Araling Panlipunan Grade 8

8. Ming (1368-1644 C.E.) Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral Pinalitan ng mahihinang emperador si Kublai Khan.Noong 1368 ang mga teksto para sa lubos na pagtupad sa mga susunod na gawain.napabagsak ng hukbo ni Zhu Yuanzhang ang Mongol sa Daidu at itinatag angMing.Ang Ming ang ikaapat sa mga dakilang dinastiya sa China.Nanumbalik Maaring gamitin din ng guro angang mga Tsino sa pamamahala sa kanilang bansa. pamamaraang Data retrieval Chart sa paghalaw ng mahahalagang impormasyonKOREA sa Mga Dinastiya sa Korea.Mga Dinastiya sa Korea1.Gojoseon o Lumang Joseon (2333 B.C.E-108 B.C.E) Ayon sa mga iskolar nagkaroon ng hiwa-hiwalay na estadongpamayanan sa Korea noong panahon ng Bronse(3000-300 B.C.E.).Isa sapinakamalakas ay ang Gojoseon na itiantag ni Dangun. Mula sa pagigingestadong pamayanan, ito ay naging kaharian.Nasakop ng Han ng Chinanoong 109 B.C.E. and Gojoseon. Nagpatuloy ang pangningibabaw ng Tsinohanggang 313 C.E.2. Tatlong Kaharian (313-668 C.E.) Unti-unting lumitaw ang tatlong kaharian ng Korea sa timog nabahagi: ang Goguryeo(37 B.C.E.-668 C.E.), Baekje (18 B.C.E-663 C.E.), at Silla(57-668 C.E.).Tinawag ito bilang panahon ng Tatlong Kaharian.Unang nabuosa tatlo ang Goguryeo noong 37 B.C.E.Noong 313 B.C.E. tinalo ang Goguryeoang hukbong Tsino. Nabuo ang Baekje sa timog-silangan malapit angpakikipag-ugnayan nito sa China at Japan. Ang lipunan ang tatlong kaharianay pinamumunuan ng mga aristokratikong mandirigma.Hiniram nila angsistema ang pamahalaan ng Han sa China, ang Buddhism, at ang tradisyon ngpagsusulat ng kasaysayan.3. Pinag-isang Silla (668-935 C.E.) Noong ikaanim na siglo ang Baekje at Goguryeo ay pinahina ng mgasigalot na kaharian.Samantala, ang Silla ay nasa ilalim ng pamumuno ngmagaling na hari na may planong sakupin ang katabing kaharian.Unangbumagsak ang Baekje at sumunod ang Goguryeo.Dahil dito napag-isa ng Sillaang halos kabuuan ng Korea.Matapos ang pitong taon, napatalsik ng Silla angmga Tsino sa Korea 200

4.Balhae (698-926 C.E.) Maaring tanungin ang mga mag-aaral sa iba pang Ang Balhae ay itinatag ni Dae Joyong.Matatagpuan ang kaalaman at impormasyon tungkol sa mga Dinastiya sa Japan. Dahil maikli lamang ang mgaBalhae sa hilaga ng Korea at umaabot hanggang sa teksto at limitado, mas makabubuti kung ipababasaManchuria. Ang kultura nito ay pinag-sanib ng Tang at ang iba pang mga sipi sa Batayang Aklat tungkol saGoguryeo. Noong ika-10 siglo nasakop ito ng mga nomadikong Mga Dinastiya sa Tsina.Khitan5. Goryeo o Koryo (918-1392 C.E.) Ang Goryeo ay itinatag ni Wang Geon. Ang pangalangKorea ay nagmula sa kahariang ito.Ang buong Korea aynapasailalim sa iisang kaharian.Sa larangan ng sining, nakalikhaang Goryeo ng sariling istilo ng porselana na tinatawagna celadon6. Joseon o Yi (1392-1910 C.E.) Ito ang pinakahuli at pinakamahabang dinastiya saKorea.Itinatag ito ni Yi Seong-gye. Inilipat niya ang kabisera ngHanseong(ngayon ay Seoul)Sa panahon ni Haring Sejong siyaay tinaguriang “Ang Dakila” Kautusan ni Haring Sejong nabumuo ang mga iskolar ng alpbetong Korean –ang hangul o Hunmin Jeogeum.Mahalaga rin ang kontribusyonni Admiral Yi Sunsin sa labanang dagat. Inembento niyaang turtle ship.Ang lipunan ng Korea ay binubuo sa apat na uri:angyangban, chung-in, yangmin, at chonmin.JAPANMga Dinastiya sa JapanAng Liping Yamato at Nara. Ito ang paglaganap ng impluwensyang Tsino atJapan. Naging tulay ang Korea sa pagdating ng Buddhism atConfiucianism. Itinayo ang lunsod ng Nara noong 710 C.E.Itinayo ang kapital ng Japan sa Heian.Si Fujiwara Kamatari angbatang emperador na nagingregent.Ang regent ang siyangnamamahala sa ngalan ng emperador.Namayantag ang 201

eleganteng pagsususlat ng tula, sining ng calligraphy, atpananamit. Naisulat sa panahong ito ang dakilang nobelana The Tale of Genji ni Murasaki Shikibu o LadyMurasaki.Nagkaroon ng labanan ng mga angkang aristokratikosa huling bahagi ng panahong Heian,Lumitaw anggrupong bushi at samurai.Nabuo ang trdisyong military nanakapaloob sa Bushido.Pagkatapos ng Heian ay sumunodang bakufu. Sa gawaing ito ay inaasahan naGAWAIN BLG. 7. FLOWCHART NG MGA PANGYAYARI nabasa na ng mga mag-aaral ang mgaItala sa flowchart ang mahahalagang pangyayari sa teksto sa Silangan at Hilagang Asya.Silangan at Hilagang Asya. Ganun din ang mga kargdagang basahin sa batayang aklat upangSagutan ang Flow Chart tungkol sa daloy ng mga masagot at makumpleto ang Time LineMahahalagang Pangyayari sa Silangan at Hilagang ng mga Pangyayari.Asya.Itala kung kailan naganap ang pangyayari Bigyang punto sa magiging laman ngMahahalagang Pangyayari mula sa Sinaunang Pamumuhay sa Time Line ang mga aspetong Silangan at Hilagang Asya pampulitika, pangkultura, lipunan, edukasyon at paniniwala. Dapat ring makita ang mahahalagang tao, bagay (960-1278 C.E.) at lugar na naging bahagi ngSIMULA _ 668-935 Sinaunang Pamumuhay ng mga (112 B.C.E. – 221C.E.)___________ Asyano sa Silangan at Hilagang Asya. _______________ _______________ (206 B.C.E – 220___B.C.E.) C.E.)__________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ (B__2__.3C______3.______E3______)_______B______.C_______._____E______-______1______0______8_____________________________________________ (1368-1644 C.E.)____________________________________ _____________________________________ ____________________ _____________________ ____________________ _____________________ ____________________ _____________________ __2_0_2________________ _____________________ ____________________ _____________________ ________ ___________

(1392-1910 C.E. ) (710 C.E)______________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ________________________________________ ____________________________ ____________________________ ____________________________ Ipapatala ng guro sa mga mag- WAKAS____________________________ aaral ang kanilang puna at ____________________________ pagsusuri sa mga ____________________________ mahahalagang pangyayari sa ___ Silangan at Hilagang Silangang Asya Reaksiyon sa daloy ng mga Pangyayari sa Maaaring ipagawa ito ng guro sa Silangan at Hilagang klase sa pamamagitan ng Silangan…. pagtawag sa ilang mag-aaral upang ibahagi ang kanilang reaksiyon. Maging ito man ay positibo o negatibo. 203

Pamprosesong Mga Tanong Pasagutan sa mga mag-aaral ang Pamprosesong Mga Tanong. Gabayan1.Ano ang Dinastiya ?Saang prinsipyo nakabatay ang dinastiya? ang mga mag-aaral sa pagsagot sa2.Paano hinubog ng mga dinastiya ang pamumuhay mga tanong.ng mga bansa sa Silangang Asya?3.Gaano kahalaga si Wang Geon sa lipunang Korea ? Maaaring gumamit ng iba pang4.Paano naimpluwensiyahan ng Tsina ang lipunang Korea ? sanggunian sa pagsagot sa mga5.Ano ang mga mahalagang pangyayari sa panahon tanong.ng Hapones?6.Ilarawan ang Minamoto at Ashikaga ? ano ang Pasagutan sa mga mag-aaral angmahalagang ambag nila sa pamumuhay at lipunang tatlong mahahalagang tanong. SaHapones ? pamamagitan ng Tri Question ay7.Paano naka impluwensiya ang kulturang hapones mahihimay ng mga mag-aaral kungsa paghubog ng pamumuhay ng mga Silangang paano nakatulong at nakaAsyano ? impluwensiya ang mga pangyayaring8.Paano nakatulong ang heograpiya ng hilagang ito sa pagbuo at paghubog ngAsya sa pag-usbong ng kanilang kabihasnan? Sinaunang Pamumuhay ng mga bansa sa Silangang Asya.GAWAIN BLG. 8 Mag TRI QUESTION TayoPanuto : Sagutin ang tatlong mahahalagang tanong at Maaring magtala pa ang guro ng ibaisulat sa loob ng kahon ang bawat sagot. pang mahahalagang pangyayari upang mapayaman at mapalawakMga Pangyayari Ano ang bahaging Bakit mahalaga ang Paano ang gawaing ito. ginampanan ng mga pangyayaring ito nakatulong sa pangyayaring ito sa sa kanilang bansa ? pagbuo at kanilang bansa na paghubog ang kinabibilangan ? mga pangyayaring ito sa kanilang pamumuhay ? 204

