แผนการสอนวิทย์ฯทักษะ-2-2564

151 แผนการจัดการเรียนรู้ หนว่ ยท่ี...8........ หลกั สตู รประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) สอนคร้ังท.ี่ .14-16..(ชั่วโมงที่ 42-46) รหัสวิชา...20000-1301....ชื่อวิชา..วิทยาศาสตร์เพื่อพัฒนาทักษะชีวิต...........ท-ป-น..(1-2-2)... ชื่อหน่วยการเรยี นร.ู้ .ความกา้ วหนา้ ทางเทคโนโลยีชีวภาพ............................ทฤษฏี...2...ชม. ปฏิบัติ.....3.....ชม. 1. สาระสำคัญ เทคโนโลยีชวี ภาพเป็นการนำความรู้มาปรับปรุงส่ิงมชี ีวิตให้มีคุณภาพและใช้ประโยชนไ์ ด้ตามต้องการ ใน ยุคแรก ๆ มนุษย์รู้จักใช้เทคโนโลยีชีวภาพในการถนอมอาหาร และแปรรูปอาหารตามขั้นตอนง่าย ๆ เช่น การทำน้ำปลา ปลาร้า เนยแข็ง และไวน์ เป็นต้น ต่อมาได้พัฒนาวิธีการใช้เทคโนโลยีชีวภาพให้สูงขึ้น เช่น ใชใ้ นอตุ สาหกรรมการเกษตร และอตุ สาหกรรมผลิตยาปฏชิ วี นะ เป็นต้น 2. สมรรถนะประจำหน่วย - แสดงความรู้เก่ยี วกับความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยีชวี ภาพในงานอาชพี 3. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 3.1 อธิบายความหมายของเทคโนโลยีชวี ภาพได้ 3.2 แสดงความรู้เกี่ยวกับความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยีชีวภาพได้ 3.3 บอกประโยชนข์ องเทคโนโลยชี วี ภาพได้ 3.4 มเี จตคติทดี่ ตี อ่ วชิ าวิทยาศาสตร์ และกจิ นิสยั ทดี่ ีในการทำงาน 4. สาระการเรียนรู้ 4.1 ความหมายของเทคโนโลยีชวี ภาพ 4.2 ความก้าวหน้าเทคโนโลยีชวี ภาพ 4.3 ประโยชน์ของเทคโนโลยชี ีวภาพ 5. กจิ กรรมการเรยี นรู้ (สัปดาหท์ ี่ 14-16) ขั้นสนใจปัญหา (Motivation) 1. ครูช้ีแจงวัตถปุ ระสงค์ ประจำหนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 8 เร่อื ง ความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยีชีวภาพ

152 2. ครใู ห้นกั เรยี นให้นักเรียนดูรูปภาพพอ่ พันธุโ์ ค และลูก ๆ ที่เกิดจากการโคลนน่ิงท้ัง 5 ตวั และตั้งคำถาม นักเรียนคดิ วา่ พ่อพันธ์โุ ค และลูก ๆ โค มีลักษณะเป็นอยา่ งไร เหตุใดจงึ เป็นเช่นนน้ั ครูนำเขา้ สูบ่ ทเรยี นโดยเปิดวีดีโอ สารคดีความหลากหลายทางชีวภาพ ให้นักเรียนดู เพื่อกระต้นุ การเรียนรู้ พร้อมซกั ถามและตอบคำถามรว่ มกัน ขนั้ ใหเ้ นื้อหา (Information) 1. ครูให้ความรู้เก่ียวกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีชีวภาพ โดยใช้สื่อสไลด์จากโปรแกรมนำเสนองาน Microsoft PowerPoint ประกอบการสอน และเปดิ โอกาสใหน้ ักเรียนซกั ถามข้อสงสยั 2. ให้นักเรยี นรว่ มกนั ศกึ ษาใบความร้ทู ี่ 8.1 เพมิ่ เตมิ และครตู ัง้ คำถามกระตุน้ การเรยี นรแู้ ก่นักเรยี น ดังนี้ - เทคโนโลยชี ีวภาพหมายถงึ อะไร - เทคโนโลยชี วี ภาพมีความสำคญั อยา่ งไร - ผเู้ รยี นคิดวา่ เทคโนโลยีชวี ภาพเพ่ือเพิ่มผลผลิตของสัตว์มปี ระโยชนห์ รือโทษอยา่ งไร - ผเู้ รยี นคดิ วา่ เทคโนโลยชี ีวภาพเพอ่ื เพ่ิมผลผลิตของพชื มีประโยชน์หรอื โทษอย่างไร 3. เปิดโอกาสให้นักเรยี นซกั ถามขอ้ สงสยั ขั้นพยายาม (Application) 1. นักเรียนทำใบมอบหมายงานที่ 8.1 และแบบประเมินการเรยี นรู้หน่วยที่ 8 ขณะนกั เรียนทำกิจกรรมครู จะสังเกตการทำงานของนักเรยี น 2. ครเู ปดิ โอกาสให้นกั เรียนซกั ถามข้อสงสัยระหว่างทำงาน และสังเกตการปฏบิ ัติงานของนกั เรยี น ขนั้ สำเร็จผล (Progress) 1. ครูและนกั เรยี นรว่ มกนั ตรวจคำถามแบบประเมนิ การเรียนรหู้ นว่ ยท่ี 8 พร้อมกบั บันทึกคะแนนที่ได้ 2. นักเรยี นทำขอ้ สอบเก็บคะแนนหน่วยการเรยี นรู้ที่ 8 3. ครูตรวจและบันทึกคะแนนสอบเก็บคะแนนหน่วยการเรียนรทู้ ี่ 8 พรอ้ มแจง้ คะแนนใหน้ ักเรียนทราบ 6. ส่ือและแหล่งการเรยี นรู้ 6.1 แบบทดสอบกอ่ น-หลงั เรยี นหนว่ ยท่ี 8 6.2 ใบความรู้ท่ี 8.1 6.3 ใบมอบหมายงานท่ี 8.1 6.4 ขอ้ สอบเก็บคะแนนหนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 8 6.5 หนงั สือเรยี นวิชาวทิ ยาศาสตร์เพือ่ พัฒนาทกั ษะชวี ติ (20000-1301) 6.6 สไลดน์ ำเสนอเนือ้ หาจากโปรแกรม Microsoft PowerPoint

153 7. หลักฐานการเรยี นรู้ 7.1 หลกั ฐานความรู้ - ผลการตอบคำถามแบบประเมนิ ผลการเรียนรหู้ นว่ ยที่ 8 - ผลการทำแบบทดสอบกอ่ น-หลังเรียนหน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 8 7.2 หลักฐานการปฏบิ ตั งิ าน - ผลใบมอบหมายงานที่ 8.1 - สมดุ เช็คช่อื การเขา้ เรียนในวชิ าและสมดุ บนั ทึกการส่งงาน 8. การวัดและประเมินผล 8.1 วิธกี าร - ตรวจใบมอบหมายงานท่ี 8.1 - ตรวจคำถามแบบประเมินผลการเรียนรู้หนว่ ยท่ี 8 ในหนงั สอื เรยี น - ตรวจแบบทดสอบกอ่ น-หลังเรียน หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 8 - สังเกตพฤติกรรมการปฏบิ ัติกิจกรรมกลุม่ - สังเกตพฤติกรรมรายบุคคล - สงั เกตและประเมินพฤติกรรมดา้ นคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม และคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ 8.2 เครอ่ื งมอื - ใบมอบหมายงานที่ 8.1 - แบบประเมนิ ผลการเรยี นรหู้ น่วยที่ 8 ในหนังสือเรียน - ตรวจแบบทดสอบกอ่ น-หลงั เรยี น หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 8 - แบบสังเกตพฤติกรรมการปฏบิ ัติกิจกรรมกลุ่ม - แบบสงั เกตพฤติกรรมรายบุคคล - แบบสงั เกตและประเมนิ พฤติกรรมด้านคุณธรรม จริยธรรม ค่านยิ ม และคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ 8.3 เกณฑ์ - ใบมอบหมายงาน และแบบประเมนิ ผลการเรยี นร้หู น่วยท่ี 8 ต้องไดค้ ะแนนไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 60% ผ่านเกณฑ์ - แบบทดสอบหลงั เรียน ต้องได้คะแนนไม่นอ้ ยกว่ารอ้ ยละ 60% ผ่านเกณฑ์ - แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการปฏิบตั ิกจิ กรรมกลุม่ ตอ้ งไดค้ ะแนนไม่น้อยกว่าร้อยละ 60 ผา่ นเกณฑ์

