Science-related materials and equipment

วสั ดแุ ละอปุ กรณว์ ทิ ยาศาสตร์ อปุ กรณท์ างวิทยาศาสตร์ คือ เคร่ืองมือท่ีใชท้ ง้ั ภายในและภายนอกหอ้ งปฏิบตั ิการ เพ่ือใชท้ ดลองและหาคาตอบต่างๆ ทางวิทยาศาสตร์ ประเภทของเคร่อื งมอื ทางวิทยาศาสตร์ 1. ประเภทท่วั ไป เช่น บีกเกอร์ หลอดทดสอบ ไพเพท บิวเรต กระบอกตวง หลอด หยดสาร แท่งแกว้ คนสาร ซ่งึ อปุ กรณเ์ หล่านีผ้ ลิตขนึ้ จากวสั ดทุ ่ีเป็นแกว้ เน่ืองจากปอ้ งกนั การทาปฏิกิรยิ ากบั สารเคมี นอกจากนีย้ งั มี เคร่อื งช่งั แบบต่างๆ กลอ้ งจลุ ทรรศน์ ตะเกียง แอลกอฮอลเ์ ป็นตน้ ซ่ึงอุปกรณเ์ หล่านีว้ ิธีใชง้ านท่ีแตกต่างกันออกไป ตามลกั ษณะของ งาน 2. ประเภทเครอ่ื งมอื ชา่ ง เป็นอปุ กรณท์ ่ีใชไ้ ดท้ งั้ ภายในหอ้ งปฏิบตั กิ าร และภายนอก หอ้ งปฏิบตั ิการ เช่น เวอรเ์ นีย คีม และแปลง เป็นตน้ 3. ประเภทสนิ้ เปลอื ง และสารเคมี เป็นอปุ กรณท์ างวิทยาศาสตรท์ ่ีใชแ้ ลว้ หมดไปไม่ สามารถนากลบั มาใชไ้ ดอ้ ีก เชน่ กระดาษกรอง กระดาษลติ มสั และสารเคม

1.บีกเกอร์ (BEAKER) บีกเกอร(์ BEAKER) บีกเกอรม์ ีหลายขนาดและมีความจตุ ่างกัน โดยท่ีขา้ งบีกเกอรจ์ ะมี ตวั เลขระบคุ วามจุของบีกเกอร์ ทาใหผ้ ใู้ ชส้ ามารถทราบปริมาตรของของเหลวท่ีบรรจุอย่ไู ดอ้ ย่าง ครา่ วๆ และบีกเกอรม์ ีความจตุ งั้ แต่ 5 มิลลิเมตรจนถึงหลายๆลิตร อีกทงั้ เป็นแบบสงู แบบเตีย้ และ แบบรูปทรงกรวย (conical beaker) บีกเกอรจ์ ะมีปากงอเหมือนปากนกซง่ึ เรยี กว่า spout ทาใหก้ ารเทของเหลวออกไดโ้ ดยสะดวก spout ทาใหส้ ะดวกในการวางไมแ้ กว้ ซ่งึ ย่ืนออกมาจาก ฝาท่ีปิดบีกเกอร์ และ spout ยงั เป็นทางออกของไอนา้ หรือแก๊สเม่ือทาการระเหยของเหลวในบีก เกอรท์ ่ีปิดดว้ ยกระจกนาฬิกา (watch grass) การเลือกขนาดของบีกเกอรเ์ พ่อื ใส่ของเหลวนน้ั ขนึ้ อยกู่ บั ปรมิ าณของเหลวท่ีจะใส่ โดยปกตใิ หร้ ะดบั ของเหลวอย่ตู ่ากวา่ ปากบีกเกอรป์ ระมาณ 1 -1 1/2 นวิ้

