393

สมนุ ไพรพ้ืนบ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพื้นบา้ น บวั บก ชื่อทองถ่นิ /ชอื่ อื่น ผักหนอก (ภาคเหนอื ) ผักแวน (ภาคใต) เตยี กำเชา ฮกั ตัก (จีน) ปะหนะ เอขาเดาะ (กะเหรย่ี ง-แมฮอ งสอน) 49

สมนุ ไพรพนื้ บา้ นลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพื้นบ้าน บวั บก สรรพคณุ ทางยา บัวบกมีรสเฝอนขมเย็น แกออนเพลีย เมื่อยลา บำรุงธาตุ บำรุงหัวใจ ขับปสสาวะ ขับโลหิตเสีย ลดความ ดัน ใชรักษาแผลไฟไหม น้ำรอนลวก คนจีนเชื่อวาน้ำใบ บวั บกเปน ยาแกช ้ำใน ชว ยลดการกระหายนำ้ บำรุงกำลัง ตวั อยางตำรบั อาหาร 80 กรัม น้ำใบบัวบก 2 ถว ย สว นผสม บัวบก น้ำสะอาด วิธีปรุง ลางใบบัวบกใหสะอาด พักใหสะเด็ดน้ำ ห่ันเปนชิ้นๆ ใสลงในโถปน ใสน้ำ ปนพอละเอียด กรองเอาเฉพาะน้ำ รนิ ใสแ กว ดืม่ ทนั ที จะไดค ุณคามากกวา 50

สมนุ ไพรพนื้ บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพื้นบ้าน สรรพคณุ ทางอาหาร ใบและเถา รสกรอบมนั รบั ประทานเปน ผักแกลม เชน รับประทานกับกวยเต๋ียวผัดไทยหรือใชเปนผัก แกลมกับแกงเผ็ดทางใต หรือนำมาเตรียมเปนเครื่องดื่ม นอกจากนั้นยังพบวาบัวบกมีฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระไดดี ฤทธ์ิตานอาการอักเสบ ฤทธ์ิตานเช้ือจุลชีพ ในบัวบก ประกอบดวยสารสำคัญหลายอยางดวยกัน อาทิเชน ไตรเตอพีนอยด (อะซิเอติโคไซ) บราโมไซ บรามิโนไซ มาดิแคสโซไซ (เปนไกลโคไซดท่ีมีฤทธ์ิตานการอักเสบ) กรดมาดิแคสซิค ไทอะมิน (วิตามินบี 1) ไรโบฟลาวิน (วิตามินบี 2) ไพริดอกซิน(วิตามินบี6) วิตามินเค แอส พาเรต กลูตาเมต ซีริน ทรีโอนีน อลานีน ไลซีน ฮีสทีดิน แมกนเี ซยี ม แคลเซียม โซเดียม สารไตรเตอพีนอยด ชวยเพ่ิมประสิทธิภาพในการ สรางคอลลาเจน (ซ่ึงเปรียบเสมือนรางแหที่ประกอบกัน เปนโครงสรางหลักของเซลลในสวนตางๆ ของรางกาย และยังเปนผนังที่หุมลอมรอบหลอดเลอื ดอีกดว ย) ดังนน้ั ใบบัวบกจึงสามารถลดความดันเลือดไดเน่ืองจากชวย เพ่มิ ความยดื หยนุ ใหแกเสน เลอื ด 51

สมุนไพรพืน้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพ้ืนบา้ น ยา่ นาง ชอ่ื ทอ งถนิ่ /ชื่ออื่น จอ ยนาง จอยนาง ยาดนาง เถายานาง เถาวัลยเ ขียว หญา ภคณี 52

สมุนไพรพ้นื บา้ นลดความเส่ียง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปัญญาของหมอพื้นบา้ น ยา่ นาง สรรพคณุ ทางยา ใบ เปน ยาเย็น จึงชว ยลดไขต วั รอ นได รักษาแผลในกระเพาะอาหารและ ลำไส ลดกรดในกระเพาะอาหาร ลดความดันโลหิต ลดความอวน บรรเทา อาการกระเพาะปสสาวะอักเสบ อาการปวดขอ และสามารถปองกันมะเร็งบาง ชนิดได น้ำคั้นใบยานางสามารถนำมาสระผมเพื่อบำรุงเสนผม หรือผสมกับ ดินสอพองสำหรบั ทาแกโรคผิวหนงั เชน ตมุ คัน ฝ หนอง ราก (รากตากแหง) นำมาตมกับน้ำแลวดื่มชวยบรรเทาอาการไข บรรเทาอาการเมารถ เมาเรือ หรืออาการเมาคางจากการด่ืมเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอลได นอกจากนี้ยังพบวาคนทองถ่ินนำรากใบยานางมาตมเพ่ือชวย ตอ ตานไขมาลาเรียและอีสุกอีใส ตัวอยางตำรับอาหาร นิยมนำใบยานางมาค้ันเอาน้ำเพ่ือเปนสวนผสมในซุปหนอไม และ แกงตางๆ เชน แกงหนอไม แกงขี้เหล็ก แกงขนุน ตมเปรอะ แกงแค เปนตน เพื่อเพิ่มความหอมอรอย และทำใหรสชาติ กลมกลอมย่ิงข้ึน หรือนำรากของใบยานางมา ตมแลวดื่มชวยตอตานการเกิดโรคตางๆ ยอด ออ นนำมาลวกสุก กนิ กับแกงหรอื นำ้ พริก 53

