การสร้างคุณภาพีวิต

แหนงหน่ายจึงตัดสินใจแยกทางกัน ซามูไรต้องอยู่ อยา่ งเดยี วดาย มโนธรรมและจรยิ ธรรมของซามไู รเรมิ่ สาดสอ่ งดวงใจใหส้ วา่ งด้วยเหตุผล ซามูไรส�ำนึกบาป ของตน รำ� พงึ วา่ ทำ� อยา่ งไรหนอจงึ จะลบลา้ งบาปอนั นี้ เสียได้ วนั หนงึ่ ผา่ นมาทภี่ เู ขาลกู นเ้ี หน็ คนสญั จรจ�ำเปน็ ตอ้ งปนี ปา่ ยเพอื่ ขา้ มภเู ขาอนั สงู ชนั  ตอ้ งเสยี่ งอนั ตราย เขาจงึ ตกลงใจเจาะภเู ขาเพอื่ เปน็ ทางสญั จร เขาทำ� ดว้ ย ความเหนอื่ ยยาก ทำ� เพยี งผเู้ ดยี ว แตด่ วงใจเตม็ ไปดว้ ย ความอ่มิ เอิบและเปน็ สขุ บตุ รของขนุ นางซง่ึ ถกู เขาฆา่  บดั นเ้ี ปน็ หนมุ่ ใหญ่ และเป็นซามูไรด้วย เท่ียวตามหาเขาเพื่อแก้แค้นให้ บดิ า มาพบเขาทน่ี จี่ งึ เรมิ่ จะทำ� การแกแ้ คน้  ซามไู รชรา 50 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ช ี ว ิ ต

ขอร้องวิงวอนว่า อย่าทำ� ลายทางแห่งบุญโดยเอาชีวิต เขาในตอนนเ้ี ลย ขอเวลาอกี  ๒ ป ี เมอื่ เจาะภเู ขาเสรจ็ แล้วก็จะขอชดใช้ดว้ ยชวี ิต ซามูไรหนุ่มเห็นว่าค�ำขอร้องของเซ็นไกซามูไร มีเหตุผลและเห็นว่าไม่มีทางหนีรอดไปได้ จึงตกลง รอคอย ขณะทร่ี อคอยนนั้ เขาดกู ารทำ� งานเจาะภเู ขาของ ซามูไรชราด้วยความเห็นใจ และเพื่อให้งานแก้แค้น สำ� เรจ็ ลลุ ว่ งไปโดยเรว็  ซามไู รหนมุ่ จงึ ชว่ ยเซน็ ไกเจาะ ภเู ขาดว้ ย งานเจาะภเู ขาสำ� เรจ็ เรยี บรอ้ ยกอ่ นเวลา ๒ ปี ท่ีกำ� หนดไว้เดมิ  ตอ่ ไปเหลอื แต่งานการแกแ้ ค้น เซน็ ไกชรานง่ั ขดั สมาธกิ ม้ หนา้  โกง่ ลำ� คอลงเพอ่ื ให้ซามูไรหนุ่มจ้วงฟันได้โดยสะดวก แต่แล้วโดย ไมค่ าดฝนั  ซามไู รหนมุ่ กลบั ใสด่ าบเขา้ ฝกั  แลว้ วางไว้ อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 51

