วิชาการบัญชีต้นทุน 1 บทที่1

หน#วยที่ 1 ระบบบญั ชตี 2นทุน เนือ้ หา 1. ความหมายและวัตถุประสงค:ของการบญั ชีตAนทนุ 2. การจำแนกประเภทตAนทนุ 3. ระบบบัญชีตนA ทุน

สมรรถนะประจำหน+วย • แสดงความรเู+ กีย่ วกบั ระบบบญั ชีตน+ ทุน • สมรรถนะการเรียนร3ู • แสดงความรเู+ กีย่ วกบั ความหมายและวัตถปุ ระสงคข> องการบัญชตี น+ ทุนได+ • แสดงความรู+เก่ียวกับตน+ ทุนแตBละประเภทได+ • แสดงความร+ูเก่ียวกับปจD จยั สำคญั ท่ใี ช+พิจารณาในการวางระบบบญั ชีได+ • จำแนกประเภทของต+นทุนได+

การบัญชีต*นทุน (Cost accounting) ความหมายของบญั ชตี น0 ทนุ บญั ชตี นA ทุน เปนH การบญั ชีสIวนหนงึ่ ของกิจการซงึ่ แยกจากบัญชกี ารเงินเพื่อจด บันทกึ รวบรวมขอA มลู และรายงานขAอมลู เกี่ยวกับตAนทนุ ท่เี กิดขึ้นในการประกอบ กิจการหนงึ่ ๆ

ตAนทุน ต\"นทุน หมายถึง มลู คาI ทวี่ ดั ไดAเปHนจำนวนเงินของสินทรัพย: หรอื ความเสียสละท่ีกิจการไดAลงทนุ ไป เพ่ือใหAไดAมาซง่ึ สนิ คาA หรือบริการตาI ง ๆ ซึ่ง กิจการคาดวIาจะนำไปใชเA พอื่ ใหเA กิด ประโยชน:ในภายหลงั

ตน\" ทนุ หมายถงึ จำนวนเงินท่ีจา< ยไป เพอ่ื ใหไ0 ดส0 ินคา0 หรือบรกิ ารไม< ว<าจะโดยตรงหรือโดยออ0 ม เพ่อื ให0ไดส0 นิ ทรัพยมH า

ต\"นทุน หมายถึง เงนิ หรือ ผลประโยชน4 ท่ตี 9องเสียไปเพอื่ ใหไ9 ด9มาซง่ึ สนิ ค9าหรือบรกิ าร

วัตถุประสงคขB องบัญชตี น* ทุน ใชเA ปนH เครอื่ งมือ ใชใA นการางแผน ในการดสนิ ใจ และควบคุมตนA ทนุ สะสมและรวบรวมขอA มลู ตนA ทุนที่เกีย่ วกับสินคAา • คำนวณหาตน3 ทุนสินค3าท่ีขายประจำงวด • ใช3ในการตีราคาสินคา3 คงเหลอื เพื่อนำไป แสดงในงบดุล • ใช3ในการคำนวณราคาขาย

การจำแนกประเภทต\"นทุน v จำแนกตามสว+ นประกอบของสินคา3 v จำแนกตามความสัมพันธJทมี่ ตี อ+ การผลติ v จำแนกตามความสัมพนั ธกJ ับปรมิ าณกิจกรรม v จำแนกตามแผนกทตี่ 3นทุนเกิดขนึ้ v จำแนกตามงวดบัญชี v จำแนกตามความประสงคJในการควบคุมต3นทุน v จำแนกตามความประสงคใJ นการวางแผนและการตัดสนิ ใจ

การจำแนกประเภทต.นทุนตามสว2 นประกอบของสินค.า วตั ถุดิบ คEาแรงงาน (Labor) (Material) คา# ใชจ2 า# ยการผลิต (Factory Overhead)

วัตถุดบิ (Material) วตั ถุดบิ ทางตรง วัตถุดบิ ทางออ0 ม (Direct material) § ส่ิงของทใี่ ช9ในการผลิตสินค9า (Indirect material) โดยตรง • ส่งิ ของที่ใชใ9 นการผลติ § แปรสภาพเขา9 ไปอยใHู นสนิ ค9า • จำนวนนอ9 ย มีมลู คาH น9อย ทีผ่ ลิต • แปรสภาพ/ไมHแปรสภาพ § คำนวณปริมาณและตน9 ทุน วตั ถุดิบท่ีใชใ9 นการผลิต เข9าไปอยHูในสินค9าทีผ่ ลิต ตHอหนง่ึ หนHวยไดโ9 ดยงHาย

ป\"จจัยที่ใชใ+ นการจารณา v ตอA งเปนH สIวนประกอบทสี่ ำคัญ ของสนิ คAาทที่ ำการผลติ v สามารถคำนวณปริมาณและตนA ทนุ ในการผลิตตอI หน่งึ หนวI ยไดAโดยงาI ย

คาE แรงงาน (Labor) คา2 แรงงานทางตรง ค2าแรงงานทางออ. ม (Direct Labor) (Indirect Labor) • คา+ แรงงานของคนงานทีท่ ำ • คา+ แรงงานของคนงาน การแปรสภาพ / ประกอบ ทม่ี ไิ ดท3 ำการผลติ สินค3า วัตถดุ บิ ให3เปaนสนิ คา3 โดยตรง

