aความรักและความเป็รพ่อเป็นแม่

ความรักและความเป็นพอ่ แม่ ในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม MULTICULTURAL ASSOCIATION FAMILIA CLUB RY

2 © Multicultural Association Familia Club ry วางรูปแบบและอาร์ตเวริ ์ค: Susanna Zographos เฮลซิงกิ 2010 ISBN 978-952-67526-6-2 ISBN 978-952-67526-7-9 (PDF)

3 สารบญั 4 ถึงผ้อู า่ น 6 จากความเสนห่ าสคู่ วามรัก 10 ความแตกตา่ งระหวา่ งวฒั นธรรม 13 วฒั นธรรมทสี่ ามเกดิ จากการผสมผสานวถิ ีชวี ติ ดงั้ เดมิ ของสองวฒั นธ 16 รรมเข้าด้วยกนั และกอ่ ก�ำเนิดขนึ ้ เป็นวถิ ใี หม ่ 21 เมอื่ มสี มาชกิ คนทสี่ ามในครอบครัว 26 ลกู ทเ่ี กดิ จากครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมเป็นยิ่งกวา่ สว่ นผสมของเขาและเธอคนละคร่ึง 32 การรู้สองภาษาคอื มรดกอนั ลำ� ้ คา่ 34 ข้อแนะนำ� ทเ่ี ป็นประโยชนใ์ นการสง่ เสริมการใช้สองภาษาของเดก็ บทสรุป

4 ถงึ ผ้อู า่ น Multicultural Association Familia Club ได้ดำ� เนินโครงการ Duo Project สำ� หรับคู่ สมรสและครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมนบั แตป่ ี พ.ศ. 2551- 2553 หนงั สอื เรื่อง ความรัก และการเป็นพอ่ แมใ่ นครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม จดั ทำ� ขนึ ้ เพอ่ื คสู่ มรสตา่ งวฒั นธรรม ทกุ ครอบครัวทวี่ างแผนจะมีบตุ ร ใกล้จะมีบตุ ร หรือมีบตุ รน้อยเป็นของตนเองแล้ว โดย อาศยั พืน้ ฐานข้อมลู และประสบการณ์ทส่ี ง่ั สมผา่ นโครงการนี ้ หนงั สอื เลม่ นีป้ ระกอบด้วยข้อมลู เบอื ้ งต้นเก่ียวกบั ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งคสู่ มรส ความ เป็นพอ่ แม่ ตวั ตนของเดก็ และการเรียนรู้สองภาษา และยงั : • ให้ความรู้เกยี่ วกบั ความสมั พนั ธใ์ นขนั้ ตอนตา่ ง ๆ นบั จากการเร่ิมต้นชอบพอไปจนถึง ความรัก • บรรยายถึงชวี ติ ทม่ี คี วามแตกตา่ งทางวฒั นธรรม • อธิบายถึงวธิ ีการสร้างวฒั นธรรมทสี่ าม • ให้ความรู้วา่ การก�ำเนิดบตุ รและการเป็นพอ่ แมส่ ง่ ผลกระทบตอ่ ชวี ติ และความ สมั พนั ธ์ของบคุ คลทงั้ สองอยา่ งไร • ให้ข้อแนะนำ� เกย่ี วกบั วธิ ีการสนบั สนนุ ตวั ตนและการใช้สองภาษาของเดก็ ทเ่ี กดิ ใน ครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม

5 หนงั สอื เลม่ นีย้ งั ประกอบด้วยบทคดั ยอ่ จากเรื่องราวของพอ่ แมแ่ ละเดก็ ทเ่ี ตบิ โตขนึ ้ จากครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม คณุ สามารถศกึ ษาคำ� ถามในตอนท้ายบทด้วยตนเอง หรือหากมเี วลา การได้พดู คยุ แลกเปลย่ี นความคดิ เห็นกบั คสู่ มรสในเร่ืองนใี ้ห้มากย่ิงขนึ ้ ยอ่ มจะเป็นการดมี าก คณุ จะหาข้อมลู เพมิ่ เตมิ ในหวั ข้อทเ่ี กย่ี วข้องกบั คสู่ มรสและครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม ได้ทเ่ี วบ็ ไซต์ของโครงการ Duo Project ที่ www.familiaclub.fi/duo โครงการ Duo Project ได้รับการสนบั สนนุ ทางการเงนิ จาก สมาคม Slot Machine Association (RAY) ของประเทศฟินแลนด์ และกระทรวงศกึ ษาธิการเป็นผ้สู นบั สนนุ การจดั พมิ พ์หนงั สอื เลม่ นี ้ เราหวงั วา่ หนงั สอื เลม่ นีจ้ ะจดุ ประกายความสนใจให้คณุ ได้มโี อกาสพดู คยุ กนั อยา่ ง เกดิ ประโยชน์! เฮลซิงก,ิ 1 พฤศจกิ ายน 2553 ฮานนา คนิ นเู นน็ ผ้จู ดั การโครงการ โครงการ Duo Project สำ� หรับครู่ ักและครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม

6 จากความเสน่หาสคู่ วามรัก นิยายรักเบาสมองสว่ นใหญ่มกั จบลงทคี่ รู่ ักทงั้ สองได้อยรู่ ่วมกนั ในทสี่ ดุ ซงึ่ กไ็ มต่ า่ งจาก เร่ืองของเจ้าหญิงเจ้าชายในเทพนิยาย หรือพระเอกนางเอกในภาพยนตร์ทใี่ นตอนท้าย ทงั้ คกู่ ไ็ ด้อยดู่ ้วยกนั อยา่ งมคี วามสขุ ตลอดไป ความสมั พนั ธใ์ นชวี ติ จริงไมจ่ ำ� เป็นวา่ จะต้องดำ� เนินรอยตามนีเ้สมอไป ความสมั พนั ธ์ ฉนั ท์ครู่ ักมีพฒั นาการหลายขนั้ ตอน เร่ิมจากการทค่ี นสองคนตกหลมุ รักกนั หลงั จากท่ี พบวา่ ตา่ งคนตา่ งมีบางส่ิงบางอยา่ งท่ีนา่ สนใจ มคี วามสขุ เมอ่ื พบวา่ มคี วามรู้สกึ ต้องตรง กนั และพบวา่ มีหลายอยา่ งในตวั เราคล้ายคลงึ กบั คนทเ่ี รารัก ความเหมอื นทส่ี มั ผสั ได้ เหลา่ นีน้ ี่เองที่ทำ� ให้คนสองคนทรี่ ักกนั มคี วามสมั พนั ธ์ทแี่ นบแนน่ ย่ิงขนึ ้ ผ้ทู เ่ี พ่ิงตกอยใู่ น ห้วงรักจะมองคขู่ องตนในแงด่ เี ป็นพเิ ศษ และไมอ่ าจมองเห็นข้อบกพร่องของกนั และกนั มเี พยี งส่ิงดๆี ทจี่ ะเตมิ ฝันให้สมบรู ณ์ หลงั จากมนตร์ ักเริ่มจางลง ความแตกตา่ งกค็ อ่ ย ๆ ปรากฏให้เห็น พฒั นาขนั้ แรกของ ความรักสนิ ้ สดุ ลงเมอ่ื ครู่ ักสามารถสงั เกตเห็นความเหมอื นและความตา่ งของกนั และ กนั และเร่ิมเข้าสขู่ นั้ ตอนการปรับตวั ครู่ ักจะพบวา่ คนรักของตนไมไ่ ด้มองชวี ติ ในแบบ เดยี วกนั และแงม่ มุ ทแี่ ตกตา่ งเหลา่ นีก้ ็ทำ� ให้เกดิ ข้อขดั แย้งขนึ ้ มาได้ ส่ิงทม่ี ผี ลกระทบตอ่ การใช้ชวี ติ ร่วมกนั ของครู่ ักตา่ งวฒั นธรรมได้แก่ ลกั ษณะนิสยั และภมู หิ ลงั ทางวฒั นธรรม ในขนั้ ตอนการปรับตวั ทงั้ คเู่ ริ่มตระหนกั ถึงความแตกตา่ ง ของลกั ษณะนิสยั และภมู หิ ลงั ทางวฒั นธรรม และบางครัง้ ส่ิงทเี่ คยทำ� ให้คนรักของตน มคี วามพเิ ศษและนา่ ประทบั ใจในตอนแรกได้แปรเปลย่ี นมาเป็นความนา่ ร�ำคาญ ความ คดิ ทจี่ ะเปลย่ี นตวั ตนของคนรักเริ่มผดุ ขนึ ้ ในใจ “คณุ จะเปลย่ี นตวั เองให้เหมอื นฉนั อกี สกั หนอ่ ยจะได้ไหม” ในระหวา่ งขนั้ ตอนของการปรับตวั ครู่ ักตา่ งหาวธิ ีทจ่ี ะหลอมรวม สิ่งทเี่ ป็นความเหมอื นเข้าด้วยกนั และพยายามยอมรับส่ิงที่ทำ� ให้เกดิ ความตา่ ง คน

7 ทงั้ คอู่ าจต้องเผชญิ ศกึ ในการสร้าง “ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งประเทศ” ทจ่ี �ำเป็นต้องน�ำ ขนบธรรมเนียมทางวฒั นธรรมและคา่ นิยมของแตล่ ะฝ่ ายมาปรับให้ลงตวั ในระหวา่ งชว่ งของการปรับตวั นี ้ทงั้ คเู่ ร่ิมค้นุ เคยกบั การใช้ชวี ติ ร่วมกนั คสู่ มรสบางคู่ อาจเคยผา่ นความรู้สกึ ผดิ หวงั และอาจถามตนเองวา่ “นฉี่ นั เลอื กคนผดิ หรือเปลา่ หนอ เรา ตา่ งกนั เกินไปใชไ่ หม” การทจี่ ะผา่ นชว่ งแห่งการปรับตวั ที่ซบั ซ้อนนไี ้ ปได้นนั้ ไมใ่ ชเ่ รื่องยาก เลย ถ้าทงั้ คสู่ ามารถยอมรับความแตกตา่ งเหลา่ นนั้ โดยรู้สกึ วา่ อกี ฝ่ ายกเ็ ข้าใจตน ในการนี ้ ทงั้ สองฝ่ ายจำ� เป็นต้องรู้จกั ผอ่ นปรนและสามารถหาข้อประณีประนอมทไี่ มบ่ บี บงั คบั ให้ ฝ่ ายหนง่ึ ฝ่ ายใดต้องเลกิ ราความต้องการพืน้ ฐานของตนไป กลา่ วคอื สิ่งทแ่ี ตล่ ะคนรู้สกึ วา่ เป็นส่ิงสำ� คญั อยา่ งยิ่งตอ่ การใช้ชวี ติ และความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ัก หากทงั้ คผู่ า่ นหลมุ พรางของชว่ งแห่งการปรับตวั ไปได้ กจ็ ะเข้าสขู่ นั้ ตอนของ “ความ รัก” ความรักเป็นเสมอื นข้อผกู มดั ของความสมั พนั ธ์นี ้ทงั้ สองฝ่ ายรู้สกึ ถึงการเป็นที่ ยอมรับในตวั ตนและเป็นทร่ี ับฟัง ทงั้ คยู่ อมรับวา่ ความสมั พนั ธ์ของพวกเขา หรือแม้แตต่ วั ตนของเขาทงั้ สองมกี ารเปลยี่ นแปลงอยเู่ สมอ และใชว่ า่ จะต้องเห็นพ้องต้องกนั ไปเสยี ทกุ เรื่อง พวกเขายงั เข้าใจด้วยวา่ ไมม่ คี วามสมั พนั ธใ์ ดจะคงอยตู่ ายตวั ตลอดไป แตจ่ �ำเป็นต้อง กระทำ� การบางอยา่ งเพอื่ รักษาความสมั พนั ธ์นนั้ ไวใ้ ห้ราบรื่น สิ่งที่นา่ ยนิ ดกี ค็ อื ทงั้ สองฝ่ าย สามารถหวนคนื สปู่ ระสบการณ์แรกรักและตกหลมุ รักกนั ได้อกี ครัง้ แล้วครัง้ เลา่ ความสมั พนั ธ์ทดี่ รี ะหวา่ งกนั หมายถึงการเปิดรับอารมณ์ความรู้สกึ และความต้องการ ของกนั และกนั การเตมิ เตม็ ความต้องการดงั กลา่ วจะต้องเกดิ ขนึ ้ เป็นสดั สว่ นโดยตรงกบั ความพอใจหรือไมพ่ อใจทค่ี คู่ รองของคณุ มตี อ่ ความสมั พนั ธภาพนี ้ จงึ เป็นเร่ืองสำ� คญั อยา่ งยิ่งทค่ี ณุ จะต้องบอกเลา่ ถึงความปรารถนาและความต้องการให้คขู่ องคณุ รู้ ไมม่ ใี คร อา่ นใจอกี ฝ่ ายได้ การพดู คยุ อยา่ งเปิดเผยคอื หวั ใจสำ� คญั ในการสร้างความเข้าอกเข้าใจ ระหวา่ งกนั และทงั้ สองฝ่ ายกม็ ีหน้าที่ทจี่ ะต้องสร้างบทสนทนาทเ่ี กดิ ประโยชน์ ทกั ษะใน การพดู และการฟังจงึ มคี า่ เสมอื นโซท่ องทจ่ี ะคล้องความสมั พนั ธ์เอาไว้

