พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล สุดาลักษณ์

พลเมอื งดจิ ิทัลและความฉลาดทางดิจิทลั จัดทําโดย นางสาวสุดาลกั ษณ ปน ยวง ม. 6/9 เลขที่ 14 เสนอ ครวู ชิ ยั สงิ หน อ ย

พลเมืองดิจทิ ัล พลเมืองดจิ ทิ ัล หรอื Digital Citizens เปน กระแสทแ่ี พรห ลายไปทัว่ โลกนับต้งั แตอ นิ เตอรเ น็ตและ เทคโนโลยีสารสนเทศไดเขามามีบทบาทในการดําเนนิ กจิ กรรมดาน ตางๆ ในชีวติ ประจําวนั ประเทศไทยใหค วามสําคัญกับเร่ืองดังกลาวอยางจริงจังหลังจากที่รฐั บาล ผลักดนั นโยบายเศรษฐกจิ ดิจทิ ลั (Digital Economy) เพือ่ เสริมสรางความ เขม แข็งใหกบั ระบบเศรษฐกจิ และเตรียมความพรอมเขาสปู ระชาคมอาเซียนในอนาคตอันใกลนใ้ี นยุค ปจ จุบันเทคโนโลยีสารสนเทศมคี วามเกย่ี วขอ งกับการใชชีวติ ประจําวัน อยา งหลีกเลีย่ งไมไดจ ึงมคี วาม จําเปน อยางยิ่งท่ที ุกคนควร เสรมิ สรา งศกั ยภาพการใชเทคโนโลยีดงั กลาวอยางชาญฉลาดและกาวเขาสู ความเปน พลเมอื งในยคุ ดิจิตอลไดอยาง ภาคภูมิ

คุณลักษณะที่ดขี องพลเมอื งดิจทิ ลั 1. การตระหนกั ถึงความสามารถในการเขาถึงเทคโนโลยสี ารสนเทศของผูอนื่ ผใู ชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศทกุ คนควรตระหนักวาบุคคลมีโอกาสในการเขาถึงและมศี ักยภาพใชเทคโนโลยีสารสนเทศ ทีแ่ ตกตางกนั พลเมอื งดจิ ติ อลท่ีดีจงึ ไมค วรเลือกปฏบิ ัติและดูหม่ินบคุ คลผูขาดทกั ษะการใชเ ทคโนโลยฯี หากแตจ ะตองชว ยกัน แสวงหามาตรการตา งๆเพื่อเสริมสรางความเสมอภาคในการเขาถงึ เทคโนโลยีฯ 2. การเปน ผูประกอบการและผูบริโภคท่ีมีจริยธรรม พลเมอื งยุคดิจิตอลจะตองมคี วามซือ่ สัตยและมศี ีลธรรมในการทาํ นิตกิ รรมและธุรกรรมทกุ ประเภทบนโลก ออนไลน เชน ไมซอ้ื ขายและทําธรุ กรรมที่ผิดกฎหมาย เชน การดาวนโหลดสิ่งท่ขี ัดตอกฎหมาย ตลอดจน การใชประโยชนจ ากเทคโนโลยีเพ่อื หลอกลวงผูอ่นื ใหซ ้อื สินคาและบริการทไ่ี มมคี ุณภาพ เปนตน