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพ้ืนบ้าน สรรพคุณทางอาหาร เปนแหลงของวิตามินเอ (เบตาแคโรทีน) วิตามินบี 1 วติ ามนิ บี 2 วติ ามินบี 3 ใยอาหาร เหล็ก โปแตสเซยี ม รวมถึง มวี ติ ามนิ ซี แคลเซยี ม และฟอสฟอรัสสงู ภูมปิ ญ ญาหมอพื้นบาน สตู ร 1 สรรพคุณ ชวยลดแกสในกระเพาะอาหาร ลดความดัน ลดไขมนั ลดระดบั น้ำตาลในเลอื ด ดับพษิ ในตับ แกผิดสำแดง สวนประกอบ 1. เถายานาง 1 กำมอื 2. นำ้ 1 ลิตร วิธที ำ ตม กับนำ้ ใหเดอื ด 15-20 นาที วิธรี ับประทาน ดื่มครั้งละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอ นอาหาร เชา-เย็น หรือสามารถดมื่ แทนนำ้ ได ผทู ี่เปน ความดนั ต่ำไมควรด่มื ตดิ ตอ กนั นานเกนิ 7 วนั เพราะทำให ออนเพลีย ถาความดันสงู ด่มื ติดตอ กันไดนาน 15 วนั สตู ร 2 สรรพคุณ ลดนำ้ ตาลในเลอื ด บำรงุ ตับออน ลดไขมันในเสนเลอื ดไมใหตีบตัน สวนประกอบ 1. ใบยา นาง 1 กำมอื (ลา งใหส ะอาด) 2. มะระขนี้ กออ น 5 ลูก (ลา งใหส ะอาด) 3. นำ้ ½ แกว วิธที ำ ใสสวนผสมท้ังหมดแลว ปนหรือโขลกใหล ะเอียด ใชผ าขาวบางกรองเอาแตน ้ำดืม่ สดๆ วิธีรับประทาน ดื่มครง้ั ละ 1 แกว วันละ 1 ครงั้ กอ นอาหารเชา ตดิ ตอ กันประมาณ 30 วัน 54

สมุนไพรพืน้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปัญญาของหมอพน้ื บ้าน สูตร 3 สรรพคณุ ลดระดบั นำ้ ตาลในเลือด ลดเกาต ชว ยใหหลอดเลอื ดไมเ ปราะแตกงาย สว นประกอบ 1. ใบยานาง 7 ใบ 2. นำ้ 1 แกว วธิ ีทำ นำใบยา นางลา งใหส ะอาดแลวเติมนำ้ ปน หรอื โขลกใหล ะเอยี ด ใชผ าขาวบางกรองเอาแตนำ้ ดมื่ สดๆ วธิ ีรบั ประทาน ด่ืมวันละ 1 แกว กอนอาหารเชา ครงั้ เดียว ติดตอกนั ประมาณ 3 เดอื น ขอควรระวัง น้ำค้ันจากใบยานาง ไมควรรับประทานตอนเย็น เน่ืองจากยานางเปนยาเย็น จะทำให เกดิ ตะคริวได สตู ร 4 สรรพคุณ แกโรคหัวใจ เสน เลือดในหวั ใจตีบ สว นประกอบ 1. ใบยานาง ½ กิโลกรัม 2. นำ้ 2 ลติ ร วิธีทำ นำใบยานางมาลางใหสะอาดแลวค้ันกับน้ำ ใช ผสมแกง เชน แกงตมเปรอะขนุน แกงเลียงผักรวม หรือ รับประทาน 3 วนั ตอ 1 ครงั้ หมายเหตุ น้ำคัน้ จากใบยา นาง วติ ามินเอสูง บำรุงตบั ลอ ม ตบั ดบั พิษภายใน 55

สมนุ ไพรพ้ืนบา้ นลดความเสยี่ ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพนื้ บ้าน ผกั กระเฉด ช่อื ทอ งถ่นิ /ช่อื อื่น ผกั รูนอน ผกั หนอง ผกั หละหนอง ผกั ไลหมา ผกั ฉีด 56

