά μετά ξέρετε τί ἐλευθερία νιώθει; Πολύ μεγάλη ἐλευθερία! Καί φτάνει τότε σ’ αὐτά πού λέει ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἀφοῦ ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του καί ἄρει τόν σταυρό του καί ἀκολουθήσει τόν Χριστό. Αὐτή ἡ ἄρση τοῦ σταυροῦ ἔχει καί μία ἄλλη διάσταση. Τό εἴπαμε, νά εἴμαστε ἀποφασισμένοι καί νά πεθάνουμε ἀκόμα, προκειμένου νά μήν ἁμαρτήσουμε, προκειμένου νά μήν στενοχωρήσουμε τόν Χριστό, προκειμένου νά μήν ἀρνηθοῦμε τόν Χριστό. Γιατί ἀρνοῦμαι τόν Χριστό δέν σημαίνει μόνο νά ἔρθει ἕνας ἐδῶ μ’ ἕνα αὐτόματο καί νά μᾶς πεῖ ‘κοιτάξτε, ἄν δέν πατήσετε τίς εἰκόνες, ἐγώ θά σᾶς σκοτώσω ὅλους’ καί νά ποῦμε, ὄχι δέν τό κάνουμε αὐτό, σκότωσέ μας. Ἐντάξει κι αὐτό εἶναι ἄρνηση Χριστοῦ νά πατήσεις τίς εἰκόνες, νά βλασφημήσεις τόν Χριστό, νά πεῖς δέν πιστεύω στόν Χριστό. Ἀλλά ἄρνηση Χριστοῦ, παιδιά, εἶναι καί ἡ ἀναίδεια. ἌρνησηΧριστοῦ εἶναι καί νά μήν σέβεσαι τούς μεγαλύτερους. ἌρνησηΧριστοῦ εἶναι καί τό νά μήν σέβεσαι τά πράγματα. Μοῦ λέγανε γιά ἕνα φροντιστήριο πού εἶχε ἡ Ἐκκλησία ἐδῶ στήν Ἔδεσσα καί τά παιδιά τό κατέστρεψαν. Πηγαίνανε δωρεάν τά παιδιά στό κοινωνικό αὐτό φροντιστήριο πού τό ἔκανε ἡ Ἐκκλησία καί κατέστρεψαν τά θρανία.. τό κτίριο ἄχρηστο.. Μά τί εἶναι αὐτό τό πράγμα; Δέν εἶναι αὐτό ἀναίδεια; Δέν εἶναι αὐτό ἀσχημοσύνη; Τί εἶναι αὐτό; Σημαίνει πώς δέν ἐκτιμᾶνε τίποτε. Σοῦ προσφέρεται ὁ ἄλλος καί δωρεάν καί ἐσύ νά τά καταστρέφεις..; Λοιπόν, ἡ ἀγάπη οὐκ ἀσχημονεῖ. Νά τό θυμάστε αὐτό, δέν ἀσχημονεῖ. Πρέπει νά στεκόμασε μέ πολύ σεβασμό καί στά πράγματα. Πολύ περισσότερο στά πρόσωπα, στούς μεγαλύτερους καί στούς συνομηλίκους μας. Βλέπετε πῶς μιλᾶνε μεταξύ τους τά παιδιά… Δέν λένε ‘βρέ, φίλε’.. Ξέρετε τί λένε… μιά βρώμικη λέξη καί ἀποκαλοῦν τόν ἄλλον μέ αἰσχρότατα ἐπίθετα καί χαρακτηρισμούς. Δέν σεβόμαστε τόν ἄλλον ὡς εἰκόνα Θεοῦ. 95