บนก้อนหินก้อนหน่ึง ทรุดตัวคุกเข่าลงเบ้ืองหน้าของ เซน็ ไก พลางกล่าวว่า “ขา้ พเจ้าจะฆา่ ครขู องข้าพเจ้าไดอ้ ยา่ งไร” นค่ี อื ชว่ งเวลา ๒ ปที ม่ี านงั่ ด ู และชว่ ยซามไู รชรา เจาะภูเขาอันเป็นทางแห่งบุญน้ัน ได้สอนให้ซามูไร หนมุ่ ไดบ้ ทเรยี นแหง่ การใชช้ วี ติ ทดี่ กี วา่  เขาไดพ้ บแสง สวา่ งในทางบญุ  ไฟพยาบาททีค่ กุ ร่นุ มาเป็นเวลานาน ดบั มอดลง ใจของเขาสวา่ ง ใหอ้ ภยั  และรจู้ กั ตดั ตอน บัณฑิตต้องรู้จักตัดตอน คนที่เคยช่ัวเม่ือเขา ส�ำนึกชั่วแล้วมิใช่ว่าจะกลับมาเป็นคนดีไม่ได ้ ควรให้ โอกาสแกค่ นทเี่ ขากลบั ตวั เปน็ คนด ี ไมพ่ งึ ดว่ นแตกจาก มติ ร ไมพ่ งึ เหน็ แกก่ าลยาว (คอื ผกู เวรไวใ้ หน้ าน) ไมพ่ งึ 52 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ช ี ว ิ ต

เหน็ แกก่ าลสน้ั  (คอื ดว่ นแตกจากมติ ร) เวรยอ่ มไมร่ ะงบั ด้วยการจองเวร แตย่ ่อมระงับด้วยการไมจ่ องเวร ในอดีตกาล ทีฆาวุกุมาร พระราชโอรสของ พระเจ้าทีฆีติโกศลโกรธแค้นพระเจ้าพรหมทัตผู้ซ่ึง ได้ยกทัพไปปล้นสมบัติของพระเจ้าโกศล พระเจ้า โกศลพร้อมด้วยพระมเหสีเสด็จหนีไปประทับอยู่ ในป่า ในท่ีสุดก็ถูกจับได้ พระเจ้าพรหมทัตรับสั่งให้ ปลงพระชนม์เสียทั้งสองพระองค์ ตอนนนั้ ทฆี าวกุ มุ ารเปน็ หนมุ่ แลว้  เดนิ ทางกลบั จากการศึกษาท่ีเมืองตักกศิลา มาเห็นเหตุการณ์ท่ี พระชนกชนนีก�ำลังจะถูกประหารชีวิต ไม่ทราบจะ ช่วยประการใดเพราะตัวคนเดียว หากแสดงตนว่า เป็นใครก็คงจะถูกประหารอีกคนหน่ึง ในระหว่างท่ี อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 53

ก�ำลังจะถูกประหารนั้นพระเจ้าทีฆีติโกศลเหลียวมา เห็นทีฆาวุกุมารพระราชโอรสของพระองค์ เกรงว่า พระราชโอรสจะท�ำอะไรไม่เหมาะสม จึงทรงเตือน ด้วยพระโอวาทวา่ “ลกู เอย อยา่ เหน็ แกก่ าลยาว อยา่ เหน็ แกก่ าลสน้ั เวรยอ่ มไมร่ ะงบั ดว้ ยการจองเวร แตเ่ วรยอ่ มระงบั ดว้ ย การไมจ่ องเวร” พระเจา้ โกศลตรสั พระโอวาทนถ้ี งึ  ๓ ครง้ั  พวก เพชฌฆาตและประชาชนเข้าใจว่าทรงเพ้อเพราะ ไม่อาจครองพระสตไิ ด้ ทฆี าวตุ อ้ งการแกแ้ คน้ แทนพระชนกชนน ี จงึ หา อบุ ายเขา้ ไปอยใู่ นวงั ของพระเจา้ พรหมทตั  รบั ใชใ้ กลช้ ดิ 54 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ช ี ว ิ ต