2.บิวเรท(BURETTE) บวิ เรท (BURETTE) บวิ เรทเป็นอปุ กรณว์ ดั ปรมิ าตรท่ีมีขีดบอกปรมิ าตรต่างๆ และมีก๊อก สาหรบั เปิด-ปิด เพ่ือบงั คบั การไหลของของเหลว บิวเรทเป็นอปุ กรณท์ ่ีใชใ้ นการวิเคราะห์ มีขนาด ตง้ั แต่ 10 มล. จนถึง 100 มล. บิวเรท สามารถวดั ปรมิ าตรไดอ้ ย่างใกลเ้ คียงความจรงิ มากท่ีสดุ แต่ ก็ยงั มีความผดิ พลาดอย่เู ล็กนอ้ ย ซง่ึ ขนึ้ อยกู่ บั ขนาดของบวิ เรท เช่น บวิ เรทขนาด 10 มล. มีความผิดพลาด 0.4% บวิ เรทขนาด 25 มล. มีความผิดพลาด 0.24% บิวเรทขนาด 50 มล. มีความผดิ พลาด 0.2% บวิ เรท ขนาด 100 มล. มีความผิดพลาด 0.2%

3.กระบอกตวง(cylinder) กระบอกตวง (cylinder) เป็นอุปกรณ์ใช้สาหรับวัดปริมาตรของเหลวหรือใช้ตวง สารละลาย ใหม้ ีปริมาตรตามท่ีตอ้ งการปรมิ าตรสารละลายท่ีไดจ้ ากการวดั ดว้ ยกระบอกตวงเป็น ปริมาตรอย่างครา่ วๆเท่านนั้ หากตอ้ งการความแม่นยาสูงตอ้ งใชอ้ ุปกรณป์ ระเภทอ่ืน เช่น ปิเปต เป็นตน้ กระบอกตวงมีทง้ั แบบทาดว้ ยแกว้ และทาด้วยพลาสติก มีหลายขนาดใหเ้ ลือกใช้ โดยมี ตงั้ แต่ 5 ml.ไปจนถึง 2 L.

4.ขวดรูปชมพู่ (Erlenmeyer flask) ขวดรูปชมพู่ (Erlenmeyer flask) หรือเรียกอีกอย่างว่า conical flask ทาดว้ ย แก้วมีลักษณะเป็ นทรงกรวย มีสเกลบอกปริมาตร มีหลายขนาดด้วยกันแต่ท่ีนิยมใช้ใน หอ้ งปฏิบตั กิ ารเคมี มีขนาดความจุ 250 – 500 ml. นิยมใชใ้ นการไทรเทรทสารละลาย

5.หลอดหยดสาร (dropper) หลอดหยดสาร (dropper) อุปกรณพ์ ืน้ ฐานสาหรบั หอ้ งปฏิบตั ิการเคมี มีลกั ษณะเป็น หลอดแกว้ ปลายเรยี วเล็กส่วนปลายอีกขา้ งหน่งึ มีกระเปาะยางติดอยู่ เพ่ือใชใ้ นการดดู สารละลาย หลอดหยดสารใชส้ าหรบั หยดสารละลายทีละนอ้ ยๆซ่งึ สามารถใชใ้ นการเตรียมสารละลาย เพ่ือ ปรบั ปรมิ าตรสารใหไ้ ดต้ ามท่ีตอ้ งการหรือ ใชใ้ นการหยดสารเพ่ือใหท้ าปฏิกิริยากนั อีกดว้ ยข้อควร ระวงั ในการใชห้ ลอดหยดสารก็คืออย่าใหป้ ลายของหลอดหยดกระทบหรือแตะกบั อปุ กรณห์ รือส่ิง รอบขา้ งอ่ืนๆท่ีไม่เก่ียวขอ้ งเน่ืองจากจะทาใหม้ ีการปนเปื้อนของ impurity เขา้ ไปภายในหลอด หยดสารได้

6.แทง่ แกว้ คนสาร (Glass Rod) แท่งแกว้ คนสาร (Glass Rod) มีลกั ษณะเป็นแท่งแกว้ ยาวปลายแบน มีขนาดความยาว 10 – 20 นิว้ ใชส้ าหรบั คนสารละลายใหผ้ สมเป็นเนือ้ เดียวกัน นอกจากนีย้ งั ใชช้ ่วยในการเท สารละลายไปยังพาชนะอ่ืนโดยเทสารละลายใหไ้ หลไปตามแท่งแก้วคนวิธีนีจ้ ะทาใหส้ ามารถ ควบคมุ ทิศทางการไหลของสารละลายไดด้ ีขนึ้ อีกดว้ ย

