(6o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

καλοήθης ὄγκος, ἐνῶ τά ψυχικά πάθη εἶναι κακοήθης ὄγκος. Δέ λέω νά μή κάνεικανείς ἄσκηση, ἀλλά νά μπεῖ στό νόημα τῆς ἄσκησης, πού σκοπός της εἶναι ἡἀπέκδυση ἀπό τόν παλαιό μας ἄνθρωπο.Δέν κάνουμε ἄσκηση γιά τήν ἄσκηση. Κάνουμε ἄσκηση γιά νά δώσουμε αὐτές τίςἀπελευθερωτικές δυνάμεις στήν ψυχή μας, ὥστε νά ἀπελευθερωθεῖ ἀπό τά ψυχικάπάθη. Ἀπό τή ζήλια, τήν ὑπερηφάνεια, τόν θυμό. Ἄν δέν ταπεινωθεῖ λίγο ἡ σάρκα μέτή σωματική ἄσκηση, δέν ταπεινώνεται ἡ ψυχή. Εἶναι κανόνας αὐτός. Σκεφτεῖτε τόνἑαυτό μας. Ὅταν ἔχουμε φάει καλά, ὅταν εἴμαστε ξεκούραστοι, ἔχουμε ἕνα ὑψηλόφρόνημα καί αἰσθανόμαστε ὅτι μποροῦμε νά κάνουμε σχεδόν τά πάντα. Ἀντίθεταὄταν εἴμαστε ἄρρωστοι, νηστικοί, λίγο ἐξαντλημένοι, τότε εἴμαστε καί πιόταπεινωμένοι. Εἴμαστε πιό ἤπιοι, μέ ταπεινούς λογισμούς. Αὐτό ἀκριβῶς βοηθάειστό νά κοποῦν τά ψυχικά πάθη. Ἄν ὅμως κάνουμε σκέτη ἄσκηση χωρίς νάπροσέχουμε τήν ταπείνωση, τούς λογισμούς καί χωρίς νά κάνουμε προσευχή, τότεμπορεῖ νά ἀρρωστήσουμε περισσότερο πνευματικά. Θά μᾶς πεῖ ὀ λογισμός μας ὅτιεἴμαστε ἀνώτεροι ἀπό τούς ἄλλους, ἀφοῦ κάνουμε ἄσκηση. Ἔτσι θά θρέψει τήνὑπερηφάνεια καί ὁ ἄνθρωπος ὄχι μόνο δέν ξεριζώνει τότε τά πάθη του, ἀλλά τάθρέφει ἀκόμα περισσότερο. Πρέπει ἑπομένως νά καταλάβουμε γιατί κάνουμε τήνἄσκηση. Δέν τήν κάνουμε σάν αὐτοσκοπό, ἀλλά γιά νά βοηθήσουμε τήν ψυχή νάταπεινωθεῖ, νά τραβήξει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τά ψυχικά πάθη.-Πῶς πρέπει, Γέροντα, νά ἀγωνίζεται κανείς στήν ἐγκράτεια;-Ὁ ἀγώνας πρέπει νά γίνεται ὡς ἑξῆς: Ὅ,τι ἔχει ἀνάγκη ὁ ὀργανισμός νά τοῦ τό δίνεικανείς. Ὕπνο, φαγητό κ.λπ. Μετά θά ἔχει στόχο νά κόβει τά ψυχικά πάθη, τίςἐπιθυμίες του, τόν ἐγωισμό του, τή ζήλεια του κ.λπ. Καί μετά νά κάνει ἐγκράτεια στόφαγητό, στόν ὕπνο. Τότε θά ἔχει νόημα ἡ σωματική ἄσκηση.-Γέροντα, πῶς θά διακρίνει κανείς μέχρι ποῦ φθάνουν τά ὅρια τῆς ἀντοχῆς του καίἀπό ποῦ ξεκινάει ἡ φιλαυτία;-Πρέπει νά παρακολουθεῖ τόν ἑαυτό του καί νά δοκιμάζει. Δοκιμάζοντας θά βρεῖ καίτά δικά του μέτρα. Καί ὁ μπακάλης στήν ἀρχή, πού εἶναι ἄπειρος, ὅταν ζυγίζει,ἄλλοτε βάζει λίγο καί ἄλλοτε πολύ. Ὅταν μετά ἀποκτήσει πείρα, βάζει ὅσοχρειάζεται. Πάντως, ὅταν εἶναι νέος κανείς μπορεῖ νά κάνει περισσότερη ἄσκηση.Ὅσο περνάει ἡ ἡλικία, οἱ δυνάμεις κάμπτονται καί δέν μπορεῖ κανείς νά ζορίσει πολύτόν ἑαυτό του. Ἄν τόν ζορίσει παραπάνω, μπορεῖ νά βλάψει καί τήν ὑγεία του. Γι’αὐτό κατά καιρούς χρειάζεται νά κάνει μιά ἀναθεώρηση τῶν δυνάμεών του καί νάπροσαρμόζεται ἀνάλογα μέ τή νέα κατάστασή του.-Καμμιά φορά, Γέροντα, ὅταν αἰσθάνομαι μία ἐξάντληση, μέ πιάνει μιά δειλία καίδέν μπορῶ νά κάνω τίποτε. Μήπως εἶναι φιλαυτία;-Ὅταν αἰσθάνεσαι ἐξάντληση, νά ἐξετάζεις ἐάν εἶναι ἀπό ἀρρώστια. Ἐάν δέν εἶναιἀπό ἀρρώστια, δές μήπως σοῦ λείπει ὕπνος ἤ μήπως χρειαζόταν νά φᾶς ἤ νάξεκουρασθεῖς λίγο παραπάνω. Ἄν τίποτε ἀπό αὐτά δέν συμβαίνει, τότε εἶναι τοῦπειρασμοῦ. Σήκω, ἄρχισε τή δουλειά σου καί νικᾶς τόν πειρασμό.101

-Πόσο πρέπει νά ἐπιμείνω, Γέροντα, στόν κόπο; Μήπως μέ τό νά οἰκονομάω τόνἑαυτό μου διώχνω τή Χάρη τοῦ Θεοῦ;-Ὄχι, εὐλογημένη. Θέλει νά προσέχεις καί νά σταματᾶς, πρίν φθάσεις, νά μήμπορεῖς.Δέν πρέπει νά φτάνουμε στά ὅριά μας.-Ὅμως, Γέροντα, αἰσθάνομαι, ὅτι ποτέ δέν ἐφάρμοσα αὐτό πού λένε οἱ Πατέρες:«Δώσε αἷμα, γιά νά λάβεις πνεῦμα».-Τί αἷμα νά δώσεις ἐσύ, ἀφοῦ σοῦ λείπει αἷμα; Ἐσύ ἔχεις ἀνάγκη νά σοῦ δώσουναἷμα. Τά ψυχικά πάθη νά προσέξεις.Ἡ φιλαυτία λοιπόν εἶναι ἡ γεννήτρια τῶν παθῶν. Νά παρακαλοῦμε καί τόν ἅγιοΠαΐσιο καί ὅλους τούς ἁγίους νά μᾶς βοηθοῦν νά ξεπεράσουμε αὐτό τό μεγάλοπάθος.Νά θυμόμαστε καί τά γενικά φάρμακα τῆς φιλαυτίας, πού εἶναι ἡ ἀγάπη καί ἡἐγκράτεια. Γιατί μέ τήν ἀγάπη πράγματι ὁ ἄνθρωπος νικάει τά ψυχικά πάθη. Μέ τήνἐγκράτεια πολεμάει καί τά σωματικά πάθη. Καί αὐτά τά δύο μαζί πολεμᾶνε τήφιλαυτία.Μακάριος εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού μπαίνει στόν ἀγώνα γιά νά βγεῖ ἀπό αὐτή τή φοβερήσκλαβιά τῆς φιλαυτίας. Σημασία ἔχει ὄχι νά καταστρέψουμε τό σῶμα, ἀλλά τά πάθη.Δέν εἴμαστε σωματοκτόνοι, ἀλλά παθοκτόνοι. Τό βασικό εἶναι νά θυμᾶται κανείς ὅτιδέν πρέπει νά στρέφεται στόν ἑαυτό του, ἀλλά στόν Θεό. Ἔχει τεράστια σημασία ἡκατεύθυνση πρός τήν ὁποία κοιτάει ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ κάθε στιγμή κάπου κοιτάεικαί κάτι σκέφτεται.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης102

