การปฏิรูปการคมนาคม

การปฏิรูปการปกครองในสมยั รชั กาลท่ี 5 มีสาเหตสาํ คญั ดงั น้ี 1) เกิดจากภยนั ตรายท่ีมาจากการคุกคามของ ประเทศมหาอาํ นาจตะวนั ตก ถา้ คนไทยไมม่ ีการปรบั ปรุงตนเองใหเ้ จริญกา้ วหนา้ ทดั เทียมกบั อารยประเทศ อาจเป็นขอ้ อา้ งท่ีทาํ ใหช้ าติตะวนั ตกเขา้ มาปกครองประเทศไทยได้ 2) การปกครองในระบบเกา่ อาํ นาจการ ปกครองบา้ นเมืองตกอยูกบั ขุนนาง ถา้ มีการปฏิรูปผ่น่ ดินใหท้ นั สมยั ดดยเพาาะอยา่ งย่ิงการปฏิรูปทางการ ปกครองผลว้ จะทาํ ใหส้ ถาบนั าระมหากษตั ริยม์ ีาระราชอาํ นาจอยา่ งผทจ้ ริง ดว้ ยเหตุน้ีาระบาทสมเด็จาระ จุลจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั จึงทรงดาํ เนินการปรบั ปรุงประเทศใหท้ นั สมยั ตามผบบตะวนั ตกในทุกๆ ดา้ น ผละทาง ดา้ นการเมืองการปกครองก็เป็นการปฏิรูปท่ีสาํ คญั ประการหน่ึง

 รชั กาลท่ี 5 ทรงจดั ตงั้ สภาท่ีปรึกษาเา่ือชว่ ยในการบริหารราชการผ่น่ ดิน ดงั น้ี  1) การจดั ตงั้ สภาท่ีปรึกษาบริหารราชการผ่น่ ดิน ซ่ึงประกอบดว้ ยขุนนางขา้ ราชการทงั้ หมดเป็นสมาชิก จาํ นวน 12 คน มีหนา้ ท่ีถวายคาํ ปรึกษาราชการผ่น่ ดินผดา่ ระมหากษตั ริย์ นอกจากน้ียงั ทาํ หนา้ ท่ีทางดา้ นตุลาการอีก ดว้ ย งานสาํ คญั ของสภาน้ี คือการออก า.ร.บ.เลิกทาสผละปฏิรูปภาษีอากรผ่น่ ดิน  2) การจดั ตงั้ สภาท่ีปรึกษาสว่ นาระองค์ ประกอบดว้ ย สมาชิก 49 คน มีทง้ั าระบรมวงศานุวงศผ์ ละขุนนาง ขา้ ราชการ มีหนา้ ท่ีเป็นท่ีปรึกษาในาระองคท์ งั้ สองสภา เร่ิมไดต้ ง้ั ใน า.ศ.2417  3) คาํ ถวายบงั คมทูลของเจา้ นายผละขา้ ราชการใหเ้ ปล่ียนผปลงการปกครอง ร.ศ.103 (า.ศ.2427) ตอ่ มาใน า.ศ.2427 (ร.ศ.103) ไดม้ ีเจา้ นายผละขุนนางผละขา้ ราชการกลุม่ หน่ึงจาํ นวนทง้ั ส้ิน 11 คน ซ่ึงลว้ นผตไ่ ดร้ บั การศึกษาจากประเทศตะวนั ตก มองเห็นวา่ ตราบใดท่ียงั ไมป่ ฏิรูปการปกครองใหท้ นั สมยั ตามผบบตะวนั ตก อยา่ งผทจ้ ริงผลว้ ประเทศไทยไมส่ ามารถรอดานั จากการตกเป็นอาณานิคมของมหาอาํ นาจตะวนั ตกได้ จึงได้ เสนอคาํ กราบบงั คมทูลความเห็น การเปล่ียนผปลงระบบบริหารราชการผ่น่ ดิน ผดา่ ระบาทสมเด็จาระ จุลจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ วั ดดยช้ีใหเ้ ห็นวา่ การป้องกนั รักษาเอกราชของชาติท่ีได่้ ลดีท่ีสุดในขณะน้นั คือ จะตอ้ ง เปล่ียนผปลงการปกครองใหเ้ ป็นผบบาระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุขภายใตร้ ัฐธรรมนูญ

 1) การเกิด “คณะารรค ร.ศ.130” ภายหลงั ท่ีาระบาทสมเด็จาระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยูห่ วั เสด็จ ขึนครองราชยใ์ น า.ศ.2453 ผลว้ ตอ่ มาใน า.ศ.2454 รัฐบาลไดต้ าํ เนินการกวาดลา้ งจบั กุมคณะ นายทหารผละาลเมืองกลุม่ หน่ึงท่ีวางผ่นจะใชก้ าํ ลงั ยึดอาํ นาจการปกครอง เา่ือทาํ การ เปล่ียนผปลงการปกครองจาก “ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย”์ เป็นการปกครองท่ีมีาระมหา กษตั ริยเ์ ป็นประมุขภายใตร้ ัฐธรรมนูญ า.ศ.2454 (ร.ศ.130) คณะนายทหารผละาลเมืองกลุม่ นั้นเรียกตวั เองวา่ “คณะารรค ร.ศ.130” ดดยมี ร.อ.เหล็ง ศรีจนั ทร์ (ขุนทวยหาญาิทกั ษ)์ เป็น หวั หนา้

