ป่าดอยบ้านของเรา ผู้เขียน วิรตี ทะพิงค์แก

นคี่ ือดอย บา้ นของเรา มตี ้นไมม้ ากมายอาศยั อยบู่ นดอยแห่งน้ี ๒

นค่ี อื ปา่ บนดอย บ้านของเรา มสี ัตวม์ ากมายอาศัยอยใู่ นปา่ แหง่ น้ี ๓

นค่ี ือสัตว์บางชนดิ ในป่าบนดอย ๔

สัตวห์ ลายชนดิ กนิ เมล็ดพันธุ์เปน็ อาหาร ๕ แลว้ พาเมล็ดแพรก่ ระจายในปา่ กลายเปน็ ต้นไมน้ อ้ ย ๆ อีกหลายลา้ นตน้

นคี่ ือสตั ว์ใตด้ ินในป่าบนดอย ปลวกช่วยย่อยสลายกิ่งไม้ ใบไม้ใหก้ ลายเป็นดิน ดินท่ีสมบรู ณ์ช่วยใหต้ ้นไม้เติบโต ๖

ไสเ้ ดือนช่วยพรวนดนิ ให้น่มุ นมิ่ ร่วนซุย ดนิ ท่ีรว่ นซุยช่วยให้ต้นไมเ้ ติบโต ๗

ต้นไม้ในปา่ บนดอยเติบโต ยดื สูงใหญข่ นึ้ ไปหาดวงอาทิตย์ ตน้ ไม้ในป่าบนดอยเปลีย่ นแสงอาทิตย์ กลายเปน็ อากาศให้เราหายใจ ๘

ตน้ ไม้ในปา่ บนดอยหายใจออกมาเปน็ ละอองน�้ำเล็ก ๆ บางทีรวมกนั เป็นหมอก บางทีรวมกนั เป็นเมฆ ป่าท่ีมีเมฆปกคลุมบอ่ ย ๆ เรียกว่าปา่ เมฆ ๙

สวัสดี สวสั ดี คุณลุงทกั ทาย เมฆและหมอกบนดอยเปน็ ลมหายใจของต้นไม้ เมอื่ ก้อนเมฆมารวมตัวกนั จนอ้วน และเจอความเย็นจากตน้ ไม้ในป่า จะกลั่นตัวหยดลงมาเปน็ น้�ำฝน ๑๐

น�ำ้ ฝนจากต้นไม้ในปา่ บนดอย หลน่ จากท้องฟา้ กระทบใบไม้ ไหลรินลงมาตามกง่ิ ไม้ ลำ� ตน้ ๑๑

ต้นไม้เลก็ ๆ ในปา่ บนดอย ชว่ ยชะลอน�ำ้ บนผิวดินให้คอ่ ย ๆ ซึมลงไปชา้ ๆ ๑๒ ส่วนรากตน้ ไม้ใหญช่ ่วยเกบ็ ซบั น�้ำไว้ใต้ดิน

ใบไม้แหง้ ท่ีรว่ งหลน่ ชว่ ยปกคลุมและเกบ็ ความช้ืนเอาไว้ในดิน ๑๓ ดนิ ท่ีปลวกและไส้เดอื นชว่ ยกันพรวนเอาไว้ มีรพู รุนมากมายจนเกบ็ น้ำ� ไดม้ หาศาล

รากตน้ ไม้ใหญเ่ ป็นเหมอื นฟองนำ�้ ดูดซับนำ้� ไว้ เมอื่ มปี ริมาณน�ำ้ เต็มที่จึงเออ่ ลน้ ขึ้นมาบนผิวดิน กลายเปน็ แหลง่ นำ�้ ซบั น�้ำผุด ๑๔

จ๊บิ จิ๊บ เสียงนกน้อยคยุ กัน น�ำ้ ซับ น�ำ้ ผดุ จากต้นไม้ในป่าบนดอย ค่อย ๆ ไหลรินลงมาตามทางลาดชนั ในป่า กลายเป็นสายนำ�้ ลำ� ธาร น�ำ้ ตก ๑๕

สายนำ้� ลำ� ธาร คือน้�ำตกจากต้นไม้ คือน้�ำในปา่ บนดอย บา้ นของเรา ไหลลงมาสู่คลองช่ือแมข่ า่ และแมน่ ำ�้ ปงิ ๑๖