Περί φιλαυτίας - 3ο μέροςΜέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τίς εὐχές τοῦ Γέροντα, συνεχίζουμε νά μιλᾶμε, σύμφωναπάντα μέ τούς Πατέρες καί τήν Ἁγία Γραφή, γιά τό κεφαλεῶδες πάθος, τή φιλαυτία.Ἐπιγραμματικά νά σᾶς θυμίσω, ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι ἡ ἐμπαθής καί ἄλογη φιλία πρόςτό σῶμα, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος. Φίλαυτος εἶναι αὐτός πού ἀγαπάει ὑπερβολικάτόν ἑαυτό του, οὐσιαστικά τόν λατρεύει. Ὅταν ἡ προσοχή τοῦ ἀνθρώπου φεύγει ἀπότόν Θεό καί δέν ἐνδιαφέρεται νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό, οὔτε νά κάνει τό θέλημά Του,τότε στρέφεται πρός τόν ἑαυτό του καί κυρίως πρός τό σῶμα του, πού θέλει διαρκῶςνά τό ἱκανοποιεῖ. Τό σῶμα ζητάει τήν ἀνάπαυση, τήν ἄνεση καί τήν καλοπέραση.Γι’αὐτό, ἀπό τή φιλαυτία γεννιοῦνται οἱ τρεῖς γενικότατοι λογισμοί: τῆς γαστριμαργίας,τῆς φιλαργυρίας -ἡ ὁποία ἐξασφαλίζει αὐτές τίς ἀνέσεις- καί τῆς κενοδοξίας. Τόἀποτέλεσμα τῆς φιλαυτίας εἶναι ὁ χωρισμός ἀπό τόν Θεό, ἀπό τούς ἄλλους καί ἀπότόν ἑαυτό μας. Ὁ ἄνθρωπος νομίζει ὅτι ἐπειδή κλείνεται στόν ἑαυτό του,ἐνδιαφέρεται γιά αὐτόν, ἀλλά οὐσιαστικά διασπᾶ τόν ἑαυτό του, τίς ἐσωτερικέςδυνάμεις τῆς ψυχῆς καί ζεῖ μιά ‘σχιζοφρένεια’.Καλεῖται, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος νά πολεμήσει αὐτό τό πάθος, αὐτήν τήν τάση νάἱκανοποιεῖ τίς ἐγωιστικές του ἐπιθυμίες. Βέβαια εἶναι ἀπό τίς πιό δύσκολες ἐντολές,τό νά πολεμάει δηλαδή ὁ ἄνθρωπος συνεχῶς τίς ἐγωιστικές του ἐπιθυμίες, νάκαταδιώκει ἀδιάκοπα τόν ἑαυτό του καί νά στρέφεται ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ του. Ὁπιό μεγάλος καί δύσκολος ἐχθρός δέν εἶναι ὁ διάβολος, οὔτε ὁ κόσμος, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁἑαυτός μας. Ἄν δέν ἀρνηθοῦμε τίς ἐγωιστικές ἐπιθυμίες καί τά θελήματά μας, δέμποροῦμε νά προσευχόμαστε καθαρά στόν Κύριο καί νά λέμε: «Γενηθήτω τό θέλημάΣου» γιατί ἔχουμε δικά μας θελήματα. Ἄν δέ μπορέσουμε νά ἀπαρνηθοῦμε τήμεγάλη ἰδέα, πού ἔχουμε γιά τόν ἑαυτό μας, δέ θά μπορέσουμε νά κατακτήσουμε τόἀληθινό μεγαλεῖο, πού εἶναι ὁ Θεός. Ἄν δέν ἀρνηθοῦμε τήν ἐλευθερία μας, δέ θάγευθοῦμε τήν ἀληθινή ἐλευθερία, ὅπου μόνο μία θέληση κυριαρχεῖ, ἡ θέληση τοῦΘεοῦ. Γιατί, ἐκεῖνος πού εἶναι πραγματικά ἐλεύθερος, εἶναι ὁ Θεός. Κάνονταςκάποιος λοιπόν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀρνούμενος τό δικό του θέλημα, αὐτός γίνεταιπραγματικά ἐλεύθερος.Τό μυστικό τῶν Ἁγίων εἶναι τοῦτο: «Μήν ἐπιθυμεῖς κανενός εἴδους ἐγωιστικήἐλευθερία καί θά σοῦ δοθεῖ ἡ πραγματική ἐλευθερία». Ὁ ἄνθρωπος πιστεύει ὅτι ἄνἐνδιαφέρεται μόνο γιά τόν ἑαυτό του εἶναι ἐλεύθερος, ἀλλά οὐσιαστικά εἶναι δοῦλοςτοῦ ἐγωισμοῦ του. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος πού ἀρνεῖται αὐτήν τήν ἐγωιστική ἐλευθερία,ἀρνούμενος τό θέλημά του καί κάνοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τότε κερδίζει τήνπραγματική ἐλευθερία. Γιατί ὅταν κάνει ὑπακοή, τότε ἐλευθερώνεται ἀπό τά πάθη,τότε ἔρχεται τό ἅγιο Πνεῦμα τοῦ Κυρίου καί ἐκεῖ ὑπάρχει ἐλευθερία, «οὗ τό ΠνεῦμαΚυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β΄Κορ. 3,17). Ὅπου εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐκεῖ ὑπάρχειἀληθινή ἐλευθερία, ἀλλιῶς ὁ ἄνθρωπος νιώθει συνεχῶς δέσμιος καί φυλακισμένοςκαί νιώθει ἀσφυκτικά μέσα του καί γύρω του. Θέλει νά φύγει καί νά ἀποδράσει ἀπό103

τή φυλακή τῶν παθῶν του.Βλέπετε οἱ διαφημίσεις προτείνουν ἕνα ταξίδι, μιά ‘ἀπόδραση’. Δέν λένε ὅμως τήνἀλήθεια, γιατί δέν τήν ξέρουν. Ὅσο μακριά κι ἄν πᾶς καί στό πιό μακρινό νησί, ἄνδέν ἐλευθερωθεῖς ἀπό τά πάθη σου, πάλι θά νιώθεις φυλακισμένος. Τά πάθη εἶναιαὐτά πού δεσμεύουν τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, τά ἐγωιστικά θελήματα, ἡφιλαυτία. Χρειάζεται μεγάλος κόπος γιά νά καταπολεμήσει κανείς τά ἐγωιστικά τουθελήματα.Πῶς γίνεται νά καταπολεμήσει κανείς τά ἐγωιστικά του θελήματα, νά πολεμήσειοὐσιαστικά τόν ἑαυτό του;«Πόλεμος ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ σου σημαίνει νά ἀπαρνιέσαι, τόσο τίς μικρές, ὅσο καίτίς μεγάλες σου ἐμπαθεῖς ἐπιθυμίες». Οἱ ἅγιοι Πατέρες συνιστοῦν «νά ἀρχίζουμε ἀπότά μικροπράγματα». «Γιατί», λέει ὁ ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος, «πῶς θά μπορέσεις νάσβήσεις μιά μεγάλη φωτιά, προτοῦ μάθεις νά σβήνεις πρῶτα μιά μικρή»;Λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες: «Θέλεις νά ἀπελευθερωθεῖς ἀπό ἕνα μεγάλο πάθος; Νίκα τίςμικρές ἐπιθυμίες. Μή νομίζεις πώς τό ἕνα εἶναι δυνατόν νά χωριστεῖ ἀπό τό ἄλλο. Οἱἐπιθυμίες καί τά πάθη εἶναι δεμένα τό ἕνα μέ τό ἄλλο σάν τούς κρίκους μιᾶςἀλυσίδας». Σοῦ λέει, ἄς ποῦμε, ὁ λογισμός νά φᾶς λίγο ἀκόμα, ἐνῶ ἐσύ ξέρεις ὅτιἔχεις ἤδη χορτάσει. Ἄν ἀρνηθεῖς αὐτήν τή μικρή ἐπιθυμία, πού εἶναι εὔκολο,μαθαίνεις σιγά-σιγά νά ἀρνεῖσαι τό θέλημά σου. Ἔτσι θά φτάσεις στό σημεῖο νάκόβεις καί τίς μεγάλες ἐπιθυμίες σου.«Ἑπομένως, δέ θά σοῦ ἀποδώσει μεγάλα πράγματα τό νά προσβάλλεις μόνο τάμεγάλα ἐλαττώματα καί τίς κακές συνήθειές σου, πού δύσκολα ὑποτάσσονται, χωρίςνά καταπολεμᾶς συγχρόνως καί τίς μικρές ‘ἀθῶες’ ἀδυναμίες σου π.χ. τή λιχουδιά γάτά γλυκίσματα, τή φλύαρη διάθεση, τήν περιέργειά σου, τή βιασύνη σου. Στό τέλος-τέλος, ὅλες μας οἱ ἐπιθυμίες, μικρές καί μεγάλες, χτίζονται στό ἴδιο θεμέλιο, τήνἀχαλίνωτη συνήθεια νά ἱκανοποιοῦμε μόνο τό ἐγωιστικό μας θέλημα». Πρέπει νάἀρνηθοῦμε αὐτό τό θεμέλιο. Ἔτσι δέν θά ἔχουμε ἐπιθυμίες, παρά μόνο αὐτό πούθέλει ὁ Θεός. «Καί γιατί αὐτό θά πεῖ κανείς»; Γιατί νά κόψουμε τό θέλημά μας;Γιατί, ἀπό τή στιγμή πού ἔγινε ἡ πτώση, ἔχουμε λάθος ἐπιθυμίες, τό θέλημά μας εἶναιδιεφθαρμένο. Μετά τό προπατορικό ἁμάρτημα, ἡ θέλησή μας κατευθύνεταιἀποκλειστικά σέ ὅ,τι ἱκανοποιεῖ τό ἐγώ μας, σέ καθετί ἐγωιστικό, δηλαδή στήφιλαυτία μας. Ἔχει διαφθαρεῖ ἡ θέλησή μας, γι’ αὐτό καί ὁ ἀγώνας μας ἔχει σάνστόχο του αὐτήν τή διεφθαρμένη βούλησή μας. Πρέπει νά τήν πολεμήσουμε, νά τήνἀρνηθοῦμε αὐτήν τή θέληση. Αὐτό πρέπει νά τό κάνουμε ἀκούραστα, χωρίς διακοπή.«Θέλεις π.χ. νά ρωτήσεις γιά κάτι ὄχι ἄξιο λόγου; Μή ρωτᾶς. Ἐπιθυμεῖς νά πιεῖς δύοφλυτζάνια καφέ; Πιές ἕνα. Θέλεις νά κάνεις μιά ἐπίσκεψη, πού αίτία της ἔχει μιάδιάθεση κουτσομπολιοῦ; Μήν τήν κάνεις. Αὐτό σημαίνει νά κηρύξεις διωγμόἐναντίον τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ σου. Ἐκεῖνος πού πρέπει νά διωχθεῖ δέν εἶναι ὁ ἄλλος,ὅπως νομίζουμε, ἀλλά ὁ ἑαυτός μας. Ἔτσι, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, πάντοτεἐπιβάλλεις σιωπή στήν κραυγαλέα σου κακή θέληση.104

