Toygun Kitap-Design

M : With you, of course. W: Why do you say it like that? M: Nothing. It’s a choice. But to be yourself, to How can one exist without experiencing this achieve that, is a hard business, ma’am. It has a miracle? Trees live too, without art. But that poor W: What have we shared so far? M: Like what? price. Disquiet. That’s the real catch. Sometimes, guy doesn’t read this book, or share this music. when you think about it, being primitive has its His life is just blowing that whistle. He just lives M: We’re just beginning. W: So half-heartedly. very consistent and peaceful side. along, breathing in and out, eating, drinking, sleeping and giving thanks to God. If you ask him, (Silence) M: No, he really is OK. Actually he has all the W: What keeps you from enjoying it? M: Nothing, he doesn’t even know what he’s giving thanks simplicity and purity of being primitive, and with but as I said, it’s a matter of choosing. for. Actually he should – he only makes enough (The man puts down his newspaper, stretches it all the dangers. effort to earn the right to breathe. Of course we out his legs and throws back his head) (Silence) W: What time is it? musn’t forget the whistle... W: What’s he done to you? M: Just look at that! M: Nine-fifteen. W: That’s pretty harsh. M: He doesn’t have to do anything. The primitive W: At what? has always scared me. W: Still? M: True. You’d think I hated the poor guy. What can I do, sometimes I can’t control myself when M: That sky, glittering with stars. W: I’m not very (The station master comes back carrying two M: It has been all along. it comes to what I feel about people. I love fond of it. glasses of tea) humankind so madly, it’s hard to understand how (Silence) I can often be so hard on it. But it must come M: Why not? SM: All right, here it is, steeped to perfection. from that disquiet I mentioned a moment back. (Each seems to be at a loss for words) Remember? The price that has to be paid. W: I don’t know. It makes me feel lonely, or M: Thanks, we really appreciate this. rather... M: If you’d like to read the paper... W: Thanks, but W (Shamefaced): Meanwhile I’m so embarrassed W: Yes, thank you. first you finish. M: No, no, here, take it, I’ve got a I don’t know where to hide. M: Puny? book too. SM: You’re welcome. Just enjoy it, and if you like M: Why? W: That’s it, puny. Helpless. I’ve got more. (He hands the paper to the woman and takes a book out of his pocket, putting on his W: That opera, what was it called? M: You see those dim stars, the farthest away? M: Thanks. headphones before he starts to read. For a time they both seem absorbed in their reading. The M: Rusalka. W: Yes...? (The station master heads back toward the room, man looks up from his book and starts to give taking a whistle from his pocket and blowing the woman the once-over. As if aware that she is W I thought Rusalka was somebody’s name. After M: If you were one of them, would you be terribly sharply on it a few times) being watched, she looks up from her paper. As that your diatribe on primitive creatures who powerful? Let the universe put on its show of if caught in the act the man smiles bashfully. The don’t appreciate art was very apt. magnificence. What is it to you? You should W: What’s he blowing on his whistle for? woman responds with a smile of her own, and just take in the beauty. The universe enfolds us they both go back to reading) M: Oh! There’s no connection! Please forgive all around, all lights and eyes and insects and M: (laughing) Oh, power and authority. Name me. And anyway, Rusalka is the name of the girl movement. A universe of joy. Are you looking? it what you like, this is a proclamation of rule. (The is a brief silence) in the opera. It’s not very well known. For that Listen, he doesn’t look at the stars and feel matter, are you under some obligation to know it? W: Yes. It really is spell-binding. And tonight it puny. Because those stars have no place in (Shouting in order to be heard, the woman I guess I didn’t make myself very cl... shines brighter than ever, more beautiful. his universe. His universe is this little station speaks) and two people besides himself. And being the (She cuts him off) W: No, no, I didn’t M: That’s because you’re looking at it differently. master of this universe gives him complete W: What are you listening to? misunderstand or anything. I was just kidding. satisfaction. He’s everything here – the station W: Maybe so. master, janitor, ticket seller, director and clerk. M: Rusalka. (Silence) And the uniform he wears, the whistle he blows, (Silence) are the most important elements to help him W: Who? M: Want to listen to it? enjoy it. Actually it’s the same for everybody, (The door to the room opens and the station isn’t it? We all have our train station, some larger, M: Rusalka. An opera by Dvorak. W: I don’t understand opera very well. master emerges, approaching with slow steps) some smaller. And what we do is basically the same. Swaggering in our rumpled uniform, we W: It must be beautiful. M: Never mind. Music is not to be understood, SM: I’ve made tea. Would you like some? It’s constantly blow a whistle. Even if the station over just shared. If you feel something inside, if good when you’re waiting. which we hold absolute sway is never visited by (He takes off his headphones) something breaks free and carries you off, then a train. you understand. W: That’s a wonderful idea! M: Why? W: I sneaked a glance at you a moment W: But he’s happy! ago, and you seemed to be in seventh heaven. (The woman reaches out, takes the walkman, and (The station master goes off to bring the tea) puts on the headphones) M: Of course. Always happy. Because he doesn’t M: True. It’s a miracle. Art is a miracle in itself. W: What a nice man, don’t you think? worry about anything, or ask any questions. When I spoke of the station master, I didn’t W: Are we being carried off now? mean any contempt for him. But think about it. M: He’s OK. W: What’s wrong with that? M: We’ll see. TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 201

(He comes up to her and fiddles with the (The aria nears its close) a chance to answer says) there’s the selling of tickets, and keeping the buttons on the walkman. In the background we SM: Well now! You’ve covered the place in snow! books. hear Rusalka’s soprano aria (“Mesicku ne nebi M: Now listen to this finish! M: Wait! We’ll clean it up. hlubokem”). W: It was so beautiful. We just had to have snow. W: Do you sell a lot of tickets? (As the music ends they plump down on the SM: For what? As the melody comes in the lights dim, and the benches, and the lights come up again) W: Rusalka. The music. Would you like to listen? SM: So far, none. yellow bulb above the woman illuminates only SM: That stuff’s not for me. her) M: How did you like it? W: Well I don’t understand it either. But it doesn’t W: Oh, that’s right, I forgot. I haven’t bought my matter, maybe you’ll like it. ticket yet. We don’t want to rush things at the W: Lovely! W: It was incredible. Joy and fulfilment. last minute, you finish up here and then I’ll buy it. (She throws her head back and closes her eyes) M: Life and existence. Being aware that we exist. SM: No ticket’s needed for the nine-fifteen train. What about the close? Without that beautiful W: What language is it? finish, what good would the aria be? W: What do you mean? M: Czech. (Silence) SM: It’s true, you don’t need one. W: What’s she saying? W (shyly): But there’s one thing... SM: No. I know I won’t. W: (taken aback) Well then, what trains do you sell tickets for? (The man answers while walking slowly around M: Yes? W: You haven’t heard it yet. the platform in time to the music) SM: I told you, no other train ever comes. W: I don’t know, I feel ashamed. SM: (Grumbles while collecting the empty tea M: Actually this is a love song. On a summer’s glasses) I won’t like it even if I listen. And you W: What do you sell at the window? night she complains to the bright moon. Please, M: Why? can’t make me listen to that noise. she says, stay there, don’t leave. Tell me where SM: (Somewhat impatient) Tickets. my love is, and light his way. W: Throwing myself in the arms of someone I’ve (He moves off) only known five minutes. It’s not my style. W: You said no other train ever comes. W: Strange, it didn’t feel to me like a summer’s W: How prejudiced can you get? night. M: Well why shouldn’t you do it? What’s wrong SM: If one comes we’ll sell the tickets. Actually with sharing something beautiful? But always M: It’s not that. He was a little upset. W: Well, the nine-fifteen train doesn’t come either. M: How did you hear it? around us there were a bunch of people with I guess he has every right. Just look at the whistles. They always lined us up to teach us that platform! M: It will. It’s sure to come. W: As a white winter night. With snowflakes some things were shameful, forbidden. In their falling. view everyone was like them. And therefore, to M: We’ll make it up to him. SM: If it does I’ll have my hands full. protect us from such people, rules were required. M: Didn’t I tell you we’d be carried away. You’re Ruthlessly, they made us memorize their rules. (The station master reappears broom in hand) W: How so? already in the land of the snow. (Whispers) What (Louder) Arms forward, tweet. Shoulders back, are you waiting for? Bring down a snowfall to tweet. Eyes front, forward march, tweet. If a SM: All right, pull your legs in for me. SM: No train can go through here without me. your heart’s content. stranger, tweet, puts his arms around you, First the telephone in there rings, they notify me tweet, in a godforsaken train station, tweet, he’s M: Wait, give that to me and I’ll sweep up. from the preceding station, and I leap to put my (Confetti begins to fall from above. The man obviously a pervert, tweeeeeet. Because we, the cap on. comes up to the woman, and gently takes her whistle-bearers, are true perverts one and all, SM: Never mind, just pull your legs in. hand. He puts the Walkman in his pocket and tweettiritweettiri tweet tweet tweet. W: Why is that? they put their arms around each other. Moving M: Wait a minute. We’re embarrassed as it is, at slowly, it is as if they were dancing to the music) W: (With a boisterous laugh) All right, all right, I least we shouldn’t put you to any trouble. SM: Every job has it’s serious side, madam. apologise. Would a mighty train get permission from M: Here we are, then, in the land of the snow. SM: (Softens a bit) No, no, it’s no trouble, just a someone without a uniform and cap? And there’s no train to wait for. Or even if there is, M: I won’t. At the most I’ll be grateful. couple minutes work. I mean it doesn’t matter, don’t you think it’s lovely waiting? but if everyone were a little careful... W: Are you the one who gives permission? W: (Bashfully) Me too. W: Very! M: You’re right. SM: You bet I am. You must have seen how the (Silence) railroad workers have a stick with a green and M: Then let’s wait. (The station master begins sweeping. The man, a red disc at one end. I wait by the track, and if I (The station master comes out of his room and bit shy, tries to win him over) hold the red side toward the train it can’t pass, W: Please, don’t let it end. approaches them) there’s no way it can pass. M: You have a hard job. M: Shhhh. Just listen. Don’t think of the end, SM: Time for some more tea? W: Do you decide then? Whether it will be red or or you won’t enjoy it. What’s more (He semi- SM: Well, it is hard. Keeping the station clean, green? whispers) if it had no end it wouldn’t be so (He glances downward, and without giving them sweeping up, swabbing the benches... And then beautiful. 202 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI NINE FIFTEEN TRAIN

SM: Noooo, I show the green. Those are my (The woman takes a few sips from her glass. The take for granted. And they brought up children. But I for one am not hopeless about the future! orders. man pours a bit of brandy into first her glass and Trying to teach them virtues like honesty, humlity, On the contrary, mankind will correct its errors then his own, and they each take a sip) honor, love and charity. We made an effort to in time to come, and then people will tell their W: And you’ve never shown the red? teach the same things to our children, but with children the meaning of virtue and believe it. M: How do you like it? a difference. They believed in what they were SM: Or the green either. teaching, because they knew how to share W: That’s all well and good, but we won’t be part W: It’s terrific. It burns your whole chest, but it’s poverty. of mankind then. What a terrible fact to face! W: I see. really nice. W: Don’t we believe? M: What’s so terrible about it? SM: So it’s not as easy as it looks. (Silence) M: Not really. We learned how to share wealth. W: Everything. We were given a life, one which M: And it’s a big responsibility! (The woman is lost in thought) M: This brandy at the beginning seemed as if it would never end has robbed you of your tongue. W: That’s a good one! Pretty soon you’ll be no matter how freely we spent it. I remember SM: (Proud as he heads back to his room, extolling the virtues of poverty. I guess you how in my childhood, old age seemed infinitely muttering) That’s life. Someone has to do it... W: I told you, my father used to drink it. It took don’t want to see the facts. Those people had far away. It seemed almost impossible that I me back. (Haltingly) I remember the stove... to scrape out an existence all their lives. Do could ever be as old as my mother. It would take (He enters the room) My mother and father... their faces anxious in you think my mother was terribly pleased with so long! And when I looked at the age of people the light from the burning wood...It must have her life, slaving away till midnight as she ruined who were described as “still in the prime of life,” M: (Mocking) The exalted top director of Grand been the first of the month, when he got paid... her own clothes trying to have our new ones I’d feel amazement. How could someone in their Central Station!! I don’t know whether to laugh or I recall the same picture, repeated at regular ready by the morning of the holiday? I remember forties still be young? How could one ever reach cry, be angry at him or love him. I guess I have all intervals...My father’s wallet on a small table in hearing the sound of the sewing machine in my that age? It wasn’t even worth a thought. And my these feelings at once. front of the stove, a pencil stub and a piece of sleep, and seeing my mother bent double under parents, people who at that time were well along, paper in his hand, and my mother with a dish a feeble light. As for my father, he’d have slept who had done their reaping and hung up the W: It must be hard to keep track of tickets that towel drying her hands, red from the dishwater... long since. He’d crawl into bed, not so much to scythe, looking back now I see they were really are never bought by passengers that don’t exist She doesn’t take her eyes off my father. They sit get up early for work as to take refuge from the very young. And as for us, we weren’t even in our at a station where the train never comes! I feel across across from each other... His gaze is on knowledge that he couldn’t provide the money to youth yet. But what about now? You compared sorry for the poor fellow. the scrap of paper as he murmurs something, buy his children a new outfit. And those people life to a meal. Well, we’re having dessert. At the afraid that we will hear... In any case we were existed, is that it? No! At the end of their lives, most there’ll be a cup of coffee afterwards, and M: We may feel sorry for him, but he’s happy! forbidden to take part in this ceremony... We this world owed them a lot. Unfortunately they then we’ll wait for the check. would follow it from a distance, enthralled... But were never able to collect. W: How can that be? the end was predetermined... Both of their faces M: How would you prefer it? To gorge yourself, would light up as the flames from the wood leapt. M: You mean their lives were meaningless and and then go on eating until you burst? Just M: I told you before. Because there is no such It must have been with the announcement that wasted? But the meaning of their lives (indicates imagine a table where you have to sit forever – man! we would get through another month. And for us the woman) is standing right here beside me. even if it were spread with the choicest food, children, it was time to join in the ceremony. Now how unbearable it would be, how dreadful! The (Silence) we had permission to huddle up in their laps...My W: Look, your fancy theories can be as justified important thing, my good woman, is to rise from father would run his big, callused hands through as you like, I still feel very sad. Because I love the table when it’s time. Neither too soon nor (The station master returns with two glasses of my hair, and I would feel protected by a great those people. too late. At the end, as you sip your coffee, how tea) mountain... My brother would be on my mother’s satisfying if you can say you ate your fill. lap, those weary eyes deep in their sockets M: I understand. W: (Slightly miffed) I hope so. SM: I tell you this is delicious tea. I’ve poured you carressing me and my father from a distance. And W: Have you? another glass each. Enjoy it. the brandy steaming from the glass in his hand (Silence) would burn my throat. M: Most certainly. Don’t get me wrong, I’m in no M: Thanks a million. (Gently, as if embarrassed by her previous special hurry to leave the table. But let’s put our M: Wonderful! outburst, the woman says) W: Or there may be hopes from life on a more solid footing. Take a SM: (heading back) You’re welcome. another explanation? look at me. With a body that’s more like a droopy W: Is poverty so wonderful? sack each day, how much longer should I ask of (The man reaches into the inside pocket of his M: Such as? life? Ten years? Twenty? Or should it be fifty? No, sports jacket and pulls out a metal flask) M: It’s easy to share wealth, my good lady. The no, thank you very much. How about you? How admirable thing is to share poverty. W: (Laughs out loud) We’re getting old!!! much further? Where do you draw the line on M: Look what I’ve got here. Throughout history mankind has progressed. this greed, just tell me? Sure, life still offers me W: Yes, but why was poverty always what they And old fogies have always grumbled about it. some beauty. Tonight, for example. And, glowingly W: What’s that? had to share. Do you think they deserved it? Don’t you remember? Weren’t the oldsters in full, I sip my coffee with great pleasure. Pleasure your family constantly griping, that the world was that will continue unabated, believe me. But I M: Brandy. Have you ever tried lacing tea with it? M: I’m sure they were worthy of much better, but going to the dogs? What I mean is, maybe we’ve wouldn’t dream of objecting when the check I’m getting at something different... To be human, taken over. comes. W: My dad used to drink tea that way. to live like a human being, you don’t have to be surrounded by riches. Those people knew war M: (Smiles) True. That mankind is going to W: Do, if you like. If it will change anything, M: A man of good taste, then. Hold out your glass. and deprivation, and had to fight to get a square progress, and that we’re aging. And even that object. You accept that check because you’re But first drink a little off the top. meal and keep warm, to meet needs which we we’re slowly becoming strangers to this planet. helpless. Argue all you wish, I know very well that TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 203

you’re afraid of old age, too. Tell me, if we had M: What does the phrase “people in our time” M: Couldn’t they afford to send you to school? with a cloth, and begins drying them off) met in this queer station thirty-five years ago, is make you think of? W: Loneliness? this what we’d have talked about? SM: Oh, he would have died to have me get an W: (Turns to the man, whispering) What do you M: Exactly. We’re like caterpillars who have spun education. But with a mother who had never think? M: (laughing) No doubt we would have talked their own cocoons and then complain of the been to school, or even been on a swing, who about something very different, that’s for sure... solitude inside them. Even when we buy a train started nursing us when she was a child of M: I don’t know. I guess I feel ashamed. And I’ve And it wouldn’t have been so bad! ticket, we ask for a single seat. We’re afraid that sixteen herself... (smiles) And a father who really taken a liking to him. someone like us, a breathing human soul with dropped out in the sixth grade. We lived in a W: All right, then, WE’RE... GROWING ...OLD. a beating heart, who can feel joy and sorrow, single room, four children in one bed, so this W: Me too. (The station master has finished with love and hate and anger, who swears and smiles is the best I could do. Actually, I don’t know his drying) M: Well, at least you can grow old. What more do and could look at us, right into our depths – whether it was really my fault after all. Back then I you want? Isn’t that a privilege in itself? we’re afraid that someone like that might sit never gave a thought to the future. SM: Well, that’s got it, I guess. You can sit down. down beside us – what a terrible thought – and M: Great! W: (angry)Well, it’s too bad, but I can’t be as share a few hours with us. When someone sits M: Is your father alive? strong as you. Okay? (Raises her voice) I’m not across from us, we don’t even look at them. (They sit down) full yet, I’m greedy, and I hate getting old. Any For fear our eyes might meet. We look outside, SM: He died when I was seventeen. comments? out the window. The person across from us has (A moment’s silence) probably done the same, but this doesn’t give us M: If were alive today, he’d be proud to see his (Silence) a common ground, inside or out. Whereas if you son a station master. M: Yes, we did him an injustice. At least he’s weren’t here, or the station master, what good making some effort, his life has some meaning. (The man goes back to his book, while the would I be anyway? Who would take a liking to SM: (mockingly) And how! Chief of trains that Or rather, by giving meaning to another life, he woman turns a few pages of her newspaper in me because I made snow fall on their hair? Or get never come. tries to make his own meaningful. (Laughs) annoyance before putting it down. She seems to upset, because I spilled snow on the platform? Better than nothing, don’t you think? But if I regret her display of anger, and says in a gentle (Silence) get upset with these people, it’s not with the voice) (Silence) individuals. SM: But hopefully my son will be an engineer. W: You know something? (The man goes back to his book, and the woman W: So who do you get upset with? to her newspaper. A short time later there is a M: Is he doing well in school? (Without looking up from his book, the man flash of lightning and the sound of thunder) M: At the approach they symbolize, the answers) SM: The older one’s no good, just a lazy rascal. judgements, the values that hem us in and W: I think it’s going to rain. But his little brother is very bright. Not old squeeze us like a vice, to the last drop. These M: What? enough to go to school yet, but you can tell he’ll humanoids are found in great numbers M: We’ve already had a few drops. get somewhere. He’s going to get an education, everywhere, my good woman. All over the W: Why I was angry just now. and be an engineer. He’ll build the locomotives, world. Black or white, male or female, adhering (Silence) not stand at attention for some dumb machine. to this or that faith, they all resemble each He looks up from his book. He’ll understand that music you were listening other incredibly. That’s the dreadful part. W: We won’t be able to read. to, and when you ask him if he wants to listen, (Emphatically) THERE ARE SWARMS OF THEM. M: Must have been my know-it-all attitude. he’ll say, sure, isn’t that... What was the name? Swarms! Which means? Which means they M: Right. We’d better gather up our things. (They rule the roost. The judgements of society, its W: Certainly not! hastily pick up the book, newspaper and M: Rusalka. morality and prohibitions are all set by these walkman, then take shelter under the overhang people. Social criteria of taste, for instance M: Then what? in front of the ticket window. The station master SM: Isn’t that Rusalka? I’ve got a better rendition. the approach to art, all serve their criteria. And has emerged from his room) When he’s waiting for a train he’ll sit here and their beliefs... They constantly pump even their W: (smiles) Old age! read a book. Then maybe he’ll strike up an beliefs into our brains. And they check up on your W: It’s really coming down. acquaintance with the station master, and say, own beliefs. Just try being different, or having M: (laughs out loud) That’s a good one. But “My father was a railroad man too. He wanted me a different belief, they’ll destroy you. And if you don’t do yourself an injustice. If we’re sharing SM: Won’t last, don’t worry. Be over in a few to be an engineer. He would have died to see me dare to think, to use your brain. That, madam, is something here, it’s just as natural for you to be minutes. This time of year, the rain in these parts get an education.” the unforgivable sin. Because if you think, you angry as pleased. just peeks in and then moves off. may acquire views, values and judgements that M: And he’ll be proud of you. are different. Whereas their values are not the W: So you’re not hurt...? M: Are you from here? product of thought. They simply have beliefs, SM: Never mind. The main thing is, I’ll be proud accepted without examination, beliefs which M: Of course not. Actually, just think, at this time SM: Born and raised here. My father, too. He was of him. they command you to share. They are absolute of night, in a deserted train station, it’s just plain a railroad man like me. truths, never to de discussed. And as for their good luck to run into you. (Silence) values and judgements, they are simply tools of M: So you followed in his footsteps. power. (More loudly) The rule of the average!!! W: Thank you. SM: Look, it’s stopped raining. Just wait a sec That man you feel sorry for, my good woman, he SM: That’s right. Of course he wanted me to be a and I’ll dry off those benches. is your master. And a ruthless one to boot. When (Silence) mechanical engineer. But, dammit, we were too thousands of them, millions, come together, they poor for me to study. (Goes back to the room, approaches the benches smother you. At any rate, there’s no need for 204 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI NINE FIFTEEN TRAIN

them to come together, they always are together. W: It’s like a dream. M: What is? W: But now he’s gone! the same business, don’t they? I mean, the What’s more, they hide behind their insidious, person we think of in using one of them is the helpless, powerless, clueless nature, till one day W: Everything. This station, the nine-fifteen train, M: Fine. Since you’ve seen a man who isn’t same as when we use the other. But one of they suddenly sink billions of sharp teeth into that clock, the station master, even you. Nothing there, it means we’ve switched roles. Now would them is acceptable, while the other is rejected your throat. They’re pitiable, madam, but they seems real. you please tell me what the case is. Which of us as crass, vulgar, not to be borne. All right, is the know they rule the world. (Calms down) The one is telling the truth, and who’s the liar? problem with cetain sounds and letters of the who doesn’t know is you. You’re not aware what M: Reality itself is usually a dream, madam. Like alphabet, or with a vulgar profession? powerful masters you’re slave to. life. W: I don’t know... I’m not really sure... (Silence) W: (Laughs loudly) Well, anyway... What were we W: So this should be a world for the elite, like W: You mean there’s no such thing as reality? W: All right, how can we arrive at the truth then? talking about? you, is that it? There’s no room for the little man. There should be no vain hopes, senseless M: What you perceive is real to the extent that M: There’s only one way we can trust. Science. M: (Sarcastically) Certain middle-men. passions, love, misery, is that it? Where would you perceive it. Or do you think there’s just one And science recognizes no absolute truth. For humanity be then? reality? Look, you see that man over there? the moment, there are only truths. Science W: OK. I was just going to say that I’d prefer you is skeptical. That’s why it runs counter to the to be a scientist. M: But that’s just what I’m saying! We agree (He points to the rear of stage right, where it is “absolute truths” that have been imposed that humanity is a simple mammal! What I can’t dark) throughout history, the dogmas and systems M: Me too. stomach, never mind its primitiveness, what I of belief that we are asked to accept without can’t take is its vanity! W: What man? examination. (Silence) W: Why shouldn’t it be vain? Do you know of a M: Standing there, look... W: There’s no man over W: That’s all very well, but what is this thing W: Hey, what ever happened to that man? more intelligent, more highly developed creature there! called science based on? Doesn’t it come down on this earth? to human observation and the senses? M: Which one, yours or mine? M: You say there isn’t because you haven’t seen M: That’s the problem! (Sarcastically) The best anyone. But I tell you I see him. If there’s only M: Yes, but science is deterministic. W: Well, of course they’re the same! on hand, anyway! Compared to insects and frogs, one reality and you don’t see a man there, then a genius! according to you I’m a liar. W: What does that mean? M: How do you know? Maybe they were different men... And maybe there never were any such W: Well, I’m sorry, but you’ll have to make do with W: I guess so. M: It’s based on replicable experiments and men. what’s on hand. observations that can be tested. So if you swear M: Can’t you just assume that I really see him? there was a man over there, or I bear witness that W: Maybe. M: Unfortunately, that’s true... At least for the there wasn’t, it has no scientific value. Because moment. But such people have passed through W: But if you say you see someone who’s not neither of our assertions is based on a replicable (Silence) our world, it’s hard to believe we belong to the there, how can I believe it? observation. same species. So the problem is not in the limits W: Just now when I asked your occupation, it to mankind’s ability, but as I said a moment ago, M: Someone who’s not there? You jump to very W: Are you a scientist? (He hesitates wasn’t just out of curiosity. You have this attitude, in the rule of the pitiable. defintite conclusions just because you don’t see momentarily) very self-assured, knowing everything, very him. dominant. W: What a rule! (points to the ticket window) This M: No, don’t do that. Or rather, let’s us not do it. tiny sample of humanity has lived wretchedly W: Oh, come on now. You say that right there... Look, I don’t even know your name, nor you mine. M: I shouldn’t take that as a compliment, right? throughout history. And still does! We stand here simply as a man and a woman. It’s like these oldsters who say, “Son, you’re in (She suddenly pulls up short, staring at the rear And we’re sharing. A friendship very much the way,” or “If you slam the door like that it will M: If he could manage to exist, he wouldn’t be right of the stage. A dim light there reveals the without preconceptions, wouldn’t you say? Just break, and other people won’t be able to make miserable. Second Man. Astonished, she says) think, just suppose, that I’m a lawyer, or a green- use of it.” grocer, a scientist, civil servant, electrician or a W: (Fed up) No! We won’t be able to agree! W: Yes... He’s there. M: Who? W: The man. He’s seller of women. Would I be the same me in your W: Please don’t get me wrong. I didn’t mean to there... M: I don’t see him. W: What are you eyes? Whereas I’m very happy with how I stand hurt your feelings. I just meant... Actually I put it M: We don’t have to! As I said before, the talking about? He’s standing right over there, as with you right now. And with how you stand. wrong. I was going to say you seem to have been important thing is to share. if waiting for the train. around, to have a kind of wisdom, and I made a W: You’re right. Between a seller of women... mess of it. (A brief silence) (The lights on the Second Man go out, and he disappears) (He interrupts) M: Not at all. Actually my story isn’t worth telling. M: But on one point you’re right. I did do this Like everybody else I’ve lived and loved, been poor fellow an injustice. M: Where? M: Or to give it the real name... loved in return, been betrayed and done some betraying myself, but I’ve always thought I was (Silence) W: (Hesitates) He was there... W: No, let’s say a seller of women. in the right. My life has been full of success, disappointment, joy, sorrow, happiness that (The man picks up his book, and the woman M: Well? M: Well, there you have another strange side always seems to be behind me, raw ambition, throws her head back to gaze at the sky) of humanity. Hypocrisy, actually, the result of greed, sacrifice, continual lies – especially lies I centuries of conditioning. Both words describe told myself – good deeds, beauty, jealousy and TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 205

wickedness. Just like your life. station, we divide the world in two. And one of those move – cars, trucks, trains, whatever – M: The reproach here is meant for something those two territories is ours. to take them to other concrete boxes. Those else, madam. W: You mean, whoever we may be, we can’t are their offices, factories, schools, shops, choose the shape of our lives? W: My, what a just partition! hospitals... Then, when it’s growing dark, once W: What would that be? again they get in their metal boxes and go back M: On the contrary, everything I just mentioned M: What’s unjust about it? to the concrete boxes they left in the morning. M: The quest for permanence. The longing for simply makes up the framework of life. Whereas And the same ritual goes on until finally they’re perpetuity. Remember, even the universe will what makes us exist is always our choices. And W: By this reckoning, what percentage of the buried in a much smaller box. Do you think the have an end. And there won’t be a single pigeon we’re not aware of it, but we’ve been presented world is ours? meaning of this whole round should be a larger to soil things. with a boundless freedom. house, a larger concrete box? M: Lovely! So the problem is not to possess W: Doesn’t that scare you? W: (sarcastically) With this boundless freedom something, but how much we possess. That W: All right, what would you ask the genie for? we enjoy, we have to wait for a train that’s going means our eye is on something bigger – we want M: Not as long as I exist. to come God knows when. more. Don’t you think that’s a little greedy? M: For him to go back into his lamp. W: What about when you’re gone? M: No, our freedom gives us the role we assume. W: But it’s just human nature. If man didn’t strive (A brief silence) And there are infinite possibilities for playing that to obtain more, humanity would never have M: Then there won’t be any me to worry about it. role well. All of us use our freedom to determine gotten anywhere. W: Fine, then, you’re right about mankind’s our actions, and those actions are what make us stupid obsessions. But you still haven’t answered (Silence) exist. M: Please! I don’t think humanity owes very my main question. much to its greed. Do you believe that a large W: (looks at him and smiles) This won’t be very W: Or not! portion of human desires have a valid cause? M: About what? convincing, but... Here’s a simple question: Let’s pretend I’m M: That’s right. If you fail to use your freedom, the genie in the tale, and I suddenly appear W: Our freedom! M: What? or don’t use it in time, you can’t exist. Freedom before you from the magic lamp. If you had to cannot be postponed, ma’am. If anything, it can wish for something tangible, but really tangible, M: Freedom doesn’t depend on the conditions W: I think I understand. be wasted. And there is no place for regret in this something you could name and define – no surrounding you. struggle to exist. To live means to assume a great health, happiness or piles of money – what would (He smiles too, and goes back to his book) responsibility. To be able to render an account you wish for? W: So what does it depend on? to yourself for everything you do, every step (There is a bit of silence) you take... To exercise choice in your actions... W: Well, I don’t know, on the spur of the moment M: (Pointing to his head) This. Or rather, what’s Remember, the most despicable thing is to like that... inside it. Our most precious organ. And because (The station master emerges from his room, regret your actions. it’s the most precious, the least used. Our brain. approaches slowly, takes a cigarette out of his M: (laughs) My good woman, genies don’t The greatest reason for our struggle to exist, and pocket, and lights up) W: No! usually give appointments a week in advance. its greatest tool. SM: That rain really cooled things off M: It’s not me who says this, but a great W: (also laughing) All right, I’d ask for a nice W: Very well, to render this struggle meaningful, philosopher. house, with a big yard. is it absolutely necessary to have one’s statue in W: As long as it doesn’t turn chilly. a park? (He begins to laugh) Listen, I don’t think W: I’ll bet he regretted saying it. M: You see? You’ve pointlessly wasted the that’s so laughable. If I want to live like a simple SM: No, we don’t get cold weather in these parts. chance of a lifetime. What is a house after all, person, with all my stupid obsessions and fears, M: (Laughs) If he could have heard our when you think about it? is that so terribly wrong? M: Why don’t you sit down with us. Enjoy that conversation, he might have felt regret. cigarette. W: What do you think it is? M: It’s your choice, and once again you’re using (The woman laughs too) your freedom. But I was laughing at something SM: If the phone rings I’ve got to jump to it, so I’d M: Just hold a magnifying glass to our galaxy, else. When you brought up statues in the park, better be on my feet. In this line of work you’ve (Silence) which is only a small bit of this vast universe. it put me in mind of some lines by one of my got to be on the alert. And just think if you didn’t Then, among all those billions of points of light, favorite poets. hear the phone, all the runs would be thrown off. W: All right, then, in your opinion we’re free at find our sun, and then magnify our world, if you this moment too, aren’t I right? can find it among the tiny planets. Take a bigger W: How do they go? W: What runs? magnifying glass to blow up the continents, and M: Absolutely! even the countries. Blow it up still further, and M: your best men die in alleys under a sheet of SM: That’s not for me to know. Whatever runs the cities will come into view... paper while your worst men get statues in parks they see fit to have. But I’ve got to be constantly W: What kind of freedom is it if we’re stuck in for pigeons to shit upon for centuries prepared. As if the nine-fifteen train might come this crummy station waiting for a train that may W: OK, let’s say we can see them. at any minute. It’s my job. Actually, I think it would never come! Doesn’t this place make you stir W: (laughing out loud) Very nice! What’s be nice to have a switch at the entrance to the crazy? M: Well, there you will make out thousands of happened to your thesis, though? All that station. Of course that would make things hard little concrete boxes. People call them houses. meaning of life? All that struggle to exist? Is it all for me, but it would be better. M: Listen, if we draw the boundaries of this Every morning, billions of people leave these in vain, then? concrete boxes and get in their tin boxes, and M: What good would a switch do? 206 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI NINE FIFTEEN TRAIN