– Μπορεῖς ἔτσι νά πεῖς τόν Χριστό; Οὔτε βλάκα δέν μπορεῖς νά πεῖς τόν ἄλλον. Ἡ Ἁγία Γραφή τί λέει; «Ἅμα πεῖς τόν ἄλλον βλάκα, πᾶς στήν κόλαση» (Ματθ. 5,22). Θά πεῖς μέ ἕνα «βλάκα»; Ναί, γιατί ὁ ἄλλος εἶναι εἰκόνα Θεοῦ. Βλέπετε πῶς φαίνεται, ἄν ἔχουμε ἀγάπη ἤ ὄχι; Ἄν ἔχουμε ταπείνωση ἤ ὄχι; Γιατί ὅλα αὐτά πᾶνε πακέτο, ὅλα αὐτά πᾶνε μαζί. «Ἀδελφοί», λοιπόν, «ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται». Ἀλλά πῶς θά τά καταφέρεις ὅλα αὐτά, ὅταν ἔχεις θέλημα; Ὅταν δέν ἔχεις πάρει ἀπόφαση νά σταυρώσεις τόν ἑαυτό σου, νά νικήσεις τά πάθη σου, τήν ὑπερηφάνειά σου, ὅταν δέν ἔχεις πάρει ἀπόφαση νά πεθάνεις ἀκόμα, γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ; Τί νά πεθάνουμε…; Ἐδῶ δέν θέλουμε νἀ ἀρνηθοῦμε μιά μικρή μας ξεκούραση καί ἀμέσως μόλις μᾶς δυσκολέψει κάτι, ἀρχίζουμε καί γκρινιάζουμε καί τά βάζουμε μέ τή μαμά μας, μέ τό μπαμπά μας… Λές κι αὐτοί εἶναι ὑπηρέτες μας καί μᾶς κάνουν ὅ,τι θέλουμε καί ἐμεῖς σάν μαχαραγιάδες ἀπολαμβάνουμε. – Ξέρετε πόσα παιδιά ἀπό 8-9 χρονῶν δουλεύουνε μέ πάρα πολύ σκληρές συνθῆκες; Ἐμεῖς δέν τό ἔχουμε περάσει αὐτό τά τελευταῖα χρόνια. Παλιά στήν πατρίδα μας δέν ἦταν ἔτσι. Τά παιδιά ἀπό πολύ μικρά πηγαίνανε καί βοηθοῦσαν τόν πατέρα στό χωράφι καί ἐκτιμοῦσαν μερικά πράγματα. Ὅ,τι ἔρχεται στό σπίτι, δέν ἔρχεται ἔτσι, χωρίς κόπο, χωρίς μόχθο. Ὅλα ἔχουν κόπο καί πρέπει μέ πολύ σεβασμό νά τά ἀντιμετωπίζουμε. Ἡ ἀγάπη, λοιπόν, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ. Δέν ἀσχημονεῖ ποτέ. «Ὅσα καλά», λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κάπου ἀλλοῦ, «ὅσα σεμνά, ὅσα εὔφημα, ὅσα ἁγνά, αὐτά κι ἐσεῖς νά ἐγκολπώνεστε, αὐτά νά υἱοθετεῖτε» (Φιλ. 4,8). Ὅ,τι εἶναι καλό, ὅ,τι εἶναι εὐγενικό, ὅ.τι εἶναι ὡραῖο, αὐτό τό υἱοθετεῖ ὁ χριστιανός. Ἀλλά ὄχι αὐτά πού λέει ὁ κόσμος, τά κοσμικά καλά καί ὡραῖα, ἀλλά τά καλά καί ὡραῖα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Κι αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό. Προσέξτε παιδιά, ἡ ἀληθινή ἀγάπη εἶναι ἀνιδιοτελής. Δηλαδή τί; Ὄχι μόνο δέν ἔχει ἀναίδεια ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἀγάπη, δέν ἔχει ἀπαίτηση… καμιά ἀπαίτηση! Ὁ χριστιανός, νά ξέρετε, δέν ἀπαιτεῖ τίποτε ἀπό κανέναν, δέν ζητάει τίποτα ἀπό κανέναν. Αὐτός εἶναι ὁ ἀληθινός χριστιανός. Μόνο δίνει. Μόνο δίνει καί