Ἴσως ὅμως σοῦ δημιουργεῖται μιά ἀπορία. Εἶναι τόσο ἀπαραίτητο αὐτό; Οἱ ἅγιοιΠατέρες ἀπαντοῦν μέ μιά ἐρώτηση: «Νομίζεις πώς μπορεῖς πραγματικά νά γεμίσειςἕνα δοχεῖο μέ καθαρό νερό προτοῦ ἀδειάσεις τό ἀκάθαρτο νερό, πού ἤδη ὑπάρχει; Ἤμπορεῖς νά ὑποδεχτεῖς ἕναν πολύ ἀγαπητό σου φιλοξενούμενο σ’ ἕνα δωμάτιο, πούεἶναι γεμάτο μέ σκουπίδια καί παλιοπράματα; Ὄχι φυσικά. «Ὅποιος ἐλπίζει, ὅτι θάμπορέσει νά δεῖ τόν Κύριο, ἁγνίζει ἑαυτόν, καθῶς Ἐκεῖνος ἁγνός ἐστι» (Ἰωαν. Α΄3,3).Δηλαδή δέν μπορεῖς νά βάλεις μέσα σου τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἄν δέν ἀρνηθεῖς τόδικό σου θέλημα. Δέν μπορεῖς νά ἔχεις καί δικό σου θέλημα καί νά θέλεις νά κάνειςκαί τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτά σίγουρα εἶναι ἀντίθετα. Ὁ Θεός θέλει νά βγαίνουμεἀπό τό ἐγώ μας καί νά μοιάζουμε σέ Αὐτόν, πού εἶναι Ἀγάπη. Νά στρεφόμαστε στόνΘεό καί στούς ἄλλους ἀνθρώπους, πού εἶναι παιδιά Του. Ἄν λοιπόν δέ βγάλουμε τήνἄρρωστη ἀγάπη πού ἔχουμε πρός τόν ἑαυτό μας, δέν μποροῦμε νά ἀγαπήσουμε οὔτετόν Θεό, οὔτε τόν συνάνθρωπο. Γι’ αὐτό, εἶναι ἀπαραίτητο νά πολεμήσουμε τόνἑαυτό μας καί νά καθαρίσουμε τήν καρδιά μας.«Ἄς πετάξουμε ὅλα τά παλιοπράματα, πού εἶναι στοιβαγμένα μέσα της. Ἄςσκουπίσουμε τό λερωμένο πάτωμα, ἄς καθαρίσουμε τά παράθυρα κι ἄς τά ἀνοίξουμεγιά νά μπεῖ φῶς καί καθαρός ἀέρας στό δωμάτιο, πού ἐτοιμάζουμε τό κατάλυμα τοῦΚυρίου μας». Αὐτό τό δωμάτιο εἶναι ἡ καρδιά μας καί ἐκεῖ μέσα δέν πρέπει νάὑπάρχουν βρωμιές, δηλαδή ἐγωισμός καί φιλαυτία. «Καί ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ἄς ντυθοῦμεμέ καθαρά ροῦχα, γιά νά μή μᾶς μολύνει πιά ἡ μούχλα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καίδοῦμε τόν ἑαυτό μας ἐκβαλλόμενον ἔξω ἀπ’ τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ».«Μακάρι ὅλα αὐτά νά γίνουν ὁ κόπος τῆς κάθε στιγμῆς καί τῆς κάθε ὥρας τῆς ζωῆςμας». Αὐτός ὁ ἐχθρός, ὅπως εἴπαμε, χρειάζεται ἕναν ἀμείλικτο συνεχή διωγμό. «Μέτόν τρόπο αὐτό πραγματοποιοῦμε, ὅ,τι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς προσκαλεῖ μέ τό στόματοῦ ἀπόστολου Ἰακώβου νά κάνουμε: ‘ἁγνίσατε καρδίας’ (Ἰακ. 4,8)». Ὅσο ἡ καρδιάἔχει ἐγωιστικές ἐπιθυμίες, εἶναι βρώμικη καί ὅσο εἶναι βρώμικη δέν μπορεῖ νά δεχθεῖτόν Θεό. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος, πού δέν μποροῦμε νά κάνουμε σωστή προσευχή, τό ὅτιἔχουμε λογισμούς, θελήματα. Τήν ὥρα πού πᾶμε νά προσευχηθοῦμε, μᾶς ἔρχονταιστό μυαλό ὅλα αὐτά τά ἐγωιστικά θελήματα, τά ὁποῖα δέν μᾶς ἀφήνουν νά κάνουμεσωστή προσευχή.Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει: «καθαρίσωμεν ἑαυτούς ἀπό παντός μολυσμοῦ σαρκόςκαί πνεύματος (Β΄ Κορ. 7,1). «Ἔσωθεν γάρ ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱδιαλογισμοί οἱ κακοί ἐκπορεύονται, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, φόνοι, κλοπαί, πλεονεξίαι,πονηρίαι, δόλος, ἀσέλγεια, ὀφθαλμός πονηρός, βλασφημία, ὑπερηφανία, ἀφροσύνη·πάντα ταῦτα τά πονηρά ἔσωθεν ἐκπορεύεται καί κοινοῖ τόν ἄνθρωπον» (Μαρκ. 7,21-23), λέει ὁ Κύριος. Καί προτρέπει πάλι τόν Φαρισαῖο: «καθάρισον πρῶτον τό ἐντόςτοῦ ποτηρίου καί τῆς παροψίδος, ἵνα γένηται καί τό ἐκτός αὐτῶν καθαρόν» (Ματθ.23,26). Δέν ἀρκεῖ νά ἔχουμε μιά ἐξωτερική καλή συμπεριφορά, πού νά μᾶς δείχνειὅτι εἴμαστε κάπως ταπεινοί, ἀλλά νά καθαρίσουμε τήν καρδιά μας ἀπό τά ἐγωιστικάθελήματα.105

«Ἀκολουθώντας τήν προτροπή τοῦ Κυρίου καί ἀρχίζοντας ἀπό τό ἐσωτερικό μας, ἄςθυμώμαστε πώς δέν καθαρίζουμε τήν καρδιά γιά μᾶς τούς ἴδιους. Δέ στολίζουμε καίδέν περιποιούμαστε τό δωμάτιο γιά τή δική μας ἀπόλαυση, ἀλλά γιά νά μπορέσει νάτό χαρεῖ ὁ φιλοξενούμενος. Κάθε μας σκέψη γυρίζει στόν φιλοξενούμενο, δηλαδήστόν Κύριο. Κι ὅταν αὐτός ἔρθει, ἀποσυρόμαστε γιά νά ἡσυχάσει. Φυσικά δένπεριμένουμε γιά αὐτήν τή φιλοξενία πληρωμή». Εἶναι πολύ μεγάλη μας τιμή νά ἔρθειὁ Κύριος καί νά κατοικήσει μέσα στήν καρδιά μας. Ὅμως δέν πρόκειται νά ἔρθει ὅσοὑπάρχει ἡ φιλαυτία.Ὑπάρχουν τρεῖς κατηγορίες ἀνθρώπων, λέει ὁ ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος: «Οἱσαρκικοί, πού θέλουν νά ζοῦν μόνο καί μόνο γιά νά ἱκανοποιοῦν τόν ἑαυτό τους,ἔστω κι ἄν χρειαστεῖ νά βλάψουν ἄλλους». Δέν τούς ἐνδιαφέρει γιά τούς ἄλλους. «Οἱψυχικοί, πού θέλουν νά ζοῦν γιά τόν ἑαυτό τους καί γιά τούς ἄλλους καί τέλος οἱπνευματικοί, πού θέλουν νά ἀρέσουν μόνο στό Θεό, ἔστω κι ἄν αὐτό ἀποβαίνει σέβάρος τους».«Ἡ πρώτη κατηγορία βρίσκεται χαμηλότερα ἀπ’ αὐτό πού λέμε ‘ἀνθρώπινη φύση’.Ἡ δεύτερη κατηγορία ἀποτελεῖ τούς συνηθισμένους ἀνθρώπους καί ἡ τρίτηκατηγορία εἶναι αὐτῶν πού ζοῦν ‘ὑπέρ φύσιν’. Ἡ ζωή αὐτή πού ζοῦν, εἶναι ἡ ἐνΧριστῷ ζωή». Σ’ αὐτήν τήν κατηγορία πρέπει νά φτάσουμε καί ὄχι νά μείνουμε στήδεύτερη, στήν ὁποία ἀνήκουν οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι.«Ὁ πνευματικός ἄνθρωπος σκέφτεται πνευματικά. Προσδοκία του εἶναι νά μπορέσεινά ἀπολαύσει τή χαρά ἐκείνη πού νιώθουν οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ ‘ἐπί ἑνί ἁμαρτωλῷμετανοοῦντι’ (Λουκ. 15,7). Καί ὁ ἁμαρτωλός αὐτός νά μήν εἶναι ἄλλος, παρά αὐτόςὁ ἴδιος». Αὐτός προσπαθεῖ νά φτάσει στήν τέλεια μετάνοια. «Αὐτά τά συναισθήματαπρέπει νά σέ διακατέχουν καί μέ αὐτή τήν ἐλπίδα νά ἐργάζεσαι, τῆς ὁλοκληρωμένηςμετάνοιας, γιατί ὁ Κύριος μᾶς ἔχει δώσει τήν ἐντολή νά εἴμαστε ‘’τέλειοι, ὥσπερ ὁπατήρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν’’ (Ματθ. 5,48) καί νά ζητοῦμε ‘πρῶτοντήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ’ (Ματθ. 6,33)».«Ἑπομένως, μή σταθεῖς οὔτε στιγμή», προκειμένου νά νικήσεις τή φιλαυτία. «Μήθελήσεις νά ξεκουραστεῖς προτοῦ νεκρώσεις ἐκεῖνο τό κομμάτι τοῦ ἑαυτοῦ σου πούσέ ὑποτάσσει στή σαρκική σου φύση», στό σῶμα σου. Μάθε νά ἀνιχνεύεις κάθεσημάδι τῆς παρουσίας τῆς σάρκας μέσα σου καί καταδίωκέ την χωρίς ἔλεος, γιατί ‘’ἡγὰρ σάρξ ἐπιθυμεῖ κατά τοῦ πνεύματος, τό δέ πνεῦμα κατά τῆς σαρκός’’ (Γαλ.5,17)». Ἡ φίλαυτη διάθεση εἶναι ἡ φιλόσαρκη διάθεση. Ἀπό ἐκεῖ πρέπει κανείς νάξεκινήσει γιά νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό ὅλα τά πάθη, ἀφοῦ ὅπως εἴπαμε ἡ φιλαυτία εἶναι ἡρίζα ὅλων τῶν παθῶν.Τό κομβικό σημεῖο πού πολεμᾶμε καί μ’ αὐτό φεύγει ἡ φιλαυτία εἶναι τό νάξεριζώσουμε τήν ἐπιθυμία πού ἔχουμε μέσα μας γιά ἀπόλαυση, ἄνεση καί σωματικήκαλοπέραση. Εἶναι γραμμένο στό Εὐαγγέλιο ὅτι πρέπει νά ψάξουμε καί νά βροῦμε τήστενή ὁδό, «τήν ἀπάγουσα εἰς τήν ζωήν» (Ματθ. 7,14). Ἐπίσης ὅτι θά χρειαστεῖ νάἀγωνιστοῦμε γιά νά μποῦμε ἀπό τή στενή πύλη. Πολλοί, λέει ὁ Κύριος, θά ζητήσουννά μποῦν καί δέν θά μπορέσουν (Λουκ. 13,24). Δέν εἶναι δύσκολο νά καταλάβουμε106