ปจO จัยสำคัญท่ีใช*ในการพจิ ารณาคEาแรงงาน Ø ต9องเปZนแรงงานท่ีใชใ9 นการผลติ สนิ คา9 โดยตรง Ø สามารถคำนวณจำนวนช่วั โมงและต9นทนุ คHาแรง ในการผลติ สินคา9 หนง่ึ หนวH ยไดโ9 ดยงHาย

คา2 ใชจ. า2 ยการผลิต (Factory overhead) คาI ใชจA Iายใด ๆ ทีเ่ กดิ ขึ้นในการผลิตสินคAา นอกเหนือจาก วัตถดุ ิบทางตรง และคาI แรงงานทางตรง วตั ถดุ บิ ทางอAอม คIาแรงงานทางออA ม คIาใชAจIายการผลิตอื่น ๆ

การจำแนกประเภทตน. ทนุ ตามความสมั พนั ธPท่ีมตี 2อการผลิต ตAนทุนขน้ั ตนA คอื ตAนทนุ รวมของวัตถุดิบทางตรงและ คIาแรงงานทางตรง ตน\" ทุนแปรสภาพ คือ ตน\" ทนุ รวมของค5าแรงงานทางตรงและ คา5 ใชจ\" า5 ยการผลติ ซ่งึ เปนC ต\"นทนุ ในการแปรสภาพวัตถุดบิ ให\"เปนC สนิ คา\" สำเร็จรูป

ความสัมพันธข* อง ต/นทนุ การผลติ ต.นทนุ การผลิต ต*นทุนขัน้ ตน* ต.นทนุ แปรสภาพ วัตถดุ บิ ทางตรง คาI แรงงานทางตรง คIาใชจA Iายการผลติ

การจำแนกประเภทตAนทุนตามความสมั พันธ: กับปริมาณกิจกรรม ตน0 ทนุ ผนั แปร (Variable Cost) ตน0 ทนุ คงท่ี (Fixed Cost) ต0นทุนกง่ึ ผันแปร (Semivariable Cost)

ลักษณะของตน9 ทนุ แสดงในรูปของแผนภมู ิ ต\"นทุนคงท่ี ตน\" ทุนผันแปร ต\"นทนุ ผสม ตน\" ทนุ ขั้นกจิ กรรม

ตAนทนุ ผนั แปร ผันแปรเป7นอัตราสว: นโดยตรง กบั ปรมิ าณกิจกรรม ต\"นทนุ ตอ: หน:วยจะคงที่ ทราบไดง\" า: ยว:าเป7นต\"นทุน ของแผนกใด การควบคมุ ตน\" ทนุ เปน7 ความรบั ผดิ ชอบ ของหัวหนา\" แผนกท่ีก:อให\"เกดิ ตน\" ทุน

ตAนทนุ คงที่ คงท่ี ณ ระดับปรมิ าณกจิ กรรมท่ีกำหนดไว9 ต9นทนุ ตอH หนวH ยเปลี่ยนแปลงไปตามปรมิ าณ กิจกรรมท่กี ำหนดไว9 แบงH ต9นทุนให9แตลH ะแผนกโดยใชห9 ลกั เกณฑ]/ การตดั สินใจของฝา_ ยจดั การ การควบคมุ ต9นทนุ เปZนความรบั ผดิ ชอบของฝ_ายจดั การ

ตน3 ทนุ ผสม ตAนทุนกึ่งผนั แปร ต9นทุนขัน้ กิจกรรม/ ตน3 ทนุ ผันแปร ต9นทุนกึ่งคงที่ ตน3 ทนุ คงท่ี ต\"นทุนจะคงทรี่ ะดบั ปริมาณกิจกรรมหนง่ึ ตน\" ทนุ จะเปลีย่ นเมอ่ื ระดบั ปริมาณกิจกรรม เปลีย่ นไป

การจำแนกประเภทตน0 ทนุ ตามแผนกทตี่ น0 ทุนเกดิ ขนึ้ แผนกผลิต (Production Department) แผนกที่ทำการแปรสภาพวัตถุดิบให\"เปน7 สินค\"าสำเรจ็ รปู แผนกบริการ (Service Department) แผนกทไี่ ม:เก่ยี วข\"องกบั การผลิตโดยตรง

การจำแนกประเภทต.นทุนตามงวดบัญชี ตนA ทุนสนิ คาA ตนA ทุนประจำงวด (Product Cost) (Period Cost) ตน3 ทุนทเี่ กดิ จากการผลติ สนิ คา3 โดยตรง ตน3 ทุนทีไ่ มเ+ กยี่ วขอ3 งกับการผลติ วัตถุดบิ ค+าใช3จา+ ยในการบรหิ าร ค+าแรงงาน ค+าใชจ3 า+ ยในการขาย คา+ ใช3จา+ ยการผลติ

การจำแนกประเภทตน. ทนุ ตามความประสงคP ในการควบคุมต.นทนุ ตAนทนุ ตนA ทุน โดยประมาณ มาตรฐาน Standard Estimated Cost Cost

การจำแนกประเภทต.นทนุ ตามความประสงคP ในการควบคมุ ต.นทนุ ตนA ทนุ ตAนทุนท่ี ตAนทนุ สวI น เสียโอกาส หลีกเลี่ยงไดA แตกตIาง Avoidable Opportunity Differential Cost Cost Cost

ระบบบัญชตี น* ทุน ปmจจยั 1. การจดั สายงานของกิจการ ทใ่ี ชA 2. ลักษณะของการผลิต พจิ ารณา ในการวาง 3. ลักษณะของขอA มูลตAนทุนท่ีตAองการ ระบบบญั ชี ตAนทุน