ฟ้าทะลายโจร

ฟ้ าทะลายโจร ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

ฟ้ าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจรจดั เป็ นสมุนไพรทอ้ งถิ่นในประเทศแถบเอเชียตะวนั ออกเฉียงใตเ้ ช่น อินเดยี จนี ศรีลงั กา และไทย ถกู ใชก้ นั อยา่ งแพรห่ ลายในหลายประเทศทวั ่ ทวีปเอเชีย โดยนิยมนาํ สว่ นของใบ และลาํ ตน้ ใตด้ ินมาทาํ เป็ นยารกั ษาโรค โดยเฉพาะโรคไขห้ วดั ใหญ่ ในประเทศไทยไดบ้ รรจฟุ ้าทะลายโจร อยู่ในบญั ชียาหลกั แห่งชาติ (บญั ชียาจากสมุนไพร) ของกระทรวงสาธารณสุข ในหมวดหมู่ยารกั ษากลุ่มอาการ ของระบบทางเดินอาหารและระบบทางเดินหายใจ ฟ้าทะลายโจรเป็ นท่ีรูจ้ กั และไดร้ บั การยอมรบั เป็ นสมุนไพร ไทยมานาน ปัจจบุ นั มีการนาํ ฟ้าทะลายโจรมาทาํ เป็ นยาลกู กลอน หรอื ใส่แคปซูลเพอ่ื ความสะดวกในการกิน มีผูท้ าํ การศึกษาคน้ ควา้ วิจยั ถึงสรรพคณุ ยา และไดพ้ บสารเคมีในส่วนตา่ งๆ ของพชื อยหู่ ลายชนิด รวมทงงั สาร Andrographolide ทเ่ี ป็ นตวั ยาสาํ คญั ที่มีอยูใ่ นทุกส่วนคือ ราก ตน้ ใบ และไดท้ าํ การศึกษาทดลองเพ่อื จาํ แนก โรคทีร่ กั ษาไดด้ ใี หช้ ดั เจน ซ่ึงพบว่าฟ้าทะลายโจรรกั ษาโรคไดห้ ลายโรค อาทิ แกต้ ดิ เชง ือทาํ ใหป้ วดทอ้ ง ทอ้ งเสีย บดิ และแกก้ ระเพาะอกั เสบ ลาํ ไสอ้ กั เสบ แกอ้ าการไอ เจบ็ คอ หรอื คออกั เสบ ตอ่ มทอนซิลอกั เสบ หลอดลมอกั เสบ แกไ้ ขท้ วั ่ ไป เป็ นยาขมเจริญอาหาร เป็ นตน้ ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

ขอ้ มูลทว่ั ไป ช่ือวิทยาศาสตร:์ Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees (วงศ์ Acanthaceae) ชื่ออ่นื : ฟ้าทะลาย หญา้ กนั งู นงาํ ลายพงั พอน เมฆทะลาย ฟ้าสะทา้ น ลกั ษณะพืช:ฟ้าทะลายโจร เป็ นพืชลม้ ลกุ สูงประมาณ 30-60 ซม. ลาํ ตน้ ตงงั ตรงก่ิงกา้ นเป็ นสนั ส่ีเหลีย่ ม ใบเดย่ี ว เรยี งตรงขา้ ม รูปใบหอก กวา้ ง 1-2.5 ซม. ยาว 4-10 ซม. โคนใบและปลายใบแหลม ขอบใบเรยี บหรอื เป็ นคลื่นเล็กนอ้ ย เนง ือใบสีเขียวเขม้ เป็ นมนั กา้ นใบยาว 2-8 มม. ดอกออกเป็ นช่อใหญ่ ทปี่ ลายก่ิงและซอกใบ ช่อโปรง่ ยาว 5-30 ซม. ดอกยอ่ ยขนาดเล็ก ดอกสีขาวแกมม่วง มีขน กลีบเลง ยี งโคนตดิ กนั ผลเป็ นฝักรูปทรงกระบอก สีเขียวอมนงาํ ตาลล ปลายแหลม เมื่อผลแก่จะแตกดดี เมล็ดออกมา มีเมลด็ 8-14 เมล็ด ขนาดเล็ก สีนงาํ ตาลแดง ใชเ้ มล็ดขยายพนั ธุเ์ น่ืองจากเมลด็ ฟ้าทะลายโจรมีเปลือกหุม้ หนาและแข็ง ซึ่งเป็ นอปุ สรรค ตอ่ การงอก นอกจากนง ีเมลด็ ยงั มีการพกั ตวั จงึ ควรแกก้ ารพกั ตวั ของเมล็ดก่อนนาํ ไปเพาะหรอื ก่อนการปลกู ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