τί θέλει νά πεῖ ὁ Κύριος. Ἡ ἐξήγηση βρίσκεται ἀκριβῶς στήν ἀπροθυμία μας νάκαταδιώξουμε καί νά κυνηγήσουμε τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μας. Τόν ἑαυτό μας τόνκανακεύουμε, δέ θέλουμε νά τὀν ζορίσουμε. Αὐτό πρέπει ὅμως νά κάνουμε. Γι’ αὐτόεἶπε ὁ Κύριος ὅτι εἶναι στενή ἡ πύλη καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός καί λίγοι εἶναι αὐτοί πούτή βρίσκουν. Γιατί εἶναι λίγοι; Διότι, λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, οἱ πολλοί δέ θέλουννά ζοριστοῦν. Εἶναι ράθυμοι, εἶναι φίλαυτοι.«Ἴσως κατορθώνουμε νά περιορίσουμε ὡς ἕνα βαθμό τά μεγάλα μας ἐλαττώματα.Δέν προσέχουμε ὅμως τά μικρά. Ἀντίθετα τά ἀφήνουμε ἐλεύθερα καί μεγαλώνουνἀνεμπόδιστα. Δέν εἴμαστε κλέφτες, οὔτε ἅρπαγες, οὔτε ἄδικοι. Ἐν τοῦτοις,φλυαροῦμε εὐχαρίστως καί ἴσως καί γιά πράγματα πού δέν πρέπει νά κάνουμε οὔτεκουβέντα». Αὐτό μᾶς σκοτώνει καί δέ μᾶς ἀφήνει νά περάσουμε τήν πύλη, πού εἶναιστενή και τεθλιμμένη. «Μπορεῖ νά μή φᾶμε τό φαγητό μας γιά λόγουςαὐτοκυριαρχίας, ἀλλά πίνουμε πάρα πολύ καφέ ἤ τσάι στή θέση τοῦ φαγητοῦ». Ἔτσιἔρχεται ὁ πονηρός καί μᾶς σερβίρει ἕνα ὑποκατάστατο καί τό δεχόμαστε,πιστεύοντας ὅτι εἶναι ἀσήμαντο. «Ἡ καρδιά παραμένει γεμάτη ἀπό ἐπιθυμίες. Οἱρίζες τοῦ κακοῦ δέν ξεριζώθηκαν ἀπό μέσα μας. Περιπλανιόμαστε μέσα σέ πυκνέςλόχμες, πού ἀπ’ αὐτές εἶναι γεμάτη ἡ γῆ τῆς ψυχῆς μας». Δυστυχῶς πολλές φορές,ἐμεῖς πού λεγόμαστε χριστιανοί, τό ζοῦμε αὐτό τό πράγμα καί τό μεταδίδουμε στάπαιδιά μας. Πιστεύουμε πώς ἀρκεῖ νά προσέχουμε μόνο τά βασικά καί ὄχι τά μικρά.Κι ὅμως τά μικρά εἶναι πού δέ μᾶς ἀφήνουν νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Κύριο. Διότι ἡκαρδιά παραμένει βρώμικη, οἱ ρίζες εἶναι μέσα. Ἄν δέν ξεριζώσουμε τά πάθη, ἄν δέφύγουν ἀπό μέσα τελείως καί οἰ μικρές ἐπιθυμίες, δέν θά μπορέσουμε νάἐλευθερωθοῦμε καί νά ἑτοιμάσουμε θέση γιά τόν Κύριο μέσα στήν καρδιά μας.«Κάνε ἀκάθεκτη ἐπίθεση ἐναντίον τῆς φιλαυτίας σου, γιατί αὐτή εἶναι ἡ ρίζα κάθεκακοῦ πού συμβαίνει μέσα σου. Ἄν μποροῦσες νά δεῖς καθαρά, θά διέκρινες ἀμέσως,ὅτι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιά τό κακό αὐτό, ἐπειδή δέν θέλουμε νάκαταλάβουμε πώς στήν πραγματικότητα ὁ πόλεμος ἐναντίον τῆς φιλαυτίας εἶναι ὅ,τικαλύτερο γιά τή σωτηρία μας. Ἐπειδή ὅμως εἶσαι φίλαυτος, γι’ αὐτό δέν στρέφειςμέσα σου τό βλέμμα σου. Μόνο περιποιεῖσαι τόν ἑαυτό σου· γι’ αὐτό εἶναι τόσοστενός ὁ ὁρίζοντάς σου. Ἡ ἀγάπη σου εἶναι περιορισμένη σέ σένα τόν ἴδιο.Ἐλευθέρωσέ την καί θά δεῖς ὅτι τό κακό θά φύγει ἀπό μέσα σου».Εἶναι αὐτό πού λέγαμε ὅτι πρέπει νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό ἀγαπητικά. Νάἐπιθυμήσουμε αὐτήν τήν ἀπόλαυση, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Τότε εὔκολα θάἀπαλλαχθοῦμε ἀπό αὐτές τίς γήινες ἀπολαύσεις, πού εἶναι φίλαυτες καί ἐγωιστικές.«Πίεσε τή βλαβερή μαλθακότητά σου καί τήν ἐπιθυμία σου νά ζεῖς μέ ραθυμία».Δυστυχῶς καί τά παιδιά τά μαθαίνουμε νά ζοῦν μέ μαλθακότητα. Δέν τά μαθαίνουμενά ζορίζονται, νά ἀσκοῦνται, νά σκληραγωγοῦνται, γιατί ἔτσι ζοῦμε κι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι.Αὐτό ὅμως προξενεῖ πολύ μεγάλη βλάβη καί μᾶς κάνει νά ζοῦμε μέ ραθυμία. Ἡραθυμία εἶναι ὁ πρῶτος καί μεγάλος μας ἐχθρός, ὁ ὁποῖος δέ μᾶς ἀφήνει νάπεράσουμε τή στενή πύλη καί τήν τεθλιμμένη ὁδό, πού ὁδηγεῖ στή ζωή.«Χτύπα την σκληρά τή ραθυμία ἀπ’ ὅλες τίς μεριές. Κατάπνιξε τήν ἐπιθυμία σου γιά107