προσέξτε τί λέει ἐδῶ: δίνει χωρίς νά ζητάει ἀνταπόδοση. Αὐτό σημαίνει ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Ἐμεῖς, πολλές φορές, κάποια παιδιά καί κάποιοι μεγάλοι, ὄχι μόνο δέν δίνουμε ἀλλά καί ἀπαιτοῦμε ἀπό τούς ἄλλους. Τό θεωροῦμε καί δικαίωμα… καί λένε, τά ἀνθρώπινα δικαιώματα… νά μοῦ ἀναγνωρίσεις τά δικαιώματά μου… – Ναί, ἀλλά δέν ἔχεις καμιά ὑποχρέωση; Ἔχεις… καί ὁ χριστιανός, ὅσο περισσότερο γίνεται χριστιανός, ἔλεγε ὁ Γέροντας Παΐσιος, τόσο περισσότερο καταλαβαίνει ὅτι δέν ἔχει κανένα δικαίωμα καί ἔχει μόνο ὑποχρεώσεις. Καί ἡ ὑποχρέωση πού ἔχουμε ὅλοι εἶναι ἡ ἀγάπη καί αὐτή τήν 96

ὑποχρέωση δέν μποροῦμε νά τήν ἐξοφλήσουμε ποτέ, εἶναι πάντοτε ἀνεξόφλητη. Ὀφείλουμε πάντα νά ἀγαπᾶμε καί νά μή ζητᾶμε ἀνταπόδοση στήν ἀγάπη μας. Βλέπετε, αὐτές οἱ ἀγάπες πού κυκλοφοροῦν στόν κόσμο, ἀκόμα κι αὐτό πού λένε ἔρωτας, φιλία, ζητάει ἀνταπόδοση. Δέν εἶναι σωστή ἀγάπη. Ρωτάει ἡ σύζυγος τόν σύζυγο: – Μ’ ἀγαπᾶς; Λάθος ἐρώτηση! Ἡ σωστή ἐρώτηση εἶναι νά ρωτήσει: – Ἐγώ τόν ἀγαπῶ; Νά μή ζητᾶμε, παιδιά, τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων. Αὐτό εἶναι πολύ χαμερπές, πολύ γύφτικο, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Νά ζητᾶς ἐσύ νά ἀγαπήσεις τόν ἄλλον. Εἴδατε καί ὁ Χριστός μας δέν εἶπε: νά κάνετε ὅ,τι μπορεῖτε νά σᾶς ἀγαπήσουν οἱ ἄλλοι. Τί λέει; Ἐσεῖς νά ἀγαπᾶτε, νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Μή ζητᾶτε νά σᾶς ἀγαποῦν. Σκόπιμα τά λέω ὅλα αὐτά, γιατί, ξέρετε, σήμερα κυκλοφορεῖ πολλή ψυχολογία, ἡ ὁποία διδάσκει ἀκριβῶς τά ἀνάποδα ἀπό αὐτά πού λέει τό Εὐαγγέλιο. – Οἱ ψυχολόγοι τί λένε; Πρέπει νά ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου, γιά νά εἶσαι καλά. Νά κοιτᾶς τόν ἑαυτό σου. Μά ἀκριβῶς αὐτό εἶναι ὁ ἐγωισμός, αὐτό εἶναι ὑπερηφάνεια, αὐτό εἶναι ἡ φυσίωση. Αὐτό σέ πάει στήν ἀναίδεια, αὐτό σέ πάει στίς ἀπαιτήσεις, αὐτό σέ κάνει αὐτοφυλακισμένο ἄνθρωπο… μόνο μέ τόν ἐγωισμό σου… ἐγώ, ἐγώ, ἐγώ… – Ξέρετε πῶς λένε οἱ κοινωνιολόγοι τήν σύγχρονη γενιά; Ἡ γενιά τῶν τριῶν «ἐγώ». Ἐγώ, ἐγώ, ἐγώ… Τίποτα ἄλλο δέν ὑπάρχει γιά τήν σύγχρονη