หาโอกาสอยเู่ สมอทีจ่ ะปลงพระชนมพ์ ระราชาเสีย วันหนึ่งเสด็จประพาสป่า ให้ทีฆาวุขับรถพระ- ทนี่ ง่ั  ทฆี าวขุ บั รถเรว็ จนขบวนเสดจ็ ตามไมท่ นั  เขา้ ไป ในป่าลึก มีแต่พระเจ้าพรหมทัตซึ่งทรงพระชราแล้ว กับทีฆาวุหนุ่ม ทรงเหน็ดเหนื่อยบรรทมบนตักของ ทีฆาวุใตต้ น้ ไม ้ วางพระแสงดาบไวใ้ กล้พระองค์ ทฆี าวนุ นั้  หาโอกาสปลงพระชนมพ์ ระเจา้ พรหม- ทตั มานานแลว้  เขาคดิ วา่ บดั นโ้ี อกาสมาถงึ แลว้  จงึ ดงึ พระแสงดาบข้ึนเพื่อปลงพระชนม์พระราชา แต่ขณะ นั้นเองเสียงเตือนเหมือนแว่วมาจากอากาศว่า “ลูกเอย อย่าเห็นแก่กาลยาว อย่าเห็นแก่กาล ส้นั ...” อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 55

ทีฆาวุท�ำอยู่เช่นน้ีถึง ๒ คร้ัง เขาชะงักมือเสีย ทุกครั้งเม่ือได้ยินเสียงนี้หรือระลึกได้ถึงพระโอวาทน้ี พอคร้ังที่ ๓ พระเจ้าพรหมทัตทรงต่ืนบรรทมเพราะ ทรงสบุ นิ นมิ ติ วา่  ทรงอยใู่ นมอื ศตั รู เมอ่ื ลมื พระเนตร เหน็ ทฆี าวจุ บั พระแสงดาบจะปลงพระชนมพ์ ระองคอ์ ยู่ สะดงุ้ พระทยั  เสดจ็ ลกุ ขน้ึ ตรสั ถามเรอ่ื งราวตา่ งๆ ทรง ทราบเรอ่ื งโดยตลอดแลว้  ทรงขออภยั ในความผดิ พลาด ของพระองค ์ และทรงเตอื นสตทิ ฆี าววุ า่  ถา้ ปลงพระชนม์ พระองค์แล้ว เขาจะรอดไปได้หรือ พระชนกชนนีจะ ฟ้ืนขนึ้ ไดห้ รอื  เป็นตน้ ทีฆาวุนั้น พระโอวาทแห่งพระบิดาเตือนสติอยู่ แล้ว จึงยอมไว้ชีวิตพระเจ้าพรหมทัต เม่ือเสด็จกลับ แลว้  พระเจา้ พรหมทตั จงึ ทรงมอบราชสมบตั แิ หง่ แควน้ โกศลคนื ใหแ้ กท่ ฆี าวุ แลว้ ใหอ้ ภเิ ษกกบั พระราชกมุ ารี 56 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ชี ว ิ ต

ผเู้ ปน็ พระราชธดิ าของพระองค ์ เมอ่ื พระเจา้ พรหมทตั สิ้นพระชนม์แล้ว ทีฆาวุกุมารก็ได้ครองท้ัง ๒ แคว้น คือ ทั้งโกศลและกาสี นค่ี อื คณุ ของการรู้จักตัดตอน อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 57



๓ กล้าต่อส้คู วามทกุ ขย์ าก ความทกุ ขย์ ากลำ� บากเปน็ ฤดกู าลของชวี ติ เหมอื นตน้ ไมซ้ งึ่ จะตอ้ งผา่ นฤดกู าลทง้ั สาม จงึ จะเจรญิ งอกงามได ้ ความทกุ ขย์ ากลำ� บากทำ� ใหเ้ ราเขา้ ใจตวั เอง เข้าใจเพื่อนและญาต ิ ภรรยาหรือสามีดีขึ้น ผู้มีจิตใจ เข้มแข็ง เม่ือมีความทุกข์ย่อมเข้มแข็งมากข้ึนและ ตั้งหน้าท�ำความดีมากขึ้นเพ่ือเอาชนะความทุกข์ยาก ล�ำบากนน้ั อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ

๑โปรดพจิ ารณาข้อความตอ่ ไปนี้ ไฟนน้ั ทำ� ลายไมแ้ ละสง่ิ อนื่ ๆ เปน็ อนั มาก แต่ ท�ำให้เหล็กแข็งข้ึน เหล็กท่ีผ่านไฟแล้วเป็นเหล็กกล้า ฉนั ใด ความทกุ ขย์ ากลำ� บากไดท้ ำ� ลายคนธรรมดาให้ สิ้นหวัง เสียคนไปมากแล้ว แต่ส�ำหรับบุรุษเหล็กคือ คนเข้มแข็ง ความทุกข์ยากล�ำบากท�ำให้เขาเข้มแข็ง ยงิ่ ข้นึ  ฉันนั้น ๒ ตกั นำ�้ ใสต่ มุ่ เพยี งขนั สองขนั  มองไมค่ อ่ ยเหน็ นำ้� เลย แตเ่ มอ่ื ตกั บอ่ ยๆ เขา้ เปน็ รอ้ ยๆ ขนั  นำ�้ ยอ่ มเตม็ ตมุ่  ฉนั ใด ทำ� ความดเี พยี งเลก็ นอ้ ยจะไมค่ อ่ ยปรากฏ แต่พอท�ำมากเข้าความดีย่อมปรากฏ และเป็นผู้เต็ม เปี่ยมไปด้วยความดี ฉันน้ัน ในการน้ีจะต้องมีความ อดทนและความเพียรพยายามอย่างสม�่ำเสมอ อย่า ทอ้ ถอยงา่ ย 60 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ชี ว ิ ต

๓ ผลงานเป็นค่าอันแท้จริงของคน ถ้าเขา ทำ� งานยงิ่ ใหญไ่ ด ้ แสดงวา่ เขามคี วามยงิ่ ใหญอ่ ยภู่ ายใน และสงิ่ นไี้ มจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งหมายถงึ ความยง่ิ ใหญท่ างอำ� นาจ ราชศักดิ์ แต่หมายถึงความย่ิงใหญ่ทางการงานใน หนา้ ทข่ี องเขา เขาอาจเปน็ เหมอื นนอ็ ตตวั หนง่ึ ของเรอื เดินทะเล แต่เป็นน็อตท่ีมีคุณภาพ ปราศจากปัญหา เรอื ลำ� นน้ั จะไมจ่ มเพราะนอ็ ตตวั น ้ี เขาจะเปน็ คนใหญ่ หรอื คนเลก็ ของสมาชกิ ของทมี งานในองคก์ ารของเขา กต็ าม แตเ่ ขาจะเปน็ ไดด้ ที ส่ี ดุ  มปี ระสทิ ธภิ าพมากทสี่ ดุ เขาอาจเป็นเหมือนกระเบ้ืองแผ่นหนึ่งท่ีมุงหลังคาอยู่ แต่เป็นกระเบ้ืองท่ีไม่แตก ไม่ร้าว ไม่ทะลุ หลังคาจะ ไม่ร่ัวเพราะกระเบ้ืองแผ่นน้ัน สมาชิกของทีมงานใน องค์การต่างๆ ก็เหมือนกัน ถ้าแต่ละคนท�ำตนให้มี คุณภาพสมกับตำ� แหน่งฐานะของตนแล้ว องค์กรน้ัน จะมีประสทิ ธภิ าพดที ีส่ ุด อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 61

๔ แม้สถานการณ์จะส่อไปในทางที่ท�ำให้เรา รสู้ กึ วา่ นา่ จะสน้ิ หวงั  แตเ่ รากต็ อ้ งไมห่ มดหวงั เสยี โดย งา่ ย คดิ ไวเ้ สมอวา่  เมอ่ื เรายงั มคี วามหวงั และความเพยี ร อย่างสม�่ำเสมอก็ย่อมจะต้องพบช่องทางตรงกันข้าม แม้เราจะหวังมากเพียงไร ก็ต้องเตรียมตัวส�ำหรับ ความผิดหวังไว้บา้ ง เปน็ การไมป่ ระมาท “ทุกข์มี ทางแก้ก็คงมีเหมือนกัน บุคคลผู้กล้า แทจ้ รงิ ซง่ึ ไดช้ อ่ื วา่  ‘วโี ร’ นนั้  ยอ่ มเปน็ ผกู้ ลา้ ทง้ั ในสอง สถาน คอื เมอื่ มรณะคกุ คามยอ่ มไมส่ ะทกสะทา้ น เมอื่ ทกุ ข์ครอบงำ� ย่อมอาจเพ่ือทนทานไว้อย่”ู ๑ ๑ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส, ธรรมจกั ษุ, ปีที่ ๗๐ ฉบับที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๒๙, หนา้ ๔ 62 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ช ี ว ิ ต