สารสาคญั สมุนไพรฟ้าทะลายโจร มีสารสาํ คญั ทอ่ี อกฤทธ์ทิ างยาสมุนไพรอยู่ 3 สารดว้ ยกนั โดยเป็ นสารในกลมุ่ Lactone ซึ่งก็คือ สารแอดโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide), สารนีโอแอนโดรกราโฟไลด์ (Neo-Andrographolide), และสาร 14-ดอี อ๊ กซ่ีแอนโดรกราโฟไลด์ (14-deoxy-andrographolide) เป็ นตน้ โดยสว่ นท่นี าํ มาใชเ้ ป็ นยาสมุนไพรไดแ้ ก่ ใบสด ใบแหง้ และทงงั ตน้ โดยใบจะเก็บมาใชไ้ ด้ เมื่อตน้ มีอายุไดร้ าว 3-5 เดือน ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

สรรพคณุ ของฟ้ าทะลายโจร สรรพคณุ ฟ้าทะลายโจรช่วยตอ่ ตา้ นอนุมูลอิสระในรา่ งกาย ช่วยกระตนุ้ การสรา้ งภมู ิคมุ้ กนั ในรา่ งกาย ตอ่ ตา้ นสิ่งแปลกปลอมที่เขา้ มาในรา่ งกาย รวมไปถึงช่วยกระตนุ้ การสรา้ งเม็ดเลอื ดขาวใหจ้ บั กินเชง ือโรคไดด้ ีย่งิ ขง ึนอีกดว้ ย สรรพคณุ ฟ้าทะลายโจรมีฤทธช์ิ ่วยยบั ยงงั การเจริญเตบิ โตของเซลลม์ ะเรง็ สรรพคณุ ฟ้าทะลายโจร ใบใชเ้ ป็ นยาขมช่วยทาํ ใหเ้ จรญิ อาหาร (ใบ) ช่วยรกั ษาโรคเบาหวาน ดว้ ยการใชต้ น้ ฟ้าทะลายโจร กระชาย และว่านเอ็นเหลือง นาํ มาทาํ เป็ นยา เม็ดลกู รบั ประทาน (ตน้ ) ช่วยป้องกนั และแกอ้ าการหวดั คดั จมูก ดว้ ยการใชใ้ บและกิ่งประมาณ 1 กาํ มือ (สดใช้ 25 กรมั แตถ่ า้ แหง้ ใช้ 3 กรมั ) นาํ มาตม้ กบั นาํ ด่ืม รบั ประทานก่อนอาหารวนั ละ 2 ครงงั เชา้ และเย็น หรือในขณะที่มีอาการ (ก่ิง, ใบ) ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

สรรพคณุ ของฟ้ าทะลายโจร  ช่วยแกอ้ าการปวดหวั ตวั รอ้ น อาการปวดหวั แบบไม่มีสาเหตดุ ว้ ยการใชใ้ บและกิ่ง ประมาณ 1 กาํ มือ (สดใช้ 25 กรมั แตถ่ า้ แหง้ ใช้ 3 กรมั ) นาํ มาตม้ กบั นงาํ ดืม่ ก่อนอาหารวนั ละ 2 ครงงั เชา้ และเย็นหรอื ในขณะท่ีมีอาการ (กิ่ง, ใบ) ฟ้าทะลายโจร สรรพคณุ ช่วยแกไ้ ขท้ วั ่ ๆ ไป อาการปวดหวั ตวั รอ้ น เช่น ไขห้ วดั ไขห้ วดั ใหญ่ เป็ นตน้ (ใบ, ก่ิง) ช่วยรกั ษาไขไ้ ทฟอยดด์ ว้ ยการรบั ประทานฟ้าทะลายโจรก่อนอาหารครงงั ละ 2 เม็ด วนั ละ 3 ครงงั เป็ นเวลา 3 สปั ดาหห์ ลงั จากนงนั ใหก้ ินยาบาํ รุงเพื่อฟง ื นฟูกาํ ลงั ของผูป้ ่ วยรว่ มดว้ ย ช่วยแกอ้ าการไอ ลดนงาํ มูก และช่วยฆ่าเชง ือท่ีจมูก ดว้ ยการใชใ้ บนาํ มาทาํ เป็ นยาผงแลว้ นาํ มาใช้ สูดดม (ใบ) ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

