หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับอุตสาหกรรมท่องเที่ยว

ใบความรู้ บทท่ี 1 ความรเู้ บอ้ื งตน้ เก่ียวกบั อุตสาหกรรมท่องเท่ียวหากกลา่ วถึงคาว่า\"การท่องเที่ยว\" หลายคนอาจนกึ ถึงคาว่า การเดินทาง ไปเยีย่ มชมสถานที่ต่างๆ หรือเพื่อไปร่วมกิจกรรมบางอยา่ ง เยยี่ มเยอื นญาติมิตร ไปประชุม หรอื บางคนอาจจะนึกถงึ ชาวตา่ งประเทศ สะพายกระเป๋าอยู่กลางถนน นอนอาบแดดอยรู่ ิมชายหาด ดงั น้นั จึงพบว่ากจิ กรรมการเดินทางนั้น มีความเกี่ยวข้องและสัมพันธ์กบั ชวี ิตมนยุ ์มาตงั้ แตส่ มยั โบราณ อาทิเชน่ การทาสงคราม การแสวงหาสนิ ค้า แสวงหาดินแดนใหม่หรือเพื่อนมัสการส่งิ ศกั ด์ิสิทธ์ิ ซ่ึงการเดินทางบางอยา่ งยงั คงปรากฎให้เห็นจนถงึ ปจั จุบันจะพบว่าการทอ่ งเท่ยี วเป็นกิจกรรมทเ่ี กี่ยวข้องกับการเดินทาง แต่ปัญหาอยู่ทว่ี า่ การเดนิ ทางไม่ใชก่ ารท่องเท่ยี วเสมอไป ดังนั้นจงึ เป็นสิง่ สาคัญอยา่ งย่งิ ทค่ี วรจะรู้ความหมายของการท่องเทย่ี ว ซึ่งเป็นอตุ สาหกรรมที่สร้างรายไดอ้ ย่างมหาศาลใหแ้ กป่ ระเทศ และถือเปน็ อตุ สาหกรรมที่มีขนาดใหญท่ สี่ ุดในโลกความหมายของการท่องเที่ยว- การท่องเท่ียวเป็นรปู แบบหนึ่งของกจิ กรรมนันทนาการ และการเดนิ ทาง ไม่ใช่ การท่องเท่ยี วเสมอไป

- มกี ารประชุมของสหประชาชาตวิ ่าดว้ ยเร่ืองของการเดินทางและการท่องเท่ียวระหว่างประเทศ ท่กี รงุ โรมประเทศอิตาลี และได้ยอมรบั ขอ้ เสนอเกีย่ วกับคาจากัดความของการท่องเทีย่ วจากนักวชิ าการจากจากองค์การการท่องเท่ียวระหว่างประเทศ (WTO)ว่าการเดนิ ทางที่จดั เป็นการท่องเทีย่ วต้องมีลกั ษณะดังนี้1. เปน็ การเดินทางจากท่ีอยอู่ าศัยปกติไปยังท่ีอื่นเป็นการชัว่ คราว2. เดนิ ทางดว้ ยความสมัครใจ3. ไมใ่ ช่เดินทางเพื่อไปประกอบอาชพี และการหารายได้การจาแนกประเภทของผูม้ าเยอื น การแบ่งตามช่วงเวลาท่ใี ชไ้ ปในการไปเยือนและมีการพักค้างคืน ณ สถานที่ทีไ่ ปเยือนนั้น แบง่ ออกเป็นนักท่องเท่ียว (Tourist) หมายถงึ ผู้ที่มาเยอื นชว่ั คราว ซ่งึ พักอยู่ ณ สถานท่ีทไ่ี ปเยือนอย่างนอ้ ย 24 ชัว่ โมง และมกี ารพักค้างคนื อย่างน้อย 1 คืน แตไ่ ม่เกนิ 1 ปี ได้แก่-ผูท้ ่ีไมม่ ีถ่ินพานักอยู่ในสถานท่ที ่ไี ปเยือน-ผ้ทู ม่ี ีสัญชาตขิ องประเทศนน้ั หรือเดิมเป็นคนในถ่ินน้ัน แต่ปจั จุบันไม่ได้มีถ่นิ พานักในสถานที่ทไ่ี ปเยือนแลว้-ผู้ที่เป็นลูกเรือ ซ่ึงไม่มีถิ่นพานกั ณ สถานท่ที ี่ไปเยือน และมกี ารค้างคืน ณ สถานทท่ี ี่ไปเยอื นนักทศั นาจร (Excursionist)