เป็นแหล่งน้ำ� ที่คนเชียงใหมไ่ ด้ดมื่ ไดก้ ิน ได้ใช้ในชีวิต ๑๗

แม่น้ำ� ปงิ ไหลไปรวมกับแมน่ ้�ำสายอื่น ๆ แลว้ ไหลต่อไปไกลถงึ แม่น้ำ� เจา้ พระยา น้ำ� สว่ นหนึง่ ในแมน่ ้�ำเจ้าพระยา จึงมาจากต้นไม้ในป่าบนดอย บา้ นของเรา ๑๘

แม่น้ำ� เจ้าพระยาไหลต่อไปยงั ทะเลอ่าวไทย นำ้� ในทะเลอ่าวไทยนี้ ส่วนหนึ่งเดนิ ทางมาจากต้นไม้ในป่าบนดอย บ้านของเรา ๑๙

เมอ่ื แสงอาทิตยส์ าดลอ่ งลงไปในแม่น�้ำและทะเล ๒๐ ไอนำ้� เล็ก ๆ ลอยข้ึนมากอดกันเปน็ กอ้ นอกี ครั้ง

วันใดท่ี ไอน�้ำในก้อนเมฆกอดกนั จนอว้ นใหญ่ ๒๑ การเดนิ ทางของนำ�้ จากตน้ ไม้ในป่าบนดอย บ้านของเรา จากลำ� คลอง แม่น�้ำ และทะเลจะได้พบกันอีกคร้ัง

คุยสร้างสขุ เพ่ือการอ่านสร้างสุข ปฐมวัยไมเ่ พียงเป็นชว่ งวัยท่ีสมองมนษุ ย์พฒั นาไดส้ ูงสุด แตย่ ังเปน็ วยั เรียนรู้ วัยทีซ่ ึมซบั ความรกั ความงาม ในทกุ ๆ ดา้ น โดยเฉพาะวิถีแหง่ ภูมิปญั ญาและระบบนเิ วศ “ดอยสุเทพ” ในรปู แบบวรรณกรรมนทิ านภาพท่ีออกแบบสร้างสรรค์ท้ังภาพและคำ� และยังไดร้ บั การ บรรณาธกิ รจากบรรณาธิการที่เชย่ี วชาญและเขา้ ใจถึงพลังมหศั จรรย์ของหนังสือทเ่ี หมาะสมแต่ละช่วงอายขุ องเดก็ ท�ำใหห้ นังสือชดุ น้ี เหมาะสมอย่างยิ่งที่จะไดร้ บั การเลอื กสรรใหเ้ ป็นหนงั สอื เพอ่ื การ “อ่านทัง้ เมืองด้วยเร่ืองเดียวกนั : One Book One City” ทจ่ี ะวางรากฐานนสิ ัยรักการอา่ น ไปพร้อม ๆ กบั เรียนร้จู ิตวญิ ญาณของดอยสเุ ทพไปพร้อม ๆ กนั สดุ ใจ พรหมเกดิ ผูจ้ ดั การแผนงานสร้างเสริมวฒั นธรรมการอ่าน ดอยสเุ ทพ เป็นศรีของเชียงใหม่ เป็นดอยแหง่ ต�ำนาน เปน็ ท่ีอยู่ของปูแ่ สะย่าแสะ เป็นทีพ่ ำ� นักของวาสุเทพฤาษี เปน็ ท่ีประดิษฐานของพระธาตุดอยสเุ ทพอันเป็นที่ศรทั ธาไหวส้ าของทกุ คน และเป็นทีต่ ้งั ของอนสุ าวรียค์ รบู าศรีวชิ ยั ตนบญุ แห่งล้านนาผู้บกุ เบิกสร้างทางขนึ้ ดอยสุเทพ ผคู้ นจงึ เคารพกราบไหว้ทุกว่ีวนั ดอยสเุ ทพเปน็ ป่าต้นนำ�้ ล�ำธาร มีล�ำห้วยเลก็ ลำ� หว้ ยน้อยหลายสาย ไหลรวมลงน�ำ้ แม่ขา่ แลว้ ไหลลงแมน่ ้�ำปิง ซงึ่ เป็นชยั ภูมิในการตง้ั เมืองเชยี งใหม่ ศูนยก์ ลางอาณาจกั รลา้ นนาแต่โบราณ ดังนัน้ ดอยสเุ ทพจงึ มิใชแ่ คภ่ เู ขา หากแต่ เปน็ ชวี ติ เปน็ จิตวิญญานของคนเชียงใหม่และคนไทยทกุ ๆ คน จึงเปน็ ท่มี าของหนงั สือเดินทางสรา้ งสขุ เพื่อเดก็ ปฐมวยั ชดุ “อา่ นดอยสเุ ทพ” ท่หี วังให้ทุก ๆ คนท่รี ักและ ศรัทธาดอยสุเทพได้สบื สานการอา่ น การเรียนร้ปู ระวัติศาสตร์ ส่งตอ่ ต�ำนานอันมคี ณุ ค่าน้ี ให้แก่ละอ่อนของเราทุก ๆ คน ได้มีโอกาส “อ่านดอยสุเทพ” กนั ท้งั บา้ นทั้งเมอื ง ชัชวาล ทองดเี ลิศ กรรมการทีป่ รึกษาโครงการ Spark U ล้านนาและโครงการเชยี งใหม่อา่ น ๒๒