7.ปิ เปต (Pipet หรือ Pipette) ปิ เปต (Pipet หรือ Pipette) เป็นอุปกรณ์ใชส้ ำหรับวดั ปริมำตรของสำรละลำยให้มี ควำมแน่นอนและมีควำมแม่นยำสูง Graduated pipette หรือ Measuring pipette มีลกั ษณะเป็นหลอดแกว้ ท่ีมีสเกลบอกปริมำตรต่ำงๆไวท้ ำใหม้ ีควำมยดื หยนุ่ ในกำรใชง้ ำนมำกกว่ำ Volumetric pipette แต่มีควำมแม่นยำนอ้ ยกวำ่ Volumetric pipette เช่นกนั Graduated pipette ขนาด 10 มล. มีความผิดพลาด 0.3% Graduated pipette ขนาด 30 มล. มีความผดิ พลาด 0.3%

8.ปิเปต (Pipet หรอื Pipette) ปิเปต (Pipet หรือ Pipette)เป็นอุปกรณใ์ ชส้ าหรบั วัดปริมาตรของสารละลายใหม้ ี ความแน่นอนและมีความแม่นยาสงู Volumetric pipette หรือ Transfer pipetteมี ลักษณะเป็นแท่งแก้วท่ีป่ องตรงกลาง มีขีดบอกปริมาตรอยู่ด้านบนเพียงขีดเดียวใชใ้ นการวัด ปรมิ าตรท่ีมีคา่ แน่นอนเพยี งค่าเดียว เช่น Volumetric pipette ขนาด 25 ml. จะสามารถ วดั ปรมิ าตรไดท้ ่ี 25 ml. เพยี งคา่ เดียวเทา่ นน้ั Volumetric pipette ขนาด 10 มล. มีความผดิ พลาด 0.2%

9.หลอดทดลอง (test tube) หลอดทดลอง (test tube) ใชส้ าหรบั ทดสอบปฏิกิรยิ าเคมีระหว่างสารต่างๆในปรมิ าณ นอ้ ยๆ มีลกั ษณะเป็นหลอดแกว้ มีทง้ั ชนดิ ท่ีมีปาก และไม่มีปากแบบท่ีทนไฟและไมท่ นไฟ

10. กรวยกรอง (funnel) กรวยกรอง (funnel) อปุ กรณช์ ่วยในการถ่ายเทสารละลายจากภาชนะท่ีมีขนาดใหญ่ไป ยังภาชนะขนาดเล็ก มักจะใชส้ าหรบั สวมบิวเรตเพ่ือเทสารละลายลงในบิวเรตหรือใชร้ ่วมกับ กระดาษกรองเพ่ือกรองเอาของแข็งหรือตะกอนออกจากสารละลายกรวยกรองมีทง้ั แบบกา้ นสน้ั และกา้ นยาว โดยกรวยกา้ นยาวจะกรองไดเ้ รว็ กว่ากรวยก้านสน้ั ส่วนขนาดของกรวยกรองวดั จาก เสน้ ผ่าศนู ยก์ ลาง(ภายนอก)โดยมีหลายขนาด ซ่งึ มีตงั้ แต่ ขนาดเสน้ ผ่าศนู ยก์ ลาง 4 cm. ไปจนถึง 15 cm.

11.ขวดวดั ปรมิ าตร (volumetric flask) ขวดวัดปริมาตร (volumetric flask)มีลักษณะเป็นขวดแก้ว คอยาว มีขีดบอก ปรมิ าตรเพียงขีดเดียว ใชส้ าหรบั เตรียมสารละลายใหไ้ ดป้ รมิ าตรตามท่ีตอ้ งการมีจกุ ปิดดา้ นบน จงึ สามารถเขย่าใหส้ ารละลายผสมกนั ไดอ้ ย่างท่วั ถึงสว่ นใหญ่มีขนาดตง้ั แต่ 50 ml. จนถึง 2 L.นิยม ใชใ้ นการเตรยี มสารละลายมาตรฐาน (สารละลายท่ีมีความเขม้ ขน้ แน่นอน)หรือเตรยี มสารละลายท่ี้ มีความเขม้ ขน้ นอ้ ยกวา่ สารละลายตง้ั ตน้ หรอื สารสารละลายเดมิ