SM: What do you mean, what good would it do? M: Don’t get excited, ma’am. It’s bound to come. 2nd M: Excuse me, has the nine-fifteen train Then we’d hang up two signs, one here and one If not after this phone call, then the next one. been through? here. Track One and Track Two. (The station master bursts out, frantically trying (She looks up from the book and smiles) M: But it would be the same station, and the to put on his cap, signal pole in hand, he races same train. stage rear, to the edge of the platform. And a W: No, not yet. train whistle is heard) SM: No way! It’s always more important to be 2nd M: Is it delayed? a station master with two tracks. Then I’d take W: (shouting excitedly) It’s coming! You hear that old switch and route the train directly to that, it’s coming! Come on, move it! Get ready! W: No, there’s no delay. track two. Or I’d change my mind and say, OK, make it track one again, I won’t touch the switch. M: There’s nothing for me to get ready for. And 2nd M: (pointing to clock) But it’s nine-fifteen. Just think, that mighty train would go wherever don’t lug that suitcase around so pointlessly, I chose. But sometimes I tell myself, why are they don’t take baggage on board the nine- W: That clock always reads nine-fifteen. you asking for trouble? For God’s sake, fooling fifteen! with a switch. And then you’d have to make an 2nd M: I don’t understand. Does this train always announcement, people would have to know (She hasn’t even heard him. Dragging her come late? where the train was coming, or else they couldn’t suitcase anxiously toward the edge of the board. You’d have to drop everything else to take platform, stage rear, she says) W: I don’t know. No one can know. It’s never up the microphone – “Attention please, the nine- come before. fifteen train is about to arrive on track two.” And W: Come on! (The man remains unperturbed) then you might get the tracks mixed up. It’s just a (As the 2nd Man, perplexed, drags his suitcase lot of trouble for nothing. (Suddenly the lights go off. The sound of to the bench where the woman had earlier been a whistle rises and then falls, to give the sitting and parks himself indecisively on it, the M: Still, it seems to me you’d like it. impression of a train passing at speed. Lights Woman, with the book open on her lap, puts on projected onto the wall at stage rear, along with the headphones of the walkman and leans her SM: Like what? the sound in the background, should give the head back. She closes her eyes as the lights go impression of light from the windows of a rapidly down, leaving only the yellow bulb overhead to M: A station with two tracks. A switch to throw. passing train and the rattle and roar of the cars. illuminate her. The aria from Rusalka comes up The sequence of lights suddenly ends, and the in the background, and snowflakes begin to drift SM: Well, actually, I’m not afraid of a little work. If sounds gradually fade into the distance. When down on her as the curtain closes) they built fourteen tracks here, I’d handle it. But the stage lights come up again, the woman we’ll see. Whatever’s in the cards, that’s what stands baffled, looking at the station master. The we’ll get. book and walkman are there on the bench where the man had sat, but he is gone) M: You mean two tracks or fourteen? W: It didn’t stop! SM: That’s not for me to know. A hundred and fourteen, it that’s in the cards. It’s all a matter of (Heading back toward the room, the station fate. master disgustedly says) M: How simple, then! SM: Excuse me? SM: It never does. M: Oh, nothing. W: Very well, where’s the gentleman? (Silence) SM: What gentleman? (Suddenly the silence is broken by the ringing of W: What do you mean, what gentleman. The one a telephone in the room) who was sitting right here. Who we were talking to. SM: Telephone! SM: There was no gentleman there, madam. W: I heard it too! Never has been. (He goes into the room) (The phone rings again) (Baffled, she walks slowly toward the bench where the man had been sitting. She eases (The station master rushes to the room. herself down onto it, takes up the book, and Flustered, the woman says) slowly turns the pages. Meanwhile, from stage left, the Second Man enters, dragging a heavy W: I think it’s coming. You heard the phone ring! suitcase behind him. Hurriedly he asks) TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 207

YİRMİBİR— ONBEŞ TRENİ Nine Fifteen Train Page 196 Telif hakları SÜRE ÖZET TANIM Toygun Orbay’a 80 dakika Bir kadın ve bir adam trenin hiç Bir kadın ve bir adam trenin hiç gelmeyecek aittir, 2002 gelmeyecek gibi gözüktüğü küçük bir tren gibi gözüktüğü küçük bir tren istasyonunda OYUNCULAR istasyonunda karşılaşırlar. Zamanlarını, birbirlerini tanımaya çalışırken, varoluş, Toplamda 3-5 oyuncu, 3 erkek, 1 kadın biribirlerini tanıyarak, sanat, müzik, hayat, hayat, zorluklar ve diğer yaşamsal konularla Adam: Olgun, kendinden emin insanlık ve tam anlamıyla varolma ile ilgili ilgili düsüncelerini paylaşırlar. Düşünsel Kadın: Orta yaşlarda, öğrenmeye hevesli düşüncelerini sorgulayarak geçirirler. Adam tarafı ağır basan bir oyun. İstasyon Şefi: Orta yaşlı, umursamaz ama akılhocası, kadın ise öğrenmeye hazır sıcakkanlı ama zaman zaman karşıkoyar bir rolde İkinci Adam: -tanımlanmamış- oyunun karşımıza çıkar. Bu arada, onlara hiçbir sonunda görülür trenin uğramadığı bir tren istasyonunu yönetmenin nasıl bir şey olduğunu anlatan istasyon şefini de tanırlar. Oyunun sonunda, tren gelir ve adam gözden kaybolur, arkasında ikinci adama yol gösterecek olan kadını bırakmıştır... 208 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI YİRMİBİRONBEŞ TRENİ

TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 209

Bir Perdelik Oyun M (bıkkın bir tavırla): Her zaman yirmibironbeştir K: (umutsuz) Bir çıkışı yok mu buranın? Başka bir E. Ben anlatamamışımdır. Yani şu anda yaptığımız Yazan: Toygun Orbay o. tren de mi gelmez? şey, nasıl söyleyeyim, yemek yemek gibi... Kişiler: -Kadın- Orta yaşlarda (veya geçkince), K (kızgın): Allahaşkına, genellikle saat kaçta gelir A: Gelmez. K (kahkaha atar) Hah şimdi oldu işte. Tam anladım giyimi zengin ya da yoksul izlenimi bırakmayacak bu lanet tren? yani... şekilde özelliksiz - K: Yani bekleyeceğiz çaresiz, öyle mi? M: Gelmez... A: Evet, yemek yemek gibi. Bakın şimdi, neden Adam - Aynı yaşlar ve giyim özelliklerinde - A: Fena mı? yemek yeriz? K: Ne demek gelmez? II. Adam- Aynı yaşlar ve giyim özelliklerinde - K: Ne demek fena mı? Çok mu hoşunuza gidiyor K: Doymak için. M: Şimdiye dek hiç gelmedi... burada böyle beklemek? Hem ne zamandır İstasyon memuru- Emekliliğe yakın yaşlarda, bekliyorsunuz burada? A: Evveett! Doymak için...Ve yediğiniz sürece, erkek. Üzerindeki demiryolcu üniforması temiz, - memur süpürgeyi tekrar duvara dayar, odaya sonunda doymak kaçınılmaz, değil mi? ancak eski izlenimi vermelidir. döner. Kadın şaşkınlıkla kalakalmıştır. Yavaşça A: Ben hep buradaydım. Hep bekliyorum. Aslında döner, adamın yanındaki banka kadar valizini farkında değilsiniz ama (gülümser), siz de hep K: Tabii ! Küçük bir tren istasyonu. Dekor, sahnenin her sürükler, oturur. Adama bakmaya başlar. Adam hiç buradaydınız. Hem niye bu kadar yakınıyorsunuz iki yanı arasında uzanan bir platform üzerine oralı olmamıştır.- ki!... Beklemek kötü bir şey değildir... A: O zaman, koştura koştura, hızlı hızlı, tıka basa yerleştirilmiştir. Sahnenin sağ tarafında, yemenin anlamı yok... Düşünün, hangisi daha seyirciye bakan bir kapı aracılığı ile platforma K: Afedersiniz. - adam duymamıştır- K: İyi bir şey hiç değildir. keyifli? Doymuş olmak mı, yoksa güzel bir sofrada açılan, sahneye bakan tarafında ise bir küçük yemeğe başlamak mı? Sakın doymuş olmak pencere olan tek bir oda bulunur. Pencerenin K (yüksek sesle): Afedersiniz !... - adam irkilir, A: Yok canım. Bekliyorsanız bir ereğiniz vardır. O demeyin... üzerinde “GİŞE – DANIŞMA” yazısı okunmaktadır. kulaklığı çıkararak gülümser- halde ona ulaşmak için gerekli olan eylem nedir? Seyircinin karşısında yan yana yerleştirilmiş K: Demem... üç bekleme bankı, bankların arkalarında ise K: Rahatsız ettim, kusura bakmayın. Siz hangi K: Beklemek mi? ucunda sarı, ölgün bir ışık saçan ampullerin treni bekliyorsunuz? A: Ama eyleminizi doğru dürüst üstlenmezseniz, bulunduğu lamba direkleri vardır. Sağda, odaya E (kahkaha atar): Bakın, zihniniz açıldı. ereğinizi de, kendinizi de var edemezsiniz. yakın bir direğin taşıdığı istasyon saati 9:15 i A: Yirmibironbeş. Beklemenin yararları... göstermektedir. Sahnenin aydınlatması, bir gece K: Çok felsefi oldu ama anladım galiba. Yani ortamı sağlamalıdır. K: Ne zaman gelecek biliyor musunuz? Demin K: Şaka kaldıracak halim yok, ne olur yapmayın... diyorsunuz ki, bu meret tren nasıl olsa gelecek. görevliye sordum ama saçma sapan şeyler Sen de nasıl olsa bu cehennemin dibinde / söyledi. A: Şaka yapmıyorum. Ama anlamadığım, o beklemek zorundasın, bari keyfini çıkar. telaışnız. Sona koşar adım gitmeyi istemek çok Perde açıldığında, adam soldaki bankta oturmakta A: Ne dedi ? anlamlı gelmiyor bana. A (güler): Tam değil. Amacınız bir an önce trene ve elindeki gazeteyi okumaktadır. Takmış olduğu kapak atmak değil, doğru dürüst beklemek olmalı kulaklık, hemen yanında, bank üzerindeki bir K: Gelmez dedi. K. Niye? diye tercüme edebiliriz. walkman’e bağlıdır. İstasyon memuru, elindeki uzun saplı bir süpürge ile yerleri temizlemektedir. A (güler): Saçmalamış hakikaten... Gelir... Mutlak A: Varım da ondan. K: Siz doğru dürüst mü bekliyorsunuz? Süprüntüleri bir faraşta toplar, süpürgeyi duvara gelir... K (rahatlamış): Her zaman gecikir mi yaslar, kapıyı açarak odaya girer. Sahnenin böyle? A: Her zaman mı?.. Daha önce hiç gelmedi K: Ben yok muyum? A: Tabii. Bakın, çok zevk alıyorum. Okuyorum, sol tarafından giren kadın, tekerlekli bir bavul ki... dinliyorum, daha önemlisi düşünüyorum. çekiştirmektedir. Hızlıca adımlarla gişeye ilerler. A: Şimdilik yoksunuz... (memuru gösterir) O da Camı tıklatır. Memur, cam üzerindeki kapağı açar- - kadın şaşkınlık içindedir – yok... Hiç olmadı zaten... K (kahkahayla): Öyle ise varsınız. E. Yok, o kadar basit değil. En önemlisi paylaşıyorum. M: Buyrun ? K: Gelmedi mi?... Peki siz neyi bekliyorsunuz? - bir süre sessizlik – K: Kiminle? K (telaşlı): Yirmibironbeş treni geldi mi? M: A: Dedim ya, yirmibironbeş trenini. K: Sizi gazeteniz ve müziğinizden alıkoydum... Gelmedi. K: Ne zaman geliyor? A: Sizinle tabii. K: Çıldıracağım...Hem gelmez diyorsunuz... A: Önemi yok, daha çok zamanımız var. M: Bilmem. K: Ne paylaştık ki, şimdiye dek? A: Gelmez demedim...Tersine, mutlak gelir dedim. - bir süre sessizlik. İkisi de karşı taraftan birkaç K: Nasıl yani?... Gecikme var mı diye soruyorum. Sadece, daha önce hiç gelmedi dedim. sözcük bekler gibidir – A: Yeni başlıyoruz... M: Yok. K (bıkkın): Peki...Peki... Lütfen söyler misiniz, A: Kusura bakmayın. Demin kırdıysam yani... - sessizlik – K: Nasıl yok? (saati gösterir), saat yirmibir onbeş. burayı neyle terkedebilirim, gideceğim yerin önemi yok, neyle gideceğimin de önemi yok, K (güler): Yok canım, ne kırılması. Demin - adam gazeteyi yanına bırakır, bacaklarını uzatıp - memur pencereyi kapatır, kapıdan dışarı otobüs, taksi ne olursa... Ne olur söyleyin. Neyle söylediklerinizi düşünüyordum. başını geri doğru atar – çıkar, duvara yaslanmış süpürgeyi alır, yerleri gidebilirim? süpürmeye koyulur. Kadın şaşkınlıkla onu A: Eeee? A: Şuraya bakın! izlemektedir - A: Yirmibironbeş treniyle... K: Pek bir şey anlamadım desem... K: Nereye? 210 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI YİRMİBİRONBEŞ TRENİ

A: Şu gökyüzüne, kıpır kıpır yıldızlara... ürkütür. K: Hala mı? A: Haklısınız. Gören de adamcağızdan nefret etiğimi sanır... Ne yapayım, bazan kendimi K: Ben sevmem pek. - memur, elinde iki bardakla geri döner – A: Hep öyleydi... tartamıyorum, insanlara karşı duygularım konusunda.... Nasıl oluyor da, delicesine A: Niye? M: Eveet! Tavşan kanları geldi. - sessizlik - sevdiğim insanoğluna karşı zaman zaman bu denli katı olabiliyorum, anlamak güç. Ama demin K: Ne bileyim, bana yalnızlık duygusu verir, daha A: Sağolasın, çok makbule geçti bu. - her ikisi de söz açmakta zorlanır gibidirler - bahsettiğim huzursuzluk vardı ya, hani bedel doğrusu şey... olarak ödenen, bu da o bedelin bir parçası olsa K: Eline sağlık. A: Gazeteyi okumak isterseniz... gerek. A: Zavallılık? M: Bir şey değil. İçin de, daha isterseniz çayım K: Teşekkürler. Ama siz önce bitirin. K: (utangaç) Bu arada ben de yerin dibine girmiş K: Evet, zavallılık. Kendimi çok çaresiz var. oldum. hissederim. A: Yok, yok buyrun, benim kitabım da var. A: Yaşa. A: Neden ? A: Bakın şu az ışıklı yıldızlar var ya, en - Gazeteyi kadına uzatır, sonra cebinden bir kitap uzaktakiler... -Memur, odaya yönelir, bu arada cebinden çıkarır, okumaya koyulmadan önce kulaklıklarını K: Operanın, şey, neydi adı? E. Rusalka. çıkardığı bir düdüğü birkaç kez kesik kesik takar. Bir süre, ikisi de okumaya dalmış K: Evet? öttürür- gibidirler. Erkek, başını kitaptan kaldırıp kadını K: Rusalka’yı bir kişi adı sandım. Üzerine de süzmeye başlar. Kadın, kendisine bakıldığını sizin sanattan anlamayan ilkel yaratıklar üzerine A: Onlardan birinde olsa idiniz, çok mu çareli K: Niye çalıyor bu düdüğü şimdi? farketmişcesine gazeteden başını kaldırır. Erkek söyleviniz çok iyi gitti. olacaktınız? Bırakın evren görkemi ile gösterisini yakalanmış gibi, utangaç, gülümser. Kadın yine yapsın. Size ne?...Siz şu güzelliğe bakın... Evren A (gülerek): Erk, güç, otorite... Nasıl bir gülümsemeyle yanıtlar, yeniden okumaya A: Ah! Ne ilgisi var ! Ne olur kusuruma bakmayın. sarmış her yanımızı... Işık ışık, göz göz, böcek adlandırırsanız adlandırın, bu bir egemenlik dönerler - Hem Rusalka zaten operadaki kızın adı. Öyle çok böcek, kıpır kıpır evren...Sevinç sevinç bir ilanı. Bakın o, yıldızlara bakıp zavallılık duymuyor. bilinen bir eser değildir. Ayrıca bilmek zorunda evren...Bakıyor musunuz? Çünkü o yıldızlar, onun evreninde yer almıyorlar. - kısa bir süre sessizlik - mısınız ? Ben yine derdimi yanlış anlattım ga... Onun evreni, şu küçücük istasyon ve kendisi K: Evet... Büyüleyici gerçekten...Bu gece de dışında iki kişi...Ve bu evrenin sahibi olmak - kadın, sesini duyurabilmek için bağırarak - - kadın, erkeğin sözünü keser - ayrı bir parlak, ayrı bir güzel.. A: Siz ayrı bir yetiyor da artıyor ona. O buranın herşeyi, şefi, bakıyorsunuz da ondan... K: Belki de... temizlikçisi, gişe görevlisi, müdürü, memuru. K: Ne dinliyorsunuz? K: Yok canım, yanlış falan anlamadım. Şaka Üzerindeki üniforma, ağzındaki düdük de bu ediyordum sadece... - sessizlik - keyfi yaşatan en önemli unsurlar... Aslında herkes A: Rusalka. için öyle değil mi? Her birimizin istasyonları var, - sessizlik - - bu sırada odanın kapısı açılır, memur çıkar, ağır biraz daha büyük, biraz daha küçük. Yaptığımız K: Kim ? adımlarla yaklaşır - da temelde aynı. Buruşuk üniformamızla caka A: Dinlemek ister misiniz? sattığımızı düşünüp, düdük çalıyoruz durmadan. A: Rusalka.... Dvorak’ın bir operası. M: Çay demledim. İster misiniz? İyi gider Tek hakimi olduğumuz istasyona hiç tren K: Çok anlamam ama... beklerken. uğramasa bile... K: Güzel olmalı. A: Boşverin, müzik anlaşılmaz, sadece paylaşılır. K: Ay, harikasınız ! K: Ama mutlu! - adam, kulaklıkları çıkarır - Birşeyler duyuyorsanız içinizde, birşeyler kopuyorsa, sizi biryerlere alıp götürüyorsa, - memur çay getirmek üzere uzaklaşır - A: Tabii...Hep mutlu...Çünkü kaygılanmıyor, çünkü A: Neden ? anlıyorsunuz demektir. sorgulamıyor. K: Ne tatlı bir adam değil mi? K: Demin göz ucuyla sizi izliyordum da, - kadın elini uzatıp walkman’i alır, kulaklığı K: Fena mı? kendinizden geçmiş gibiydiniz. yerleştirir - A: İyi biridir. A: Yoo, bu bir seçim...Ama kendi olmak, A: Doğru. Bir mucize bu...Sanat başlı başına K. Biryerlere mi gidiyoruz şimdi? K: Niye öyle dediniz? olabilmek, zor iştir hanımefendi. Bedeli var. Bu bir mucize...Demin memuru aşağılamak bedel de huzursuzluktur. En büyük açmaz da amacında değildim. Ama düşünün...Bu mucizeyi A: Bakalım... A: Nasıl dedim? burada. Düşünüyorum da bazan, ilkelliğin kendi yaşamadan nasıl var olunur? Ağaçlar da içinde müthiş tutarlı ve dingin bir yanı var. yaşıyorlar, sanatsız. Ama adamcağız, bu kitabı - erkek kadının yanına gelir, walkman K: Ne bileyim, böyle gönülsüz bir “ iyi biridir” çıktı okumuyor, şu müziği paylaşmıyor. Ve elinde bir üzerindeki düğmelerle oynar. Fonda Rusalka’nın ağzınızdan. K: Eh, sizi alıkoyan mı var bu dinginlikten? düdük, yaşıyor öttürerek. Sadece yaşıyor, nefes soprano aryası ( Mesicku ne nebi hlubokem) alıyor, veriyor, yiyor, içiyor, uyuyor ve şükrediyor. duyulur. Ezginin girişi ile birlikte ışıklar azalır, A: Yoo, iyidir gerçekten. Aslında ilkelliğin tüm A: Yok, ama dedim ya, bu bir seçim meselesi. Neye şükrettiğini de bilmez, sorsanız... Aslında kadının üzerindeki sarı ampul sadece kadını saflığını, temizliğini, bunun yanında tehlikelerini şükretmeli tabii, ancak nefes alıp vermeyi hak aydınlatmaktadır - taşır. - sessizlik – edecek kadar çaba gösteriyor yaşamda. Eh, düdük ise cabası... K. Çok güzel !... K: Ne kötülüğünü gördünüz ki?... K: Saat kaç oldu? K: Çok acımasız ! - Başını geri atar, gözlerini kapatır - A: Görmem gerekmiyor. İlkellik beni oldum olası A: Yirmibironbeş. TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 211

K: Hangi dilde bu ? K (utangaç): Bu arada... - memur uzaklaşır – K: Başka tren gelmiyor dediniz. A: Çekçe. A: Evet ? K: Ne kadar önyargılı ! M: Gelirse satarız...Aslında yirmibironbeş treni de gelmiyor. K: Ne diyor ? K: Ne bileyim, utandım işte... A: Ondan değil, kızdı birazcık. A: Gelir, mutlak gelir. - erkek, ayakta müzik ritmine uygun olarak yavaş A: Neden? K: Haklı aslında adamcağız. Şu yerlerin haline adımlarla dolaşırken yanıtlar - bak! M: Gelirse işimiz var. K: Tanışalı beş dakika olmuş birinin kollarına A: Bu bir aşk şarkısı aslında. Bir yaz gecesi, atılmak...Pek yaptığım bir şey değildir. A: Neyse, alırız gönlünü. K: Ne gibi iş? parlayan aya yakarıyor. Ne olur diyor, kal orada, gitme, sevdiğimin nerede olduğunu söyle bana, A: Neden yapmazsınız ki? Biriyle bir güzelliği - memur elinde süpürgesiyle geri döner – M: Ben olmadan hiçbir tren geçemez buradan. aydınlat onu. paylaşmanın utanılacak nesi var? Ama Önce içerideki telefon çalar, haber verirler bir çevremizde hep birtakım eli düdüklüler vardı. Hep M: Şu ayaklarınızı çekin bakayım biraz!... önceki istasyondan, ben fırladığım gibi kasketimi K: Ne garip, bana yaz gecesi gibi gelmemişti. sıraya soktular bizi. Ayıpları, yasakları öğrettiler. giyerim. Onlara göre herkes kendileri gibiydi. kendilerini, A: Dur, dur...Ver onu bana, ben süpüreyim. A: Sizce nasıl olmalıydı? kendileri gibilerden korumak için kurallar K: O niye? gerekliydi. Acımasızca bellettiler kendi kurallarını. M: İstemez, sen çek hele bacaklarını! K: Beyaz bir kış gecesi olmalıydı. Kar tanecikleri (sesini yükseltir) Kollar ileriii, düt. Omuzlar geriii, M: Her işin bir ciddiyeti var, hanımefendi. Koskoca düşmeliydi. düt. Bakışlar ilerideee, uygun adıııım, düt. Tanrının A: Yahu olur mu! Zaten mahçup olduk sana, bir de tren, üniformasız, kasketsiz birinden izin alır mı? unuttuğu bir tren istasyonunda, düt, bir yabancı yoralım mı yani!... A: Demedik mi, bir yerlere gidiyoruz diye, işte düt, sana sarılırsa düt, resmen sapığın biridir K: İzni siz mi veriyorsunuz yani? siz karlar ülkesine gittiniz bile. – fısıldar – Ne düüüüüt. Çünkü bizler, bu düdük sahipleri, gerçek M: (yumuşar) Yok canım, yorgunluğu ne olacak, duruyorsunuz ? Yağdırın karlarınızı gönlünüzce... birer sapığız, dütdürdüdütdüt dürüdüt... iki dakikalık iş. Hani önemli değil de, herkes M: Tabii ben veriyorum. Görmüşsünüzdür, dikkat etse... demiryolcuların ucunda yeşil – kırmızı yuvarlak -yukarıdan, kadının üzerine konfeti tanecikleri K –kahkahayla-: Peki, peki, özür dilerim. A: olan bir sopaları vardır. Ben rayların kenarında dökülmeye başlar. Adam kadının yanına gelir, Ben dilemem, olsa olsa teşekkür ederim... K: A: Haklısın... beklerim. Eğer kırmızı tarafı trene doğru tutarsam, yavaşça elinden tutar, kaldırır. Walkman’i (utangaç) Ben de... geçemez tren, mümkün değil geçemez. cebine yerleştirir, sarılırlar. Müzikle birlikte, ağır - memur süpürmeye başlar. Erkek biraz utangaç, devinimlerle dans eder gibidirler – - sessizlik – memurun gönlünü almaya çalışmaktadır K: Peki buna siz mi karar veriyorsunuz? Yani kırmızı ya da yeşile ? A: İşte karlar ülkesindeyiz... Beklediğimiz bir tren - bu arada memur odadan çıkar, yaklaşır- A: Zor iş seninkisi. de yok...Olsa bile, söyleyin ne olur, güzel değil mi M: Yoo, ben yeşili gösteririm. Talimat öyle. beklemek ? M: Çayları tazeleyim mi? - gözü yere ilişir, M: Zor ya !...Şu istasyonun temizliği, yerlerin diğerlerinin yanıt vermesine fırsat kalmadan – süpürülmesi, bankların silinmesinden tut, bilet K: Hiç kırmızı göstermediniz mi bugüne dek? K: Çok ! satışından, muhasebe kaydından çık. M: Ohoooo!...Bütün yerleri kar etmişsiniz! M: Hiç yeşil de göstermedim. A: Bekleyelim o zaman. K: Çok bilet satılıyor mu? A: Dur! Temizleriz şimdi. K: Anlıyorum... K: Bitmesin ne olur! M: Daha hiç satmadık. K: Vallahi o kadar güzeldi ki... Karsız olmazdı M: Yani iş gözüktüğü kadar kolay değil. A: Şşşşşşş! Sadece dinleyin ! Sonunu hani... K: Ah! Gerçekten nasıl unuttum...Daha bilet düşünmeyin, tadını alamazsınız yoksa... Ayrıca... almadım. Son anda telaş olmasın, işiniz bitince A: Ayrıca büyük sorumluluk! (fısıldar gibi) Bitmese bu kadar güzel olmaz ki... M: Neymiş o karsız olmayan? ben de biletimi alayım. M: (odaya dönerken gururlu, söylenir) Ne yapalım, - aryanın sonuna doğru – A: Şimdi şu sona bakın ! K: Rusalka. Müzik yani. Dinlemek ister misin? M: Yirmibironbeş trenine bilet gerekmez. elbet birisi yapacak bu işi... - müziğin bitişi ile birlikte kendilerini bankların M: Ben anlamam öyle şeylerden. K: Nasıl yani ? - memur odaya girer - üzerine atarlar, ışıklar eski halini alır – K: Canım, ben de anlamıyorum. Önemli değil, belki M: Bayağı gerekmez. A: ( Alaycı )Yüce sorumlu gar en baş müdürü !! A: Nasıldı? hoşlanırsın. Güler misin, acır mısın, kızar mısın, sever misin... K: (şaşkın) E, başka hangi tren için bilet Galiba hepsini birarada duyarsın içinde... K: İnanılmazdı. Mutluluktu, doyumdu. M: Hoşlanmam. satıyorsunuz ki? K: Tren gelmeyen istasyonun, olmayan A: Yaşamdı, var olmaktı, varlığımızın farkına K: Daha dinlemedin ki... M: Söylemiştim, başka tren gelmez. yolcularının, almadığı biletlerinin muhasebesi de varmaktı. Ya bitiş ? O güzelim son olmadan neye zor olsa gerek ! Yazık adamcağıza !... yarardı bu arya? M: (Boş çay bardaklarını toplarken söylenir) K: O gişede ne satılıyor? Dinleyip yine hoşlanmayacağım, bir de dinlemiş M: Bileeet. A: Yazık olmasına yazık da, o mutlu ! - sessizlik- olacağım o gürültüyü. K: Nasıl oluyor sizce ? 212 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI YİRMİBİRONBEŞ TRENİ