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้นื บา้ น ผกั กระเฉด สรรพคุณทางยา ใบและตนออน มีฤทธ์ิเปนยาเย็น จึงชวยดับกระหาย ลดอาการไขตัวรอน บรรเทาอาการรอนใน บรรเทาอาการแผล ในปาก เลือดออกตามไรฟน เหงือกอักเสบ เสริมสรางกระดูกและ ฟน ใหแ ขง็ แรง ขบั ปสสาวะ ถอนพิษยา ชว ยใหรสู ึกเจรญิ อาหาร นมของผักกระเฉด ไมนิยมนำมาบริโภค แตสามารถชวย ลดไขต ัวรอ นได 57

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพนื้ บา้ น ตวั อยางตำรับอาหาร ผัดผักกระเฉดไฟแดง แกงสม ผกั กระเฉด ยำผกั กระเฉด สรรพคณุ ทางอาหาร เปนแหลงของวิตามินซี วิตามินเอ วิตามินบี 1 บี 2 บี 3 ธาตุเหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส และ ใยอาหาร บรรเทาอาการทองผูก ชวยในการขับถาย ลดการสะสมของไขมัน บำรุงน้ำนมมารดา บำรุง โลหิต กระตุนการสรางเม็ดเลือดแดง บำรุงหัวใจ ลดความเสี่ยงตอการเกิดโรคหัวใจ บำรุงประสาท บำรงุ สายตา ทำใหร ูส กึ สดชืน่ กระปร้กี ระเปรา บรรเทาอาการออ นเพลีย ภมู ิปญ ญาหมอพื้นบา น สตู ร 1 สรรพคุณ รสจดื มนั ขยายหลอดเลือด บำรุงกระดูก บำรุงเสนเอน็ วธิ รี บั ประทาน ลำตน รบั ประทานเปน ผกั สดจิ้มกับนำ้ พรกิ หรอื นำมาประกอบอาหาร เชน แกงสม ผดั เปนตน หมายเหตุ การรบั ประทานใหไ ดส รรพคุณชวยขยายหลอดเลือด ควรรับประทานใหตดิ นมหรอื ฟองน้ำ สขี าวทหี่ ุมลำตน ดว ย 58

สมนุ ไพรพ้ืนบ้านลดความเสีย่ ง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน สตู ร 2 สรรพคุณ แกเ สน เลือดตีบ บำรงุ หวั ใจ บำรุงเลือด สวนประกอบ 1. เถาแกส ด (รวมนมผกั กระเฉด) 1 กำมอื หรือหนกั 10 บาท หรอื เถาแหงหนัก 20 บาท 2. ดีปลี 5 บาท หรือ 75 กรัม 3. พรกิ ไทย 5 บาท หรือ 75 กรมั 4. น้ำ 1 ลติ ร วธิ ีทำ นำตัวยาท้งั หมดใสล งในหมอ เตมิ น้ำใหทว มตวั ยา ตมใหเดือดนานประมาณ 15-20 นาที วิธีรับประทาน ด่ืมครั้งละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น ติดตอนาน 1 เดือน (ครบ 7 วัน เปล่ยี นตัวยาใหม) ขอควรระวัง ผูมีไขสูง หรือเปนเริม งูสวัด หามรับประทาน เพราะยาน้ีมีฤทธ์ิรอน ทำใหผูปวยมี อาการกำเริบได 59

สมนุ ไพรพ้ืนบ้านลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปัญญาของหมอพื้นบา้ น ผกั กดู ชอื่ ทอ งถิ่น/ชื่ออน่ื ผกั กดู ขาว กูด กูดนำ้ กูดกนิ กดู คึ กบี มาลม ดูกู ไกก วิลุ ปแู ปลเตาะ 60

สมนุ ไพรพนื้ บ้านลดความเสีย่ ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพื้นบา้ น ผกั กดู สรรพคณุ ทางยา ใบออ นและยอดออน มีรสจดื หวาน ชวยบรรเทาอาการไขตวั รอ น ขับปส สาวะ บรรเทาอาการ ทองผูก บำรุงรางกาย บำรุงสายตา ปองกันโรคตาบอดตอนกลางคืน หรือจอประสาทตาเส่ือม บำรุง สมอง บำรุงกลามเน้ือ บำรุงผิว ชวยใหเหงือกและฟนแข็งแรง ปองกันโรคเลือดออกตามไรฟน บำรุง กระดกู บำรงุ โลหิต ปองกันโรคโลหติ จาง บรรเทาอาการออนเพลยี ราก นำมาตมน้ำดมื่ ชว ยถอนพิษไข ขับปส สาวะ ชวยใหรสู กึ สดช่นื ตวั อยางตำรับอาหาร นิยมนำยอดออนและใบออนมาประกอบอาหาร เชน ยำผักกูด ผัดผักกูด แกงสม แกงจืดผักกูด แกงเลียง หรือลวกกินกับน้ำพริกชนดิ ตางๆ สรรพคุณทางอาหาร เปนแหลงของวิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วติ ามนิ บี 3 (ไนอะซนิ ) แคลเซียม ฟอสฟอรสั เหล็ก ใยอาหาร ขอ ควรระวัง ผักกูดมีสารบางชนิดซ่ึงหากบริโภคมากเกินไปจะเสี่ยง ตอการเกิดโรคนิ่วได จึงตองทานผักกูดที่ปรุงสุกและทานรวม กบั อาหารท่ีมโี ปรตีนรวมดว ย เชน เนอ้ื สัตว จึงจะไมก อ ใหเกดิ โรคดังกลาว 61