12.ขวดลดความดนั (suction flask) ขวดลดความดนั (suction flask) เป็นอปุ กรณเ์ พ่ือช่วยใหก้ ารกรองแยกของแข็งออก จากของเหลวทาไดอ้ ย่างรวดเร็ว โดยขวดมีลักษณะคลา้ ยขวดรูปชมพ่แู ต่มีแขนเล็กๆย่ืนออกมา บรเิ วณคอขวดดว้ ยการใชข้ วดลดความดนั จะช่วยใหก้ ารกรองเรว็ กว่าการกรองแบบธรรมดาท่วั ไป อย่างเห็นไดช้ ัดเจนขวดลดความดันจะใชก้ ับกรวยกรองแบบบุชเนอร์ (buchner funnel) โดยจะวางกรวยกรองอย่ดู า้ นบน สาหรบั แขนเล็กๆบรเิ วณคอขวดจะตอ้ งต่อเขา้ กบั ชดุ ลดความดนั เพ่อื ดงึ เอาอากาศออกจากขวดลดความดนั ขวดลดความดนั มีขนาดความจหุ ลายขนาด ตง้ั แต่ 100 ml. จนถงึ 2 L.

13.ตะเกียงบุนเสน (Bunsen Burner) ตะเกียงบนุ เสน (Bunsen Burner)เป็นตะเกียงก๊าซพืน้ ฐานท่ีใชใ้ นหอ้ งปฏิบตั ิการ ให้ เปลวไฟท่ีมีอณุ หภมู ิสงู พอสมควร มีส่วนประกอบท่ีสาคญั ดงั นี้ 1. ฐานของตะเกียง 2. ท่อตวั ตะเกียง 3. ช่องทางเขา้ ของก๊าซซง่ึ เป็นท่อท่ีย่ืนจากฐานของตะเกียง 4. ช่องปรบั ปรมิ าณของอากาศท่ีโดนทอ่ ตวั ตะเกียง

14.ตวั ควบแน่น (Condenser) ตัวควบแน่น (Condenser)เป็นอุปกรณ์ท่ีใชใ้ นชุดกล่ัน ซ่ึงทาหนา้ ท่ีลดอุณหภูมิไอ ระเหยของของเหลวท่ีกล่นั ใหก้ ลบั มาควบแน่นกลายเป็นของเหลวอีกครงั้ หน่ึง Condenser มี ลักษณะเป็นกระเปาะแกว้ 2 ช้ันเปลือกดา้ นนอกมีรูใหน้ า้ ไหลเขา้ และออกโดยใหน้ า้ เย็นไหลเขา้ ทางดา้ นล่างและไหลออกทางดา้ นบน ภายในมีท่อซ่งึ ปลายดา้ นบนจะใหไ้ อสารไหลผ่านเขา้ มา และควบแนน่ เป็นของเหลวออกไปท่ีปลายดา้ นลา่ ง

15 Stand & Clamp (ชดุ ขาตงั้ และแคลมป์ จบั ) Stand & Clamp (ชุดขาตง้ั และแคลมป์ จับ) Stand เป็นอุปกรณซ์ ่ึงทาหนา้ ท่ีเป็น ฐานสาหรบั ติดตงั้ อปุ กรณอ์ ่ืนๆเพ่มิ เตมิ โดยท่วั ไปจะติดตงั้ Clamp โดยมี Clamp Holder เป็นตัวเช่ือมระหว่าง Clamp กับ Stand Clamp ทาหน้าท่ีเป็นเสมือนมือจับ ยึดกับ อุปกรณต์ ่างๆท่ีใชใ้ นการทดลอง เช่น บิวเรต (Clamp ท่ีใชส้ าหรบั บิวเรตโดยเฉพาะเรียกว่า Buret Clamp), Condenser , ขวดปรมิ าตร ฯลฯ

จดั ทำโดย ด.ญ. ชลิดำ ขนุ โสภำ ด.ญ. ชนิภำ บุญเฮำ้ เสนอ คุณครู เมตตำ ชำญฉลำด