ἁμαρτωλές ἀπολαύσεις. Μήν τήν ἀφήνεις νά ἀναπνεύσει. Μάθε νά εἶσαι αὐστηρόςστόν ἑαυτό σου καί τίς κακές του ἐπιθυμίες. Ὅλα ἀποκτοῦν δύναμη μέ τή συχνήἐπανάληψη, ὅμως πεθαίνουν, ὅταν δέν τούς δίνεται τροφή». Ἐδῶ εἶναι πάλι ἕνακομβικό σημεῖο. Εἶναι ἡ δύναμη τῆς συνήθειας. Ὅταν συνηθίσεις τόν ἑαυτό σουστήν ἄσκηση καί τή σκληραγωγία, τότε πιό εὔκολα τό κάνεις καί τό αὐξάνεις. Ὅσοδέν τό συνηθίζεις καί παραμένεις ἀργός, τόσο βουλιάζεις καί χάνεσαι μέσα σ’ αὐτήντή δίνη τῆς μαλθακότητας.«Πρόσεξε ἐπίσης πολύ μήπως κλείνεις βέβαια τήν πόρτα στά μεγάλα κακά, ἀλλάἀφήνεις συγχρόνως ἀνοιχτά τά παράθυρα γιά νά ξαναγλιστρήσει μέσα σου ἡ κακήσυνήθεια μέ ἄλλη μορφή. Τί θά σέ ὠφελήσει π.χ. ἄν ἀρχίζεις νά κοιμᾶσαι σέ σκληρόκρεβάτι κι ἀπό τήν ἄλλη μεριά βαριέσαι νά κάνεις μιά μικροεξυπηρέτηση; Ἤ τίπετυχαίνεις ἄν κόβεις τό τσιγάρο, ἀλλά ἀφήνεις ἀχαλίνωτη τή γλώσσα σου; Ἤ δένεἶσαι φλύαρος, ἀλλά διαβάζεις ἐρεθιστικά μυθιστορήματα; Ἤ δέ διαβάζειςμυθιστορήματα τῆς κακιᾶς ὥρας, ἀλλά ἀφήνεις ἀδέσποτη τή φαντασία σου νά τρέχειἐδῶ κι ἐκεῖ; Ὅλα αὐτά εἶναι κατά βάθος διαφορετικές ὄψεις τοῦ ἴδιου φαινομένου,δηλαδή τῆς ἀχόρταγης ἐπιθυμίας σου νά ἱκανοποιήσεις τήν ἀνάγκη ἀπολαύσεωνἐγωιστικῶν».«Εἶναι ἀνάγκη λοιπόν νά προχωρήσεις μέσα σου καί νά ξεριζώσεις τήν κακήἐπιθυμία γιά νά προχωρεῖς καλά, γιά νά αἰσθάνεσαι καλά, γιά νά ‘σαιεὐχαριστημένος. Πρέπει νά μάθεις ν’ ἀγαπᾶς τόν κόπο, τήν κούραση, τόν πόνο, τήδυσκολία. Ἔχεις καθῆκον νά ἐφαρμόζεις τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου, νά μήματαιολογεῖς, νά μή κομψεύεσαι, ν’ ἀκοῦς τούς πνευματικούς σου ὁδηγούς, νά μήνἐπιτρέπεις νά σέ κυριεύουν σαρκικές ἐπιθυμίες, νά μή θυμώνεις, κ.ο.κ. Ὅλες αὐτές οἱἐντολές δέν μᾶς δόθηκαν χωρίς λόγο, οὔτε πρέπει νά τίς παραθεωροῦμε σάν νά μήνὑπῆρχαν καθόλου. Μᾶς δόθηκαν γιά νά τίς ἐκτελοῦμε. Διαφορετικά δέν θά μᾶςκαλοῦσε ὁ Κύριος νά τίς ἐφαρμόσουμε. ‘’Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν,ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν’’ (Ματθ. 16,24) εἶπε» καί ἀφήνει τό ζήτημα στήν ἐλεύθερηἐκλογή τοῦ καθενός καί στήν προσωπική του προσπάθεια. Αὐτή ἡ ἀπάρνηση τοῦἑαυτοῦ μας εἶναι οὐσιαστικά ἀπάρνηση τῆς φιλαυτίας μας Δέν ἀναγκάζει ὁ Κύριοςκανέναν νά ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό του καί τή φιλαυτία του. Ὅποιος ὅμως τό κάνει, αὐτόςεἶναι καί ὁ μαθητής Του, ἀλλιῶς δέ μπορεῖ νά εἶναι κάποιος μαθητής Του.Λέει ὁ ἅγιος Παΐσιος ὅτι δέν πρέπει νά προσκυνᾶμε τήν ἀνάπαυση. Δυστυχῶς ὁσύγχρονος ἄνθρωπος προσκυνάει τήν ἀνάπαυση καί πιστεύει ὅτι ἔτσι θά ἔχει τήχαρά, τή μακαριότητα καί τήν εὐτυχία. Αὐτό εἶναι ἐντελῶς λάθος. Φαίνεται μάλιστακατεξοχήν στά παιδιά καί στούς νέους, πού ἔχουν τά πάντα, σωματικά, ἔχουν μεγάληἄνεση κι ὅμως εἶναι γεμάτα μέ ἀνία, μέ ἀκηδία καί μέ βαρεμάρα.Ρώτησαν τόν Γέροντα Παΐσιο:– Ὅταν, Γέροντα, λέω: «Τόσο μπορῶ νά δουλέψω, αὐτή εἶναι ἡ ἀντοχή μου», ἀπόφιλαυτία τό λέω;– Ὅσο κάθεται κανείς, τόσο χαλαρώνει· ὅσο δουλεύει, τόσο δυναμώνει. Ἐκτός πούδιώχνει τή μούχλα μέ τή δουλειά, βοηθιέται καί πνευματικά.108

Ὅταν δηλαδή κανείς ἀγαπήσει τόν κόπο καί τόν πόνο, πού ἔχει μέσα της κάθεἐργασία, κάθε διακόνημα, τότε ξεπερνάει τή φιλαυτία του. Τότε κάνει πράγματα πούνόμιζε ὅτι δέν μπορεῖ νά τά κάνει. Γιατί πάρα πολλές φορές δειλιάζουμε. Λέει πάλι ἡΓράφή: «λογισμοί γάρ θνητῶν δειλοί» (Σοφ.Σειρ. 9,14).«Ὁ σκοπός εἶναι νά φθάση νά χαίρεται ὁ ἄνθρωπος περισσότερο ἀπό τήν κακοπάθειαπαρά ἀπό τήν καλοπέραση. Ἂν ξέρατε πῶς ζοῦν μερικά γεροντάκια ἐκεῖ στό ἍγιονὍρος, ἀλλά καί τί χαρά νιώθουν!Νά, ἕνα γεροντάκι, πού ἔμενε μόνο του ἕνα χιλιόμετρο πιό πέρα ἀπό τό Καλύβι μου,τί αὐταπάρνηση εἶχε! Τό Καλύβι του ἦταν ψηλά, σέ ἕνα πολύ ἀπότομο μέρος, καί τόκαημένο ἀρκουδώντας κατέβαινε ἀπό τό μονοπάτι γιά νά πάη σέ ἕνα ἄλλο γεροντάκιπιό κάτω, ὅταν χρειαζόταν κάτι. Ἤθελαν νά τό πάρουν στό γηροκομεῖο, ἀλλά δένδεχόταν καί ὅλοι μετά ἔλεγαν: ‘αὐτός εἶναι πλανεμένος’, γιατί καθόταν μόνος τουἐκεῖ.Μιά μέρα πού ἦρθε στό Καλύβι, μοῦ εἶπε γιά ποιόν λόγο δέν ἤθελε νά φύγει: Ὅτανζοῦσε ὁ Γέροντάς του, τό Καλύβι τους δέν εἶχε ναό καί ἐκεῖνος παρακαλοῦσε τόνΓέροντά του νά κάνουν ναό. ‘‘Ἂς κάνουμε ναό, τοῦ εἶπε τελικά ὁ Γέροντάς του,ἀλλά μετά δέν πρέπει ποτέ νά φύγης ἀπό ‘δῶ, γιατί θά μένη στό Ἱερό ὁ ΦύλακαςἌγγελος καί δέν κάνει νά τόν ἀφήσης μόνον’’. Τότε αὐτός τοῦ ὑποσχέθηκε ὅτι θάμείνη γιά πάντα στό Καλύβι καί ἔτσι ἔκαναν τόν ναό. Τελευταία εἶχε γκρεμισθεῖ καίτό Κελλί του καί ἔμενε μέσα στήν ἐκκλησία· κοιμόταν σέ ἕνα στασίδι. Τέτοιααὐταπάρνηση!Εἶχα φροντίσει νά ἔχει μερικά ροῦχα, γιά νά ἀλλάζει τουλάχιστον, γιατί ὑπέφερε ἀπότά ἔντερα καί εἶχε κοψίματα. Μία μέρα ἔστειλα ἕναν γνωστό γιατρό νά πάει νά τόνδεῖ. Πῆγε μέ ἕναν ἄλλον, χτυποῦν, ξαναχτυποῦν, τίποτε. Ὅταν ἄνοιξαν, τόν βρῆκανπεθαμένο στό στασίδι πού ἔμενε, σκεπασμένο μέ μιά κουβέρτα. Ἐκεῖ ἀνεπαύθη ἐνΚυρίῳ!Ἡ σκληρότητα στή ζωή μας για τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ φέρνει στήν καρδιὰ τήντρυφεράδα τοῦ Χριστοῦ. Οἱ θεῖες ἡδονές γεννιοῦνται ἀπό τίς σωματικές ὀδύνες. ΟἱΠατέρες ἔδωσαν αἷμα καί ἔλαβαν πνεῦμα. Μέ ἱδρώτα καί κόπο πῆραν τή Χάρη.Πέταξαν τόν ἑαυτό τους καί τόν βρῆκαν στά χέρια τοῦ Θεοῦ».Μέ τήν ἔκφραση αὐτή ὁ Γέροντας ἐννοεῖ νά πετάξουμε τή φιλαυτία.«Πολύ μέ συγκίνησε τό συναξάρι τῶν Ἁγίων Ἀσκητῶν τοῦ Σινᾶ. Πέντε χιλιάδεςἀσκητές ἔζησαν στό Σινᾶ καί πόσοι ἄλλοι στό Ἅγιον Ὄρος! Χίλια χρόνια πόσοιΠατέρες ἁγίασαν! Ἀλλά καί οἱ Ὁμολογητές καί οἱ Μάρτυρες τί τράβηξαν! Καί ἐμεῖςγκρινιάζουμε γιά τήν παραμικρὴ ταλαιπωρία. Ζητᾶμε νά ἀποκτήσουμε χωρίς κόποτήν ἁγιότητα. Σπανίζει ἡ αὐταπάρνηση. Οὔτε ἐμεῖς οἱ μοναχοί δέν καταλάβαμε ὅτι‘’τά καλά κόποις κτῶνται’’ καί ἔχουμε τήν ἐπιείκεια στόν ἑαυτό μας· δικαιολογοῦμετόν ἑαυτό μας καί βρίσκουμε ἐλαφρυντικά γιά τό καθετί. Ἀπὸ ‘κεῖ ξεκινάει τό κακό.Καί ὁ διάβολος βρίσκει δικαιολογίες γιά τόν κάθε ἄνθρωπο, ἀλλά τά χρόνια περνᾶνε.Γι’ αὐτό νά μή ξεχνιώμαστε· νά θυμόμαστε καί λίγο ὅτι ὑπάρχει καί θάνατος. Μιά109