สมุนไพรพืน้ บา้ นลดความเสยี่ ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพื้นบา้ น ภูมิปญญาหมอพื้นบา น สตู ร 1 สรรพคุณ ละลายไขมันในหลอดเลอื ด ทำใหหัวใจและหลอดเลือดไมต บี ตนั สวนประกอบ 1. ผักกดู สดลางใหส ะอาด 1 กำมือ 2. เครื่องยำตำละเอียดหรอื ซอยใหล ะเอยี ด 1 ถว ย วิธที ำ นำผกั กูดมาลวกในนำ้ แลว นำไปผสมกบั เครอื่ งยำทำเปนยำผักกูด วิธียำผักกดู สวนผสม ใบแตว ซอยละเอยี ด 1 ถว ย หอมแดง 1 ถว ย เกลอื ปน 1/2 ชอ นกาแฟ น้ำตาลทราย 1 ชอนกาแฟ พรกิ ปน 1/2 ชอนกาแฟ ถั่วลสิ งปนใหม 1 ชอ นกาแฟ วิธีรบั ประทาน รบั ประทานเปน อาหารเยน็ สตู ร 2 สรรพคณุ แกไ ข รอนในกระหายน้ำ ลดไขมนั ในเสนเลอื ด ไมใ หตบี ตนั สวนประกอบ 1. ผักกูดทั้งหา 1 กำมือ หรอื 30 กรมั 2. ตนพรกิ ข้ีหนูปา 1 กำมอื หรอื 30 กรัม 3. น้ำ 2 ลิตร วิธีทำ นำผกั กูดพรอ มตน พริกข้หี นปู า ลา งใหสะอาดแลวตมในน้ำใหเ ดือดนาน 15 – 20 นาที ตม กนิ ได 7 วนั แลวเปล่ียนยาใหม วิธรี ับประทาน ดม่ื ครั้งละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เยน็ นานประมาณ 15 วนั ขอ ควรระวัง คนเปนลมบอ ยๆ หรอื มีไขส งู หามดื่ม เพราะมรี สรอ น ทำใหแสลงไข 62

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเสี่ยง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้ืนบา้ น ผักขม ช่อื ทองถิ่น/ช่ืออ่ืน ผักหม ผักโขม ผักโขมไทย ผักโหม ผักโหมเกลย้ี ง 63

สมุนไพรพนื้ บ้านลดความเสยี่ ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปัญญาของหมอพนื้ บ้าน ผกั ขม สรรพคุณทางยา ราก นำมาตมน้ำ สำหรับด่ืมรักษาอาการอักเสบของระบบ ทางเดินปสสาวะ ลดไข หรือนำมาตำรวมกับใบแลวพอกบริเวณ แผลไฟไหม นำ้ รอนลวก หรือแผลอักเสบอ่นื ๆ ตนผักขม ท้ังตนนำมาตำใหละเอียด พอกเพ่ือดูดพิษงูได หรือตม นำ้ อาบเพอ่ื บรรเทาอาการตมุ คนั หรือพษิ ฝ ตัวอยางตำรับอาหาร แกงจดื ผกั ขม แกงสม แกงเลียง ผดั ผักขมนำ้ มนั หอย ผักขมอบชสี แกงจืดผักขม สว นผสม : เนื้อหมูสบั 1/2 ถวย ผกั ขม 1 ขีด รากผักชหี น่ั 3 ราก กระเทยี มกลีบเลก็ 9 กลีบ เครื่องปรงุ : นำ้ มันพชื 1 ชอ นโตะ นำ้ ปลา 1 ชอนชา ซอี ว๊ิ ขาว 1 ชอนโตะ นำ้ เปลา 3 ถว ย พรกิ ไทยปน สรรพคุณทางอาหาร ใบและกา นของผกั ขมอุดมดวยโปรตนี กรดอะมิโนจำเปน วติ ามินเอ ลทู ีน วิตามินบี 6 บี 1 บี 2 วิตามินซี โปแตสเซียม แคลเซียม ฟอสฟอรสั เหล็ก สังกะสี แมกนเี ซยี ม ทองแดง แมงกานสี ใยอาหาร สงู ชว ยบำรุงสายตา ปอ งกันโรคเกยี่ วกบั ดวงตา เชน โรคจอประสาทตาเส่อื ม บำรุงผวิ พรรณ ชว ยบำรงุ หัวใจ ปองกันโรคหลอดเลือดและหัวใจ ลดความดันโลหิต และลดคอเลสเตอรอลดวยสารซาโปนิน ชวยขับปสสาวะ บำรุงกำลัง เหมาะกับผูท่ีตองการควบคุมน้ำหนัก บรรเทาอาการทองผูก นอกจากนี้ สารตา นอนุมูลอิสระในผักขมสามารถชว ยปอ งกนั หรือยบั ยัง้ เซลลมะเร็งบางชนดิ ไดอกี ดว ย 64