154 - แบบสงั เกตพฤตกิ รรมรายบคุ คล ต้องได้คะแนนไม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 60 ผา่ นเกณฑ์ - แบบประเมินพฤติกรรมด้านคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ต้องได้ คะแนนไมน่ ้อยกว่ารอ้ ยละ 60 ผา่ นเกณฑ์ 9. บันทกึ ผลหลังการจดั การเรยี นรู้ 9.1 ข้อสรุปหลังการจดั การเรยี นรู้ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 9.2 ปญั หาทพ่ี บ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

155 9.3 แนวทางแก้ปัญหา ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

ใบความรู้ท่ี 8.1 156 หลกั สูตรประกาศนยี บตั รวิชาชีพ (ปวช.) หน่วยที่ 8 สอนครง้ั ท่ี 14-15 (ช่ัวโมงที่ 42-46) รหัสวิชา 20000-1301 เวลา 5 ชม. ชอ่ื วิชา วิทยาศาสตร์เพอื่ พัฒนาทักษะชีวิต ชื่อเรอ่ื ง ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยชี วี ภาพ 1. จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1.1 จุดประสงค์ท่ัวไป 1) อธิบายความหมายของเทคโนโลยชี วี ภาพได้ 2) บอกประโยชนข์ องเทคโนโลยชี วี ภาพได้ 1.2 จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1) แสดงความรเู้ ก่ียวกบั ความกา้ วหน้าของเทคโนโลยีชีวภาพได้ 2) มเี จตคติทด่ี ตี อ่ วิชาวทิ ยาศาสตร์ และกิจนิสยั ทด่ี ใี นการทำงาน 2. สมรรถนะ - แสดงความรู้เกี่ยวกับความหมายของเทคโนโลยีชีวภาพ และความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีชีวภาพใน ปจั จุบนั 3. เนื้อหาสาระ 3.1 ความหมายของเทคโนโลยีชีวภาพ เทคโนโลยีชีวภาพ คือ เทคโนโลยีซ่ึงนำเอาความรู้ทางด้านต่างๆของวิทยาศาสตร์มาประยุกต์ใช้กับ สง่ิ มีชีวติ หรอื ชิ้นส่วนของส่ิงมีชีวิต หรือผลผลิตของสิ่งมีชีวิต เพ่ือเป็นประโยชนต์ ่อมนุษยไ์ ม่ว่าจะเปน็ ทางการผลิต หรือทางกระบวนการ ของสินค้าหรือบริการ เพื่อใช้ประโยชน์เฉพาะอย่างตามที่เราต้องการ โดยสามารถใช้ ประโยชน์ทางดา้ นตา่ งๆ เชน่ ดา้ นการเกษตร ด้านอาหาร ด้านสงิ่ แวดลอ้ ม ด้านทางการแพทย์ เปน็ ต้น 3.2 ความก้าวหน้าของการใชเ้ ทคโนโลยชี ีวภาพในปัจจบุ ัน ความก้าวหนา้ ทางดา้ นเทคโนโลยีชีวภาพ ซง่ึ มผี ลตอ่ คณุ ภาพชวี ิตในด้านตา่ งๆ ดงั นี้ 3.2.1 ดา้ นการแพทย์ 1) มีการวเิ คราะห์สายพนั ธขุ์ องเชอื้ มาเลเรียจากท้องถิ่นตา่ งๆ โดยใช้เทคโนโลยี ดีเอน็ เอ การนำเช้ือ มาเลเรียมาเพาะเล้ียงในหลอดทดลอง ศกึ ษาวงจรชีวิต เพื่อทดสอบยาร่วมกัน มีการพัฒนาวัคซีนป้องกนั โรคตับ อักเสบ โรคเอดส์และโรคอ่นื ๆ

157 2) การใช้เทคโนโลยี PCR (Polymerase Chain Reaction) วิเคราะห์โรคเลือดธาลัสซีเมีย ซึ่ง พบมากในคนไทย การตรวจลายพิมพ์ ดีเอ็นเอ เพ่ือพิสูจน์ความเป็นพ่อแม่ลูก หรืออาชญากร ในทางนติ ิเวชใช้ เป็นหลักฐานในศาลได้ 3) การใช้เทคนิคทางพันธุวิศวกรรมในการรักษาโรคท่ีเกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรม (Gene therapy) 3.2.2 ดา้ นการเกษตร 1) เทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเน้ือเย่ือ เพื่อผลิตไม้ดอกโดยเฉพาะการผลิตกล้วยไม้ในเชิงพาณิชย์ การขยายพนั ธุไ์ มส้ กั และพชื เศรษฐกิจหลายชนดิ 2) การพฒั นาเทคโนโลยีเมลด็ พนั ธพุ์ ืชของพืชทมี่ คี ุณคา่ ทางเศรษฐกจิ 3) การประยุกต์เทคนคิ ทางดเี อน็ เอ เพอ่ื ขจัดโรคไวรัสในมะเขอื เทศ มะละกอ และพริก 4) การทดสอบฝา้ ยดัดแปลงยีนให้ทนตอ่ แมลงในแปลงทดลอง 5) การพฒั นาพันธ์ุข่าวใหม่ๆโดยการศึกษายีนต่างๆ ในข้าวหอมมะลิ ข้าวทนเคม็ และข้าวต้านทาน โรค 6) การใช้จุลินทรีย์ต่างๆ ควบคุมแมลง ศัตรูพืช เช่น ใช้ Bacillus thuringiensis และ Bacillus sphericus ใชใ้ นการควบคมุ แมลงศตั รูพชื ในแปลงผกั และองนุ่ เปน็ ต้น 7) การผลติ ปุ๋ยชีวภาพเพอ่ื ลดการใช้ปุย๋ เคมี 3.2.3 ดา้ นปศสุ ัตว์ 1) การผลิตวคั ซนี ต้านทานโรคปากเปื่อยเท้าเปื่อยในสุกรและววั 2) การโคลนน่ิงสัตว์ 3) การวจิ ยั เพ่อื พัฒนาเทคโนโลยกี ารย้ายตัวออ่ นเพ่ือขยายพนั ธุว์ วั นม 4) การใช้เทคโนโลยี ดเี อ็นเอ ในการตรวจโรคกงุ้ หวั เหลืองในนากุ้งของไทย 3.2.4 ด้านอตุ สาหกรรม 1) การผลิตแอลกอฮอล์จากแป้งและน้ำตาลโดยกระบวนการหมัก เพื่อใช้เป็นส่วนผสมในน้ำมัน รถยนต์ เพ่อื ช่วยลดการนำเข้าน้ำมันดบิ ของประเทศ 2) การผลติ สาหรา่ ยเกลียวทองในระดับก่งึ อุตสาหกรรรม เพอ่ื ใช้เป็นอาหารเสริม 3) การพัฒนากลา้ เช้อื ในการผลิตซอี วิ๊ ให้มีคุณภาพทีส่ มำ่ เสมอ วิทยาศาสตร์ชีวภาพของไทยได้เจริญก้าวหน้ามาเป็นลำดับจนสามารถนำมาประยุกต์ใช้อย่างเห็นได้ ชัดเจน ดังกล่าวมาแล้ว อนาคตของวิทยาศาสตร์ชีวภาพของประเทศไทย จะมีทิศทางใดนั้นต้องพิจารณาจาก ความก้าวหนา้ ของวิทยาศาสตร์ชวี ภาพในระดบั โลกและความต้องการใหมๆ่