สรรพคณุ ของฟ้ าทะลายโจร ช่วยลดและขบั เสมหะ ดว้ ยการใชใ้ บนาํ มาทาํ เป็ นยาผงแลว้ นาํ มาใชส้ ูดดม (ใบ) ช่วยระงบั อาการอกั เสบ แกอ้ าการเจบ็ คอ คออกั เสบ ตอ่ มทอนซิลอกั เสบ หลอดลมอกั เสบ ดว้ ยการใชใ้ บนาํ มาทาํ เป็ นยาผงแลว้ นาํ มาใชส้ ูดดม (ใบ) ช่วยแกอ้ าการตดิ เชง ือ ระงบั การเจรญิ เตบิ โตของเชง ือโรคทเี่ ป็ นสาเหตทุ ีท่ าํ ใหเ้ กิดอาการปวดทอ้ ง ทอ้ งเสีย ทอ้ งรว่ ง ทอ้ งเดนิ เป็ นบดิ ดว้ ยการใชท้ งงั ตน้ (ส่วนทงงั 5 ของฟ้าทะลายโจร) นาํ มาผ่ึงลมใหแ้ หง้ แลว้ หนั ่ เป็ นชง ินเล็ก ๆ ประมาณ 1 กาํ มือ (นงาํ หนกั ประมาณ 3-9 กรมั ) แลว้ นาํ มาตม้ กบั นงาํ ดม่ื ตลอดวนั (ทงงั ตน้ ) ช่วยแกอ้ าการรอ้ นใน ดว้ ยการใชใ้ บฟ้าทะลายโจรตากแหง้ 15 กรมั และเตยหอมสดหนั ่ แลว้ 15 กรมั นาํ มาตม้ กบั นงาํ พอทว่ มยาจนเดือด ใชด้ ่มื ก่อนอาหารเชา้ กลางวนั เยน็ จะช่วยทาํ ใหอ้ าการรอ้ นในดขี ง ึน แตถ่ า้ อยากใหห้ ายขาด แนะนาํ ว่าไม่ตอ้ งดื่มนงาํ หลงั อาหารมากเกินไป รบั ประทานอาหารใหต้ รงเวลา และออกกาํ ลงั กาย ทุกวนั อาการรอ้ นในก็จะหายไปในทสี่ ุด (ใบ) ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

สรรพคณุ ของฟ้ าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจรมีรสขมมาก โดยความขมจะเหน่ียวนาํ ช่วยทาํ ใหข้ บั นงาํ ลายออกมามากขง ึน จงึ ทาํ ใหช้ ุ่มคอ ฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ช่วยฆ่าเชง ือแบคทีเรยี ทีเ่ ป็ นสาเหตขุ องการเกิดโรคระบบทางเดินหายใจ ฟ้าทะลายโจรมีฤทธิใ์ นการช่วยลดการบีบตวั ของกลา้ มเนง ือเรยี บ ช่วยคลายกลา้ มเนง ือมดลกู ฟ้าทะลายโจรมีสว่ นช่วยลดการตดิ เชง ืออหิวาตกโรคในอุจจาระ แตอ่ าจจะไม่ดีเทา่ การใชย้ าเตตราไซคลีน ในการรกั ษา แตก่ ็สามารถใชท้ ดแทนได้ ช่วยรกั ษากระเพาะลาํ ไสอ้ กั เสบ (ใบ) ฟ้าทะลายโจรมีสรรพคณุ ช่วยในการยอ่ ยอาหารและช่วยเรง่ ใหต้ บั สรา้ งนงาํ ดี ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