γενιά, μόνο τό ἐγώ. Ἡ προηγούμενη γενιά ἤτανε ἡ γενιά τοῦ ἑνός «ἐγώ». Τώρα ἔχουμε ἐξελιχθεῖ… πήγαμε στή γενιά τῶν τριῶν «ἐγώ». Γι’ αὐτό καί εἴμαστε τόσο ἄρρωστοι, παιδιά. Γιατί, ὅσο ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἐγωιστής, δηλαδή ὅσο κλείνεται στόν ἑαυτό του, τόσο παθαίνει ψυχολογικά. Καί γι’ αὐτό ἡ σύγχρονη ἀρρώστια, τό λένε οἱ ἐπιστήμονες -ἄν δέν ἔχει γίνει, θά γίνει πολύ γρήγορα- ἡ πιό σπουδαία αἰτία ἀναπηρίας καί θανάτου, ξέρετε ποιά θά εἶναι στόν κόσμο; Ἡ κατάθλιψη! Ἔχετε ἀκούσει γιά ἀνθρώπους πού ἔχουν κατάθλιψη; Ὁ ἄλλος ἔχει κατάθλιψη… νέο παιδί ἔχει κατάθλιψη καί παίρνει χάπια… – Ἀπό ποῦ πηγάζουν ὅλα αὐτά νομίζετε; Ἀπό τόν ἐγωισμό, ἀπό τόν πολύ μεγάλο ἐγωισμό. Τό λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι τό λένε. Γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι φτιαγμένος νά λειτουργεῖ ἔτσι, νά κλείνεται στό ἐγώ του. Εἶναι φτιαγμένος νά ἀγαπάει καί νά ἀγαπάει ἀνιδιοτελῶς, δηλαδή χωρίς νά ζητάει ἀνταπόδοση. Ὁ ἐγωιστής ὄχι μόνο δέν ἀγαπάει κανέναν ἀλλά ἀπαιτεῖ ἀπό τόν ἄλλον νά τόν ἀγαπάει. Καί γκρινιάζει συνέχεια καί λέει «δέν μ’ ἀγαπάει κανένας, εἶμαι μόνος μου» καί ὅλο μυξοκλαίει. Τελείως ἀρρωστημένη κατάσταση. Κι ὅμως, ἔρχεται ἡ ψυχολογία καί λέει: αὐτό πρέπει νά κάνεις, νά ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου. Γι’ αὐτό σᾶς λέω, μήν ἀκοῦτε τήν ψυχολογία, τά λέει ὅλα ἀνάποδα. Ὅλα ἀνάποδα καί ἀντί νά θεραπεύει, ἀρρωσταίνει τούς ἀνθρώπους. Ἀπόδειξη εἶναι ὅτι ὅσο πάει ὁ κόσμος καί χειροτερεύει. Ἄν λειτουργοῦσε ἡ ψυχολογία θεραπευτικά, οἱ ἄνθρωποι θά γινόντουσαν ὑγιέστεροι. Ἔτσι δέν εἶναι; Ὅλο καί πιό καταθλιμμένοι γίνονται οἱ ἄνθρωποι, γιατί ἀκοῦν δυστυχῶς αὐτές τίς διδασκαλίες, τίς ὑποτίθεται ἐπιστημονικές. Ἀλλά ἡ ἐπιστήμη δέν λυτρώνει τόν 97