A: Söylemiştim...Çünkü öyle bir adam yok !... çıkıyor kucaklarda büzüşmemize... Babamın o iri, A: Anlıyorum. Sonunda kahvenizi yudumlarken “doydum” kocaman nasırlı elleri saçlarımda dolanıyor. Bir diyebiliyorsanız ne güzel!... - sessizlik – yüce dağın korumasındayım artık... Kucağında K: (hafif kızgın) Umarım anlıyorsunuzdur. kardeşim, annemin çukurlara kaçmış yorgun K: Siz doydunuz mu ? - memur, elinde iki bardakla geri döner - gözleri, babamla beni sevip okşuyor uzaktan... -sessizlik- Babamın elindeki bardaktan yükselen konyak A: Doydum, hem de çok . Yanlış anlamayın, M: Vallahi çok güzel olmuş çayım. Tazeledim. buharları, genzimi yakıyor. - kadın, biraz önceki sert çıkışından rahatsız sofradan kalkmak için özel bir acelem yok...Ama Buyrun. olmuş gibidir, yumuşak bir sesle- gelin, yaşamdan isteklerimizi daha somut hale A: Ne güzel !... getirelim. Haydi, bana bir bakın şöyle...Her geçen A: Yaşayasın !... K: Ya da bir başka açıklaması var bunun. gün giderek içi boşalan bir çuvala benzeyen K: Yokluk mu güzel ? bu bedene, daha ne kadar süre istemeliyim M: (geri dönerken) Bir şey değil. A: Nedir o ? yaşamdan ? On yıl ? Yirmi ? Elli mi yoksa ? Yoo, A: Varlığı paylaşmak kolaydır, hanımefendi. Güzel teşekkürler...Haydi söyleyin, kendiniz için... - adam, ceketinin iç cebine elini atar, bir metal olan, yokluğu paylaşmak... K: (kahkahayla) Yaşlandık !!! Bir dönüp geriye Nereye kadar ha ?...Bu açgözlülüğün sınırını cep şişesi çıkarır – bakın şöyle, insanlık hep daha iyiye gitmiş, nerede çizersiniz, söyleyin...Haa, yaşam hala K: Evet ama, niye hep paylaştıkları yokluktu o tarih boyu. Yaşlılarsa, hep vıdıvıdı etmişler, hep güzellikler sunuyor bana...Bu geceyi sundu A: Bakın, ne var burada ! insancıkların? Bunu hakediyorlar mıydı sizce ? yakınmışlar bu gidişten. Hatırlamaz mısınız? Sizin örneğin...Ve doymuşluğun üzerine, büyük bir ailenizde yok muydu, sürekli “Allah sonumuzu keyifle höpürdetiyorum kahvemi. Ve bu keyfim hiç K. O ne ? A: Herhalde çok daha iyisine layıktılar, ama hayretsin” diyen biri ? Demek istiyorum ki, artık azalmadan sürecek, inanın...Ama hesaba itiraz benim söylemek istediğim farklı bir şey. İnsan biz mi üstleniyoruz bu görevi acaba? etmeyi hiç düşünmedim... A: Konyak. Çaya karıştırıp denediniz mi hiç ? olmak, insanca yaşamak için varlık içinde olmak gerekmez. O insanlar, savaş gördüler, kıtlık A: (gülümser) Doğru... İnsanlığın daha iyiye K: Edin isterseniz. Birşeyler değişecekse edin. K: Babacığım içerdi konyaklı çayı. gördüler, bizler için sıradan gereksinimlerin, karın gideceği de, bizlerin yaşlanmakta olduğu O hesabı kabullenmeniz, çaresizliğinizden... doyurmanın, ısınmanın savaşını verdiler. Ve çocuk da.. Hatta, artık yavaş yavaş bu gezegene İstediğiniz kadar dil dökün bana, bal gibi A: Zevk sahibi adammış babanız. Uzatın yetiştirdiler. Dürüstlük, onur, alçakgönüllülük, yabancılaşmakta olduğumuz da...Ama siz de korkuyorsunuz yaşlılıktan. Söyleyin, bardağınızı. Ama önce üstünden için biraz. sevgi, yardımseverlik gibi erdemlerin gelecekten umutsuz değilim ki!..Tersine, insanlık bundan otuzbeş yıl önce, şu garip istasyonda yüceliğini öğretmeye çalıştılar çocuklarına. kendi yanlışlarını düzeltecek ileride, o zaman karşılaşsaydık, bunları mı konuşurduk ? - kadın bardağın üzerinden birkaç yudum alır, Biz de çabaladık, aynı şeyleri çocuklarımıza insanlar, erdemli olmanın anlamını, inanarak adam kadının bardağına biraz konyak boşaltır, öğretmeye ama bir farkla. Onlar bu öğrettiklerine anlatacaklar çocuklarına. A: (gülerek) Çok daha farklı şeyler konuşurduk kendi bardağına da koyar, birer yudum alırlar - inanıyorlardı. Çünkü yokluğu paylaşmayı herhalde, o kesin... Hiç de fena olmazdı hani !... biliyorlardı. K: İyi de, biz o insanlığın parçası olmayacağız. Ne A: Nasılmış ? korkunç bir gerçek ! K: İyi ya, YAŞ-LA-NI-YOO-RUZZZ... K: Biz inanmıyor muyuz ? K: Müthiş ! Bütün göğsünü yakıyor insanın. Ama A: Bunun nesi korkunç? A: Yaşlanabiliyorsunuz ya ! Daha ne ister insan ? güzel gerçekten... A: Pek sayılmaz. Biz varlığı paylaşmayı öğrendik. Bu bile başlıbaşına bir ayrıcalık değil mi ? K: Nesi değil ? Bize bir yaşam verilmişti, başlarda - sessizlik – K: Aman ne hoş !...Neredeyse yokluğun harca harca bitmez gibi görünen bir yaşam. K: (kızgın) Ne yapalım ? Sizin kadar güçlü erdeminden dem vuracaksınız. Anlamak Hatırlıyorum da, çocukken yaşlılık, sonsuzluğa düşünemiyorum. Oldu mu ?... (sesini yükseltir) - kadın dalmış, gitmiştir – istemiyorsunuz galiba. Tüm yaşamları sıkıntıyla uzanan biryerlerdeydi benim için... Annemin Doymadım, aç gözlüyüm, yaşlanmaktan nefret geçti o insanların. Annem, bayram sabahına yaşına varmak neredeyse olanaksızdı. O ediyorum. Var mı dahası ? A: Konyak sessinizi soluğunuzu kesti birden. yetiştirebilmek için, gece yarılarına dek kendi kadar uzun bir zaman gerekiyordu ki... “Daha elbiselerini bozup, bize giysi yaparken çok gencecikti” dedikleri insanların yaşlarını - sessizlik- K: Babam içerdi demiştim ya!. Eskilere döndüm... mu hoşnuttu yaşamından? Uykumun arasında, düşündüğümde hayretler içinde kalırdım. Kırklı ( kesik kesik ) Ocağın başına.... Annemle babamı dikiş makinasının sesini hatırlarım, bir de ölgün yaşlarında biri nasıl genç olabilirdi ? Nasıl -adam kitabına geri döner. Kadın, elindeki hatırlıyorum... Odunların alevinde parlayan bir ışık altında, annemin iki büklüm bedenini. ulaşılabilirdi o yaşlara ? Düşünmenin bile gereği gazetenin birkaç sayfasını sinirli hareketlerle endişeli yüzlerini...Herhalde aybaşı, maaş Babamsa, çoktan uyumuş olurdu. Erkenden yoktu. Ve annemle babam, o zamanların yaşlı karıştırır, yanına bırakır. Sergilediği sinirli tavırdan zamanı olmalıydı. Aynı tabloyu hatırlarım...Belli işe gitmesinden çok, çocuklarına yeni bir giysi başlı insanlar, unlarını elemiş, eleklerini duvara pişman olmuş gibidir. Yumuşak bir sesle- aralarla yinelenirdi... Ocağın önündeki küçük parası sağlayamamış olmanın ezikliği ile yatağına asmış o koskocaman insanlar, şimdi düşünüyorum sehpanın üzerinde babamın cüzdanı, elinde çoğu sığınırdı. Ve o insanlar var oldular öyle mi ?... Yoo da ne kadar gençmişler...Ve bizler... Genç bile K: Biliyor musunuz ? tükenmiş bir kurşun kalem ve kağıt, annemin ! Yaşamlarının sonunda, çok alacakları vardı bu değilmişiz...Ya şimdi?...Sizin yemek örneğine elindeki bulaşık bezi yeni bulaşıktan çıkmış dünyadan... Ne yazık ki tahsilat gerçekleşmedi... dönersek, tatlılarımızı yiyoruz. Üzerine olsa olsa - adam, başını kitaptan kaldırmadan- kıpkırmızı ellerini kuruluyor... Babama bakıyor bir kahve, sonra hesabı bekleyeceğiz. gözlerini ayırmadan. Karşılıklı oturuyorlar...Babam, A: Yani, anlamsız, boşa harcanmış yaşamlardı mı A: Neyi? bakışları küçücük kağıtta, birşeyler mırıldanıyor, demek istiyorsunuz? Oysa, onların yaşamının A: Ne isterdiniz ya ? Tıka basa doyduktan sonra, duymamızdan korkarak... Zaten bu törene anlamı, (kadını gösterir) benim hemen çatlayana dek sürmesini mi o sofranın ? Sonsuza K: Deminki öfkemin nedenini. katılmamız yasak... Uzaktan izliyoruz, merakla... yanıbaşımda duruyor... dek oturmak zorunda olduğunuz bir sofra Ama sonu belli bu törenin... Her ikisinin de düşlesenize, en güzel yemeklerle donanmış - adam, kitaptan başını kaldırır – yüzündeki parıldayış, odunların alevine karışıyor. K: Bakın, karmaşık kuramlarınızda istediğiniz da olsa, ne kadar çekilmez, ne kadar korkunç “Bu ayı da idare ederiz” in ilanı olsa gerek. Bizler kadar haklı olun, içimin ezilmesini engellemiyor olurdu !...Önemli olan, sofradan zamanında A: Benim ukalalıklarım olsa gerek. için de, artık bu törene katılma zamanı. İzin bu. Çünkü, o insanları seviyorum... kalkmak, hanımefendi... Ne erken, ne de geç... TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 213

K: Aşk olsun ! K: Birden nasıl bastırdı! A: Ve seninle gurur duyacak... farklı görüşlere, değerlere ve yargılara sahip olabilirsiniz. Oysa ki onların değerleri düşünce A: Neydi ya ? M: Uzun sürmez, merak etmeyin. Geçer şimdi. M: Önemi yok... Asıl ben onunla gurur ürünü değildir. Onların sadece inançları K: (gülümser) Yaşlılık ! Bu mevsimde yağmur, şöyle bir kendini gösterip duyacağım... vardır, sorgulamadan kabullendikleri ve size kaybolur buralarda.... paylaşmanızı emrettikleri inançları. Onlar mutlak - sessizlik - doğrulardır, tartışılmaz bile...Değerleri ve yargıları A: (kahkaha atar) Çok hoşsunuz ! Ama kendinize A: Buralı mısın? ise, sadece egemenlik aracıdır. (Sesini yükseltir) haksızlık etmeyin. Birşeyler paylaşıyorsak M: Bak, kesildi işte yağmur. Bekleyin de şu Ortalamanın egemenliği !!!... O zavallı diye şuracıkta, öfkelenmeniz de doğal, hoşnutluğunuz M: Doğma, büyüme... Babam da buralıydı... O da bankları kurulayayım. acıdığınız insan, sizin efendinizdir hanımefendi. da... demiryolcuydu... Hem de son derece acımasız bir efendi... - odaya döner, elinde bir bezle banklara gider, Binlercesi, milyonlarcası biraraya geldiğinde, K: Yani kırmadım sizi... A: Baba mesleği yani. kurulamaya başlar - boğuverirler sizi. Zaten biraraya gelmelerine gerek yok, onlar sürekli biraradadırlar, üstelik A: Yok canım, olur mu? Aslında bir düşünün, M: Evet. Gerçi o benim mühendis olmamı isterdi. K: (erkeğe döner, fısıldayarak sorar) Ne sinsice, aciz, güçsüz ve çaresiz kimlikleri ile gecenin bu saatinde, şu ıssız istasyonda ne Ama. fakirliğin gözü körolsun...Okuyamadık... düşünüyorsunuz? kendilerini saklarken, günü geldiğinde keskin büyük şans, size rastlamak... dişlerinin milyarlarcasını bir anda geçiriverirler A: Okula mı gönderemediler? A: Bilmem, utandım galiba....Ve çok sevdim...İçim gırtlağınıza... Zavallılık, bu dünyanın efendisi K: Sağolun... ısındı... olduğunun farkındadır hanımefendi (Sakinleşir) M: Yoo, canını verirdi adam okuyalım diye... Farkında olmayan sizsiniz, siz ne denli güçlü - sessizlik- Ama hiç okula gitmemiş, bırak okulu, salıncağa K: Benim de... efendilerin kölesi olduğunuzun farkında bile binmemiş, onaltı yaşında kendisi daha değilsiniz. A: Çağımız insanı deyince ne geliyor aklınıza ? K: çocukken emzirmeye başlamış bir ana, -güler- - memur kurulama işlemini bitirmiştir – Yalnızlık mı ? orta bir mezunu baba, tek göz oda, dört kardeşe K: Ne yani, dünya sizin gibi seçkinlerin dünyası bir yatak...Bu kadar oldu işte...Gerçi, asıl M: Eh artık oturabilirsiniz. olmalıydı, öyle mi? Küçük insana yer olmamalıydı. A: Tam üstüne bastınız. Kendi küçük kozalarını kabahat bizde miydi bilmiyorum...Bugünleri hiç Boş ümitler, aptalca tutkular, aşklar, düşkünlükler örmüş, içinde yalnızlıktan yakınan tırtıllar gibiyiz. düşünmedik o zamanlar. A: Hay yaşayasın! olmamalıydı, öyle mi? Nerede kalırdı insanoğlu o Bakın, tren bileti alırken bile tek kişilik koltuk zaman? isteriz. Aman ha ! Yanımıza biri, bizim gibi biri, A: Baban sağ mı? - otururlar - nefes alıp veren, yüreği çarpan, sevinen, üzülen, A: Farklı bir şey söylemiyorum ki! İnsanoğlunun seven, nefret eden, kızan, küfreden, gülen, bize M: Ben onyedi yaşımdayken kaybettik. - bir süre sessizlik - basit bir memeli olduğu konusunda aynı bakan, içimize içimize bakabilen biri düşer fikirdeyiz! Benim kabullenemediğim, de birkaç saatimizi paylaşırız diye korkarız. A: Ama sağ olsaydı, gurur duyardı, oğlu istasyon A: Evet, haksızlık etmişim adamcağıza. Onun ilkelliğini kabullenmek şöyle dursun, kendini Karşımızda oturanın yüzüne bile bakmayız. şefi olduğu için. bir çabası var hiç olmazsa, yaşamının bir beğenmişliği!... Gözlerimiz ilişir diye. Dışarı, pencereden dışarı anlamı. Daha doğrusu, başka bir yaşama anlam kaçarız, gözlerimizle. Karşımızdaki de dışarı M: (alaycı) Ne demezsin? Gelmeyen trenlerin yükleyerek, kendi yaşamını anlamlı kılmaya K: Nasıl beğenmesin? Daha zeki, daha gelişmiş kaçmıştır ama buluşamayız bir türlü. Ne içeride, şefi!... çalışıyor. (Güler) Hiç yoktan iyi, değil mi? Ama bu bir canlı var mı bildiğiniz? ne dışarıda. Oysa siz olmasanız şuracıkta, şu insanlara kızıyorsam, kızgınlığım tek tek onların memur olmasa, ben ne işe yararım, söyler misiniz - sessizlik – bireylerine yönelik değil. A: Sorun da o ya! (Alaycı) Sadece eldekilerin en ? Kim beğenir beni, saçlarına kar yağdırdım diye ? iyisi! Böcekler ve kurbağalarla kıyasladığınızda Ya da kızar, yerlerine kar döktüğüm için ? M: Ama oğlum mühendis olacak inşallah. K: Kime yönelik ya? bir dahi! - sessizlik – A: İyi okuyor mu bari? A: Onların simgelediği anlayışa, yargılara, K: Eh! Kusura bakmayın, siz de eldekilerle çevremizi bir cendere gibi sıkıp bizi hapseden, yetineceksiniz. - adam kitabına, kadın gazeteye geri döner, M: Büyükte iş yok, o haylaz kerata... Ama küçük suyumuzu çıkaran değerlere. Bu insancık kısa bir süre sonra bir şimşek aydınlanması ve çok akıllı. Daha okula gidecek yaşta değil ama, tipinden her yerde çok bulunur hanımefendi. A: Ne yazık ki öyle...En azından, şimdilik...Ama gökgürültüsü duyulur – belli adam olacak o... Okuyacak... Mühendis Dünyanın her köşesinde...Siyah ya da beyaz, öyle insanlar gelip geçmiş ki dünyamızdan, aynı olacak... O lokomotifleri yapacak, önünde selam erkek ya da kadın, şu ya da bu inançta, hepsi türün canlıları olduğumuza inanmak çok güç... K: Yağmur geliyor galiba. durmayacak aptal makinaların... Sizin dinlediğiniz inanılmaz ölçülerde birbirlerine benzerler. Demek ki sorun, insanlığın yetenek sınırlarında müzikten anlayacak, dinler misin dediğinizde, İşin korkunçluğu da burada... (vurgulayarak) değil, demin söylemiştim ya, zavallıların A: Birkaç damla düştü bile. haa diyecek, bu şey değil mi?... Neydi adı? ÇOKTURLAR... Çok... Yani?... Yani egemendirler. egemenliğinde... Toplumsal değer yargıları, ahlak anlayışları, - sessizlik - A: Rusalka. yasaklar hep onların yargıları ve yasaklarıdır. K: Ne egemenlik ama! (gişeyi gösterir) Şu küçük Toplumsal beğeni ölçüleri, sözgelimi sanata insan örneği, tarih boyunca sürünmüş. Hala da A: Bırakmayacak okuyalım. M: Bu Rusalka değil mi diyecek, diyecek ki yaklaşım, hep onların ölçütlerine hizmet eder. sürünüyor! bende bunun alası var... Tren beklerken oturup Ve inançları... Kendi inançlarını bile sürekli K: Evet, toparlansak iyi olacak. şuraya hemen kitabını açacak... Sonra da, belki pompalarlar beyninize... Ve denetlerler A: Var olmayı becerebilse, sürünmezdi... K: memurla tanışıp sohbet ederken, benim babam inançlarınızı. Hele bir farklı olun, hele bir farklı (Bıkkın)Yok! Anlaşamayacağız sizinle! - kitap, gazete ve walkman’i aceleyle alıp, gişenin da demiryolcuydu diyecek. Çok istedi mühendis inanca sahip olun, mahvederler sizi. Hele hele bir önündeki saçağa sığınırlar. Memur, odadan olayım... Diyecek ki canını verirdi iyi okuyayım düşünegörün, beyninizi kullanmaya kalkın. İşte o, A: Şart değil ki!... Daha önce söylemiştim.. Önemli çıkmıştır – diye... bağışlanamaz hanımefendi. Çünkü düşünürseniz, olan paylaşmak... 214 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI YİRMİBİRONBEŞ TRENİ

- kısa süre sessizlik - A: Kim? erkek kimliğimizle buradayız. Ve paylaşıyoruz... yanlış ifade ettim...Böyle ne bileyim, çok Ne kadar önyargısız bir dostluk, değil mi? Bir görmüş geçirmiş, bilge bir tavır sergiliyorsunuz A: Ama bir konuda haklısınız... Şu adamcağıza K: Adam işte, orada... düşünün, varsayın, ben bir avukatım, ya da bir diyecektim, yüzüme gözüme bulaştırdım. haksızlık ettiğim doğru... manav, bir bilim adamı, bir memur, elektrikçi ya da A: Ben görmüyorum... bir kadın satıcısı... Ben, aynı ben kalacak mıyım A: Yoo, rica ederim...Aslında anlatılmaya değer - sessizlik - gözünüzde? Oysa, şimdiki konumumdan çok bir öyküm yok...Herkes gibi yaşamış, sevmiş, K: Nasıl olur, şuracıkta ayakta duruyor, tren bekler mutluyum...Sizinkinden de... sevilmiş, kazık yemiş, kazık atmış ama hep - adam kıtabını eline alır. Kadın başını geri atıp gibi... haklı olduğunu düşünmüş biriyim. Başarılar, düş gökyüzünü seyretmeye koyulur - K: Haklısınız...Bir kadın satıcısı ile... - erkek kırıklıkları, büyük sevinçler, büyük üzüntüler, - bu sırada II. Adamı aydınlatan ışık söner. II. Adam sözünü keser - hep geçmişte kalmış mutluluklar, ilkel hırslar, K: Düş gibi... kaybolur- açgözlülükler, fedakarlıklar, en başta kendi A: Ya da kısa adıyla... kendine söylenen sürekli yalanlar, iyilikler, A: Ne o düş gibi olan? A: Nerede? güzellikler, kıskançlık ve kötülüklerle dolu bir K: Yok, kadın satıcısı diyelim. yaşam benimkisi... Tıpkı sizinki gibi... K: Her şey... Bu istasyon, yirmibironbeş treni, K: (duraksar) Oradaydı... şuradaki saat, memur, hatta siz... Hiçbirşey A: İşte, bir garip yanı daha insanoğlunun...Aslında K: Yani, kim olursak olalım, yaşam biçimimizi biz gerçek değilmiş gibi... A: Eeeee? yüzyılların şartlandırması bir ikiyüzlülük. Her iki seçemiyor muyuz? sözcük aynı işi tanımlıyor, değil mi? Yani, birini A: Gerçeğin kendisi de çoğu zaman bir düştür K: Ama şimdi yok! kullandığımızda kafamızda canlandırdığımız A: Tersine, demin söylediklerim sadece yaşamın hanımefendi. Yaşamın kendisi gibi... kişilik, ötekinin tanımladığı kişilikle aynı. Ama çerçevesi. Oysa insanı var eden, hep kendi A: Peki, olmayan bir adamı gördüğünüze göre, biri sözcük olarak kabul görürken, öteki bayağı, seçimleridir. Ve farkında değildir ama, sonsuz bir K: Ne demek yani, gerçek diye bir şey yok mu rolleri değiştik demektir. Şimdi söyleyin lütfen, kaba, katlanılmaz olarak dışlanıyor. Peki, kabahat özgürlük sunulmuştur insanoğluna… sizce? gerçek hangisi, hangimiz doğruları söylüyoruz, bazı sesler ya da harflerde mi, yoksa bayağı olan hangimiz yalancıyız? meslek mi? K: (alaycı) Bu sonsuz özgürlüğümüzle, ne zaman A: Algıladıklarınız, algılayabildiğiniz ölçüde geleceği belli olmayan bir treni beklemek gerçektir. Oysa gerçek tektir sizce, değil mi? K: Bilmiyorum... Pek emin değilim... K: (hahkaha atar) Ay, neyse... Neden zorundayız. Bakın, şuradaki adamı görüyor musunuz? bahsediyorduk? - sessizlik – A: Hayır, özgürlüğümüz, bize üstlendiğimiz rolü -sahnenin karanlık, sağ arka yanını gösterir- A: (alaycı) Bazı aracı kurumlardan. sağlıyor. Ve o rolü iyi oynayabilmek için olanaklar K: Peki, gerçeğe ulaşmanın yolu ne sizce? sonsuz. Bizler, bu özgürlüğümüzü kullanıp, K: Hangi adamı? K: Tamam. Sadece diyecektim ki, bilim adamı eylemlerimizi belirliyoruz. O eylemler de bizi var A: Tek bir yol var güvenebileceğimiz. Bilim... Onda olmanızı tercih ederim... ediyor. A: Orada, ayakta duruyor, bakın... da mutlak doğru kavramı yoktur. Şimdilik doğrular vardır. Şüphecidir bilim. Tarih boyunca dayatılan A: Ben de... K: Ya da yok ! K: Orada adam falan yok! “mutlak doğru” lara, dogmalara, sorgulamaksızın kabullenmeniz istenilen inanç sistemlerine ters - sessizlik - A: Evet, özgürlüğünüzü kullanmazsanız, ya da A: Adam yok diyorsunuz, çünkü görmediniz orada düşmesi bu yüzdendir. zamanında kullanmazsanız, var olamazsınız. öyle birini. Halbuki ben gördüğümü söylüyorum. K: Bu arada, bizim adama ne oldu? Özgürlükler ertelenmez hanımefendi. Olsa Gerçek tek olduğuna ve siz de orada adam K: İyi de, bilim dediğiniz neye dayanıyor ki! Yine olsa harcanır...Ve pişmanlığa yer yoktur bu var görmediğinize göre, ben yalancı konumunda insanın gözlemleri, duyuları değil mi bilimin A: Hangisine, sizin adama mı, benimkine mi? olma savaşında. Yaşamak büyük bir sorumluluk oluyorum, size göre... dayanağı? üstlenmek demek. Her yaptığınızın, her attığınız K: Canım, aynı adam işte! adımın hesabını verebilmek kendinize... K: Eh, herhalde! A: Doğru, ama bilim deterministtir. Eyleminizi seçebilmek... Unutmayın, eyleminden A: Nereden biliyorsunuz? Belki de farklı pişmanlık duymak, en büyük alçaklıktır. A: Benim gerçekten görüyor olduğumu K: Ne demek o? adamlardı... Belki de hiç olmadı öyle adamlar... varsayamaz mısınız? K: Yapmayın ! A: Tekrarlanabilir deneylere ve sınanabilir K: Belki... - sessizlik - K: Ama olmayan birini görüyorum derseniz, ben gözlemlere dayanır. Yani, siz yeminler etseniz A: Ben söylemiyorum bunu, bir büyük düşünür nasıl inanayım buna? ki orada bir adam vardı, ya da ben olmadığına K: Demin mesleğinizi sadece merakımdan söylüyor. tanıklık etsem, bilimsel bir değeri yok. Çünkü sormadım. Çok kendinden emin, çok herşeyi bilir, A: Olmayan biri mi? Sadece siz görmediğiniz için hiçbirimizin savı, tekrarlanabilir bir gözleme çok hükmedici bir tavrınız var. K: Söylediğinden pişman olmuştur. nasıl da hükmünüzü verdiniz hemencecik! dayanmıyor. A: Bunu bir iltifat kabul etmemek gerek değil A: (güler) Şu konuştuklarımızı duyabilseydi, belki K: Canım, yapmayın! Hem diyorsunuz ki şura... K: Siz bilim adamı mısınız? mi? Hani bazı yaşlılar vardır, “evladım, yolu pişman olurdu. tıkıyorsunuz” ya da “siz o kapıyı öyle hızlı - birden sözü ağzında kalmışcasına durur, gözleri - adam, kısa bir süre duraklar - kaparsanız, bozulur, başkaları istifade edemez” - kadın da güler - sahnenin sağ arka tarafına takılmıştır. Orada loş diyen. bir ışık, II. Adamı aydınlatmaktadır, şaşkınlıkla - A: Yoo, bunu yapmayın... Yapmayalım, daha - sessizlik - doğrusu... Bakın adınızı bile bilmiyorum, siz K: Ne olur alınmayın...Sizi kırmayı hiç K: Evet... Orada... de benimkini bilmiyorsunuz. Bir kadın ve bir düşünmedim. Demek istediğim...Aslında K: Peki, size kalsa, şu anda da özgürüz, öyle değil TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 215

mi? şehirler görünür olsun... adamlarınsa parklarda heykelleri var tepelerine olsaydı diyorum. Gerçi benim için zor olacaktı güvercinler sıçsın diye yüzyıllar boyu ama, ne bileyim, daha iyi olurdu... A: Hiç şüphesiz! K: Gördük diyelim... K: (kahkaha atar) Çok hoş! Peki de, sizin teziniz A: Ne işe yarayacaktı o makas? K: Bu nasıl bir özgürlük ki, şu küçücük istasyonda A: İşte oralarda betondan binlerce kutucuk ne oldu? Hani yaşamın anlamı? Hani varolma tıkışıp kalmış, ne zaman geleceği belli göreceksiniz. Ev diyor insanoğlu bunlara. Her çabası? Boş mu yani hepsi? M: Ne demek ne işe yarayacaktı? O zaman şuraya olmayan bir treni beklemek zorundayız! Size sabah, milyarlarca insancık, bu beton kutulardan ve şuraya iki tabela asacaktık. Birinci Peron ve hapsedilmişlik duygusu vermiyor mu bu istasyon? çıkıp, teneke kutucuklara giriyor. Bunlar A: Burada kınanan farklı birşey hanımefendi. İkinci Peron. hareketli... Araba, kamyon, tren, her ne ise... Bu A: Bakın, bu istasyonun sınırlarını çizdiğimizde, metal kutucuklar, onları başka beton kutucuklara K: Neymiş o? A: Ama istasyon, aynı istasyon, tren de aynı tren. dünyayı ikiye bölmüş oluyoruz. Ve bu iki parçadan götürüyor. Buralar ise, işyerleri, okullar, dükkanlar, biri bizim. hastaneler... Sonra ortalık kararırken, yine metal A: Kalıcılık çabası. Sonsuzluk özlemi... M: Olur mu! İki peronlu bir istasyon şefi olmak, her kutulara girip, sabah ayrıldıkları beton kutulara Ölümsüzlük... Unutmayın, evrenin bile sonu zaman daha önemli bir iştir. O zaman istersem K: Ne adil bir paylaşım ama! geri dönüyorlar. Sonunda, çok daha küçük bir var. Üstelik, pisleyecek bir tek güvercin bile alırım makası şööle, yirmibironbeş treni doooğru kutu içinde gömülene dek, aynı ritüel sürüp olmayacak ortalıkta... ikinci perona...Ya da vazgeçebilirim, derim ki A: Neden adil olmasın? gidiyor. Bütün bu döngünün amacının, daha geniş haydi, yine birinciye girsin, dokunmam makasa. bir ev, yani daha büyük bir beton kutu olması K: Bu sizi ürkütmüyor mu? Düşünsenize, ben nereye istersem, koca tren K: Dünyanın kaçta kaçı bizim oluyor, bu hesapla ? anlamlı mı sizce? oraya.... Bazan da diyorum ki, kendi kendime, işin A: Var olduğum sürece hayır... mi yok Allahaşkına, makasla uğraş, sonra anons A: Güzel! Demek ki sorun, birşeylere sahip K: Peki, siz ne isterdiniz cinden? A: Lambasına işi de var, insanlar bilecek ki trenin geleceği olmakta değil, ne kadarına sahip olduğumuzda... geri dönmesini... ,K: Ya yok olduğunuzda? yeri, ona göre beklesinler. Onca işin arasında Yani, gözümüz daha büyük olanda, daha bir de al mikrofonu eline, “Sayın yolcularımız, fazlasında...Sizce bu, açgözlülük değilse ne? - bir süre sessizlik - A: O zaman da bu sorunla ilgilenecek bir “ben” yirmibironbeş treni iki numaralı perona gelmek olmayacak ortalıkta. üzeredir”... Bir de karıştırırsan peronları...Dertsiz K: Ama bu insanın doğası gereği. İnsanoğlu daha K: Evet, insanoğlunun aptalca tutkuları başa dert... fazlasını elde etmek için çabalamasa, insanlık konusunda haklısınız...Ama yine de benim asıl - sessizlik - yerinde sayardı! soruma yanıt vermediniz. A: Yine de istiyorsun gibime geliyor. K: (erkeğe bakar, gülümser) Pek inandırıcı A: Yapmayın! İnsanlık açgözlülüğüne pek birşey A: Ne hakkında? olmayacak ama... M: Neyi? borçlu değil gibime geliyor. Sanıyor musunuz ki insanoğlunun isteklerinin büyük bir kısmı, K: Özgürlüğümüz! A: Ne? A: Şöööle iki peronlu bir istasyonu... Elinin altında geçerli bir nedene dayanır? Haydi size basit bir bir de makas... soru: Varsayalım, ben masaldaki cinim ve sihirli A: Özgürlük çevrenizdeki şartlara bağlı değildir. K: Anladım galiba... lambadan fırladım, dikildim karşınıza. Benden M: Aslında, ben çalışmaktan yılmam... Buraya somut birşey istemeniz gerekse, ama somut K: Neye bağlıdır ya? - adam da gülümser, kitabına döner - ondört peron yapsalar, altından kalkarım diyorum, ismiyle, cismiyle... Öyle sağlık, mutluluk, evelallah. Ama bakalım, kısmetse olur. bol para gibi kavramlar değil... Ne isterdiniz? A: (kafasını işaret eder) Buna... Daha doğrusu - bir süre sessizlik - bunun içindekine... En kıymetli organımıza... A: Ne kısmet olacak? İki peron mu? Ondört mü? K: Ne bileyim, böyle birdenbire... En kıymetli olduğu için, en az kullandığımız - memur odadan çıkar, ağır adımlarla yaklaşır, organımız, beynimize... Varoluş çabamızın en cebinden bir sigara çıkarır, yakar – M: Onu ben bilemem. Kısmetse yüzondört de A: (güler) Hanımefendi, cinler genellikle bir hafta büyük nedeni ve aracına... olur... Herşeyin başı kısmet. öncesinden randevu alarak gelmezler insanın M: Serinledi bayağı, yağmurdan sonra... karşısına. K: Peki, bu çabayı anlamlı kılmak için, ille de A: Ne kolay! parklarda heykeli mi dikilmiş olmalı insanın? K: Ayaza çekmese bari. K: (o da gülerek) Peki, bir güzel ev derdim, geniş (Adam gülmeye başlar). Bakın, pek gülünecek M: Anlamadım. bahçeli... birşey söylemedim. Ben aptalca tutkularım M. Yok, öyle çok soğuk olmaz buralarda. ve korkularımla, basit bir insan gibi yaşamak A: Yok bir şey... A: İşte gördünüz mü? Yaşamda karşınıza hiç istiyorsam, çok mu yanlış birşey yapıyorum sizce? A: Otursana bizimle. Rahat iç sigaranı. çıkmayacak bir fırsatı, son derece amaçsız, - sessizlik - harcayıverdiniz. Ev dediğiniz nedir, bir A: O sizin seçiminiz, yine özgürlüğünüzü M: Telefon çalarsa fırlamalıyım hemen. Onun için düşünsenize! kullanıyorsunuz. Ama benim güldüğüm farklı ayakta olmak daha iyi. Bizim meslekte hep tetikte - birden odadan gelen telefon sesi sessizliği birşeydi. Parklarda heykeli mi dikili olmalı derken, olacaksın. Hele bir duymazsan telefonu, bütün bozar – K: Sizce nedir? çok sevdiğim bir ozanın dizelerini hatırlattınız seferler aksar. demin... M: Telefon! A: Şu koskoca evrenin küçük bir bölümü olan K: Hangi seferler? galaksimize bir büyüteç tutun. O milyarlarca K: Nasıl bu dizeler? K. Ben de duydum! - tekrarlayan telefon zili - ışıklı nokta arasında güneşimizi bulun, sonra M: Onu ben bilemem. Hangi seferler uygun çevresindeki minicik gezegenler arasında A: En iyi adamlar sokak aralarında ölüyorlar görülürse onlar. Ama ben hep hazırlıklı olmalıyım. - memur fırlar, odaya girer. Kadın telaşlı - dünyamızı büyütün. Daha büyük bir büyüteçle üzerlerinde gazete yaprakları en kötü Yirmibironbeş treni her an gelecekmiş gibi... kıtaları görün, hatta ülkeleri... Daha da büyütün, İşim bu... Aslında, istasyon girişinde bir de makas K: Geliyor galiba, telefon çaldı işte! 216 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI YİRMİBİRONBEŞ TRENİ

