Atrof olam

["Gul va daraxt Gul - gulli o\u02bbsimliklarning urug\u02bblik ko\u02bbpayish organlari tizimi. Gul o\u02bbzgartirilgan, qisqartirilgan va o\u02bbsishi cheklangan, spora va gametalarning shakllanishiga, shuningdek jinsiy jarayonga moslashgan, urug\u02bblar bilan meva hosil qilish bilan yakunlangan bo\u02bbladi. Gul qanday o\u02bbsadi? Gul urug\u02bbi yerga tushganda u o\u02bbsishni boshlaydi. 99","Yerda urug\u02bbdan nihol rivojlanadi. Keyin tuproq yuzasida kichik nihol paydo bo\u02bbladi. Gulni vaqti-vaqti bilan suv bilan sug\u02bborilishi kerak. Nihol to\u02bbliq o\u02bbsimlikka aylanadi. Muayyan vaqtdan keyin o\u02bbsimlik gullaydi. Gulning qismlari Gul Barg Poya Ildiz 100","Gul turlari Xona gullari Fialka Geran Aloe Kalanxoe Bog\u02bb gullari Atirgul Chinnigul Georgin Lola Dala gullari Romashka Momaqaymoq Beda Lolaqizg\u02bbaldoq O\u02bbrmon gullari Moychechak Binafsha Vodiy nilufari Meni unutma 101","Gullarni parvarishlash Savol Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar Gul nima? Gul qanday o\u02bbsadi? Gul necha qismdan iborat? Ko\u02bbrsatib, sanab bering. Qanday gullar nomini bilasiz. Gullarni qanday parvarishlash lozim. 102","Yozing Kalit so\u02bbzlaridan foydalangan holda gaplarni to\u02bbldiring. 1. __________, ___________, __________ bog\u02bbda ochiladi. 2. 3. O\u02bbrmonda _________ _________ _________ kabi gullar ko\u02bbp. 4. __________ bahor elchisidir. 5. Boychechak ifori __________ tutdi. 6. Vodiy nilufari qo\u02bbng\u02bbiroqni eslatadi. 7. __________ dorivor guldir. Kalit fialka, geran, romashka aloye, atirgul, chinnigul, so\u02bbzlari momoqaymoq, moychechak binafsha, vodiy nilufari, georgin, lola, lolaqizg\u02bbaldoq. Topshiriq Ko\u02bbplikda ayting. atirgul-atirgullar; lola-lolalar; romashka-romashkalar; lolaqizg\u02bbaldoq- lolaqizg\u02bbaldoqlar; binafsha- binafshalar. 103","Topshiriq Soyasini toping 104","Topshiriq Chiziqlarni barmoq yordamida birlashtiring. 105","Daraxtlar Daraxt (lotincha: \u00e1rbor) \u2014 tana va shoxlari yog\u02bbochlangan ko\u02bbp yillik o\u02bbsimlik. Daraxtlarning doim yashil va barglarini har yili kuzda to\u02bbkadigan xillari ham bor. Doim yashil daraxt barglari vaqt-vaqti bilan to\u02bbkilib, o\u02bbrniga yangisi chiqaveradi. Daraxtlar yoshi ularning kesilgan to\u02bbnkasidan yoki o\u02bbsib turgan ildiz bo\u02bbg\u02bbzidan (parmalab olingan o\u02bbzagigacha), yog\u02bbochligidagi yillik halqalar soniga, shuningdek, daraxtlarning tashqi belgilari (bargining rangi, tanasining shakli, po\u02bbstlog\u02bbining tusi va tuzilishi)ga qarab aniqlanadi. Masalan, katta yoshdagi igna bargli daraxtlar bargining rangi ochroq, o\u02bbsishdan to\u02bbxtagan daraxtning shox-shabbasi yumaloq telpak gumbaz shaklida, tanasining pastki