เมอ่ื ประสบความทกุ ขย์ ากลำ� บาก ขอใหม้ คี วาม อดกลนั้ ทนทาน และรกั ษาความสงบใจไวก้ อ่ น “ความ สงบท่ีแท้จริงของดวงจิตนั้นมาจากการยอมรับส่ิงท่ี เลวร้ายที่สุด” (True peace of mind comes from accepting the worst.)๒ อนง่ึ  ขอใหต้ ระหนกั ไวเ้ สมอวา่  ในสง่ิ ทเี่ รารสู้ กึ วา่ เลวรา้ ยนน้ั ยงั มสี ง่ิ ทเ่ี ลวรา้ ยกวา่ นอี้ กี  แตเ่ รายงั ไมไ่ ด้ พบ ในส่ิงท่ีเรารู้สึกว่าดีแล้วยังมีส่ิงที่ดีกว่านี้อีก แต่ เรายังไม่ได้พบ เช่นเดียวกัน ความตระหนักเช่นน้ี ท�ำให้เรามีก�ำลังใจในการท่ีจะต่อสู้กับความทุกข์ และแสวงหาส่ิงท่ีคิดว่าดีกว่า ไม่ติดตันอยู่ในคุณงาม ความดีเพียงเลก็ น้อย ๒ ลนิ ย่ถู งั นักปราชญ์จนี อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 63

เราไมต่ อ้ งไปหาจติ แพทยก์ ไ็ ด้ ถา้ เรามจี ติ แพทย์ ทป่ี ระเสรฐิ อยกู่ บั ตวั  นนั่ คอื  อาหารทม่ี ปี ระโยชน ์ (ไมใ่ ช่ ราคาแพง) ความสงบเงียบและการย้ิมแย้มร่าเริง พร้อมท่ีจะเผชิญหน้ากับทุกอย่าง อันที่จริงชีวิตของ คนเรานน้ั  ถา้ มขี า้ วปลาพอกนิ  มนี ำ�้ จดื พอดม่ื  มปี จั จยั  ๔ พอสมควรแก่ความต้องการอันจ�ำเป็นแล้ว ก็ไม่ควร ทกุ ขร์ อ้ นเรอ่ื งใดๆ อกี  ถา้ มโี รคกร็ กั ษาไป หายกห็ าย ไมห่ ายก็ปลอ่ ยไป ช่างมัน ๕ หัดให้รางวัลแก่ตนเองเสียบ้าง อย่าหวัง รางวลั จากผอู้ นื่  หดั ชน่ื ชมตนเองเสยี บา้ งไมใ่ ชค่ อยแต่ จะลงโทษตวั เองซำ้� เตมิ ตวั เองอยรู่ ำ�่ ไป แตข่ อใหช้ น่ื ชม อยู่เงียบๆ แอบภูมิใจในตนอยู่เงียบๆ เหมือนดอกไม้ บาน อย่าไปชื่นชมตัวเองให้คนอ่ืนฟังบ่อยนัก เขาจะ หมั่นไส้เบื่อหน่ายท่ีจะฟัง หัดซื้อของขวัญให้ตัวเอง 64 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ชี ว ิ ต