A: Telaşlanmayın hanımefendi, nasıl olsa gelecek. sırada, sahnenin solundan, ardısıra ağır bir bavul Bu telefon sonrası değilse, bir sonrakinde. çekiştirerek, II. Adam girer. - memur odadan dışarı fırlar, telaşla kasketini - Aceleyle - giymeye çalışarak, elinde işaret çubuğu, sahnenin arkasına, platformun kenarına II.Adam: Afedersiniz, yirmibironbeş treni geçti koşuştururken, bir tren düdüğü duyulur – mi? KŞ (telaşla bağırır) Geliyor! İşte geliyor! Haydi, - Kadın, başını kitaptan kaldırır, gülümser - kımıldasanıza! Hazırlanın! K: Hayır, henüz değil. A: Hazırlanacak birşeyim yok ki! Hem o bavulu taşımayın boşu boşuna, yirmibironbeş trenine II. A: Gecikme mi var ? eşya almazlar! K: Yok... Gecikme yok... - Kadın, adamın söylediklerini duymamıştır bile. Telaşla bavulunu çekiştirerek platformun IIA: (saati gösterir) Ama saat yirmibironbeş... kenarına, sahnenin arkasına doğru sürüklerken - K: O her zaman yirmibironbeştir. K: Hadisenize! II. A: Nasıl yani, her zaman mı geç gelir bu tren? -Erkek, istifini bozmamıştır- K: Bilmem... Kimse bilemez... Daha önce hiç - Birden ışıklar söner. Hızla geçen bir trenin gelmedi... düdüğü izlenimi vermek üzere, bir düdük sesi giderek şiddetlenir ve azalır. Sahnenin -II. Adam şaşkın, bavulunu sürükleyerek, biraz arkasındaki duvara projekte edilen ışıklar önce kadının oturmakta olduğu banka ilişirken, ve zemindeki ses, hızla geçen bir trenin kadın, kucağında sayfaları açık kitap, walkman’i pencerelerinden yayılan ve birbiri ardınca takar, başını arkaya atar, gözlerini kapatır, ışıklar hızla geçen ışıkların ve vagonların çıkardığı kararır ve üzerindeki sarı ışık kadını aydınlatırken, seslerin izlenimini vermelidir. Işıklar birden fonda Rusalka’nın aryası duyulur. Kar tanecikleri, kaybolur, sesler giderek uzaklaşır. Sahne kadının üzerine serpişmeye başlar, perde tekrar aydınlatıldığında, kadın şaşkın, memura kapanır.- bakmaktadır. Adamın oturduğu bank üzerinde kitabı ve walkman’i durmaktadır. Ancak adam yoktur. - K: Durmadı!... - Memur, geriye, odaya doğru hareketlenirken, bezgin - M: Hiç durmaz zaten... - kadın şaşkınlık içinde geriye döner, adamın olmadığını yeni farketmiştir – K: Peki, buradaki bey nerede? M: Hangi bey? K: Ne demek hangi bey, şuracıkta oturan. Birlikte konuştuğumuz. M: Orada bir bey yoktu hanımefendi... Hiç de olmadı... - memur odaya girer - - Kadın, şaşkın, ağır adımlarla adamın otuduğu banka doğru ilerler. Yavaşça banka oturur, kitabı eline alır, sayfaları yavaş yavaş çevirir. Bu TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 217

HUMANITY, HERE’S TO YOU Şerefine İnsanoğlu Sayfa 230 Copyright 2004 DURATION Ralph Hodgson: Also 40 or 50 years old. A SYNOPSIS by Toygun Orbay 70-90 minutes successful, wealthy lawyer. As a psychiatrist and a lawyer probe this Betty Hodgson: Ralph Hodgson’s mother. question with the sergeant, the true CAST she should be a generation older than the outcasts of society, Martha and Charlie 5 men, 2 women actor who plays Ralph. She is an attractive, struggle to survive on the streets of the Michael Connors: 20-25 years old. A well-groomed housewife with a well-off city. sergeant in the army, he clearly has not had husband but has not had a higher eduction, much formal education, but is nevertheless not does she have a profession. BLURB an intelligent rube of spirit. Howard Hodgson: Betty’s husband. Also Throughout, the play war and humanity in Dr. Samuel Davis: Around 40 years old, a of an age to be Ralph’s father. A well-off, all its primitive savagery. psychiatrist. An intellectual from a well-to- enterprising businessman. do family who has gone to good schools. Martha an Charlie: Of advanced middle age, they are homeless alcoholics, or rather their home is the streets. 218 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 219

A One Act Play facing the audience, so situated that the people M – (slowly raising her head, surprised and working, bub. Work tomorrow, too. Wrıtten by Toygun Orbay sitting in them (doctor and patient or attorney happy) Well what do you know! Where did you Translated from Turkish by Fred Stark and client) can talk to one another. find that? C – I will. If I know this moment is coming, I’ll carry loads or even clean shit. CHARACTERS: Michael Connors—20-25 years The lower part of the stage, on the left relative to C – What do you mean, find it? I bought it, what old. A sergeant in the army, he clearly has not had the audience, should be divided into two halves, else? You don’t find these things, you buy them. I M – What will I do, though? much formal education, but is nevertheless an front and rear. At the front, in the corner closest only wish they were there to be found. intelligent rube of spirit. to the audience, there is a large oil drum with C – Nothing. I’ll come up with something. It will fair-sized holes through which comes flickering M – What did you use for money? do for both of us. (brief silence) Dr. Samuel Davis—Around 40 years old, a light that gives the impression something psychiatrist. An intellectual from a well-to-do is burning inside. At the rear is a small, plain C – I worked for it, gal. All day. (approaches and C – Martha, you know a war has started. family who has gone to good schools. wooden table with chairs to right and left. Behind sits down next to Martha) the table are iron bars or the like to indicate that M – What? Ralph Hodgson—Also 40 or 50 years old. A we are in the visiting room of a prison. M – How’s that? Did they hire you at the World successful, wealthy lawyer. Bank? C – I said a war has started. / Betty Hodgson—Ralph Hodgson’s mother. She C – Well, something like that. I hauled loads at M – Where? should be a generation older than the actor who At first the stage is dark. In the background the warehouse a few streets down. plays Ralph. She is an attractive, well-groomed is heard the long, high-pitched sound of the C – I don’t know. Somewheres a long way off. It housewife with a well-off husband but has not violins in the overture to Boris Sinkin’s opera M – You mean you were a common porter? was on the television at Fred’s Bar. Our side is had a higher education, nor does she have a Amok, starting just after the narrator has spoken bombing somebody. But nowhere near here, a profession. (i.e. at 1 minute 01 second). After the first beat C – What’s wrong with that? At least it was work. long ways off. following the violins, marching troops appear What an ingrate! I’ve brought some first class Howard Hodgson—Betty’s husband. Also of an on the screen. These pictures should be from wine, even have money to buy a little grub, and M – What’s it about? age to be Ralph’s father. A well-off, enterprising World War Two, in black and white. If possible, this broad is questioning my career. businessman. the marching should be in time to the music, as C – I don’t know. I think they have some kind of the pictures show troops from various countries, M – (laughs loudly) Oh Charlie, you’re the real dangerous weapons. Martha and Charlie—Of advanced middle age, tanks on parade, flights of airplanes on show, ingrate. Some day you’re going to croak under they are homeless alcoholics, or rather their and closeups of soldiers’ boots marching. those loads. Now you’ll have a stiff back for two M – What do you mean, dangerous weapons? home is the streets. The overture is built on two themes (A-B-A), days. exuberant, romantic and then again exuberant in C – I don’t know. From the audience’s point of view, the righthand character. The pause before the second theme C – I’ll be fine. two-thirds of the stage is raised by a platform (2 min 15 sec) is marked by the image of a bomb M – You mean our bombs are safe? They don’t kill of one step (the definitions of right and left exploding. Throughout the romantic theme there M – But last time you bellowed like an ox for anybody when we drop them? are always from the viewpoint of the seated is footage of fleeing and weeping human beings, three days and nights. I tell you, you’re honestly audience). This portion of the stage, with no people trying to avoid being shot, children in going to croak. C – How should I know, Martha, that’s what they change of set, will be used by turns as the offices the arms of their mothers, mass graves, and were saying. And somebody said it’s all about oil. of the psychiatrist and lawyer. However, when it other signs of the savagery of war. When the first C – Well, it’s better than starving to death. is used as the living room of Betty and Howard theme returns (2 min 43 sec) so do the pictures (Opens the bottle) What did you do today? M – What’s this oil stuff good for. You can’t even Hodgson’s home, minimal additions to the set of marching troops. The final beat at the end drink it. may be made (such as a coffee table and lamp or of the overture (3 min 43 sec) is accompanied M – What do you think? I huddled up right here. a painting). A large projection screen occupies by the image of a violent explosion. Darkness Once I went to this gas station to clean the C – Well, they don’t fight wars over wine. the rear wall in the middle of the platform. It engulfs the stage. bathrooms, but the bastards sent me away. should not cover the entire wall, but be of a M – Why do they fight them, then? size to represent a very large television screen. Inside the oil drum at the left, the burning trash C – Why? At the front (i.e. near the audience) of stage begins to send out red and orange light. We C – Out of greed. Interests, money, wealth, right there is an armchair with its back mainly see Martha huddled up on the sidewalk right M – They’ve found three poor guys, immigrants, whatever you want to call it. I mean you’ve toward the audience, and immediately in front beside the drum. She is wearing a thick cardigan I couldn’t figure out where they were from. got to gain something, if you’re going to fight. of it an ottoman which serves as a footstool. and a ragged, dirty skirt plus old boots of the Probably they’re paying them just enough to buy Something that will make you more prosperous. The armchair is placed so that its occupant can GI variety. Her back leans against the side wall, cola. There was one kid, Charlie, you should have Like land, or mines. I mean, wars are fought so watch the screen, and this person’s face can her knees are drawn up, both hands tightly seen him. Great big dark eyes he had, Charlie. He that something that belongs to someone else be seen only in half profile (or else the chair has grasp the cardigan she is wrapped in, and she is was up to his ankles in shit, Charlie (On the point will be yours. Like, if there was no greed there’d a back high enough to completely obscure the motionless, huddled up, freezing from the cold. of tears, she holds her hand 30-35 inches above be no war. Of course sometimes you may fight to occupant). At right rear there are a desk and (Throughout the play Martha’s speech should be the ground) He was only this tall, Charlie. protect yourself or what you’ve got, but then it’s armchair, situated diagonally. Next to them there punctuated by the coughs of a heavy smoker.) a question of the other guy’s greed. I mean, the is a music set. On the desk there is a lamp, a few Charlie enters from the right wearing an old, long C – Forget it, next thing you’ll be crying again. basic cause is the same. books, a letter opener and other simple office coat and holding a bottle of wine. Take a swig (Holds out the bottle). paraphernalia, plus a telephone and a laptop M – OK, who’s right in this war, Charlie? computer with its cover open. On the lefthand C – Hey, Martha! (waves the wine bottle) Martha, M – (Takes a long swallow, then wiping her side of the platform are two armchairs diagonally look what I’ve got. lips with the back of her hand) Wow! You keep C – (with a loud laugh) Us, of course. There’s no 220 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

other answer to that question, Martha. Us. We’re the rear. After a brief pause, Ralph Hodgson the to release you, and if we can make the payment (The lawyer walks to the right and calls out) always right. The problem lies in which us we are. lawyer appears carrying a briefcase. He sets it on you’ll likely be out on Wednesday. Their us believes they’re right, and so does ours. the table, then sits down on the chair to the right. R – Guard! Anyway, it you can’t make people believe “we’re He opens the briefcase and pulls out a S – I hope so. right,” you won’t find anybody willing to die. (The same metallic squeal of a door and the few papers, puts on the glasses he has produced R – Look, don’t be so pessimistic, everything lawyer exits. Samuel gets up from his chair and M – It’s terrible, Charlie, really terrible. Kids die, from his jacket pocket, and sets to perusing the seems to be going our way. The fingerprints on walks to the left of the stage. The sound of the Charlie, kids with great big eyes... documents. A short time passes and a door is the knife and so on. They even know where he door is repeated and Sam exits. The lights over heard to open with a metallic squeal. Then Dr. bought it—the knife, I mean. We’re going to make the table go out.) C – Grownups die too. Samuel Davis appears at stage left wearing an it, Okay? Are you listening to me? orange convict’s jumpsuit. He takes a few steps (The lights come up on Howard Hodgson, who is M – (Shouting) It’s grownups who start the wars, toward the table. The lawyer has taken off his S – Sure. seated at the desk on the platform engaged in a Charlie. And they’re the ones who fight. glasses at the sound of the door opening, and phone conversation.) when Samuel enters he gets up and holds out R – Good. Now, you’ve got to buck up. Look, C – When there’s war, someone’s going to die. his hand. everything’s going great. If tomorrow they decide H – Ralph? What’s up?... Just fine... Your mother’s Big or little. Fat, thin, married, single, rich, poor... to release you, we can meet at my office on fine, too. We squabble, what else?... (with a loud It’s bound to happen, Martha. R – Hello, Samuel. Thursday. All right? laugh) Son, what can people do when they get old? At this age all we can do is argue. No, no. M – What, you mean this business is normal? S – Hello. (They shake hands and sit down facing S – All right. I was just joking! Everything’s OK here. Listen, Is that what you mean? How easily you say it! one another.) what have you done about that business?... That It’s bound to happen, Martha!! And while it’s R – We’ll discuss the details and whip our case you had, what was it? That psychiatrist.... happening, children will just happen to die, no R – How are you? defense into its final shape. Look, I’ll repeat this, You got it? Great!... When?... Fantastic... trouble!! So what if we’re a few thousand kids everything’s going our way. Got that? Fantastic... Listen to me now, you’ve got to take less? Aren’t there enough children in the world? S – Let’s say I’m fine. advantage of this opportunity, don’t be stupid!... Sure, like sand. And anyway, new ones will come S – (fed up) Yeah. Look, it’ll be glorious, incredible advertising... I along to replace those that are gone. Ain’t that R – Dr. Davis... mean in the media... Magazines, TV, newspapers, so? R – Fine, then, if the decision comes through you know... Oh son, you’re still wet behind the S – Call me Sam. tomorrow I’ll expect you at my office on Thursday. ears! You can’t sit around and wait for it to C – Come on, Martha, you know perfectly well It doesn’t have to be early. First pull yourself happen... You know, they just might mention what I mean. Unfortunately, notice how I say R – All right, Sam, I have good news. In all together, wake up in your own home, read the your name in passing... Look, Ralph! These unfortunately, that’s how it’s always been. It’s likelihood we’ll be able to plead self defense. paper... days advertising is everything, understand? a fact of human nature. (Speaking with great But first we’ll ask to get you released. Then Whatever profession you’re in, packaging emphasis) UNFORTUNATELY!! we’ll work up a strategy. Will the amount be a S – I don’t read the papers. comes first... OK, that’s what I was going to say. problem? I’ll find the people. They’ll get in touch with M – Fine, just accept it, then. Don’t do anything R – Well, whatever then. Get up, take a shower, I you and arrange everything... Well, you know, a about it. S – What amount? don’t know, (laughs) when the kids go to school program, an interview, whatever... Of course... maybe you can play cards with your wife, or Well of course.... But don’t be a tightwad like C – What can I do? If you like I’ll stop this war R- Now most probably they’ll release you on bail. something even better. Then drop in on me. Call your mother, pay them whatever they want, all right now. I’m asking if getting it together will be a problem. first, anytime you say will be fine with me. Okay? right?... (mocking) No, for free! I mean, they’ll fall Just so long as we get you released. Anyway, in love with you and do it for old times’ sake... M – Nobody expects you to stop it! Just don’t talk S – How should I know. This has never happened I’m leaving. If nothing goes wrong, I’ll see you Are you having me on, son? You know what a as if it were so ordinary. Get mad, cuss, swear, to me before. If it’s a few hundred thousand Thursday. All right? half-page ad would cost in a major newspaper? spill out some bile! dollars, I don’t know... Never mind the ad, you couldn’t even get an S – OK. obituary... No, no, not an advertisement, a news C – At who? R – No, no. I mean it’s at the discretion of the story... Advertising disguised as news... Well, I court, but usually it’s around ten or twenty R – You know the address, don’t you? Anyway, if would imagine... You’ve still got a lot to learn... M – (After a pause) If all this is caused by human thousand. you don’t have it I’ll give it to you on the phone. Listen, you’re a grown man now, a lawyer no less, nature, then at this kind of human nature. do you still need your father to teach you these S – No problem. S – I know it. things?... All right, all right... I’ll set it up... I’ll give C – Look, that’s just up my alley, you know that. If them your home phone, too... By the only getting mad, and shouting, and cursing and R – No problem, then... You know we’re talking R – Parking is a big problem down there. Take a swearing could stop this savagery! You’d see my about cash here... cab if you like, it’s easier. way, how’s Sue doing? What are the rascals up tongue wagging all night. to?...OK, my best to all of you...I’ll call you... Or let S – No problem. S – Fair enough. I’ll phone you first in any case. me know the minute you talk to them... All right, M – But kids are dying, Charlie, those kids with son... See you.... their great big eyes. (In a kind of delirium) The R – Then I’ll talk to your wife. R – (rises, holds out his hand, and they shake) children... The children... With their huge eyes... OK. See you, then. Buck up. (The oil drum at left front lights up. Martha is Those dark, shining eyes... Kids only this tall... S – O.K. standing beside it, while Charlie is seated on the S – See you. pavement, wine bottle in hand) The lights go down, and come up on the table in R – Now, tomorrow we’ll probably get a decision TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 221

M – Charlie? overcoat pocket) There’s more where that came (Betty enters, drying her hands on a cloth) B – (from offstage rear) When does the trial from. begin? C – Hmm? B – What’s it about? That doctor’s case? M – Sayyy now! You’re a real pearl of society, H – (raising his voice to make himself heard) A M – What do these people want from us? Charlie! H – That’s right, that’s the one. Look, here it is. week from Tuesday. You’ll see Ralph on all the channels. C – What people? C – Flattery will get you nowhere. (Betty pulls the newspaper toward her) B- (comes in holding two mugs of coffee, giving M – I don’t know. Everybody, I guess. M – What do you mean, flattery? (laughs loudly) B – What kind of a shot is this? It’s got nothing to one to Howard before she sits down in an I’m just fitting in with society. do with Ralph. It makes him look old. armchair) I’ll buy a few more papers today and C – No one wants anything from us. we can save them. What else is in the news? C – You’re too late, pal. H – Well, your son is no longer a high school M – What do you mean? student... H – Another attack. Four more troops died. M – Too late for what? Yesterday it was twelve people all together. C- Just that. We don’t exist. B – Well, maybe not, but he’s much more C – To fit in with society. handsome, for one thing. B – Oh my God. When is this war going to end? M – Don’t exist? Didn’t they tell us it was over months ago? M – True enough! Once upon a time at least I had H – Never mind the picture... Betty, this is terrific. C – That’s how they act. As if we didn’t exist. treasures to put at society’s service (cups her This will make him. H – Doesn’t look like it is going to end. Seems to breasts), but they’re wrinkled now. be just heating up. M – So why? B – How? C – (Laughs) Ha ha! A new term for the B – That’s bad news. It’s just awful! C – Because we don’t do anyone any good. economists: Wrinkled treasure! Or let’s be nicer H – What do you mean, how? Look at this about it and say deflated treasure. advertisement! Just think how many people read H – But true. It’s always happened, and it always M – But we’re not hurting anybody, either. this paper! Suddenly, you’re one of the best- will. M – Bastard! known lawyers in the country. It’s just terrific! C – Still. We’ve accepted being nothing, Martha. B – How many more people will die. And think That is, we’re not winning. We’ve agreed not C – What did I do? You’re the one who said it. B – My son would have been successful even of the expense. How is the country going to pay to win. When you don’t win, you don’t help without being in the papers. for it? someone else win. This is a vast machine, M – Fine... You better mind your own business. Martha. Unless you agree to be a tiny cog, the (Points at Charlie’s unbuttoned fly) Your treasure H – Come on, now... I mean, that’s all very well, H – Better not think about that part. big gears grind you down. Because your only is just about hanging out. but he didn’t exactly shine in school. It was nip choice, Martha, is to turn on the axis that’s been and tuck all the way. B – What do you mean, not think? The food and assigned you. For eternity. Or rather till you’re C – (flustered, fumbles at the fly but can’t button drink for all those soldiers, the ammunition, the worn out and break. Then they change you for it) The hell with it. The door to the dead man’s B – Maybe so, but then he got his wind. bombs... I wonder what it all costs. And it comes another gear. (Takes a sip from his bottle and house is always open, Martha! out of our pockets, Howard. hands it to Martha. She reaches out for the bottle H – That’s true. Success in life doesn’t depend and sits down beside him) But us? M – (laughing loudly) Aren’t you the one! (holds on your school record. You’ve got to be an H – Honey, wars are usually based on a out the bottle) Here, take this and do something opportunist. On your toes... calculation of profit and loss. Look, whenever We’re not even the grease lubricating the gears. for yourself, even if you can’t help society. there’s a fearsome economic crisis, war follows. In a word, Martha, in the eyes of society you’re B – Like you. Think of the great war. If we hadn’t won that one, one big NOTHING. C – (raises the bottle) Then here’s to society. we never would have had today’s prosperity. H – Well, I guess some of this applies to me. I had M – What society? (takes a large swig) You M – Won’t do, Charlie. Let’s drink to humanity. a horrible time in school! B – So you’re saying war brings prosperity, is mean the people who turned their asses on us, that it? my mother and brothers and sisters, when our C – OK, we’ll have it your way. (At the top of his B – Just look how you turned out! (Plants a kiss father beat us and threw us out on the street? lungs) Humanity, here’s to you! on his cheek) Feel like scrambled eggs? H – Provided you don’t lose. Was that society? Just who do you call society? Maybe the men who humped my mother for ten (As the lights go down around the oil drum, they H – I think I’ll skip breakfast this morning. B – Each bomb costs a fortune, they were telling dollars and then went to church on Sundays. Or come up on the platform. The living room of about it on TV the other day. And they said the is it the people who shove that big-eyed kid into Betty and Howard Hodgson. Howard is standing B – How come? I was just fixing it. monthly cost... shit because he’ll work for cheaper than I will. Oh as he reads the newspaper spread open on his Charlie, he had such beautiful eyes... desk. He has on an undershirt, and with the towel H – I guess I overdid it last night. I’ll just have H – (interrupts) Look, this isn’t my little idea. around his neck, and newly shaven, gives the coffee. It’s a theory they teach in economics at the C – Drop the philosophy. Anyway, it’s too late for impression that he has not yet finished dressing) universities. Got that? you to change anything. Enjoy your wine. B – (heads back for the kitchen) I’ll bring you H – Say now! (calls into the kitchen) Betty! Come some, then. B – Fine... We’ll see. By the way, what happened M – (looks at bottle) It’s already half gone. here and have a look, our boy is on the fourth to our vacation? page. They’ve got a big picture of him. (disappears at stage rear) C – Don’t worry. (Takes a second bottle out of his H – How can you talk about vacations at a time 222 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

like this? you want it badly enough, you can go by yourself. C – Actually I’ve been feeling a little weak lately They curl up and die in alleys. The other night myself. Still, you know what they said today at the on that street near the supermarket, there were B – I thought we were going to go down south. B – (mocking) Oh, sure. Like that other time. And warehouse? three tiny little men, you should have seen them. while the cat’s away? Who will you get in bed The biggest must have been about thirteen... H – Right now we’re not going anywhere, OK? with this time? M – What? This is our big chance. M – Well? H – (fuming, sits on the edge of the desk) Mind C – That I’m like a mule. I do the work of four B – You mean we’re stuck here this year until the your manners. We’ve worked this all out before, men. C – What else? They were smoking pot. damn war’s over? haven’t we? M – And you were tickled pink to hear it. Moron... M – You don’t mean it! H – Listen, if we land this contract, you know how B – Obviously you’ve worked it out. Unfortunately many people we’ll be feeding? Do you have any I still have a problem in my mind. C – Hey now. What makes me a moron? C – They’d run away from the home. I tried talking idea how many troops are stationed over there? to them, but of course it didn’t do any good. This is a huge contract I’m talking about! And H – (shouting) Look, leave the past alone, will M – It means they got you to do quadruple the then there are the weapon parts, we’re going to you? amount of work. Did they pay you quadruple, too? M – I must say, you’re such an imposing figure! bid on that one too, and if that comes off... Look who’s talking—that’s what they must have B – Don’t shout at me. The least you could do is C – Just enough to feed a mule. Half a man’s pay. said. B – What do you people know about weapons? try and show a little respect. M – They’re all bastards. C – Well, I wish they had looked at me. It might H – You don’t have to know anything. We’re H – (still shouting) What do you mean, respect? have made them worry about their own future. middlemen. Anyway, these things don’t just I’m tired of hearing the same old story again and C – As long as it suits you! happen by themselves. There’s a lot of money again. When are you going to forget it? Or don’t M – Were you any different at that age, Charlie? involved, and the more money there is the more you plan to? In which case I’m fed up with this M – (subdued) Yeah, that’s the rule, isn’t it? As people you have to share it with. business. long as it suits you. C – I wasn’t, but the world was. Different, I mean. Just think how long it’s been, Martha. And B – You mean it’s dirty business. B – (raising her voice) What are you trying to (there is a longish silence) think of all that’s happened. Men on the moon, say? Be more clear. computers, telephones you could stick in an H – No ma’am. Look, don’t get mixed up in things C – The cold came suddenly this year. Be nice if orifice... But childhood is the same for those kids you don’t understand. These are simply the rules H – More clear? I say I’ve had enough. Got that? they opened the subway stations at night. as it was for us, Martha. Where’s all this progress of the game. If you’re making money, or want to, Enough. We can’t change the past. But if you humanity talks about? you’ve got to share. can’t handle it, if you can’t forget it, no one’s M – They did, one winter. Was it two years ago? keeping you here. Is that clear enough? M – You said it, remember. Don’t forget the rule... B – Make hay together, you mean. Is this sharing C – Four. business legal? B – (her voice stupefied but calm) Eminently C – What rule? clear. (abruptly rising, she heads rapidly for stage M – Come on. Has it been that long? H – Not everything is written in the law books, rear and exits) M – (smiling wryly) As long as it suits you. sweetie. Besides, if you want you can find legal C – Sure has. Goes by fast, doesn’t it? names for what you do. Like commission. B – (shouting from offstage rear) Tomorrow Linda C – Suppose it doesn’t suit you? can pack my things. And keep the line free. My M – (laughing) Good thing it does! Just imagine if B – In other words, slick packaging. lawyer will be calling you. it went slow! (coughing fit). M – If there’s nothing else to do (takes the bottle out of her pocket, brings it up to eye level to see H – (burned up) That’s enough. All right, you’ve (sound of a door slamming. The lights go out) C – (smiles) Anyway, I’m worried about other whether there’s a drop left, then raises it high) got a dishonest husband. Who doesn’t at all people. you can drink to humanity... become a paragon of virtue like yourself. Your (And come up around the oil drum. Martha and way of life, the house you live in, the car you Charlie are rubbing their hands over it, trying to M – You’re so kind-hearted! (As the lights go down we see images of drive, those trips you take—you earn them all get warm) bombing on the screen, accompanied by the thanks to that lily-white virtue. C – That’s me. Don’t you worry about other loud sound of explosions. The impression is one C – It’s freezing! people? Egotist! of a TV screen where someone is surfing the B – Howard, you’ve got me wrong. Or rather channels, with a series of images depicting war, you’ve become too sensitive lately. M – I wonder what it’ll be like in a few hours. I’m M – (pauses, and then through her coughing bombings, and fleeing people, all interpsersed croaking as is (coughs). tries to get something out) My problem is the with commercials for automobiles, perfume, H – How can I get you wrong? “Is it legal?” ch... (the coughing cuts her off) hamburgers, deodorant, vacation resorts, “Making hay,” “slick packaging...” C – Shall we try walking? It might warm you up. catchup and the like. As the doorbell rings, a C – The children! (She nods) hand sticks out from the armchair (the back of B – Honey, I was just asking. Didn’t you tell me I M – Naw, I couldn’t take a single step. which is to the audience) and points a remote don’t understand these things? That’s why I’m C – With their great round eyes. at the screen, which then darkens as the sound asking. C – Did you get real tired yesterday? stops. The arm sticking out from the chair M – That’s right. Them. belongs to Ralph Hodgson, who stands up and H – Then don’t ask. Anyway, a vacation or M – What did I do to get tired? exits at stage rear right.) whatever is out of the question this year. OK? If C – Ah Martha! Children don’t just die in war. TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 223

R – (the voices come from behind the stage) (In the background we hear the female chorus S – Yes, in the visiting room of the prison. down with something. For two days now I’ve Good to see you. that precedes the “Doctor’s Aria” (the beginning been weak as a kitten. is at 65 m 10 sec)) R – Very well, why you? Were you appointed by S – Hello, good to see you too. the court? C – Oh great! And you want a cigarette! S – What was that? R – Was it easy to find the building? S – Actually it’s unusual for a military court to M – For Christ’s sake stop preaching and give R – You probably haven’t heard it. Don’t find it assign a civilian psychiatrist, but I had worked it to me! They’ll think you’re a fine gentleman S – I didn’t try. I came by cab. much in these parts. None of the record stores in a similar capacity on that earlier trial of who’s very careful about his health! My noble carry it. An opera by a Russian composer named policemen. ass! R – That’s the best way. Come on in and make Sinkin. Contemporary. yourself at home. R – The ones who were on trial for mistreating C – Don’t you like it? (Averts his head as if upset, S – What’s the name of the opera? those two blacks. and scrounges in his coat pockets) (Sam comes on stage, wearing his everyday clothes. He advances to the middle of the R – Amok. S – That’s right. M – Of course I do, sweetie. Your the true prince platform, looks around, and sits tentatively on of my heart. one of the chairs.) S – Well, I hadn’t heard of it? Where did you find R – How did that trial end, anyway? it? C – (Laughs) So I’m promoted from your ass to R – (His voice still comes from behind the stage) S – Nothing much happened. your heart! Want something to drink? Coffee or maybe R – I asked a friend to bring me a copy from St. something stronger? Petersburg. R – What do mean? M – What’s wrong with my ass? S – No thanks. (Ralph appears holding two glasses, one of S – One of them was acquitted, the other drew a C – Well, it may not be so noble, but it’s a good which he hands to Sam. Sam gets up to take it, token sentence just to appease the public. And ass. Here (hands her a cigarette). But don’t R – (Enters holding a bottle of champagne and they click the glasses.) that was it. smoke the whole thing, leave a butt for me. and two glasses) Come on, doctor, we should celebrate your release. (Shows the bottle) Don’t R – Here’s to better days. R – So you were of some help. M – That’s the stuff. You’re a gem. (Lights up, say no to this, at least. S – Yes, much much better days. takes a deep drag, and, gagging as the coughing (the tenor’s aria has begun) S – You could say that. starts again, says...) Tell me, what’s different S – All right. Actually, there’s not much to R – (pointing toward the music) How’s that? about noble asses? celebrate if you ask me, but OK. I’ll keep you S – Terrific! Very sensitive. Later could you make R – Is torture your field of expertise, Sam? company. me a copy? C – The surface they sit on, and the toilet R – Whenever you like. Right now if you want. S – My PhD dissertation was on institutional paper they wipe with. M – (Laughing) So the R – That’s the ticket! Look, Sam, you’ve got to S – No, no. Not just yet. Later... violence. Well, you know better than I do, once only difference is environmental (coughing come out of mourning. (Sets the glasses on you’ve written a few expert’s reports you’re a continues). the desk and goes on talking as he pops the prize piece of goods, your phone never stops champagne) There’ll be lots more to celebrate ringing... C – Give me that! (grabs the cigarette from her) I in your life. I know what’s happened to you know you’re going to croak anyway, but why be in seems incredible. We only read such things in R – All right, let’s go back to that first day. Right such a hurry? (Waits for her cough to die down) the papers, you never dream it could be you, but where this all started. You know, those gentlemen and ladies... actually it’s just a breath away. All of us... It can happen any moment, Sam. R – All right, let’s sit down and get started. We S – (Thoughtful) OK, fine. I remember like it was M – Asses that sit on silk cushions. can turn this down (lowers the volume of the yesterday. (a considerable pause) Jesus Christ, S – Yes. So it seems. music until it is barely audible) it’s all so vivid! C – Right, them. In the restaurants they go to smoking these things is illegal, did you know R – But look how different everything is now... (Ralph sits down) (The stage gradually darkens, and the oil drum that? Just think of a day or two ago... Right? in the righthand corner lights up. Martha and S – Let’s get started on what? We’ve said it all, Charlie are sitting beside it, their knees drawn M – Well, that’s because those ladies and (Sam nods) (Ralph puts a CD on the music set Ralph. What’s left that you don’t know? I’ve told up to their bellies, drinking wine. Martha is in the gentlemen have graduated to cocaine. next to his desk) you countless times. throes of a coughing fit.) C – No, ma’am, it’s because cigarettes don’t just R – Let’s have a little music to go with this. R – OK, maybe you’re sick and tired of it, Sam. M – (her voice husky) Got a fag, Charlie? harm the people who smoke them. You poison Music—That’s what relaxes me the most, you But I want to hear everything, down to the last the person next to you, too. Whereas this wine is know? Of course I haven’t asked whether you detail. Look, it may not sound nice, but this is a C – You wanna croak? only bad for the fool who drinks it. Understand? like opera. murder trial. And details, some incident or object that may have escaped our notice, could be very M – I swear it’ll be only my third since this M – No, I don’t get it. We don’t harm anyone S – I do. Or rather, I used to. These days I don’t important. You understand that, don’t you? I’m morning. either, but we’re outlawed. People avoid us like know what I like or dislike. not trying to bore you or make you fed up. Now, the plague. There’s slews of alcoholics: artists, let’s go back to the very beginning. You first saw C – But you’ve got a terrible cough. politicians, reporters...But it’s us they outlaw. R – You’ll get over it. Sergeant Connors at the prison, is that correct? M – But that’s not the reason. I think I’ve come C – (Rips off a laugh) Oh Marthat, you’re a jewel! 224 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