ἄνθρωπο, παιδιά. Νά τό θυμάστε αὐτό… Ἡ πίστη λυτρώνει τόν ἄνθρωπο, ὄχι ἡ ἐπιστήμη. – Τήν ἐπιστήμη ξέρετε ποιοί τήν προβάλουνε; Οἱ μασόνοι. Οἱ μασόνοι ἔχουν κάνει θεό τήν ἐπιστήμη καί τό ἔχουν περάσει καί σέ μᾶς. – Ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία ξέρετε ἀπό ποιούς ξεκίνησαν; Ἀπό τόν Κάιν, πού σκότωσε τόν Ἄβελ. Οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν φτιάξανε τήν τεχνολογία καί τήν ἐπιστήμη. Γι’ αὐτό δέν πρέπει νά λατρεύουμε τήν ἐπιστήμη καί νά θεωροῦμε ὅτι ἡ ἐπιστήμη εἶναι τό πᾶν. Βέβαια κάποια πράγματα μποροῦμε νά τά χρησιμοποιήσουμε, ἀλλά μέχρι ἐκεῖ. Δέν θά μᾶς λυτρώσει ἡ ἐπιστήμη οὔτε οἱ γνώσεις, ἀλλά θά μᾶς σώσει ἡ πίστη στόν Χριστό. Ὁ Χριστός εἶναι πού λυτρώνει καί θεραπεύει. Ἡ ἀγάπη, λοιπόν, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Αὐτά ὅλα, παιδιά, εἶναι συνταγές ὑγείας. Θέλεις νά ἔχεις ὑγεία; Πρέπει νά ἔχεις αὐτή τήν ἀγάπη. Μιλάω γιά ψυχική ὑγεία… καί γιά σωματική ὑγεία. Ἄν δέν ἔχεις αὐτή τήν ἀγάπη εἶσαι ψυχικά ἄρρωστος καί σοῦ φταῖνε ὅλα καί κρίνεις τούς πάντες καί κατακρίνεις τούς πάντες καί κριτικάρεις τά πάντα. Ἀκόμα καί ἐδῶ στό μοναστήρι θά ἔρθεις καί θά λές, ἄ, γιατί τό κάνουν αὐτό ἔτσι;.. ἐγώ δέν συμφωνῶ. Τί θά πεῖ ὑπακοή; Τί θά πεῖ νά πάω νά πάρω εὐχή; Ὄχι, δέν παίρνω εὐχή ἀπό κανέναν… – Πηγαίνεις σ’ ἕνα σπίτι γιά νά μείνεις καί δέν θέλεις νά χαιρετίσεις τόν οἰκοδεσπότη; Ἐπιτρέπεται; Δέν εἶναι ἀναίδεια αὐτό τό πράγμα; Δέν εἶναι ὑπερηφάνεια; Ἡ ἀγάπη, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς. Ἡ ἀγάπη οὐ παροξύνεται. Δέν παροργίζεται. Ἡ ἀγάπη οὐ λογίζεται τό κακόν, δέν βάζει κακό λογισμό. Προσέξτε κι αὐτό, παιδιά. Ξέρετε, μερικές φορές, μᾶς πιάνουν λογισμοί ὅτι ὁ ἄλλος τά ἔχει ἐναντίον μας, χωρίς νά μᾶς πεῖ τίποτα. Ἤ μπορεῖ νά μᾶς πεῖ κάτι καί νά νομίσουμε ἐμεῖς ὅτι τά ἔχει ἐναντίον μας, ἐνῶ δέν εἶναι ἔτσι. Ἤ νά μᾶς κοιτάξει λίγο περίεργα… ἤ νά μή μᾶς μιλήσει… ἤ νά πεῖ κάτι ἄσχετο, πού ὁ ἴδιος τό εἶπε μέ ἁπλότητα, καί ἐσύ νομίζεις ὅτι τά ἔχει ἐναντίον σου. – Αὑτό παιδιά ξέρετε πῶς λέγεται; Κατάκριση. Κατακρίνουμε τόν ἄλλον ὅτι εἶναι κακός καί τά ἔχει μαζί μας. Ἄν εἴχαμε πραγματική ἀγάπη, δέν θά βάζαμε κακό λογισμό. Ἡ ἀγάπη, λέει, οὐ λογίζεται τό κακό, δέν βάζει κακό λογισμό γιά τόν ἄλλον, ὅτι ὁ ἄλλος τά ἔχει ἐναντίον μας, ὅτι ὁ ἄλλος δέν μᾶς θέλει, ὅτι ὁ ἄλλος εἶναι ἐχθρός μας. Ὄχι! Οἱ Ἅγιοι μᾶς λένε πώς ὅλους πρέπει νά