คณุ ลักษณะทดี่ ขี องพลเมืองดิจิทลั (ตอ) 3.การเปน ผูส ง สารและรบั สารที่มีมรรยาท รปู แบบการส่อื สารผานอินเตอรเ น็ตท่ีสะดวก รวดเรว็ และมีความเช่อื มโยงท่ัวโลก เชน อีเมลแ ละโซเชยี ลมเี ดยี หลากหลาย ประเภท ปจจุบันมผี ใู ชขอไดเ ปรยี บของชองทางการส่ือสารดังกลาวอยางไมเ หมาะสม เชน การสง สารที่ มเี จตนาหมิน่ ประมาท ผูอ่ืนและการสงสารท่มี เี จตนาใหส ังคมเกิดความแตกแยก ทั้งทกี่ ระทําไปโดยเจตนาหรือรูเ ทาไมถ ึงการณ ดังน้ัน พลเมอื ง ดิจติ อลทด่ี จี ะตองมีมรรยาทและความรบั ผิดชอบตอ การกระทําของตนในโลกออนไลน หรอื ท่เี รารูจักกันดใี นนามของ (Digital Etiquette) ท่จี ะเปนเครือ่ งมือในการยา้ํ เตือนสตติ ลอดจนการกระทําที่เหมาะสมในการส่ือสารทุกประเภทในยุค ดจิ ติ อล 4.เรยี นรูวธิ กี ารเสริมสรางความปลอดภัยในการใชเ ทคโนโลยี พลเมืองดิจติ อลนอกจากจะตอ งเปนผูท่ีมที กั ษะในการใชเทคโนโลยอี ยางมีประสทิ ธภิ าพแลว จะตอ งใฝรูและให ความสําคัญกบั มาตรการเพือ่ ความปลอดภัยและการคุมครองขอ มูลสวนบคุ คลดวย (Digital Security) เนอื่ งจากในยคุ ดิจิตอลน้นั ผูมีเจตนากระทําผิดและหลอกลวงสามารถใชเ ทคโนโลยีที่มีความทันสมัยเพอ่ื หลอกลวง ผอู น่ื ไดงายกวา กระบวนการสื่อสารแบบดั้งเดิม วิธกี ารเสรมิ สรางความปลอดภยั ในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ

ความฉลาดทางดิจทิ ัล ความฉลาดทางดิจทิ ลั เปนผลจากศกึ ษาและพฒั นาของ DQ institute หนวยงานทเ่ี กิดจากความรวมมอื กันของภาครัฐและ เอกชนทัว่ โลกประสานงานรวมกับ เวลิ ดอีโคโนมกิ ฟอร่ัม (World Economic Forum) ท่ีมุง มั่นใหเ ด็ก ๆ ทุกประเทศไดร ับ การศึกษาดานทกั ษะพลเมืองดิจิทัลที่มีคณุ ภาพและใชช ีวติ บนโลกออนไลนอยางปลอดภัยดวยความกาวหนาของเทคโนโลยี สมยั ใหม ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล เปนกรอบแนวคดิ ทค่ี รอบคลุมของความสามารถทางเทคนคิ ความรูค วามเขาใจและความคิดทาง สงั คมที่มพี น้ื ฐานอยูในคานยิ มทางศีลธรรมท่ีชวยใหบ ุคคลที่จะเผชิญกบั ความทาทายทางดจิ ทิ ัล ความฉลาดทางดจิ ิทัล มสี าม ระดับ 8 ดา น และ 24 สมรรถนะท่ีประกอบดวย ความรู ทักษะ ทัศนคติและคา นิยม โดยบทความนี้จะกลา วถงึ ทักษะ 8 ดาน ของความฉลาดดิจทิ ัลในระดับพลเมอื งดิจิทัล

ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล(ตอ ) ทักษะ 8 ดานของความฉลาดดจิ ทิ ัลในระดับพลเมอื งดจิ ิทัล ซึง่ เปนความสามารถในการใช เทคโนโลยดี ิจิทัลและส่อื ในรูปแบบท่ปี ลอดภยั รับผดิ ชอบ และมีจริยธรรม ดงั น้ี