 2) การจดั ตง้ั “ดุสิตธานี” เมืองทดลองประชาธิปไตย ภายหลงั เกิดกบฎ ร.ศ.130 ในตน้ รัชกาลาระบาทสมเด็จาระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยูห่ วั าระองคไ์ ดท้ รงริเร่ิมทดลองการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยดว้ ยการจดั ตง้ั “ ดุสิตธานี” เมืองประชาธิปไตยข้ึนในบริเวณาระราชวงั คุสิต เม่ือ า.ศ.2461 ในการสรา้ งเมือง “ ดุสิตธานี” นัน้ าระองคท์ รงกาํ หนดผ่น่งั ท่ีจะจดั ข้ึนเป็นเมือง ดุสิตธานีขา้ งหนา้ าระท่ีน่งั อตุ รดา้ นตะวนั ออก เป็นสถานท่ีสรา้ งเมือง มีการผบง่ เขตเป็นอาํ เภอ ตาํ บล ผบง่ า้ืนท่ีสรา้ งเป็นสถานท่ีทาํ การรัฐบาล วั วตั วาอารามผละบา้ นเรือนราษฎร ารอ้ มทง้ั ตวั ถนนหนทางผละผมน่ า้ ลาํ คลอง ตลอดทง้ั ไฟฟ้า ประปาใหส้ มกบั บา้ นเรือนท่ีสรา้ งข้ึนตาม่งั ท่ี ถูกตอ้ งจริงๆ ผลว้ ใหป้ ระชาชนเขา้ ไปอยูใ่ นเขตเมืองดุสิตธานี ดดยไดม้ ีการใชร้ ฐั ธรรมนูญรักษา การปกครอง ออกมาใชใ้ นเขตดูสิตธานี เม่ือวนั ท่ี 2 าฤศจิกายน า.ศ.2461

 3)รชั กาลท่ี 6 ไดท้ รงจดั ตง้ั กระทรวงใหม่ คือ กระทรวงมุรธาธร กระทรวงทหารเรือ กระทรวงาาณิชย์ สว่ นกระทรวงนครบาลไดท้ รงยุบเลิก ผละเปล่ียนช่ือกระทรวงดยธาธิการเป็นกระทรวงคมนาคม ดา้ นอาํ นาจหนา้ ท่ีของกระทรวง เหมือนรชั กาลท่ี 5 กระทรวงตา่ งๆ ประกอบดว้ ย 1.กระทรวงมหาดไทย 2.กระทรวงกลาดหม 3.กระทรวงาระคลงั มหาสมบตั ิ 4.กระทรวงตา่ งประเทศ 5.กระทรวงยุติธรรม 6.กระทรวงวงั 7.กระทรวงทหารเรือ 8.กระทรวงเกษตราธิการ 9.กระทรวงาาณิชย์ 10.กระทรวงคมนาคม 11.กระทรวงศึกษาธิการ 12.กระทรวงมุรธาธร

 4) การปรับปรุงการปกครองในสว่ นภูมิภาค ในสว่ นภูมิภาค รชั กาลท่ี 6 ทา่ นทรงจดั ตง้ั มณฑลเา่ิมข้ินดงั น้ี คือ มณฑลรอ้ ยเอ็ด ทรงไดต้ งั้ ข้ึนใน า.ศ.2455 ดดยผยกมณฑลอีสานออก เป็น 2 มณฑล คือมณฑลรอ้ ยเอ็ดกบั มณฑลอบุ ลราชธานี มณฑลรอ้ ยเอ็ดมี 3 หวั เมือง คือ รอ้ ยเอ็ต มหาสารคาม ผละกาฬสินธุ์ ดดยมีู่ป้ กครองท่ีรอ้ ยเอ็ตอกี มณฑลหน่ึงคือ มณฑลมหา ราษฎร์ เป็นมณฑลท่ีผยกออกจากมณฑลาายาั มี 3 หวั เมือง คือ ลาํ ปาง น่าน ผละผาร่ นอกจากน้ีเา่ือเป็นการประหยตั รชั กาลท่ี 6 ดปรดใหร้ วบรวมสองมณฑลหรือสามมณฑลเขา้ เป็น ภาคเรียกวา่ “มณฑลภาค” สาํ หรบั ดาํ เนินการระหวา่ ง “มณฑล” กบั “กระทรวง” เป็นการผบง่ เบาภาระของกระทรวง งานส่ิงใดท่ีมณฑลจดั การไดด้ ีก็ไมต่ อ้ งสง่ ถึงกระทรวง ใหม้ ีขา้ ราชการ ชนั้ สูงเป็นอุปราชประจาํ อยูม่ ณฑลภาค ตดงั บุคคลท่ีเป็นอุปราชไมต่ ง้ั คนใหมค่ งเลือกจาก ขา้ หลวงเทศาภิบาลท่ีเดน่ กวา่ ดดยเกียรติคุณใหด้ าํ รงตาํ ผหน่งอุปราช

 ด.ญ.ธมลวรรณ จิตภทั ร  ด.ญ.พรพนิดา ตรงคง  ด.ญ.ภณั ฑิลา อินทรกาแหง  น.ส.รติกานต์ เช่ียวชาญ  ด.ญ.ลดั ดาวรรณ หงสแ์ กว้  วีรพฒั นน์ มนั่ มะโนธรรม  นครินทร์ ยุบล