( CHINA )Naipasa sadinastiyang Zhouang “Basbas ngLangit” at angtitulo na “Anak ngLangit”.( CHINA )Kinikilala angHan bilang isa samga dakilangdinastiya saChina.( KOREA )Unti-untinglumitaw angtatlong kaharianng Korea satimog na bahagi( KOREA )Ang Goryeo ayitinatag ni WangGeon. Angpangalang Koreaay nagmula sakahariang ito.Angbuong Korea aynapasailalim saiisang kaharian.( JAPAN )Naisulat sapanahong ito angdakilang nobelana The Tale ofGenji ni MurasakiShikibu o LadyMurasaki.Nagkaroon ng labanan ngmga angkangaristokratiko sahuling bahagi ng 205

panahong Heian. Mahalagang maipaunawa ng guro sa( JAPAN) mga mag-aaral ang pagtupad saLumitaw ang nilalaman ng Task Card.grupong samurai.Nabuo ang Maaring gumamit ng iba pangtrdisyong military estratehiya ang guro sa magigingna nakapaloob laman ng gawain sa bawat Tasksa Bushido.Pagk Card.atapos ng Heianay sumunod Ipaliwanag ng guro sa mga mag-ang bakufu. aaral na magsaliksik ng iba pang babasahin at materyales upangTask Card 3. TIMOG ASYA mapayaman ang kaalaman sa Mga mahahalagang pangyayari sa TimogProseso ng Gawain : Asya. Makatutulong ito sa pagtupad ng mga gawain sa Timog Asya1.Babasahin ang sipi ng aralin mula sa Batayang Aklat : Ang Asyasa Sinaunang Panahon : Timog Asya pp.192-198. Basahin din angsipi na makikita sa ibaba.2.Sagutan ang Hagdan ng Kasaysayan tungkol sa mgaMahahalagang Pangyayari sa Timog Asya.3.Sagutan ang Hagdan ng Katanungan.Tandaan na maari ka lamangumakyat sa susunod na hagdan kung masasagot mo ang mgakatanungan.4.Dapat mo lamang makuha ang iyong tropeyo kung matatapos moat masasagot ang lahat ng tanong.5.Magkakaroon ng pag-uulat pagkatapos mapunan ang Hagdan ngKasaysayan upang masuri nang lubos ang bawat pangyayaringnaganap sa bawat rehiyon.6.Sagutan ang Pamprosesong Tanong. 206

TIMOG ASYA Ipabasa at ipaunawa ang mga tekstoIndo-Aryan (1500 B.C.E.) sa Timog Asya.Magsagawa ng maiklitumawid sa hilagang-kanlurang bahagi ng India na ang ilan ay sumalakay at malayang talakayan. Linawin angsa Persia, Greece at Italy sa iisang panahon.Matatangkad, maputi, malakas kumain, ilang terminolohiya na may kaugnayanat umiinom ng alak, payak ang pamumuhay, nag-aalaga ng bata at nagtatanim. mahahalagang pangyayari saPanahong Vedic sinaunang pamumuhay ng mga tagaPanahong nagtagal ng 600 na taon, mula 1500-900 B.C.E na hango sa Timog Asya.salitang Vedas(karunungan)pagtaboy ng mga Indo-Aryan sa mga Dravidianpatungong katimugan maraming mga Indo-Aryan ang naging magsasaka at natutong Maaring magkaroon dito ng aktibidadmamuhay sa pamayanan naPanahong Epiko paggawa ng Timeline upangTumulay ang mga Indo-Aryan patungong silangang lamba sa Ganges River. Mga maipaunawa sa mag-aaral angunang pamayanan ay itinatag noon 900 B.C.E. Ang mga ulat tungkol sa pamumuhay kahalagahan ng kontekswalisasyon.ay galing sa mga epiko .Mga lungsod-estado na gawa ng Indo-Aryan ay napaligiran ng Dapat maipaunawa sa mga mag-aaralmga palibot-bambang (moat) at mataas na pader. Sa gitna ang RAJA; binubuo ng na hindi ang pagmememorya angmga kamag-anak at mga dugong- bughaw ang konseho pinapahalagahan. kapag lumilikha ngPagtatag ng Sistemang Caste timeline ng mga pangyayari, ito ayNagpatupad ang mga Indo-Aryan ng diskriminasyon o pagtatangi laban sa mga upang mailagay sa kanyangDravidian upang patatagin ang kanilang kapangyarihan,nilikha upang hatiin ang kapanahunan ang kaganapan at upanglipunan sa mga pangkat makabuo ng talaan ng nakaraan.4 na Pangkat sa LipunanBRAHIMIN / PARI (pinakamataas)KSHATRIYAS (mandirigma)VAISHYA (mangangalakal/ magsasaka)SUDRAS / ALIPIN (alipinKshatriyas ang una sa pagakahanay sa mababang panahon,nang maglaho angdigmaan at ang pananampalataya ay naging higit na mahalaga, nagsimulangmangibabaw ang mga Brahmin, sundin ng bawat kasapi ang mga tuntunin sa pag-aasawahanapbuhayseremonya sa pananampalatayamga kaugaliang panlipunan(kumain;uminom)manatili sa pangkat kung saan ipinanganak hanggang mamatay.207

Ang Panitikan ng mga Indo-AryanSankrit ang wika sa loob ng 100 taon na dala ng Indo-AryanVedas ang tawag sanaunang literature Rig-Veda (awit ng Karunungan)Pinakamahalagang Vedas napamumuri ng diyosSi Alexander Ang DakilaSiya ang hari ng Macedonia, isang kaharian sa hilagang Greece,ang kaniyang pangarapay lupigin ang Persia, napabagsak niya ang Persia noong 328 B.C.E, pagkatapos ngdalawang taon tinawid niya angIndus River at tinalo ang isang hukbong Indian, nilisanniya ang India na hindi kasama ang mga sundaloImperyong Maurya (321 B.C.E)Inagaw ni Chandragupta Maurya ang isang kaharian.Si Chandragupta Maurya angunang hari ng dinastiyang Maurya. 273 B.C.E ng humalili si Asoka (apo niMaurya).Pinangunahan niya ang isang kampanyang military.Nang makaranas ngkampanya ni Asoka na hindi kanais-nais, nagpasya siya na bigyan ng katahimikan angkanyang nasasakupan.Niyakap niya ang Buddhism. Tinuruan at tinulungan niya angmga mamamayan.Nagpadala ng mga misyonero sa Ceylon at Burma; lumaganap angBuddhism sa AsyaAng mga KushanUnang siglo ng sinalakay ang Kushan.Ang kanilang paghahari ay tumagal ng 200 C.EAng Kamishka ang pinaamakapangyarihang hari ng Kushan. Nagpatayo siya ng mgagusali sa Peshawar.Tagapagtaguyod ng Buddhism si Karishka.Mahayana-Buddhism-naniniwala sa pagkakaroon ng mababang uri ng diyosBodhisasatta- tumutulong sa mga tao na makamit ang NIRVANA o kaliwanagan atkaluwalhatian- ( langit),mababang uri ng diyos).Ang tawag sa orihinal na Buddhism ayHinayanna o Theraveda Buddhism.Ang Mhayana Buddhism ay lumaganap saChina,Korea,Mongolia,Tibet at Japan. Ang Hinayana Therava Buddhism ay lumaganapsa Burma,Thailand,Laos, Cambodia at Sri LankaImperyong Gupta 208

Nahati ang hilagang India sa maliit na estado. Ito aymakapangyarihan. Sinakop ng unang hari ng Gupta ang lambakng Ganges Rivernoong 320 C..E. Narating ng Gupta angpinakamataas na katanyagan sa pamamagitan ni Haring ChandraGupta IINaganap ang Golden Age o Gintong PanahonUmunlad ang agham sa panahong ito.Tinalakay ng isangmatematiko at astronomo na si Aryabhata ang halaga ng pag-ikot at hugis sphere ng daigdig. Tinantiya ng ibang astronomoang dyametro ng buwan. Nagsulat tungkol sa gravitation.Pinaunlad rin ang number symbols.Pinag-aralan ang sistemangdecimals at sila ang unang gumamit ng zeroNakahanap sila ng mga bagong gamit at lumikha. Ang kanilangpatalim ay yari sa aseroAng mga manggagamot ay marunong mag isterilisa (sterilization)na mga panturok o panlinis ng sugat. Nagsagawa sila ngoperasyon (surgery) at lumago muli ang HinduismMga Muslim na MananalakayTinawid ng mga mananalakay na muslim ang mga bulubundukinng hilagang- kanlurang bahagi ngIndia. Noong una ang kanilangpakay ay palaganapin ang Islam.Ngunit ng Makita nila angmalaking yaman ngIndia ay sinikap nilang maging mga hari atprinsipe.Ang pinakatanyag at pinakamakapangyarihan na sultanato aysultanato ng Delvi.Matagumpay na nasakop ng mga Muslim ang malaking bahaging India.1398 nang nilusob ng Tanlerlane ang India. Sinalakayniya ang Delvi, kinuha lahat ng kayamanan at pumatay ng isanglibong tao. 209

Ang mga Mongol at Imperyong MogulMay mga bagong Muslim na mananalakay ang dumatingsa India na pinangunahan ni Babur, Si Babur ay isang Turk nakaanak ni Tamerlane at ni Genghis Khan.Inakala ng mga taga-India na Mongol si Babur kaya tinawag itong Mogul.1556 ngmagsimulang manlupig si Akbar, apo ni Babur.Pinalaganap niyaang pamamahala patungong Silangan.Nakuha niya noong 1576ang Bihar at Bengal.Pagkatapos ng 10 taon, naidagdag niyaang Kabul at Kashmir 1595 nang mapabilang ang Balu Chistan sakanyang imperyo, si Akbar ang naging pangunahing hari sabuong Hilagang-India. Si Akbar ay hindi marunong bumasa osumulat ngunit hangad na matuto, pinaligiran niya ang kanyangsarili ng mga :Pilosopo,Arkitekto,Pari Makata,Pinagbuti ni Akbarang pangangasiwa ng katanungan,Hinigpitan niya ang paggamitng pisikal na paghihirap,parusang kamatayan para sa maymalubhang pagkakasala.GAWAIN BLG. 9. PANGYAYARI, SANHI AT BUNGA Pasagutan sa mga mag-aaral ang gawainItala ang mga sanhi at bunga ng mahahalagang pangyayari na ito. Layunin ng gawain na ito nasa Timog Asya. Matapos masuri sa mga pangyayari ay malinang ang kasanayan ng mga mag-maglagay ng sariling puna. aaral na makilatis ang mga sanhi at bunga ng mahahalagang pangyayari sa Timog Natatanging Sanhi ng Bungan g Puna sa Asya.Pangyayari sa Pangyayari Pangyayari Pangyayari Timog AsyaPanahongVedic 210