สมนุ ไพรพืน้ บ้านลดความเสีย่ ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้นื บ้าน ภมู ปิ ญญาหมอพืน้ บาน สตู ร 1 สรรพคณุ แกเ สนเลือดตีบตัน สวนประกอบ ผกั โขมหนามทงั้ หา วิธีทำ นำผักขมท้ังหาลางใหสะอาดแลวนำมาสับใสลงใน หมอ เตมิ นำ้ 1 ลิตรใหท ว มยา ตม นาน 15 -20 นาที วิธรี ับประทาน ดม่ื กอนอาหารเชา -เย็น ดม่ื นานประมาณ 10 วนั หมายเหตุ ทำแกงเลียง หรือเปน อาหารตา งๆ ใชทง้ั ตน โดยเลือกตน ท่ีสงู ไมเกนิ 10 เซนตเิ มตร ลวกจ้มิ น้ำพริก สูตร 2 สรรพคณุ แกเ สน เลอื ดตีบตนั สวนประกอบ ราก 2 ราก วธิ ที ำ เผาราก ใหเปน ถา น นำมาบดใหละเอยี ด แลว นำมา ผสมนำ้ ผ้ึง 1 ชอ นกาแฟ วธิ รี บั ประทาน รบั ประทานกอนอาหารเชา-เยน็ ครง้ั ละ 1 ชอนกาแฟ ประมาณ 7 วัน หมายเหตุ 1. เมือ่ ระบบเลอื ดดี ทุกอยางจะดีดวย 2. สมุนไพรท่ใี ชตองเนนเรื่องความสะอาด สด ใหม เปนหลัก 3. ตน เล็กๆ มหี นามออ น นำมาลวกจิม้ น้ำพริก แกงเลยี งได (ตน นำมาปอกเปลือกกินแกนดานในได) 65

สมนุ ไพรพน้ื บา้ นลดความเสยี่ ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพืน้ บา้ น สูตร 3 สรรพคณุ ชวยขยายหลอดเลอื ด สว นประกอบ 1. ตนทงั้ หา 1 – 3 ตน 2. นำ้ 1 ลิตร 3. นำ้ ตาลทรายแดง 1 กำมือ วธิ ีทำ นำผักขมทั้ง 5 ตมในนำ้ 15 – 20 นาที เตมิ นำ้ ตาลทรายแดง วธิ ีรับประทาน ดมื่ ครัง้ ละ 1 ถวยชา วนั ละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา -เย็น ติดตอ กนั นาน 1 เดอื น (ครบ 7 วนั เปล่ียนตวั ยาใหม) สูตร 4 สรรพคุณ ชวยขบั ไขมัน ชว ยขยายหลอดเลอื ดหัวใจ และเปน ยาระบาย สว นประกอบ ผกั โขมหนาม ตนสงู ไมเ กิน 15 เซนตเิ มตร หรือยาว 1 คืบ วธิ ีรบั ประทาน นำมารบั ประทานสดหรือประกอบอาหาร เชน แกงจืด แกงสม เปน ตน หรอื นำตนขนาดใหญมาปอกเปลือกดา นนอกเอาสวนสเี ขยี วท้งิ แลว นำเน้ือในสขี าวมาผัดกบั ปลาเค็มแทนกา นคะนา รับประทานนานประมาณ 1 เดอื น 66

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเส่ยี ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปัญญาของหมอพื้นบา้ น ผักชลี าว ชอ่ื ทอ งถน่ิ /ช่อื อน่ื ผักชีดอย หอมปอ มกุลา เทียนขาวเปลอื ก เทยี นตาต๊กั แตน ผกั ชีตกั๊ แตน ผักชีเมอื ง ผกั ชีเทยี น ผกั หอมนอย 67