8 การสือ่ สารอย่างมีประสิทธิภาพเป็นพืน้ ฐานของความสมั พนั ธ์ฉนั ท์คู่รกั ทีม่ ีความสขุ แต่ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายเสมอไป โดยเฉพาะอย่างย่ิง เมือ่ ทง้ั สองฝ่ ายไม่ไดพ้ ดู คยุ กนั ดว้ ย ภาษาแม่ของตนเอง จึงเป็นเรื่องส�ำคญั ทีท่ งั้ คู่ตอ้ งมนั่ ใจว่าจะสามารถใชภ้ าษาใดสกั หน่ึงภาษาเป็นหลกั ในการสนทนาไดเ้ ป็นอย่างดี และควรเรียนภาษาแม่ของอีกฝ่ ายแม้ เพียงสกั นิดก็ยงั ดี นอกจากจะสร้างปฏิสมั พนั ธ์ดว้ ยการสือ่ สารดว้ ยวาจา ก็ยงั สามารถ ใชก้ ารสือ่ สารทางกายไดด้ ว้ ย ทกั ษะเหล่านีเ้ ป็นส่ิงทีเ่ รียนรู้ไดแ้ ละควรค่าแก่การศึกษา เป็นอย่างย่ิง กฏทองของการสือ่ สารไดแ้ ก่ • เรียบเรียงคำ� พดู ให้ดเี พอื่ ให้อกี ฝ่ ายหนงึ่ เข้าใจคณุ ได้งา่ ย และไมก่ อ่ ให้เกดิ ความเข้าใจ ผดิ พดู กบั อกี ฝ่ ายด้วยความเคารพ • ในขณะที่ฟัง จงเอาใจเขามาใสใ่ จเรา พยายามเข้าใจสถานการณ์ของเขาหรือเธอ แม้วา่ คณุ จะมคี วามเห็นขดั แย้งกนั ในเร่ืองนี ้ ตอนทีเ่ พิ่งรู้จกั กนั ผมแปลกใจทีพ่ บว่าเรามีอะไรทีเ่ หมือนกนั มาก เราหวั เราะในเรื่อง เดียวกนั ชืน่ ชมสิ่งเดียวกนั และวางอนาคตไปในทางเดียวกนั ผมยงั สงั เกตเห็นความ แตกต่างระหว่างเราดว้ ย แต่นนั่ ก็ไม่ใช่เรื่องส�ำคญั นกั เพราะเรามีช่วงเวลาทีด่ ีร่วมกนั มากเหลือเกิน แต่แลว้ อยู่ ๆ สิ่งต่าง ๆ ก็เปลีย่ นไป ผมไม่เขา้ ใจว่าอะไรทีท่ �ำใหเ้ กิดความ เปลีย่ นแปลงนน้ั อาจเป็นเพราะฤดูหนาวทีย่ าวนานและมืดทึมของฟิ นน์แลนด์ หรือ จะเป็นเพราะคิดถึงเพือ่ นฝงู เก่า ๆ ทีป่ ระเทศของผมก็ไม่รู้ เธอพบว่าไม่ใช่เรื่องง่ายที่ จะเขา้ ใจตวั ผมและบอกผมในภายหลงั ว่า เธอรู้สึกละอายใจทีต่ ว้ เธอเป็นตน้ เหตใุ หเ้ รา ตอ้ งอยู่ในฟิ นน์แลนด์ ตอนนีเ้ ราไดม้ าถึงจดุ ทีเ่ ราสามารถยอมรบั ความแตกต่างของกนั และกนั ได้ เราไม่ไดเ้ ห็นพอ้ งตอ้ งกนั ในทกุ เรื่องและไม่ใช่ว่าจะตอ้ งเป็นอย่างนนั้ หรอก บางทีเราสองคนอาจเหมาะกบั งานการเมืองระหว่างประเทศเพราะตอนนีเ้ ราเป็นนกั ร อมชอมทีเ่ ก่งมาก! (สามีในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม)

9 คำ� ถามเพือ่ ใชใ้ นการสนทนา อะไรท่ีท�ำให้คณุ ประทบั ใจและหลงรักคคู่ รองของคณุ สง่ิ ใดท่ีท�ำให้คนรักของคณุ มีความพิเศษกวา่ คนอ่ืน ความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ักท่ีดีมีลกั ษณะอยา่ งไร คณุ คาดหวงั อะไรจากความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ัก คณุ คาดหวงั อะไรจากคขู่ องคณุ บ้าง คณุ ต้องการอะไรจากความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ัก ความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ักในลกั ษณะใดที่ท�ำให้คณุ มีความสขุ อะไรบ้างท่ีท�ำให้เราอยรู่ ่วมกนั ได้ ในขณะนี ้คคู่ รองของคณุ มีความกงั วลใจในเร่ืองใด มีอะไรบ้างที่ท�ำให้คคู่ รองของคณุ มีความสขุ ได้

10 ความแตกตา่ งระหว่างวัฒนธรรม วฒั นธรรมประกอบด้วยรายละเอยี ดตา่ ง ๆ ทส่ี ง่ ผา่ นจากรุ่นถึงรุ่น ไมว่ า่ ในเร่ืองของ ภาษา อปุ นิสยั และขนบธรรมเนียม มนษุ ยเ์ รามองคา่ นิยมทเ่ี ป็นลกั ษณะเฉพาะใน วฒั นธรรมของตนวา่ เป็นส่ิงทมี่ คี วามสำ� คญั และใช้แนวคดิ จากสิ่งนีเ้ป็นตวั ก�ำหนดวา่ สิ่งใด “ปกต”ิ และ “ไมป่ กต”ิ อะไรเป็นที่ “ต้องการ” และ “ไมต่ ้องการ” วธิ ีการตา่ ง ๆ ท่ี เราใช้ในการแสดงตวั ตนและความรู้สกึ ไมว่ า่ จะเป็นความสขุ หรือความเศร้า ความพงึ พอใจหรือความนา่ ร�ำคาญ ได้รับอทิ ธิพลมาจากภมู หิ ลงั ทางวฒั นธรรมของเราเชน่ กนั กลา่ วคอื พวกเราทกุ คนล้วนเป็นผลติ ผลของวฒั นธรรมทเ่ี ราเตบิ โตขนึ ้ มาไมว่ า่ ทางใด ทางหนง่ึ วฒั นธรรมยงั สง่ ผลตอ่ การมองโลกและการตคี วามประสบการณ์ของเราอกี ด้วย คนเราอาจมองสถานการณ์หนงึ่ ๆ ตา่ งกนั ไป และแม้วา่ การตคี วามของแตล่ ะคนจะ ไมเ่ หมอื นกนั แตก่ ถ็ ือวา่ เป็นสิ่งทถี่ กู ต้องตามวถิ ีของแตล่ ะฝ่ าย ความแตกตา่ งทางวฒั นธรรมนำ� สปู่ ัญหาที่ท้าทายตอ่ ความสมั พนั ธ์ของครู่ ักตา่ ง วฒั นธรรม ในขณะทคี่ วามแตกตา่ งทางลกั ษณะนิสยั และมมุ มองตอ่ โลกไมไ่ ด้กอ่ ให้เกดิ ปัญหาเสมอไป หลายคนกเ็ คยพบรักกบั คนที่นา่ เบอื่ และเดาใจไมไ่ ด้เหมอื นตวั เองกม็ ี อปุ นิสยั ทตี่ รงกนั ข้ามกนั อาจชว่ ยสง่ เสริมซงึ่ กนั และกนั ทำ� ให้ความสมั พนั ธ์ของพวก เขามคี วามสมดลุ และกลมเกลยี วย่ิงขนึ ้ ยกตวั อยา่ งเชน่ คนทสี่ ขุ มุ พดู น้อยอาจพบวา่ เป็นเร่ืองดที คี่ รู่ ักจะเป็นฝ่ ายจดั การในเรื่องการเข้าสงั คม คนที่ชอบพดู โดยไมค่ ดิ อาจ เรียนรู้จากอกี ฝ่ ายวา่ ควรรู้จกั คดิ ให้รอบคอบเสยี กอ่ น เชน่ เดยี วกนั ผ้ทู มี่ าจากวฒั นธรรม ทเ่ี น้นหนกั ในเร่ืองความเป็นสว่ นตวั อาจช่ืนชอบความคดิ ทเ่ี ปิดกว้างของคสู่ มรสในการ สร้างครอบครัว และคนทม่ี าจากวฒั นธรรมชมุ ชนอาจชอบทไ่ี ด้มโี อกาสตดั สนิ ใจได้โดย อสิ ระยิ่งขนึ ้

11 มนษุ ยเ์ ราตา่ งมีข้อสมมตุ ฐิ านและความฝังใจเกย่ี วกบั วฒั นธรรมตา่ ง ๆ และบางครัง้ กเ็ ป็นความเข้าใจทไี่ มถ่ กู ต้อง คนภายนอกครอบครัวหรือแม้แตค่ สู่ มรสเองยอ่ มมคี วาม ฝังใจเก่ียวกบั วฒั นธรรมหนงึ่ ๆ เชน่ กนั ข้อสมมตุ ฐิ านเกย่ี วกบั วฒั นธรรมอาจเป็นไปใน เชิงบวกหรือเชิงลบกไ็ ด้ และเป็นเรื่องธรรมดาทจี่ ะเป็นไปในแนวทางเดยี วกบั ทสี่ งั คมของ ตนมอง เพราะเรามาจากคนละประเทศ เพือ่ นหลายคนจึงคิดว่าเราทง้ั คู่มีความแตกต่างกนั มาก ยกตวั อย่างเช่น ในตอนตน้ เราถูกตง้ั ค�ำถามเกีย่ วกบั ศาสนา ทง้ั ๆ ทีเ่ ราสองคน ก็ไม่ไดเ้ ป็นสมาชิกของชมุ ชนศาสนาไหน เพือ่ นมกั ถามเกีย่ วกบั ความแตกต่างทาง วฒั นธรรมของเราอยู่บ่อยครงั้ ทง้ั ทีจ่ ริงๆ แลว้ ความแตกต่างซ่ึงเห็นไดช้ ดั ทีส่ ดุ ใน ชีวิตประจ�ำวนั มีเพียงว่า ฉนั ชอบดูแลบา้ นใหส้ ะอาดเรียบร้อยในขณะทีส่ ามีของฉนั ไม่เคร่งครดั ต่อความเป็นระเบียบนกั ! ส่ิงทีท่ �ำใหฉ้ นั แปลกใจก็คือ ฉนั เป็นฝ่ ายติดต่อ สือ่ สารทง้ั กบั ครอบครวั ตวั เองและครอบครวั ของเขาบ่อยกว่า ฉนั เคยคิดว่าสามีจะเป็น ตวั หลกั ในเรื่องนีม้ ากกว่าฉนั เพราะนีเ่ ป็นลกั ษณะเฉพาะทีส่ �ำคญั ในวฒั นธรรมของเขา แต่ในเรื่องของนิสยั ใจคอแลว้ เราทงั้ คู่เหมือนกนั มาก เราเป็นคนวู่วามง่ายแต่ยงั โชคดีที่ เราสงบอารมณ์ไดอ้ ย่างรวดเร็ว! (ภรรยาในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) คสู่ ามีภรรยาควรพจิ ารณาเกย่ี วกบั เร่ืองของความฝังใจและความคาดหวงั ตา่ งๆ รวม ถึงความแตกตา่ งอนั เน่ืองมาจากลกั ษณะนิสยั และภมู หิ ลงั ทางวฒั นธรรมของตน และ เปิดใจพดู คยุ กนั ในเร่ืองนี ้การสนทนาอยา่ งตรงไปตรงมาชว่ ยลดความเสย่ี งทจี่ ะเกดิ ความไมเ่ ข้าใจกนั ตลอดจนการตงั้ ข้อสรุปผดิ ๆ ทงั้ ยงั ชว่ ยให้คนทงั้ คสู่ ามารถเข้าใจกนั ได้