Pagtatag ng KInakailangang masagot ng mga mag-aaralSistemang ang bawat kolum, upang maintindihan angCaste kahalgahan ng mga natatanging pangyayari sa Timog Asya.Ang mga Maaring iulat ito sa klase upang higit naMongol at maintindihan ng mga mag-aaral ang mgaImperyong pangyayari sa Timog Asya.Mogul Maaring magpasaliksik pa sa mga mag-aaral para sa mga karagdagang kasagutan saPamumuno at bawat kolum.pagsalakay niAlexander The 211GreatMga MuslimnaMananalakay

GAWAIN BLG. 10. HAGDAN NG KAALAMANPanuto : Sagutin ang mga gabay na tanong sa ibaba,ilagay ang inyong sagot Makikita sa kaliwang bahagi angSa bawat baiting ng hagdanan na nasa larawan upang makamit ang iyong tropeo. larawan ng isang mag-aaral na nais maabot ang tropeyo. Maaabot lamang ng mag-aaral ang tropeyo kung masasagot niya ang bawat tanong na makikita sa ibaba. Ito ay isang hagdan ng pag-unlad sa kontekstuwal na kahandaan sa kinakailangang pang unawa sa Mahahalagang pangyayari sa Sinaunang Pamumuhay ng mga bansa sa Timog Asya. Sa pamamagitan ng paggabay at pagwawasto ng guro malalaman kung ang mag-aaral ay karapatdapat na umakyat. Sa susunod na bahagi ay pagsagot naman sa Pamprosesong Tanong tungkol sa gawain 212

HAKBANG MGA TANONG12 Saan at paano itinatag ang mga unang pamayanan ng3 mga Indo Aryan?4 Sino - sino ang namuno sa pagtataguyod ng sibilisasyon5 ng Timog Asya? Ano ang naging ambag ni Alexander The Great at mga6 katutubong pinuno ng imperyo? Paano nabuo at nahubog ang sibilisasyon ng mga bansa sa Timog Asya? Paano naka impluwensiya ang mga kaisipan, paniniwala ng taga Timog Asya sa kasalukuyang mga bansa sa Asya May mga paniniwala at kaisipan ba sila na ginagawa din nating mga Pilipino? Ipaliwanag.Pamprosesong Tanong : Pasagutan sa mga mag-aaral ang Pamprosesong Mga Tanong. Layun 1. Ilarawan ang mga Indo Aryan, ano ang kanilang na maitala at maunawaan ang kontribusyon sa sinaunang pamumuhay ng taga mahahalagang pangyayari sa Sinau Timog Asya ? Pamumuhay ng mga taga Timog As 2. Paano itinatag ang sistemang Caste sa India? Ipaalala ng guro na maaring magkar Akma ba ito na gamitin sa ating bansa ? talakayan sa mga naging kasagutan pangatwiranan mga mag-aaral. Inaasahang makabu ang mga mag-aaral ng kinakailanga 3. Patunayan na nakatulong si Alexander sa pagsakop kaalaman sa gawaing ito. sa ilang bansa sa Asya 4. Ano ang mga kontribusyon ni Chandragupta sa kabihasnan ng Timog Asya? 5. Naging matagumpay ba ang mga muslim sa pagsakop sa Hilaga at Gitnang Asya.?Patunayan ang sagot? 213

6. Paano lumaganap ang imperyong Mogul ? Ipapaliwanag ng guro ang bahaging ito ng transisyon. Ipaunawa na bago 7. Batay sa gawain blg .Anong pangyayari sa magpatuloy sa susunod na gawain ay sinaunang kabihasnan sa Timog asya ang may bukas ang klase para sa lahat ng malawak na impluwensiya sa paghubog ng tanong at paglilinaw bago tumungo sa kasalukuyang sibilisasyon sa mga bansang susunod na gawain. Asyano? Maaring magbigay ang guro ng 8. Batay din sa mga naunang gawain paano nahubog maikling pagsusulit upang mataya ang ng mga pangyayaring ito ang kasalukuyang kaalaman ng mga mag-aaral sa pamumuhay ng mga Asyano ? natapos na aralin. Ngayon ay naunawaan mo na ang mahahalagang pangyayarisa Timog Asya. Ganun din nasuri mo kung paano nabuo at nahubogang sibilisasyon sa mga bansa sa Timog Asya at kung paano itonakaimpluwensya sa mga bansang Asyano. Ipagpapatuloy mo angpag-aaral ng kabihasnan sa pag-unawa naman sa mga kaisipan,pilosopiya at relihiyon sa Timog Silangang Asya. Tutuntunin mo dinkung paano ang Timog Silangang Asya ay nakatulong sapagpapayabong ng sibilisasyong Asyano sa kabuuan. Kaya simulanmo na.214

Task Card 4. TIMOG SILANGANG ASYA Mahalagang maipaunawa ng guro sa mga mag-aaral ang pagtupad saProseso ng Gawain : nilalaman ng Task Card.1.Basahin ang sipi ng aralin mula sa batayang Aklat : Ang Asya sa Maaring gumamit ng iba pangSinaunang Panahon : Timog Silangang Asya pp 202-214 estratehiya ang guro sa magiging laman ng gawain sa bawat Task Card.2.Sagutan ang Matrix Chart tungkol sa Mahahalagang Pangyayarisa Timog Silangang Asya Ipaliwanag ng guro sa mga mag-aaral na magsaliksik ng iba pang babasahin3.Itala ang mahahalagang pangyayari sa bawat aspekto nito mula at materyales upang mapayaman angsa pamahalaan hanggang sa sining at kultura. kaalaman sa Mga mahahalagang pangyayari sa Timog Asya.4.Magkaroon ng pag-uulat pagkatapos masagutan ang chart Makatutulong ito sa pagtupad ng mgaupang masuri nang lubos ang bawat pangyayaring naganap sa gawain sa Timog Asyabawat rehiyon.5.Basahin ang kasunod na teksto at sagutin ang PamprosesongMga Tanong.215

SINAUNANG KABIHASNAN SA TIMOG-SILANGANG ASYA Mahalaga na ipabasa at Ang paglipat- lipat ng mga tirahan ng ibang lahi ay nakaabot sa Timog ipaunawa sa mga mag-aaral ang mga teksto sa kaliwa.Silangang Asya. Dahil dito ay naimpluwensiyahn nila ang mga taga Timog silangang Bigyang pansin ang mgaAsya na magtanim, magsaka, mag alaga ng hayop , maglayag , magpastol. Kasabay mahahalagang pangyayarinito ay ang paghiram nila ng wikang Austronesian. sa pamumuhay, relihiyon, paniniwala at lipunan ng Ayon sa Kasaysayan bago pa man maganap ang pagsakop ng mga mga bansa sa TimogKanluranin at ibang mananakop ay may roon ng maituturing na kaalaman sa Silanganag Asya. Ipabasakabihasnan at pamumuhay ang mga taga Timog Silang Asyano. Tulad ng mga din sa mga mag-aaral angsumusunod : paggamit ng metal,pag buo ng pamilya, agnkan o grupo,pagsamba at mga sipi at teksto sapagpapahalaga sa mga kalikasan, pagtatayo ng mga poon at dambana,paninirahan Batayang Aklat.sa ibat ibang lugar.Kaharian ng Vietnam Maaring gumamit pa ng ibang materyales na may Nakaranas ang Vietnam ng pamumuno ng mga Tsino. Pinagkukunan ang kaugnay sa nilalaman ngVietnam ng mga hilaw na produkto na dinadala sa Tsina. Naging malawak ang sakop aralin sa Sinaunangng tsina sa Hilagang Vietnam. Namana ng mga Vietnamese sa mga Tsino ang pamumuhay ng mga Bansapaggamit ng epelyido,relihiyon at iba pang impluwensiya. sa Timog Silangang AsyaKaharian ng Funan, Chenla at Champa Maaring tumawag sa klase Naging malakas ang kapangyarihan ng Funan dahil sa tulong at para sa maikling talakayanimpluwensiya ng kulturang Indian at Tsina. Subalit sa pagsapit ng ikaanim na siglo ito ng nilalaman ng kahon.ay naagaw ng mga Khmer na tinawag ding Chenla ng mga Tsino.Ang Chenla angnagbigay daan sa pagbagsak ng Funan. Sa Timog ng Vietnam naman aynamayagpag ang Champa.Malaki ang impluwensiya ng mga Indian sa Cham.Imperyong Angkor/Khmer Dating pinakamakapangyarihang lupain sa rehiyon.Kasalukuyangmatatagpuan sa CambodiaPinamunuan ni Jayavarman II na itinuring na pinakamalakas na pinuno ngKhmer.Ang Angkor Wat ang pinakadakilang ipinagawa sa panahong ito. Ito rin angkinikilalang pinakamatanda at pinakamalaking Istrukturang pang-arkitektura sadaigdig.Kaharian ng Pagan Ito ay may pamayanang agrikultural, makikita sa pamayanang ito ang ibatibang uri ng arkitektura. Malawak ang kanilang sakop na teritoryo. Marami angnaging mahuhusay na punino ng pagan tulad nila Anawrahta at Kyanzithha. Nagingsentro ng mga Pagan ang Theravada Buddhism subalit bumagsak din sila dahil sapananakop ng ibang tribu. 216