สมุนไพรพืน้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพ้ืนบา้ น ผักชีลาว สรรพคณุ ทางยา ชวยเพมิ่ น้ำนมใหกบั คุณแมแ รกคลอด ใบสด นำมาตม กรองเอาแตน ้ำแลว ด่มื เพื่อขับปสสาวะ ใบและยอดออน นำมาตมแตพอสุก กินเปนผักชวยทำใหขับ ถา ยสะดวก ผลแก เมอ่ื นำมาสกดั ดว ยการกล่นั ไอนำ้ จะไดน้ำมันหอมระเหยที่ ชวยบรรเทาอาการทอ งอืด ทอ งเฟอ ลดแนน ทอ ง ชว ยยอยอาหาร เมล็ด นำมาโรยบนอาหาร รับประทานเพ่อื ชวยขบั ลม บำรงุ กำลงั ตัวอยา งตำรบั อาหาร นำมาลวกแลวกินกับน้ำพริก นำมายำหรือทำลาบหมู ลาบไก แกง ออม ตมยำ หรือนำมาทำเปน เครอื่ งปรงุ สรรพคุณทางอาหาร ใบและลำตน เปนแหลงของเบตาแคโรทีน วิตามินซี วิตามินบี 1 บี 2 เหล็ก โพแทสเซียม แคลเซียม ฟอสฟอรัส ชวยลดกรดในกระเพาะ อาหาร ขบั ลม ชวยลดความดันโลหติ ชว ยบำรุงหวั ใจปอดและหลอดเลอื ด แกค ลนื่ ไสอาเจียน บรรเทาอาการเหนบ็ ชา แกอาการไอ 68

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเส่ยี ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมิปญั ญาของหมอพนื้ บา้ น ภมู ปิ ญญาหมอพน้ื บา น สูตร 1 สรรพคุณ ลดไขมัน ลดคอเลสเตอรอล วธิ ีรับประทาน รับประทานเปนผกั สด วันละ 1 กำมือ หรือใชประกอบอาหาร เชน แกงออ ม เปน ตน ใชท ้งั ตน ลางใหสะอาด 5 กำมือ หมายเหตุ มีคลอโรฟลลส งู รองจากยานาง ไมมผี ลขางเคียง รับประทานได ตามตอ งการแตไ มควรเกิน 7 วัน สตู ร 2 สรรพคณุ ลดไขมัน ลดคอเลสเตอรอล สว นประกอบ 1. ผกั ชลี าวทั้งหา 1 กำมือ (30 กรมั ) 2. น้ำ 1 ลติ ร วธิ ที ำ ใหใชทัง้ หา ลางใหส ะอาด ตม ในนำ้ ใหเดือดนาน 15 – 20 นาที วิธีรับประทาน ครั้งละ 1 แกว กอนอาหาร เชา-เย็น ติดตอ กันนาน 1 เดือน ครบ 15 วนั เปล่ยี นตัวยาใหม หมายเหตุ ทัง้ น้ี ขนาดการรบั ประทานลดไปตามอายุ เชน 1 เดือน รับประทาน 1 ชอนชา อายุ 3 เดือน 1 ชอนกลาง อายุ 6 เดือน 1 ชอนโตะ อายุ 12 เดือน 1 ถวยชา อายุ 5 ป คร่ึงแกวไดเ ลย 69

สมุนไพรพืน้ บ้านลดความเส่ียง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปัญญาของหมอพ้ืนบา้ น ผกั บุ้ง ช่อื ทองถ่ิน/ชอื่ อน่ื ผกั บงุ ไทย ผักทอดยอด ผกั บงุ แดง ผักบุงนา กำจร โหนเดาะ 70

สมุนไพรพนื้ บ้านลดความเส่ยี ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพน้ื บ้าน ผกั บ้งุ สรรพคณุ ทางยา ราก นำมาตมดื่มเพ่อื ถอนพษิ ไขไ ด ตัวอยา งตำรับอาหาร นำใบออนและยอดออนรับประทานเปนผักสด หรือลวกรับประทานกับ น้ำพรกิ ผัดผกั บุง ไฟแดง แกงสม แกงเทโพ ยำผักบงุ กรอบ สรรพคุณทางอาหาร ตนและใบมีวิตามินเอสูงมาก นอกจากน้ียังมีวิตามินบี 1 บี 2 ไนอะซิน วิตามินซี แคลเซียม เหล็ก ฟอสฟอรัส และใยอาหารสูง มีฤทธ์ิเปนยารสจืดยา เยน็ ชว ยบรรเทาอาการรอ นใน ทอ งผูก ขับพิษ อาการเมาเบื่อ บำรุงสายตา ชว ย ในการมองเห็นในเวลากลางคืน ปองกันโรคจอประสาทตาเส่ือมในวัยชรา ปองกันโรคตอหิน ตอกระจก ตาฟาง บำรุงผิวพรรณ บำรุงเหงือกและฟน บำรุง กระดกู ชว ยลดความดนั โลหิต เหมาะกบั ผปู วยโรคหัวใจ บำรงุ โลหิต และชวยในการสรา งเมด็ เลอื ดแดง นอกจากนย้ี ังชวยลดระดับน้ำตาลในเลอื ด เหมาะกบั ผปู วยโรคเบาหวาน 71