สรรพคณุ ของฟ้ าทะลายโจร ช่วยบรรเทาอาการของโรคริดสีดวง ดว้ ยการรบั ประทานฟ้าทะลายโจรกอ่ นอาหารและก่อนนอน ครงงั ละ 2-3 เม็ด วนั ละ 3-4 ครงงั จะช่วยทาํ ใหอ้ าการเลอื ดออกหรืออาการปวดถ่วงหายไป ทาํ ใหข้ บั ถ่ายได้ สะดวกยิง่ ขง ึน ช่วยรกั ษาโรคตบั ดว้ ยการรบั ประทานฟ้าทะลายโจรกอ่ นอาหารวนั ละ 2-3 เม็ด วนั ละ 3 ครงงั (และควรใชย้ าบาํ รุงชนิดอื่นดว้ ย) ช่วยรกั ษาโรคผิวหนงั ฝี แผลฝี ดว้ ยการใชใ้ บคอ่ นขา้ งแก่ประมาณ 1 กาํ มือ แลว้ เอาเกลือ 3 เม็ด นาํ มาตาํ ผสมรวมกนั ในครกจนละเอียด แลว้ เอาสุราครง่ึ ถว้ ยชา นงาํ คร่ึงชอ้ นชาใสร่ วมลงไป คนใหเ้ ขา้ กนั แลว้ เทกินค่อนถว้ ยชา สว่ นกากท่เี หลอื นาํ มาพอกแผลฝี แลว้ ใชผ้ า้ สะอาดพกั ไวต้ อนพอกเสรจ็ ใหม่ๆ อาจจะรูส้ ึกปวด บา้ งเล็กนอ้ ย (ใบ) ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

สรรพคณุ ของฟ้ าทะลายโจร ช่วยยบั ยงงั เชง ือแบคทีเรียทีเ่ ป็ นสาเหตขุ องการเกิดหนองได้ (ใบ) ช่วยรกั ษาโรคงูสวดั ดว้ ยการรบั ประทานยาฟ้าทะลายโจรกอ่ นอาหาร 2-3 เม็ด วนั ละ 3 ครงงั เป็ นระยะเวลา 3 สปั ดาหเ์ นื่องจากงูสวดั คือเชง ือไวรสั ที่จะอยนู่ าน 3 สปั ดาหถ์ า้ ใชร้ กั ษาใหค้ รบตาม เวลา ก็จะทาํ ใหไ้ ม่กลบั มาเป็ นอีก ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

ประโยชนข์ องฟ้ าทะลายโจร สาํ หรบั โรคหรอื ภาวะอ่ืนทีถ่ ูกกลา่ วถึง เช่น รกั ษาอาการเจบ็ คอ ไอ ตอ่ มทอนซิลบวม หลอดลมอกั เสบ และอาการแพป้ ้องกนั โรคหวั ใจและโรคเบาหวาน แมลงกดั โรคตบั โรคไขเ้ มดิเตอรเ์ รเนียน ลดไขบ้ รรเทา อาการในระบบยอ่ ยอาหาร (ทอ้ งเสียแบบไม่ตดิ เชง ือ ทอ้ งผกู มีแกซ๊ ในกระเพาะอาหารมาก ปวดทอ้ ง) โรคเก่ียวกบั ตบั (ภาวะตบั โต ดซี ่าน ตบั อกั เสบจากการใชย้ า) การตดิ เชง ือ (โรคเรง ือน โรคปอดบวม วณั โรค โรคหนองใน การตดิ เชง ือเอชไอวีหรอื โรคเอดส)์ หรอื อาการทางผิวหนงั อ่ืน ๆ ซ่ึงการวิจยั และคน้ ควา้ ขอ้ มูลบางส่วน ทเ่ี ชื่อว่าฟ้าทะลายโจรอาจมีสว่ นช่วยโรคเหลา่ นง ีมีดงั นง ี ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

ประโยชนข์ องฟ้ าทะลายโจร โรคหวดั ฟ้าทะลายโจรนิยมใชร้ กั ษาโรคไขห้ วดั ตามตาํ ราแพทยแ์ ผนไทยมาตงงั แตอ่ ดตี เน่ืองจากมีสารสาํ คญั ทางพฤกษศาสตรห์ ลายชนิด เช่น ไดเทอรป์ ี นแลคโตน (Diterpene Lactones) ฟลาโวนอยด(์ Flavonoid) และสารประกอบอื่น ๆ ซึ่งมกั เชื่อว่าช่วยกระตนุ้ ระบบภมู ิคมุ้ กนั ของรา่ งกายใหท้ าํ งานดีขง ึน ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

ประโยชนข์ องฟ้ าทะลายโจร โรคลาํ ไสใ้ หญอ่ กั เสบ ฟ้าทะลายโจรมีคณุ สมบตั ชิ ่วยยบั ยงงั การหลงั ่ สารที่ก่อใหเ้ กิดอาการอกั เสบในรา่ งกาย ตา้ นอนุมูลอิสระ การแข็งตวั ของเลือด และยงั พบรายงานว่าสารสกดั จากฟ้าทะลายโจรช่วยป้องกนั โรคลาํ ไส้ ใหญอ่ กั เสบจากการทดลองในสตั วอ์ ีกทงงั ยงั ถกู บรรจเุ ป็ นยาสมุนไพรในบญั ชียาหลกั แหง่ ชาตขิ อง กระทรวงสาธารณสุขในหมวดกลมุ่ อาการของระบบทางเดินอาหาร จงึ มกั นาํ มาใชป้ ระโยชนใ์ นการรกั ษาและ บรรเทาโรคลาํ ไสอ้ กั เสบ ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