Listen, in this world there are the powerful and M – What are you going to prove, doctor? That course, of course, I was just kidding... Of course warm up we can trade. Mine are from Thursday. the weak. Any other classification is phoney. I’m crazy or something? I know... I can imagine... Sure... Sure... No, I was C – What happened to your coat? Those people are POWERFUL lushes. What just thinking if you dropped by I’d give you a ride M – It’s gone. gives them their power? Money. That’s right, S – Look, Sergeant, let’s get something straight. in my new SUV... (with a loud laugh) Right!... C – Where did it go all by itself? just money. If you’re powerful, I mean if your I’m not here to judge but to help you. If I think Cerise...I tell you, the neighbors are burning with M – It left with Rose. ass touches silk, it costs a wad of money just you’re unwilling I won’t go on. Fair enough? envy. It’s a little big for me, but what the hell... C – Did you give it to her? to fire you from your job. But the asses that It wasn’t my idea. A surprise from your father... touch concrete don’t even have a job. In a M – (listless) OK. Oh, you know your father, he loves to surprise word, if you don’t have money, you’re cheap. people... Nice man... OK honey, you get back to Got that? CHEAP. And there are laws to protect S – Now, your lawyer has probably told you, we work... Fine... Fine... I’ll tell him... Give my love to the powerful, Martha. Not just for people, either. expect the court to accept your application for Sue and the kids... OK, hon...See you... See you... There are laws for nations, too. release tomorrow. After you pull yourself together a bit, I’ll expect you at my office. (The stage slowly darkens, and the oil drum M – She was so cold, what could I do? M – So why do they have these wars? in the righthand corner lights up. Martha is M – All right. curled up next to it asleep. Charlie is nowhere C – OK, but why didn’t you take it back? C – That’s what I’m talking about. The laws are to be seen, but soon he enters from stage right there to put the weak in their place. And who S – (pulls a wallet out of his back pocket and with his arms full of scraps of wood, paper and M – Come on, Charlie, do you want me to take the makes the rules in this blessed world? The goes through it) I’ll leave my card with you. cardboard. Moving towards the oil drum he clothes off a dead body? It would have been like strong. If all goes well you can call me Wednesday dumps his load into it. The fire flares up) grave-robbing. or Thursday. But please no later than that. So M – And those laws, those rules among nations, everything’s OK, right? C – Hey Martha! Would you look at that fire? C – So they buried her in your coat, then! they look the other way when children die, is That’ll do it till morning, I’d say. (He turns his that it? M – Everything’s OK. head toward Martha and bends down trying to M – Well, of course they must have taken it off, see her face) You’re not sleeping, are you? but I’m not the one who did it, understand? C – That’s exactly it! What was the rule? As long (they rise, Sam holds out his hand again, and as it suits you. they shake) M – I’m freezing, Charlie. C – How romantic! I’d like to find a dead man and give him my socks. M – What a world it is, Charlie! What a vicious S – See you later. (Charlie squats down and puts a hand on her world... (pensive) And how pitiless, how forehead) M – Not a bad idea. At least the dead can’t smell primitve... M – See you. anything. C – What do you mean, freezing? You’re on fire, C – And HYPOCRITICAL! (Sam walks toward stage rear) gal, you’re burning up! C – I see you’re perking up a bit. Feel strong enough to joke, do you? (The lights go down, and come up on the S – (shouting) Guard! M – It’ll go away... It was like this yesterday, too. tabletop to the rear. There is the metallic You shiver a bit, then when the sweat breaks out M – I’m still freezing. Listen, take this thing I’m creaking of a door, and Sam enters wearing an (the metallic creaking comes again. Sam exits, the chill goes away. wearing, or pretty soon I’ll be OK and you’ll take elegant suit and holding a file, which he lays on and we hear a steel door close. Michael walks over on the sick list. the tabletop before pulling up the chair to the toward left rear, and waits for a moment with his C – Do you ache anywhere? right and sitting down. In a moment we hear the back to the audience. The same sound of a door C – (Stands by the oil drum rubbing his hands) sound of the door again, and Sergeant Michael opening is repeated, and Michael Connors exits. M – (Shivering, she has difficulty speaking) I I’m just fine. Cut it short, would you? Connors enters from stage left wearing an We hear the door clang shut) don’t have any real aches, but there’s been a orange convict’s jumpsuit. Sam rises and holds throbbing all over for the past few days. Don’t (a brief silence) out his hand) (The lights come up on Betty, who is holding the worry, I’ll be well before you know it. (Coughing) telephone receiver as she leans up againts the Mornings especially I feel fine. M – Charlie? S – Hello, Sergeant Connors, I’m Doctor Samuel desk) Davis. C – Well at least you can cover up a little more. C – Hmmm... B – Ralph, hello... I’m fine, honey, how are you?... M – Glad to meet you. You must me the He’s fine too, life here is pretty much as usual. (He takes off his overcoat and covers her with M – I can’t stop thinking about those children psychiatrist my attorney mentioned. How are Sue and the kids?...How’s Johnny it, leaving him with a jacket which buttons with and their dark eyes... The children’s... Eyes... doing at school?...Never mind, he’ll straighten difficulty and whose sleeves are too short) Great round.... Shining eyes.... S – Yes, that’s right. out later... Well, who knows? As long as his luck holds... Never mind, never mind... How’s M – What do you think you’re doing? You’ll freeze (The stage darkens and a newscaster appears on (they sit down facing one another) business?.... Sure, we’ve been following it in the in this weather! the screen) papers, every day. The other day it was on ABC... M – I don’t see why he thought this was Are you crazy? We’re probably following closer C – If you don’t freeze in that cardigan, I’ll be just N – The world is talking about the recent pictures necessary. than you are... Of course we’re very proud... fine. M – I’ve got newspapers underneath. showing prisoners of war being tortured. Listen, you’re really famous now... Way to fire... S – He thought it might help your case, and he’s Great... When’s the next hearing?... That day C – And I’ve got the Sunday supplements. (the screen fills with pictures depicting this right. we’ll check all the channels... Aren’t you going to M – (managing a laugh) Good... As soon as I abuse) come over? We’ve forgotten your face, son... Of TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 225

N – Sergeant Michael Connors, who figures the armchair, whose back is to the audience, and S – Hold on a minute, just hold on. Why don’t S – All this that we’re reading, hearing, and prominently in the incident, had been serving in holds a remote toward the screen. It blacks out you sit down, for one thing. Look, Mike, do you seeing in the photos and videos? I mean, how the military prison for three mon... and the sound is cut off. The hand belongs to Dr. believe in science? much of this torture business really happened? Samuel Davis, who now rises and disappears at (an erotic deodorant commercial appears on the the rear right of the stage. M – Not this kind. M – (Softly, after a brief silence) All of it... And screen) more. S – (the voices come from behind the stage) S – What do you mean, this kind? M – Who was (the images on the screen change rapidly as if Hello there. that bearded con man? The one you all worship? S – (Hesitates momentarily) Well, then, what do someone were channel-surfing) S – Are you talking about Freud? you feel? M – Hello. (Now an elderly woman appears on the screen, M – That’s the one! Hasn’t he gone out of style M – What should I feel? with a legend at the bottom: “Maryanne Tindall, S – Come in and make yourself at home. yet? If you ask me that guy wasn’t a doctor or Sergeant Michael Connors’ elementary school anything. I don’t know whether to call him a S – I don’t know... Regret, guilt, things like that. teacher”) (Michael comes on stage wearing ordinary sociologist or a philosopher or what. To him clothing. At the middle of the platform he looks anything longer than it is wide is a male organ. M – What about you? Woman – In those days he was a very nice boy, around and sits down on the edge of one of the I mean you hesitate to say you dreamed of a very well-behaved. I couldn’t imagine him even armchairs.) banana. What kind of science is that, doctor? S – Me? hurting an insect. We don’t bring our children up Then there’s a slew of characters around who this way. I remember very clearly, one time... S – (His voice comes from behind the stage) think they’re witch doctors, I won’t say like you M – Yeah, you. Don’t you feel guilty, after all that’s Something to drink? Coffee or liquor? because I don’t know you, but they’re a bunch happened? (on the screen there is suddenly a beer of snobs with complexes who all say, “Come on, commercial, with people drinking the stuff and M – No, thanks. little worm, tell me your story so that I’ll know S – Well, all right, but none of this was my doing. having a good time) every little pathetic detail about you.” Why should I take responsibility for somebody S – I’m having coffee myself, so it’s all ready. else’s actions, Mike? (Now we see a middle-aged man and the legend, S – (laughs) Look, Mike, the scientific community “Fred Seamann: neighbor of Sergeant Michael M – All right, then, I’ll have some too. is debating what you’ve just said, not in the same M – (Leaps to his feet and starts to bellow) Why? Connors) terms, of course, but... You ask why! Because you’ve made me less S – Milk or sugar? than human, that’s why. You used me for your Man – Well, I tell you, he was a good neighbor, M – Fine, then, don’t test something on me if own savage purposes. Me and so many others you wouldn’t expect anything like this, especially M – Black, please. it’s debatable. Ask me definite questions. Don’t like me!! You pushed us into the jaws of death. torture and stuff. He was always polite with us, play God and judge me because of what I have or Thrust us into the heart of fear, blood and atrocity and we got along very well. Maybe you could say (Sam comes in with two mugs, gives one to the haven’t done. If you want to share, go ahead, I’m and then watched us, remote in hand, from the he was a little introverted, but... sergeant, and sits down) willing. Whatever good it will do... comfort of your homes, just to catch up on what those people you sent to die and kill were doing! (A commercial appears for the latest model of S – All right, Sergeant Connors. By the way, can I S – You’re very uptight, Mike! Of course you had the right. You’d paid for it. car) call you Michael? (a wiener commercial) M – Sure. Or Mike, if you prefer. M – Uptight? That’s rich! I’m uptight! Why on S – I did all this? earth could that be? Billions of people are (Now the newscaster appears) S – Good. And you can call me Sam. watching me on television. Yesterday I couldn’t M – You, the corner butcher, cab drivers, resist and turned it on. A savage among all these businessmen, your downstairs neighbor, all of N – An official statement declares that these M – Forget it. That’s not so easy for me. innocent, affectionate, virtuous people! A vicious you! actions go against American values and reflect hoodlum, a merciless, stone-hearted creature the perverse initiative of individuals... S – However you feel comfortable. Let’s get who, who hasn’t a shred of humanity! What more S – OK, let’s talk this over a bit more calmly. Why started, if you like. do you want? I can’t go out, I can’t stay in my are you standing? (a holiday resort commercial, posh restaurants, home, they’re lynching me, doctor, do you hear people having a ball) M – I still don’t understand what we’re going to me? And then you say I’m uptight. M – (snaps back) I like it this way (walks around start on. the office fumingly, taking measured steps and (a condom commercial) S – All right, I’ll ask you something more definite. with his hands in his pockets) S – This isn’t an interrogation, Mike. We’re just (Smiles) Why don’t you drink your coffee? (now the screen shows a well-dressed going to talk. Tell me whatever you feel like. Tell S – Could you elaborate on what you’ve said? commentator fairly along in years) me about yourself, for example. (Michael takes a sip of his coffee, and there is a brief silence) M – What needs elaboration, doctor? (he has Commentator – First of all, our image as a M – (gets out of the chair) No, doctor. Don’t ask calmed down somewhat) You’re an educated country has been damaged internationally. And me to do that. When did your mother toilet- S – Look, I’m not the D.A. I’m not the judge, man. You’ve studied much longer than I have, this is serious damage... train you, did you see your father’s prick—I’ll either, or a member of the jury. But simply to and in expensive schools, so don’t tell me you answer stupid questions like that, and you as share certain facts I’m going to ask some don’t understand. Look, nations owe a lot to (images of bombing) the mastermind will understand how pathetic I questions. Is it true, Mike? their soldiers, you realize that? I mean, back at am. Is that the game? No thanks, buster, I’m not the beginning, the first people, they fought all As the doorbell rings a hand reaches out from having any. M – Is what true? together, men, women and children. And why? To protect their caves. (laughs) Or to take somebody 226 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

else’s cave and food away from them. Later they feeling left in him could do? NO. Do I wish it had I said, not only is it slicker work, but in a world S – That’s enough! This consultation is over! I’ll trained soldiers, told them “Die and kill for me.” never happened? YES. But am I sorry? I DON’T where everybody dies who can take all those call your lawyer and tell him I’m pulling out, all Can you imagine a heavier duty? They said, “Go KNOW!! Because if I were pitched into the same years at Harvard? So of course he gave up on the right? Now get out of here, and don’t come back meet death. While I stay here and fatten my primitive barbarism I can’t be sure whether I’d do idea. Being a sergeant is a better deal, he knows again. ass you fight for me out there.” And still later it again. I told you before, doctor, I was less than that. societies laid down rules. Rules of war... Rules human, and you people made me that way. You M – (yelling) I wasn’t the one who asked to for savagery and barbarity, for this primitive, what people!! And just tell me, you keep harping on S – Professions are not gifts made to people by come. And I’m not all that anxious to see you. I’m can I say, for dying and killing. Why were these this sacred business, what was I protecting over their fathers, Mike. I spent years studying at the not going to watch your swishy preening again rules laid down? So that people like you could there that was so sacred? Your interests made it best schools in the country, I worked hard, I got just so you can make a nickle, pansy. stay at home. They marked us... necessary for me to be there, that’s all. It suited here through my own efforts. Besides which, you. It’s that simple. If sometime soon you decide there are many lawyers I know, many doctors, S – I said get out, killer! You’ll never get well, son, S – What kind of mark? that this war was pointless, that the profit hasn’t engineers and businessmen whose fathers were they haven’t found the therapy to make your kind made up for the loss, and you could well say that, poor farmers. well. You’re a black mark on humanity! M – (raising his voice) The mark of the bulls- then how are you going to apologize to me, huh? eye—the uniform! The message to the opponent Where will my suffering be then? I’ll tell you: I’ll M – But among the people I know you never see (Having headed for the door, Michael stops and is clear!! Your kind have sat down and drawn just have to be content with it. Does it matter the reverse. slowly comes back) up all the rules of the fight. OK, we’re going to to you? And anyway, who am I, do I have any fight, but let’s not harm everyone. Some of us will importance for you? Oh sure, right now I matter S – What does that mean? M – A black mark on humanity, eh? Killer, eh? How be marked, and they’re the ones we’re willing a lot. You’ve got your toy, so play with it. It’ll help could your kind understand me? Have you ever to sacrifice. Do the same on your side, and let you pass the time, and ease your conscience M – I mean so far I’ve never run across a poor been exposed to war, buster? (approaches with them wipe each other out. The spoils go to the to boot. You know what it’s like? It’s like you farmer who was the son of a doctor or lawyer. slow steps) Have you ever been through it? War victor... And what’s more, our kind will make the were holding hands with a girl in front of the Have you? You studied at the best schools in the makes you think of Ben Hur, mister! Did you see decisions. If we see fit they’ll have it out and whorehouse, and all the broads come out to boo country...my ass. You were sent, man! The Deer Hunter? They play Russian roulette in we’ll watch from a distance. If we can reach you for immoral behavior. They don’t just shout, it? Remember? Realistic, wasn’t it? I’ll bet you an understanding, there’s no need to go to all they stone you. S – Mike, I know you’re going through a hard really liked it. Did you find it oh so humane? that expense. You know what riles me the most, time, but I’d be happy if you wouldn’t have this doctor? They always make such a fuss about how S – Very well, wasn’t it in your interest to enlist aggressive attitude toward me, at least. (a slight (Sam has risen from his chair, and now he many civilians have died! Not how many people, in the army? Did you earn the rank of sergeant edge comes into his voice) Don’t forget I’m only retreats backwards with fear all over his face) how many civilians... What am I, doctor, would just for our sake? You were paid to fight, Mike. trying to help you. And there’s one other thing you please tell me? Whichever side I happen to You were the one who asked for the job. War was you shouldn’t forget. There are tens of thousands M – (goes on, shouting) Have you ever defied be on, why is the death of my kind more natural? your business. If you dreamed of writing romantic of troops serving in the army—do you think they a gun barrel that was pointing at your head? Why should I deserve to croak so that you can poetry, you chose the wrong profession. all acted like you? Tell me! Have you ever thought this expensive earn more in your office? hardwood floor might blow up with the next step. M – What did your father do, doctor? M – Have you seen how everybody acted on TV, Tell me, I say!! S – Mike, wars aren’t built just on greed and doctor? I hope the war didn’t make you miss the aggression. Human societies have values which S – What’s that got to do with it? NBA playoffs? And you must have sized them (Sam faces Michael as he retreats, while they consider sacred and are bound to protect. up, too. Now this soldier’s a good kid, he’s got Michael’s body is almost touching his, as the Some of them are extremely concrete, like one’s M – A lot. It’s not such a hard question. I don’t a sound character. That one behind him has slow march has brought them to the edge of native land. And when people die in this cause suppose your father’s profession is a secret? complexes, you can tell by the way he holds the desk. Michael’s hand dips into his pants we don’t say they’ve “croaked.” his rifle. The barrel’s pointing down. Everybody pocket, and we hear the sound of a switchblade S – He was a doctor. made fun of him when he was little. And his opening) M – Come off it! Don’t skew the subject, doctor. father used to beat him. Oh God, the one way If someone is defending, isn’t someone else M – For crazies? in the rear is vicious! He’s got a disgusting M – (bellowing) Do you know what the fear of attacking? And did they come down from space? personality. He’d make a great torturer... I mean, death means? (he presses the blade against If you’re saying mankind is greedy, primitive and S – I think you’re asking whether he was a you’re a psychiatrist aren’t you? You understand Sam’s throat) barbaric, so where there’s humanity there’s war, psychiatrist. everything. A superior being! well fine then. Right, we agree. But if, amid all this M – (still bellowing) Come on, Mr. Polite, savagery, you call me barbaric, or cruel, or God M – Whatever! OK, was he a psychiatrist too? S – Look, I may be a psychiatrist, but that doesn’t defender of human values, my fine dandy, let’s knows what, in my book that’s hypocrisy, got it? give you the right to insult me, which you are hear it!! Do you know what the fear of death S – Yes. What of it? doing more and more all the time. (raises his means? S – You’re the one who’s skewing the subject, voice) I won’t stand for insolence, get that Mike. All this has no connection with what you M – (big laugh) Well there you are, it’s genetic! straight. S – Mike, look, keep cool. I wasn’t trying to... I... did. If you’re seeking an excuse for that, at least Try not to believe it. Just look at this talent admit it. Face the truth. What I asked was a very handed down from father to son! A noble M – What’s this? Are you losing your temper, sir? M – (at the top of his lungs) Answer my question, simple question: Are you sorry? And you still professional talent. I’m sorry, doctor, but we folks Does that befit someone who’s had so much mister!! haven’t given me an answer. lack that talent. My father was a poor farmer. I’m education? What’s more, don’t you think it’s all my family’s resources were good for. Actually worth being a little patient? Worth it, I say. How (he presses the blade harder against Sam’s M – You want a simple answer, and I’ll give you my dad was about to send me to Harvard so I much will you make out of this trial? Maybe you throat. Sam, his back almost touching the desk, is one. (yelling) Was what I did reprehensible, YES. could study law, but I talked him out of it. Forget expect me to pay something extra, that would leaning backwards) Were they things that someone with a shred of it, Dad, I said, my ideal is to become a sergeant. make you more patient, eh? TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 227

M – (bellowing) Have you ever felt like this Primitive... and... Above all... Hypocritical... with his back to the audience, waiting there R – What? before, felt that you were going to cr... motionless.) S – All right, Mike, all right... Look, now, take a S – I say he wasn’t aggressive. (he stops midway through the sentence. For a deep breath... My God, my God... They’re on the C – Don’t worry about it... time both are motionless. Then Michael’s body way... Oh Lord, what’s happening...My God.... R – What was he, then? He was a killer who slowly doubles up and he slumps to one knee. Mike?... Mike!!! (the stage darkens) caused pain and humiliation to helpless people. Sam is holding a bloody letter-opener. His voice He was a bastard without any saving grace of is full of confusion) (the stage goes dark) (the lights come up on the armchairs that occupy humanity. Isn’t that enough? the platform, revealing the doctor and the lawyer S – Mike? Oh my God! (the light radiating from the oil drum comes up. sitting in them. Ralph is leaning back, while Sam (Sam declines to answer and maintains silence) Covered by Charlie’s coat, Martha lies doubled is bent forward with his elbows on his knees and (He holds Michael under the armpits and drags up on the sidewalk, while Charlie, tightly bundled his head in his hands. He slowly straightens up.) R – How can you say he wasn’t aggressive? him to a chair.) up in his jacket, stands by the drum. He turns his Calling him aggressive is a compliment. head to look at Martha, then slowly goes over S – That’s the size of it! Is there anything else S – Mike? Mike, answer me!! to her, first bending and then squatting down you’d like to learn? S – (soberly, as if talking to himself) He was beside her.) right... M – My stomach... R – Noo. It’s all very clear. As I said before, the C – You’re still shivering, Martha. Aren’t you over way events unfolded, the fact that the sergeant R – What? S – What have I done? My God, my God. Mike, being cold yet? had tortured prisoners of war, meaning he had a wait... Wait, I’ll call for some help. violent streak, your clean record, the fingerprints S – I said he was right. (Unintelligible moans from Martha) on the knife, the fact that a switchblade is an (springs to the telephone on the desk and as he instrument of assault whereas you chose a R – You think he was right when he committed is dialing...) (Charlie runs a hand over her forehead) letter opener to defend yourself...All of this will those vile acts? make things easier for us. Nevertheless, there S – I can’t believe it! How did this happen? Good C – Wow! You’re like an oven. But when are points vulnerable to an offensive by the S – No... He was right about us, that we’re not Lord! Hello, this is Dr. Davis. One forty-two Sixth someone’s temperature goes up they stop being prosecution, Sam. aware of our cruelty, savagery and primitive Avenue, number fifty-two. There’s a wounded cold. What’s going on? nature. That we were lynching him to ease our man.. a stabbing... S – What might those be? own consciences. (No answer from Martha) M – (in a feeble voice) Can’t you say “I stabbed R – Firstly, everything would have been much R – Come off it, Sam. Think about this a little bit: him”? C – Just let morning come and we’ll go to the easier if we had a witness. Who are the victims of torture? The helpless... poorhouse. A doctor comes in there twice a People whose hands are tied... The powerless... S – Urgent? Yes, extremely urgent. week, Martha! (Pauses) What day is it tomorrow? S – Well, forgive me, I was so flustered I didn’t And you, even though you know this person can No, that’s no good. Never mind, their doctor is think of calling someone in to watch. do nothing, fearlessly exert your power on him. M – Tell them it was inhuman but you did it. the same age as Napoleon anyway. Hey! Old Fred There’s a risk in any fight, Sam. But this isn’t has a customer who’s a doctor. I mean, he used R – But that’s not the real problem. even a fight. There’s no chance of losing. Is S – I don’t know, his shirt’s all bloody... In the to be. He’s a good guy. such a mean, unfair, dishonorable show of force abdomen, that’s right. S – Well, then? thinkable? I watched this documentary about Whatever, we’ll take care of it, OK?...I mean, don’t an aging lion that couldn’t see. He had been M – Tell them you were scared... worry about it. You get some sleep now. Sleep’s R – Sam, you’re a psychiatrist. chased from the pride by a young male rival. He the best medicine, Martha. Remember last year. was unable to hunt any more, and there were S – Right now he can talk...All right...Please After two days you were fit as a fiddle. What a S – What of it? sores on his scrawny body. You know how he hurry... constitution you’ve got, old lady. Right? A little died? Jackals and vultures took turns eating him, fever can’t hurt you. Right? That’s right, huh? R – I mean, your job, or I should say your duty, creatures that a few years before couldn’t even M – Tell them you lost your humanity... Martha? is to communicate with everybody, from the have come near him. They ate him alive. Then totally mad to the most pathologically aggressive when he was dead they shared up the carcass. (Sam runs to Michael’s side and drops to his (for a time he squats there in silence, watching characters. Well, let’s say that was the duty given them by knees. As he speaks he tries to peel away the Martha. Again he runs his hand over her brow nature, to get rid of carrion. Do you think people shirt.) and hair. Then, as if making a sudden decision, S – Then let them try me for dereliction of duty, have a similar duty? Is it part of human nature to he pulls off his jacket and spreads it over the not for murder. What’s my profession got to do torment the helpless and powerless? But those S – They’ll be here any minute, Mike! They’re coat that covers her. He is left with nothing but with it, I’m a human being first of all. A human who torture are human, Sam. Please don’t try to coming now!! My God! Are you OK, Mike? You’re an old shirt on his upper half.) being, with all that implies in terms of foibles, make me think this abomination is excusable. OK, aren’t you? weaknesses, I don’t know...emotions and C – Now you get some sleep. Sleep’s the best instincts. S – I have no such intention. And I have no M – I’m freezing. My lips are numb. My hands... medicine... Just let morning come... Don’t worry doubts about the meanness, the viciousness and about it, Martha. R – All right, that man was an aggressive the dishonor of committing torture. I was talking S – Hold it, hold it. Don’t try to talk... psychopath, I agree. about something else, Ralph. And I believe that’s (He rises to his feet and moves his hands over what Michael was trying to tell me. M – Noo, you listen. This is my defense, doctor. the oil drum trying to get warm. Slowly he squats S – (pensive) No, he wasn’t aggressive... (haltingly) I am a human... Cruel... Savage... down until he is bent double nest to the drum R – What’s that? 228 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

S – We’ve created a concept of humanity. In of metal into those tubes, then propelling them It’s full of massacres. And it was always humanity S – No, because you and those like you profit by the name of the beautiful and the true we’ve with explosives he himself invented so they that carried them out. All through the ages, this savagery, Mister Attorney. All this is done in exalted certain values and cursed others. But go out and puncture another human’s guts, or whoever gained a little power trod the powerless the interest of human groups. Everything comes in the meanwhile our interests have led us to go right through their head! He gives harmless down. And everybody points at other people’s down to a calculation of profit and loss. If it’s tolerate other villainies. We call torture inhuman. plastic imitations to children so they can get societies, as if their own record was clean. Even a question of your gain, others, other human And that’s true. It is inhuman. Even discussing advance practice in killing. As if that weren’t we live on land that centuries ago belonged to groups, people like you who breathe and love, the opposite disturbs me. Certainly I don’t put enough, he makes larger versions of these metal others, and that was watered by the blood of our who can be cheerful or sad, people who laugh what a terrorist does when he abducts children tubes. Bigger so they can puncture hundreds, ancestors. We teach our children about what and cry and nurse their babies, well, you just on the same plane with what goes on in war. thousands of intestines at a single stroke. He other nations have done in the past, and tell destroy them. So these are the facts of life, is Some kinds of savagery are worse than repulsive, uses those metals to make devices that can fly them, “See how barbarous they were.” Our own that it Mr. Attorney? As long as these facts serve that’s true. But if the act isn’t quite that repulsive through the air, and into them he places capsules crimes are offered up to those young minds as your interests, they can readily be accepted, isn’t it’s tolerable, eh? What about a bomb that kills that explode, burn and shatter when they hit the heroism. But we’re all descended from the same that right? more than two hundred thousand people in a ground. He sends them off, and when they’re primitive mammal, Ralph. When they get the few seconds, and leaves many more crippled? over a large collection of living creatures of his chance, peoples who have suffered the greatest R – If humankind has been involved in this Someone designed it, made it, decided to drop own kind those capsules are released. Killing massacres don’t hesitate to commit even worse madness for hundreds of thousands of years, it. Someone else pushed the button that opened dozens won’t do, humankind makes shells kinds of cruelty. And this cruelty is not only and if as an individual I have no way of laying a the hatch to let it fall. All this was more innocent, that can destroy thousands, tens of thousands, accepted, but receives the blessing of the world. brand new foundation for humanity, then we call more acceptable, is that what you’re saying? A millions of human beings in an instant, along Our children are told the virtues of fighting and it reality, Sam. child who faces a lifetime without an arm or leg, with trees, birds, snakes and insects. (he begins spilling blood. who will be crippled or blind as long as she lives, to yell) And he spends money on all this. Six S – You have no way, then. But have you ever does she suffer any less pain than those victims or seven times what it would take to eliminate R – (annoyed, raises his voice) What our children tried? of torture? But if these primitive acts are called hunger on the whole planet. Because he makes are told, sir, is the reason we exist! Our history!! war then it’s all inevitable, eh? Of course there money out of this business. MONEY. It serves They’re told about things that make us what we R – Well, well, I see you’re starting to judge me. will be deaths and smashed houses, of course his interest and brings power. His interests are are! But I believe you’re the one in need of a defense. children will lose their arms, and young bodies served and he subdues other people; the human And don’t keep jawing about my interests. I will burn. Isn’t that right? And you and I, as if we being crushes others, he wins and earns by S – Us... It’s always us that are in the right. And don’t think my interests are any different from had no responsibility for what goes on, will send crushing, Ralph. He gets a barbaric pleasure out who are we? We, the people whose interests yours. Don’t tell me you’ve been a peacenik all people hardly older than children into the heart of doing it, and this barbarity, this savagery, is the coincide. And then there’s them, the people along without our knowing it. I guess when you of this primitive cauldron and expect them to be same no matter what his race, religion or nation, apart from us. They are cruel, they don’t share our closed up the office in the evening and headed virtuous. Is that what you’re saying? Michael had for it’s the most easily shared human trait, Ralph. virtues. Everything we have done in the past has home, you weren’t dreaming of a new car, you been trained in the midst of this hypocrisy. He Do you understand? a justifiable basis. It is always pardonable, you were mourning the victims of war. Or did these had the same primitive drives, just like me. Just can find a way. But they, in the past they’ve done revelations only come to you after you got in hot like you, in fact. R – So you’re saying there’s no such thing as things to make them deserve extermination. Yet water? And there’s something else I should say. a just war, is that it? Even if you’re faced with the odd thing is, exterminating them doesn’t All this doesn’t give you the right to do what you R – Just like me? What do you mean? killers who have taken thousands of innocent solve the problem. If they disappear, we divide did to that sergeant, or to take a human life, Sam. lives, even if they are full of blood lust that and become a new us and them. (shouts) Do you S – What do I mean? (leaps to his feet, begins threatens, if not you, your children and their get me, Ralph? What we really need is to get rid S – No kidding. But it doesn’t give you any raising his voice and paces the room) I mean world, even then your struggle isn’t justified, of this hypocrisy. Good will. That’s right, simply responsibility either, does it, my fine attorney? we’re at least as guilty as he was. We condone eh? Sam, there are concepts which humans good will. war, the greatest savagery of them all; we pat have shaped over the course of history. Like R – (his temper is frayed) I’ve never lost it these people on the back, give them the order to honor and freedom. And nations commemorate Individuals, groups, nations in fact, they all lack enough to have designs on another person’s life, go and kill, see them off to the tune of marches; with extreme gratitude the warriors who have this good will. They’re all incredibly hypocritical. Mr. Doctor. our children bathe the computer screen in blood lost their lives defending these principles. I don’t mean to defend tyrants and murderers at the touch of a button, as we sit with a can of Those heroes have played a large part, I think, in with blood on their hands. But first we’ve got to S – Never lost it! (his voice is calm) What a good, beer watching thousands die on the TV screen. bringing mankind to where it is today. realize something, Ralph. We’ve got to accept well-bred little boy! A good citizen who earns So who do we have the right to judge, I ask you. the fact that, whatever nation, religion or skin well and has made it in his profession! (slowly S – Look now, we’re talking about different color we belong to, we’re all savage, primitive draws a switchblade from his pocket and flicks it R – Certainly not those who give their lives for things. I say humankind is primitive, and you and intent on our own interests. Let’s accept that open) Tell me, do you see this? their country. Listen, just look at nature. Look at come back with matters of right and wrong. so we can make an effort to correct it. Otherwise other living creatures. Life is a war from the word this hypocrisy will end our species. R – Don’t be ridiculous, Sam, what are you doing go. Don’t you understand that, a war! What we’re R – What do you expect me to do? If I’m right with that knife? putting on trial is infamy, just infamy, got that? I’ll fight to the bitter end. If I’m under threat, if I R – You’re dreaming, Sam. Like it or not, this Just the snakes in the grass. But humankind, like fear for my children’s future, I’ll fight rather than is the human race. What’s more, it’s a law of S – (approaches) Would you be scared if I the other animals, has been fighting ever since it take it lying down. I’ll fight for my country and my nature that there’s no room for the weak on this pressed this blade to your throat? Huh? Tell me, first appeared on earth, Sam. freedom. planet. Whether you’re an individual or a nation, would you be scared? you’ve got to be strong. And the strong win, Sam, S – That’s true. Fighting ever since it first S – If you’re fighting for your freedom, it means although being strong is not enough if you want R – (uneasy) This is nothing to joke about, Sam. appeared on earth. Stabbing with knives, slitting other people are restricting it. If you’re fighting to survive and be free. For that you’ve got to Look, please stick that thing back in your pocket. throats, taking metals out of the ground and for honor, who’s trampling on it? Isn’t it other strive, toil and if necessary fight. Your romantic shaping them into tubes, putting smaller bits human beings like yourself? Just look at history. dreams have nothing to do with real life. S – (yelling) Answer my question!! Would you be TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 229

scared!! drum. Charlie slowly topples to his right, falling stiffly like a plaster statue. The instant his body R – (stammering) Of..of course I would, Sam. touches the ground the lights in the oil drum go Who wouldn’t? out and the sound of an explosion introduces a series of bombing sequences to the screen. (By this time Sam is quite close to Ralph’s chair. The doctor’s aria starts, not from the beginning, He leans his weight down on him and presses but from 66 min. 14 sec., at first softly and then the knife to his throat) quickly increasing volume until it fills the hall. The bombing footage mingles with the music, S – Tell me now, attorney. Tell me loud and clear! and we see Ralph’s arm rise from the armchair, Are you scared? which faces the screen. His hand holds a champagne glass. For a while the glass stays R – (in a choked voice) Yes... raised and motionless; then with the finale of the music (immediately after the last note of the aria S – I can’t hear you! there should be a loud bell or the sound of an explosion to match a massive explosion on the R – (louder) Yes... screen) the lights and sounds are extinguished) S – And tell me this...If you knew I was going to waste you, and you had a knife in your hand, would you stick it into me? Huh? R – (in a pinched voice, haltingly) How could I, Sam. I...not you, Sam... (Sam presses the knife quite firmly) R – What are you doing? Stop, I beg you, stop!! S – (at the top of his lungs) Tell me, buster!! Tell me!! If you had a knife... R – (gurgling) I’d stab you. (for a while they are motionless. Sam slowly pulls the knife away and rises. Ralph’s eyes are horrified as he rubs his throat. He looks like he can’t believe he has escaped with his life. With slow steps Sam heads toward stage right to exit, but when he is halfway there he stop and flings the knife down. He begins to speak calmly) S – I’m leaving, Mr. Attorney. Now you can sit back down, pick up a glass and listen to some music. You’ve heard my defense... You can repeat it... (raises his voice) I am a human... Primitive!... Savage!... Cruel!... And above all... HYPOCRITICAL!! Then you can raise a glass and drink to humanity. (the lights go out) (light comes up around the oil drum to reveal Martha and Charlie, as at the end of their previous scene, with Martha lying curled up on the sidewalk. Charlie, wearing his shirt, squats by the drum with his back to the audience. For about 30 seconds nothing stirs on stage, nor is there a sound. Everything seems frozen. The only movement comes from the light inside the 230 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI HUMANITY, HERE’S TO YOU

TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 231

ŞEREFİNE İNSANOĞLU Humanity, Here’s to You Sayfa 216 Telif hakları SÜRE Ralph Hodgson: 40-45 yaşlarında, başarılı ÖZET Toygun Orbay’a 70-90 dakika ve zengin bir avukattır. Bir psikiyatrist ve avukat çavuş ile birlikte aittir, 2004 Betty Hodgson: Ralph Hodgson’un annesi. sorularına cevap ararken, toplumun OYUNCULAR Ralph’ı canlandıran oyuncudan bir kuşak gerçek dışlanmış kesmi Martha ve Charlie, 5 erkek, 2 kadın büyük olmalıdır. Çekici, şık giyimli, zengin sehrin sokaklarında yaşam mücadelesi bir kocası olan, iyi bir eğitim almamış, vermektedir. ÖZET çalışmayan bir ev hanımıdır. Michael Connors: 20-25 yaşlarında. Orduda Howard Hodgson: Betty’nin kocası. Ralph’in TANIM çavuştur, tam bir eğitim almamış olmasına babası olabilecek yaştadır. Zengin ve Oyun savaş, insanlık ve tüm ilkel karşın, zeki bir taşralıdır. açıkgöz bir işadamıdır. acımasızlığını konu alır. Dr. Samuel Davis: 40 yaşlarında, psikiyatrist. Martha and Charlie: ileri - orta yaşlı, iki iyi bir aileden gelmiş, iyi okullarda okumuş alkolik ve evsiz. Ya da evleri sokaklardır da bir entellektüeldir. denebilir. 232 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI ŞEREFİNE İNSANOĞLU

TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 233

Bir Perdelik Oyun Sahnenin seyirciye göre solda kalan daha alçak sallamaktadır) Martha, bak ne var burada. C- Çalışırım be... Sonunda şu anı yaşamak varsa Yazan: Toygun Orbay kısmı, ön ve arkada iki ayrı mekan oluşturmalıdır. hamallık da yaparım, bok da temizlerim. Önde, seyirciye yakın köşede büyük bir varil yer M- (yavaşça başını kaldırır, şaşkın ve sevinçli) Vay KİŞİLER: Michael Connors – 20-25 yaşlarında. alır. Varil gövdesinde büyükçe delikler vardır ! Nereden buldun onu ? M- Peki ben ne yaparım? Orduda çavuş rütbesi ile görev yapan, ileri bir ve içinden yapılacak ışıklandırma, varil içinde eğitim düzeyine sahip olmadığı belirgin, buna birşeylerin yakıldığı izlenimini verecek şekilde C- Ne demek nereden buldun, aldım tabii ki. C- Yapma birşey... Ben birşeyler bulurum... karşın zeki ve atak bir taşralı. kurgulanmalıdır. Arkada, küçük ve basit bir tahta Bunlar bulunmaz ki, alınır.. Keşke bulunabilseydi... İkimize de yeter.. -kısa bir süre sessizlik- masa, masanın sağ ve solunda birer sandalye yer Dr. Samuel Davis- 40 yaş civarında, psikiatrist. alır. Masanın arkasında yer alacak birkaç demir M- Yahu, hangi parayla? C- Martha, biliyor musun, savaş çıkmış. Varlıklı bir aileden gelip, iyi okullarda okumuş bir çubuk benzeri sembol, masanın bir tutukevinin entellektüel. görüşme odasında yer aldığı izlenimini C- Çalıştım kızım. Bütün gün... (yaklaşır, bağdaş M- Ne? uyandırmalıdır. kurup Martha’nın yanına oturur) Ralph Hodgson- Yine 40 lı, 50 li yaşlarda, başarılı C- Savaş çıkmış diyorum. ve varlıklı bir avukat. / M- Ne o? Dünya Bankası’nda işe mi aldılar seni? M- Nerede ? Betty Hodgson- Ralph Hodgson’ın annesi. Yaşı, Başlangıçta sahne karanlıktır. Fonda Boris C- Eh! Benzeri bir iş... Yük taşıdım aşağı Ralph’ı oynayacak oyuncunun yaşına göre uyumlu Sinkin’in Amok Operası üvertürünün mahalledeki depoda... C- Bilmiyorum, uzaklarda... Fred’in barında olmalıdır. Varlıklı bir eşe sahip, yüksek öğrenimi konuşmacının hemen ardından başlayan (1 dk. televizyon gösteriyordu. Biryerleri bombalıyor ve mesleği olmayan, yaşına göre gösterişli ve 01 sn.den itibaren) uzun ve tiz keman sesleri M- Hamallık yaptın yani? bizimkiler. Ama buralarda değil, uzaklarda... bakımlı bir ev hanımıdır. duyulur. Kemanların ardından duyulan ilk vurgu sonrası ekranda yürüyen askeri birlikler izlenir. C- Beğenemedin mi ulan? Çalıştık işte!!! Nanköre M- Neden çıkmış peki? Howard Hodgson - Betty’nin kocası. Yine Ralph’ın Görüntüler siyah-beyaz ve ikinci dünya savaşı bak!... Birinci sınıf şarap almışız, getirmişiz babası olabilecek yaşlarda. Varlıklı, girişgen bir iş dönemine ait olmalıdır. Olabilirse, müziğin ritmi şuraya, hatta yarına karın doyuracak paramız da C- Bilmiyorum, adamların tehlikeli silahları varmış adamı. ile senkron adımlar seçilmeli, görüntüler değişik var, kadın hala kariyerimi sorguluyor. galiba. ulusların askerleri, geçit resmindeki tanklar, Martha ve Charlie – Orta-geçkin yaşlarda, gösteri uçuşu yapan uçak filoları, yakın çekimde M- (kahkaha atar) Ulan Charlie, asıl nankör M- Nasıl tehlikeli silahlar? sokaklarda yatıp kalkan iki evsiz ve alkolik. adım atan asker postalları şeklinde devinmelidir. sensin! Gebereceksin ulan birgün bu yüklerin C- Bilmiyorum... Üvertürün karakteri, coşkulu-romantik-coşkulu altında. Şimdi senin belin tutar iki gün... Sahnenin seyirciye göre sağda kalan üçte olmak üzere birbirine bağlı iki tema (a-b-a) ikilik bölümü, tek basamaklı bir platformla üzerinedir. İkinci temaya geçilirken (2 dk. 15 C- Bir şey olmaz. M- Bizim bombalar tehlikesiz miymiş yani? yükseltilmiştir (sağ ve sol tanımları, seyircinin sn) arayı bir bomba patlayışının görüntüsü Kimseyi öldürmüyor muymuş attığımız bombalar ? bakış alanına göre belirtilecektir). Bu bölüm, sağlar. Romantik tema boyunca kaçışan, M- Geçen sefer üç gün üç gece böğürdün ama (dekor değişmeksizin) dönüşümlü olarak ağlayan insanlar, ateşten korunmaya çalışanlar, danalar gibi... Dedim ya, valla gebereceksin... C- Ne bileyim Martha, öyle birşeyler söylüyorlardı. psikiatrist ve avukatın ofisleri olacaktır. çocuğuna sarılmış anneler, toplu mezarlar Bir de diyorlar ki, petrol içinmiş bütün bunlar. Sadece, Betty ve Howard Hodgson’ın evlerinin gibi savaşın acımasızlığını çarpıcı biçimde C- Ne yapalım yani, açlıktan gebermekten iyidir.. salonu olarak kullanıldığında, dekora minimal sergileyen görüntüler birbirini izler. İlk temaya (Şişeyi açar) Sen ne yaptın bu gün? M- Ne işe yarar ki petrol dediğin? İçilmez bile... değişiklikler (bir sehpa, abajur ya da tablo gibi) geri dönüldüğünde ( 2dk. 43 sn) Asker postalları eklenebilir. Platformun ortasında, karşı duvarda ve uygun adım yürüyen birlik görüntülerine geri M- Ne yapayım? Büzüldüm, kaldım burada...Bir C- Zaten şarap için de savaş çıkmaz. büyük bir projeksiyon perdesi yer alır. Ancak dönülür. Üvertürün bitimindeki müzik vurgusuna ara şu benzin istasyonuna gittim, kenef temizliği M- Neden çıkar peki bu savaş dediğin? tüm duvarı kaplamamalı, çok iri bir televizyon (3 dk. 36 sn) şiddetli bir patlama görüntüsü eşlik için, kovdu herifler... ekranını sembolize edecek büyüklükte olmalıdır. eder. Işıklar kararır. Sahnenin sağ ön (seyirciye yakın) tarafında, C- Neden? C- Açgözlülükten... Çıkar, para, zenginlik, ne arkası büyük ölçüde seyirciye dönük bir koltuk Sol taraftaki varilin içinde oynaşan ışıklar, varil dersen de... Yani birşeyler elde etmen lazım, ve hemen önünde ayak uzatmaya yarayan bir içinde yanan çöplerin turuncu-kırmızı aydınlığını M- Üç tane gariban bulmuşlar, göçmen, nereli savaşmak için. Daha bolluk içinde olmanı puf bulunur. Koltuğun yönü ekranı izlemeye yaymaya başlar. Varilin hemen yanında yere olduklarını bile anlayamadım. Herhalde sağlayacak birşeyler. Toprak gibi, maden gibi.. yarayacak şekildedir ve oturan kişinin yüzü büzülmüş Martha’yı görürüz. Üzerinde kalınca Kısaca, başkalarının olan bazı şeylerin senin sadece yarım profil olarak izlenebilir (ya da bir hırka, altında pejmürde ve kir pas içinde Bir kola parasına çalıştırıyorlardır...Charlie, hele olması için yapılır savaş. Yani, açgözlülük olmasa koltuk yüksek arkalıklı olarak seçilip, oturanı bir etek, ayaklarında asker postallarına benzer bir çocuk vardı, görecektin...Kocaman, kara kara savaş olmazdı. Gerçi, bazan kendini ya da sana tümüyle saklayabilir). Sağ arkada, bir çalışma eski botlar vardır. Sırtını sahnenin yan duvarına gözleri vardı Charlie... Ayak bileklerine kadar boka ait olanları korumak için de savaşabilirsin ama, o masası ve koltuğu, çapraz olarak yerleştirilmiştir. yaslamış, bacakları karnına çekili, her iki eliyle batmıştı Charlie... (Ağlamaklı, eliyle yerden 70- zaman da başkasının açgözlülüğü söz konusudur. Yanıbaşında bir müzik seti göze çarpar. Masa sıkı sıkıya kavradığı hırkasına sarınmış, soğuktan 80 cm lik bir yüksekliği işaret eder). Şuncacıktı Yani, temel neden değişmez. üzerinde bir çalışma lambası, birkaç kitap, donarmışcasına büzülmüş ve hareketsiz bir Charlie... mektup açacağı gibi basit birkaç büro malzemesi, haldedir. (Martha, oyun boyunca konuşmaları M- Peki kim haklı bu savaşta Charlie? bir telefon ve kapağı açık bir taşınabilir bilgisayar arasına bir yoğun sigara içicisinin öksürüklerini C- Boşver şimdi, yine ağlamaya başlarsın sen. bulunur. Platformun sol tarafında, yüzleri çapraz sıkıştırmalıdır.) Sağ taraftan Charlie, üzerinde Çek bir fırt bakalım (Şişeyi uzatır). C- (kahkahayla) Tabii ki biz... Bu sorunun başka şekilde seyirciye dönük iki koltuk vardır. Koltuklar, uzun ve eski bir palto, elinde bir şarap şişesi, yanıtı yoktur Martha... Biz... Hep haklı olan biz... oturan iki kişinin (doktor-hasta ya da avukat- girer. M- (Bir uzun yudum alır, ağzını elinin tersiyle Sorun, bizim hangi biz olduğumuzda... Onların müvekkil) birbiri ile görüşme yapmasına uygun silerken) Vay bee !. Sen çalış anam, yarın da bizi de haklı olduğuna inanıyor, bizim bizimiz de... biçimde yerleştirilmelidir. C- Hey, Martha !... (elindeki şarap şişesini çalış... Zaten “biz haklıyız” a inandıramazsan insanları, ölecek kimse bulamazsın. 234 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI ŞEREFİNE İNSANOĞLU

M- Çok kötü Charlie, çok, çok kötü... Çocuklar adım atar. Avukat, kapı sesi ile birlikte gözlüklerini R- Güzel. Şimdi, öyle kendini koyvermek yok. (kahkahayla) Ne yapar oğlum yaşlılar? Bu yaştan ölüyorlar Charlie, koca gözlü çocuklar... çıkarır, Ralph’ın girişi ile birlikte ayağa kalkar, elini Bak, her şey yolunda. Yarın şu tahliye kararını sonra anca birbirimizi yeriz.....Yok yahu ! Şaka uzatır- alırsak, perşembeye görüşüyoruz seninle, benim ! Yaramaz birşey yok buralarda. Baksana, ne C- Büyükler de ölüyor işyerimde...Tamam mı? yaptın o işi ? ..... Şu şey davası yahu, neydi ? Şu R- Merhaba Samuel psikiatrist..... Aldın mı ? Yaşa be!.....Ne zaman M- (Bağırır) Savaşa karar veren büyükler Charlie, S- Tamam. ? .....Harika.....Harika.....Bak ne diyeceğim, savaşanlar da onlar... S- Merhaba bu fırsatı değerlendir, salaklık etme !.....Bak R- Ayrıntıları konuşur, savunmayı dört dörtlük muhteşem olur, inanılmaz bir reklam yaparsın..... C- Savaş varsa, ölenler olacak... Küçük ya da -el sıkışırlar, karşılıklı otururlar- hale getiririz... Bak, tekrar ediyorum, herşey Yahu basın diyorum...Dergiler, televizyonlar, büyük... Şişman, zayıf, evli, bekar, zengin, yoksul... R- Nasılsın ? lehimizde...Anlaşıldı mı ? gazeteler falan..... Evladım çok toysun yahu ! Olacak bunlar, Martha ! Oturduğun yerde olmaz o işler..... Yani olur da, S- (bıkkın) Evet iki sözcük olarak senin adın geçer arada.....Bak M- Ne yani, normali bu, bu işin, öyle mi ? Ne S- İyi diyelim. Ralph ! Artık herşey reklam, anlıyor musun ? Yani, kolay söylüyorsun !... Olacak bunlar Martha !!! R- Oldu o zaman, yarın karar alınırsa, Perşembe hangi meslekte olursan ol, öncelikle ambalaj..... Bu arada çocuklar da ölüverecekler bi zahmet R- Dr. Davis... ofisime bekliyorum. Erken olması şart değil, önce Tamam işte, onu söyleyeceğim. Ben adamını !!... Ne olmuş birkaç bin çocuk eksilirse ? Çocuk bir kendine gel, evinde uyan, gazeteni oku... bulurum. Seni ararlar, onlar ayarlar her şeyi..... mu yok dünyada ! Kum gibi... Hem yenileri yapılır, S- Sam diyebilirsin. Yahu işte program mı, röportaj mı, her neyse..... gidenlerin yerine... Değil mi? S- Gazete okumuyorum. Tabii.....Yahu tabii..... Yanlız, pintilik etme anan R- Peki, Sam, haberler iyi. Büyük olasılıkla, gibi, heriflerin istediğini ver, tamam mı ?..... C- Yapma Martha !. Ne demek istediğimi bal gibi nefs-i müdafaa’dan yararlanırız. Ama ilk etapta R- Neyse işte, kalk, duşunu yap, ne bileyim, (alaycı) Yok, bedava ! Hani seni çok sevecekler biliyorsun. Ne yazık ki diyorum, ne yazık ki hep tahliye talebinde bulunacağız. Sonra bir strateji (güler) çocuklar okula gittiğinde belki karınla ya, hatır için.....Oğlum, dalga mı geçiyorsun, şöyle böyle olmuş. İnsanlığın gerçeği bu... (Üzerine oluştururuz. Miktar sorun yaratır mı? iskambil oynarsınız, ya da daha yararlı işler... yüksek tirajlı bir gazetede yarım sayfa reklam basarak) NE YAZIK Kİ !!!. Sonra bana gel. Bir telefon et, saat kaç olursa vermeye kalksan ne kadar biliyor musun ? Bırak S- Neyin miktarı? olsun bekliyorum. Tamam mı? Yeter ki öncelikle reklamı, ölüm ilanı bile veremezsin...... Yok yahu, M- İyi. Sadece kabullen o zaman. Birşey yapma şu tahliye kararı çıksın. Neyse, ben gidiyorum. reklam değil bu tabii. Haber..... Yani haber kılığına sen... R- Şimdi, büyük olasılıkla, kefaletle tahliye çıkar. Büyük bir aksilik çıkmazsa, Perşembeye bürünmüş reklam.....Eh ! Herhalde.....Daha neler Kefalet tutarını bulmak sorun yaratır mı diye görüşüyoruz. Oldu mu ? öğreneceksin... Ulan kazık kadar herif oldun, C- Ne yapabilirim ki ? İstersen hemen durdurayım soruyorum. koca avukat, hala baban mı öğretecek sana bu savaşı. S- Tamam bunları?..... Tamam, tamam.....Ben ayarlarım.....Ev S- Ne bileyim, daha önce başıma gelen birşey telefonunu da veririm oldu mu ?.....Sue nasıl bu M- Durdurmanı bekleyen yok ! Sadece son değil ki... Öyle birkaç yüz bin dolar gibi birşeyse, R-  Adresi biliyorsun değil mi ? Neyse, telefonda arada? Veletler ne yapıyorlar?..... Oldu, hepinizi derece olağan birşeymiş gibi bahsetme ! Kız, bilemem... veririm olmazsa. öperim.....Ben ararım seni.....Ya da, adamlarla söylen, küfret, ağız dolusu söv ! görüşür görüşmez sen bir haber ver....Oldu R- Yok canım, yani tabii ki mahkemenin takdiri S-  Biliyorum. canım, haydi.....Görüşürüz..... C- Kime ? ama, şöyle on yirmi bin gibi birşey çıkar genellikle. R-  Park yeri ciddi sorun oralarda. Taksiyle gel -Sol önde bulunan varil aydınlanır. Martha M- (Bir süre duraklar) Eğer bütün bunların nedeni istersen, daha kolay. bidonun başında ayaktadır, Charlie yerde insanlıksa, böyle insanlığa... S- Sorun değil. oturmaktadır. Elinde şarap şişesi vardır- S-  Oldu. Zaten önce telefon ederim. C- Bak o işi iyi beceririm , bilirsin... Keşke R- Sorun değil diyorsun... Yani nakit olarak... M- Charlie ! kızmak, bağırmak, lanetlemek, sövmekle önüne R- (ayağa kalkar, elini uzatır, el sıkışırlar) Tamam. geçebilseydik bu vahşetin !.. Sabaha kadar S- Sorun değil. Görüşmek üzere. Kendini koyverme böyle. C- Hmm? durmazdı dilim... R- O zaman ben, eşinle görüşürüm. S-Görüşürüz. M- Bu insanlar bizden ne istiyorlar ? M-Ama çocuklar, o koca gözlü çocuklar ölüyorlar Charlie... (sayıklar gibi) Çocuklar.. Çocuklar... S- Tamam. -Avukat sağ tarafa ilerler, bağırır- C- Hangi insanlar ? Kocaman gözleriyle... Kara kara, ışıl ışıl bakan... Şuncacık çocuklar... R- Şimdi, yarın büyük olasılıkla tahliye kararını R- Memur bey !.. M- Ne bileyim, herkes işte.. alırız, ödeme tamamlanırsa herhalde çarşambaya -ışıklar kararır, arka plandaki masanın üzeri dışarıda olursun. - Aynı metalik kapı gıcırtısı. Avukat çıkar. Samuel C- Kimsenin bizden birşey istediği yok. aydınlanır. Kısa bir bekleme süresi sonunda, yerinden kalkıp sahnenin soluna ilerler. Kapı sesi elinde bir evrak çantası ile avukat Ralph Hodgson S- Umarım... tekrarlanır. Sam çıkar. Masanın üstündeki ışıklar M- Nasıl yok ? belirir. Elindeki çantayı masaya koyup, sağdaki kararır. - sandalyeye oturur. Çantayı açar, birkaç kağıt R- Bak, böyle karamsar olma, herşey bizim C- Bayağı... Biz yokuz ki... çıkarır, ceket cebinden çıkardığı gözlüklerini lehimizde görünüyor. Bıçaktaki parmak izleri - Platform üzerindeki çalışma masasında oturan takar, incelemeye koyulur. Kısa bir bekleme falan... Adamın bıçağı satın aldığı yer bile belli... Howard Hudgson aydınlanır. Telefon görüşmesi M- Yok muyuz ? süresinden sonra, metalik bir gıcırtı ile bir kapının Biz bu işten yırtarız. Tamam mı? Dinliyor musun yapmaktadır - açılma sesi duyulur. Ardından, Dr. Samuel Davis beni? C- Onlar öyle davranıyor... Yokmuşuz gibi... sahnenin sol tarafında belirir, üzerinde turuncu H- Ralph ? Ne’aber? ..... Sağol, iyidir..... mahkum elbisesi vardır. Masaya doğru birkaç S- Dinliyorum. Annen de iyi. Didişiyoruz, hep bildiğin gibi..... M- Neden peki ? TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 235

C- Kimsenin işine yaramıyoruz da ondan. N-  Yahu birşey yapmadık, sen kendin söyledin. H- Yapma şimdi... Yani bütün bunlar çok güzel. çıkıyor Howard... Ama öğrenciliği, biliyorsun hiç öyle parlak değildi. M- Kimseye zararımız da yok ama... M- İyi... Sen kendine bak! (Charlie’nin Çok ite kaka okudu. H- Savaşlar çoğu kez kar-zarar hesabıyla düğmelenmemiş pantalon önünü işaret eder). yapılır yavrum. Bak, ne zaman büyük ekonomik C- Olsun. Biz yokluğu kabullenmişiz Martha, Senin sermaye neredeyse açıkta duruyor. B- Olsun, sonradan açıldı o da. buhranlar kasıp kavurmaya başlasa ortalığı, savaş kazanmıyoruz yani... Kazanmamayı göze almışız... gelir ardından. Büyük savaşı düşünsene ? O Kazanmadığında, kazandırmazsın. Bu çok büyük C- (telaşla pantalon düğmelerini iliklemeye çalışır, H- Evet. Yaşamda ne kadar başarılı olacağını savaşın galibi olmasaydık, bu günlerin bolluğunu bir makina Martha. Küçücük bir dişli olmayı göze beceremez) Boşveer, cenaze evinin kapısı açık okul dönemi belirlemiyor. Fırsatçı olacaksın... zor görürdük. almazsan, büyük dişliler arasında öğütülüverirsin. olur Martha !. Gözüaçık... Çünkü Martha, tek seçeneğin, sana verilmiş bir B- Yani, savaş bolluk getiriyor, öyle mi? eksen etrafında dönmektir. Sonsuza dek. Daha M- (kahkahayla) İlahi ! (elindeki şişeyi uzatır) B- Senin gibi... doğrusu aşınıp kırılana dek. O zaman da yeni Hadi al da, topluma değilse de, kendine yarayacak H- Kaybetmezsen. bir dişli ile değiştirirler seni. (Elindeki şişeden birşey yap bari. H- Ehh! Ben de kendime pay çıkarabilirim bir yudum alıp, Martha’ya uzatır. Martha şişeye herhalde...Benim de öğrenciliğim felaketti! B- Her bir bomba dünyanın parası imiş, geçen uzanır, Charlie’ nin yanıbaşına oturur). Biz ise C- (şişeyi alıp havaya kaldırır). O zaman topluma gün kanallardan birinde söylüyorlardı. Sonra dişliler arasındaki yağ bile değiliz. Kısaca Matha, içiyorum. M- Yetmez Charlie, insanlığa içelim. B- Sen sona bak! (Howard’ın yanağına bir öpücük diyorlardı ki, her ay bu işin maliyeti.. toplumun gözünde kocaman bir HİÇ sin sen. kondurur). Omlet ister misin ? C- İstediğin olsun. (Haykırır) Şerefine insanoğlu ! H- (sözünü keser) Bak, bu benim uçuk kaçık M- Hangi toplum? (büyük bir yudum alır). Babam H- Bu sabah kahvaltı etmeyeceğim. fikirlerimden biri değil. Üniversitelerde ekonomi annemi ve kardeşlerimle bizi dövüp sokağa - Varil çevresindeki ışıklar kararırken, platform derslerinde okutulan teorilerden biridir. Tamam attığında kıçını dönen toplum mu? Kim bu toplum aydınlanır. Betty ve Howard Hogson’ın evlerinin B- Neden o ? Hazırlıyordum... mı? dediğin? On dolara annemin üstünde debelenip salonu. Howard ayakta, çalışma masasının pazarları kiliseye giden adamlar değil mi toplum üzerine serdiği gazeteyi okumaktadır. H- Gece fazla kaçırdık herhalde. Sadece kahve B- İyi... Göreceğiz..Bu arada, bizim tatil işi ne dediğin? O kara gözlü çocuk benden ucuza Üzerinde bir fanela, boynunda asılı bir havlu içerim. oldu? H- Ne tatili yahu şu sırada ! çalışıyor diye boka bulayan insanlar mı yoksa ile, sabah traşını yeni olmuş, henüz giyinmesini toplum? Ahh Charlie, öyle güzel gözleri vardı ki... tamamlamamış izlenimi vermektedir.- B- (içeriye yönelir) Getireyim o zaman. - sahne B- Güneye inecektik ya hani! arkasına kaybolur- C- Bırak felsefeyi şimdi. Nasıl olsa bu saaten H- Vay bee!! (içeriye selenir) Betty ! Gel, bak H- Bu sıralarda hiçbir yere kıpırdayamayız, tamam sonra hiçbir şeyi değiştiremezsin. Şarabın keyfini bizim oğlan dördüncü sayfada... Kocaman resmi B- (sahne arkasından) Ne zamanmış ilk duruşma? mı ! Bu bizim için büyük fırsat. çıkar. var. H- (yüksek sesle) Haftaya salı. Artık bütün B- Yani şu bela savaş bitmeden bir yere M- (şişeye bakar) Bu da yarılandı bile. - Betty, ellerini bir bezle kurulayarak içeri girer- kanallarda çıkar bizimki.. kıpırdayamayacak mıyız bu sene? C- Dert etme... (Paltosunun cebinden bir şişe B- Ne o ? Şu doktorun davası mı ? B- (elinde iki kahve kupası ile girer, birini H- Yahu şu ihaleyi alırsak, kaç kişiye yiyecek daha çıkarır). Devamı var. H- Evet. O dava. Bak, şurada. Howard’a verir, koltuklardan birine oturur) göndereceğiz biliyor musun? Kaç asker var - Betty, gazeteyi kendine doğru çeker- Dur ben de bugün birkaç gazete daha alayım, oralarda haberin var mı senin ? Öyle büyük bir iş M- Heyyy be! Sen toplum için gerçek bir değersin saklarız. Haberlerde ne var başka ? ki bu ! Bir de silah parçası işine giriyoruz, bakalım Charlie ! olursa... H- Yine saldırı... Dört asker daha ölmüş... Dün C- Yağcı karı ! B- Ne biçim çekmişler! Ralph ile hiç ilgisi yok. toplam oniki kişi... B- Siz ne anlarsınız ki o işten? Yaşlı çıkmış. M- Ne yağcılığı, (kahkaha atar) topluma ayak B- Off!.. Ne zaman bitecek bu savaş ! Hani aylar H- Anlamamız gerekmiyor. Biz aracıyız. Neyse... uyduruyorum H- Eh, oğlun da artık lise öğrencisi değil yani... önce bitmişti ? Bu işler öyle, haydi yapalım demekle olmuyor. Çok para dönüyor anlıyor musun, para ne kadar çoksa C- Geç kaldın canım ! B- Tamam da, benim oğlum çok daha yakışıklı bir H- Pek biteceğe benzemiyor. Sanki daha yeni o kadar kişiyle paylaşmak zorundasın. kere. kızışıyor ortalık gibi. M- Neye? B- Kirli işler yani ! H- Boşver şimdi fotoğrafı... Betty, müthiş oldu bu. B- Ne kötü ! Korkunç birşey bu ! C- Topluma ayak uydurmaya ! Resmen köşeyi döndü oğlan. H- Hayır efendim. Bak, aklın ermeyen işlere H- Ama gerçek. Her zaman olmuş...Hep de fazla bulaşma. Bu, sadece oyunun kuralı... M- Doğru ! Bir zamanlar toplumun hizmetine B- Niye ? olacak. Kazanıyorsan, ya da kazanmak istiyorsan, sunabileceğimiz sermayemiz vardı, hiç olmazsa paylaşacaksın. (gögüslerini kavrar, tartar), ama o da pörsüdü. H- Ne demek niye? Şu reklama bak be ! Kaç kişi B- Daha kaç kişi ölecek. Bir de masrafı düşün. okuyor bu gazeteyi, bir düşünsene ! Bir anda, Nasıl kalkacak bu ülke bunun altından ? B- Ona birlikte otlanacaksınız denir. Yasal mı yani C- (kahkaha atar) Ha ha !... Yeni bir ekonomi ülkenin en tanınmış avukatlarından biri oluyorsun. bu paylaşmak dediğin ? terimi ! Pörsük sermaye ! ... Ya da gel, daha Müthiş birşey bu !.. H- O tarafını hiç düşünme. kibarca sönmüş sermaye diyelim. H- Her şey kanun kitaplarında yazılı değildir B- Gazeteye çıkmasa da, çok başarılı olurdu B- Ne demek düşünme, kolay mı o kadar askerin canım. Ayrıca, istersen yasal isimler de bulursun M-  Terbiyesiz! benim oğlum. yemesi, içmesi, mermisi, bombası. Ne kadara yaptığına. Komisyon gibi. maloluyor kimbilir. Bunlar da bizim cebimizden 236 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI ŞEREFİNE İNSANOĞLU