คือผูม้ าเยือนชวั่ คราว ซึ่งพักอยู่ ณ สถานทน่ี น้ั น้อยกวา่ 24 ชัว่ โมง และไม่พักคา้ งคนื ไดแ้ ก่-ผ้โู ดยสารเรอื สาราญหรือเรอื เดินสมุทร ซ่ึงมาแวะพักชว่ั คราว ไมพ่ กั คา้ งคนื-ผทู้ ม่ี าเยอื นและจากสถานทีน่ ้ันภายในวันเดียว (same-day visitor)-ลูกเรือ ทไ่ี มไ่ ด้มถี ่นิ ที่อยู่อาศัย ณ สถานทน่ี น้ั ๆ และแวะพักเพียงชัว่ คราว ไม่เกิน 24 ชวั่ โมงแบง่ ออกเปน็- ผู้มาเยอื นขาเข้า (inbound visitor) คือผู้ที่มีถิน่ พานักในต่างประเทศและเดนิ ทางมาท่องเท่ียวในประเทศอีกครั้งหน่งึ- ผู้มาเยือนขาออก (outbound visitor) คือผทู้ ี่มีถิ่นพานักอยใู่ นประเทศหนึ่ง และเดนิ ทางไปท่องเท่ยี วที่ต่างประเทศ- ผมู้ าเยอื นภายในประเทศ (domestic visitor) คือผทู้ ่ีเดินทางท่องเท่ียวภายในประเทศทต่ี นมถี ิน่ พานักอยู่**อาจเรยี ก inbound visitor และ domestic visitor ว่า ผู้มาเยอื นในประเทศ internal visitor ได้อตุ สาหกรรมการท่องเทีย่ ว

อตุ สาหกรรม หมายถงึ การประกอบกิจกรรมดว้ ยการนาปจั จัยการผลิตตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ เงนิ ทุน แรงงาน วสั ดอุ ปุ กรณ์ เครือ่ งมือ เครือ่ งจักร และการจดั การมารวมกนั เพื่อผลติ สนิ ค้า และบรกิ ารอยา่ งใดอยา่ งหนงึ่ ทม่ี ีคุณคา่ ต่อมนุษย์อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว หมายถึง การประกอบกจิ กรรมดว้ ยการนาปัจจยั การผลติ ตา่ งๆ มาผลิตบรกิ ารอย่างใดอย่างหนง่ึ ด้านการท่องเทีย่ ว ทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ ความสะดวกสบายหรอื ความพงึ พอใจ และขายบรกิ ารด้านการท่องเท่ยี วนั้นใหแ้ ก่ผู้เย่ยี มเยือนสนิ คา้ ของอุตสาหกรรมการท่องเท่ยี ว เหมือนหรอื ตา่ งจากสินค้าของอุตสาหกรรมอื่นๆ อยา่ งไร1. เปน็ สินค้าทจี่ ับตอ้ งไม่ได้ (Intangible Goods)สนิ คา้ ของอุตสาหกรรมการท่องเท่ียวคือการให้ “บรกิ าร” ผ้บู ริโภคหรอื ผมู้ าเย่ียมเยอื นไมส่ ามารถจับต้องหรือสัมผัสได้ ผู้มาเยยี่ มเยือนเพยี งแตไ่ ดร้ ับความพงึ พอใจจากส่ิงทีเ่ หน็ หรอื สง่ิ ท่ีได้รับเทา่ นนั้ บุคลากรท่ที างานในภาคอตุ สาหกรรมการท่องเที่ยวจงึ มคี วามสาคัญอยา่ งมาก2. เปน็ สินค้าที่ไม่มีการเคลอื่ นที่ไปหาผู้บริโภคผูบ้ รโิ ภคตอ้ งเดนิ ทางไปซ้ือสนิ คา้ และบริการ ณ สถานทผี่ ลิตน้ันเอง ซึ่งหมายถึงสถานทีท่ ่ีมีทรัพยากรการทอ่ งเทีย่ วต่างๆ3. เปน็ สนิ ค้าทไ่ี ม่สญู สลาย