12 คำ�ถามเพื่อใช้ในการสนทนา วฒั นธรรมมีความหมายตอ่ คณุ อยา่ งไร ภมู ิหลงั ทางวฒั นธรรมของคณุ เป็นอยา่ งไร คณุ เหน็ วา่ วฒั นธรรมของคณุ มีคณุ คา่ ในเร่ืองใดบ้าง คณุ เหน็ วา่ วฒั นธรรมของคสู่ มรสมีคณุ คา่ ในเรื่องใดบ้าง เหตกุ ารณ์ใดมีอิทธิพลให้คณุ กลายเป็นคนเชน่ นี ้

13 วัฒนธรรมทส่ี ามเกดิ จากการผสม ผสานวถิ ีชวี ติ ดง้ั เดิมของสองวัฒนธรรม เขา้ ดว้ ยกันและก่อกำ�เนิดข้ึนเปน็ วิถี ใหม่ เมอื่ วฒั นธรรมของทงั้ สองฝ่ ายมาบรรจบกนั และสร้างปฏสิ มั พนั ธ์ตอ่ กนั ได้กอ่ ให้เกดิ วฒั นธรรมใหมท่ เ่ี รียกวา่ วฒั นธรรมทส่ี าม คสู่ มรสได้เลอื กองค์ประกอบบางสว่ นจาก สองวฒั นธรรมมาใช้ และสร้างวถิ ีชวี ติ ทเ่ี ป็นของตวั เองขนึ ้ มา ซงึ่ กค็ อื วฒั นธรรมทสี่ าม นนั่ เอง องค์ประกอบพืน้ ฐานในเรื่องนไี ้ ด้แก่ คา่ นิยม อาหารและขนบธรรมเนียม ทศั นคติ ตอ่ บทบาททางเพศ เครือญาตแิ ละมติ รสหาย การตกแตง่ บ้าน การพกั ผอ่ นวนั หยดุ และ การเฉลมิ ฉลอง เป็นต้น วฒั นธรรมทส่ี ามได้หลอมรวมสิ่งทดี่ ที สี่ ดุ จากสองวฒั นธรรมไว้ ด้วยกนั รวมถึงส่ิงที่ทงั้ สองฝ่ ายเห็นพ้องต้องกนั วา่ สามารถสร้างความพงึ พอใจให้กบั เขา ทงั้ คู่ นอกจากการหลอมรวมแบบแผนเกา่ เข้าด้วยกนั วฒั นธรรมทส่ี ามยงั สร้าง ขนบธรรมเนียมใหม่ และทำ� ให้ครอบครัวมอี สิ ระทจี่ ะเลอื กปฏบิ ตั ติ ามแบบทเี่ หมาะสม กบั พวกตนมากทสี่ ดุ ยกตวั อยา่ งเชน่ ครอบครัวอาจฉลองงานตา่ ง ๆ ตามแบบแผนของ ทงั้ สองประเทศ น�ำธรรมเนียมการฉลองทไ่ี มเ่ หมอื นกนั มารวมไวใ้ นงานเดยี วกนั หรือ เฉลมิ ฉลองวนั สำ� คญั ตา่ ง ๆ ด้วยพธิ ีการทคี่ ดิ ขนึ ้ ใหม่ การเข้าใจและเห็นคณุ คา่ ของวฒั นธรรมทงั้ ของตวั คณุ เองและของคสู่ มรสเป็น หนทางที่งา่ ยทสี่ ดุ ในการสร้างวฒั นธรรมทส่ี ามทใี่ ช้การได้และสามารถรักษาให้คงไว้ได้ คำ� กลา่ วทว่ี า่ คณุ ไมส่ ามารถรักใครได้จนกวา่ จะรู้จกั รักตวั เอง สามารถน�ำมาใช้กบั เร่ือง

14 ของวฒั นธรรมได้เชน่ กนั ในความสมั พนั ธ์ตา่ งวฒั นธรรม การทคี่ ณุ จะช่ืนชมวฒั นธรรม หนง่ึ ต้องเริ่มต้นจากการมคี วามรู้เกย่ี วกบั วฒั นธรรมนี ้ดงั นนั้ จงึ เป็นเรื่องสำ� คญั ท่ีทงั้ สอง ฝ่ ายจะต้องรู้จกั ไตร่ตรองเกี่ยวกบั ประสบการณ์และภมู หิ ลงั ของตนเอง รวมถึงอทิ ธิพล ของส่ิงเหลา่ นีต้ อ่ ความชอบและสิ่งทต่ี นมองวา่ เป็นเร่ืองสำ� คญั ผ้ทู จ่ี ะสร้างวฒั นธรรมท่ี สามให้ใช้การได้จะต้องมคี วามเป็นตวั ของตวั เองสงู และมคี วามคดิ ในเชิงบวกจนไมห่ วน่ั ไหวกบั ความแตกตา่ ง บคุ คลเหลา่ นีต้ ้องมคี วามละเอยี ดออ่ นตอ่ ความต้องการของกนั และกนั โดยทไี่ มจ่ ำ� เป็นต้องล้มเลกิ หลกั เกณฑ์การใช้ชวี ติ ของตน การสร้างและรักษาวฒั นธรรมทสี่ ามไว้จ�ำเป็นต้องอาศยั การมสี ว่ นร่วมอยา่ งจริงจงั ของทงั้ สองฝ่ าย พวกเขาต้องสามารถพดู คยุ กนั ได้อยา่ งตรงไปตรงมา แมใ้ นเรื่องทยี่ าก จะแก้ไข และต้องมคี วามเคารพซงึ่ กนั และกนั วฒั นธรรมทสี่ ามจ�ำเป็นต้องได้รับการปรับ เปลย่ี นตลอดเวลาเน่ืองจากครอบครัวมกี ารพฒั นาไปตามขนั้ ตอนของชวี ติ ส่ิงนีจ้ �ำเป็น ต้องอาศยั ความยดื หยนุ่ และความสามารถในการประนีประนอม การสร้างวฒั นธรรมทส่ี ามเป็นงานทคี่ สู่ มรสต้องทำ� ร่วมกนั “เราลงเรือลำ� เดยี วกนั พายไปในทศิ เดยี วกนั และสร้างส่ิงใหมๆ่ ร่วมกนั ” ชายผ้หู นงึ่ ทใี่ ช้ชวี ติ อยกู่ บั ความ สมั พนั ธ์ตา่ งวฒั นธรรมกลา่ ว ความคิดเกีย่ วกบั เรื่องเวลามีความแตกต่างไปในแต่ละวฒั นธรรม ในประเทศฟิ นแลนด์ เรามกั ท�ำอะไรอย่างมีประสิทธิภาพ และคิดว่าเวลาเป็นเงินเป็นทอง สามีของฉนั มา จากวฒั นธรรมทีม่ องเรื่องของเวลาต่างออกไป การไปสายไม่ไดถ้ ูกมองว่าเป็นการ ท�ำใหผ้ ูอ้ ืน่ เสียเวลา หรือเป็นพฤติกรรมทีไ่ ม่น่าเคารพ ฉนั เคยมีความคิดต่อตา้ นความ มีประสิทธิภาพของคนฟิ นแลนด์ ตลอดจนความคิดเกีย่ วกบั เรื่องเวลา ดงั นนั้ ฉนั จึง เห็นว่าความสามารถของสามีในการท�ำอะไรไดอ้ ย่างผ่อนคลายและใชเ้ วลาอย่าง รื่นรมย์กลายเป็นคณุ สมบตั ิทีน่ ่าอิจฉา สามีของฉนั ไม่เคยสนใจตารางเวลารถบสั ไป ทานอาหารเชา้ ทีศ่ ูนย์ดูแลเด็กเดย์แคร์ ไปร่วมงานเลีย้ งของลูกๆ ล่าชา้ หรือท�ำให้

15 ตอ้ งยกเลิกการประชมุ ชีวิตทีป่ ราศจากก�ำหนดเวลาตายตวั และการวางแผนไว้ ท�ำให้ มีความเครียดนอ้ ยลง บางครงั้ การมีทศั นคติทีผ่ ่อนคลายแบบนีอ้ าจดีเสียย่ิงกว่าอะไร และความมีประสิทธิภาพของฉนั กลบั เป็นตวั ถ่วง เนือ่ งจากเรามีความแตกต่างทาง วฒั นธรรม เราจึงจ�ำเป็นตอ้ งสร้างหลกั ปฏิบตั ิของเราขึ้นมาเอง และประนีประนอม ว่าจะจดั การเรื่องการใชเ้ วลาในสถานการณ์ต่าง ๆ อย่างไร (ภรรยาในครอบครวั ต่าง วฒั นธรรม) คำ� ถามเพื่อใชใ้ นการสนทนา มีขนบธรรมเนียมในวยั เดก็ อะไรบ้างที่คณุ ต้องการเก็บรักษาและปลกู ฝังไว้ในครอบครัวของคณุ เอง มีขนบธรรมเนียมในวยั เดก็ อะไรบ้างท่ีคณุ เลกิ ปฏิบตั หิ รืออยากจะยกเลกิ โดยไมร่ ู้สกึ เดือดร้อน คณุ ทงั้ คจู่ ะน�ำขนบธรรมเนียมและอปุ นิสยั ท่ีไมเ่ หมือนกนั มาใช้ร่วมกนั ในชีวติ ประจ�ำวนั ได้อยา่ งไร มีขนบธรรมเนียมใหม่ ๆ อะไรบ้างท่ีคณุ ทงั้ คไู่ ด้สร้างขนึ ้ หรืออยากสร้างขนึ ้ คณุ มีขนบธรรมเนียมอะไรบ้างที่เกี่ยวข้องกบั วนั หยดุ งานเลยี ้ ง หรือมือ้ อาหาร ในความเหน็ ของคณุ ครอบครัวท่ีดีและมีความสขุ มีลกั ษณะอยา่ งไร