qismi yorilgan, qalin, o\u02bblik po\u02bbstloq to\u02bbqimalari bilan qoplangan, ba\u02bczan poyasi sirtida yashil, sariq va boshqa tusli buqoqlar paydo bo\u02bbladi. Yosh daraxtlar tik o\u02bbsadi, shox-shabbasi cho\u02bbziq konussimon, po\u02bbstlog\u02bbi silliq, yaltiroq, igna bargli daraxtlar bargi sersuv, to\u02bbq yashil. Daraxtlarni o\u02bbg\u02bbitlash yoki hosil berishini to\u02bbxtatish bilan hayotini uzaytirish mumkin. Shaftoli daraxti 15\u201420, terak 70\u201480, tok 100, tol 300, tut va yong\u02bboq 400, qarag\u02bbay, shumtol, zarang 700\u20141000, chinor 1000, eman 2000, shamshod 3000, mamont daraxti 6000-yil yashaydi. Daraxt insonlar uchun juda katta ahamiyatga ega. Masalan, daraxtlar karbonat angidrid (CO2)yutib kislorod chiqaradi, insonlar esa kislorod yutib karbonat angidrid chiqaradi. Mana shu tariqa tabiat va inson o\u02bbrtasidagi uzviy bog\u02bbliqlik shakllanadi. 106","Daraxtning hayot sikli 107","Daraxtning tashqi tuzilishi gul barg novda meva shox poya ildiz Daraxtning turlari Igna bargli daraxtlar Kedr Qorarag\u02bbay Qarag\u02bbay 108","Bargli daraxtlar Oq qayin Zarang Eman Kashtan Ryabina Tol Mevali daraxtlar Nok Olma O\u02bbrik Gilos Olxo\u02bbri Limon Apelsin 109","Daraxtdan nimalar tayyorlaniladi. Qiziqarli ma'lumotlar Antiqa daraxtlar 110","Savol Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar Daraxt nima? Daraxtning tashqi tomondan necha qismdan iborat? Daraxtning necha xilini bilib oldingiz? Yozing Kalit so\u02bbzlaridan foydalangan holda gaplarni to\u02bbldiring. 1. __________, __________, __________ mevali daraxt. 2. __Limon___ mevasi shamollashda foydali. 3. __________ umring uzun bo\u02bblsin. 4. __________ daraxtdan tayyorlaniladi. Kalit olma, zarang, nok, limon, tol, kashtan, o\u02bbrik, qog\u02bboz, yeman, oq so\u02bbzlar qayin. 111","Toping O\u2018yin Tolni belgilang. Toping To\u02bbrtinchisi ortiqcha 112","O\u02bbRMON Biz bugun o\u02bbrmon nima ekanligi bilan tanishamiz. Bu ko\u02bbp sonli daraxtlar o\u02bbsadigan joyning nomi. Ularning barchasi bir-biriga juda yaqin joylashgan holda o\u02bbsadi. O\u02bbrmon juda katta yer maydonini egallaydi. O\u02bbrmonda quyidagi daraxtlarni uchratish mumkin. Daraxtlar Oq qayin Eman (dub) Jo\u02bbka 113","Shum tol (shung) Zarang (chinor) Tol Tilog\u02bboch Qarag\u02bbay Qorarag\u02bbay Ryabina Kedr Pixta Janubiy tropik o\u02bbrmonlarda boshqa daraxtlarni ham uchratish mumkin. Yilning qaysi fasli bo\u02bblishidan qat\u02bci nazar, o\u02bbrmon har doim ajoyib darajada chiroyli! Unda asta-sekin sayr qilish esa, juda yoqimli. O\u02bbrmonda nimalar yashaydi? Eng muhimi, hayvonlar, hasharot va qushlarning va soni va turlari o\u02bbrmonlarda turlicha. 