ความฉลาดทางดิจิทลั (ตอ ) ทักษะ 8 ดา นของความฉลาดดิจิทัลในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ลั ซ่ึงเปนความสามารถในการใช เทคโนโลยีดจิ ิทลั และสือ่ ในรปู แบบที่ปลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมจี ริยธรรม ดงั นี้ 1.เอกลกั ษณพ ลเมืองดิจทิ ลั (Digital Citizen Identity) เอกลกั ษณพ ลเมอื งดิจทิ ัล เปน ความสามารถสรา งและบรหิ ารจัดการอตั ลักษณที่ดีของตนเองไวได อยา งดที ง้ั ในโลกออนไลนแ ละโลกความจริงอตั ลกั ษณท ี่ดีคอื การทีผ่ ูใ ชส่ือดจิ ิทัลสรางภาพลักษณในโลกออนไลน ของตนเองในแงบวก ท้งั ความคดิ ความรสู กึ และการกระทํา โดยมีวจิ ารณญาณในการรบั สง ขาวสารและแสดง ความคิดเหน็ มคี วามเหน็ อกเหน็ ใจผรู วมใชงานในสังคมออนไลน และรูจกั รับผดิ ชอบตอ การกระทํา ไมกระทํา การทีผ่ ิดกฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน เชน การละเมิดลิขสิทธิ์ การกล่นั แกลงหรือการใชวาจาที่สราง ความเกลียดชงั ผอู ่ืนทางส่ือออนไลน

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (ตอ) ทกั ษะ 8 ดานของความฉลาดดจิ ิทลั ในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ัล ซึ่งเปน ความสามารถในการใช เทคโนโลยดี ิจิทัลและสื่อในรูปแบบทป่ี ลอดภยั รบั ผดิ ชอบ และมจี รยิ ธรรม ดังนี้ 2.การบรหิ ารจดั การเวลาบนโลกดจิ ทิ ัล (Screen Time Management) การบรหิ ารจดั การเวลาบนโลกดิจิทัล เปนความสามารถควบคุมตนเอง ความสามารถในการ จัดสรรเวลาในการ ใชง านอุปกรณด จิ ทิ ัลและอุปกรณเทคโนโลยไี ดอยางมีประสทิ ธภิ าพ รวมถงึ การใช งานสอ่ื สงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน (Online Games) ดว ยความรับผิดชอบตอ ตนเอง สามารถบริหารเวลาท่ีใชอุปกรณยุคดิจทิ ลั รวมไปถึงการควบคุมเพื่อใหเกดิ สมดลุ ระหวางโลก ออนไลน และโลกความเปนจริง อกี ท้ังตระหนกั ถงึ อนั ตราย และสุขภาพจากการใชเ วลาหนาจอนาน เกนิ ไป และผลเสยี ของการเสพติดสื่อดจิ ทิ ัล

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (ตอ ) ทกั ษะ 8 ดา นของความฉลาดดิจทิ ลั ในระดับพลเมอื งดจิ ิทัล ซงึ่ เปนความสามารถในการใช เทคโนโลยดี จิ ทิ ลั และส่ือในรูปแบบที่ปลอดภยั รบั ผิดชอบ และมีจรยิ ธรรม ดังนี้ 3. การจดั การการกลน่ั แกลง บนไซเบอร (Cyberbullying Management) การจัดการการกล่ันแกลงบนไซเบอร เปนความสามารถในการปอ งกนั ตนเอง การมีภูมคิ มุ กนั ในการรบั มือและ จดั การกับ สถานการณการกล่ันแกลง บนอินเทอรเน็ตไดอ ยางชาญฉลาด การใชอนิ เทอรเ นต็ เปน เครื่องมือหรอื ชองทางเพอื่ กอ ใหเ กิดการคกุ คามลอ ลวงและการกลั่นแกลง บนโลกอนิ เทอรเน็ตและสื่อสงั คมออนไลน โดยกลุมเปา หมายมักจะเปนกลุม เดก็ จนถงึ เด็กวยั รนุ การกลั่นแกลง บนโลกไซเบอรค ลายกนั กับการกลัน่ แกลงในรูปแบบอื่น หากแตการกลนั่ แกลง ประเภทน้ี จะกระทาํ ผา นสื่อออนไลนห รือสื่อดิจทิ ัล เชน การสง ขอ ความทางโทรศัพท ผูกล่นั แกลง อาจจะเปนเพอ่ื นรวมชั้น คนรจู กั ในสื่อ สงั คมออนไลน หรอื อาจจะเปน คนแปลกหนา กไ็ ด แตสวนใหญผ ทู ่กี ระทาํ จะรจู ักผูทถ่ี กู กล่ันแกลง รปู แบบของการกล่ันแกลง มกั จะเปนการวา รา ย ใสค วาม ขทู าํ ราย หรอื ใชถอ ยคาํ หยาบคาย การคุกคามทางเพศผา นสื่อออนไลน การแอบอา งตวั ตนของ ผอู ่นื การแบลก็ เมล การหลอกลวง การสรางกลมุ ในโซเชยี ลเพ่ือโจมตีโดยเฉพาะ