16 เม่อื มีสมาชกิ คนทส่ี ามในครอบครัว เมอื่ สมาชกิ ใหมถ่ ือก�ำเนิดขนึ ้ ชวี ติ ของผ้เู ป็นพอ่ แมก่ เ็ ปลยี่ นไปอยา่ งหน้ามอื เป็นหลงั มอื และมผี ลให้ต้องเปลยี่ นแปลงกิจวตั รท่ีทำ� เป็นประจำ� ทกุ วนั ทงั้ คไู่ มส่ ามารถอยเู่ พอ่ื กนั และกนั เทา่ นนั้ เพราะลกู น้อยจำ� เป็นต้องได้รับความเอาใจใสใ่ นทกุ เร่ือง การถนอมความ รักไปพร้อมกบั รับบทพอ่ แมใ่ ห้ได้อยา่ งนา่ พอใจเป็นเร่ืองท้าทายอยา่ งทสี่ ดุ เร่ืองหนง่ึ ท่ีทงั้ สองจะต้องเผชญิ ร่วมกนั ของขวญั ทด่ี ที ส่ี ดุ ท่ีพอ่ แมจ่ ะมอบให้ลกู ได้กค็ อื การรักกนั และ กนั เพราะความรักระหวา่ งพอ่ แมจ่ ะชว่ ยสง่ เสริมและสนบั สนนุ พฒั นาการของเดก็ ความเป็นพอ่ แมเ่ ป็นประสบการณ์พเิ ศษเฉพาะตวั ทมี่ อบโอกาสมหาศาลให้ทงั้ คู่ ได้พบความสนกุ สนานและความสขุ แม้กระนนั้ สิ่งทม่ี าพร้อมกบั ลกู น้อยกค็ อื ความ เหน็ดเหนื่อยและความขดั แย้งทางอารมณ์ การอดนอนและไมม่ เี วลาสว่ นตวั เป็นเรื่อง ธรรมดาทเ่ี กดิ ขนึ ้ กบั พอ่ แมท่ กุ คนทมี่ ลี กู เลก็ ๆ ความอดทนและความอดกลนั้ คอื บท ทดสอบความสมั พนั ธ์ของครอบครัวทมี่ ีทารกในความดแู ล ไม่น่าเชือ่ เลยว่า การมีลูกจะท�ำใหค้ วามสมั พนั ธ์ระหว่างเราเปลีย่ นไปจริงๆ เราเคย มีเวลามากมายทีจ่ ะอยู่ดว้ ยกนั เพียงสองคน แต่ตอนนีก้ ลบั ตอ้ งมาว่นุ วายอยู่กบั ลูก ลูกสาวตวั นอ้ ยคนนีค้ ือสิ่งทีด่ ีทีส่ ดุ ทีเ่ กิดขึ้นกบั เรา เราชอบเล่นกบั แกและเฝ้ าดูแก เติบโตและมีพฒั นาการต่างๆ ใหเ้ ห็น มีเรื่องใหม่ๆ เกิดข้ึนทกุ วนั ขณะเดียวกนั เมือ่ นอนเหยียดยาวบนโซฟาตอนกลางคืนแลว้ ผลอยหลบั หนา้ ทีวี ฉนั อดนึกถึงเวลาทีม่ ีแต่ เราทีเ่ ป็นผูใ้ หญ่อยู่กนั สองคนไม่ได้ ฉนั รกั การมีชีวิตร่วมกบั ลูกทกุ วนั แต่ตอนนีค้ วาม สมั พนั ธ์ระหว่างฉนั กบั สามีดูไร้ชีวิตชีวาราวกบั ห่นุ ยนต์ ยงั ดีทีเ่ ราทง้ั คู่ยอมรบั ว่านีเ่ ป็น อีกขน้ั ตอนหน่ึงของชีวิตทีห่ ลีกเลีย่ งไม่ได้ และคงไม่เป็นอย่างนีต้ ลอดไป เราพยายาม จดั สรรเวลาใหก้ นั และกนั แต่ก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะพอ่ แม่ของฉนั ไม่ไดอ้ ยู่ในฟิ นแลนด์ และพอ่ แม่สามีก็อาศยั อยู่อีกเมืองหน่ึง (ภรรยาในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม)

17 ความเป็นพอ่ แมป่ ระกอบด้วยอารมณ์ความรู้สกึ ความรับผดิ ชอบ การตดั สนิ ใจ ข้อมลู ความรู้ และการเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ถนนสกู่ ารเป็นพอ่ แมน่ นั้ เป็นเร่ืองเฉพาะบคุ คล ผู้ เป็นพอ่ คนแมค่ นจะได้รับประสบการณ์การเป็นพอ่ แมท่ ตี่ า่ งกนั ออกไปและมกั เกดิ ขนึ ้ ใน เวลาช้าเร็วไมเ่ ทา่ กนั ด้วย การถือก�ำเนิดของบตุ รน้อยทำ� ให้พอ่ แมไ่ ด้มโี อกาสคดิ ถึงภมู ิ หลงั ของตน “ฉนั มาจากไหน ครอบครัวและพอ่ แมฉ่ นั เคยเป็นอยา่ งใด ประเพณีและคา่ นิยมของครอบครัวฉนั เป็นอยา่ งไร ฉนั จะสง่ ตอ่ สว่ นใดให้กบั ลกู ของฉนั บ้าง” แนวคดิ ของการเป็นพอ่ แมท่ ด่ี เี กดิ ขนึ ้ จากประสบการณ์ของตนเอง เมอ่ื รู้ตวั วา่ ก�ำลงั จะมลี กู ผ้ทู ก่ี �ำลงั จะเป็นพอ่ แมต่ า่ งมองย้อนกลบั ไปถึงความสมั พนั ธ์ของตนกบั พอ่ แม่ และใช้สิ่งนีส้ ร้างความเป็นพอ่ แมข่ องตวั เองขนึ ้ ครอบครัวในวยั เดก็ มอี ทิ ธิพลอยา่ งยิ่งตอ่ บทบาทการเป็นพอ่ แมข่ องพวกเขาเนื่องจากเป็นแบบจ�ำลองชนิดเดยี วทฝ่ี ังอยใู่ นใจ เมอ่ื บตุ รน้อยถือก�ำเนิด แบบจำ� ลองพอ่ แมภ่ ายในใจของคสู่ ามีภรรยาจะถกู กระต้นุ ให้เกดิ ขนึ ้ และมีบอ่ ยครัง้ ทผ่ี ้เู ป็นพอ่ แมไ่ มเ่ คยรู้วา่ มคี วามแตกตา่ งทางความคดิ อนั เนื่องมาจาก ภมู หิ ลงั ของตนจนกวา่ จะถึงวนั นี ้เรื่องขดั แย้งทเี่ กดิ ขนึ ้ โดยทวั่ ไปได้แก่ การสอนกริ ิยา มารยาท ระเบยี บวนิ ยั หลกั เกณฑใ์ นการเลยี ้ งดลู กู อนั เน่ืองมาจากโลกทศั น์หรือศาสนา การทจี่ ะอล้มุ อลว่ ยในเร่ืองของวฒั นธรรมและรูปแบบการเป็นพอ่ แมไ่ ด้นนั้ ทงั้ คตู่ ้อง สามารถพดู คยุ กนั อยา่ งเปิดเผยและบรรลขุ ้อตกลงในเร่ืองตา่ ง ๆ ได้ ไมม่ รี ูปแบบท่ี ถกู ต้องตายตวั ในเรื่องนี ้ผ้เู ป็นพอ่ แมส่ ามารถก�ำหนดวธิ ีการอนั เหมาะสมของตนเองได้ และจะเกดิ ขนึ ้ ได้งา่ ยทสี่ ดุ หากทงั้ คไู่ ด้มโี อกาสพดู คยุ ปรึกษากนั วา่ ในความคดิ ของตน อะไรคอื สิ่งทส่ี ำ� คญั ทสี่ ดุ ในการสร้างครอบครัวและเลยี ้ งดลู กู ผ้เู ป็นพอ่ แมย่ งั จ�ำเป็นต้อง สามารถหาทางออกใหม่ ๆ และประนีประนอมกนั ได้ เพราะการรับบทพอ่ แมแ่ ละการ เลยี ้ งดลู กู มกั มเี ร่ืองให้ต้องถกเถียงกนั บอ่ ยครัง้ ฉนั กบั สามีครองชีวิตร่วมกนั มาสามปี แลว้ เราคิดว่ารู้จกั กนั ดี ไม่น่าเชือ่ ว่าลูกจะท�ำให้ ทกุ อย่างเปลีย่ นไปหมด ฉนั น�ำสามีมาเปรียบเทียบกบั ยอดคณุ พอ่ ของฉนั ในขณะที่

18 เขาแสดงบทบาทพอ่ โดยยึดแบบพอ่ ของตวั เอง หลงั จากทีม่ ีเรื่องกนั หลายครงั้ เราก็เร่ิม เขา้ ใจมากขึ้นทีละนอ้ ยว่า ครอบครวั ของเราตอ้ งมีวิธีการของเราเอง ไม่จ�ำเป็นตอ้ งยึด ตามตน้ แบบของครอบครวั เดิม เราจึงไดส้ ร้างวฒั นธรรมทีส่ ามขึ้น ฉนั อยากใหผ้ ูท้ ีเ่ ป็น พอ่ แม่ไดส้ �ำรวจภูมิหลงั ของตนและคิดทบทวนถึงสิ่งทีค่ าดหวงั การพดู คยุ กนั อย่างตรง ไปตรงมาจะช่วยใหค้ ณุ เป็นพอ่ แม่ทีด่ ีได้ หากจะใหพ้ ดู เกีย่ วกบั การเป็นพอ่ แม่แลว้ ฉนั ว่าเราตอ้ งสร้างมนั ขึ้นมาเองในครอบครวั ของเรา (แม่ในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) เชน่ เดยี วกบั การสร้างความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ักทม่ี ีประสทิ ธิภาพ สิ่งทจ่ี �ำเป็นตอ่ การ บรรลบุ ทบาทพอ่ แมท่ ดี่ ไี ด้อยา่ งนา่ พงึ พอใจกค็ อื คสู่ มรสจะต้องมคี วามหวงั ความ ต้องการ และความคาดหวงั ทต่ี ้องตรงกนั ความหวงั ความต้องการ ความคาดหวงั เป็น เร่ืองสว่ นบคุ คล แตม่ ีบอ่ ยครัง้ ทสี่ ิ่งเหลา่ นีม้ กั ถกู มองวา่ เป็นสิ่งทเี่ ห็นชดั อยแู่ ล้วและเป็น เรื่องสามญั สำ� หรับทกุ คน ยกตวั อยา่ งเชน่ เมอื่ ส่ิงนีส้ ำ� คญั ตอ่ ฉนั มนั กต็ ้องสำ� คญั ตอ่ คณุ ด้วย ผ้เู ป็นพอ่ แมอ่ าจต้องพบกบั เรื่องแปลกใจหลายเรื่องอยา่ ง รวมถึงเรื่องทไ่ี มค่ อ่ ยนา่ ยนิ ดนี กั นอกเสยี จากวา่ พวกเขาจะได้เคยพดู คยุ และทำ� ความตกลงกนั เก่ยี วกบั บทบาท ความเป็นพอ่ แมแ่ ละการเลยี ้ งดบู ตุ รเอาไว้กอ่ นหน้านีแ้ ล้ว ไมใ่ ชค่ วามคดิ ทดี่ ที จี่ ะเฝ้ า ครุ่นคดิ อยใู่ นใจ หรือรอจนกวา่ คสู่ มรสของคณุ จะเข้าใจคณุ เองโดยทค่ี ณุ ไมเ่ คยปริปาก พดู คณุ ยงั ต้องระลกึ ไว้ด้วยวา่ แม้แตส่ ิ่งทวี่ างแผนเอาไว้อยา่ งรัดกมุ แล้วกใ็ ชว่ า่ จะเกดิ ขนึ ้ ตามนนั้ เสมอไป การเปลย่ี นแปลงยอ่ มเกดิ ขนึ ้ ได้ตามความจ�ำเป็นของสถานการณ์ คู่สมรสควรพดู คยุ ปรึกษากนั ในเรื่องต่างๆ ไวล้ ่วงหนา้ แต่ก็ควรเตรียมพร้อมส�ำหรบั ความจริงทีว่ ่า ความคิดเห็นของอีกฝ่ ายอาจเปลีย่ นไปเมือ่ ถึงตอนทีม่ ีลูกข้ึนมาจริงๆ แมว้ ่าแผนการและขอ้ ตกหลงหลายอย่างไม่ไดเ้ กิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม ต่อใหเ้ เราได้ เคยใคร่ครวญในเรื่องนีม้ าแลว้ ก็ใช่ว่าส่ิงนีจ้ ะเป็นวิกฤติการณ์ทีร่ ้ายแรงในครอบครวั (แม่ในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม)