สมนุ ไพรพ้นื บา้ นลดความเส่ียง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปัญญาของหมอพืน้ บา้ น ภมู ปิ ญญาหมอพ้ืนบา น ผกั บุงไทย (ยอดแดง) สรรพคณุ ท่วั ไป ยอด ใบ ตนออ น บำรงุ ประสาท สายตา เถาแก ตมดื่ม แกอ าการหายใจไมอ อก ชว ยขบั สารพิษ สตู ร 1 สรรพคณุ แกเสน เลอื ดตบี ชว ยกระจายเลอื ด ถอนพิษไข สว นประกอบ 1. เถาผกั บุงแกท้งั หา 1 กำมอื 2. หัวหอม 3 หัว 3. กระเทยี ม 3 หัว 4. นำ้ 1 ลติ ร วิธีทำ นำเถาผักบุงแก มาลางใหสะอาด แลวนำมาหั่นรวมตัวยาท้ังหมดใสลงในหมอ เติมน้ำใหทวม ยา ตม ใหเ ดือด นาน 15-20 นาที วิธีรับประทาน ด่ืมครั้งละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น ติดตอกันนาน 20 วัน ครบ 5 วนั เปลยี่ นตวั ยาใหม 72

สมนุ ไพรพื้นบ้านลดความเสีย่ ง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภูมปิ ัญญาของหมอพืน้ บ้าน สตู ร 2 สรรพคุณ ชวยขยายหลอดเลือดแกเสนเลือดตีบใน หวั ใจและในสมอง สว นประกอบ 1. เถาผกั บุง (แก หรือออน) 1 กำมือ 2. ดปี ลี 1 กำมอื 3. น้ำ 1 ลติ ร วิธีทำ ลางเถาผักบงุ และดีปลใี หสะอาดใสลงในหมอ เตมิ น้ำแลวตม นาน 15-20 นาที วิธีรับประทาน รับประทานคร้ังละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น รับประทานทุก 7 วัน แลวเปลี่ยนตัวยาใหม ควรรับประทานตดิ ตอนาน 1 เดอื น สูตร 3 สรรพคณุ แกเสนเลอื ดตีบตัน สวนประกอบ 1. เถาผกั บงุ ตากแหง 1/2 กิโลกรมั 2. นำ้ ผึง้ 1 ถวย วิธีทำ นำเถาผักบุงมาลางใหสะอาด หั่นแลวนำไปตากแหง แลวนำมาบดเปนผง แลวผสมน้ำผ้ึง 1 ถวยใหไ ดครึง่ กิโลกรัมกวนใหเ ขา กัน ปน เปน ลกู กลอน ขนาดเทาเมล็ดพทุ รา วิธีรับประทาน รบั ประทานครัง้ ละ 2 เมด็ วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา -เย็น ติดตอกันนาน 1 เดือน 73

สมนุ ไพรพ้นื บา้ นลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพนื้ บ้าน ผักหวานป่า ชื่อทอ งถ่นิ /ช่อื อนื่ ผักวาน ผกั หวาน 74

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพื้นบา้ น ผักหวานป่า สรรพคณุ ทางยา ใบออนและราก นำมาบดเพ่ือ รักษาแผล ราก ซ่ึงจัดเปนสมุนไพรเย็น นำมา ตำแลวตมดื่ม เพื่อบรรเทาอาการปวดเขา ปวดขอ ปวดทอง ลดไข ตวั รอน ดับกระหาย บรรเทาอาการปวดภายในของผหู ญงิ ตวั อยางตำรบั อาหาร แกงผักหวานปา แกงเลยี ง แกงคัว่ ผกั หวาน ผักหวานปา ชุบไข สรรพคณุ ทางอาหาร อุดมดวยวิตามินซี วิตามินเอ วิตามินบี 1 บี 2 บี 3 แคลเซียม ฟอสฟอรัส ใย อาหาร ชวยบำรุงสายตา บำรุงกำลงั ปองกันโรคเหนบ็ ชา แกโ รคปากนกกระจอก ชว ย ใหระบบขับถายทำงานเปนปกติ บรรเทาอาการทองผูก เสริมสรางสุขภาพและผิว พรรณ ทัง้ มีสวนในการชว ยลดคอเลสเตอรอลในรา งกายได 75

สมุนไพรพืน้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบา้ น ภูมิปญญาหมอพน้ื บา น สูตร 1 สรรพคณุ ลดน้ำตาลในเลอื ด ลดความดนั โลหิต และลดไขมนั ในเสนเลอื ด สว นประกอบ 1. รากผกั หวานปา 1 กำมือ 2. เนอื้ ไมผ กั หวานปา 1 กำมอื 3. นำ้ 2 ลิตร วิธีทำ ลางตัวยาใหสะอาดแลวนำท้ังหมดใสลงในหมอ เติมน้ำใหทวมตัวยา ตมให เดอื ดนาน 15-20 นาที วิธีรับประทาน ด่ืมคร้ังละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น ติดตอกัน นาน 1 เดอื น ครบ 15 วัน เปลย่ี นตวั ยาใหม ขอควรระวงั 1. ใบผักหวานท่ีมีพิษ จะสังเกตเห็นสารสีดำบนแผนใบไมควร นำมารับประทาน และไมควรรับประทานผักหวานปาใน ฤดูฝน (หามรับประทานตนเสน หรือผักแวน คลายผักหวาน ปา เพราะมพี ิษเมาเบือ่ รับประทานแลว จะปวดทอง ทองรว ง อาเจยี น อาจเสยี ชวี ิตได) 2. ผูท่ีเปนโรคเกาต หรือมีการทำงานของไตผิดปกติ ไมควร รับประทานมาก หรือไมควรรับประทานผักหวานปาดิบ เพราะจะมีรสเมาและกรดยูรคิ สงู 76