τούς θεωροῦμε ἁγίους. Νά τούς βλέπουμε σάν ἁγίους. Ἐπιτέλους, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος δέν σοῦ εἶπε ὅτι σέ ἐχθρεύεται, ὅτι σέ μισεῖ, γιατί τόν βάζεις αὐτόν τόν κακό λογισμό; Ἅμα σοῦ τό πεῖ, βάλε του καί μιά μετάνοια καί πές συγχώρεσέ με. Καί πάντα νά φροντίζεις νά εἰρηνεύεις μέ ὅλους. Μή βάζεις κακό λογισμό γιά κανέναν, μήν κατακρίνεις κανέναν, γιά νά ἔχεις αὐτή τήν ἀληθινή ἀγάπη. 98

Ἡ ἀγάπη οὐ χαίρει ἐπί τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δέ τῇ ἀληθείᾳ. Ἡ ἀγάπη δέν χαίρεται μέ τήν ἀδικία οὔτε ἀπέναντι στόν Θεό οὔτε ἀπέναντι στόν πλησίον. Ἀλλά χαίρεται ἀληθινά μέ τήν χαρά τοῦ ἄλλου. Καί φτάνουμε σ’ αὐτό πού λέει στό τέλος «ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει», τό ὁποῖο εἶναι χαρακτηριστικό τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης, παιδιά. Δηλαδή, ἀκόμα κι ἄν ὁ ἄλλος μᾶς μισήσει, ἐμεῖς δέν παύουμε νά τόν ἀγαπᾶμε. Αὐτό εἶναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό. Ἔχετε ἀκούσει πού καί οἱ οἰκογένειες ἔχουν μεταξύ τους προβλήματα; Ὁ ἄνδρας μέ τήν γυναῖκα. Λοιπόν.. – Πότε σώζεται ἡ οἰκογένεια καί δέν διαλύεται; Ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀγάπη, ἡ ἀγάπη ἡ ἀνιδιοτελής, ἡ ἀγάπη πού δέν ἀσχημονεῖ καί ἡ ἀγάπη πού ποτέ δέν ἐκπίπτει. Σήμερα ὅλες οἱ οἰκογένειες διαλύονται, ἔτσι δέν εἶναι; Βλέπετε παντρεύονται καί μετά ἀπό λίγο χωρίζουν. Μία γυναίκα πού ἀγαπάει τόν ἄνδρα της μέ τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη, θά τόν κάνει ὑπομονή σέ ὅλα. Λέει ὁ Χριστός μας ὅτι τό διαζύγιο δέν ἐπιτρέπεται ποτέ. Μόνο σέ μιά περίπτωση ἐπιτρέπεται. Ξέρεται πότε ἐπιτρέπεται; – Στήν περίπτωση τῆς μοιχείας. Στήν μοιχεία μόνο. Μόνο τότε ἐπιτρέπεται διαζύγιο, σέ καμιά ἄλλη περίπτωση. Σήμερα ἔχουν βρεῖ οἱ ἄνθρωποι ἕνα σωρό λόγους διαζυγίου. Λάθος! Ὁ Χριστός εἶπε μόνο ἕναν λόγο, καί ἀπό τή στιγμή πού κανείς θά χωρίσει, λέει πάλι ὁ Κύριος, δέν ἐπιτρέπεται μετά νά ξαναπαντρευτεῖ. Αὐτό πού λέει πώς μπορεῖς νά χωρίσεις, ὅταν ὑπάρξει μοιχεία, τί λέτε εἶναι ὑποχρωτικό ἤ εἶναι προαιρετικό; Προαιρετικό