158 3.3 ความกา้ วหน้าของวิทยาศาสตรช์ วี ภาพในระดบั โลก ซ่ึงเป็นที่กลา่ วถงึ กันมาก คือ ความสำเร็จของโครงการจโี นมของมนษุ ย์ ซงึ่ ได้ประกาศให้ชาวโลกทราบเมื่อ วันท่ี 26 มิถุนายน 2543 ว่าคณะทำงานได้ลงนามเสร็จสิ้น พร้อมทั้งร่างรายละเอียดของยีนส์ท้ังหมดของ มนุษย์ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการรักษาโรคพันธุกรรมของมนุษย์ ทำให้รักษาโรคอย่าเจาะจง พัฒนา เวชภัณฑ์ เช่น ยา และวัคซีนให้มีความจำเพาะมากข้ึน นอกจากนี้ความก้าวหน้าทางอิเล็กทรอนิคส์และ คอมพิวเตอร์จะถูกนำมาประยุกต์ กับความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ชีวภาพ โดยเฉพาะเรื่องยีนส์ อันจะนำไปสู่ วทิ ยาการใหม่ท่เี รียกว่า สารสนเทศชวี ภาพ (Bio informatics) ก่อให้เกิดความสามารถทำแบบ จำลองของโมเลกุล ขนาดใหญ่ โดยคอมพิวเตอร์ (Computer modeling) วิทยาศาสตร์ชีวภาพจะเปลี่ยนแปลงไปสู่การใช้ ประโยชน์โมเลกุลในการทำนาโนเทคโนโลยี (Nano Technology) และการทำชิพชีวภาพ (Bio Chip) ท่ีจะใช้ งานได้ในอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ที่จะประกอบหรือฝังไว้กับร่างกายของสิ่งมีชีวิต ช่วยแก้ไขปัญหาการทำงานของ ระบบประสาทและระบบควบคุมฮอร์โมนต่างๆได้ความก้าวหน้าเหล่าน้ีจำเป็นต้องใช้ความรู้ความชำนาญของ นักวิทยาศาสตร์ หลายสาขาวิทยาศาสตร์ชีวภาพจะเป็นการศึกษาในระดับโมเลกุล (Molocular Bioscienes) และจะประยุกต์ร่วมกับวิทยาศาสตร์กายภาพและเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิคส์ เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อมนุษย์และ สังคมมากข้ึน เน่ืองจากประเทศไทยยังเป็นประเทศเกษตรกรรมต้องเร่งการเพ่ิมผลผลิตและคุณภาพการเกษตร ของไทย ขณะเดียวกันก็ต้องเร่งรัดการผลิต การอุตสาหกรรม โดยเฉพาะอุตสาหกรรมการเกษตร ซึ่งก่อให้เกิด มลพิษ มีผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน ดังน้ันในอนาคตวิทยาศาสตร์ชีวภาพจะยังมีบทบาทสำคัญต่อ การเกษตรและการแพทย์ทั้งการฟ้ืนฟูสิ่งแวดล้อม การค้นคว้าวจิ ัยด้านวิทยาศาสตร์ชวี ภาพเพื่อสิ่งแวดล้อม ซ่ึงถูก เร่ ง รั ด โ ด ย ก ติ ก า แ ล ะ ข้ อ ต ก ล ง ต่ า ง ๆ ก่ อ ให้ เกิ ด ก า ร น ำ วั ส ดุ ที่ ย่ อ ย ส ล า ย ไ ด้ ท า ง ชี ว ภ า พ (Biodegradable material) ม า ใช้ ง า น เท ค โ น โ ล ยี ส ะ อ า ด (Clean technology) ก า ร บ ำ บั ด ท า ง ชวี ภาพ (Bioremediation) การทำเกษตรอนิ ทรีย์ (Organic farming) ยาสมุนไพร (Herbal medicine) และ โรงงานชีวภาพ Biofactory เป็นต้น ดังนั้นในอนาคตไทยจะต้องมีนักวิทยาศาสตร์ชีวภาพท่ีมีเป้าหมายท่ีจะใช้ ความรู้ 4 ด้าน คอื การเกษตร การแพทย์ การอตุ สาหกรรม และสง่ิ แวดลอ้ ม สงั คมไทยในอนาคตจะตอ้ งการ คุณภาพชีวิตและส่ิงแวดล้อมท่ีดีขึ้นกว่าเดิม เพ่ือทดแทนสิ่งแวดล้อมท่ีสูญเสียไปเนื่องจากการพัฒนาด้าน อุตสาหกรรมอย่างรวดเร็ว นอกจากนี้การศึกษาตลอดชีวิตจะมีความสำคัญต่อสังคมมากยิ่งข้ึน (ประภา นร พลั ลภ. 2546 : 180-182)

159 4. แบบฝกึ หดั /แบบทดสอบ แบบฝึกหัด หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 8 ความก้าวหนา้ ทางเทคโนโลยีชีวภาพ คำชแ้ี จง จงตอบคำถามต่อไปน้ใี ห้ถูกตอ้ ง 1. จงอธิบายความหมายของเทคโนโลยีชวี ภาพ ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 2. ในปจจุบันมกี ารนําเทคโนโลยชี วี ภาพมาใชประโยชนในดานใดบาง ............................................................................................................................................................................... 3. การนําเทคโนโลยชี ีวภาพมาใชในดานการแพทยมอี ะไรบา ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 4. ยกตัวอยางอาชีพท่ีเก่ียวของกบั การใชความรูในเรอ่ื งเทคโนโลยีชีวภาพ ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 5. การใชความรูเทคโนโลยีชีวภาพในดานตางๆ มีผลเสยี หรอื ไมอยางไร ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 5. เอกสารอ้างองิ ภาสติ า เปลง่ ปลง่ั และมนสิการ กรี ตผิ จญ. วิทยาศาสตร์เพ่ือพฒั นาทกั ษะชวี ิต (20000-1301). กรุงเทพฯ : สำนักพมิ พ์เอมพันธ์, 2562.

160 ใบมอบหมายงาน ท่ี 8.1 หน่วยที่ 8 สอนครัง้ ท่ี 15 (ชัว่ โมงที่ 45) หลักสตู รประกาศนยี บัตรวิชาชีพ เวลา 1 ชม. รหสั วชิ า 20000-1301 ชอ่ื วิชา วิทยาศาสตรเ์ พอื่ พัฒนาทกั ษะชวี ิต ชอ่ื เรื่อง เขียนแผนผังเทคโนโลยีชีวภาพด้านต่างๆ 1. จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1.1 อธบิ ายการนำเทคโนโลยีชวี ภาพไปใชใ้ นด้านตา่ ง ๆ ได้ 1.2 แสดงออกดา้ นการตรงต่อเวลา ความสนใจใฝ่รู้ ไมห่ ยดุ นิ่งทีจ่ ะแก้ปญั หา ความซอื่ สตั ย์ ความร่วมมอื 2. สมรรถนะ - เขยี นแผนผังและนำเสนอเกย่ี วกบั วธิ ีการ ประโยชน์ และโทษจากการนำเทคโนโลยีชีวภาพมาใช้ 3. รายละเอียดของงาน 3.1 ให้นักเรยี นแบง่ กลมุ่ ตามความสมัครใจ กลมุ่ ละ 4-5 คน เขยี นแผนผงั วิธกี าร ประโยชน์ และโทษจาก การนำเทคโนโลยชี ีวภาพมาใช้ 3.2 แตล่ ะกล่มุ นำเสนอผลการศกึ ษา 4. กำหนดเวลาส่งงาน ส่งในช่วั โมงท่เี รยี น 5. แนวทางในการปฏิบัติงาน - นกั เรยี นสามารถศกึ ษาข้อมูลจากหนงั สือเรียน และในอนิ เตอร์เนต็ เพ่อื ใชเ้ ป็นแนวทางในการทำงาน 6. แหล่งข้อมูลคน้ ควา้ เพม่ิ เติม 6.1 หนงั สือเรยี นวชิ าวิทยาศาสตรเ์ พอ่ื พฒั นาอาชีพธรุ กิจและบริการ 6.2 อนิ เตอรเ์ นต็ 6.3 ใบความร้ทู ่ี 8.1 6.4 ห้องสมุด 7. การประเมนิ ผล - ประเมินจากการทำงานตามใบมอบหมายงาน โดยคะแนนไม่น้อยกวา่ รอ้ ยละ 60% ถือว่าผา่ นเกณฑ์