114","Hayvonlar Bo\u02bbri Tulki Ayiq Olmaxon Yovvoyi quyon Silovsin Yovvoyi cho\u02bbchqa Los Kiyik Suvsar Qunduz Yenot Burunduq Tipratikon Ko\u02bbr kalamush 115","Hashoratlar Asalari Ari Kapalak Chumoli Qo\u02bbng\u02bbiz Qushlar Sinichka Qizil ishton Klest Qarg\u02bba Snegir Hakka 116","Ukki Kakku Zyablik O\u02bbrmon ahlining ba\u02bczilar teshiklarda yoki uyalarda, daraxtlardagi kavaklarda, boshqalari esa, butalar ostida yoki eng chuqur chakalakzorlarda yashaydilar. Albatta, barcha hayvonlarni har bir o\u02bbrmonda uchratish mumkin emas. Qanday bo\u02bblmasin, o\u02bbrmonda har doim ehtiyotkorlik bilan harakat qilish kerak. Shunda na biz hayvonlarni, na ular bizni bezovta qilmaydi. O\u02bbrmonda hamma birga yashaydi. Barcha qushlar, hayvonlar, hasharotlar va o\u02bbsimliklar bir-biri bilan chambarchas bog\u02bbliq, shuning uchun o\u02bbrmon tabiiy jamoa deb ham ataladi. O\u02bbrmon haqida aql bovar qilmaydigan qiziqarli faktlar 1. Agar yer sayyorasida o\u02bbrmon bo\u02bblmaganida, odamlar uchun kislorod yetarli bo\u02bblmasdi, ya\u02bcni yerda hayot imkonsiz bo\u02bblar edi. O\u02bbrmonlar sayyoramizning o\u02bbpkasi bo\u02bblib, ular biz chiqaradigan karbonat angidridni qayta ishlaydi 2. Barcha quruqlikdagi hayvonlarning yarmi o\u02bbrmonlarda yashaydi. 117","3. O\u02bbrmonlar butun yerning uchdan bir qismini egallaydi. 4. Barcha o\u02bbrmonlarning taxminan to\u02bbrtdan bir qismini tayga egallaydi. U asosan ignabargli daraxtlardan iborat. Tayga butun sayyora uchun muhim bo\u02bblgan o\u02bbrmon. 5. Daraxtlar soni odamlar sonidan 60 baravar ko\u02bbp. 6. Butun yer yuzidagi ignabargli daraxtlarning taxminan yarmi Rossiyada o\u02bbsadi. 7. Oq qayin eng keng tarqalgan bargli daraxt hisoblanadi. 8. Daraxt butun umri davomida o\u02bbsadi. 118","9. Daraxt haddan tashqari issiqlikdan himoya qiladi. Shuning uchun issiq yozda daraxtlar soyasida har doim salqinroq bo\u02bbladi. 10. Yeng baland daraxt doimiy yashil sekvoya hisoblanadi. Balandligi 115 metrga yetishi mumkin. Amerikada o\u02bbsgan. Mustahkamlash Amazonka o'rmoni Savol Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar O\u02bbrmon haqida so\u02bbzlab bering? O\u02bbrmonga borishni istaysizmi va nima uchun? 119","Yozing Kalit so\u02bbzlaridan foydalangan holda gaplarni to\u02bbldiring. 1. Daraxt __baland _. 2. O\u02bbrmonda ________ _________. 3. __________ kislorod manbai. 4. O\u02bbzbekistonda o\u02bbrmon __________ . Kalit baland, uzun hayvonlar yashaydi, o\u02bbrmon, hashorat, ko\u02bbp, so\u02bbzlar daraxt, bor, uchadi. O\u2018yin Toping To\u02bbrtinchisi ortiqcha 120","Toping O\u02bbrmon aks etgan rasmni belgilang. Topshiriq O\u02bbrmonda yashovchi hayvonlarni ajratib chizing va bo\u02bbyang . Toping Hayvonlarni yashash manzillarini topishda ko\u02bbmaklashing. 121","Topshiriq Ramsni bo\u02bbyang. 122"]