Kaharian ng Ayutthhaya Itinatag ito ni U Thong. Itinatag niya ang darmasastra,isang kodigong legal batay sa tradisyong Hindu at Thai.Nagingpamantayan ito ng batas ng Thailand. Ang mga monument attemplo ay pagpapatunay na ambag ng kahariang Ayuthhayasubalit katulad ng ibang imperyo ay nasakop din sila atbumagsak.Kaharian ng Sailendras Hari ng Kabundukan ang kahulugan sa salitang Sanskritng Sailendras, isa sa kilalang pamana nila ang Borobodur, isaitong banal na kabundukan, isa itong pamana ng monumentongBuddhist. Naniniwala sa Mahayana Buddhism kaya pinalibutanang Borobudur ng mga monument ni BuddhaMGA KAHARIAN SA PANGKAPULUANG TIMOG SILANGANG ASYAImperyong Srivijaya Nagsimula ang imperyo noong ika 13 siglo.Kinilala angkaharian bilang Dalampasigan ng Ginto, dahil mayaman sila samina ng ginto.Naskop nila ang MalayPeninsula,Sumatra,Kalimantan at Java. Naimpluwensiyah sila ngrelihiyong Buddhism ng Tsina. Malaks ang kanilang pwersangpandagat, ito ay dahil sa kapit at kontrolado nila ang mga rutangpangkalakalan. Binubuo dati ng Sumatra, Ceylon, Java, Celebes,Borneo, at Timog ng Pilipinas,May hawak dati ng spice routeImperyong MajapahitPinalakas ng Majapajit ang kanilang imperyo sa pamamagitan ngpagsakop sa maliliit na kaharian. Lumawak ang kapangyarihannila hanggang sa Malay Peninsula.Umunlad ang Majapajit sapamumuno ni Gaja Mada.Dahil sa ibat ibang pwersang pangrelihiyon at sa pagdating ng mga dayuhan ay humina ang pwersang imperyo at bumagsak sila. Dating may hawak sa Spice IslandsBinubuo dati ng Laos, Vietnam, Cambodia, New Guinea, Sulu, at Lanao 217

Malacca Pasagutan sa mga mag-aaral ang putol naKilalang daungan ang Malacca, malaki ang kahalagahan ng pangungusap. Ipaalala sa mga mag-aaral naMalacca bilang sentrong pangkalakalan. Kontrolada nila ang maging makabuluhan sa paglalatag ng mgamonopoly ng kalakalan sa pagitan ng India,China at Timog ideya at kaisipan. Masasagutan lamang itoSilangang Asya. Humina ang Malacca mula ng maagaw ng mga kung lubos ang pag-unawa ng mga mag-muslim ang kapangyarihan sa rehiyon. aaral sa mga nabasang teksto at sipi sa Batayang Aklat.Pilipinas ( Bago ang 1565 ) Maaring may pagkakaiba-iba sa paraan ngAng Pilipinas ay binubuo ng bawat barangay sa Luzon at pagkumpleto sa pangungusap subalit angVisayas, tanging Mindanao ang yumakap sa Islam. Nagtatag ng lahat ng mga sagot ay dapat na tumutugmamga Sultanato sa Lanao at Sulu.Nagkaroon din ng mga sa inaasahang kinakailangang pang-unawa.pagpapatunay sa mga impluwensiya ng mga Tsino sa ating mgakultura. Ganun din ang mga impluwensiyang muslim sa ating Maaring magkaroon ng maiklingpamumuhay ay nagpakita din ng malakas na pwersa sa bahagi pagpapalitan ng ideya sa klase kung paanong Mindanao. winakasan ng mag-aaral ang bawat pangungusap.GAWAIN BLG. 11. SINIMULAN KO, TAPUSIN MO!Suriin mo ang mga kahariang nabuo sa Timog SilangangAsya Sa pamamagitan ng pagsagot sa kapus napangungusap. Maging makabuluhan sa paglalatag ng mgaideya at kaisipan. Basahin ang sipi ng aralin mula sabatayang Aklat : Ang Asya sa Sinaunang Panahon : TimogSilangang Asya pp 202-214 at ang Teksto sa itaas upangmapayaman ang mga kasagutan sa gawain.1.Makikita ang katutubong kultura ng mga taga TimogSilangang Asyasa______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 218

2.Ang mga impluwensiya na nakaapekto sa kultura ngTimog Silangang Asyaay__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3.Naging mabuti ang kinahinatnan ng migrasyon ng mgaAustronesiansapagkat_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4.Maunlad ang naging ugnayan sa pagitan ng Funan atChina dahil____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________5.Tanyag ang Imperyong Angkorsapagkat__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6.Naging sentro ng ng ruta ng perigrinasyon ng mgaBuddhist ang kahariang Srivijayadahil____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 219

7.Bumagsak ang imperyo ng Majapajitdahil____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8.Napayabong ang mayamang kultura ng mga katutubo saPilipinas sa pamamagitanng______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________9.Nahubog ang kasalukuyang sibilisasyon sa TimogSilangang Asya sa pamamagitanng_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10.Sa mga katangian ng katutubong kabihasnan sa TimogSilangang Asya ang aking pinahahalagahan ay________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 220

GAWAIN BLG. 12.HARAPAN Hatiin ang klase sa dalawang grupo para sa pagtatalo o debate. Ang bawat grupo ay mayGamit ang mga datos mula sa Batayang Aklat, Mga Sipi at dalawang tagapagsalita at tagapaliwanag.Teksto.Makilahok sa maikling pagtatalo o debate tungkol sa Bibigyan ang bawat grupo ng sapat naisyung ito “Timog Silangang Asya, Anino lamang ba ng panahon para ihayag ang kanilang mgaIndia at China” katuwiran. Ang grupo na makapagbibigay ng mahusay na paliwanag, malalim na Timog-Silangang kontekstuwal na impormasyon at historical Asya, Anino lamang na kaalaman sa mahahalagang pangyayari ng India at Tsina ? sa sinuanang pamumuhay ng mga Timog Silangang Asya ang may bentahe sa Pamprosesong Mga Tanong : paligsahan. 1. Paano nabuo ng sibilisasyon sa Timog- Silangang Maaaring magtalaga din ang guro ng isang Asya sa Panahon ng Neolitiko? grupo na huhusga sa mga paliwanag at katuwiran ng mga kalahok. Sa ganitong 2. Ano ang mahahalagang impluwensiya ng Vietnam gawain ay mahigpit ang paggabay at sa kabihasnan? pagsubaybay ng guro sa takbo ng debate. 3. Paano nabuo ang mga Kahariang Pangkontinente Pasagutan sa mga mag-aaral ang sa Timog Silanagng Asya? Pamprosesong Mga Tanong. Inaasahang masasagot ng mga mag-aaral ang mga 4. Ano ano ang mga impluwensya ng Mga Kaharian sa katanunganng ito na susukat sa kanilang mga Pangkapuluang Timog Silangang Asya ? bagong kaalaman sa Mahahalagang Pangyayari sa Sinaunang Pamumuhay ng mga bansa sa 5. Paano nahubog ng Timog - Silangang Asya ang Timog Silangang Asya. kasalukuyang sibilisasyon ng mga bansa sa Asya ? 6. Paano napayabong ang mayamang kultura ng mga katutubo sa Pilipinas ? 221

7. Nakabuti basa mga bansa sa Timog Silangang Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Asya na tawagin na anino ng Tsina at India? nilalaman ng lathalain tungkol sa Mga relihiyon sa Asya. Maaring ipasaliksik din sa 8. Paano nakatulong ang mga relihiyon,pilosopiya at mga mag-aaral ang mga kaugnay na aralin kaisipang Timog Silangang Asya sa paghubog ng sa Batayang Aklat na mababasa sa Aralin kasalukuyang pamumuhay ng mga Asyano? 16 at 17 na sinulat nila Grace Estela Mateo at Mga Kasama.MGA RELIHIYON SA ASYA Basahin ang mga sumusunod na lathalain upang Mahalaga na masuri ng mag aaral kung paano nakatulong sa pagbuo at paghubogmapayaman ang kaalaman sa pagsusuri ng kaisipang ng pagkakakilanlang Asyano ang relihiyonAsyano, relihiyon at pilosopiya. Sagutin ang kasunod na batay sa mga nilalaman ng lathalain.Retrieval Chart sa ang Batayang Aklat.Aralin 16 MgaRelihiyon sa Timog at Kanlurang Asya at Araling 17 Mga Maaring simulan ang gawain sa pagtawagRelihiyon at Pilosopiya sa Silangan, Hilaga at Timog sa mga mag-aaral para ibahagi angSilangang Asya. karanasan nila sa kaslukuyang relihiyon na kanilang kinaaaniban. Malawak ang naging saklaw ng mga pangyayari saibat ibang rehiyon sa Asya tulad ng mga naitala naimpluwensya sa pamahalaan, kabuhayan, teknolohiya,lipunan, edukasyon ,paniniwala, pagpapahalaga at sining.Sa mga impluwensya sa mga pagbabagong ito higit nalumutang ang kaisipang Asyano, pilosopiya at relihiyon. Ang relihiyon ay nag mula sa salitang latin (re-ligare) - pagbubuklod,pagbabalikloob sa greigo (re-legion) -pagpili, paghirang nabubuo sa kahulugang mulingpagsasama ng mga pinili sa pananampalataya. Ayon sakasaysayan halos lahat ng mga relihiyon sa mundo aynagmula sa Asya. Sa lawak ng mga teritoryong sakop at sakapal ng tao na mga naniniwala malaki ang dahilan upangtawagin ang Asya na sinilangan ng relihiyon sa daigdig.Halinat ating talakayin ang ibat ibang relihiyon na ito,alamin kung saan umusbong , kung sino ang nagtatag atang mga mahahalagang aral ng mga ito. Sisirin din natinang mga impluwensiya ng mga relihiyong ito sa atinglipunan. 222