161 แผนการจัดการเรียนรู้ หน่วยท.่ี ..9........ หลักสตู รประกาศนียบตั รวชิ าชีพ (ปวช.) สอนครงั้ ท่.ี .16-17..(ช่ัวโมงที่ 47-51) รหสั วชิ า...20000-1301....ชื่อวิชา..วิทยาศาสตร์เพื่อพัฒนาทักษะชีวิต...........ท-ป-น..(1-2-2)... ชอ่ื หนว่ ยการเรยี นร้.ู .ระบบนเิ วศ....................................................................ทฤษฏ.ี ..2...ชม. ปฏิบัติ.....3.....ชม. 1. สาระสำคญั ระบบนิเวศ เป็นระบบความสัมพันธข์ องส่ิงมีชีวิตกับสง่ิ แวดล้อมที่อาศัยอยู่ ระบบนิเวศอาจมีตั้งแต่ขนาด เล็กจนถึงขนาดใหญ่ครอบคลมุ ทั้งโลก ความสัมพนั ธท์ ่เี กิดขน้ึ ทำใหส้ ่ิงมีชวี ิตอยู่รวมกันได้อยา่ งสมดุล โดยสิ่งมีชีวิตที่ อาศัยอย่ตู ่างมีการปรับตวั ทั้งในด้านความสัมพันธร์ ะหว่างส่ิงมีชวี ิตชนิดเดียวกันหรือต่างชนิดกัน และต้องปรับตัว เกีย่ วกบั การรกั ษาดุลยภาพของรา่ งกายให้คงทเี่ พ่อื การอยู่รอด 2. สมรรถนะประจำหนว่ ย - แสดงความรแู้ ละปฏบิ ัติเก่ียวกบั ระบบนิเวศ 3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 3.1 อธิบายความหมายของระบบนเิ วศได้ 3.2 อธบิ ายโครงสร้างของระบบนเิ วศได้ 3.3 แสดงความรเู้ ก่ียวกับการถา่ ยทอดพลงั งานในระบบนเิ วศได้ 3.4 อธิบายปจั จัยที่มอี ทิ ธิพลต่อการดำรงชวี ติ ของส่ิงมีชีวติ ในระบบนิเวศได้ 3.5 สามารถระบุความสมั พันธข์ องสงิ่ มชี วี ติ ต่างชนดิ กนั ได้ 3.6 แสดงความรเู้ กยี่ วกบั การหมนุ เวียนของสารและธาตุอาหารในระบบนิเวศได้ 3.7 ให้มเี จตคติทีด่ ีต่อวิชาวทิ ยาศาสตร์ และกิจนิสัยที่ดีในการทำงาน 4. สาระการเรยี นรู้ 4.1 ความหมายของระบบนเิ วศ 4.2 โครงสร้างของระบบนเิ วศ 4.3 การถา่ ยทอดพลังงานในระบบนิเวศ 4.4 ปัจจยั ทม่ี ีอิทธพิ ลต่อการดำรงชวี ติ ของสิ่งมชี วี ิตในระบบนเิ วศ 4.5 ความสัมพนั ธ์ของส่ิงมีชีวติ ต่างชนิดกัน 4.6 การหมุนเวยี นของสารและธาตอุ าหารในระบบนเิ วศ

162 5. กิจกรรมการเรยี นรู้ (สปั ดาหท์ ่ี 16-17) ขั้นสนใจปัญหา (Motivation) 1. ครชู แ้ี จงวตั ถปุ ระสงค์ ประจำหน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 9 เรอื่ ง ระบบนิเวศ 2. ครูให้นกั เรยี นทำแบบทดสอบก่อนเรยี นหนว่ ยที่ 9 เรื่อง ระบบนเิ วศ 3. ครูนำอภปิ รายถึงสภาพบา้ นเรือน ความเปน็ อยู่ในสมยั ทค่ี รยู งั เป็นเด็ก โดยมีภาพของครูในสมัยกอ่ น กับ สภาพท่ีเปน็ อยู่ในปจั จุบันโดยเน้นท่ี - สภาพแวดล้อม - ส่ิงมชี ีวติ - วถิ ีชวี ติ ขั้นใหเ้ น้อื หา (Information) 1. ครูให้ความรู้เกี่ยวกับระบบนิเวศ โดยใช้สื่อสไลด์จากโปรแกรมนำเสนองาน Microsoft PowerPoint ประกอบการสอน และเปดิ โอกาสให้นกั เรียนซกั ถามข้อสงสัย 2. ครอู ธบิ ายเสริมความรู้เก่ียวกับไบโอม ไบโอมบนบก ไบโอมในน้ำ 3. ครูอธบิ ายเสรมิ ความรเู้ ก่ียวกบั ระบบนืเวศ - ระบบนเิ วศป่าไม้ - ระบบนิเวศแหล่งน้ำจืด - ระบบนิเวศแหล่งนำ้ กรอ่ ย - ระบบนิเวศแหล่งนำ้ เคม็ 4. ครใู ห้ความร้ใู นเร่ืองการอยูร่ ่วมกนั ของสง่ิ ทนี่ กั เรียนค้นพบ 5. เปิดโอกาสให้นกั เรยี นซกั ถามขอ้ สงสัย 6. ครูช้ีแจงและอธิบายใบกจิ กรรมที่ 9.1 ใหน้ กั เรยี นเข้าใจ พรอ้ มแจกใบความรู้ท่ี 9.1 ข้นั พยายาม (Application) 1. นักเรียนทำใบกิจกรรมท่ี 9.1 จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลจากการทำกิจกรรมในแต่ละ กิจกรรม 2. นักเรยี นรว่ มกนั สรปุ เรอื่ ง ระบบนเิ วศ โดยมีครูกระต้นุ การเรยี นรโู้ ดยใช้ คำถาม-ตอบ ขั้นสำเร็จผล (Progress) 1. ให้นักเรียนตอบคำถาม และประเมินหนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 9 ในหนงั สอื วชิ าวิทยาศาสตร์เพ่ือพัฒนาทักษะ ชวี ิต จากนน้ั นักเรียนและครูร่วมกันอภปิ รายคำตอบ และแสดงความคิดเห็นร่วมกันตรวจและบันทึกคะแนนของ นกั เรียนท่ไี ดจ้ ากการทำแบบประเมินหน่วยการเรียนรู้ที่ 9

163 2. ครูให้นักเรยี นทำแบบทดสอบหลงั เรียนหนว่ ยท่ี 9 เรอื่ ง การรกั ษาดลุ ยภาพของสง่ิ มีชวี ิต 6. สอ่ื และแหลง่ การเรยี นรู้ 6.1 แบบทดสอบก่อน-หลังเรยี นหนว่ ยที่ 9 6.2 ใบความรู้ท่ี 9 6.3 ใบกจิ กรรมที่ 9.1 6.4 หนังสอื เรียนวิชาวทิ ยาศาสตรเ์ พ่อื พัฒนาทกั ษะชวี ติ (2000-1301) 6.5 สไลดน์ ำเสนอเน้ือหาจากโปรแกรม Microsoft PowerPoint 7. หลกั ฐานการเรยี นรู้ 7.1 หลกั ฐานความรู้ - ผลการตอบคำถามแบบประเมนิ ผลการเรยี นร้หู นว่ ยท่ี 9 - ผลการทำแบบทดสอบก่อน-หลงั เรยี นหนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 9 7.2 หลกั ฐานการปฏิบัตงิ าน - ผลใบกจิ กรรมที่ 9.1 - สมุดเชค็ ชื่อการเข้าเรยี นในวิชาและสมุดบนั ทึกการสง่ งาน 8. การวัดและประเมินผล 8.1 วิธีการ - ตรวจใบกิจกรรมที่ 9.1 - ตรวจคำถามแบบประเมนิ ผลการเรียนร้หู นว่ ยที่ 9 ในหนังสือเรยี น - ตรวจแบบทดสอบกอ่ น-หลังเรยี น หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 9 - สังเกตพฤติกรรมการปฏิบัตกิ ิจกรรมกลุ่ม - สงั เกตพฤติกรรมรายบุคคล - สังเกตและประเมินพฤติกรรมด้านคณุ ธรรม จริยธรรม คา่ นิยม และคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ 8.2 เครื่องมอื - ใบกิจกรรมท่ี 9.1 - แบบประเมนิ ผลการเรยี นรู้หนว่ ยที่ 9 ในหนังสอื เรียน - ตรวจแบบทดสอบกอ่ น-หลงั เรียน หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 9