เปน็ สินคา้ และบริการทส่ี ามารถนากลบั มาใชไ้ ด้อีกหลายครั้ง ในบางครงั้ ต้องดแู ลรักษาและบารงุ ให้คงอยู่ในสภาพท่ดี ีและเสียหายน้อยท่ีสุด4. เปน็ สนิ ค้าทเี่ ปลีย่ นหรอื ไมเ่ ปลย่ี นกรรมสทิ ธกิ์ ็ได้เนือ่ งจากสินคา้ ในอุตสาหกรรมการท่องเทยี่ วมหี ลากหลายรูปแบบ มที ้ังท่ีเม่ือผเู้ ยย่ี มเยือนได้ซือ้ สนิ คา้ แล้วสนิ คา้ บางประเภทมกี ารเปลี่ยนแปลงกรรมสิทธ์ิ อาทิ อาหาร ของท่ีระลกึ เป็นต้น แตบ่ างประเภทเพยี งแค่ได้สิทธิ์ในการใช้ หรือชม อาทิ การจ่ายคา่ หอ้ งโรงแรม ไม่ใชก่ ารได้เป็นเจ้าของห้อง เพียงแตไ่ ดส้ ิทธ์ใิ นการเข้าพักตามระยะเวลาท่ตี กลง เมอื่ เข้ามาที่นา้ ตก ทะเล ภูเขา ผู้เยี่ยมเยอื นไม่ไดเ้ ป็นเจ้าของน้าตก ทะเล ภูเขา เพยี งแต่ไดเ้ ข้ามาเยีย่ มชมความงดงามเทา่ นนั้ โดยเฉพาะอย่างยิง่ สินค้าประเภท “บรกิ าร” อาทิ รอยยิม้ ความช่วยเหลอื การดแู ล ผู้เยี่ยมเยอื นเพียงแต่ได้รบั “บรกิ าร” เหลา่ นนั้ ในระยะเวลาใดเวลาหน่ึง ไมไ่ ด้เป็นเจา้ ของดงั น้ันจงึ สามารถจาแนกองคป์ ระกอบของอุตสาหกรรมการทอ่ งเทีย่ วได้ออกเป็น-องคป์ ระกอบทเี่ กย่ี วข้องโดยตรงกบั นักท่องเทยี่ ว (องคป์ ระกอบหลกั )1. สง่ิ ดงึ ดดู ใจทางการท่องเทยี่ ว2. ธุรกิจการคมนาคมขนสง่3. ธุรกิจท่พี กั แรม4. ธุรกิจร้านอาหารและภตั ตาคาร5. ธรุ กจิ นาเทย่ี วและมคั คุเทศก์-องคป์ ระกอบทส่ี นบั สนนุ กจิ กรรมการท่องเทีย่ ว (องค์ประกอบเสริม)1. ธุรกิจจาหนา่ ยสนิ ค้าทรี่ ะลึก2. ธรุ กจิ MICE3. การบรกิ ารข่าวสารข้อมูล4. การอานวยความสะดวกทางด้านความปลอดภัย5. การอานวยความสะดวกในการเขา้ -ออกเมืองประเภทการทอ่ งเทย่ี วแบง่ ตามสากล1. การทอ่ งเท่ยี วภายในประเทศ (Domestic Tourism)2. การทอ่ งเท่ียวเข้ามาในประเทศ (Inbound Tourism)3. การทอ่ งเทย่ี วนอกประเทศ (Outbound Tourism)