πού θά πεθάνουμε, νά μήν προσέχουμε καί τόσο πολύ τό σῶμα· ὄχι νά μήνπροσέχουμε καί νά παθαίνουμε ζημιές, ἀλλά νά μήν προσκυνοῦμε τήν ἀνάπαυση».Δέν λέει ὁ Γέροντας νά παραμελεῖς τελείως τό σῶμα σου καί νά ἀρρωσταίνεις, ἀλλάνά μήν προσκυνᾶς τήν ἀνάπαυση.– Γέροντα, ἔχω τόν λογισμό μήπως δέν φταίει ἡ λίγη ἀντοχή μου πού κουράζομαιεὔκολα, ἀλλά κάτι ἄλλο.– Ναί, ἄν ὑπῆρχε ἡ θεία φλόγα μέσα σου, τότε ὅλα θά ἦταν διαφορετικά.Λέει ὁ Γέροντας ὅτι, ἄν εἶχε τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό, δέν θά κουραζόταν τόσοεὔκολα.– Γέροντα, πῶς θά ἀποκτήσω αὐτή τή θεία φλόγα;– Ἄν ξεχνᾶς τόν ἑαυτό σου καί σκέφτεσαι τούς ἄλλους.Ὁ ἄνθρωπος δέν κουράζεται, ἄν αγαπήσει τούς ἄλλους καί τόν Θεό καί μπορεῖ τότενά κάνει πάρα πολλά πράγματα.– Μοῦ φαίνεται δύσκολο νά τό κάνω πάντοτε αὐτό.– Τουλάχιστον προσπάθησε νά σκέφτεσαι καί νά φροντίζεις τούς ἄλλους, ὅπωςσκέφτεσαι καί φροντίζεις τόν ἑαυτό σου. Ἔτσι, σιγά-σιγά θά φθάσεις νά ἀδιαφορεῖςγιά τόν ἑαυτό σου, μέ τήν καλή ἔννοια καί νά σκέφτεσαι πάντα τούς ἄλλους. Καίτότε βέβαια θά σέ σκέφτεται καί ὁ Θεός, θά σέ σκέφτονται καί οἱ ἄλλοι. Μόνο νάμήν τό κάνεις, γιά νά σέ σκέφτονται οἱ ἄλλοι.Ὅταν δηλαδή κανείς σκέφτεται τούς ἄλλους, τότε λύνονται καί τά δικά τουπροβλήματα. Ὁ Θεός βλέποντας τό δόσιμο πού κάνουμε πρός τόν ἄλλον, τάτακτοποιεῖ ἔτσι τά πράγματα, ὥστε νά λύνονται καί τά δικά μας προβλήματα καί οἱδυσκολίες.– Τελικά, Γέροντα, αὐτό πού μέ βασανίζει εἶναι ὁ ἑαυτός μου.– Ναί, βρέ παιδί μου, πέταξε τόν ἑαυτό σου. Ἄν πετάξεις τόν ἑαυτό σου, μετά θάπετᾶς. Τί τόν κρατᾶς τόν ἑαυτό σου γιά τόν ἑαυτό σου;Αὐτό μᾶς θυμίζει τό χωρίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού λέει: «οὐκ ἐστέ ἑαυτῶνἠγοράσθητε γάρ τιμῆς» (Α΄Κορ. 6,19-20). Δέν ἀνήκετε στόν ἑαυτό σας. Ἔχετεἀγορασθεῖ μέ τό τίμιο Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Οἱ Χριστιανοί δέν ἀνήκουμε στόν ἑαυτόμας, οὔτε μποροῦμε νά κάνουμε ὅ,τι θέλουμε μέ τόν ἑαυτό μας. Μ’ αὐτήν τήν ἔννοιαλέει ὁ Γέροντας νά πετάξουμε τόν ἑαυτό μας. Ἐννοεῖ νά διακονοῦμε τούς ἄλλους καίμόνιμα νά σκεφτόμαστε τούς ἄλλους. Τότε θά ἔχουμε πραγματική χαρά.«Τό κομμάτι τῆς ἀγάπης πού κρατᾶς γιά τόν ἑαυτό σου, τό ἀφαιρεῖς ἀπό τήνὁλοκληρωτική ἀγάπη πού πρέπει νά ἔχεις γιά τούς ἄλλους».Ἐδῶ ἀρχίζουν οἱ διχασμοί. Ἀγαπᾶμε τούς ἄλλους, ἀλλά ἀγαπᾶμε καί τόν ἑαυτό μας.Ὁ Θεός ὅμως δέν θέλει νά ζοῦμε ἔτσι διχαστικά.– Γέροντα, πῶς θά πετάξω τόν ἑαυτό μου;110

– Ὅσο μπορεῖς, νά βγάζεις τόν ἑαυτό σου ἔξω ἀπό τίς ἐνέργειές σου καί νά βάζειςμέσα τούς ἄλλους. Προσπάθησε αὐτό πού θέλεις γιά τόν ἑαυτό σου νά τό δίνειςστούς ἄλλους. Νά δίνεις, νά δίνεις, χωρίς νά ὑπολογίζεις τόν ἑαυτό σου. Ὅσο θάδίνεις, τόσο θά παίρνεις, γιατί ὁ Θεός θά σοῦ δίνει ἄφθονη τή Χάρη Του καί τήνἀγάπη Του. Θά σέ ἀγαπάει πολύ, καθώς κι ἐσύ πολύ θά Τόν ἀγαπᾶς, γιατί θά πάψειςνά ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου, ὁ ὁποῖος σοῦ ζητάει νά τρέφεσαι ἀπό τόν ἐγωισμό καί τήνὑπερηφάνεια καί ὄχι ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ πού δίνει ὅλες τίς βιταμίνες στήν ψυχήκαί τή θεία ἀλλοίωση στή σάρκα καί κάνει τόν ἄνθρωπο νά ἀκτινοβολεῖ.Ἔτσι λειτουργοῦμε δυστυχῶς, ὅταν εἴμαστε φίλαυτοι. Σκεφτόμαστε ἄν δέν φᾶμε, ἄνδέν κοιμηθοῦμε καί δέν προσέξουμε τόν ἑαυτό μας, θά διαλυθοῦμε. Ἀντίθετα ὁθεραπευμένος ἄνθρωπος μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι φιλόΘεος καί φιλάνθρωπος,δέν τρέφεται ἀπό ὅλα αὐτά, ἀλλά ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἀνοίγεται στούς ἄλλουςκαί παίρνει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία λέει ὁ Γέροντας ἔχει ὅλες τίς βιταμίνες καίδυναμώνει τήν ψυχή. Ἔτσι λειτουργοῦσαν πρίν τήν πτώση. Μετά τήν πτώση, τήνπαρακοή δηλαδή, ἔγινε ἡ ἀντιστροφή καί ἡ ψυχή ἀπομυζᾶ -ρουφᾶ- τό σῶμα καί τόσῶμα ἀπομυζᾶ τήν κτίση καί καταλήγουμε στό οἰκολογικό πρόβλημα. Ἡ ψυχήπροσπαθεῖ νά ζήσει ἀπό τά ὑλικά καί τό σῶμα, ὁ ἄνθρωπος, μπαίνει σάν ληστήςμέσα στή φύση καί βιώνουμε μιά δυστυχία.Ὅταν ὁ ἄνθρωπος θεραπευθεῖ, ὁ Θεός τρέφει τήν ψυχή καί ὁ ἄνθρωπος ἀλλοιώνεταιμέ τή θεία ἀλλοίωση καί ἀλλοιώνεται καί τό σῶμα του καί ὁ ἄνθρωπος ἀκτινοβολεῖ.Τότε ἡ ψυχή δέν ψάχνει γιά ὑλική τροφή. Θυμηθεῖτε τόν ἄφρονα πλούσιο πού ἔλεγε:«ψυχή μου, ἔχεις πολλά ἀγαθά», λές καί θά χορτάσει ἡ ψυχή μέ τά ὑλικά ἀγαθά.Κατά βάθος ὅμως αὐτό φρονεῖ ὁ φίλαυτος, ὁ ἄρρωστος ἄνθρωπος.«Θά εὔχομαι πολύ γρήγορα νά τά νιώσεις ὅλα αὐτά, γιά νά ἀπαλλαγεῖς ἀπό τόβάσανο τῆς φιλαυτίας».– Μπορεῖ, Γέροντα, νά ἀγωνίζομαι νά ἀπαλλαγῶ ἀπ’ τή φιλαυτία μου καί πάλι νάἔχω τόν ἑαυτό μου σέ ὅ,τι κάνω;– Πῶς ἀγωνίζεσαι; Τόν πετᾶς τόν ἑαυτό σου; Ὅ,τι εἶναι σιχαμερό τό πετάει κανείς.Πρέπει ὅμως νά καταλάβει ὅτι εἶναι σιχαμερό.Ἄμα δέν τό σιχαθεῖ, δέν τό πετάει. Θέλω νά πῶ καί τόν παλαιό σου ἄνθρωπο, γιά νάτόν πετάξεις, πρέπει νά τόν σιχαθεῖς. Μέ μουδιασμένα πράγματα δέν γίνεταιπροκοπή.Ὁ Γέροντας βλέπετε πόσο ἀποφασιστικός εἶναι. Κι ἐμεῖς πρέπει νά μισήσουμε τήφιλαυτία, γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό αὐτή.– Γέροντα μέ πειράζει ἡ συνείδηση, ὅταν οἰκονομάω τόν ἑαυτό μου. Σκέφτομαι πῶςοἱ ἅγιοι βίαζαν τόν ἑαυτό τους;– Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ξεπερνάει τά ὅρια τῆς ἀντοχῆς του ἀγωνιζόμενος ταπεινά μέφιλότιμο, τότε εἰσέρχεται σέ αὐτόν θεία δύναμη, ὑπερφυσική.– Γέροντα ὁ ἀββᾶς Βαρσανούφιος λέει «μή ζητήσεις σωματική ἀνάπαυση ἄν δέν σοῦ111