164 - แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม - แบบสังเกตพฤตกิ รรมรายบุคคล - แบบสังเกตและประเมินพฤตกิ รรมดา้ นคุณธรรม จรยิ ธรรม คา่ นิยม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ 8.3 เกณฑ์ - ใบกิจกรรม และแบบประเมนิ ผลการเรียนรูห้ นว่ ยที่ 9 ตอ้ งได้คะแนนไม่นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 60% ผ่าน เกณฑ์ - แบบทดสอบหลงั เรยี น ตอ้ งได้คะแนนไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 60% ผ่านเกณฑ์ - แบบสังเกตพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม ต้องได้คะแนนไม่น้อยกวา่ ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ - แบบสังเกตพฤติกรรมรายบุคคล ตอ้ งได้คะแนนไม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 60 ผา่ นเกณฑ์ - แบบประเมินพฤติกรรมด้านคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ต้องได้ คะแนนไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 60 ผา่ นเกณฑ์ 9. บันทึกผลหลงั การจดั การเรยี นรู้ 9.1 ข้อสรปุ หลงั การจดั การเรียนรู้ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

165 9.2 ปัญหาที่พบ ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... 9.3 แนวทางแก้ปญั หา ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................

ใบความรทู้ ี่ 9 166 หลักสตู รประกาศนยี บตั รวิชาชพี (ปวช.) หน่วยท่ี 9 สอนครง้ั ท่ี 16-17 (ช่วั โมงท่ี 47-51) รหสั วิชา 20000-1301 เวลา 5 ชม. ชือ่ วชิ า วิทยาศาสตร์เพือ่ พัฒนาทกั ษะชีวิต ช่อื เรอ่ื ง ระบบนิเวศ 1. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1.1 จดุ ประสงค์ทั่วไป 1) อธบิ ายความหมายของระบบนิเวศได้ 2) อธบิ ายโครงสร้างของระบบนิเวศได้ 3) อธิบายปัจจัยท่ีมีอิทธิพลต่อการดำรงชวี ิตของสงิ่ มีชวี ติ ในระบบนิเวศได้ 1.2 จดุ ประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม 1) แสดงความรเู้ กยี่ วกบั การถา่ ยทอดพลังงานในระบบนเิ วศได้ 2) สามารถระบุความสมั พนั ธข์ องสิง่ มีชวี ติ ต่างชนดิ กนั ได้ 3) แสดงความรเู้ กี่ยวกับการหมนุ เวยี นของสารและธาตอุ าหารในระบบนเิ วศได้ 4) มเี จตคตทิ ี่ดีต่อวิชาวิทยาศาสตร์ และกจิ นสิ ยั ทดี่ ีในการทำงาน 2. สมรรถนะ - แสดงความรูแ้ ละปฏบิ ัติเกีย่ วกบั ระบบนิเวศ 3. เนื้อหาสาระ ระบบนิเวศเป็นการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชวี ิตต่างๆ กับปจั จัยแวดล้อมท่ีมีความสัมพันธซ์ ึ่งกัน และกนั ทำให้เกดิ การถ่ายทอดพลงั งาน การหมุนเวียนธาตุอาหาร และการรกั ษาสมดลุ ปจั จัยที่กำหนดลักษณะของระบบนิเวศส่งิ มีชีวิตซ่ึงเป็นองค์ประกอบหนึง่ ในแต่ละระบบนิเวศยอ่ มเกิดขึ้น หรอื อาศัยอยู่ในสภาพแวดลอ้ มที่เหมาะสม ดงั น้ันจงึ มีปจั จยั หลายประการท่เี ป็นส่ิงกำหนดลักษณะของระบบนิเวศ ปจั จยั สำคญั ไดแ้ ก่ 1. อุณหภูมิ เป็นเครอื่ งกำหนดชนิดของพืชและสัตว์ว่ามีชนิดใดอยู่บ้าง เพราะอุณหภูมิมีอิทธิพลต่อการ เปล่ียนแปลงของออกซิเจนในน้ำ การเปล่ียนแปลงรูปพรรณสัณฐานและสรีระวิทยาของส่ิงมีชีวิต การอพยพของ สัตว์ การแพร่กระจายของพืชและสัตวใ์ นพ้นื ท่ีต่าง ๆ และควบคมุ ชนดิ ของไข่ และอัตราส่วนเพศในสัตว์บางชนิด 2. น้ำและความช้ืน พืชและสัตว์ มีการถ่ายเทไอน้ำให้กับอากาศอยู่เสมอ บริเวณท่ีอากาศมีความชื้นต่ำ ร่างกายจะมีการถ่ายเทน้ำให้กับอากาศมากขึ้น ส่วนพืชจะมีการถ่ายเทน้ำให้กับอากาศอยู่เสมอ ระบบนิเวศท่ีมี

167 ความชื้นมากมักจะมีพืชและสัตว์อาศัยอย่างหนาแน่นทำให้มีโอกาสประสานสัมพันธใ์ นการถ่ายทอดวัตถุธาตุและ พลงั งานให้แกก่ ันได้มากขน้ึ 3. แสงสว่าง มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของส่ิงมีชีวิตส่วนใหญ่เป็นแสงสว่างจากดวงอาทิตย์ ซ่ึงมี ความสำคัญต่อระบบนิเวศ เพราะทำให้การถ่ายเทวัตถุธาตุต่าง ๆ อิทธิพลของแสงสว่างที่มีต่อสิ่งมีชีวิต เช่น คุณภาพแสงมีผลต่อการงอกของเมล็ด ช่วงแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตและการสืบพันธ์ุของพืชหลายชนิด ความ เขม้ แสงมีผลต่อการสงั เคราะห์แสง 4. ดิน เปน็ ท่ีรวมของธาตุอาหารต่าง ๆ เช่น แคลเซียม ไนเตรท ฟอสฟอรัส และยังเป็นแหลง่ ปยุ๋ ธรรมชาติ คือ เมื่อส่ิงมีชีวิตตายลงก็จะถูกย่อยสลายกลายเป็นฮิวมัส เพิ่มความอุดมสมบูรณ์แก่ดิน ดินท่ีมีลักษณะความ สมบรู ณห์ รอื มธี าตุอาหารแตกต่างกันยอ่ มมีผลตอ่ พืชและสัตวท์ ่ีอาศยั ดนิ นน้ั ดำรงชีวิตอยใู่ นแงข่ องชนดิ จำนวน การ แพร่กระจาย การเจรญิ เติบโต เชน่ บรเิ วณดนิ เคม็ ก็จะมพี ชื พวกทนเค็มขน้ึ อยู่ 5. ไฟป่า มที ้ังผลดีและผลเสียต่อสิ่งมีชวี ิต ผลเสยี คือ เป็นอันตรายโดยตรงต่อสง่ิ มีชวี ติ ทำลายแหล่งอาหาร และที่อยู่อาศัย สร้างผลเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ เช่น ดิน น้ำ อันจะส่งผลถึงการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต ส่วน ผลดีของไฟปา่ คอื ชว่ ยเพิ่มธาตุอาหารบางชนดิ ให้พชื ช่วยเรง่ การงอกของเมล็ดพชื บางชนิด 6. ความเป็นกรดเป็นดา่ ง มคี วามสำคัญต่อกระบวนการหายใจและระบบการทำงานของเอนไซม์ ภายใน รา่ งกาย ซ่ึงเป็นตัวการท่ีสำคัญมาก เพราะตัวความเป็นกรดหรือดา่ งเปล่ียนแปลงเพียงเล็กนอ้ ยก็อาจเปน็ อันตราย ได้ นอกจากนย้ี งั มคี วาม สำคญั ต่อการเจรญิ เตบิ โตของพชื ดว้ ย 7. การแยง่ ชิง เป็นการแย่งชิงกันระหวา่ งสิ่งมชี ีวติ ชนิดเดียวกันหรือตา่ งชนดิ กนั เน่อื งจากมีความต้องการ ปจั จยั พ้ืนฐานเหมอื นกนั แต่มจี ำนวนจำกัด หรือมีไมเ่ พียงพอที่จะทำใหส้ ิง่ มีชวี ติ ดำรงอยู่ไดเ้ ป็นปกติ เช่น การแยง่ ชิง น้ำ อาหาร แสงสวา่ ง ที่อยู่อาศัย เช่น การที่พืชสองชนิดข้ึนอยู่ใกล้เคียงกันจะแก่งแย่งกันครอบครองพ้ืนที่ทำให้ทั้ง สองฝา่ ยไมเ่ จริญเติบโตเทา่ ทคี่ วร บางคร้ังฝา่ ยทอ่ี ่อนแอกว่าจะถูกแกง่ แยง่ จนตายไป 8. การกินซึ่งกันและกัน เป็นการท่ีส่ิงมีชีวติ หนึ่งกินสงิ่ มีชีวิตอ่ืน ๆ เป็นอาหารมีผลต่อการควบคุมจำนวน ของสัตว์ในแต่ละระบบนเิ วศเพ่อื ใหเ้ กิดความสมดลุ ระบบนิเวศที่ขาดความสมดลุ ในเรือ่ งการกนิ ซึ่งกันและกนั มผี ล ทำให้เกิดปัญหา เช่น ไร่ข้าวโพดมีตั๊กแตนมากินและทำลายข้าวโพดเสียหาย ถ้าไม่มีสัตวอ์ ่ืนมากินต๊ักแตน ก็จะทำ ให้ต๊ักแตนแพรพ่ ันธุ์ได้รวดเร็ว เกิดเสยี สมดลุ ทางธรรมชาติ 9. มลภาวะ เปน็ ปจั จัยที่เข้ามามีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงหรือกำหนดลกั ษณะของสิ่งมีชีวิตและไมม่ ีชวี ิต ในระบบนิเวศ การเกิดมลภาวะกอ่ ให้เกิดการเปล่ียนแปลงสภาพแวดล้อมหรือระบบนิเวศที่ไม่พึงประสงค์ ซึ่งเกิด จากกจิ กรรมของมนุษย์เป็นส่วนใหญ่ โครงสร้างหรอื องค์ประกอบของระบบนิเวศ แม้ว่าระบบนิเวศบนโลกจะมีความหลากหลาย แต่โครงสร้างหรอื องค์ประกอบภายในระบบนิเวศ แต่ละ ชนดิ จะประกอบด้วยส่วนสำคญั 2 ส่วน คือ