แบ่งตามลักษณะการจัดการเดินทาง1. การทอ่ งเทีย่ วเปน็ หมคู่ ณะ(Group Inclusive Tour: GIT)1.1 กรปุ๊ เหมา1.2 กร๊ปุ จดั2 การท่องเที่ยวแบบอสิ ระ (Foreign Individual Tourism: FIT)แบง่ ตามวตั ถุประสงค์การเดินทาง1. เพ่อื ความเพลดิ เพลินสนุกสนานและพักผอ่ น2. เพื่อธุรกจิ3. เพอื่ วตั ถปุ ระสงค์พเิ ศษวตั ถปุ ระสงค์ของการท่องเที่ยวมนษุ ยเ์ ดนิ ทางเพ่ือการทอ่ งเที่ยวดว้ ยความตอ้ งการและเปา้ หมายท่ีแตกตา่ งกนั ไป เชน่ พักผ่อน ออกกาลงั กาย/เล่นกีฬา เรยี นร้ศู ิลปวัฒนธรรม ช้อปปงิ้ เป็นต้นแบ่งเปน็ หลักใหญ่ๆดงั น้ีการทอ่ งเทย่ี วเพื่อความเพลดิ เพลนิ สนุกสนานและพกั ผ่อน (Holiday)ความเพลิดเพลิน สนุกสนาน เปน็ จดุ ม่งุ หมายหลักของการทอ่ งเที่ยว เพราะนักท่องเทยี่ วมีวันหยดุ ท่จี ากดัดังน้ันจงึ พยายามไม่เอาหน้าท่ีการงาน ความจาเจของชีวิตประจาวนั มาเกีย่ วข้อง การเดินทางไปอาบแดด เล่นนา้ ตก สวนสนกุ เปน็ ต้น การเดินทางไปเย่ยี มเพอ่ื นญาติมติ ร (Visiting Friends and Relatives: VFR)

การทอ่ งเท่ยี วเพื่อวัตถุประสงคท์ างธุรกิจ (Business) แมว้ า่ การท่องเทย่ี วทางธรุ กจิ ดเู หมือนจะมีจุดมุ่งหมายในการทางาน แต่การทางานน้ันเป็นเพยี งกระบวนการในการสรา้ งรายไดใ้ นอนาคต อาทิ การติดตอ่ ทางการคา้การประชุม เปน็ ตน้ แบ่งออกเป็น- การเดนิ ทางเพ่อื ธรุ กจิ โดยท่ัวไป- การเดนิ ทางเพ่ือการประชุม การทอ่ งเท่ียวเพื่อเปน็ รางวัล สมั มนา และจัดแสดงนิทรรศการนานาชาติ ( MICE)** Mice กาลงั เป็นรปู แบบการท่องเท่ยี วที่ได้รบั ความนิยมในปัจจบุ นัการทอ่ งเทีย่ วเพื่อความสนใจพิเศษ (Special Interest Tourism)เปน็ การตอบสนองความตอ้ งการของนักท่องเทย่ี วในระดับที่ซับซ้อนมากขน้ึ จากแค่เพยี งต้องการพกั ผ่อน

เพลดิ เพลนิ นกั ทอ่ งเท่ียวต้องการทีจ่ ะเรียนรู้วัฒนธรรม ประเพณี ธรรมชาติ ในระดับที่ลึก เป็นตน้รปู แบบของการทอ่ งเท่ยี วเพื่อความสนใจพิเศษการทอ่ งเท่ยี วเชงิ นิเวศการท่องเท่ียวเชิงศิลปวฒั นธรรมเป็นการท่องเที่ยวเพือ่ ต้องการศึกษาวฒั นธรรมของประเทศหรือสถานที่ที่ตนเองไปเยี่ยมเยือน เพราะวฒั นธรรมเหลา่ น้นั มคี วามแตกต่างไปจากวัฒนธรรมของตนเอง ซงึ่ โดยสว่ นมากมักจะเป็นสงิ่ ทจ่ี ับต้องได้ มองเหน็ เปน็วัตถหุ รอื เปน็ การแสดง เช่น ชมตลาดนา้ ชมการราไทย มวยไทย การชมวัด ชมวงั อุทยานประวตั ิศาสตร์ เปน็ตน้