Hinduismo May dalawang konsepto na dapat at higit na bigyang punto ng guro, Ang Reinkarnasyon Hinduismo ang pangunahing relihiyon sa India at Karma. Paano ang dalawang mahalagangna,mga Aryan ang unang tribong sumampalataya sa konsepto nakatulong sa pagbuo ngHinduismo. Naniniwala sila sa maraming Diyos mula sa ibat pagkakailanlang Asyano.ibang likha ng kalikasan,subalit ito ay naglaho at napalitanng pagsamba kay Brahma.Veda ang banal na kasulatan ngmga Hindu na nagmula pa sa panahon ng mgaAryan,tinuturo ng Vedas na ang tao ay magkaroon ngmahaba at mabuting buhay.Ginagalang ng Hinduismo angindibidwal na pagsamba, mayroon silang mga altar,mgasanto. Nagpupunta sila sa mga banal na lugar.Mga Paniniwala ng mga Hindu Naniniwala ang mga Hindu sa pagkakabuklod atpagkakaisa ng mga bagay sa kapaligiran na nagdadala sapagkakaisang ispiritwal. Naniniwala ang mga Hindu sapagmamahal, paggalang at pagrespeto sa lahat ng mgabagay na may buhay, espiritu o kaluluwa. Sumasamba sila sa ibat ibat uri at anyo ng Diyos natinatawag na polytheismo. Bahagi ng paniniwalang Hinduang Reinkarnasyon, kung saan ang namatay na katawanng tao ay isisilang na muli sa ibang anyo,paraan o nilalang.Nainiwala ang mga Hindu sa Karma, Ang Karma angmagbibigay sa tao ng gantimpala kung kabutihan angtinanim, subalit pagdurusa naman ang balik kapagkasamaan ang itinanim sa kapwa. Naniniwala ang mgaHindu na ang tao ay dapat na magsikap sa buhay at ito aydapat na iniaalay niya sa Diyos anuman ang antas niya salipunan. 223

Budismo Maaring palalimin at palawakin ang nilalaman ng Itinatag ito ni Sidharta Gautama, isang batang mga lathalain tungkol sa Buddhismo sa pamamagitan ng iba pang gawain na ipagagawaprinsipe, subalit ninais na maging asetiko upang danasin sa mga mag-aaral ng guro.ang katotohanan ng buhay , isinuko niya ang karangyaan,luho at masarap na buhay.Iniwan niya ang pamilya at Maaring bigyang punto ang mahahalagangnaglakbay hanngang matuklasan niya ang konsepto at salita na makikita sa lathalain upangkaliwanagan.Kaya ang Buddhismo ay nangangahulugan ng higit ma matiyak ang kinakailangang pang-unawa“ Kaliwanagan”. ng mga mag-aaral sa aralin.May dalawang paghahati ang Budismo : Mahayana Buddhism – Kinilala bilang Diyos siBuddha na tagapagligtas mula sa guro. Niyakap ito ng mgataga Silangang Asya tulad ng China, Korea at Japan atVietnam sa Timog Silangang Asya.Theravada Buddhism – Kinikilala si Buddha bilang guro atbanal na tao. Kinilala ito ng mga bansa sa Sri Lanka,Myanmar, Thailand ,Laos at Cambodia.Apat na Dakilang Katotohanan ng BudismoAng buhay at pagdurusa ay hindi mapaghihiwalay.Pagnanasa ang sanhi ng pagdurusa.Mawawala lamang ang pagdurusa kung aalisin ang pagnanasaMaalis ang pagnanasa kung susunod sa walong landas atmatatamo ang tunay kaligayahan o Nirvana.Walong Dakilang Daan1.Tamang pananaw2. Tamang aspirasyon3.Tamang pananalita4. Tamang ugali5.Tamang kabuhayan6.Tamang konsentrsyon7. Tamang pagpupunyagi8. Tamang konsentrasyon. 224

Jainismo Maaaring ipabasa ng tahimik ang nilalaman Isa sa mga relihiyon sa India,ayon sa Veda ang ng lathalain at magkaroon ng maikling talakayan sa Mga Doktrina ng Jainismo.jainismo ay itinatag ni Rsabha,subalit ang pinaka nagingpinuno ng Jainismo ay si Mahavira o Vhardamana. Maaring lumikha ang guro ng iba pangTinalikuran niya ang lahat ng kaniyang kayamanan at gawain upang mapalalim ang nilalaman ngkapangyarihan at naging asetiko katulad din ni Buddha. lathalainMga Doktrina ng Jainismo Ang bawat tao ay may layunin na makalaya angkaluluwa sa pagkabuhay,pagkamatay at mulingpagkabuhay. Ito ay siklo na dapat maranasan ng lahatng tao.Bawal kumain ng karne, bawal ang pumatay nginsekto, bawal ang magnakaw, magsinungaling, bawalang magkaroon ng ari arian at makipag talik.Angkarma ay isang buhay na bagay na dumadaan sakatawan ng anumang bagay at buhay at nagigingpabigat ito. Kailangan mapagtimpi at disiplinado angtao. Kailangan igalang ang lahat ng mga bagay namay buhay.Bawal ang pananakit sa anumang maybuhay, tinawag itong ahimsa o kawalan ng karahasano non violence.Binibigyang diin ng Jainismo angasetismo o pagpapakasakit at mahigpit na penitensyaupang upang mapaglabanan ang kasikiman ngkatawan.Sikhismo Ang Sikhismo ay itinatag ni Guru Nanak. Sinikapniyang pagbuklurin ang ang mga Muslim sa isangkapatiran. Ang mga mananampalataya ng Sikhismo aymatatagpuan sa India, Pakistan at iba pang parte ngdaigdig. 225

Mga Paniniwala ng mga Sikhismo Ipabasa ang mga lathalain sa mga mag-aaral. Maaring ipasaliksik ang iba pang impormasyon May Isang Diyos, Walang hanggang katotohanan sa Batayang Aklat para mapalawig angang kaniyang pangalan.Sila ay naniniwala sa kinakailangang pang-unawa sa Sikhismo.reinkarnasyon at sa pag-akyat ng mga kaluluwa mula samababang antas pataas.Kailanganag masagip ang mga tao Kailangang magpagawa ang guro ng iba pang gawaino silay patuloy na makaranas ng mulit muling pagsilang. sa nilalaman ng Sampung utos upang maipakita ngAng nirvana ng mga Sikh ay makakamtam sa pagsama ng mag-aaral ang pagpapahalaga sa Sampung Utos.indibidwal sa kanyang lumikha sa kabilang buhay. Maaring gawin ang pananaliksik ng kasaysayan ng Sampung Utos kung kalian,saan at paano ito nagingJudaismo gabay sa wastong pagkilos at pamumuhay ng mga Ang Judaismo ang isa sa pinakamatandang Sinaunang Hudyo. Maaring magpagawa ang guro ng isang repleksiyon sarelihiyon sa daigdig. Ang paniniwala ng mga Hudyo sa mga kautusann nakapaloob ditto na maiuugnay samonoteismo ay nagpapatunay na naging batayan ito ng buhay ng mga mag-aaral bilang Katoliko ,Filipino atKristyanismo at Islam. Ang Torah na nangangahulugang bilang Asyano.batas at aral ay naglalaman ng limang aklat ni Moses.Ang Sampung Utos ang gabay ng mga Hudyo sa wastongpagkilos at pamumuhay. Ang mga ito ay ang sumusunod :ANG SAMPUNG UTOS NG DIYOS (Tagalog)1. Ibigin mo ang DIYOS ng lalo at higit sa lahat.2. Huwag kang sasamba sa mga diyos-diyosan.3. Ipangilin mo ang araw ng Sabbath.4. Igalang mo ang iyong ama at ina.5. Huwag kang papatay.6. Huwag kang makikiapid sa hindi mo asawa.7. Huwag kang magnanakaw.8. Huwag kang magbibintang at huwag kangmagsisinungaling.9. Huwag kang mag nanasa sa hindi mo pag- aari.10. Huwag kang magnanasa sa hindi mo asawa.226

Kristiyanismo Ipabasa ng tahimik sa mga mag-aaral ang mga Ang Kristiyanismo ang pinaka malaking bilang sa lathalain sa Islam. Maaring ipatala ang mga mahahalagang salita at parirala na napulot salahat ng mga relihiyon sa mundo. Sa dami ng taga sunod at lathalain na siyang pagtutulungan na ipaliwanag ngkasapi. Ito ay relihiyong batay sa sa buhay at turo ni Kristo. mga mag-aaral at guro sa pamamagitan ng malayangSi Kristo ang tagapagligtas na ipinadala upang iligtas ang talakayan.sanlibutan. Ang Kristiyanismo ay mula sa relihiyongJudaismo,mula sa Lumang Tipan hanggang sa mga aral ni Maaring mapalawak ang kaalaman ng mag-aaral saMoses si Kristo ang ipinagakong Mesiyas at manunubos. pamamagitan ng pagbabasa at pagsaliksik sa mgaAyon kay Kristo mahal ng Diyos ang lahat ng tao at Batayang Aklat ng mga kaugnay na aralin sa Islam.natutuwa siya kapag mahal siya at pinaglilingkurannila.Pinagtibay ng Simbahang katoliko ang paniniwala sa Maaring ibahagi sa klase ang mga nabasa atSantisima Trinidad, ito ang paniniwala sa Iisang Diyos, nasaliksik ng iba pang mag-aaral at hingan sila ngAma, Anak at Espiritu Santo.Bibliya ang banal na aklat ng reaksiyon.mga Kristiyano.Ang Kristiyanismo ay nakabatay sadalawang paniniwala: Ang pagkilala kay Hesus na Anak ngDiyos at paniniwala sa kanyang pagkabuhay namuli.Bahagi ng paniniwalang Kristiyanismo ang pagsunodsa Pitong Sakramento, pagsasabuhay ng Sampung Utosng Diyos at Mga kautusan ng Simbahan ng nagmumula saPapa sa Roma.Ang Papa sa Roma ang pinaka mataas napinuno ng Simbahang katoliko. Ang lahat ng simbahangkatoliko sa daigdig ay nasa ilalim ng kapangyarihan ngPapa sa Roma.Islam Ang relihiyon ng mga Muslim. Sinasabing ikalawasa pinaka malaking relihiyon sa daigdig.Kakaiba dahil angpangalan ng relihiyon ay hindi tao, pook atbp. Ito ay galingsa salitang Arabik “Salam”, kapayapaan , pagsunod atpagsuko sa Diyos Si Muhammad, Ang huling propetangpinadala ni Allah. Siya ang nagtatag ng Islam. Sinasabingmabait at mapagkakatitiwalaan , “Al Amin”(Mapagkakatiwalaan) Muslim ang tawag sa mga nilikha niAllah na Sumusunod, Sumusuko at Tumatalima saKaniyang mga kautusan.227