168 1. องคป์ ระกอบทไี่ ม่มชี วี ิต (Abiotic Components) จำแนกไดเ้ ปน็ 3 สว่ น คือ 1.1 อนินทรียสาร (Inorganic Substance) เช่น คาร์บอน คาร์บอนไดออกไซด์ ฟอสฟอรัส ไนโตรเจน น้ำ ออกซิเจน ฯลฯ 1.2 อนิ ทรยี สาร (Organic Substance) เชน่ คาร์โบไฮเดรต โปรตนี ไขมนั ฮวิ มสั 1.3 สภาพแวดล้อมทางกายภาพ (Physical Environment) เช่น แสง อุณหภูมิ อากาศ ความชื้น ความเปน็ กรดด่าง ฯลฯ 2. องค์ประกอบท่ีมีชีวิต (Biotic Components) ไดแ้ ก่ ส่ิงมีชีวิตทุกชนิด จำแนกตามหน้าท่ีได้ 3 ชนิด คือ 2.1 ผู้ผลติ (Producer) หมายถึง สงิ่ มีชวี ติ ที่สามารถสรา้ งอาหารได้เอง โดยกระบวนการสังเคราะห์แสง (Photosynthesis) ได้แก่ พืชสีเขียว แพลงตอนพืช แบคทีเรียบางชนิด ฯลฯ สิ่งมีชีวิตเหล่านี้จะมีรงควัตถุสีเขียว คือ คลอโรฟิลล์ เพื่อรับพลังงานแสงอาทิตย์มาใช้ร่วมกับคาร์บอนไดออกไซด์และน้ำ ทำให้เกิดปฏิกิริยาเคมี เกิด เปน็ สารประกอบคาร์โบไฮเดรตขน้ึ ดังสมการ พวกผ้ผู ลิตจัดวา่ มีความสำคญั มากเพราะเป็นสว่ นทเ่ี ริม่ ต้นเชอื่ มต่อระหวา่ งส่วนประกอบที่ไมม่ ชี วี ิต และส่วนประกอบที่มีชีวิตอ่ืนๆในระบบนิเวศ โดยการสร้างและสะสมอาหารข้ึนมาจากแร่ธาตุและสารประกอบ โมเลกุลเล็ก รวมท้ังพลังงานจากแสงอาทิตย์ซึ่งส่ิงมีชวี ิตพวกอื่น ๆ ในระบบนิเวศไม่สามารถใช้ส่ิงเหลา่ นไ้ี ดโ้ ดยตรง ในการเจริญเตบิ โต 2.2 ผู้บริโภค (Consumer) หมายถึงสง่ิ มีชีวิตท่ีไม่สามารรถสร้างอาหารเองได้ แตไ่ ดร้ ับอาหารจากการ กินส่ิงมีชีวิตอนื่ ส่ิงมีชีวิตทม่ี ีบทบาทเป็นผู้บริโภค คือ พวกสตั ว์ตา่ ง ๆ จำแนกเป็น 3 ชนิด ตามลำดับขนั้ การบริโภค คือ 2.2.1 ผู้บริโภคปฐมภมู ิ (Primary Consumer) เป็นส่งิ มีชีวิตที่กินพชื เปน็ อาหารอยา่ งเดยี ว เรียกว่า ผบู้ ริโภคพืช (Herbivores) ไดแ้ ก่ กระตา่ ย ววั ควาย ช้าง ม้า ปลาทีก่ นิ พืชเลก็ ๆ ฯลฯ 2.2.2 ผู้บริโภคทุติยภูมิ (Secondary Consumer) เป็นส่ิงมีชีวิตที่กินสัตว์ด้วยกันเป็นอาหาร (Carnivores) เช่น งู เสือ นกฮกู นกเคา้ แมว จระเข้ ฯลฯ 2.2.3 ผู้บริโภคตติยภูมิ (Tertiary Consumer) ได้แก่ ส่ิงมีชีวิตที่กินทั้งพืช และ สัตว์เป็นอาหาร เรียกว่า Omnivore เชน่ คน หมู สุนัข ฯลฯ นอกจากนย้ี ังอาจมีผู้บริโภคอนั ดับต่อไปได้อกี ตามลำดับข้ันของการ บริโภค ผู้บริโภคข้ันสุดท้ายเรียก ผู้บริโภคข้ันสูงสุด (Top Consumer) หมายถึง สิ่งมีชวี ิตท่ีอยู่ในระดับข้ันการกิน สูงสุด ซ่ึงก็คือสัตว์ท่ีไม่ถูกกินโดยสัตว์อ่ืน ๆ ต่อไป เป็นสัตว์ที่อยู่ในอันดับสุดท้ายของการถูกกินเป็นอาหาร เช่น มนุษย์ เป็นต้น