εἶναι. Καλύτερα εἶναι νά μήν χωρίσεις. Νά μή χωρίσεις… Ἔνας πού ἀγαπάει μ’ αὐτή τήν ἀγάπη πού δέν ἐκπίπτει, καί τότε ἀκόμα δέν θά χωρίσει, θά κάνει ὑπομονή καί θά προσπαθήσει νά ἐπαναφέρει τόν σύζυγο/τήν σύζυγο ἀντίστοιχα πού παρεκτράπηκε καί νά τόν/τήν σώσει. Βλέπετε πόσο διαφορετικά εἶναι τά πράγματα στό Εὐαγγέλιο ἀπό αὐτά πού λέει ὁ κόσμος; Εἶναι ἀκριβῶς τά ἀνάποδα. Ὁ κόσμος θά σοῦ πεῖ: τί.. συνέχεια μέ τόν ἴδιο ἄνθρωπο θά εἶσαι;… νά ἀλλάξεις τή ζωή σου… Συγγνώμη πού τά λέω ἔτσι, ἀλλά τά λένε, ἔ; Εἶναι οἱ δαιμονικές διδασκαλίες, ἡ ἀναίδεια. Δηλαδή ὁ ἄλλος τί εἶναι; Τόν χρησιμοποιεῖς γιά λίγο καί μετά τόν πετᾶς… καί παίρνεις τόν ἑπόμενο. Τόν χρησιμοποιεῖς γιά λίγο, τόν πετᾶς καί ἐκεῖνον. Βλέπετε; Τελεία ἔλλειψη σεβασμοῦ… ἀσχημοσύνη, ἀσέβεια, ἀναίδεια.. δαιμονική κατάσταση. Λοιπόν, παιδιά, προσοχή πολλή, νά μήν ἐπηρεαστοῦμε. Αὐτό εἶναι τό πνεῦμα τοῦ κόσμου. Δέν θά ἐπηρεαστοῦμε ἀπ’ αὐτό τό πνεῦμα. Ἐμεῖς ἔχουμε τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιο εἶναι πνεῦμα ταπείνωσης, εἶναι πνεῦμα ἀγάπης, εἶναι πνεῦμα σεβασμοῦ, εἶναι πνεῦμα τιμῆς στόν ἄλλον. Λέει ὁ Ἀπόστολος: «τή τιμή ἀλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. 12,10), δηλαδή νά 99

προλαμβάνετε ὁ ἕνας τόν ἄλλον στήν τιμή. Νά τιμᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ὄχι νά τόν κολακεύετε ψεύτικα, νά τοῦ δείχνετε τιμή, γιατί εἶναι εἰκόνα Θεοῦ. Βλέπετε τώρα τό ἀντίθετο πού γίνεται στόν κόσμο. Ὁ ἕνας ὑποτιμάει τόν ἄλλον, καταπιέζει τόν ἄλλον, βλασφημεῖ τόν ἄλλον, βρίζει τόν ἄλλον. Ἀκόμα καί οἱ φίλοι μεταξύ του ἀντί νά ποῦνε τό ὄνομα ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου, βρίζουν ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί λένε πώς εἶναι φίλοι καί κολλητοί, ἔ; Πόσο ὁ διάβολος ἔχει διαστρέψει τή ζωή μας! Λοιπόν, ἐγώ δέν ἔχω νά πῶ κάτι ἄλλο. Θέλετε κάτι νά ρωτήσετε ἤ νά συζητήσουμε πάνω σ’ αὐτά; Ἐρ. : ……………………. Ἀπ. : Ναί, εἶναι κακή συνήθεια. Ὅπως καί ἄλλοι ἔχουν ἀκόμα πιό κακή συνήθεια, δυστυχῶς, νά βλασφημοῦν τόν Θεό. Ἀπό συνήθεια… Ἤ νά στέλνουνε στόν διάβολο, νά λένε τή