Mga Paniniwala at Aral ng Islam Ang Koran ang banal na aklat ng mga Muslim natunay na salita ni Allah galing kay Muhammad sapamamagitan ni angel Gabriel.Isa lang ang Diyos na siAllah at si Muhammad ang kanyang propeta.Hindi silamaaaring kumain ng baboy at hamon at uminom ngalak.Ang lalaki ay maaaring magkaroon ng 4 na asawa naMuslim.“Islam aims to bring about prosperity to allmankind.”Nais nilang magkaroon ng Kapayapaan,pagkawalang gulo, kapayapaan, “pluralism”, at“consultative system of leadership”.Sina Abraham, Noah,Moses, Hesus at Muhammad ang mga propeta niAllah.Hindi tinuturing anak ng Diyos si Hesus. Pinadalalang daw siya ni Allah bilang isang propeta.LIMANG HALIGI NG ISLAMAng Limang Haligi ng Islam ay ang pundasyon ng relihiyon.Inaasahang ang bawat Muslim ay makakasunod dito.Una: IMAN (Pananampalataya)- Pagpapahayag ng Shahadah, “Walang Diyos kundi siAllah at si Muhammad ang kanyang propeta.”- maglingkod at sumunod kay Allah buong buhay batay sanga turo at gawa ng propetang si MuhammadPangalawa: SALAH (Pagdarasal)- nagdadasal nang limang beses “mula sa madaling araw attuwing tawag ng muezzin o tagatawag”- mas kanais-nais na magdasal sa Moske/Mosque kasamang ibang MuslimPangatlo: ZAKAH (Pag-aabuloy)- magbigay ng ilang bahagi ng kayamanan sanangangailangan- Zakah: “purification”, “growth”- Sadaqa-h (voluntary charity) ay maaaring ibigay. 228

Pang-apat: SAWM (Pag-aayuno)- pag-aayuno mula sa pagkain, inumin, at seksyuwal narelasyon kasama ng kanilang asawa- 40 araw mula 6 ng umaga hanggang 6 ng gabi(Ramadan)Panlima: HAJJ (Paglalakbay)- magbiyahe sa Mecca (The Black Stone of Kaaba) kahitisang beses lamang sa kanyang buhay- ika-12 na buwan ng taong Islam- para lang sa mga may kayang pumunta physically atfinanciallyZoroastrianismo Noong ika-6 na siglo B.C., ipinalaganap niZoroastro, isang mangangaral na taga-Persia (Iran nangayon), ang isang relihiyon. Sang-ayon sa relihiyong ito,ang búhay ng tao sa daigdig ay ang pagtahak patungo sakabutihan o kasamaan. Pinamumunuan ang kabutihan niAhura Mazda, ang Kataas-taasang Diyos; samantalang angkasamaan ay nasa pangangasiwa ni Ahriman, angDiyablong Espiritu.Sa wakas ng panahon, magtatagumpaysi Ahura Mazda laban kay Ahriman. At ang magiging wakasng daigdig ay sa pamamagitan ng pagkatupok sa apoy.Ang táong mabubuti at sumusunod sa mga aral ni AhuraMazda ay titira na sa isang kahariang walang hanggan angkaligayahan at kabutihan. Ang masasama naman ayparurusahan magpakailanman.Ang mga pangaral ngrelihiyong ito ay nakatalâ sa mga aklat na pinagsama-samasa ilalim ng pamagat naZend-Avesta. Naging malaganapang relihiyong ito sa Gitnang Silangan sa loob ng higit saisang libong taon, mula ika-6 na siglo B.C. hanggang ika-7siglo A.D. Ginawa pa nga itong opisyal na relihiyon ngImperyo ng Persia noon. Subalit dinaig ito ng Islam nangmapadpad itong huli sa Persia noong mga huling bahagi ngika-7 siglo A.D. Bagama't nadaig ng Islam, hindi naman ito 229

tuluyang naglaho. Magpahanggang ngayon, marami pa rinang mga naniniwala sa relihiyong ito sa Iran atIndia.Napakahiwaga ng relihiyong ito. Pinaniniwalaangnakatatanda ito nang isa o higit pang libong taon sa ibapang mga relihiyon, kabilang na ang Judaismo,Kristiyanismo, Buddhismo, at Islam. Mula rito angmaraming pangunahing doktrinang pananampalataya, gayang Diyos at Diyablo, langit at impiyerno, purgatoryo,kaluluwa ng tao, araw ng paghuhukom, at wakas ng mundoShintoismo Shintoismo ang tawag sa Paniniwala ng mgaHapones tungkol sa Diyosa ng araw at iba pang Diyosa ngkalikasan. Ang Shinto ay nangangahulugang Daan okaparaanan ng Diyos. Tinatawag na Kami ang mga Diyosna may kapangyarihang likas at nananahan ang mga ito sailog, puno, bato, bundok, buwan at araw. Sinasamba rinnila ang namatay nilang mga kamaganak atninuno.Nakasentro ang pagsamba nila sa mga templo atdambana na sa paniniwala nila ay nananahan ang Diyos.Bunubuo ang paniniwala nila ng mga dasal, pagpalakpak,pag-aalay at gawaing pananampalataya. Malaking bilangnila ay makikita sa bansang Hapon.APAT NA PANININDIGAN NG SHINTOTradisyon at Pamilya: Ang pamilya ang kanilangpangunahingprayoridad.Pagmamahal sa Kalikasan: Ang kalikasan ay maymalakas na koneksyon sa mga Panginoon kaya ito’ybinibigyang silbi.Kanilang Kalinisan: Sila ay palaging naliligo atnaghuhugas.Matsuri: Pagpuri sa mga Panginoon at sa mga sinaunangespirito. 230

Paniniwala Matapos mapabasa sa mga mag-aaral angPurification: Pagtanggal ng masamang espiritu sa katawan. mga teksto at lathalain tungkol sa relihiyonKami: Banal na espiritu na lumalabas sa anyo ng mga kinakailangang mapunuaan nila angbagay. kasunod na Retrieval Chart upang matayaKapag ikaw ay namamatay, ikaw ay magiging isang kami. ang lubos na pag-unawa sa mgaAragami: Masamang “kami” na pinatay at ngayon ay mahahalagang turo, aral at paniniwala sanaghahanap ng paghihiganti. ibat-ibang relihiyon sa Asya.Mizuko: Mga batang hindi naipanganak. Mga sanhi ng problema.Mizuko Kuyo: Pag-samba ng mga Mizuko upang iwasan ang problema. Kinakailangan na makakamit ang sapat na impormasyon ng klase upang maintindihanGAWAIN 13. Mga Relihiyon sa Asya ang mga pangyayaring naganap sa mga bansa sa Asya at paano nakaimpluwensiyaPanuto : Basahin at unawain ang mga impormasyon, ang relihiyon sa pagbuo ng sinaunanglathalain at sulat. Kinakailangan mo ring basahin ang pamumuhay ng mga Asyano.Batayang Aklat ( Arain 16 : Mga Relihiyon sa Timog atKanlurang Asya pp 218-228 at Aralin 17 : Mga Relihiyon atPilosopiya sa Silangan, Hilaga at Timog Silangang Asya pp232-244 ) upang higit na mapayaman ang kaalaman sapagtupad ng mga gawain sa bahaging ito. Punan angkasunod na Retrieval Chart at sagutin ang kasunod naPamprosesong MgaTanong.RELIHIYON Bansang Tagapagtatag Mga Batayang Sinilangan Turo,Aral at Paniniwala 231

232

Sining at Kultura MGA Sa gawaing ito ay ipapatala ngPolitika IMPLUWENSI guro sa mga mag-aaral ang ibatPagpapahalaga/Moralidad YA NG ibang impluwensiya ng relihiyon sa Lipunan, Sining at Kultura, R Politika at Pagpapahalaga at E Moralidad. L I Maaring magdagdag pa ng iba H pang gawain ang guro kung I kinakailangang mapalalim ang Y saklaw ng mga impluwensiya ng O233 relihiyon sa mga Asyano. N

Pamprosesong Mga Tanong : Ipasagot sa mga mag-aaral ang Pamprosesong 1. Paano itinatag ang mga relihiyon sa Asya? Mga Tanong. May pagkakataon na mahirap 2. Ano ang nagtulak sa mga tagapagtatag ng relihiyon para sa ilang mag-aaral na sagutin ang tanong na talikuran ang masarap na buhay at magtatag ng kaya higit na mahalaga ang gabay ng guro isang relihiyon ? upang baguhin ang anyo ng tanong dahil iba 3. Bakit nagkakaiba iba ang relihiyon at paniniwala ng iba ang antas ng mga mag-aaral. mga tao sa Asya? 4. Aling relihiyon na tinalakay ang higit na Ipabasa sa mga mag-aaral ang mga pinaniniwalaan at niyayakap ng mga Asyano? lathalain tungkol sa Mga Pilosopiya sa Asya. Bakit? Iaatas din sa mga mag-aaral na basahin ang 5. Paano nakatulong ang mga relihiyon sa pagbuo at batayang Aklat at iba pang materyales na paghubog ng kabihasnang Asyano ? naglalaman ng mga kaalaman tungkol sa 6. Paano nakaimpluwensiya ang relihiyon sa buhay at mga Pilosopiya sa Asya. pamumuhay ng mga Asyano, anong aral, Maaring manood din ng mga videos na paniniwala at gawain ng kanilang relihiyon ang higit naglalaman ng buhay nila Confucius, na nakapagpaunlad sa kanilang sarili? Mencius at Lao Tzu, sila ang mga haligi ng 7. Paano mo pinili ang kasalukuyang relihiyon na pilosopiyang Tsino. iyong pinaniniwalaan? 8. Aling turo o aral ng iyong relihiyon ang higit na nakakaapekto sa iyong buhay ?Bakit ?MGA PILOSOPIYA SA ASYA Nagmula ang salitang Pilosopiya sa mga salitanggriyego na \"Philo\" at \"Sophia\". Ang \"Philo\" aynangangahulugang \"Pagmamahal\" at ang \"Sophia\" namanay \"Karunungan\". Kung pagsasamahin, ito ay\"Pagmamahal sa Karunungan\". Kung kaya't ang Pilosopiyaay palagiang nagtatanong sa mga bagay-bagay upangmagbigay-linaw, mag-alay ng kasagutan at magdagdag ngkarunungan sa nagtatanong. 234