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (ตอ ) ทักษะ 8 ดา นของความฉลาดดิจทิ ัลในระดับพลเมอื งดิจิทลั ซง่ึ เปน ความสามารถในการใช เทคโนโลยดี จิ ทิ ัลและสอ่ื ในรปู แบบทีป่ ลอดภยั รับผิดชอบ และมีจรยิ ธรรม ดังน้ี 4. การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือขาย (Cybersecurity Management) การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือขาย เปนความสามารถในการสํารวจ ตรวจสอบ การปอ งกัน และ การรกั ษาความปลอดภัยของขอมูลในระบบเครือขาย ปองกนั ขอ มูลดว ยการสรางระบบความปลอดภยั ท่ี เขม แข็ง และปอ งกนั การโจรกรรมขอมูลหรอื การถูกโจมตอี อนไลนไ ด มีทักษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของ ตนเองในโลกออนไลนการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร คือการปกปอ งอุปกรณด ิจิทลั ขอ มูลท่ี จัดเกบ็ และขอมูลสว นตัวไมใ หเสียหาย สูญหาย หรือถกู โจรกรรมจากผไู มห วังดีในโลกไซเบอร

ความฉลาดทางดิจิทลั (ตอ) ทกั ษะ 8 ดานของความฉลาดดจิ ิทลั ในระดบั พลเมอื งดจิ ิทลั ซงึ่ เปนความสามารถในการใช เทคโนโลยีดจิ ิทัลและสอ่ื ในรปู แบบทปี่ ลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมีจรยิ ธรรม ดังน้ี 5. การจัดการความเปน สว นตัว (Privacy Management) การจดั การความเปนสว นตัว เปนความสามารถในการจัดการกับความเปน สวนตัวของตนเองและของ ผอู ื่น การใชขอ มูลออนไลนรวมกัน การแบง ปนผา นสือ่ ดิจทิ ลั ซึง่ รวมถึงการบริหารจัดการ รูจักปองกนั ขอ มูล สวนบคุ คลของตนเอง เชน การแชรขอ มูลตา ง ๆ ดวยเครื่องมอื ดิจทิ ัล การขโมยขอมลู อตั ลักษณ เปน ตน โดย ตอ งมคี วามสามารถในการฝกฝนใชเ คร่ืองมือ หรอื วธิ ีการในการปอ งกนั ขอ มูลตนเองไดเ ปน อยางดี รวมไปถึง ปกปด การสืบคนขอ มลู ตางๆ ในเว็บไซต เพื่อรกั ษาความเปน สวนตัวความเปน สว นตัวในโลกออนไลน คือสทิ ธิ การปกปองขอมลู ความสวนตัวในโลกออนไลนของผูใชงานท่ีบคุ คลหรือการบรหิ ารจดั การขอมูลสว นตัว รวมถึง การใชดลุ ยพินิจปกปอ ง ขอ มลู สว นบุคคลและขอมลู ทีเ่ ปน ความลับของผอู น่ื

ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล(ตอ ) ทักษะ 8 ดา นของความฉลาดดิจิทัลในระดับพลเมอื งดิจทิ ลั ซง่ึ เปน ความสามารถในการใช เทคโนโลยดี จิ ทิ ัลและสอ่ื ในรปู แบบท่ปี ลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมีจรยิ ธรรม ดังน้ี 6. การคดิ อยา งมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยางมีวิจารณญาณ หมายถงึ ความสามารถในการตดั สินของบคุ คลวาควรเชอื่ ไมค วรเชอื่ ควรทาํ หรอื ไมค วรทาํ บนความคิดเชิงเหตุและผล มีความสามารถในการวเิ คราะหแ ยกแยะระหวางขอมูลท่ี ถูกตอ งและขอ มูลที่ผิด ขอ มลู ท่มี ีเนือ้ หาเปนประโยชนแ ละขอ มูลที่เขาขายอนั ตราย ขอ มลู ติดตอ ทางออนไลนท่ี นา ตั้งขอสงสัยและนาเช่ือถือได เมอ่ื ใชอินเทอรเนต็ ทราบวา เน้อื หาใดมีประโยชน รเู ทาทันสื่อและสารสนเทศ สามารถวิเคราะหและประเมนิ ขอมูลจากแหลงขอมลู ทห่ี ลากหลายได เขาใจรปู แบบการหลอกลวงตาง ๆ ในส่ือ ดิจิทัล เชน ขา วปลอม เว็บไซตปลอม ภาพตดั ตอ ขอมูลอนั ทเ่ี ทจ็ เปน ตน

ความฉลาดทางดจิ ิทัล(ตอ) ทักษะ 8 ดานของความฉลาดดจิ ิทัลในระดบั พลเมอื งดิจิทลั ซ่ึงเปนความสามารถในการใช เทคโนโลยดี ิจิทัลและส่ือในรูปแบบที่ปลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมีจรยิ ธรรม ดังนี้ 7.รอ งรอยทางดจิ ิทลั (Digital Footprints) รอ งรอยทางดิจทิ ัล เปนความสามารถในการเขาใจธรรมชาติของการใชช ีวิตในโลกดิจทิ ลั วาจะ หลงเหลือรอ งรอยขอ มูลท้งิ ไวเสมอ รอ งรอยทางดิจิทัล อาจจะสงผลกระทบในชีวิตจริง ทเ่ี กิดจากรอ งรอยทาง ดจิ ทิ ลั เขา ใจผลลัพธท อ่ี าจเกดิ ขึ้น เพอ่ื นาํ มาใชใ นการจดั การกับชวี ิตบทโลกดิจิทลั ดวยความรับผดิ ชอบ ขอ มูล รอ งรอยทางดิจิทลั เชน การลงทะเบยี น อีเมล การโพสตขอ ความหรือรปู ภาพ ไฟลง านตา ง ๆ เมือ่ ถกู สง เขา โลกอนิ เทอรเนต็ แลว จะทิ้งรองรอยขอมูลสวนตวั ของผใู ชง านไว ใหผ ูอ ่นื สามารถตดิ ตามได และจะเปน ขอ มูลท่ี ระบุตวั บุคคลไดอ ยางงา ยดาย

ความฉลาดทางดิจิทลั (ตอ ) ทกั ษะ 8 ดานของความฉลาดดิจทิ ลั ในระดบั พลเมอื งดิจทิ ลั ซ่ึงเปนความสามารถในการใช เทคโนโลยดี ิจิทลั และสื่อในรปู แบบท่ีปลอดภยั รับผิดชอบ และมจี รยิ ธรรม ดงั นี้ 8.ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรางสัมพนั ธภาพทด่ี ีกบั ผอู ื่นทางดจิ ิทัล (Digital Empathy) ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรางสัมพนั ธภาพที่ดกี บั ผูอนื่ ทางดิจทิ ัล เปน ความสามารถในการเขาใจผูอืน่ การตอบสนองความตองการของผอู ่ืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงนํ้าใจตอผอู ืน่ บนโลกดิจทิ ลั ไดอยาง เหมาะสม มีปฏสิ มั พันธอนั ดตี อ คนรอบขาง ไมวาพอแม ครู เพ่ือนทัง้ ในโลกออนไลนแ ละในชีวิตจริง ไมดว น ตดั สินผูอื่นจากขอมูลออนไลนแตเพยี งอยางเดียว และจะเปน กระบอกเสยี งใหผทู ต่ี องการความชว ยเหลือในโลก ออนไลน

แหลงอางองิ ขอบคุณคะ