เสียบ้าง เช่นวันเกิดของเรา วันเร่ิมชีวิตใหม่ของเรา เป็นต้น ทั้งนี้เพ่ือแก้ปัญหาความระทมทุกข์ ความ เศร้าหมองข้องใจ อันเนื่องจากความคิดว่าไม่มีใคร เอาใจใสต่ อ่ เรา ไม่มใี ครให้ของขวัญหรอื รางวัลแกเ่ รา ฯลฯ อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 65



๔ รจู้ กั ชว่ ยเหลอื ตวั เอง และพึ่งพาตัวเองกอ่ น คนเราต้องพึง่ พาอาศยั กันกจ็ ริง แตค่ นทเี่ ราพงึ่ ได้ มากทสี่ ดุ กค็ อื  ตวั เราเอง พระพทุ ธองคต์ รสั สอนไวว้ า่ “ตนเป็นที่พ่ึงของตน” เป็นความจริงที่พิสูจน์ได้เสมอ นอกจากนยี้ งั ตรสั ตอ่ ไปอกี วา่  “ตนทฝี่ กึ ฝนดแี ลว้  ยอ่ ม

ได้ท่ีพึ่งซ่ึงได้โดยยาก” แสดงว่าหนทางแห่งการพ่ึง ตนเองก็คือ การชว่ ยเหลอื ตนเอง ฝกึ ฝนตนเอง ให้มี ความรู้ความสามารถในหน้าท่ีการงาน ขอให้ใช้เวลา บ่มความรู้ความสามารถให้สูงไว้ โอกาสย่อมมีเสมอ ส�ำหรับผู้มีความสามารถจริง แต่อย่าทะนงตนว่าเรา ไมต่ อ้ งงอ้ ใคร การพงึ่ ตนเองไดน้ นั้ เปน็ ความภาคภมู ใิ จ และเป็นศักดิ์ศรีของมนุษย์ การท�ำงานเป็นวิธีการ อันส�ำคัญอย่างหน่ึงในการพ่ึงตนเอง อย่าหวังความ ชว่ ยเหลอื จากภายนอกใหม้ ากนกั  พยายามชว่ ยเหลอื ตนเองจนสดุ ความสามารถ 68 ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ช ี ว ิ ต

ส�ำหรับผู้ท่ีต้องการปฏิบัติธรรมนั้น ขอให้ถือ เอาการงานและหนา้ ทข่ี องตนนน้ั แหละเปน็ การปฏบิ ตั ิ ธรรม คอื  ทำ� หนา้ ทใี่ หด้ ที สี่ ดุ  นนั่ เปน็ การปฏบิ ตั ธิ รรม ทดี่ ที ส่ี ดุ  ไมต่ อ้ งเสยี ใจวา่ เราไมม่ เี วลาสำ� หรบั การปฏบิ ตั ิ ธรรม แตท่ งั้ นตี้ อ้ งหมายถงึ หนา้ ทอ่ี นั ชอบธรรมสจุ รติ และเปน็ ประโยชน์เกอื้ กลู กันทงั้ แก่ตนและผู้อนื่ อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ 69

ก า ร ส ร ้ า ง ค ุ ณ ภ า พ ช ี ว ิ ต

ถา้ ชะตาชวี ติ จะเปน็ สง่ิ ทม่ี อี ยจู่ รงิ ชะตาชวี ติ นนั้ กค็ อื สง่ิ ทเี่ ราท�ำไวใ้ นอดตี ซงึ่ เรานกึ ยอ้ นไปไม่ถึง แต่มันมบี ทบาท กำ� หนดวถิ ีชวี ิตของเราใหเ้ ปน็ ไปตา่ งๆ ในการสรา้ งสรรคช์ วี ติ ใหด้ งี ามนน้ั จะตอ้ งมคี วามพากเพยี รและความอดทนเปน็ อยา่ งมาก ปราศจากคณุ ธรรมสองอยา่ งน้แี ล้ว  ยอ่ มไมอ่ าจท�ำใหส้ �ำเรจ็ ได้... www.kanlayanatam.com อ .  ว ศ ิ น  อ ิ น ท ส ร ะ