Confucianism Isang pilosopiya o paraan ng paglakad ng buhay ngisang tao. Itinatag ni Confucius sa Shantung, China noongika 6-5 century B.C.Siya ay mayroong 5-6 milyon na taga-sunod sa buong daigidig. Ang turo niya ay makikita sakanyang mga isinulat na libro na ang mga Four books atFive classics.Ang paniniwala ni Confucius ay ang mabutingparaan ng pamumuhay ng isang tao ay magdadala ngkapayapaan .Hindi itinuturing ito relihiyon ng iba dahil hindilahat ng elemento ng isang relihiyon ang Confucianism,nagpopokus ito sa paraan ng pamumuhay at ethicalteachings.Naniniwala sila sa isang Panginoon sa langit atnag-aalay sila ng iba’t ibang sakripisyo, pero inaalay ito ngmga hari, prinsipe at tao na may mataas na posisyon salipunan .Hindi sila naniniwala sa buhay pagkataposmamatay, noong itanong si Confucius tungkol dito, ito angkanyang sagot. \"We haven't yet finished studying life todelve into the question of death.\" Li: includes ritual, propriety, etiquette, etc. Hsiao: love within the family: love of parents for their children and of children for their parents Yi: righteousness Xin: honesty and trustworthiness Jen: benevolence, humaneness towards others; the highest Confucian virtue Chung: loyalty to the state, etc.Taoism Tinatag ni Lao Tzu, Isinilang siya noong 500 B.C. saHunan sa Timog China.Siya ay nagtrabaho sa ImperialLibrary.Sa kanyang simpleng pamumuhay, siya ay natutosumunod sa tawag niyang “Tao”.Tao: “Ang Daan”: Isangparaang pamumuhay. Bago iniwanan niya ang ChouEmpire, isinulat niya ang Tao Te Ching 235

Mga TuroLahat ng mga bagay ay isa.Naniniwala sila na kapaggumawa ka ng masama ang katumbas ay dapat gumawaka ng kabutihan.Ang buhay at kamatayan ay magkasama.Ito ay iisang realidad.Mga birtud: pagpipili sa sarili,pagpapasensya at pagpapakumbaba.Ang estado aynararapat na primitibo, pasibo at mapayapa.[Dahil sa pagdaloy ng panahon, nagkaroon ng damingpagbabago ang kanilang mga aral.]Mga PaniniwalaYin at Yang: Pagiging isa sa kalikasan.Chi: enerhiya na nang-gagaling sa kalikasan o sa tao.Tao: Isang puwersa sa likod ng mga natural na kaayusan.Wu Wei: Hindi nakikita na kapangyarihan sa loob ng lahat ng mga bagayPu: Lahat ng bagay ay nakikita na ito ay walang “preconceptions”.De: Ang aktibong pamumuhay, o sa sarili, ng “paraan”.KasulatanTAO TE CHING Sinulat ito ni Lao Tzu. Ito ay na sa anyongpatula.Layunin nito na makamit ang ugnayang mistiko.Nilalaman nito ang mga pangunahing aral ng Taoismo.Lahat daw ng tao ay may pagkakapantay-pantay. Lahatdaw ng bagay ay relatibo.Legalismo Nakabatay ang legalismo sa makabuluhan atmalakas na pwersa na dala ng estado. Ang agrikultura atsandatahang lakas ang ilan sa mga element na maaringmagpatibay sa estado. Ang pagsasaka o agrikultura atpagtatanggol sa bayan bilang sundalo ay makapag sasalbang lipunan ayon sa legalismo. Ayon sa paniniwalanglegalismo na dapat ay palawakin, patibayin at patatagin angestado.Higit na mahalaga ang istriktong batas ng 236

pamahalaan at estado upang ang lahat ng miyembro ng Ganyakin ang mga bata sa gawaing ito salipunan ay kumilos at gumawa ng mabuti at wasto. Ang pagtanong ng : Ano ang inyong pilosopiya sasinumang lalabag sa mga batas ay makakatikim ng buhay?, bakit mahalaga ito para sa inyo?,mabigat na parusa na magmumula sa estado o paano ito naka impluwensiya sa inyongpamahalaan.Upang makalimutan at mabura ang paniniwala pamumuhay ?sa confucianismo , Pinabinasura at sinilaban ni EmperorShi Huang Ti ang mga babasahin na may kaugnayan sa Hayaan silang umupo ng dalawahan atConfucianismo. magpalitan ng pilosopiya.GAWAIN BLG. 14 PULSO ( Pangkalahatang Ugnayan Ipabasa sa mga mag-aaral ang pilosopiya nilaLaan Sa Opinyon) Confucius, Mencius at Lao Tzu. Ipasulat ang kanilang pagkaunawa sa pilosopiya.Panuto : Sa kasunod ay mababasa ang mahahalagangpilosopiya mula sa kilalang Asyanong Pilosopo. Ikaw ay Muling babalik ang mag-aaral sa kanilanghinahamon na magbigay ng pananaw at pag unawa sa kapareha upang magpalitan naman ng sagotmga pilosopiya nila Confucius, Mencius at Lao Tzu. Isulat sa pilosopiya nila Confucius, Mencius at Laoito sa nakalaang espasyo. Tzu.Sariling Pananaw atPagkaunawa sa Pilosopiya______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2_3_7__________

Sariling Pananaw at Pagkaunawa sa Pilosopiya ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ S_a_r_i_lin__g_P_a_n_a_n_a_w__a_t______ P__a_gk_a_u_n_a_w__a_s_a_P_i_lo_s_o_p_i_y_a_ ______________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ________________________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ Matapos maisagawa ang naunang gawain, Inaasahan na masasagotKahalagahan ng mga pilosopiya sa pagbuo at_p_a_g_h_u_b__o_g_n_g___________ ng mag-aaral ang mahalagang tanong na ito. Isulat ang sagot sapagkakakilanlang ______________________ nakalaang espasyo.Asyano_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2_3_8_____________________________________________________________________________________

Pamprosesong MgaTanong : Pasagutan sa mga mag-aaral ang Pamprosesong Mga Tanong. Maaring gawin ang paglalahad ng1.Ano ang iyong napuna sa mga pilosopiya na iyong tanong sa talakayan ng guronabasa ?2. Sa anong aspeto nagkakatulad at nagkakaiba ang mga Sa bahaging ito ay inaasahan napilosopiya? naunawaan na at natutukoy na ng mga mag-3.Naniniwala kaba sa kanilang mga pilosopiya? Ano ang aaral ang mga mahahalagang pangyayari sanaging batayan mo ng iyong pagsang ayon sa kanilang Sinaunang Pamumuhay ng mga Asyano.mga pilosopiya? Kaya ipasusulat sa mga mag-aaral na4.Ano-anong mga aspeto ng buhay ang tinatalakay sa mga balikan ang mga natutuhan at nahinuha sapilosopiya / napapanahon ba ito na pag-usapan? mga aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa5.Nakaimpluwensiya ba ang mga pilosopiyang iyon sa mga tatlong bagay na kanilang natutunan saAsyano sa kanilang sinaunang pamumuhay? modyul,dalawang kamangha manghang6.Paano nakatulong ang mga pilosopiya sa pagbuo at bagay na kanilang nalaman sa pag-aaral ngpaghubog ng kabihasnang Asyano ? modyul at isang tanong na tutugon sa kabuuan ng pag-aaral sa mahahalagangGAWAIN BLG. 15. 3-2-1- Chart pangyayari na naganap sa kasaysayan ng mga bansang Asyano.Pagkatapos matukoy at maunawaan ang mahahalagangpangyayari sa Sinaunang Kabihasnan sa Asya. Maari monang balikan ang mga natutunan at nahinuha sa nakalipasna mga aralin at sagutin ang susunod na gawain .Tatlong bagay na aking natutuhan sa modyul na ito1.__________________________________________________________________________________________________________________________________________ 239

2.__________________________________________________________________________________________________________________________________________3._____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Dalawang kamangha-manghang bagay na aking nalamansa pag-aaral ng modyul na ito.1._____________________________________________________________________________________________________________________________________2.__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 240

Isang tanong na kukumpleto sa pag-aaral ko at tutugon sakabuuan ng pag-aaral sa mahahalagang pangyayari nanaganap sa kasaysayan ng mga bansang Asyano ay1._________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Ang bawat pangyayari at kaganapangpangkasaysayan sa mga rehiyon sa Asya aymanipestasyon lamang na ang Asya ang sentro ngkasaysayan ng ika 16 na siglo. Ito ay napatunayan natin sanatapos na aralin. Sa naunang gawain ay naipamalas ngmag aaral ang pag unawa sa mahahalagang pangyayari sabawat rehiyon ng mga Asyano. Tumugon ang nakatapos nagawain sa mahalagang tanong kung paano nahubog angkasalukuyang sibilisasyon ng mga bansa sa Asya. Sapagpapatuloy ng gawain, sikapin nating pitasin angnangungunang impluwensya ng mga mahahalagangpangyayaring ito sa lipunan, relihiyon, pilosopiya at mgakababaihang Asyano sa pagtupad ng sumusunod nagawain 241