B- Kılıfına uydurursun yani ! kararır- C- (güler) Yahu ben başkaları için kaygılanıyorum. kaldırır) şerefine içersin insanlığın... H- (sinirli) Yetti ama. Tamam, namussuz bir kocan - varil çevresi aydınlanır. Martha ve Charlie, varilin M- Çok incesin ! - Işıklar kararırken, ekranda bombalama var, oldu mu ? Sen dürüstlük abidesi kadına da başında, ayakta ellerini varil üzerinde oğuşturarak görüntüleri izlenir. Yüksek volümlü patlama hiç yakışmıyor. Bu yaşamını da, oturduğun evi, ısınmaya çalışmaktadırlar- C- Öyleyimdir. Sen başkaları için kaygılanmaz sesleri eşlik eder. Sık sık kanal değiştirilen kullandığın arabayı, ne bileyim seyahatlerini falan, mısın? Egoist kadın ? bir TV ekranı izlenimi yaratılarak ve aralara hep bu dürüstlüğün sağlıyor sana. C- İyi soğuk var ha! otomobil, parfüm, hamburger, deodorant, tatil M- (duraksar, öksürükler arasında birşeyler köyü, ketçap raklamları konarak birbiri ardınca B- Howard, yanlış anlıyorsun. Daha doğrusu aşırı M- Asıl birkaç saat sonra ne olacak, bilmem. söylemeye çalışır) Benim derdim ç...(öksürüklerle savaş, bombalama ve kaçışan insan görüntüleri duyarlı oldun son zamanlarda. Zaten geberik durumdayım (öksürükler). sözü kesilir) ekranda görünüp kaybolur. Kapı zili sesi ile birlikte, seyirciye arkası dönük koltuktan uzanan H-Yahu nesini yanlış anlayacağım ? Yok yasal mı, C- Yürüyelim mi biraz? Isınırsın belki. C- Çocuklar ! - Martha başını sallar- bir el, ekrana doğru bir uzaktan kumanda cihazı yok otlanmak, yok kılıfına uydurmak. tutar. Ekrandaki görüntüler kararır ve sesler M- Yok be. Adım atacak halim yok benim. C- Koca koca gözlü. durur. Koltuktan uzanan el, Raph Hodgson’a B- Canım, soruyoruz sadece ! Sen demedin mi, aittir. Yerinden kalkar, sahnenin sağ arkasından aklın ermez diye ! Ermediği için soruyoruz... C- Dün çok mu yoruldun sen ? M- Evet... Onlar... kaybolur. H- Sorma o zaman...Neyse, sonuçta tatil falan M- Neyaptımkiyorulayım? C- Ah! Martha !... Sadece savaşta ölmüyor R- (sesler, sahne arkasından gelmektedir) hayal bu sene. Tamam mı ? Çok istiyorsan, sen çocuklar. Sokak aralarında kıvrılıp gidiyorlar... Hoşgeldin. tek başına git, tatilini yap. C- Aslında bende de bir halsizlik var bu sıralar. Geçen gece şu marketin sokağında üç küçücük Yine de ne dediler biliyor musun bugün depoda? adam vardı, görecektin... En büyüğü herhalde S- Merhaba, hoşbulduk. B- (alaycı) Yok canım ! Daha önceki gibi mi? onüç-ondörtlerindeydi. Yine özgürlüğün tadını mı çıkaracaksın burada ? M- Ne? R- Kolay buldun mu burayı? Kimleri atacaksın yatağıma bu kez? M- Eee? C- Aygır gibiymişim. Dört kişinin işini S- Aramadım. Taksi ile geldim. H- (masanın kenarına oturur, sinirli) Kabalaşma yapıyormuşum. C- Ne olsun ? Esrar çekiyorlardı ! yine. Bunları konuşup halletmiştik, değil mi ? R- En iyisini yapmışsın. Geç içeri, rahatına bak. M- Sen de sevindin, bunu söylediler diye. Salak... M- Yapmabe! B- Sen halletmişsin, belli. Ama ben hiçbir şeyi - Sam sahneye girer, üzerinde günlük giysiler kafamda halledemedim hala. C- Haydaa ! Niye salak olduk şimdi ? C- Yurttan kaçmışlar...Biraz konuşayım dedim ardır, platformun ortasına dek ilerler, sağına ama, vız geldi tabii. soluna bakınıp, koltuklardan birine ilişir.- H- (bağırır) Bak, eskileri kaşıyıp durma, anlıyor M- Bu demektir ki, dört kişilik iş yaptırmışlar sana. musun ? Dört kişilik para da verdiler mi bari ? M- Eh ! Senin de pek etkileyici bir görünüşün R- -Sesi sahne arkasından gelmektedir- Birşey var hani ! Ulan demezler mi adama, sen önce içer misin? Kahve ya da alkollü birşey? Sağol, B- Bağırma bana ! Hiç olmazsa birazcık saygı C- Yavrum, bir aygırın yem parası kadarı ne kendine bak ! istemem. göstermeyi dene. yaparsa o kadar. Yarım kişilik ücret yani. C- Daha iyi ya ! Ben kendimin nesine bakayım (Sahneye girer, elinde bir şampanya şişesi ve iki H- (bağırmaya devam eder) Ne saygısı be ! M- Adibebuherifler! ? Onlar bana baksalardı da, geleceklerinden kadeh vardır). Yapma doktor, bak bu tahliye işini İkide bir başıma kakılmasından bıktım artık aynı korksalardı biraz ! kutlamalıyız. (Şişeyi gösterir) Buna da hayır deme hikayenin. Ne zaman unutulacak bu ? Yok mu C- İşine gelirse ! artık. niyetin? O zaman ben sıkıldım artık bu işten. M- Sen farklı mıydın Charlie, o yaşlarda ? M- (durgun) Evet. Kural bu değil mi ?.. İşine Peki, gerçi bence kutlanacak pek birşey yok ama, B- (yüksek sesle) Ne demek istiyorsun sen ? gelirse... C- Ben değil, ama dünya farklıydı. Kaç yıl oldu olsun. Eşlik ederim. Daha açık söylesene! Martha, bir düşünsene...Bu sırada neler oldu, bir - uzunca bir süre sessizlik- düşün... Aya mı gidilmedi, bilgisayarlar mı çıkmadı, Hah, şöyle ! Bak artık bu matem havasından H- Daha açığı şu: Yeter diyorum, anladın mı millet utanmasa her deliğine bir telefon tıkacak... çıkmalısın Sam (kadehleri masanın üzerine yeter! Geçmişte olan biteni değiştiremeyiz. Ama C- Birden bastırdı bu yıl. Aslında şu metro Ama o çocuklar aynı bizim çocukluğumuzu bırakıp, şampanya şişesini patlatırken yapamıyorum, unutamıyorum diyorsan, seni zorla istasyonlarını açsalardı geceleri. yaşıyorlar Martha ! Nerede bu ilerlemiş insanlık ? konuşmayı sürdürür). Daha kutlanacak neler burada tutan yok. Yeterince açık mı? olacak yaşamında. Başına gelenler sana M- Bir kış açmışlardı. İki yıl önce miydi, neydi ? M- Sen söylemiştin, kuralı unutma... inanılmaz geliyordur, biliyorum. Bu gibi şeyler B- (şaşkın ve sakin bir sesle) Fazlasıyla açık. ancak gazetelerde okunur, insanın kendisi hiç C- Dört. C- Neymiş o? yaşamazmış gibi gelir ama, o kadar yakınız ki bu -yerinden ani bir hareketle kalkar, sahne arkasına tip olaylara...Hepimiz...Her an her şey gelebiliyor hızlı adımlarla yönelir, çıkar- M- Yok canım, oldu mu o kadar! M- (acıacıgülümser)İşinegelirse... insanın başına Sam. B- (sahne arkasından bağırır) Yarın Linda C -Oldu ya ! Ne çabuk geçiyor değil mi ! C- Ya gelmezse ? Evet. Öyleymiş... Ama bak, herşey ne kadar farklı eşyalarımı toplar. Telefonunu da açık tut. Avukatım şimdi...Bir de iki gün önceyi düşün... Değil mi ? arayacak bir ara. M- (kahkahayla) Fena mı ! bir de yavaş geçtiğini M- Yapacak birşey yoksa eğer, (cebinden şişeyi düşün! (öksürük krizi). çıkarır, göz hizasına kadar getirip içinde son - Sam başını sallar- - bir kapının çarpılma sesi yankılanır. Işıklar bir yudum olup olmadığına bakar, sonra havaya TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 237

- Ralph çalışma masasının yanındaki müzik setine olayın, nesnenin büyük önemi var. Anlıyorsun vereceksen ver şu zıkkımı! Gören de sağlığına özetlersek, paran yoksa ucuzsun. Anlıyor musun? bir CD koyar- değil mi? Amacım seni sıkmak, bıktırmak değil. çok dikkat eden soylu beyefendi sanır! Kıçımın UCUZ... Ve yasalar var güçlüleri koruyan Martha, Şimdi, en başa dönelim. Sen çavuş Michael’ı ilk asilzadesi! sadece kişiler için değil, uluslar için de yasalar R- Biraz da müzik dinleyelim. Beni en çok müzik olarak tutukevinde görmüştün değil mi? var. rahatlatır, bilir misin ? Gerçi, operadan hoşlanır C- Beğenemedin mi? (Başını bozulmuşçasına mısın, sormadım. S- Evet, tutukevinin görüşme odasında. çevirir, paltosunun ceplerini karıştırmaya başlar) M- Bu savaşlar neden çıkıyor öyleyse? S- Severim. Daha doğrusu, severdim. Bu R- Peki neden sen ? Talep mahkemeden mi M- Beğenmez olur muyum tatlım, sen benim C- İşte onu söylüyorum... Yasalar güçsüzleri sıralarda neden hoşlanıp neden hoşlanmadığımı geldi? gönlümün kontusun. hizaya sokmak üzere konulmuştur. Kuralları da bilmiyorum. güçlüler koyar bu canına yandığımın dünyasında... S-Aslında askeri mahkemenin bir sivil psikiatrist C- (kahkahayla) Kıçından gönlüne mi terfi ettik? R- Geçeeer !... görevlendirmesi pek olağan değildi ama, şu daha M- Ve o yasalar, uluslar arasında konmuş o önceki polislerin davasında da benzer görev M- Nesi varmış kıçımın? kurallar, çocukların ölümüne göz yumar, öyle mi? -fonda Amok operasından “Doktorun Aryası” üstlenmiştim. öncesi kadınlar korosu duyulur (Başlangıcı C- Pek soylu olmasa da, iyi bir kıçtır. Al bakalım C- Aynen öyle... Neydi kural ? İşine gelirse ! 65dk.10 sn.)- R- Şu iki Afrikalıya kötü muameleden yargılanan (sigarayı uzatır). Ama hepsini içme, dibinde bana polisler. Evet. da bırak. M- Nasıl bir dünyada yaşıyoruz, Charlie ! Nasıl S- Neydi bu? vahşi bir dünyada... (dalgın) Nasıl acımasızız, Hakikaten, ne oldu o davanın sonu? Pek birşey M- Yaşa be. Aslansın...(sigarayı yakar, derin bir nasıl ilkel... R-  Duymamışsındır. Buralarda pek bulunmuyor. oldu denemez. Nasıl yani ? nefes çeker, tekrarlayan öksürükler arasında, Hiçbir müzik dükkanında yok. Sinkin adında bir boğulurcasına) Söyle bakalım, soylu kıçların ne C- Ve nasıl İKİYÜZLÜ... Rus bestecinin operası. Çağdaş. Biri beraat etti, öbürüne de uyduruk bir ceza farkı var? verdiler, sırf kamuoyu tatmin olsun diye, sonra -ışıklar kararır. Arka plandaki masa üzeri S-  Adı ne operanın? kapandı, gitti. C- Oturdukları zemin farklı şekerim. Bir de aydınlanır. Metal gıcırtılı kapı sesi. İçeri giren süründükleri tuvalet kağıdı. Sam’dir. Üzerinde şık bir takım elbise, elinde bir R-  Amok. İşe yaradın yani ? Öyle sayılır. dosya vardır. Dosyayı masanın üzerine bırakır, M- (kahkahayla) Desene, soylulukta tek etken, sağdaki sandalyeyi çekerek oturur. Bir süre sonra, S-  Duymamıştım gerçekten. Sen nereden İşkence senin uzmanlık alanın mı Sam? çevre faktörü! (öksürükleri devam etmektedir) kapı sesi yinelenir. Sahnenin sol tarafından çavuş buldun? Michael Connors girer. Üzerinde turuncu mahkum Doktora tezim kurumsal şiddet üzerine idi. Birkaç C- Ver şunu bana ! (elinden sigarayı zorla elbisesi vardır. Sam ayağa kalkar, elini uzatır- R- Ismarladım. St. Petersburg’dan bir arkadaşım kez bilirkişi raporu yazdın mı, artık bulumaz Hint alır). Nasıl olsa gebereceksin de, bu kadar getirdi. kumaşı gibi sürekli aranırsın, bunları benden iyi acele etme bari… (Martha’nın öksürüklerinin S- Merhaba Çavuş Connors, ben Doktor Samuel bilirsin.... dinmesini bekler) Biliyor musun, o beyefendiler, Davis. - Ralph elinde iki kadehle gelir, birini Sam’e hanımefendiler var ya... uzatır. Sam ayağa kalkıp kadehi alır, tokuşturular- Peki, ilk güne dönelim. En başına. M- Memnun oldum. Siz, avukatımın bahsettiği M- İpek mindere oturan kıçlar... psikiatrist olmalısınız. R- Daha güzel günlere. (Dalgın) Dönelim... Bugün gibi hatırlıyorum. – uzunca bir süre sessizlik- Aman Tanrım! O kadar C- Evet, onlar. Onların gittiği lokantalarda bu S- Evet, öyle. S- Evet, çok çok daha güzel günlere. -tenor canlı ki herşey! zıkkımı içmek yasak, biliyor musun ? aryası başlamıştır - -karşılıklı otururlar- -Sahne yavaş yavaş kararır. Sağ köşedeki varil M- E o hanımefendiler ve beyefendiler kokaine R- (müziği işaret eder) Nasıl ama ? aydınlanır. Martha ve Charlie varil kenarında terfi ettiler de ondan. M- Neden böyle birşeye gerek duydu, oturmuş, dizlerini karınlarına çekmiş, şarap anlamıyorum. S- Müthiş! Çok duyarlı... Sonra bunu bana çeker içmektedirler. Martha bir öksürük krizine turulmuş C- Hayır efendim, sigaranın sadece sana zararı misin? gibidir.- yok da onun için. Yanındakini de zehirliyorsun. S- Davaya yararlı olabileceğini düşündü, ki haklı... Oysa, şu şarabın sadece içene zararı var. Anladın R- İstediğin zaman. İstersen hemen... M- (boğuk bir sesle) Sigaran var mı Charlie? mı? M- Neyi kanıtlayacaksınız doktor ? Deli olduğumu falan mı? S-  Yok, yok... Bu sıralar değil... Daha sonra... C- Gebermek mi istiyorsun sen? M- Anlamadım. Bizim de kimseye zararımız yok, M- Sabahtan beri üçüncü sigaram olacak, inan. ama yasaklıyız. Vebalı gibi uzağında tutuluyoruz S- Bakın çavuş, önce şu konuda anlaşalım. Benim R- Hadi, oturup başlayalım artık. Şunu da kısalım C- Çok kötü öksürüyorsun ama. insanların. Bir sürü alkolik insan var, sanatçısı, görevim sizi yargılamak değil. Yardım etmek. Sizin (müziğin sesi zor duyulur dereceye gelir) -Ralph M- Ondan değil. Şifayı kaptım galiba...İki gündür politikacısı, gazetecisi...Ama yasaklar bize... gönülsüzlüğünüzü hissedersem, sürüdürmem bu oturur- S- Neye başlıyoruz ki ! Herşeyi konuştuk dökülüyorum. işi. Anlaştık mı ? Raph. Neyi bilmiyorsun? Defalarca anlattım. C- Daha iyi ya! Üzerine cigara!. C- (kahkaha koparır) İlahi Martha! Bu dünyada M- Yahu Allah aşkına bırak şu ukalalığı da güçlüler ve güçsüzler var...Diğer sınıflamaların M- (isteksiz) Tamam. R- Tamam, sana bıkkınlık vermiş olabilir Sam. hepsi yapay... Onlar GÜÇLÜ alkolik sınıfındalar. Ama herşeyi, en küçük ayrıntısına kadar tekrar Gücü sağlayan ne? Para...Evet, sadece para. S- Şimdi,avukatınız söylemiştir, yarınki dinlemek istiyorum. Bak, kulağa son derece Güçlüysen, yani kıçın ipeklere değiyorsa, seni duruşmada büyük olasılıkla tahliye talebinin kabul sevimsiz gelse de,bu bir cinayet davası. Ve işten atmak bile dünyanın parası... Oysa betona edilmesini bekliyor. Ben de bir parça kendinizi küçücük ayrıntıların, gözden kaçmış ufacık bir değen kıçların atılacak bir işi yok...Bir cümle ile toparladıktan sonra, sizi muayenehaneme 238 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI ŞEREFİNE İNSANOĞLU

bekliyorum. olarak sahnenin sağından girer. Varile doğru mı? Bana mezar soygunculuğu gibi geldi... -ekranda orta yaşlı bir adam görüntüsü. Bantta M- Peki. ilerleyip, kucağındakileri boca eder. Ateş “Fred Seamann - Çavuş Michael Connors’in harlamıştır- C- Yahu kadıncağızı senin mantonla mı gömdüler Komşusu” yazısı- yani! S- (Arka cebinden çıkardığı cüzdanını C- Hey, Martha ! Bak ne biçim oldu ateş... Adam- Vallahi çok iyi bir komşuydu, hiç öyle karıştırarak) Size bir kartımı vereyim. Herşey Sabaha kadar idare eder artık... (başını Martha’ya M- Tabii ki çıkarmışlardır üstünden, ama o çıkaran birşey beklenmezdi, hele işkence falan... Bize yolunda giderse, Çarşamba ya da Perşembe günü çevirir, kafasını eğerek yüzünü görmeye çalışır) ben olmadım, anlıyor musun? karşı hep nazikti, komşuluk ilişkilerimiz de iyiydi. beni ararsınız. Yanlız lütfen daha geç olmasın. Uyumuyorsun, değil mi? Belki biraz içine kapanık denebilirdi ama... Tamam değil mi herşey? C- Ne romantik! Ben de bir ölü bulup çoraplarımı M- Donuyorum Charlie... vermek isterdim. -ekranda son model bir otomobil reklamı- M- Tamam. -ayağa kalkarlar, Sam tekrar elini uzatır, el sıkışırlar- -Charlie çömelir, elini Martha’nın alnında M- Uygun olurdu...Nasıl olsa ölüler koku almaz. -ekranda sosis reklamı- dolaştırır- S- Görüşmek üzere C- Ne o, biraz canlandın galiba. Espri yapacak -ekranda spiker- C- Ne donması be ! Sen alev almışsın kızım, cayır gücün geldi ha? M- Görüşürüz. cayır yanıyorsun! Sp- Yapılan resmi açıklamada, olayın ulusal M- Hala donuyorum. Bana bak, al şu üstümdekini, değerlerimizin karşısında olduğu, tüm ulusça -Sam sahne arkasına doğru yürür- M- Geçer birazdan...Dün de böyle oldu, biraz yoksa birazdan ben düzeleceğim, sen büyük bir nefretle karşılanan bu bireysel sapık S- (bağırarak) Memur bey ! titretiyor, sonra terlemeye başlayınca geçiyor başlayacaksın. girişimle.... üşümen. C- (Varilin başında ellerini oğuşturmaktadır) Ben -ekranda tatil köyü reklamı, lüks restoranlar, -metalik gıcırtı sesi. Sam çıkar. Çelik bir kapının C- Biryerin ağrıyor mu? iyiyiiiim. Uzatma.. -kısa süre sessizlik- çılgınca eğlenen insanlar- kapanma sesi. Michael sol arkaya doğru yürür, Sırtı seyirciye dönük olarak kısa bir süre bekler. M- (Titreyerek, zorlukla konuşur) Öyle şiddetli M- Charlie ? -ekranda prezervatif reklamı- Aynı kapı sesi yinelenir, Michael Connors çıkar. bir ağrım yok da, heryerim kırılıyor birkaç gündür. Kapı kapanma sesi yankılanır.- Bakma sen, birazdan düzelirim. (Öksürükler C- Hmmm.. -ekranda iyi giyimli, yaşlıca bir yorumcu- arasında) Hele sabahları hiçbirşeyim kalmıyor. - Işıklar, elinde telefonla çalışma masasına M- Çocuğun kara gözleri gitmiyor gözümün Yorumcu- Herşeyden önce, uluslararası alanda yaslanmış Betty’ yi aydınlatır- C- Dur biraz daha örtün hele önünden... Çocukların...Gözleri...Kocaman... Işıl ülkemizin imajı zedelenmiştir. Hem de büyük ışıl... ölçüde zarar... B- Ralph, merhaba yavrum.....İyiyim tatlım, sen -Charlie paltosunu çıkarır, Martha’nın üzerine ?.... O da iyi, hep bildiğin gibi gidiyor burada örter. Üzerinde, kolları kısa, önü zor iliklenen bir -ışıklar kararır. Ekranda spiker- -ekranda bombalama görüntüleri- hayat. Sue nasıl, çocuklar?....Büyüğün dersleri ceket kalmıştır- nasıl?....Boşver, ileride düzelir....Canım, Sp- Dünyanın gündeminde, son günlerde Kapı zili sesi ile birlikte, seyirciye arkası dönük belli mi olur, şansı yerinde olsun......Boşver, M- Ne yapıyosun sen? Saçmalama! Donarsın be basında çıkan, savaş esirlerine yapılmış işkence koltuktan uzanan bir el, ekrana doğru bir uzaktan boşver.....Senin işler ?.....Evet, izliyoruz hergün bu soğukta! görüntüleri var. kumanda cihazı tutar. Ekrandaki görüntüler kararır gazetelerden. Geçen gün dördüncü kanalda ve sesler durur. Koltuktan uzanan el, Dr. Samuel vardı.... Deli misin? Senden daha fazla takip C- Sen o hırkayla donmazsan, bana hiç birşey -ekranda işkence resimleri- Davis’e aittir. Yerinden kalkar, sahnenin sağ ediyoruzdur herhalde.....Ay, çok gururlanıyoruz olmaz. M- Benim içimde gazete var. arkasından kaybolur. tabii.....Bana bak, iyi meşhur oldun ha !..... Sp- Olayın başlıca kahramanlarından Çavuş Yaşa.....Çok güzel.....Gelecek celse ne zaman C- Bende Pazar ekleri de var. Michael Connors’in üç aydır askeri cezaevindeki S- (sesler, sahne arkasından gelmektedir) ?..... O gün artık tüm kanallara bakarız..... görevini sür.... Hoşgeldin. Gelmiyor musun buralara? Yüzünü unuttuk artık M-(zorlukla güler) İyi...Şu üşümem geçsin de, be yavrum.....Tabii, tabii. Şaka benimki.....Bilmez değişiriz. Benimki Perşembe gününün. -ekranda erotik bir deodorant reklamı- M- Merhaba, hoşbulduk. miyim ?..... Tahmin ederim.....Tahmin ederim..... Tabii.....Tabii.....Hayır, bir gelsen de, seni yeni C- Senin mantona ne oldu? (ekrandaki görüntüler sürekli kanal S- Geç içeri, rahatına bak. cibimle gezdirsem diyorum.....(kahkahayla) değiştiriliyormuşcasına ardı ardına değişir) Evveett!!!.....Nar çiçeği.....Vallahi görenin gözü M- Gitti... -Michael sahneye girer, üzerinde günlük giysiler kalıyor. Biraz büyük benim için ama..... Benim -ekranda yaşlı bir kadın görüntüsü, bantta vardır, platformun ortasına dek ilerler, sağına aklımda yoktu, babanın sürprizi..... Ay işte, C- Nereye gitti tek başına? “Maryanne Tindall - Çavuş Michael Connors’in soluna bakınıp, koltuklardan birine ilişir.- bilirsin babanı, böyle bayılır insanı şaşırtmaya..... İlkokul Öğretmeni” yazısı- Tatlı adam.....Oldu canım, hadi sen işine bak..... M- (Öksürük krizi) Rose ile birlikte gitti. S- (Sesi sahne arkasından gelmektedir- Birşey Tamam.....Tamam.....Söylerim.....Sue’yu da, Kadın- O zamanlar son derece efendi, aklı içer misin? Kahve ya da alkollü birşey? çocukları da öp bizim için.....Hadi canım.....Hoşça C- Ona mı vermiştin? başında ve uslu bir çocuktu. Bir böceği kal.....Hoşça kal..... bile incitebileceğini düşünemezdim... Biz M- Sağol, istemem. M- Çok üşüyordu, ne yapaydım? çocuklarımızı böyle yetiştirmiyoruz...Bir -Sahne yavaş yavaş kararır. Sağ köşedeki varil keresinde, çok iyi hatırlıyorum...... S- (sahne arkasından) Kendime kahve aydınlanır. Martha, varilin yanında kıvrılmış C- İyi de neden geri almadın? koyuyorum, hazırda var yani. uyumaktadır. Charlie ortalıkta yoktur. Birazdan -ekranda bira reklamı, eğlenen, bira içen kucagı tahta, kağıt ve karton parçaları ile dolu M- Yapma Charlie, ölünün üzerinden giysisi alınır insanlar- M- Peki o zaman, ben de alayım. TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 239

S- Süt? Şeker? M- İyi o zaman... Tartışılan birşeyi üzerimde çıkardınız. Korkunun, kanın, vahşetin ortasına saldırganlık üzerine yapılanmaz. İnsan deneme, doktor. Somut şeyler sor bana. attınız ve elinizde televizyon kumandaları, lüks topluluklarının korumakla yükümlü oldukları ve M- Sade lütfen.. Kendini tanrı yerine koyup, yaptıklarım ya da döşenmiş evlerinizde seyrettiniz bizi, oraya, kutsal saydığı kavram ve değerler vardır. Bazıları yapamadıklarımdan dolayı yargılamaya kalkma ölmeye ve öldürmeye gönderdiklerimiz ne çok somuttur, vatan toprağı gibi. Bu uğurda canını -Sam elinde iki kahve kupası ile gelir, birini beni. Paylaşmak istiyorsan, sor, paylaşırım...Neye yapıyorlar diye! Hakkınız vardı tabii. Parasını verenler de “gebermiş” olarak adlandırılmazlar. Çavuş’a verir, oturur- yarayacaksa... ödemiştiniz. M- Git yaa! Konuyu saptırma, doktor. Bir savunan S- Evet Çavuş Connors. Bu arada, Michael S- Çok gerginsin Mike! S- Bunları ben mi yaptım? varsa, saldıran yok mu?. Uzaydan mı geldi o? diyebilir miyim sana? İnsan değil mi o saldırgan ? Eğer diyorsan ki, M- Gergin mi? Ne güzel be!... Gergin mişim !... M- Sen, köşebaşındaki kasap, taksi şoförü, insanoğlu açgözlüdür, ilkeldir, vahşidir, dolayısı ile M- Tabii, istersen Mike de. Allah Allah!... Neden acaba? Milyarlarca insan işadamı, alt kattaki komşun, hepiniz! insanlık varsa savaş da var, tamam o zaman. Oldu, beni izliyor televizyonda. Dün dayanamadım, aynı fikirdeyiz... Ama bunca vahşetin arasında S- İyi. Sen de bana Sam diyebilirsin. açtım. Bu masum, sevecen, erdemli insanlar S- Peki, gel bunu daha sakin konuşalım. Niye tutup bana yok vahşi, yok acımasız, yok bilmemne arasında bir vahşi!... Bir aşağılık serseri, bir ayaktasın? dersen, bunun adı ikiyüzlülük, tamam mı? M- Boşver...O pek kolay değil benim için. acımasız, bir, bir taş yürekli, yani , bir, böyle, insanlıktan nasibini almamış bir yaratık !... M- (ters) İyiyim böyle (sinirli ve yavaş adımlarla, S- Asıl konuyu saptırmaya çalışan sensin, Mike. S- Nasıl rahat ediyorsan... İstersen başlayalım... Daha ne olsun ? Sokağa çıkamıyorum, evimde elleri cebinde odayı dolaşır). Tüm bu saydıklarının yaptıklarınla ilgisi yok. Sen kalamıyorum, yahu linç ediliyorum doktor yahu, yaptıklarına mazeret arıyorsun, kabul et bunu. M- Neye başlayacağımızı hala anlayabilmiş linç !!! Sonra da “gerginsin Mike” öyle mi?... S- Biraz açsana bu dediklerini. Gerçekle yüzleş... Sorduğum, çok basit bir değilim. soru idi: Pişman mısın ? Ve sen henüz bir yanıt S- Peki, daha somut şeyler sorayım sana. M- Nesini açayım doktor? (biraz sakinlemiştir). vermedin. S- Bu bir sorgu değil, Mike. Sadece sohbet (Gülümser) Kahveni içsene. Okumuş adamsın sen..Pahalı okullarda, benden edeceğiz seninle. Ne istiyorsan onu anlat. çok daha uzun eğitim görmüşsün, anlamadığını M- Basit bir yanıt mı istiyorsun, vereyim. Örneğin, kendini tanıt... - Michael, kahvesinden bir yudum alır. Kısa bir söyleme bana...Bak, uluslar askerlerine çok şey (bağırarak) Yaptıklarım aşağılık şeyler miydi, süre sessizlik- borçlular, biliyor musun?. Yani, başta, ilk insan var EVET. İçinde bir parçacık, ne derler, duygu kırıntısı M- (ayağa kalkar) Yoo, doktor... Bunu isteme ya hani? Onlar hep beraber, çoluk -çocuk, kadın- kalmış birinin yapabileceği şeyler miydi? HAYIR. benden. Yok anan ne zaman çişe tuttu, yok S- Bak ben savcı değilim, yargıç ya da jüri üyesi erkek kavga ederlermiş. Ne için? Mağaralarını Hiç yaşanmamış olmalarını ister miydim ? EVET. babanın şeyini gördün mü gibi aptal sorularına de değil. Ama sadece gerçekleri paylaşma adına korumak için. (güler) Ya da, başkasının Ama pişman mıyım ? BİLMİİYOORUUMMM !! cevap vereceğim, sen de, üstün yaratık, benim ne sorular soracağım... Doğru mu Mike?... mağarasını, yiyeceğini yağmalamak için. Sonra, Çünkü yine aynı ilkelliğin, aynı vahşetin içinde kadar zavallı olduğumu falan anlayacaksın, öyle asker yetiştirmişler. Benim için öl ve öldür olsaydım, yine yapar mıydım, emin olamıyorum. mi ? Yok, arkadaş, kalsın... M- Ne doğru mu ? demişler. Bundan daha ağır bir görev olur mu? Git, Daha önce söyledim doktor, insanlıktan çıkmıştım, ölümle tanış, ben burada kıçımı büyütürken, sen sizler çıkarmıştınız beni. Sizler !! Hem söylesene S- Dur, dur... Otur hele... Bak Mike, bilime inanıyor S- Bu yazılanlar, söylenenler, fotoğraf ve video orada benim kavgamı ver demişler. Sonra, kurallar bana, kutsal kutsal diyorsun, kutsal olacak neyi musun? bandlardakiler?... Yani, ne kadarı gerçek bu koymuş toplumlar. Savaş kuralları... Vahşetin, koruyordum ben orada ? Sizlerin çıkarları, benim işkence olaylarının? ilkelliğin, ne bileyim daha, yani ölmenin ve orada olmamı gerektiriyordu, o kadar... Yani M- Böylesine değil... öldürmenin kuralları... Niye konmuş bunlar? Senin işinize geliyordu... Bu kadar basit... Yarın öbür M- (kısa bir sessizlikten sonra, hafif sesle) gibiler evlerinde otursun diye. İşaretlemişler gün kalkıp “keşke hiç olmasaydı bu savaş, zararı S- Ne demek böylesi? Tümü... Hatta daha fazlası... bizleri... karını karşılamadı” derseniz, ki dersiniz, benden nasıl özür dileyeceksiniz ha ? Benim çektiklerim M- O şarlatan sakallının adı neydi? Hani hepinizin S- (bir süre duraksar) Pekii, ne hissediyorsun? S- Ne işareti? ne olacak o zaman? Ne olacak, çektiğimle piri.. kalacağım. Önemli mi sizin için !...Hem, ben M- Ne hissetmem gerekiyor? M- (sesini yükseltir) Hedef işareti, yani kimim ki, bakalım ben önemli miyim sizin için ? S- Freud’u mu kasdediyorsun? üniforma! Karşı tarafa mesaj açık !!! Senin gibiler, Haa, şimdilerde çok önemliyim tabii. Buldunuz S- Bilmem?... Pişmanlık ya da suçluluk gibi. oturup kavga kurallarını bir bir belirlemişler. oyuncağı, oynayın. Hem vakit geçirirsiniz, hem M- Ta kendisini ! Hala modası geçmedi mi bu Tamam, kavgaya giriyoruz, ama herkese de vicdanınız rahatlar... Ulan bu şey gibi be ! adamın yahu? Bence o adam doktor falan değil, M- Ya sen? dokunmayalım. Aramızdan işaretli olanlar, bizim Hani, genelevin önünde kızla el ele tutuşmuşsun, sosyolog mu dersin, filozof mu bilemem. Herif feda edebileceklerimiz. Sizinkiler de belli bütün karılar çıkmış, yuhalıyor, namussuzlar diye için eni boyundan küçük herşey erkeklik aleti. S- Ben mi? olsun, birbirlerini kırsınlar... Kazanan ganimeti bağırıyorlar. Taşlıyorlar hatta... Hani rüyamda muz gördüm demeye çekiniyorsun. alır... Üstelik, kararları da bizler verelim. Uygun Böyle bilim mi olur doktor?... Sonra kendini M- Evet, seni soruyorum. Sen suçluluk duymuyor görürsek, vuruşurlar, seyrederiz uzaktan. S- Peki, senin çıkarın orduya yazılmanı büyücü sanan bir sürü herif var ortada, senin musun, bunca olan bitenden sonra? Anlaşırsak, gerek yok o kadar masrafa... En gerektirmedi mi? Sırf bizlere iyilik olsun diye mi gibi demeyeceğim, seni tanımıyorum, ama “anlat ağırıma giden ne biliyor musun doktor? Şu kadar taşıdın o çavuş rütbesini ? Sen bir paralı askerdin, bakalım küçük yaratık, anlat ki şey yapayım, nedir, S- İyi de, bunlar benim gerçekleştirdiğim sivil öldü diye kıyamet koparılıyor ya ! Şu kadar Mike... O işe talip olan sendin. İşin de savaşmayı senin zavallılıklarını tek tek ortaya çıkarayım” eylemler değil ki ! Başkasının yaptıkları için ben insan değil, şu kadar sivil... Ben neyim doktor, gerektiriyordu. Oturup romantik şiirler yazmayı diyen kompleksli zübbeler. neden sorumluluk yükleneyim Mike? söylesene? Hangi taraftan olursam olayım, düşledi isen, yanlış meslek seçmişsin. benim gibilerin ölümü neden daha doğal? Sen S- (güler) Bak, Mike... Bilim dünyası da bu senin M- (ayağa fırlar, haykırmaya başlar) Neden mi? muayenehanende daha fazla kazanasın diye, ben M- Baban ne iş yapardı doktor? dediklerini tartışıyor, tabii kullanılan tanımlamalar Neden ha! Beni insanlıktan çıkardınız da ondan. niye gebermeyi hakedeyim? böyle değil, ama... Kendi vahşi istekleriniz için beni kullandınız. S- Bunun konumuzla ne ilgisi var? Beni ve benim gibi nicelerini!!! Ölümün karşısına S- Mike, savaşlar sadece açgözlülük ve 240 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI ŞEREFİNE İNSANOĞLU