19 บทบาทการเป็นพอ่ แมแ่ ละความสมั พนั ธ์ฉนั ท์ครู่ ักจะดำ� เนินไปได้อยา่ งดที สี่ ดุ เมอื่ ทงั้ สองฝ่ ายจริงจงั ในเร่ืองนีท้ งั้ คำ� พดู และการกระทำ� รวมทงั้ เตม็ ใจทจี่ ะยดื หยนุ่ และ ประนีประนอมกนั ความสขุ ตามประสาพอ่ แมล่ กู ไมไ่ ด้หมายถึงชว่ งเวลาทคี่ ณุ อยรู่ ่วม กนั กบั เจ้าตวั น้อยเทา่ นนั้ การที่พอ่ แมไ่ ด้มเี วลาอยดู่ ้วยกนั ตามลำ� พงั กเ็ ป็นเรื่องสำ� คญั เชน่ กนั ไมจ่ ำ� เป็นถึงกบั ต้องไปทานดนิ เนอร์มอื ้ ใหญ่กนั สองคนหรือใช้เวลาสดุ สปั ดาหใ์ น สปา แคห่ าเวลาชว่ งสนั้ ๆ ในแตล่ ะวนั จบิ กาแฟกบั คนรัก หรือไปเดนิ เลน่ ด้วยกนั ในขณะท่ี เจ้าตวั เลก็ นอนหลบั อยกู่ ็นา่ จะเพยี งพอแล้ว หลงั จากทลี่ กู เกดิ ขนึ ้ มาในครอบครัว แม้คณุ จะกลายเป็นพอ่ เป็นแม่ แตอ่ ยา่ ลมื วา่ คณุ คอื ชายหญิงคหู่ นงึ่ เชน่ กนั การหมนั่ แสดงความรักตอ่ คขู่ องคณุ อยา่ งสมำ่� เสมอด้วย คำ� พดู การกระทำ� และการแบง่ ปันหน้าทร่ี ับผดิ ชอบ จะชว่ ยให้คณุ รับบทบาทการเป็นพอ่ แมท่ ส่ี มบรู ณ์และรักษาความสมั พนั ธ์อนั แสนสขุ ไว้ไดใ้ นคราวเดยี วกนั

20 คำ�ถามเพอื่ ใช้ในการสนทนา ครอบครัวในวยั เดก็ ของคณุ มีลกั ษณะอยา่ งไร พอ่ แมข่ องคณุ เป็นคนอยา่ งไร ขนบธรรมเนียมและคา่ นิยมของครอบครัวคณุ มีลกั ษณะอยา่ งไร มีอะไรบ้างท่ี คณุ อยากถ่ายทอดตอ่ ถงึ ลกู คณุ อยากเป็นพอ่ แมแ่ บบไหน คณุ อยากให้คคู่ รองของคณุ เป็นพอ่ แมแ่ บบใด อะไรที่คณุ เหน็ วา่ มีความสำ� คญั ตอ่ การเป็นพอ่ แม่ มีสง่ิ ใดบ้างท่ีคณุ ต้องการให้คขู่ องคณุ ร่วมมือด้วยในฐานะของความเป็นพอ่ แม่ คณุ จะใช้เวลาร่วมกนั โดยไมม่ ีลกู ได้อยา่ งไรบ้าง คณุ สองคนจะท�ำอะไรได้บ้างเพื่อรักษาความสมั พนั ธ์ระหวา่ งกนั ไว้

21 ลกู ทีเ่ กิดจากครอบครวั ต่างวัฒนธรรม เป็นย่ิงกว่าสว่ นผสมของเขาและเธอ คนละครงึ่ บคุ ลกิ ลกั ษณะและความเป็นตวั ของตวั เองในเดก็ เร่ิมพฒั นาขนึ ้ ตงั้ แตแ่ รกเกดิ และ เพยี งอายไุ ด้ไมก่ เี่ ดอื น เดก็ น้อยกส็ ามารถจ�ำตวั เองในกระจกเงาได้ ความเข้าใจเบอื ้ งต้น วา่ ตนเองคอื ใครเริ่มพฒั นาตงั้ แตอ่ ยใู่ นวยั ทารก ความเข้าใจในเรื่องนีม้ อี ทิ ธิพลมาจาก ประสบการณ์ทเ่ี ดก็ ได้รับ ลกั ษณะนิสยั และภมู หิ ลงั ทางวฒั นธรรมของพอ่ แม่ เส้นทางสกู่ ารเป็น “ฉนั ” มีหลายขนั้ ตอน การยดึ มนั่ ในตวั ตนหรือการเป็นตวั ของตวั เองสง่ั สมขนึ ้ ในชว่ งทอ่ี ยใู่ นวยั ทารก วยั เรียนและวยั หน่มุ สาว และดำ� เนินตอ่ เน่ืองจนถึง วยั ผใู้ หญ่ พอ่ แมส่ ามารถสง่ เสริมเส้นทางนีข้ องเดก็ ให้พฒั นาสกู่ ารมอี ตั ลกั ษณ์ทมี่ น่ั คง และเป็นไปในเชิงบวกได้หลายทาง อตั ลกั ษณใ์ นเชิงบวกหมายถึงการทเ่ี ดก็ มคี วามภาค ภมู ใิ จในตวั เองและภมู หิ ลงั ของตน เดก็ ทเี่ ตบิ โตมาในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมสร้างอตั ลกั ษณ์ของตนเองขนึ ้ จากการปะ ตปิ ะตอ่ ภมู หิ ลงั ทางวฒั นธรรมของพอ่ แมเ่ ข้าด้วยกนั แตเ่ ดก็ ทกุ คนกม็ อี ะไรหลายอยา่ ง ทเี่ ป็นของเขาเองเชน่ กนั พนั ธุกรรม ยีนส์ รูปลกั ษณ์ภายนอก หรือสิ่งที่พอ่ แมป่ รารถนา จะให้ลกู ของตนเป็น ไมไ่ ด้เป็นตวั ก�ำหนดอตั ลกั ษณ์ของเดก็ ในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม ในความเป็นจริงแล้ว ยงั มสี ิ่งอนื่ อกี หลายอยา่ งท่ีหลอ่ หลอมขนึ ้ มาเป็นตวั ตนของเดก็ นอกเหนือไปจากสิ่งเหลา่ นี ้ เมือ่ ตอ้ งพดู ถึงตวั เอง ฉนั มกั บอกว่า คร่ึงหนึ่งของฉนั มาจากวฒั นธรรมของแม่และ อีกครึ่งหน่ึงมาจากวฒั นธรรมของพอ่ แต่ในความเป็นจริง มนั ไม่ใช่ 50/50 หรอก ถา้

22 วฒั นธรรมของพอ่ กบั แม่อยู่กนั คนละดา้ นของเสน้ ตรง ในแต่ละช่วงชีวิต ฉนั คงไม่มี โอกาสไดอ้ ยู่ตรงจดุ เดิมเลย เพราต�ำแหน่งแห่งทีข่ องฉนั เปลีย่ นไปตามสถานการณ์ที่ เกิดขึ้นเสมอ (เด็กทีเ่ ติบโตในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) อตั ลกั ษณ์ของเดก็ พฒั นาผา่ นการเปรียบเทยี บ เดก็ จะเทยี บตวั เองกบั พอ่ แมแ่ ละ บคุ คลอนื่ ทอ่ี ยใู่ กล้ชดิ กบั แก เชน่ เครือญาติ ป่ ยู าตายาย และมติ รสหาย การเปรียบ เทยี บเหลา่ นีท้ ำ� ให้เดก็ ได้มโี อกาสเรียนรู้เกย่ี วกบั ความเหมอื นและความตา่ ง ตลอดจนอตั ลกั ษณ์ของตนเอง พฒั นาการด้านอตั ลกั ษณ์ยงั ได้รับอทิ ธิพลจากมมุ มองทผี่ ้อู นื่ มตี อ่ เดก็ และการตอบสนองท่ีพวกเขาได้รับจากคนอนื่ ขนั้ ตอนแหง่ การค้นหาอตั ลกั ษณ์ยงั รวมถึงการลองผดิ ลองถกู ด้วย เดก็ จะลองหา ตวั เลอื กและแงม่ มุ ตา่ งๆ ให้กบั อตั ลกั ษณใ์ นความตา่ งวฒั นธรรมของตนเอง สดุ แท้แต่ สถานการณ์และวยั ของตน ตวั อยา่ งเชน่ บางครัง้ เดก็ อาจแสดงตนในวฒั นธรรมฝ่ ายพอ่ และบางครัง้ ฝ่ ายแม่ หรือวางอตั ลกั ษณ์ของตนให้เน้นหนกั ไปทางวฒั นธรรมหนงึ่ และ ลดหยอ่ นลงในอกี วฒั นธรรมหนงึ่ ในวยั เด็ก ตวั ฉนั คือหลกั ฐานของความต่างวฒั นธรรมทีช่ ดั เจนอย่างไม่มีขอ้ สงสยั หลงั จากเขา้ โรงเรียนไดไ้ ม่นาน ฉนั ก็เริ่มเกลียดการทีต่ วั เองไม่เหมือนกบั เพือ่ นๆ ในทกุ เรื่อง มีอยู่ช่วงหนึ่งทีฉ่ นั ถึงกบั เขียนชือ่ ตวั เองออกไปทางแนวฟิ นแลนด์เพือ่ ทีจ่ ะไดไ้ ม่ท�ำให้ ตวั เองโดดเด่นออกมา ขอ้ สงสยั หรือค�ำถามอนั เป็นเจตนาดีจากพอ่ แม่ของเพือ่ นและ ผูใ้ หญ่คนอืน่ ๆ ท�ำใหฉ้ นั รู้สึกว่าไม่อยากย่งุ เกีย่ วกบั ความมีภูมิหลงั เป็นครอบครวั ต่าง วฒั นธรรม บางทีอาจเป็นเพราะฉนั รู้สึกว่าตวั เองไม่ค่อยรู้อะไรเกีย่ วกบั อีกประเทศของ ตวั เองไดพ้ อทีจ่ ะสนองความอยากรู้ของพวกเขา ขน้ั ตอนนีผ้ ่านไปอย่างรวดเร็ว อย่างไร ก็ตาม ฉนั ไดค้ น้ พบในเวลาต่อมาว่า เป็นเรื่องสะดวกจริง ๆ ทีส่ ามารถเปลีย่ นแปลงอตั ลกั ษณ์ทางวฒั นธรรมไดใ้ นสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น เมือ่ พบว่าบางเรื่องในวฒั นธรรม หนึ่งดูไม่เขา้ ท่า หรือน่าอายเป็นตน้ (ผูท้ ีเ่ ติบโตมาในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม)