นาฎศลิ ป์ไทย มวยไทยการทอ่ งเทีย่ วเชงิ สุขภาพและกีฬาจดุ มุ่งหมายเพ่อื บาบัดโรค บารงุ สุขภาพกายและใจ อาจแบ่งออกได้เปน็ 3 ประเภท ได้แก่- การท่องเท่ียวเชิงสขุ ภาพ (Health Tourism)- การทอ่ งเทย่ี วเชิงกฬี า (Sport Tourism)

- การท่องเท่ยี วเชิงผจญภยั (Adventure Tourism)การทอ่ งเทยี่ วเพ่ือการศึกษาเป็นการท่องเที่ยวเพอื่ ต้องการเรยี นรู้ โดยมีการจดั การ การวางแผนลว่ งหน้า มคี รผู ู้สอนที่ชานาญ และมีการฝกึ หัดทาตามแบบแผน ซ่งึ จะเนน้ ทก่ี ารเรยี นร้จู ากประสบการณ์จรงิ อาทิ การเรยี นทาอาหารไทย การเรียนราไทย การเรยี นภาษาไทย การดูดาว การเรียนดาน้า ลลล

การทอ่ งเทย่ี วเชงิ ชาติพนั ธุ์เป็นการท่องเทยี่ วที่นักท่องเที่ยวมีจดุ มงุ่ หมายท่ีตอ้ งการเข้าไปสมั ผสั กับวิถชี ีวิต ความเป็นอยู่ วัฒนธรรมประเพณีของกลุ่มคนต่างๆ โดยตรงเพื่อให้มีความเขา้ ใจมากย่งิ ขึ้น มิใช่ผ่านวตั ถหุ รอื การแสดงท่จี ดั ข้นึ อาทิการเยยี่ มชมหรือพานักกบั ชาวไทยภูเขา ชาวบา้ นพื้นเมือง Home stay ลลล

ความสาคญั ของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวทางเศรษฐกิจ-เป็นแหล่งที่มาของเงินตราต่างประเทศ-ช่วยลดปญั หาการขาดดลุ การชาระเงนิ ระหว่างประเทศ-ชว่ ยสร้างอาชีพและการจา้ งงาน-ชว่ ยให้เกดิ การกระจายรายได้-ช่วยกระตนุ้ ให้เกดิ การผลติ ทางเศรษฐกิจทางสังคมและวัฒนธรรม

-ช่วยยกมาตรฐานการครองชพี ของคนในทอ้ งถน่ิ-ช่วยสรา้ งสรรคค์ วามเจริญใหแ้ กส่ ังคม-ช่วยอนรุ ักษ์และฟืน้ ฟูศลิ ปวัฒนธรรมและส่งิ แวดล้อม-ช่วยก่อใหเ้ กดิ ประโยชนท์ างการศึกษา-ชว่ ยลดปญั หาความแออัดในเมืองหลวง-ชว่ ยเกิดใหเ้ กิดการนาทรพั ยากรที่ไร้ค่าในท้องถนิ่ มาสร้างมูลค่าทางดา้ นการเมอื ง-ชว่ ยสร้างสนั ตภิ าพและความสามัคคี

-ช่วยสง่ เสรมิ ความม่ันคงและภาพลักษณ์ที่ดีให้แกป่ ระเทศท่มี าจาก :- หนังสือเอกสารคาสอนวิชาอุตสาหกรรมการทอ่ งเที่ยว ม. ธุรกจิ บัณฑติ ย์- Power Point อ. พทิ ยะ ศรีวฒั นสาร