τή δώσει αὐτήν ὁ Κύριος». Τί ἐννοεῖ;– Θέλει νά πεῖ νά μήν κοιτάζει κανείς τό χουζούρι του, τό βόλεμά του. Αὐταπάρνησηχρειάζεται πρῶτα και ὕστερα ἔρχονται πολλές θεῖες δυνάμεις. Ὅταν ὑπάρχειαὐταπάρνηση, τότε δίνει ὁ Θεός τή Χάρη του. Ἄν ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του τόπνεῦμα τῆς θυσίας, τότε δέχεται τή θεία βοήθεια, τόν οἰκονομάει ὁ Θεός. Ἀνάλογημέ τή θυσία καί τήν προσευχή, πού κάνει κανείς γιά τόν συνάνθρωπό του, εἶναι καί ἡβοήθεια πού λαμβάνει ἀπό τόν Θεό.Μιά φορά πού πήγαινα ἀργά τό ἀπόγευμα ἀπό τή μονή Σταυρονικήτα στό καλύβι τοῦπαπα-Τύχωνα (τό ἐτοίμαζα τότε, τό 1968, γιά νά μείνω ἐκεῖ), μέ σταμάτησε κάποιοςπού εἶχε πολλά προβλήματα. Στάθηκα ὄρθιος φορτωμένος μέ τόν ντορβά γεμάτοπράγματα καί τόν ἄκουγα. Ψιχάλιζε κιόλας. Νύχτωσε κι ἐκεῖνος ἔλεγε κι ἔλεγεσυνέχεια. Ψιχάλα – ψιχάλα εἴχαμε γίνει μούσκεμα.Κάποια στιγμή μοῦ ἦρθε ὁ λογισμός «πῶς θά βρῶ τό καλύβι; Νύχτα, λάσπη, τόμονοπάτι δύσκολο, δέν ἔχω καί φακό». Ἀλλά πῶς νά τόν διακόψω»;Βλέπετε; Τόν άφηνε νά μιλάει καί εἶχε ξεχάσει τόν ἑαυτό του ὁ ἅγιος Παΐσιος.«Τόν ρώτησα ποῦ θά μείνει, μοῦ εἶπε σέ ἕνα κοντινό Κελλί. Σταθήκαμε λοιπόν ἐκεῖμέχρι τά μεσάνυχτα. Μόλις χωρίσαμε καί πῆρα τό μονοπάτι, γλίστρησα καί ἔπεσαμέσα στά βάτα. Τά παπούτσια ἔφυγαν κάτω, ὁ τουρβᾶς πιάστηκε στά κλαδιά, τόζωστικό μαζεύτηκε στό λαιμό. Δέν ἔβλεπα τίποτε. Ὁπότε εἶπα: ‘Καλύτερα ἄς μείνωἐδῶ καί ἄς ἀρχίσω τό Ἀπόδειπνο. Θά κάνω καί τό Μεσονυκτικό καί τόν Ὄρθρο, θάφωτίσει καί θά βρῶ τό Κελλί μου. Ἄραγε αὐτός ὁ καημένος θά βρεῖ τόν δρόμο του’;»Βλέπετε τήν αὐταπάρνησή του; Δέν σκέφτηκε τόν ἑαυτό του καί τό πῶς θά περνοῦσεἐκεῖ τή νύχτα. Σκέφτηκε πάλι τόν Θεό, τίς προσευχές καί τόν συνάνθρωπό του. Ἔχειἀρνηθεῖ τή φιλαυτία του.Ἄρχισε λοιπόν νά κάνει τό Ἀπόδειπνο.– Μόλις ἔφθασα στό «Ἐλέησόν με ὁ Θεός κατά τό μέγα ἔλεός σου», ξαφνικά, ἕναφῶς, σάν προβολέας, φώτισε ὅλον τόν λάκκο τῆς Καλιάγρας! Βρῆκα τά παπούτσιακαί ξεκίνησα. Ὅλο τό μονοπάτι ἦταν μέσα στό φῶς. Ἔφθασα στό Καλύβι, βρῆκα καίτό κελειδί ἀπό τό λουκέτο, πού ἦταν τόσο μικρό καί τό εἶχα βάλει σέ τέτοιο μέροςπού, καί μέρα νά ἦταν, δύσκολα θά τό ἔβρισκα. Μπῆκα μέσα, ἄναψα τά καντήλιαστό ἐκκλησάκι καί τότε χάθηκε ἐκεῖνο τό φῶς. Δέν χρειαζόταν ἄλλο!…».Βλέπετε πῶς ἐνεργεῖ ὁ Θεός σέ ἕναν ἄνθρωπο πού ἔχει ἀρνηθεῖ τή φιλαυτία του; Τοῦδίνει τό Ἄκτιστο Φῶς, πού εἶναι μιά ἐμπειρία θεώσεως. Τότε μόνο μπορεῖ κανείς νάπροσεγγίσει τόν Θεό, ὅταν ἀρνηθεῖ τελείως τόν ἑαυτό του.– ……….(ἐρώτηση).Πρέπει νά εἴμαστε σκληροί μέ τόν ἑαυτό μας καί ὄχι μέ τούς ἄλλους. Ἐμεῖς συνήθωςεἴμαστε σκληροί καί αὐστηροί μέ τούς ἄλλους καί ὄχι μέ τόν ἑαυτό μας. Οἱ ἅγιοιΠατέρες ἦταν ἐπιεικεῖς μέ τούς ἄλλους καί πολύ αὐστηροί στόν ἑαυτό τους.Ἄν θέλετε νά βρεῖτε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, κατά κανόνα εἶναι τό ἀντίθετο ἀπό αὐτό112

πού θέλουμε ἐμεῖς.– ……….(ἐρώτηση).Τόν πλησίον δέν μποροῦμε νά τόν ἀγαπήσουμε σωστά, ὅσο ἀγαπᾶμε τόν ἑαυτό μας.Τόν ἀγαπᾶμε ἰδιοτελῶς, ἀφοῦ σκεφτόμαστε καί τόν ἑαυτό μας. Ἔχουμε σκοπό νάκερδίσουμε καί κάτι ἀπό μιά σχέση μέ τόν πλησίον. Πάλι ὅμως σκεφτόμαστε τόνἑαυτό μας καί φυσικά δέν μποροῦμε νά ἀγαπήσουμε καί τόν Θεό. Ὅσο εἴμαστεφίλαυτοι, δέν μποροῦμε νά εἴμαστε φιλόΘεοι, οὔτε φιλάνθρωποι. Ἀκόμα καί μιᾶςμητέρας ἡ ἀγάπη γιά τό παιδί της, ἡ ὁποία εἶναι πολύ δυνατή, δέν μπορεῖ νά σώσει.Ἄν ἡ μητέρα εἶναι φίλαυτη, θά ἀγαπάει καί τό παιδί της φίλαυτα. Στό πίσω μέρος τοῦμυαλοῦ της θά ἔχει, ὅτι τό παιδί της θά εἶναι κοντά της καί θά τῆς προσφέρει κάτι,ἔστω στά γεράματα. Ἄρα σκέφτεται καί τόν ἑαυτό της, γιατί κάπου ἀποβλέπει.Πρέπει νά τό ξεπεράσει κι αὐτό. Ἡ τέλεια ἀγάπη δέν σκέφτεται καθόλου τόν ἑαυτότης.– Ὅταν οἱ ἄλλοι κοιτάζουν νά σοῦ πάρουν καί τό ἐλάχιστο πού ἔχεις, τότε τί κάνεις;Τό δίνεις;Ἐνεργοῦμε ἀνάλογα μέ τήν πίστη μας. Ὑπῆρχαν ἅγιοι πού τά ἔδιναν ὅλα. Εἶχανἀκτημοσύνη. Μακάρι νά ἀπελευθερωθοῦμε τελείως ἀπό ὅλα τά ὑλικά ἀγαθά, ἀφοῦὅπως ἤρθαμε, ἔτσι καί θά φύγουμε.Ὅ,τι κάνουμε, πρέπει νά τό κάνουμε ἀπό τήν καρδιά μας. «Ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾷὁ Θεός» (Β΄Κορ. 9,7). Ἀκόμη σέ ἄλλο σημεῖο λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι ὁ Θεόςδέ θέλει νά στερούμαστε ἐμεῖς γιά νά πλεονάσουμε τόν ἄλλον. Νά προσφέρουμεἀνάλογα μέ τήν πίστη καί τό φιλότιμο. Εἶναι ἄλλοι πού δίνουν λίγα, ἄλλοι πολλά καίἄλλοι πού τά δίνουν ὅλα. Ἐπίσης κανείς, νά μή ζητάει τό συμφέρον του, ἀλλά τόσυμφέρον τοῦ ἄλλου, «μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος»(Α΄Κορ. 10,24). Ὁ καθένας νά σκέφτεται πῶς θά δώσει χαρά στόν ἄλλον, πῶς θά τόνξεκουράσει. Αὐτό εἶναι ὁ παράδεισος.– Ὑπάρχει περίπτωση ἄν πηγαίνουμε κόντρα στό θέλημά μας, νά ὑπάρξει καί πλάνη;Πάντα ὑπάρχει πιθανότητα πλάνης, γι’αὐτό πρέπει νά ἔχουμε πνευματικό καί νάρωτᾶμε. Πολλές φορές ὁ διάβολος πλανάει ἀπό τά δεξιά καί ὁδηγεῖ τούς ἀνθρώπουςσέ ὑπερβολική νηστεία, ἄσκηση κ.ο.κ. Χρειάζεται λοιπόν νά βρίσκουμε τά μέτρα μαςμέ τήν διάκριση τοῦ πνευματικοῦ μας.Πρίν πάρουμε ὁποιαδήποτε ἀπόφαση πρέπει νά κάνουμε προσευχή καί τήν ὥρα πούπροσευχόμαστε νά προσπαθοῦμε νά μήν ἔχουμε κανένα θέλημα. Νάἀπενεργοποιοῦμε τά θελήματά μας. Καί στό τέλος τῆς προσευχῆς θά μᾶς φωτίσει ὁΘεός. Ἐπίσης πρέπει νά χρησιμοποιοῦμε καί τή λογική. Λέει ὁ π. Παΐσιος, ὅτι οἱἄνθρωποι σήμερα οὔτε προσεύχονται, ἀλλά οὔτε καί σκέφτονται καί κάνουνπαράλογα πράγματα. Ἑπομένως, πρέπει νά χρησιμοποιοῦμε καί τήν προσευχή καί τήλογική.Καί τή λογική ὁ Θεός τήν ἔδωσε γιά νά τή χρησιμοποιοῦμε. Ἀπό τήν ἄλλη, ἡ πίστηὑπερβαίνει τή λογική. Ἄν πᾶμε σύμφωνα μέ τή λογική τοῦ κόσμου θά κάνουμε113