23 เดก็ สามารถรับรู้ถึงความไมล่ งรอยทเี่ กดิ ขนึ ้ ระหวา่ งพอ่ แมไ่ ด้อยา่ งงา่ ยดาย และข้อ ขดั แย้งของผใู้ หญ่กส็ ร้างความสบั สนให้เกดิ ขนึ ้ กบั พวกเขา ด้วยเหตนุ ีเ้มอื่ มีปัญหาเกี่ยว กบั การเป็นพอ่ เป็นแมห่ รือการเลยี ้ งดบู ตุ ร ผ้เู ป็นพอ่ แมจ่ งึ จ�ำเป็นต้องตกลงกนั ให้ได้ ประเดน็ เหลา่ นีค้ วรได้รับการพดู คยุ ไว้กอ่ นตงั้ แตต่ อนทวี่ างแผนจะมีบตุ ร หรืออยา่ งน้อย กค็ วรจะคาดการณ์เอาไว้ลว่ งหน้า ไมใ่ ชค่ วามคดิ ทด่ี เี ลยทจ่ี ะยดื เวลาการพดู คยุ ออกไป การเตรียมตวั เป็นพอ่ แมไ่ ว้แตเ่ น่ิน ๆ ถือเป็นเร่ืองสำ� คญั มาก พอ่ แมค่ วรสอดแทรกวฒั นธรรมของตนลงในชวี ติ ลกู ด้วยวธิ ีทเ่ี ป็นธรรมชาตแิ ละ เป็นไปในเชิงบวก พอ่ แมก่ ไ็ มค่ วรให้ลกู ต้องเลอื กวา่ จะรับวฒั นธรรมไหน สิ่งทสี่ ำ� คญั ทสี่ ดุ กค็ อื การท่ีพอ่ แมไ่ ด้มอบโอกาสให้ลกู ได้สมั ผสั วฒั นธรรมของตนเองในเชิงบวก ประสบการณ์เหลา่ นีจ้ ะชว่ ยให้เดก็ เข้าใจรากเหง้าของตนเองและกอ่ เกดิ ความภาคภมู ใิ จ นอกจากนี ้พอ่ แมใ่ นครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมควรชว่ ยให้ลกู รับมอื กบั การทตี่ นเอง แตกตา่ งจากคนอน่ื ให้ได้ โดยการวางตวั เป็นต้นแบบทดี่ ที ส่ี ดุ ทงั้ ในแงค่ ดิ และพฤตกิ รรม พวกเขาต้องสามารถพดู คยุ ถึงปัญหาอนั เน่ืองมาจากอคตไิ ด้อยา่ งตรงไปตรงมา และ มองความแตกตา่ งให้เป็นเรื่องท่ีนา่ ช่ืนชมและยอมรับนบั ถือ พอ่ แมค่ วรแสดงให้ลกู เห็น วา่ ตนเองได้กระทำ� ทกุ อยา่ งด้วยความยตุ ธิ รรมและถกู ต้อง เพราะเดก็ ๆ จะลอกเลยี น พฤตกิ รรมของพอ่ แม่ ไมว่ า่ ในทางดหี รือทางเลว พอ่ แมส่ ามารถสนบั สนนุ ลกู ได้โดยการยอมรับและท�ำให้ประสบการณ์การลอง ผดิ ลองถกู ของลกู เป็นเรื่องธรรมดา ส่ิงนีส้ ามารถกระท�ำได้หากพอ่ แมอ่ ยใู่ กล้ชดิ ลกู และพร้อมทจ่ี ะรับฟังความคดิ เห็นและความรู้สกึ ของเขา การให้ความชว่ ยเหลอื และ สนบั สนนุ จะทำ� ให้เดก็ เตบิ โตขนึ ้ เป็นบคุ คลทเ่ี ข้มแข็ง เป็นตวั ของตวั เองที่พร้อมจะตดั สนิ ใจเและเลอื กวถิ ีทางของเขาเอง วฒั นธรรมทสี่ ามในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมเป็นการแหวกประเพณีและให้ก�ำเนิด สิ่งใหมข่ นึ ้ ทงั้ ยงั เป็นสิ่งทเ่ี ดก็ ๆ ในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมเป็นผ้สู ร้างขนึ ้ พวกเขาจะ ปฏบิ ตั สิ ่ิงตา่ งๆ ตามวถิ ีของตนเองเหมอื นกบั รุ่นผใู้ หญ่ และเชน่ เดยี วกบั ที่บคุ คลทกุ รุ่นท่ี ได้ทำ� มากอ่ นหน้านี ้

24 ฉนั อยากเพ่ิมเติมว่า การอยู่ในครอบครวั ต่างวฒั นธรรมเป็นเหมือนของขวญั อนั ยิ่งใหญ่ อย่ามองว่าการเลีย้ งดูเด็กต่างวฒั นธรรมเป็นส่ิงทีม่ ีความทา้ ทายเป็นพิเศษ การไดอ้ ยู่ ในครอบครวั ต่างวฒั นธรรมเป็นประโยชน์อย่างยิ่งส�ำหรบั เด็ก จากประสบการณ์ของ ฉนั เด็กต่างวฒั นธรรมจะเติบโตขึ้นเป็นผูใ้ หญ่ทีม่ ีใจเปิ ดกวา้ ง มองคนอืน่ เป็นมนษุ ย์ โดยทว่ั ไป ไม่ใช่ตวั แทนของเชือ้ ชาติใด! (ผูท้ ีเ่ ติบโตมาในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) ค�ำถาม เพือ่ ใชใ้ นการสนทนา ภมู ิหลงั ทางวฒั นธรรมของคณุ ปรากฏให้เหน็ ในชีวิตของลกู คณุ อยา่ งไรบ้าง แล้ววฒั นธรรมของคสู่ มรสของคณุ ละ่ มีคา่ นิยมและขนบธรรมเนียมใดในวฒั นธรรมของคณุ บ้างที่คณุ อยากให้ลกู สานตอ่ แล้วคา่ นิยมและขนบธรรมเนียมในวฒั นธรรมของคสู่ มรสของคณุ ละ่ คณุ จะสอดแทรกวฒั นธรรมของคสู่ มรสลงในชีวิตประจ�ำวนั ของลกู ได้ด้วยวธิ ีใด เม่ือนกึ ย้อนไปถงึ วยั เดก็ ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งคณุ กบั พอ่ แมเ่ ป็นไปในลกั ษณะใด มีอะไรบ้างท่ีคณุ ท�ำร่วมกนั และอะไรคือความทรงจ�ำในวยั เดก็ ที่ดีที่สดุ ของคณุ คณุ ต้องการเป็นพอ่ แมแ่ บบไหนให้ลกู มีคา่ นิยมอะไรบ้างท่ีคณุ ต้องการสง่ ตอ่ ถงึ ลกู อาทิเชน่ ศาสนามีความสำ� คญั ส�ำหรับคณุ ในการเลีย้ งดู ลกู หรือไม่

25

26 การร้สู องภาษาคอื มรดกอนั ล�ำ้ คา่ ภาษาเป็นสว่ นสำ� คญั ของอตั ลกั ษณ์บคุ คลเพราะใช้ในการถา่ ยทอดความคดิ และความ รู้สกึ ออกมาเป็นคำ� พดู ชว่ ยให้คนเราสร้างภาพของสิ่งแวดล้อมโดยรอบและวางตำ� แหน่ง แห่งท่ีของตนเองภายในนนั้ ภาษายงั แสดงถึงรากเหง้าและการสบื ทอด เพราะภาษา และวฒั นธรรมจำ� เป็นต้องดำ� เนินไปควบคกู่ นั ในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม เดก็ อยใู่ น โลกทมี่ สี องภาษาเชน่ เดยี วสองวฒั นธรรม ส่ิงทด่ี ที สี่ ดุ กค็ อื เดก็ ๆ ได้เรียนรู้ภาษาของ พอ่ และแมอ่ ยา่ งเป็นธรรมชาตใิ นชวี ติ ประจ�ำวนั จงึ ถือวา่ พอ่ กบั แมไ่ ด้มอบของขวญั อนั สำ� คญั ให้กบั ลกู นน่ั คอื ความสามารถในการใช้สองภาษา ภาษาคอื กญุ แจสำ� คญั ที่นำ� สกู่ ารเรียนรู้วฒั นธรรมและชว่ ยให้เข้าใจอยา่ งถอ่ งแท้ถึง รากเหง้าของตนเอง การรู้สองภาษาคอื มรดกอนั ลำ� ้ คา่ ทล่ี กู จะได้รับจากพอ่ แม่ ภาษา ชว่ ยเปิดประตเู ข้าสวู่ ฒั นธรรมของพอ่ แมแ่ ละสง่ เสริมอตั ลกั ษณ์ของเดก็ ภาษาของพอ่ แมจ่ ะทำ� ให้ลกู สามารถเชอ่ื มตอ่ เข้ากบั วฒั นธรรมของพวกเขาและเรียนรู้ทจ่ี ะท�ำความ เข้าใจพอ่ แมข่ องตน และรู้จกั วธิ ีคดิ และปฏบิ ตั ไิ ด้อยา่ งกลมกลนื กบั วฒั นธรรมนนั้ ๆ การพดู ได้สองภาษาเป็นโอกาสอนั ทดี่ ที สี่ ดุ เทา่ ทจี่ ะมไี ด้สำ� หรับการสร้างความ สมั พนั ธ์อนั ใกล้ชดิ และอบอนุ่ ระหวา่ งพอ่ แมล่ กู และชว่ ยสง่ เสริมพฒั นาการทสี่ มบรู ณ์ และมคี วามสมดลุ ให้กบั เดก็ เดก็ ทรี่ ู้สองภาษาจะพดู ภาษาแมข่ องทงั้ พอ่ และแมไ่ ด้ ทงั้ ยงั สามารถสอ่ื สารกบั พอ่ แมไ่ ด้อยา่ งสมบรู ณ์แบบ ทงั้ พอ่ และแมไ่ มจ่ �ำเป็นต้องพดู ภาษา ตา่ งประเทศกบั ลกู ตนเอง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งพอ่ แมล่ กู จงึ ดำ� เนินไปได้ด้วยดโี ดยไมม่ ี อปุ สรรคจากการใช้ภาษาทตี่ นเองไมถ่ นดั ตอ่ ให้คณุ พดู ภาษาตา่ งประเทศได้ยอดเยย่ี ม เพยี งใด ความจริงท่ีหนไี มพ่ ้นกค็ อื คณุ ยงั จ�ำต้องใช้ภาษาแมใ่ นการถา่ ยทอดอารมณ์ ความรู้สกึ ด้วยเหตนุ ี ้ภาษาจงึ มีบทบาทสำ� คญั ตอ่ การเลยี ้ งดบู ตุ ร การรู้สองภาษายงั เป็นโอกาสให้เดก็ สร้างความสมั พนั ธ์อนั ใกล้ชดิ กบั ป่ ยู า่ ตายาย ตลอดจนเครือญาตแิ ละ เพอ่ื นฝงู อกี ฝ่ ายหนง่ึ ได้