ประโยชนข์ องฟ้ าทะลายโจร ลดอาการไขแ้ ละอาการเจบ็ คอทม่ี ีสาเหตจุ ากตอ่ มทอนซิลอกั เสบ ตอ่ มทอนซิลอกั เสบเป็ นการอกั เสบของตอ่ มทอนซิลจากการตดิ เชง ือในช่องคอ ดว้ ยสรรพคณุ ช่วยระงบั อาการอกั เสบและตา้ นเชง ือการตดิ เชง ือของฟ้าทะลายโจร บางส่วนจงึ นิยมรบั ประทานสมุนไพรชนิดนง ี ตามความเช่ือของสูตรยาแผนโบราณ ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

ประโยชนข์ องฟ้ าทะลายโจร โรคขอ้ รูมาตอยด์ เป็ นโรคเรง อื รงั ทเี่ กิดการอกั เสบตามขอ้ และหลายอวยั วะในรา่ งกาย ซึ่งฟ้าทะลายโจร มีฤทธิต์ า้ นการอกั เสบ โดยเฉพาะสารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) จงึ ถูกนาํ มาใชเ้ ป็ นการรกั ษา ทางเลอื กในโรคภมู ิตา้ นตนเองหรือแพภ้ มู ิตนเอง ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

ประโยชนข์ องฟ้ าทะลายโจร โรคไขห้ วดั ใหญ่ คณุ สมบตั ขิ องฟ้าทะลายโจรคือช่วยกระตนุ้ ระบบภมู ิคมุ้ กนั ของรา่ งกายใหท้ าํ งานไดด้ ีขง ึน จงึ คาดกนั ว่าฟ้าทะลายโจรน่ามีประสิทธภิ าพในการรกั ษาโรคไขห้ วดั ใหญไ่ ดเ้ ช่นกนั ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์

ความปลอดภยั ในการรบั ประทานฟ้ าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจรคอ่ นขา้ งปลอดภยั ตอ่ รา่ งกายหากรบั ประทานในปรมิ าณและระยะเวลาที่เหมาะสม แตบ่ างรายอาจเกิดผลขา้ งเคียงตามมาหลงั การรบั ประทานเลก็ นอ้ ย เช่น ไม่อยากอาหาร อาเจยี น ทอ้ งเสีย ผ่ืนขง ึน ปวดศีรษะ นงาํ มูกไหล หรอื เหนื่อยงา่ ย การรบั ประทานฟ้าทะลายโจรในรูปแบบสารสกดั ผสมกบั สมุนไพรชนิดอื่น โดยเฉพาะโสมไซบีเรีย (Siberian Ginseng) ไม่ควรรบั ประทานตดิ ตอ่ กนั เกิน 3 เดือน และควรระมดั ระวงั การรบั ประทานสมุนไพรชนิดนง ี ในปรมิ าณเขม้ ขน้ สูงหรือใชต้ ดิ ตอ่ เป็ นเวลานาน ซึ่งอาจเป็ นสาเหตใุ หต้ อ่ มนงาํ เหลืองบวม เกิดปฏิกิริยาแพ้ อยา่ งรุนแรง เอนไซมต์ บั สูงขง ึน หรือมีอาการอื่น ๆ ตามมา ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสุรนิ ทร ์

เอกสารอา้ งองิ ธนโชติ ธรรมชาติ หน่วยวิเคราะหว์ ิจยั พฤกษเคมี ศนู ยป์ ฏิบตั กิ ารวิจยั และเรอื นปลกู พชื ทดลอง มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตรว์ ิทยาเขตกาํ แพงแสน http://eto.ku.ac.th/neweto/e- book/plant/herb_gar/%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B0%E0%B8%A5%E0% B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%82%E0%B8%88%E0%B8%A3.pdf ศนู ยฝ์ ึ กและพฒั นาอาชพี ราษฎรไทยบรเิ วณชายแดนสรุ นิ ทร ์