เลส่นุขสรา้ ง กจิ กรรมใบไมห้ ายใจ หนังสอื เรอ่ื ง ปา่ ดอย บา้ นของเรา เป็น กจิ กรรมน้จี ะช่วยให้เดก็ ๆ เห็นว่าใบไมห้ ายใจ หนังสือท่มี เี นอ้ื หายาก ซบั ซ้อน และใชเ้ วลาดำ�เนนิ ออกมาเปน็ อากาศ เรอื่ งเนิน่ นาน ยาวไกล จงึ เลอื กใชภ้ าพประกอบท่ี วัสดแุ ละอุปกรณท์ ต่ี อ้ งการ ลดทอนความเหมือนจรงิ ลง ให้ดคู ลา้ ยผลงานท่ี เดก็ วาด เพื่อช่วยใหเ้ ด็กเขา้ ถึงเน้ือหาที่ซับซ้อนในเลม่ ๑. ถุงพลาสติกใส หรอื ภาชนะใสทีม่ ฝี าปิด ‘ป่า ดอย บา้ นของเรา’ เป็นหนังสอื ส่งเสริม มิดชิด ใหเ้ ด็กปฐมวัยไดต้ ระหนกั ถึงความสำ�คญั ของปา่ ดอย ๒. ใบไมส้ ดชนิดใดก็ไดจ้ ำ�นวนหนึ่ง จงึ ไดเ้ ปรยี บเทียบดอยเปน็ บ้านของเรา อันหมายถึง บา้ นทมี่ สี ่ิงจำ�เป็นในการดำ�รงชีวติ ซง่ึ ไดแ้ ก่ นำ้ �และ ข้นั ตอนการจัดกจิ กรรม อากาศ ทวา่ เพียงเน้อื หาในหนงั สือยังไมอ่ าจจะทำ�ให้ ๑. เดก็ ๆ นำ�ใบไม้สดใส่ในถุงพลาสติกแลว้ เด็กเล็ก ๆ ทุกคนเข้าใจความสำ�คัญของป่าบนดอย มดั ปาก หรือใส่ในภาชนะใสแลว้ ปดิ ฝาให้มิดชิด คุณครูหรือผูป้ กครองจงึ ควรช่วยดว้ ยการสง่ เสริมให้ ๒. เหลอื พื้นที่ด้านบนของถุงพลาสติกหรือ เด็ก ๆ ไดท้ ำ�กิจกรรมสนุกเพอื่ เสริมสร้างความเข้าใจ ภาชนะเอาไว้ เพอื่ ใหเ้ ด็กสังเกตสง่ิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ และความประทบั ใจ จงึ จะช่วยใหเ้ ด็ก ๆ ตระหนักถงึ ๓. ปล่อยถงุ หรอื ภาชนะทง้ิ เอาไว้ ประมาณ ความสำ�คญั ของปา่ บนดอยอยา่ งแทจ้ ริง ๓ ช่วั โมง ๔. ใหเ้ ดก็ ๆ สังเกตสง่ิ ท่เี ห็นในถุงหรือภาชนะ ๕. ชวนเดก็ ๆ คุยว่าเหน็ อะไร และเด็ก ๆ คิดว่าทำ�ไมจึงเป็นเช่นนน้ั หลงั จากสังเกตสงิ่ ท่ี เปล่ยี นแปลงในถุงหรือภาชนะแล้ว ๖. เปิดปากถงุ หรือภาชนะ ใหเ้ ดก็ ๆ สมั ผสั กบั สิง่ ท่ีสงั เกตเห็น ๗. ชวนเด็ก ๆ พดู คยุ ถงึ ความรสู้ กึ ท่ีได้สัมผสั ๘. กลับมาเปิดหนังสือ อา่ นช้า ๆ ใหเ้ ด็กฟัง อีกรอบ ๒๓