27 ภาษาเป็นสิ่งส�ำคญั ทีบ่ อกถึงตวั ตนของบคุ คล ฉนั เชือ่ ว่าการไดเ้ รียนรู้ภาษาของทง้ั พอ่ และแม่มีความส�ำคญั มาก เมือ่ ตอนเป็นเด็ก ฉนั รู้สึกละอายใจทีพ่ ดู ภาษาของพอ่ หรือ แม่ไม่ค่อยได้ ฉนั กลวั ว่าญาติ ๆ จะคิดว่าฉนั ไม่อยากคบหากบั พวกเขา ซึ่งจริงๆ แลว้ เป็นเพราะฉนั ไม่รู้ต่างหากว่าจะท�ำไดอ้ ย่างไร (เด็กทีโ่ ตมาในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) การเลยี ้ งลกู ให้พดู ได้ทงั้ สองภาษาเป็นเรื่องทตี่ ดั สนิ ใจได้ไมย่ าก แตพ่ อ่ และแมจ่ �ำเป็น ต้องอาศยั ความพยามยามและความอดทน พอ่ แมเ่ ป็นครูคนสำ� คญั ทสี่ ดุ ของลกู มีหน้า ทถ่ี า่ ยทอดและสร้างความสมบรู ณใ์ ห้กบั ภาษา การทเี่ ดก็ คนหนง่ึ จะพฒั นาทกั ษะการ ใช้ภาษาได้อยา่ งเก่งกาจและคลอ่ งแคลว่ ได้นนั้ พวกเขาจ�ำเป็นต้องมเี หตผุ ลทจี่ ะต้องใช้ ภาษาของทงั้ พอ่ และแม่ และต้องได้รับแรงกระต้นุ จากคนทงั้ สองด้วย วธิ ีทดี่ ที ส่ี ดุ กค็ อื ให้เดก็ ได้เร่ิมรู้จกั ภาษาตงั้ แตย่ งั เลก็ ทส่ี ดุ เทา่ ทจี่ ะทำ� ได้ด้วยการใช้คำ� เลน่ เกม ร้องเพลง และฟังนิทาน การพดู คยุ กบั ลกู อยเู่ สมอแม้แตใ่ นตอนทแี่ กยงั ไมเ่ กดิ มคี วามสำ� คญั ตอ่ พฒั นาการของเดก็ สิ่งนีจ้ ะทำ� ให้เดก็ ได้รู้จกั ภาษากอ่ นทจี่ ะหดั พดู เดก็ จะเร่ิมค้นุ เคยกบั ภาษาขณะจำ� แนกเสยี งจากการเน้นคำ� และจงั หวะจะโคนของภาษา ตอ่ มาเดก็ กจ็ ะเร่ิมเข้าใจเสยี งพดู และคำ� ตา่ งๆ และเริ่มหดั พดู เมอื่ สามารถสง่ เสยี งอ้อแอ้ ได้ เป็นความคดิ ทด่ี ที ี่พอ่ แมจ่ ะหาความรู้เก่ยี วกบั พฒั นาการด้านภาษาและการรู้สอง ภาษา ถ้าจะให้ดคี วรเริ่มต้นตงั้ แตใ่ นชว่ งทต่ี งั้ ครรภ์ หรืออยา่ งช้าทสี่ ดุ เมอื่ เดก็ เพิ่งเกดิ ข้อมลู เหลา่ นีส้ ามารถน�ำมาใช้เป็นพืน้ ฐานในการปรึกษาหารือกนั เกี่ยวกบั การใช้สอง ภาษาของลกู และสิ่งใดบ้างทค่ี รอบครัวต้องให้ความสำ� คญั ในขณะเดยี วกนั พอ่ แมอ่ าจ จดั ทำ� สภาพแวดล้อมทางภาษาให้กบั เดก็ เพอื่ ใช้ประโยชน์จากจดุ แข็งของครอบครัวใน เร่ืองนี ้ สภาพแวดล้อมทางภาษาหมายถึงสถานทแ่ี ละสถานการณ์ตา่ ง ๆ ทจ่ี ะทำ� ให้เดก็ ได้มโี อกาสสมั ผสั กบั ภาษาของพอ่ และแม่

28 ฉนั อยากใหผ้ ูท้ ีเ่ ป็นพอ่ แม่เขา้ ใจย่ิงขึ้นว่า การเติบโตขึ้นมาโดยรู้สองภาษาไม่ใช่ส่ิงที่ อยู่ๆ จะเกิดข้ึนเองได้ การรู้สองภาษาเป็นสิ่งทีต่ อ้ งอาศยั ความพยายามและไดร้ บั การ สนบั สนนุ อย่างต่อเนือ่ งจริงจงั (เด็กทีโ่ ตมาในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) วธิ ีทดี่ ที ส่ี ดุ และงา่ ยทส่ี ดุ ในการทำ� ให้ลกู ของคณุ รู้สองภาษากค็ อื ทงั้ พอ่ และแมจ่ ะ ต้องพดู แตภ่ าษาของตนเองกบั ลกู ในครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมหลายครอบครัว แม้แต่ พอ่ แมย่ งั ต้องใช้ภาษาทส่ี ามในการสอื่ สารระหวา่ งกนั ซง่ึ กไ็ มใ่ ชภ่ าษาแมข่ องทงั้ สองฝ่ าย ด้วย ฉะนนั้ เพอื่ ทจ่ี ะไมส่ ร้างความสบั สนให้กบั เดก็ พอ่ และแมจ่ ะต้องพดู แตภ่ าษาของตวั เองกบั เดก็ เทา่ นนั้ การพดู ภาษาของตวั เองกบั ลกู จะทำ� ให้เขารู้สกึ มนั่ คง เพราะรู้ชดั วา่ จะใช้ภาษาอะไร พดู กบั พอ่ และแม่ การเลอื กใช้ภาษาอยา่ งสะเปะสะปะและน�ำมาใช้ปนกนั จะทำ� ให้เดก็ สบั สนและทำ� ให้พฒั นาการด้านภาษาของเขาช้าลง พฒั นาการด้านภาษามีหลายขนั้ ตอนและต้องอาศยั เวลา ยกตวั อยา่ งเชน่ เดก็ อาจ เริ่มพดู ภาษาหนง่ึ ได้เร็วกวา่ อกี ภาษา หรืออาจน�ำคำ� ตา่ งๆ จากสองภาษามาใช้รวม กนั น่ีเป็นขนั้ ตอนตามธรรมชาตแิ ละจะผา่ นพ้นไป ตราบเทา่ ที่พอ่ แมย่ งั คงยดึ มน่ั ทจ่ี ะใช้ ภาษาของตวั เองพดู คยุ กบั ลกู ถ้าพอ่ หรือแมพ่ ดู ภาษาฟินแลนด์ เดก็ ทรี่ ู้สองภาษาซง่ึ อาศยั อยใู่ นฟินแลนดม์ กั จะ พฒั นาทกั ษะการใช้ภาษาฟินแลนดไ์ ด้เร็วกวา่ อกี ภาษาหนง่ึ เน่ืองจากได้ยนิ ภาษา ฟินแลนด์ทงั้ ในบ้านและนอกบ้าน ภาษาแรกทเ่ี ดก็ พดู ได้ขนึ ้ อยดู่ ้วยวา่ พอ่ หรือแมใ่ ห้เวลา กบั ลกู มากกวา่ กนั จะเป็นการดหี ากพอ่ แมใ่ ห้ความสนใจเป็นพเิ ศษตอ่ ภาษาทเ่ี ดก็ ไม่ คอ่ ยมโี อกาสไดใ้ ชใ้ นชวี ติ ประจำ� วนั น่ีเป็นวธิ ีหนง่ึ ทจ่ี ะรับประกนั ได้วา่ ทงั้ สองภาษาจะได้ รับการพฒั นาขนึ ้ อยา่ งเทา่ เทยี มกนั

29 ในครอบครวั ของเรา เราพดู คยุ เรื่องการรู้สองภาษาเอาไวล้ ่วงหนา้ แต่พอเอาเขา้ จริง กลบั ไม่ใช่เรื่องง่ายอย่างทีค่ ิด เราอาจผิดทีไ่ ปทึกทกั เอาง่ายๆ และไม่ไดไ้ ตร่ตรองถึง สถานการณ์ของครอบครวั และสภาพแวดลอ้ มทางภาษาใหด้ ีเสียก่อน สามีของฉนั รู้สึกกดดนั ว่าตวั เองจะตอ้ งเรียนภาษาฟิ นแลนด์ใหไ้ ดเ้ ร็วๆ เขาจึงพดู ภาษาฟิ นแลนด์ กบั ลูกแทนทีจ่ ะพดู ภาษาสเปนของตวั เอง มีครงั้ หน่ึงทีส่ ามีของฉนั รู้ว่าเรื่องนีใ้ กลจ้ ะลม้ เหลวเต็มทีเพราะลูกไปเขา้ ศูนย์ดูแลเด็กตอนกลางวนั ทีใ่ ชภ้ าษาฟิ นแลนด์ อีกทง้ั เพือ่ น ๆ ของแกและญาติ ๆ ก็พดู ฟิ นแลนด์ เขารู้สึกเหมือนอยู่ตวั คนเดียวในสถานการณ์นี้ ส�ำหรบั ครอบครวั ทีม่ ีลูกเล็กๆ เราหมดเรี่ยวแรงไปกบั การเรียน การท�ำงาน และเรื่องเร่ง รีบประจ�ำวนั จนไม่มีเวลาเหลือใหเ้ ราช่วยส่งเสริมใหล้ ูกไดร้ ู้สองภาษา ยงั โชคดีทีไ่ ม่สาย เกินไปทีจ่ ะเริ่มตน้ ใหม่ หลงั จากทีเ่ รารู้ตวั ว่าก�ำลงั อยู่ในสถานการณ์เช่นใด เราก็เร่ิม ควบคมุ การใขภ้ าษาแม่ของตวั เองใหเ้ ป็นไปอย่างสม�่ำเสมอย่ิงข้ึน ในตอนนีล้ ูกสามารถ ไปร่วมกิจกรรมในคลบั ภาษาสเปน และมีโอกาสพบปะกบั เด็กอืน่ ทีพ่ ดู สเปนดว้ ย ฉนั ยงั สนบั สนนุ สามีโดยการหาอปุ กรณ์การสอนภาษาสเปนใหเ้ ขาเท่าทีจ่ ะท�ำได้ เช่น หนงั สือต่างๆ ในเวลาแค่เพียงไม่กีส่ ปั ดาห์ ลูกนอ้ ยวยั สามปี ครึ่งของเรา ก็มีพฒั นาการ ดา้ นภาษาดีขึ้นอย่างมากมาย (คณุ แม่ในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม) ก่อนทีเ่ ราจะมีลูกคนแรกนานทีเดียว ผมกบั ภรรยาตดั สินใจว่า ผมจะพดู ภาษาฝรง่ั เศส กบั ลูกส่วนภรรยาจะพดู ภาษาฟิ นแลนด์ แต่จนถึงตอนนีท้ ีล่ ูกคนหน่ึงอายหุ กขวบและ อีกคนแปดขวบ ทงั้ คู่พดู ภาษาฟิ นแลนด์ไดค้ ล่องแต่ใชภ้ าษาฝรง่ั เศสไดไ้ ม่ดีนกั เหตผุ ล ในเรื่องนีเ้ ป็นเพราะเราอยู่ในสภาพแวดลอ้ มของประเทศฟิ นแลนด์ ผูค้ นเป็นชาว ฟิ นแลนด์ เขา้ ศูนย์เลีย้ งดูตอนกลางวนั ของฟิ นแลนด์ ไปโรงเรียนของฟิ นแลนด์ ฯลฯ เราพยายามปรบั สมดลุ ใหก้ บั สิ่งต่างๆ โดยไปเยีย่ มญาติในฝรง่ั เศสหรือเชิญพวกเขามา ทีน่ ีใ่ หบ้ ่อยทีส่ ดุ เท่าทีจ่ ะท�ำได้ อนั ทีจ่ ริง สิ่งเหล่านีม้ ีผลต่อเด็กมากเพราะจะท�ำใหพ้ วก แกตอ้ งพดู ภาษาฝรงั่ เศส ย่ิงกว่านน้ั ก็จะท�ำใหพ้ วกแกไดร้ ู้ว่า แกจ�ำเป็นทีจ่ ะตอ้ งพดู ภาษาฝรงั่ เศสได้ (คณุ พอ่ ในครอบครวั ต่างวฒั นธรรม)