M- Çok ilgisi var. Zor birşey sormadım. Babanın S- Bak, bir psikiatrist de olsam, bu ilişki senin adam, insancıl değerlerin savunucusu, salon misin Mike? İyisin değil mi? mesleği bir sır değil herhalde. S- Doktordu. bana giderek artan dozda hakaret etmeni haklı beyefendisi, söyle!!! Ölüm korkusu nedir bilir kılmaz tamam mı? (sesini yükseltir) Küstahlığa misin? M- Donuyorum. Dudaklarım uyuşuyor. Ellerim... M- Deli doktoru muydu o da? izin vermem, bunu bil. S- Mike, bak, sakin ol... Benim amacım şey S- Dur, dur konuşma... S- Psikiatrist olup olmadığını sormak istedin M- Ne oldu? Sinirleriniz mi bozulmaya başladı değildi... Ben.. sanırım. efendim? Senin gibi iyi eğitim görmüş bir M- Yoo, dinle. İşte savunmam doktor. (kesik beyefendiye yakışıyor mu sinirlenmek doktor? M- (avazı çıktığı kadar) Soruma cevap ver ulan !!! kesik) Ben insanoğlu... Zalim...Vahşi... İlkel... ve... M- Her ne haltsa ! Tamam, o da psikiatrist Ayrıca, azıcık sabırlı olmaya değmez mi sence? Daha önemlisi,...İkiyüzlü... miydi? S- Evet Ne olmuş? Söylesene, değmez mi? Ne kadar alacaksın bu -bıçağı daha fazla bastırır. Artık Sam neredeyse dava sonunda? Belki de ekstra ödeme yapmamı sırtı masaya değecek şekilde geriye yaslanmıştır- S- Tamam, tamam Mike... Şimdi bak, derin nefes M- (kahkahayla) İşte genetik!... Gel de inanma... bekliyorsun, daha sabırlı olabilirsin o zaman ha? al... Aman Tanrım...Aman Tanrım... Geliyorlar....Off Babadan oğula geçen yeteneğe bak be! Soylu M- (haykırarak) Böyle bir duyguyu tattın mı hiç, ne oldu böyle... Aman Tanrım... Mike?...Mike!!! meslek yeteneği...Kusura bakma doktor, bizde S- Yeter ! Bu görüşme bitmiştir! Avukatını arar, gebereceğini hissett... o yetenek eksik. Benim babam yoksul bir çiftçi söylerim, ben yokum bu işte. Tamam mı? Şimdi çık -sahne kararır- idi. Ailemin gücü bu kadarına yetti tamam mı?.. buradan. Bir daha da gelme bana, sakın gelme... -sözü yarım kalır. Bir süre her ikisi de Aslında babam tam Harward’a yolluyordu, hukuk hareketsizdir. Sonra, Michael’ın vücudu yavaş -varilden çevreye yayılan ışıklar aydınlanır. okuyayım diye, ben vazgeçirdim biliyor musun? M- (bağırarak) Gelmeyi isteyen ben değildim. yavaş bükülür, bir dizi üzerinde çömelmiş gibi Martha, üzerinde Charlie’nin paltosu, yerde Boşver yaa baba dedim, benim idealim çavuş Meraklısı da değilim seni görmenin. Üç kuruş bir hal alır. Sam’in elinde kanlı bir kitap açacağı iki büklüm yatmakta, Charlie ceketine sıkı sıkı olmak dedim. Dedim, hem daha kıyak iş, hem kazanacaksın diye bir daha senin kırıtmalarını vardır. Yüzü şaşkınlık içindedir.- sarınmış, varil başında ayakta durmaktadır. Başını ölüm var ucunda, çekilir mi şimdi Harward dedim. izleyemem zaten, karı kılıklı herif. çevirir, Martha’ya bakar, yavaş yavaş başına gidip Vazgeçti adamcağız tabii. O da biliyor, çavuşluk S- Mike?..Aman Tanrım!.. eğilir, yanına çömelir- daha cazip... S- Çık dışarı dedim cani ! Sen düzelmezsin oğlum, senin gibileri düzeltecek tedavi - Michael’ı koltuk altlarından tutarak, koltuklardan C-Hala titriyorsun Martha, Üşümen geçmedi mi? - S- Meslekler, insanlara babalarının hediyesi bulunmadı daha. Sen insanlığın yüz karasısın ! birine taşır. Martha’dan anlamsız inlemeler- değildir Mike. Ben yıllarımı verdim, ülkenin en köklü okullarında okudum, çalıştım, çabaladım, -Kapıya doğru yönelmiş olan Michael durur, S- Mike? Mike cevap ver!! - Charlie elini Martha’nın alnında dolaştırır- kendi emeğimle geldim bu duruma... Ayrıca pek Yavaşça geri döner- çok avukat, doktor, mühendis, işadamı vardır M- Karnım... C- Off ! Fırın gibisin... İnsanın ateşi yükselince çevremde, yoksul birer çiftçi cocuğu olan. M- İnsanlığın yüz karası ha ? Cani ha ? Senin üşümesi geçer ama, niye böyle oldu ki!... - gibiler nasıl anlarlar ki beni? Sen hiç savaş S- Ne yaptım ben ? Aman Tanrım, aman Tanrım. Martha’dan yanıt gelmez- M- Ama benim çevremde, tersine hiç rastlanmaz. gördün mü ulan? (yavaş adımlarla yaklaşır). Hiç Mike, dur... Dur hemen yardım çağırırım. yaşadın mı ? Savaş denince senin aklına Ben C- Sabah olsun hele, şu düşkünler evine gideriz. S- Ne demek o? Hur gelir be! Geyik Avcısı filmini de seyretmiş -yerinden fırlar, çalışma masasının üzerindeki Haftada iki kez doktor geliyor oraya Martha!.. miydin? Orada bir Rus ruleti sahnesi vardır. telefona koşar, çevirirken- (duraksar) Yarın ne günlerden?...Olmadı... Boşver, M- Yani bir doktor ya da avukat çocuğu olup Hatırladın mı ? Ne kadar gerçekçiydi değil mi? zaten oraya gelen doktor Napolyon’la aynı yaşta... da, çiftçilik yapan bir yoksula hiç rastlamadım, Çok beğenmişsindir. Ha? İnsancıl bulmuş muydun S- Off neler oldu böyle !!! Nasıl yaptım !!! Off!!! Hah! Bizim Fred’in bir müşterisi var, doktor... bugüne dek. Sen rastladın mı hiç?.. Ülkenin en o sahneyi de? Alo, ben Doktor Davis, altıncı Cadde yüzkırkikinci Yani, eskiden doktormuş... O iyi adam... Neyse, saygın okullarında okumuşmuş... Kıçımın kenarı ! blok, elliiki. Bir yaralı var.. Bıçaklanma... hallederiz tamam mı?... Takma kafana yani... Okutuldum desene ! -Sam koltuktan ayağa kalkmıştır, yüzünde büyük Şimdi uyu... Uyumak en iyi ilaç Martha... Ben de bir koku ifadesiyle geri geri adımlar atar- M- (bitkin bir sesle) Ben bıçakladım desene ! buradayım, tamam mı?.. Takma kafana... Bir kere S- Mike, zor günler geçirdiğini biliyorum, ama daha böyle olmuştun...Hani geçen sene...İki bu saldırgan tutumunu en azından bana karşı M- (bağırarak sürdürür) Senin de kafana çevrilmiş S- Acil, evet çok acil. gün sonra nasıl, domuz gibi kalkmıştın ayağa... kullanmazsan mutlu olurum. (Sesi hafifçe namluya meydan okuduğun oldu mu ulan ? Ne sağlam karısındır sen...Değil mi?...Ha?...Öyle dikleşir) Sadece sana yardımcı olmaya çalıştığımı Söylesene! Her adımında ayağının altındaki bu M- İnsanlığa sığmazdı ama yaptım de. birazcık ateşle birşey olur mu sana?...Olur mu unutma. Bir şeyi daha unutma. Orada onbinlerce pahalı parkelerin patlayabileceğini düşündün mü? hiç?...Ha ?...Martha ?... asker vardı görev yapan, sence hepsi senin gibi Söyle!! S- Bilmiyorum, gömleği kan içinde... Karnından, mi davrandılar? evet. -bir süre sessizce çömelmiş, Martha’yı izler. Elini - Sam yüzü Michael’a dönük, geri geri adımlarla, yine Martha’nın alnında, saçlarında dolaştırır. M- Kimin nasıl davrandığını televizyon başında Michael ise Neredeyse vücudu Sam’a bitişik, M- Korkmuştum de ... Sonra, ani bir karar vermişcesine ceketini çıkarır, mı izledin doktor? Savaşı seyrederken NBA final ağır hareketlerle çalışma masasının kenarına Martha’yı örten paltonun üzerine serer. Üzerinde serisini de kaçırmadın umarım ha ? Hem arada dek ulaşmışlardır. Michael’ın eli pantalon cebine S- Konuşabiliyor şimdilik... Tamam...Çabuk, ne bir eski gömlekle kalmıştır.- değerlendirmeler de yapmışsındır. Bak, bu asker gider. Ardından, elindeki sustalı bıçağın açılma olur... iyi çocuk, karakteri sağlam. Şu arkadaki kompleks sesi duyulur.- C-Şimdi uyu sen... En iyi ilaç, uyumak...Bir sabah sahibi, tüfeği tutuşundan belli. Aşağı bakıyor M- İnsanlıktan çıkmıştım de... olsun...Takma kafana Martha... namlu... Çocukken hep alay etmişler bununla... M- (haykırır) Sen ölüm korkusu nedir bilir misin? Babası da dövermiş sık sık...Uff en arkadaki - Sam, Michael’ın yanına koşturur, diz çöker. Bir -ayağa kalkar, ellerini varilin üzerinde dolaştırıp gaddar! İğrenç bir kişiliği var bunun. Müthiş bir -bıçağı Sam’in boğazına dayar- yandan gömleğini sıyırmaya çalışmaktadır.- ısınmaya çalışır. Yavaşça çömelip iki büklüm, işkenceci çıkar bu heriften... Hani psikiatristsin varilin başında, sırtı seyirciye dönük, hareketsiz, ya ! Her boktan anlarsın sen. İnsanüstü yaratık ! M- (yine haykırarak devam eder) Haydi, kibar S- Şimdi gelirler Mike! Şimdi!! Aman Tanrım!! İyi bekler. TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 241

C- Takma kafana... -ışıklar söner- - Sam, yanıt vermez, sessizliğini korur- bu kadar iğrenç değilse yapılanlar, hoş görülebilir, kuşu, yılanı, böceği bir anda yok edebilecek olan ha ? Peki, birkaç saniye içinde ikiyüzbinden fazla kozalar üretiyor insanoğlu. (bağırmaya başlar) Ve -ışıklar platform üzerindeki koltukları R- Nasıl dersin saldırgan değildi diye?... Saldırgan insanı öldüren, çok daha fazlasını sakat bırakan para döküyor bu işe. Tüm bu gezegendeki açlığı aydınlattığında, doktor ve avukat koltuklarda tanımlaması iltifat olur onun için. bir bombayı planlamak, üretmek, atılmasına karar engelleyebilecek paranın altı-yedi katını döküyor. oturmaktadırlar. Ralph arkasına yaslanmış, Sam vermek, o bombanın düşmesine yarayacak kapağı Çünkü para kazanıyor, bu işten. PARA. Yani çıkar, öne eğilmiş, dirsekleri dizlerinin üzerinde ve başı S- (durgun, kendi kendine konuşur gibi) açmak üzere bir düğmeye basmak, daha masum, yani, egemenlik.. Çıkarlarını gerçekleştiriyor, ellerinin arasındadır. Yavaşça doğrulur- Haklıydı... daha kabul edilebilir, öyle mi ? Yaşam boyu başkalarına boyun eğdiriyor, eziyor insanoğlu, kolsuz- bacaksız, ya da kör, ya da kötürüm kalmak ezdikçe kazanıyor Ralph, vahşi bir zevk alıyor bu S- İşte hepsi bu ! Daha fazla öğrenmek istediğin R- Ne? zorunda kalan bir çocuk, o işkence görenlerden işten ve bu vahşetin, bu ilkelliğin cinsi, dini, ulusu birşey? daha mı az acı çekiyor sence? Ama bu ilkelliğin yok, çünkü insanlığın en kolay paylaşılan karakteri S- Haklıydı diyorum. adı savaşsa, bunlar kaçınılmazdır, tabii ki ölenler, bu, Ralph, anlıyor musun? R- Yoo.. Herşey açık. Daha önce söylediğim yıkılan evler, kolu kopmuş çocuklar, yanmış gibi, olayların gelişimi, çavuşun savaş esirlerine R- Yaptığı iğrençlikler konusunda hak mı bedenler olacaktır ha ?... Değil mi ?...Ve senin, R- Yani sence haklı savaş diye bir kavram işkence yapan biri oluşu, yani şiddete yatkın veriyorsun ona? benim, bu olan bitenden hiç sorumluluğumuz yok, öyle mi ? Karşında, onbinlerce masumun oluşu, senin temiz geçmişin, bıçaktaki parmak yokmuşcasına, bu ilkelliğin içine yolladığın kanına girmiş katiller de olsa, sana değilse de izleri, sustalı bıçağın bir saldırı aleti oluşu, oysa S- Hayır... Bizlerin, acımasızlığımız, vahşiliğimiz neredeyse çocuk yaşta insanlardan, erdemli çocuklarına, onların yaşayacağı dünyaya tehdit senin kendini korumak için bir kitap açacağı ve ilkelliğimizin farkında olmadığımız konusunda, davranmalarını bekleyeceksin.. Öyle mi?.. Michael oluşturan gözü dönmüşler topluluğu da olsa, seçmen... Bunların hepsi işimizi kolaylaştıracak kendi vicdanlarımızı rahatlatmak için onu linç da bu ikiyüzlülük içinde yetiştirilmişti. Aynı ilkel bunlar senin kavganı haklı kılmaz ha ? İnsanlığın şeyler. Yine de iddia makamının saldırılarına açık etmeye çalıştığımız konusunda... dürtülere sahipti, benim gibi... Hatta senin gibi... tarih boyunca geliştirdiği kavramlar var Sam. noktalar var, Sam. Onur gibi, özgürlük gibi... Bu uğurda canını yitiren R-  Bırak şimdi, Şam. Şunu bir düşünelim. R- Benim gibi mi ? Ne diyorsun sen? savaşçılarını büyük bir minnetle anıyor uluslar. O S- Neymiş onlar ? İşkence kime yapılır ? Çaresize... Eli-kolu bağlı kahramanlar, insanlığın bugünlere gelmesinde olana... Güçsüze... Ve sen, karşındakinin hiçbir S- Ne mi diyorum? (ayağa fırlar, sesini büyük pay sahibi bence. R- Birincisi, bir tanığımız olsaydı, herşey çok daha şey yapamayacağını bildiğin için, korkusuzca yükseltmeye başlar, sinirli adımlarla kolay olurdu. gücünü kullanırsın onun üzerinde. Her kavganın dolaşmaktadır) En az onun kadar suçluyuz, S- Bak, ayrı şeylerden bahsediyoruz. Ben riski vardır, Sam. Oysa bu bir kavga bile değildir. diyorum. Biz vahşetin en büyüğüne, savaşa onay insanoğlunun ilkelliğinden bahsediyorum, sen S- Kusura bakma, kimseyi çağırıp seyrettirmek Kaybetme olasılığın yoktur bu işte. Böyle adice, verirken, bu insanları “haydi, git ve öldür” komutu olayı haklı-haksız temelinde alıyorsun. aklıma gelmedi o telaşın arasında... böyle adaletten uzak, böyle şerefsiz bir güç ile sırtlarını sıvazlayıp, marşlarla uğurlarken, gösterisi olur mu? Bir belgeselde seyretmiştim, çocuklarımız bilgisayar tuşlarına dokunup R-  Ne temelinde alacaktım ya ? Haklı isem R- Ama, asıl sorun o değil. yaşlı bir arslan vardı, gözleri görmeyen.. Bir başka ekranı kana boyarken, binlerce insanın ölümünü sonuna kadar savaşırım. Tehdit altındaysam, genç erkek tarafından sürüsünden kovulmuştu. elimizde bira kutuları ekranlardan izlerken, kimi çocuklarımın yarınlarından korkuyorsam, korkakça S- Ne ya ? Avlanmaktan acizdi. Sıska vücudunda yaralar yargılama hakkına sahibiz ki? .. kabullenmek yerine savaşırım. Ülkem için açılmıştı. Ölümü nasıl oldu biliyor musun ? Birkaç savaşırım, özgürlüğüm için savaşırım. R- Sam, sen bir psikiatristsin. yıl önce yanına bile yaklaşamayan çakallar ve R- Ülkeleri için yaşamlarını feda edenleri değil akbabalar nöbetleşe yediler onu...Canlı canlı... herhalde. Bak, doğaya bak. Diğer canlılara S-  Özgürlük savaşı veriyorsan eğer, başka S- Ne olmuş psikiatristsem? Sonra da ölüsünü paylaştılar. Hadi, doğanın onlara bak. Yaşam başlı başına bir savaş... Anlamıyor insanlar senin özgürlüğünü kısıtlıyor demektir. yüklediği görev bu, yani leş avcılığı diyelim. musun, bir savaş !...Bizim yargıladığımız alçaklık, Onur savaşı veriyorsan, onurunu zedeleyen kim R-  Yani, aklını tümüyle yitirmiş insanlardan tut, İnsanın böyle bir görevi var mı sence ? Acize, sadece alçaklığı yargılıyoruz tamam mı ? Sadece ? Senin gibi insanoğlu değil mi gene ?..Tarihe en saldırgan kişilik yapısına sahip olanlara dek, güçsüze eziyet etme insan doğasının bir parçası kalleşliği... Yoksa insanoğlu da, tıpkı diğer canlılar bir göz at. Kıyımlarla dolu... Bunları yapan hep herkesle bire bir iletişim kurmak senin mesleğin, mı ha ? Oysa, işkenceyi yapan insanoğlu Sam... gibi, varolduğundan beri döğüşüyor Sam. insanoğlu... Biraz güçlenen, güçsüzü ezmiş daha doğrusu görevin. Sakın bana bu alçaklığı mazur göstermeye tarih boyu...Ve herkes parmağı ile başka insan çalışma... S- Doğru, var olduğundan beri dövüşüyor... topluluklarını işaret ediyor, kendi geçmişi S-  O zaman, görevi ihmalden yargılasınlar beni, Bıçak sokuyor, gırtlak kesiyor, topraktan çıkardığı çok temizmiş gibi. Bizler bile, yüzyıllar önce adam öldürmekten değil... Ne ilgisi var benim S-  Hiç öyle bir niyetim yok. İşkence denen madenleri işleyip boru haline getiriyor, içine daha başkasına ait olan atalarımızın döktüğü kanlarla mesleğimin, ben bir insanım öncelikle...Tüm olayın adiliği, alçaklığı, şerefsizliği konusunda küçük metal parçalar koyup, arkasından kendi sulanmış topraklar üzerinde oturuyoruz. düşkünlükleri, zayıflıkları, ne bileyim, duyguları, bir şüphem de yok. Anlatmak istediğim farklı bulduğu patlayıcılarla itiyor bu metal parçalarını Çocuklarımıza başka ulusların geçmişte güdüleriyle, bir insan... birşey Ralph. Sanırım Michael de bunu anlatmaya ki, gidip bir başka insanın barsaklarını delsin, yaptıklarını öğretip, “bakın !” diyoruz, “ne çalışıyordu.. kafasının bir yanından girip öbür yanından büyük barbarlık”. Ama kendi yaptıklarımız hep R- Tamam, o adam saldırgan bir psikopattı, kabul. çıksın diye!. Plastikten zararsız taklitlerini kahramanlık olarak sunuluyor küçücük beyinlere. R-  Neyi ? çocuklarının eline veriyor, şimdiden öldürme Oysa ki aynı ilkel memelinin soyuyuz hepimiz , S- (düşünceli) O adam saldırgan değildi... alıştırmalarına başlasınlar diye. Yetmiyor, daha Raph. En büyük katliamların kurbanı olan insan S-  Bir insanlık kavramı yaratmışız. İyi, güzel, büyüklerini yapıyor bu metal boruların.. Daha toplulukları, ellerine fırsat geçti mi, acımasızlığın R- Ne? doğru adına bazı değerleri yüceltip, bazılarını büyükleri ki, onlarca, yüzlerce barsağı aynı daha büyük örneklerini sergilemekten geri lanetlemişiz. Ama bu arada çıkarlarımız, başka anda deşsin. O metallerden havada uçabilen kalmıyorlar...Ve bu acımasızlık, kabul görmenin de S- Saldırgan değildi, diyorum. alçaklıkları hoş görmemize yol açmış. İnsanlık aletler yapıyor. İçine yere düşünce patlayan, ötesinde, kutsanıyor çoğunlukla. Çocuklarımıza dışı diyoruz işkenceye. Doğru...İnsanlık dışı... yakan, parçalayan kapsüller koyup uçuruyor. kavganın, kan dökmenin erdemleri anlatılıyor. R- Neydi ya ? Eli, kolu bağlı çaresiz insanlara acı Bunu tartışmak bile rahatsız ediyor beni.. Elbette Kendi cinsinden canlıların topluca bulunduğu çektiren, onları aşağılayan bir caniydi. İnsanlıktan çocukları rehin almış bir teröristin yaptığı ile, yerlerin üzerine gelince, bırakılıyor havadan bu R- (sinirlenir, yüksek sesle) Çocuklarımıza nasibini almamış bir şerefsizdi. Yetmez mi? savaşta yaşananları aynı kefeye koymuyorum. kapsüller. Onlarcasını öldürmek yetmiyor, binlerce anlatılan bizim varolma nedenimiz beyefendi Vahşetin bazı türleri iğrençlik ötesi, doğru...Ama onbinlerlerce, milyonlarca insanoğlunu, ağacı, ! Tarihimiz !!!!. Bizi biz yapan şeyler anlatılıyor 242 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI ŞEREFİNE İNSANOĞLU

onlara ! farklı olduğu kanısında değilim. Ne yani, sen R- (hırıltılı) Saplardım... savaş karşıtı bir eylemci idin de haberimiz mi S- Biz...Hep haklı olan biz...Biz kim ? Biz yoktu ? Akşamları muayenehaneni kapatıp evine -bir süre hareketsizlik. Sam yavaş yavaş bıçağı işte, çıkarları uyuşanlar. Bir de onlar var, bizim giderken, yeni bir arabanın düşlerini kurmak geri çeker, kalkar. Ralph Hudgson’ın gözleri dışımızdakiler...Şerefsizlikler, kalleşlikler yerine, savaş kurbanlarına ağıtlar mı düzüyordun? dehşetle bakmakta ve boğazını sıvazlamaktadır. onlardan beklenir. Onların topraklarımızda gözü Yoksa, ancak başın belaya girdikten sonra gökten Kurtulduğuna inanamamış gibi bir görüntüsü vardır. Acımasızdır onlar, bizlerin erdemlerini vahiy mi indi ? Ayrıca şunu söylemeliyim: Bütün vardır. Sam ağır adımlarla sahnenin sağ tarafından paylaşmazlar. Bizim geçmişte yaptıklarımız, bunlar, ne o çavuşa yaptıklarını yapma, ne de çıkmak üzere hareketlenir, ortaya geldiğinde hep haklı nedenlere dayanır. Bize ait herşey sana bir insanı öldürme hakkı vermiyor Sam. durur, elindeki bıçağı yere fırlatır. Sakin bir sesle hoşgörülebilir, bir yolunu bulursun... Onlarsa, yok konuşmaya başlar- edilmeyi çoktan hakedecek şeyler yapmışlardır S- Yaa. Ama sana da bir sorumluluk yüklemiyor geçmişlerinde. Ama işin garibi, yok etmekle öyle mi sayın avukat? S- Ben gidiyorum, Avukat bey... Şimdi sen varlıklarından kurtulamazsın. Onlar yok olursa, koltuğuna geç, eline kadehini al, müziğini dinle... bizler bölünür, yeni bizler ve onlar oluruz. R- (sinirlenir) Başka bir insanın canına Benim savunmamı duydun...Sen de tekrarla... (bağırır) Anlıyor musun Ralph ? Asıl gereksinim kasdedecek kadar hiç gözüm dönmedi benim, (sesini yükseltir) Ben insanoğlu...İlkel !...Vahşi duyduğumuz şey bu ikiyüzlülükten kurtulmak. doktor bey. !...Acımasız !...Ve en önemlisi... İKİYÜZLÜ !!!...Ve İyi niyet yani. Evet, sadece iyi niyet. Kişiler, şerefine iç insanlığın... topluluklar, hatta uluslar bu iyi niyetten yoksun... S- Dönmedi haa! (sesi sakin bir tondadır) İyi Alabildiğine ikiyüzlü...Benim eli kanlı canileri, terbiye almış, uslu çocuk! İyi para kazanan, -ışıklar kararır- saldırgan tiranları savunmak gibi bir niyetim yok. mesleğinde yükselmiş iyi vatandaş! (yavaşça Ama önce şunu kabullenmemiz gerek Ralph. cebinden bir sustalı çıkarır, açar). Bunu görüyor -varil çevresi aydınlanır. Martha ve Charlie, Hangi ulustan, dinden, renkten olursak olalım, musun peki ? bir önceki sahnenin sonundaki gibi, Martha vahşi, ilkel ve çıkarcı olduğumuz gerçeğini iki büklüm yatar, Charlie üzerinde gömleği, kabullenmemiz gerek. Kabullenelim ki düzelmek R- Saçmalama Sam, ne işi var o bıçağın sende ? sırtı seyirciye dönük varil başında çömelmiş için bir çabamız olabilsin. Yoksa bu ikiyüzlülükle durumdadır. 30 sn kadar bir süre sahnede ses kendi cinsimizin sonunu getireceğiz. S- (yaklaşır) Bu bıçağı gırtlağına dayarsam, korkar ve hareket izlenmez. Herşey donmuş gibidir. mısın? Ha ? Söyle, korkar mısın ? Tek hareketlilik, varil içinden yansıyan ışık R- Sen rüya görüyorsun Sam. Beğensen de, oyunlarıdır. Charlie, yavaşça sağa doğru devrilir, beğenmesen de, insanoğlu bu...Üstelik doğa R- (ürkmüştür) Böyle şaka olmaz, Sam. Bak sok alçı bir heykelin devrilişi gibi sağ yanı üzerine yasası, güçsüze yer yok bu dünyada. Birey de onu cebine lütfen ! düşer. Vücudu yere değdiği anda varilin ışıkları olsan güçlü olacaksın, ulus da olsan...Ve güçlü söner ve bir patlama sesi ile birlikte ekranda kazanır, Sam, ezilmemek, ayakta durmak için S- (bağırır) Soruma yanıt ver !!! Korkar mısın !!! bombalama görüntüleri birbirini izler. Doktorun sadece güçlü olmak da yetmez. Uğraşırsın, aryası en başından alınmaz, 66 dk. 14. Sn den didinirsin, gerekirse savaşırsın. Senin romantik R- (kekeleyerek) Ta...Tabii korkarım Sam, kim itibaren hafif volümden hızla yükseltilerek salonu düşlerinle gerçek yaşamın ilintisi yok. korkmaz ki! doldurur. Bomba görüntüleri ile müzik birbirine karışır. Ekrana dönük koltuktan Ralph’ın kolunun S- Yok, çünkü sen de, senin gibiler de bu - Sam Ralph’ın oturduğu koltuğa iyice yukarıya doğru kalktığı izlenir. Elinde şampanya vahşetten besleniyor, avukat bey. Tüm bunlar yanaşmıştır. Ralph’ın üzerine abanır, bıçağı kadehi vardır. Bir süre kadeh yukarıda, hareketsiz insan topluluklarının çıkarları için yapılıyor. boğazına dayar- kalır, müziğin finali ile (aryanın son notasından Her şey kar-zarar hesabına endeksli... Senin hemen sonra kuvvetli bir zil ya da patlama sesi kazancın varsa işin ucunda, başkaları, başka S- Şimdi söyle avukat! Yüksek sesle söyle ! eklenmeli, ekrandaki büyük bir patlama görüntüsü insan toplulukları, yani senin gibi nefes alıp- Korkuyor musun ? eşlik etmelidir) ışıklar ve sesler kesilir. veren, seven, neşelenen, üzülen, ağlayan, kahkahalar atan, çocuğunu emziren insanlar R- (boğuk bir sesle) Evet... imha edilebilir. Yaşamın gerçekleri bunlardır, öyle mi avukat bey? Senin çıkarlarına hizmet ettiği S- Duymuyorum ! sürece, bu gerçekler rahatlıkla kabul edilebilir, değil mi? R- (daha yüksek) Evet... R- İnsanlık yüzbinlerce yıldır bu çılgınlığın S- Bir de şunu söyle... Seni geberteceğimi bilsen, içindeyse, ve benim bireysel olarak yepyeni bir elinde bir bıçak olsa, bana saplar mıydın? Ha? insanlığın temellerini atmaya gücüm yoksa, buna yaşamın gerçeği denir Sam. R- (kısık sesle, kesik kesik) Olur mu Sam, ben... hiç sana... - Sam bıçağı iyice bastırır- S- Gücün yoktu da, çaban oldu mu hiç? R- Ne yapıyorsun? Dur, yalvarırım dur !!!. R- Ne o, bakıyorum beni yargılamaya başladın. Oysa savunma durumunda olanın sen olduğunu S-(haykırarak) Söyle ulan !! Söyle!!!...Bir bıçak zannediyorum. Ayrıca ikide bir “senin çıkarların” olsa... deyip durma. Benim çıkarlarım ile seninkilerin TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI 243

244 TOYGUN ORBAY DÜŞLERİN PAYLAŞIMI