λάθος. Πρέπει νά πᾶμε μέ τή λογική τοῦ Θεοῦ, μέ τή λογική τοῦ Εὐαγγελίου, τῆςπίστεως.Ἡ λογική τοῦ κόσμου σοῦ λέει, γιά παράδειγμα, νά πεῖς ψέματα, ἐνῶ τοῦ Θεοῦ νάπεῖς τήν ἀλήθεια. Ἐκεῖ φαίνεται ἄν ὄντως ἐμπιστευόμαστε τόν Θεό, ἄν Τόνπιστεύουμε.– Ὅταν λέτε νά δίνουμε, τό μυαλό μας πηγαίνει κυρίως σέ ὑλικά πράγματα. Ἄνπονάει ὁ ἕνας καί προσεύχεται γιά τόν ἄλλον, αὐτό εἶναι ἀνώτερο ἤ κατώτερο ἀπό τόνά δίνει ὑλικά;Ἄν πονάει καί προσεύχεται εἶναι ἀνώτερο καί τό καλύτερο εἶναι νά τό κάνει χωρίς νάτό ξέρει ὁ ἄλλος. Τό μεγαλύτερο δόσιμο εἶναι ἡ Χάρις, πού στέλνεις στόν ἄλλονδῶρο, ὅταν προσεύχεσαι γιά ἐκεῖνον. Κανένα ὑλικό δῶρο δέν ἔχει ἀξία μπροστά στήΧάρη τοῦ Θεοῦ, πού θά τοῦ στείλεις μέ τήν προσευχή. Αὐτή εἶναι πνευματικήἐλεημοσύνη, ἡ ὀποία εἶναι ἀνώτερη ἀπό τήν ὑλική καί μποροῦμε ὅλοι νά τήνπροσφέρουμε. Ὑλική ἴσως κάποιος νά μή μπορεῖ. Νά ἀγαπήσουμε ὅλους τούςἄλλους, νά πονέσουμε καί νά προσευχηθοῦμε γιά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα.Νά προσευχηθοῦμε ὄχι μόνο γιά τούς ζῶντες, ἀλλά καί γιά τούς κεκοιμημένους, τούςὁποίους ξεχνᾶμε. Ἐκεῖνοι ὅμως ἔχουν πάρα πολύ ἀνάγκη ἀπό πνευματικήἐλεημοσύνη, δηλαδή ἀπό προσευχή. Οἱ κεκοιμημένοι εἶναι οὐσιαστικά φυλακισμένοικαί δέν μποροῦν νά βοηθήσουν τόν ἑαυτό τους καί περιμένουν τίς δικές μαςπροσευχές. Ὁ Θεός πάρα πολύ χαίρεται ὅταν προσευχόμαστε καί γιά τούςζωντανούς, ἀλλά καί γιά τούς κεκοιμημένους. Ἡ προσευχή μας θά βοηθήσειπραγματικά, γιατί ἀκόμα δέν ἔχει γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία καί δέν ἔχει ληφθεῖ ἡτελική ἀπόφαση. Θά πρέπει νά προσευχόμαστε πάρα πολύ γιά τούς κεκοιμημένουςγιατί μποροῦμε μέ τήν προσευχή μας νά τούς βγάλουμε ἀκόμα κι ἀπό τήν κόλαση.Ἔτσι θά ἔχουμε κι ἐμεῖς μιά ἐλπίδα νά προσευχηθοῦν καί οἱ ἄλλοι γιά ἐμᾶς. Ὅλοιἔχουμε ἀνάγκη ἀπό προσευχή.– Μέσα στή Θεία Λειτουργία, σέ ποιό σημεῖο προσευχόμαστε γιά τούςκεκοιμημένους;Κατεξοχήν προσευχόμαστε μετά τόν Καθαγιασμό. Ὅταν πεῖ ὁ Ἱερέας «ἐν πρῶτοιςμνήσθητι τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν», τότε μποροῦμε νά προσευχηθοῦμε καί γιά τούςκεκοιμημένους. Βέβαια καί στήν προσκομιδή δίνουμε τά ὀνόματα τῶν κεκοιμημένωνκαί τά μνημονεύει ὁ Ἱερέας. Σέ κάποια μοναστήρια καί Ἐκκλησίες ὅταν χτυπάει τόκαμπανάκι, τότε πάλι μνημονεύουμε ὀνόματα ζώντων καί κεκοιμημένων. Τότε καί ὁἹερέας τά προσκομίζει.Στό Μεσονυκτικό ἐπίσης προσευχόμαστε πολύ γιά τούς κεκοιμημένους.– Ἡ κενοδοξία μοιάζει μέ τή φιλαυτία;Ἡ φιλαυτία, κατά τούς Πατέρες, εἶναι ἡ ἄλογη ἀγάπη στό σῶμα μας. Δηλαδήὑπερβολική, ἄρρωστη, λανθασμένη ἀγάπη. Ἡ σωστή ἀγάπη εἶναι ὅταν ζοῦμε ἐνΧριστῶ. Ὅταν οὐσιαστικά ἀρνούμαστε τόν ἑαυτό μας καί κάνουμε τό θέλημα τοῦ114

Θεοῦ. Ἡ κενοδοξία εἶναι παιδί τῆς φιλαυτίας. Ὅταν ἔχουμε φιλαυτία, ἔχουμε τούςλογισμούς: τῆς φιλαργυρίας, τῆς κενοδοξίας καί τῆς φιλαργυρίας, αὐτά πού μᾶςἐξασφαλίζουν μιά σωματική καλοπέραση.– Τί μπορεῖς νά κάνεις ἄν ἔχεις δίπλα σου ἕναν ἄνθρωπο μέ ὅλα αὐτά τά πάθη;Μπορεῖς νά τόν ἀγαπήσεις. Ἄν τόν ἀγαπήσεις, θά τόν ἀντέξεις. Ἄν τόν ἀγαπήσεις,δέν θά τόν κατακρίνεις. Ἡ κατάκριση εἶναι ἁμαρτία. Τό παθαίνουμε πολλές φορές.Δέν πρέπει νά κατακρίνουμε τόν ἄλλον, ἀλλά τήν πλάνη του, τήν ἀρρώστια του.Ὅταν βλέπεις ἕναν καρκινοπαθή, τόν κατακρίνεις; Ὄχι. Τοῦ συμπαραστέκεσαι, τόνφροντίζεις, τόν πηγαίνεις γιά θεραπεῖες. Τόν ἀγαπᾶς. Ἔτσι καί αὐτόν τόν φίλαυτο θάπρέπει νά τόν συμπονέσουμε. Κι αὐτός ἔχει ἕναν καρκίνο πνευματικό. Ὁ ἄλλος εἶναικομμάτι τοῦ ἑαυτοῦ μας, «ἐσμέν ἀλλήλων μέλη» (Ἐφ. 4,25), λέει ὁ Ἀπόστολος. Ἔτσιπρέπει νά βλέπουμε τούς ἄλλους. Ὅταν ἀρρωστήσει τό χέρι μας ἤ τό πόδι μας, τόκόβουμε καί τό πετᾶμε;Ἐμεῖς ἔχουμε τόν νεκρό μέσα μας καί θά ἀσχοληθοῦμε μέ τόν νεκρό πού ἔχει ὁἄλλος στό σπίτι του; Κατακρίνουμε λοιπόν μόνο τόν ἑαυτό μας.Δέν προλάβαμε νά ποῦμε λίγα λόγια γιά τήν ὑπερηφάνεια. Λέει ὁ ἅγιος Παΐσιος, ὅτιἡ ὑπερηφάνεια εἶναι τό ἐπιτελεῖο, τό ἀρχηγεῖο ὅλων τῶν παθῶν. Ἄν λοιπόν τήνικήσει κανείς, τότε γκρεμίζει ὅλο τό στρατηγεῖο, τό εὔκρατο κλίμα στό ὁποῖοἀναπτύσσονται ὅλα τά πάθη. Ὅταν κόβει κανείς τήν ὑπερηφάνεια, κόβει τίςπροϋποθέσεις ὅλων τῶν παθῶν. Γι’ αὐτό καί οἱ Πατέρες τή χαρακτήρισαν«ἀκέφαλο». Δέν ἔχει ἀπό πάνω της κανένα κεφάλι. Ἄν κανείς δέν προσέξει τήνκενοδοξία, μετά πάει στήν ὑπερηφάνεια καί μετά τρελαίνεται, τό ἑπόμενο σκαλοπάτι,λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης115

*************************************************************** Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά). (hristospanagia3.blogspot.gr) *************************************************************** Λίστα και Σύνδεσμοι Απομαγνητοφωνημένων ομιλιών http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_27.html *************************************************************** Πώς θα Σωθούμε - (Σειρά ηχητικών ομιλιών) Κατεβάστε την σειρά ομιλιών σε pdf από εδώ: http://www.hristospanagia.gr/?p=61046 *************************************************************** Βιβλιογραφία π.Σάββα Αγιορείτη http://hristospanagiapsavvas.blogspot.gr/ ***************************************************************116