30 เดก็ ๆ จำ� เป็นต้องได้รับการสง่ เสริมและแยะน�ำให้ใช้ภาษาได้อยา่ งถกู ต้อง แตก่ ไ็ มค่ วร ให้มกี ารดวุ า่ หรือลงโทษหากทำ� ผดิ การรู้สองภาษาควรเป็นเร่ืองสนกุ สำ� หรับเดก็ ไมค่ วร ทำ� ให้เป็นเรื่องนา่ กลวั หรือนา่ เบอื่ แตค่ วรทำ� ให้รู้สกึ วา่ การรู้สองภาษาเป็นเรื่องธรรมดา ของการใช้ชวี ติ ครอบครัว และควรทำ� ให้เดก็ ๆ ได้เลง็ เห็นถึงความจำ� เป็นในการพดู ได้สอง ภาษา ส่ิงทจี่ ะชว่ ยโน้มน้าวใจพวกแกในเร่ืองนไี ้ ด้แก่ เพอ่ื นๆ รายการทวี แี ละภาพยนตร์ สำ� หรับเดก็ ในหลายภาษา และการไปเยยี่ มเยยี นประเทศบ้านเกดิ ของพอ่ หรือแมเ่ ป็น ประจำ� การเลยี ้ งดเู ดก็ ให้รู้สองภาษาจ�ำเป็นต้องอาศยั ความทมุ่ เทและความมวี นิ ยั แตผ่ ลที่ ได้จากการรู้สองภาษายอ่ มมีประโยชน์ค้มุ คา่ ความพยายามอยา่ งยิ่งจนไมอ่ าจน�ำมา กลา่ วได้หมด เดก็ ทร่ี ู้สองภาษามโี อกาสแสดงความรู้สกึ นกึ คดิ ของตนไดใ้ นสองภาษา และสอื่ สารกบั สมาชกิ ในครอบครัวและญาตพิ ี่น้องได้ครบทงั้ สองฝ่ าย การรู้สองภาษา ชว่ ยสง่ เสริมตวั ตนของเดก็ และชว่ ยให้เดก็ มคี วามสมั พนั ธ์อยา่ งใกล้ชดิ กบั ทงั้ พอ่ และ แม่ นอกจากนีย้ งั ชว่ ยให้เดก็ มคี วามเข้าใจในสองวฒั นธรรม และเมอื่ โตขนึ ้ ยอ่ มเป็นผ้ทู ี่ สามารถถา่ ยทอดวฒั นธรรมและสง่ เสริมการมีปฏสิ มั พนั ธ์ระหวา่ งวฒั นธรรมได้อยา่ ง เป็นธรรมชาติ ด้วยเหตนุ ี ้เดก็ ท่ีพดู ได้สองภาษาจงึ ถือเป็นทรัพยากรบคุ คลทสี่ ำ� คญั ยิ่ง

31

32 ขอ้ แนะนำ�ที่เป็นประโยชนใ์ นการส่ง เสริมการใชส้ องภาษาของเดก็ • อา่ นหนงั สอื เดก็ ในภาษาของคณุ ให้ลกู ฟัง ดรู ูปภาพและสอดแทรกคำ� พดู ในชวี ติ ประจำ� วนั ลงในภาพ ทบทวนคำ� ศพั ท์บอ่ ยๆ และพดู คยุ มากๆ • ฟังเพลงทม่ี เี นือ้ เพลงสองภาษาและร้องเพลงร่วมกนั • เลน่ เกมตา่ ง ๆ กบั ลกู การเลน่ และเกมตา่ ง ๆ สามารถปรับใช้ได้กบั ทกุ ภาษา • หาดวู า่ มคี ลบั หรือกิจกรรมตา่ ง ๆ ในชมุ ชนทจ่ี ดั ขนึ ้ ด้วยภาษาทลี่ กู ของคณุ มโี อกาส ฝึ กฝนน้ อยกวา่ • ทำ� ความรู้จกั กบั ครอบครัวอน่ื ทมี่ ลี กั ษณะเดยี วกบั ครอบครัวของคณุ เพอ่ื เปิดโอกาส ให้ลกู ได้รู้จกั เพอ่ื นที่พดู ได้หลายภาษา เดก็ ๆ จะเรียนรู้สองภาษาได้อยา่ งเป็น ธรรมชาตเิ มอ่ื อยใู่ นแวดวงของเดก็ ที่พดู สองภาษาเหมอื นกนั และผใู้ หญ่ที่พดู ภาษา ตา่ งกนั เพอื่ ให้เดก็ รู้จกั เลอื กใช้ภาษาในสถานการณ์ทตี่ า่ งกนั ไป • สอื่ สารกบั ญาตแิ ละเพอื่ นจากเมอื งไกลผา่ นทางอนิ เทอร์เน็ต (เชน่ การใช้ Google Chat, Skype, MSN Messenger) และทางโทรศพั ท์ วธิ ีนีจ้ ะทำ� ให้ลกู ของคณุ เข้าใจ ถึงความผกู พนั ในหมเู่ ครือญาตแิ ละมติ รสหายตงั้ แตย่ งั เลก็ ๆ และสามารถใช้ภาษา ได้หลากหลายย่ิงขนึ ้ ด้วยการตดิ ตอ่ กบั บคุ คลเหลา่ นี ้ • คดิ เกีย่ วกบั สภาพแวดล้อมทางภาษา กลา่ วคอื มโี อกาสใดบ้างทจี่ ะชว่ ยสง่ เสริม พฒั นาการทางด้านภาษาของลกู • ไปเยยี่ มญาตแิ ละเชอื ้ เชญิ ให้พวกเขาหรือเพอ่ื นๆ และครอบครัวมาเยยี่ มคณุ จดั งาน ฉลองตามประเพณี • ดรู ายการทวี เี ดก็ ร่วมกบั ลกู เชน่ ดทู างชอ่ งโทรทศั น์ผา่ นดาวเทยี มเพอื่ รับฟังภาษาท่ี ลกู ของคณุ ไมค่ อ่ ยมโี อกาสไดใ้ ช้นกั

33 • บอกญาตๆิ และเพอ่ื น หรือแม้แตเ่ จ้าหน้าทศี่ นู ย์ดแู ลเดก็ กลางวนั วา่ คณุ ต้องการสง่ เสริมให้ลกู รู้จกั ทงั้ สองภาษา วธิ ีนีจ้ ะทำ� ให้พวกเขาใสใ่ จในเร่ืองนี ้ เชน่ หดั พดู ทกั ทาย เดก็ ในภาษาตา่ งประเทศ ส่ิงเลก็ ๆ น้อยๆ เหลา่ นีม้ คี วามสำ� คญั กบั เดก็ มาก • ศกึ ษาเก่ียวกบั ขนั้ ตอนตา่ งๆ ของพฒั นาทางภาษาของเดก็ จากหนงั สอื และจากการ พดู คยุ ปรึกษากบั ครอบครัวอนื่ (ทใ่ี ช้สองภาษา) • ภาคภมู ใิ จในภาษาและวฒั นธรรมของคณุ เอง วธิ ีนีจ้ ะทำ� ให้ลกู เรียนรู้ทจี่ ะชื่นชมในส่ิง นีเ้ชน่ กนั • การเป็นคนทรี่ ู้สองภาษาไมใ่ ชส่ ่ิงที่ทำ� ได้ยากในโลกนี ้พอ่ แมท่ กุ คนมโี อกาสทจี่ ะสง่ เสริมลกู ให้ใช้สองภาษา อยา่ พลาดโอกาสสำ� คญั น!ี ้ คำ� ถามเพือ่ ใชใ้ นการสนทนา หาแนวคดิ ของตนเองเก่ียวกบั การรู้สองภาษา มีโอกาสหรืออปุ สรรคในการเรียนรู้สองภาษาอะไรบ้างที่ คณุ คาดวา่ จะเกิดขนึ ้ จากมมุ มองของครอบครัวคณุ จากข้อแนะน�ำท่ีเป็นประโยชน์ในการสง่ เสริมการใช้สองภาษา พิจารณาดวู า่ มีข้อใดท่ีท�ำได้งา่ ยและข้อ ใดที่อาจต้องใช้ความพยายามยิ่งขนึ ้ อา่ นหนงั สอื หรือบทความเก่ียวกบั ขนั้ ตอนของพฒั นาการด้านภาษาของเดก็ จากนนั้ ให้คดิ ลว่ งหน้าวา่ คณุ จะเตรียมรับมือกบั เร่ืองท้าทายในขนั้ ตอนเหลา่ นีไ้ ด้อยา่ งไรบ้าง พดู คยุ เรื่องการรู้สองภาษาของลกู กบั คสู่ มรสของคณุ ในฐานะพอ่ แม่ การรู้สองภาษาของลกู มีความ ส�ำคญั ตอ่ คณุ ทงั้ คอู่ ยา่ งไร สง่ิ นีม้ ีความหมายอยา่ งไรในความคดิ ของลกู

34 บทสรปุ หนงั สอื เร่ือง ความรักและความเป็นพอ่ แมใ่ นครอบครัวตา่ งวฒั นธรรม เลม่ นี ้มจี ดุ มงุ่ หมายทจี่ ะชว่ ยให้ผ้เู ป็นพอ่ แมไ่ ด้คดิ ตริตรองและพดู คยุ กนั ถึงความสำ� คญั ของเรื่อง นี ้ เพอ่ื ทจ่ี ะได้ทำ� ความเข้าใจระหวา่ งกนั และเริ่มต้นครอบครัวได้ดยี ่ิงขนึ ้ นบั แตเ่ ร่ิมแรก หนงั สอื เลม่ นไี ้ มใ่ ชส่ ตู รสำ� เร็จทเี่ ป็นต้นแบบให้กบั ทกุ ครอบครัว แตล่ ะบ้านจ�ำเป็นต้อง สร้างแนวทางของตนเองขนึ ้ มา นอกจากนี ้คำ� พดู และการกระทำ� ในเชิงบวก ความอดทน ความเข้าใจ การให้อภยั ความม่งุ มนั่ และความรัก ยงั เป็นองค์ประกอบพืน้ ฐานทจ่ี ะชว่ ย ให้ทกุ ครอบครัวดำ� เนินการในเร่ืองนไี ้ ด้อยา่ งประสบผลสำ� เร็จ เส้นทางของการเป็นพอ่ แมด่ ำ� เนินไปอยา่ งยาวนานชว่ั ชวี ติ เป็นเส้นทางท่ีน�ำให้คณุ ได้พบกบั ความสขุ สนกุ สนาน และอปุ สรรคนานบั ประการ ซงึ่ การทจ่ี ะฟันฝ่ าไปได้ ต้อง อาศยั ความร่วมมอื ร่วมใจและการพดู คยุ กนั อยา่ งเปิดเผย พอ่ แมท่ ด่ี จี งึ จ�ำเป็นต้องใช้ เวลาร่วมกนั ให้ความรัก มคี วามมงุ่ มน่ั สร้างความรู้สกึ ปลอดภยั และแบง่ ปันหน้าทร่ี ับ ผดิ ชอบในแตล่ ะวนั ของชวี ติ คณุ จะศกึ ษาข้อมลู เพมิ่ เตมิ ในเร่ืองของครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมได้จากเวบ็ ไซต์ของ โครงการ Duo Project ท่ี www.familiaclub.fi/duo นอกจากนี ้ที่นี่ยงั มีข้อมลู เกย่ี วกบั องคก์ รทใ่ี ห้บริการและคำ� ปรึกษาในด้านตา่ งๆ บทความที่นา่ อา่ น งานวจิ ยั และข้อมลู สถิติ

35

MULTICULTURAL ASSOCIATION FAMILIA CLUB RY Vilhonkatu 4 B 15, ชนั้ 3 00100 เฮลซงิ กิ โทร. (09) 738 628 [email protected] www.familiaclub.fi ครอบครัวราว 60,000 ครอบครัวท่ีอาศยั อยใู่ นประเทศฟินแลนด์ มีคสู่ มรสท่ี ไมไ่ ด้เกิดในประเทศนี ้โครงการ Duo Project โดยการสนบั สนนุ ทางการเงิน จากสมาคม Slot Machine Association (RAY) ของฟินแลนด์ ได้จดั กิจกรรม หลายประเภทให้กบั ครอบครัว อาทิเชน่ ในรูปแบบของกลมุ่ เพื่อนและการฝึก อบรมส�ำหรับครอบครัว กิจกรรมตา่ งๆ ในโครงการนีม้ งุ่ เน้นงานในเชิงป้ อง ปรามส�ำหรับครู่ ักและคสู่ มรส โดยมีวตั ถปุ ระสงค์หลกั ท่ีจะสง่ เสริมการเป็นพอ่ แมข่ องครอบครัวตา่ งวฒั นธรรมและเพ่ิมพนู แหลง่ ความรู้และความเป็นอยทู่ ่ีดี