GAWAIN BLG 16.PAGSUSURING TEKSTO Ipabasa at ipaunawa ang nilalaman ng mga lathalain tungkol sa mga sinaunang kababaihang Asyano sa mgaPanuto : Sa kasunod ay iyong mababasa ang dalawang mag-aaral . Ipasuri sa mga mag-aaral kung ano anglathalain na may pamagat na “ Kodigo ni Hammurabi sa tingin sa kanila ng lipunan at paano sila pinahalagahanKababaihan at Sinaunang Lipunan at Kodigo ni Manu sa bilang bahagi ng lipunan. Ipabasa ng mga mag-aaralKababaihan sa Sinaunang Lipunan”.Upang higit na ang Kodigo ni Hammurabi at Kodigo ni Mannu, kung anomapayabong iyong kaalaman at pag-aaral sa Sinaunang ang sinasabi nila Manu at Hammurabi sa mgaLipunang Asyano ay sagutin ang sumusunod na gawain sinaunang kababaihan sa Asya? Kodigo ni Hammurabi sa Kababaihan sa Sinaunang Lipunan Ipahalaw ang sa mag-aaral ang mahahalagang nilalaman ng lathalain at ibahagi ito sa klase. Maaring magkaroon ng paraang pananaliksik na ipagagawa sa mga mag-aaral upang higit na mapalawak ang aralin sa mga kababaihan.Lumikha si Haring Hammurabi ng mga batas upang itaguyod angmaayos na kaugalian at lipunan sa kanyang nasasakupan. Bahagi ngmga probisyon ng batas na ito ang mababang pagtingin sakababaihan. Itinuturing ang mga babae na parang produkto naibinebenta at binibili sa kalakalan. Ipinagkakasundo ang babae saibang lalaki kapalit ng pera at dote. Kahit bata pa lamang ang babaeay ipinagkakasundo na siya hanggang umabot sa sapat na gulang.Ayon pa rin sa batas ni Hammurabi, ang babaeng hindi tapat sakaniyang asawa ay parurusahan ng kamatayan. Sa oras na mahulisiya na nakikipagtalik sa ibang lalaki pareho silang itatapon sa dagathanggang malunod. Pinapayagan na ibenta ng lalaki ang kaniyangasawa at mga anak. Mahigpit ang pagbabawal sa paglahok ng babaesa kalakalan. 242

Kodigo ni Manu sa Kababaihan sa Sinaunang Lipunan Ipaunawa ang nilalaman ng lathalain. Sikaping naipaliwanag ng guro ang mga termino na makatutulong sa pag-unawa ng lathalain. Hikayatin na magbasa pa ang mga mag-aaral para sa karagdagang kaalaman ng aralin. Ang Kodigo ni Manu ay nagtatakda rin ng mga batas tungkolsa kababaihan. Ang isang babae na nakipag relasyon at nakipag taliksa mataas na uri ng lalaki sa lipunan ay mapupunta sa impyerno.Ipinagkakaloob ang dote sa pamilya ng babae at hindi sa kaniya. Angmga ritwal na may na may kaugnayan sa kababaihan ay hindi kinikilala.Ayon din sa kodigo, ang agwat ng edad ng lalaki sa kanyang magigingasawa ay tatlong beses ang tanda ng lalaki sa kaniyang asawangbabae. Isa pa na inuutos ng kodigo ay hindi dapat tututol ang ama naipagkasundo ang anak na babae na ipakasal dahil ito ay isangmalaking paglabag na katumbas ay pagpapalaglag sa sanggol. 243

Panuto : Batay sa iyong pagbabasa at pag-unawa sa Ipatatala sa mga mag-aaral ang kanilangnaunang lathalain iyong sagutin ang pagkakaiba at lagum ng pag-unawa sa nilalaman ngpagkakatulad ng Kababaihan sa Kodigo ni Hammurabi at Kodigo ni Hammura at Kodigo ni Mannu sani Mannu ? Mga Kababaihan.KODIGO NI HAMMURABI KODIGO NI MANNU Ipasuri sa mga mag-aaral kung saanMababang pagtingin sa Katayuan ng mga kababaihan nagkakatulad at nagkakaiba ang dalawangkababaihan kodigo sa pagtrato sa sinaunang kababaihan. PAGKAKATULADPagpigil sa karapatan ng kababaihan…. Ipasuri din sa mga mag-aaral ang bahaging ginampanan ng mga kababaihan sa Sinaunang kabihasnan.PAGKAKAIBA SA ASPEK TO NGKarapatan sa pag-aasawa Karapatan sa pulitika_______________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ____________________________________________________ _______2_4_4____________________

Pamprosesong Mga Tanong : Pasagutan sa mga mag-aaral ang pamprosesong Mga Tanong upang 1. Ano ang kalagayan ng kababaihan sa sinaunang matalakay sa ibat ibang anggulo an lipunan ? bahaging ginampanan ng mga kaba 2. Ano ang bahaging ginampanan ng kababaihan sa Makikita sa kaliwang bahagi ang larawan at ang sinaunang lipunan? nakasulat na pangungusap na,Religion Built Civilization. Ipasulat sa mag-aaral ang mensahe 3. Bakit limitado ang karapatan ng kababaihan sa ng larawan at mga salita sa susunod na lipunan? Hanggang ngayon ba ay nangyayari pa ito espasyo at sagutin ang pamprosesong Mga sa mga bansang Asyano ? Tanong. 4. Sa kabila ng mababang pagtingin ng lipunan paano sila naging makabuluhang bahagi sa pagbuo at pagpapayaman ng sibilisasyong asyanoGAWAIN 17. Relihiyon ang Sandigan, Di Magigiba !Panuto : Sa kasunod ay makikita ang isang larawan.Saiyong natutunan sa mga nakalipas na aralin, Hinahamonkita na bigyan mo ito ng puna sa pamamagitan ng pagsulatng mensahe ng larawan. Maging gabay ang temang ito “Ang Relihiyon ay Tagapagtatag ng Sibilisasyon ”245

Ang mensahe ng larawan ay……. Sa bahaging ito ipasusulat ng guro ang mensahe ng larawan sa itaas na may tema na, Religion Built Civilization. Maaring maging laman nito ang ilang pagpapatunay ng mga mag- aaral kung paano ang relihiyon ay tagapagtaguyod ng sibilisasyon. Pamprosesong Mga Tanong Pasagutan sa mga mag-aaral ang pamprosesong Mga Tanong. Maaring hindi1. Magbigay ng opinyon sa Tema ng Larawan.” “ Ang kontekstwal ang sagot ng mag-aaral dahil Relihiyon ay Tagapagtatag ng Sibilisasyon sa Asya” ang relihiyon ay personal na usapin. Gabay ng guro ay mahalaga sa bahaging ito.2. Ano ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa sinaunang pamumuhay ng mga tao?3. Paano nakatulong ang mga aral at paniniwala sa pagbuo at paghubog ng sibilisasyong Asyano?4. Paano nakaimpluwensiya ang relihiyon sa iyong buhay? 246

GAWAIN 18. Kontribusyon ng Mga Asyano Maaring gawin din ito sa pamamagitan ng Data Retrieval Chart batay sa Rehiyon naPanuto : Muling balikan ang mahahalagang teksto sa mga kinabibilangan ay itatala ang kontribusyon.na unang gawain. Pitasin sa mga tekstong ito ang mgakontribusyon ng mga sinaunang lipunan at komunidad sa Maari ding gawin ito bilang brainstorming naAsya. Itala sa kasunod na gawain ang mahahalagang pamamaraan sa talakayan ng klase.kontribusyon sa Bubble Info Chart. Sagutin angPamprosesong Mga Tanong. Maaring gawin ito sa pamamagitan ng isang laro na Pinoy Henyo.Mga Kontribusyonng Mga Sinaunang Lipunan atKomunidad sa Asya 247

Pamprosesong Mga Tanong : Pasagutan sa mga mag-aaral ang Pamprosesong Mga Tanong. Maaring1.Ano ang iyong mga naitala na kontribusyon ng mga magtala ng karagdagan na tanong ang guroAsyano sa kabihasnan? kung nais niya at sa tingin niya na mapapalawig pa ang talakayan at2.Sa anong rehiyon at bansa ito nahahanay? Paano ito kinakailangang pangunawa.nakatulong sa pamumuhay nila?3.Paano nalinang ng mga bansang Asyano ang ibat ibangambag nila sa kabihasnan?4.Alin sa mga ambag ng mga bansang Asyano angnaisasabuhay mo parin at nagagamit hanggang ngayon?5.Paano nakatulong ang mga ambag na iyan sa pagbuo atpaghubog ng pagkakakilanlang Asyano? Ngayon, pagkatapos mong matupad ang naunanggawain tungkol sa tradisyon, pilosopiya at relihiyon, panawat paniniwala mayroon ka ng kaalaman upang maunawaanang ugnayan ng mga konseptong ito sa mahahalagangpangyayari mula sa sinaunang pamumuhay .Bagomagpatuloy ay sagutin muna ang kasunod na gawainupang itaya ng iyong mga natutuhan. 248

GAWAIN 19. K-W-H-L Tsart ng Pagunlad Pasagutan sa mga mag-aaral ang kolum na W kung ano pa ang naisPanuto: Sagutan ang kolum na W kung ano pa ang nais malaman sa natapos na aralin atmalaman sa paksa at H kung paano matutukoy ang sagutan din ang kolum na H kungmga dapat na malaman sa paksa. Samantala, paano matutukoy ang mga dapat namasasagutan mo lamang ang iba pang bahagi ng kolum malaman sa paksa.pagkatapos pag-aralan ang modyul na ito. Ang paksa ay:Sinaunang Pamumuhay Asahan ng guro na may ilang mga pagkakaiba iba sa mga sagot, kaya K W H L inaasahan ang gabay nila.Kung ano na Kung ano pa Paano Ano ang mga Maaring gumamit ng pamamraang,ang alam sa ang nais matutukoy ang natutunan? Recall, Review at Revisit kungpaksa? malaman sa mga dapat na mayroon pang mag-aaral na nais paksa? malaman sa malaman ang nakatapos na aralin. paksa? 249