169 3. ผูย้ ่อยสลาย (Decomposer) หมายถึง สิง่ มีชีวติ ทีส่ รา้ งอาหารเองไมไ่ ด้ แตจ่ ะไดอ้ าหารโดยการสรา้ ง เอนไซม์ออกมาย่อยสลายซากของสิ่งมีชีวิต ของเสีย กากอาหาร ให้เป็นสารท่ีมีโมเลกุลเล็กลงแล้วจึงดูดซึมไปใช้ บางส่วน ส่วนที่เหลือจะปล่อยออกสู่ระบบนิเวศ ซึ่งผู้ผลิตสามารถนำไปใช้สร้างอาหารต่อไป ส่ิงมีชีวิตท่ีมีบทบาท เป็นผู้ย่อยสลายส่วนใหญ่ ได้แก่ แบคทีเรีย เห็ด รา ฯลฯ สิ่งมีชีวิตกลุ่มน้ีมีบทบาทสำคัญอย่างมากในระบบนิเวศ เพราะทำใหเ้ กดิ การหมุนเวียนของสาร การถ่ายทอดพลังงานและสารอาหารในระบบนิเวศ (Energy Flow and Nutrient Cycling) สง่ิ มีชีวิตไม่สามารถดำรงชีวติ อย่ไู ดโ้ ดยลำพัง ตอ้ งมีการประสานสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมและสิ่งมีชีวติ อ่ืน ๆ ในระบบนิเวศการประสานสัมพนั ธ์ขององค์ประกอบต่าง ๆ เรม่ิ จากกระบวนการสังเคราะห์แสงของพืช ทำให้เกิด สารประกอบของคาร์บอน (Carbon Compound) ซึง่ เปน็ สารท่ีทำใหส้ ิ่งมีชีวติ ทั้งหลายดำรงอยไู่ ด้ พลงั งานที่ใชใ้ น ระบบนิเวศส่วนใหญ่จะได้รับมาจากดวงอาทิตย์ ซ่ึงพืชนำมาใช้ในการสังเคราะห์แสงแล้วสะสมไว้ในอาหารที่สร้าง ขนึ้ จากนั้นจะถกู ถ่ายทอดไปสู่ผู้บริโภคตามลำดับข้ันการบริโภคและถูกถ่ายทอดเข้าสู่ผ้ยู ่อยสลาย ในการถ่ายทอด พลังงานน้ีพลังงานส่วนหน่ึงจะสูญเสียไปนอกระบบในรูปพลังงานความร้อน ตามกฎเท อร์โมไดนามิก (Thermodynamic Law) โด ย พ ลั งง าน จ ะ ไม่ มี ก าร ห มุ น เวี ย น (Non cyclic) อ ยู่ ใน ร ะ บ บ นิ เว ศ นั้ น Thermodynamic Law 1) พลังงานถกู สรา้ งและทำลายไมไ่ ด้แต่เปล่ยี นรปู ได้ 2) เมอื่ พลังงานเปลี่ยนรปู จะเกิดการฟุ้งกระจาย (Entropy) และส่วนมากจะเกดิ เป็นพลงั งานความร้อน (Heat) พลังงานท่ีสูญเสยี ออกไปจากระบบเนอ่ื งจากส่ิงมีชวี ิตต่าง ๆ ได้นำพลังงานน้ันมาใช้ในการดำรงชีวิต เช่น การหายใจ การเคล่ือนไหว การสูบฉีด โลหิตของร่างกาย การขนถ่ายสารอาหารและน้ำในร่างกาย เป็นต้น ส่ิง เหล่านี้ต้องใช้พลังงานในลักษณะที่เป็นพลังงานกล ดังน้ันสิ่งมีชีวิตท้ังหลายจึงทำการเปลี่ยนพลังงานที่มีอยู่ใน

170 สารอาหารซึ่งพลังงานเคมีมาเป็นพลังงานกล การเปลี่ยนแปลงคร้ังน้ีย่อมเกิดการฟุ้งกระจายของพลังงาน (Entropy) ตามกฏเทอร์โมไดนามิกส์และหลุดออกมาเป็นพลังงานความร้อนนั่นเอง ดังนั้นพลังงานจึงถูกใช้ไป จำนวนมากประมาณ 90 เปอรเ์ ซ็นต์ของพลังงานท้ังหมด ด้วยเหตุน้ีพลงั งานจะเหลืออยู่เฉพาะส่วนทเ่ี ป็นเน้ือเย่ือ ของส่งิ มีชวี ิตน้ัน ๆ ประมาณ 10 เปอรเ์ ซ็นต์เทา่ น้นั จึงเปน็ ไปตามกฎเกณฑ์ที่เรียกว่า “Law of Ten” ดังนั้นเมื่อมี การถ่ายทอดพลังงานไปหลายระดับการบริโภคพลังงานย่ิงเหลือน้อยลงตามลำดับ จนเกิดเป็นปิรามิดพลังงาน (Pyramid of Energy) ดงั ภาพข้างล่างน้ี ดงั น้ันภายในระบบนิเวศหน่ึงสามารถเขยี นแผนผังการถา่ ยทอดพลงั งานภายในระบบโดยเรมิ่ จากแหล่ง พลังงานสำคัญคือ ดวงอาทิตย์ซ่ึงอยู่ภายนอกระบบได้ส่องแสงมายังระบบแล้วพลังงานเหล่านั้นถูกพืชนำมา สังเคราะห์แสงและส่งถ่ายไปสู่ชีวิตอื่นต่อเน่ืองไปจนสุดท้ายพลังงานไดสูญเสียออกไปจากระบบในรูปแบบของ พลังงานความรอ้ น ดังนั้นจะมีพลังงานเหลือสะสมอยใู่ นระบบในส่วนทเ่ี ปน็ องค์ประกอบของส่ิงมีชีวิตนั่นเอง จะมี อยปู่ ระมาณ 1-2 เปอรเ์ ซ็นต์ แตกต่างกันไปตามลักษณะของระบบนิเวศ โดยเฉพาะระบบนิเวศท่ีมีสง่ิ มีชวี ิตจำนวน มากจะสะสมไดม้ าก เช่น ป่าดิบชื้น เปน็ ตน้ ส่วนการหมุนเวียนของธาตุอาหารในระบบนิเวศนั้นผู้ผลิตได้ธาตุอาหารจากน้ำจากดินไปใช้ในการ สังเคราะห์แสง ผู้บริโภคได้รับแร่ธาตุโดยการบริโภคต่อ ๆ กัน ในท่ีสุดเม่ือผู้ผลิตผู้บริโภคตาย ผู้สลายสารจะย่อย สลาย ธาตุอาหารจะถูกปล่อยออกมาให้ผู้ผลติ นำไปใชอ้ ีกวนเวียนเช่นนี้ ดังนั้นสารอาหารที่หมุนเวียนอยู่ในระบบ นเิ วศจงึ อยใู่ นลักษณะของวฏั จกั ร (Cycle) การถา่ ยทอดพลังงานและสารอาหารจะเปน็ ไปพรอ้ ม ๆ กนั ตามลำดับขน้ั ของการกนิ อาหารภายใน ระบบนเิ วศ จากผู้ผลิตไปสูผ่ ู้บรโิ ภค โดยการกนิ ตอ่ กนั เปน็ ทอดๆ เรยี กวา่ “ห่วงโซ่อาหาร” (Food Chain) หรอื บางครงั้ อาจเรียกห่วงโซ่อาหารนีว้ ่า “ห่วงโซพ่ ลังงาน” (Energy Chain)

171 4. แบบทดสอบ/แบบฝกึ หดั แบบฝึกหดั หน่วยทกี่ ารเรยี นรทู้ ่ี 9 ระบบนเิ วศ คำชีแ้ จง จงตอบคำถามตอ่ ไปนีใ้ ห้ถกู ตอ้ ง 1. จงใหความหมายหรืออธิบายคําตอไปน้ี ก. ระบบนเิ วศ ข. สง่ิ มชี ีวิต ค. ประชากร ง. กลุมสิ่งมีชวี ติ จ. สิ่งแวดลอม ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 2. จงยกตวั อยางคําตอไปนใ้ี หชดั เจนและสมบูรณทส่ี ุด ก. ประชากร ข. กลมุ สง่ิ มชี วี ติ ค. แหลงทอี่ ยู่ ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 3. นักวิชาการจําแนกระบบนิเวศจากลกั ษณะการถายเทมวลสารและพลังงานเปนกี่ประเภท อะไรบาง ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................