วิรตี ทะพิงค์แก นักเขียน นักเล่าเร่ือง นกั สรา้ งสรรคเ์ นอ้ื หา เป็นแมข่ องลูกชายวัย ๙ ขวบ มผี ลงาน เกยี่ วกับแม่และเดก็ ไดแ้ ก่ เตรียมหนูใหพ้ รอ้ มก่อนเขา้ อนบุ าล โดยส�ำนกั พมิ พ์ แพรวเพื่อนเดก็ และของขวญั จากวยั เยาว์ เคยสรา้ งสรรค์นทิ านร่วมกับลูกชายเมอื่ คร้ังวัย ๕ ขวบ เรื่อง รถถงั นักปลูกตน้ ไม้ จนั ทิมา กิตศิ รี ปี ๒๕๔๓-๒๕๖๑ ครสู อนศิลปะและดนตรีท่ีคิดด้ีแบร์ พรีสกูล ปี ๒๕๕๙ และปี ๒๕๖๐ รว่ มแต่งเพลงประกอบละครห่นุ เงาให้คณะละครหุน่ “พระจันทรพ์ เนจร” ปี ๒๕๕๖-ปจั จุบัน ครพู ิเศษศลิ ปะและดนตรีศูนยก์ ารเรียนโอทีฟรีแลนด์ ปัจจุบนั เปดิ โรงเรียนเลก็ เท่าบ้านชื่อ “แฮปป้ีทรี” แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอา่ น บริหารงานโดย “มูลนธิ ิสร้างเสริมวฒั นธรรมการอา่ น” ได้รับการสนบั สนนุ จากสำ� นกั งานกองทนุ สนับสนนุ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ (สสส.) ด�ำเนนิ งานด้านประสานกลไก นโยบาย และปจั จัยขยายผลจากทัง้ ภาครัฐ ภาคประชาสงั คม และ ภาคเอกชน ให้เอ้ือต่อการขบั เคลือ่ นการสรา้ งเสริมพฤติกรรมและวฒั นธรรมการอา่ นใหเ้ ข้าถงึ เดก็ เยาวชน และครอบครัว โดยเฉพาะกลุม่ ที่ ขาดโอกาสในการเข้าถึงหนังสือ และกลุม่ ทีม่ ีความตอ้ งการพเิ ศษ เร่ือง วิรตี ทะพงิ คแ์ ก ภาพ จันทิมา กิติศรี บรรณาธกิ าร ระพีพรรณ พัฒนาเวช สดุ ใจ พรหมเกดิ ขอขอบคณุ เทพศริ ิ สุขโสภา สกุณี ณฐั พลู วัฒน์ กองบรรณาธิการ หทัยรัตน์ พันตาวงษ์ นันทพร ณ พัทลุง นติ ยา หอมหวาน สริ าภรณ์ ชาวหนา้ ไม้ ปนดั ดา สังฆทิพย์ ตัรมซี ี อาหามะ นศิ ารัตน์ อำ� นาจอนนั ต์ สธุ าทิพย์ สรวยล้�ำ ออกแบบและจดั หนา้ นำ้� ฝน ประสานงานการผลิต สิริวลั ย์ เรืองสุรัตน์ พมิ พค์ ร้ังท่ี ๑ : พฤศจิกายน ๒๕๖๑ จ�ำนวน ๑,๐๐๐ เล่ม จดั พิมพแ์ ละเผยแพร่โดย แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน ไดร้ ับการสนบั สนนุ จาก สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสร้างเสริมสขุ ภาพ (สสส.) รว่ ม สนับสนนุ การขบั เคล่อื นนโยบาย โครงการ และกิจกรรมสร้างเสริมวัฒนธรรมการอา่ นเพ่อื สร้างสงั คมสขุ ภาวะไดท้ ี่ ๔๒๔ หมบู่ า้ นเงาไม้ ซอยจรัญสนทิ วงศ์ ๖๗ แยก ๓ ถนนจรัญสนทิ วงศ์ แขวงบางพลัด เขตบางพลัด กรุงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทรศพั ท์ : ๐ ๒๔๒๔ ๔๖๑๖ โทรสาร : ๐ ๒๘๘๑ ๑๘๗๗ Email : [email protected] Website : www.happyreading.in.th www.facebook.com/วัฒนธรรมการอ่าน Happyreading www.facebook.com/สรา้ งเสริม วฒั นธรรมการอา่ น พิมพท์ ่ี : บริษัท แปลน พร้ินทต์ ิง้ จ�ำกัด โทรศัพท์ : ๐ ๒๒๗๗ ๒๒๒๒