γνωστή ἔκφραση, πήγαινε στό… Ἀπό συνήθεια, ἀλλά εἶναι κακή συνήθεια. Δέν εἶναι φιλικότητα αὐτό τό πράγμα, αὐτό εἶναι ἀπαξίωση τοῦ προσώπου τοῦ ἄλλου. Καί ἄλλα πολλά τέτοια κάνουμε… Μᾶς βάζει ὁ διάβολος καί τά κάνουμε παιδιά. Ἔχετε ἀκούσει τήν ἔκφραση πού λέει «φτού, νά μήν βασκαθεῖς» καί σέ φτύνουνε… σέ σαλιώνουνε.. Ξέρετε τί εἶναι αὐτό; Αὐτό εἶναι προσβολή στήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Καί σοῦ λέει, ὄχι, γιά καλό τό κάνω γιά νά μήν τήν πιάσει τό μάτι… Βλέπετε, πῶς ὁ διάβολος μᾶς πλανάει; Φτύνεις τόν ἄλλον; Εἶναι σάν νά φτύνεις μιά εἰκόνα. Μπορεῖς νά φτύσεις μιά εἰκόνα; Γι’ αὐτό προσοχή, παιδιά, δέν θά ὑποταχτοῦμε στίς κακές συνήθειες. Εἶναι, λέει, παράδοση. Μπορεῖ νά εἶναι παράδοση. Εἶναι καλή παράδοση; Ὅλες οἱ παραδόσεις δέν εἶναι καλές. Κάνουν γλέντι, ἄς ποῦμε, μετά τόν ἑσπερινό. Ἐνῶ εἶναι νηστεία βγάζουν κρέατα. Λένε, εἶναι παράδοση, θά κάνουμε λαϊκό πανηγύρι πρός τιμή τοῦ Ἁγίου. Βέβαια τοῦ Ἁγίου! Ποιοῦ Ἁγίου; Γιά τιμή τῆς κοιλιᾶς καί τῆς ἀνηθικότητας. Τίς κακές παραδόσεις καί τίς κακές συνήθειες δέν πρέπει νά τίς κρατᾶμε, παιδιά. Οὔτε νά συμμετέχουμε καί νά μπαίνουμε στόν τρόπο ζωῆς τοῦ κόσμου καί νά ἀκολουθοῦμε τήν μόδα, ὅπως λέγαμε. Τότε εἶσαι σκλάβος. Ἔτσι θά ἐκφράσεις τήν ἀγάπη σου στόν ἄλλον; Βρίζοντάς τον; Δέν εἶναι σχιζοφρενικό αὐτό; Ἀλλά ἐκεῖ μᾶς βάζει ὁ διάβολος παιδιά. Μιά ζωή σχιζοφρενική. Τό καλό τό κάνει κακό καί τό κακό τό παρουσιάζει σάν καλό. Νά τώρα τά παιδιά αὐτά τήν βρισιά τήν παρουσιάζουν σάν φιλία. Δέν εἶναι σχιζοφρένεια αὐτό; Γι’ αὐτό καί ξέρετε ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος εἶναι ὁ πιό βρώμικος ἄνθρωπος, εἶναι ἕνα σκαλοπάτι πρίν τήν τρέλα. Τό ἑπόμενο σκαλοπάτι εἶναι ἡ τρέλα. Ὅσο ἐπιμένει ὁ ἄνθρωπος στήν ὑπερηφάνειά του καί δέν ταπεινώνεται καί δέν κόβει τό θέλημά του, σέ λίγο, εἶναι θέμα χρόνου νά χάσει καί τά μυαλά του. Ναί, ἀλήθεια εἶναι αὐτό. Τό λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Τό προηγούμενο σκαλοπάτι τῆς ὑπερηφάνειας ξέρετε ποιό εἶναι; Πρίν τήν ὑπερηφάνεια; Ἕνα σκαλοπάτι πιό κάτω, πολύ κοντά, 100