172 4. โครงสรางของระบบนเิ วศ (Ecosystem structure) ประกอบดวย 2 กลุม ไดแก กลุมสิง่ มชี วี ติ และกลุมสิง่ ไมมชี วี ติ ใหนักเรยี นเขยี นองคประกอบทงั้ สองโดยสงั เขป ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 5. ผูบรโิ ภคในระบบนเิ วศมโี ดยปกตแิ ลวมกี ี่ชนิด ไดแกอะไรบาง ............................................................................................................................................................................... 6. จงอธิบายคําตอไปนี้โดยสงั เขป พรอมทั้งยกตัวอยางประกอบ ก. ผูบรโิ ภคขั้นปฐมภมู ิ ข. ผูบริโภคขนั้ ทุตยิ ภมู ิ ค. ผบู ริโภคขัน้ ตตยิ ภูมิ ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 7. จงยกตวั อยางหวงโซอาหารซ่งึ ประกอบดวยผูผลิต (Producer) ผูบริโภคขน้ั ปฐมภมู ิ (Primary consumers) ผูบริโภคข้ันทุตยภมู ิ (Secondary consumers) ผูบรโิ ภคขั้นตติยภมู ิ (Tetiary consumers) และผูยอยสลาย (Decomposer) ............................................................................................................................................................................... 8. จงเขยี นแผนผังการหมนุ เวียนของคารบอนหรอื วฏั จักรคารบอน (Carbon cycle) 5. เอกสารอา้ งองิ ภาสติ า เปลง่ ปล่ัง และมนสิการ กรี ติผจญ. วิทยาศาสตรเ์ พอื่ พัฒนาทกั ษะชวี ิต (20000-1301). กรงุ เทพฯ : สำนักพมิ พเ์ อมพนั ธ,์ 2562.

ใบมอบหมายงาน ที่ 9.1 173 หลกั สูตรประกาศนียบตั รวิชาชพี หน่วยที่ 9 สอนครง้ั ที่ 17 (ชว่ั โมงที่ 50) รหัสวิชา 20000-1301 เวลา 40 นาที ชื่อวชิ า วทิ ยาศาสตรเ์ พอื่ พฒั นาทักษะชวี ติ ชอ่ื เรื่อง ความสมั พนั ธข์ องส่ิงมชี วี ติ ในระบบนิเวศ 1. จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม - เพื่อศึกษาและทำความเข้าใจในความสมั พันธร์ ะหว่างสง่ิ มชี ีวติ ในระบบนเิ วศ 2. สมรรถนะ - แสดงความรู้และปฏิบตั เิ กี่ยวกับระบบนเิ วศ 3. รายละเอียดของงานและแนวทางการปฏบิ ัตงิ าน 3.1 ให้ผู้เรยี นแบง่ กลุ่ม 2 กล่มุ ทำการศกึ ษาในหนงั สือเรยี น 3.2 ให้ผู้เรียนสืบค้นข้อมลู เพมิ่ เตมิ โดยแบง่ ออกเป็น 2 หัวข้อ คอื 1) หัวข้อท่ี 1 สืบค้นข้อมลู เร่ือง ความสมั พันธ์ระหว่างสิง่ มชี ีวติ ชนิดเดียวกัน ในประเด็นท้ังได้ประโยชน์ ร่วมกนั และเสียประโยชน์ พรอ้ มแสดงภาพประกอบและอธิบายโดยละเอียด 2) หัวข้อท่ี 2 สืบค้นขอ้ มลู เรอ่ื ง ความสมั พันธร์ ะหว่างสงิ่ มีชวี ิตต่างชนดิ เดียวกนั ในประเดน็ ทงั้ ได้ ประโยชนร์ ่วมกันและเสียประโยชน์ พร้อมแสดงภาพประกอบและอธบิ ายโดยละเอยี ด 4. กำหนดเวลาส่งงาน สง่ ในชั่วโมงท่ี 50 5. แหลง่ ข้อมลู ค้นคว้าเพ่ิมเตมิ 5.1 หนังสือเรียนวชิ าวิทยาศาสตร์เพ่อื พัฒนาทกั ษะชวี ิต 5.2 อินเตอร์เน็ต 5.3 ใบความรู้ท่ี 9.1 5.4 หอ้ งสมดุ 6. การประเมินผล - ประเมินจากการทำงานตามใบมอบหมายงาน โดยคะแนนไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 60 ถอื ว่าผ่านเกณฑ์

174 การวดั ผลประเมินผลการเรยี น 1. วธิ กี ารดำเนินการวัดผลประเมนิ ผล จากคะแนนเต็ม 100 คะแนน 1.1. สัดสว่ นคะแนน 80 : 20 1.2. วิธวี ัด 1.2.1. วดั ประเมนิ ดา้ นคณุ ธรรมจริยธรรม 1.2.2. วัดประเมนิ ดา้ นผลสมั ฤทธิ์ 1.2.3. การทดสอบกอ่ นเรียน หลังเรียนประจำแตล่ ะหน่วย และการทดสอบปลายภาค 2. เครือ่ งมอื วดั 2.1. แบบประเมนิ คณุ ธรรมจรยิ ธรรม 2.2. แบบทดสอบก่อนเรยี น/หลงั เรียนประจำหนว่ ย 2.3 แบบวดั ผลสัมฤทธ์ิการเรียน (ขอ้ สอบปลายภาค) 3. เกณฑก์ ารประเมนิ 3.1. การประเมินคุณภาพ 3.1.1. ด้านคุณธรรมจริยธรรม 3.1.2. ด้านผลสมั ฤทธ์ิ การประเมินคณุ ภาพ ได้ระดับ ดี เมื่อมาเข้าชั้นเรียนตามตารางการเรยี นทุกครั้ง ทันเวลา แต่งกายเรียบรอ้ ย ถูกต้อง ตามระเบียบของทางวิทยาลัย มีความพยายามและรับผิดชอบ กระตือรือร้น ขยัน อดทน ตั้งใจเรียน ส่งงาน ครบทุกชิ้น ตรงต่อเวลาท่ีกำหนด และมีความถูกต้อง ผลงานมีความประณีต มีความคิดรเิ รมิ่ สร้างสรรค์ ให้ความ เคารพ ให้เกียรติเชือ่ ฟังคำสอนของครู และรับฟังความคดิ เห็นของเพ่อื น ได้ระดับ พอใช้ เม่ือไม่มาเข้าชั้นเรียนตรงตามตารางครบทุกคร้ัง มาสายบ้าง แต่งกายไม่ เรียบร้อย ความพยายามน้อย ไม่รับผิดชอบต่อการเรียนและการทำงานทีไ่ ด้รบั มอบหมายบ้าง ไม่สอบถามหรือ ขอรบั คำปรกึ ษาจากครผู ู้สอนเมือ่ เรยี นไมเ่ ขา้ ใจหรือประสบปัญหา ไม่มีความกระตือรือร้น ไม่ขยัน มีความอดทน นอ้ ย ส่งงานไม่ตรงตามกำหนดเวลา ผลงานหรือชื้นงานไมถ่ ูกต้อง ขาดความประณีต มีความคิดริเริ่มสรา้ งสรรค์ ปานกลาง ไม่ค่อยให้เกียรตแิ ละให้ความเคารพตอ่ ครู อาจปรบั ปรงุ แก้ไขบ้างแต่ตอ้ งได้รบั การตกั เตอื น ไมร่ บั ฟัง ความคิดเห็นของเพอื่ น ไดร้ ะดบั ตอ้ งปรับปรงุ ขาดเรียนบ่อยมากจนครูตอ้ งติดตาม มาเรยี นสายเปน็ ประจำ แต่งกาย ไม่เรียบร้อย ผิดระเบียบของทางวิทยาลัย ไม่รับผิดชอบต่อการเรียนและงานที่ได้รับมอบหมายจากครูผู้สอน ไม่ สอบถามหรือไม่ขอรบั คำปรึกษาจากครูเมื่อไม่เข้าใจหรอื ประสบปัญหาในการเรียน ไม่มีความกระตือรอื รน้ ต่อการ

175 เรียน เฉื่อยชา ไม่มีความอดทน ไม่ส่งงานหรือส่งงานน้อยครั้งและล่าช้า ชิ้นงานไม่ถูกต้องแล ะไม่มีความ ประณีต ไม่มีความคิดริเรม่ิ สรา้ งสรรค์ คัดลอกงานจากผู้อ่ืน ไม่ให้เกียรตแิ ละไมใ่ ห้ความเคารพเชื่อฟังครูแม้ได้รับ การตกั เตือนหลายครง้ั 3.2. ผลการประเมนิ ดังนี้ ช่วงคะแนน ระดบั ผลการเรยี น 80 – 100 4 75 - 79 3.5 70 – 74 3 65 – 69 2.5 60 – 64 2 55 – 59 1.5 50 – 54 1 0 – 49 0