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมิปัญญาของหมอพนื้ บา้ น ผกั เหลยี ง ชื่อทองถิ่น/ชอ่ื อ่นื ผกั เมยี่ ง ผักเหมียง ผกั เขรียง 77

สมุนไพรพนื้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพ้นื บา้ น ผักเหลียง ตวั อยา งตำรับอาหาร ผักเหลียงตมกะป แกงจืดผักเหลียง แกงเลียง แกงสม สรรพคณุ ทางอาหาร เปนแหลง ของวิตามินเอ (เบตา แคโรทนี ) วิตามินบี 1 บี 2 วิตามินซี แคลเซียม ฟอสฟอรัส ใยอาหาร และยัง อุดมดวยสารตานอนุมูลอิสระ มีสวนชวยปองกันการเกิด โรคมะเร็งและโรคหัวใจ บำรุงสายตา ปองกันโรคตอกระจก โรคตอหิน ตาฟาง โรคตาบอดตอนกลางคืนหรือมองไมเห็น ในตอนกลางคืน มีประโยชนตอผูสูงอายุเพ่ือหลีกเล่ียงโรคจอประสาทตาเสื่อมจากการขาดวิตามินเอ ชวยเพิ่มความชุมช่ืนใหกับนัยนตา บำรุงผิวพรรณ บำรุงสุขภาพผมและเล็บใหแข็งแรง บำรุงกระดูก บำรงุ ประสาท 78

สมนุ ไพรพ้นื บ้านลดความเสยี่ ง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพนื้ บ้าน ภมู ปิ ญญาหมอพน้ื บา น สรรพคุณ แกไขมันอดุ ตนั ในเสนเลือด สตู ร 1 วิธีทำ ประกอบอาหารที่ไมใชน้ำมัน เชน แกงเลียง แกงสม หรือลวกจิ้ม นำ้ พรกิ วิธีรับประทาน ใชบริโภคเปนผักเสริม แตโดยความเปนจริงแลวน้ัน สมุนไพรท่ีอยูในเครื่องแกงสม เทาน้ันท่ีมีสรรพคุณขยายหลอดเลือด เชน กระชายและหัวหอม เปน สมุนไพรชว ยดแู ล เรือ่ งไขมันอุดตันในเสน เลือด สูตร 2 สว นประกอบ 1. ตน ผกั เหลยี ง แหง 10 บาท หรือสด 1 กำมือ (ลา งใหส ะอาด) 2. ตะไคร แหง 10 บาท หรือ 150 กรัมหรอื สด 3 ตน (ลา งใหสะอาด) 3. ตนขาแหง 10 บาท หรือ 150 กรัมหรือสด 1 กำมือ (ลา งใหส ะอาด) 4. น้ำ 3 ลติ ร วิธีทำ นำสวนประกอบทั้งหมดมาใสหมอ หากเปนสมุนไพรสดควรลาง ใหสะอาด เติมนำ้ ใหท วม ตวั ยา ตมใหเ ดือดประมาณ 15-20 นาที วิธีรับประทาน ด่ืมครั้งละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น ดม่ื ติดตอ กนั นาน 1 เดือน ครบ 5 วนั เปลยี่ นตวั ยาใหม 79

สมนุ ไพรพืน้ บ้านลดความเส่ยี ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพืน้ บา้ น ผักฮว้ น ชอ่ื ทองถ่นิ /ช่ืออ่ืน ฮวนหมู กระทงุ หมาบา เถาคนั เครือเขาหมู มวนหมกู วาง 80

สมนุ ไพรพื้นบา้ นลดความเส่ียง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน ผกั ฮว้ น สรรพคณุ ทางยา รากของผักฮวน ชวยถอนพิษไข แกไขตัวรอน แกพิษ ไขกาฬชนิดตางๆ และชวยขบั ปส สาวะ ตัวอยา งตำรับอาหาร แกงผกั ฮว นหมู สมตำยอดออ นผักฮวน หรอื ลวกกินกบั น้ำพรกิ แกงผกั ฮวนหมู สว นผสม : ผักฮวน 2 ถว ย ปลาแหง 1 ตัว มะเขือเทศลกู เล็ก 5 ลูก เครือ่ งแกง : กระเทยี ม 10 กลบี ขาหนั่ 1 ชอนโตะ ตะไครซอย 1 ชอ นโตะ ปลารา ตม สกุ 1 ชอนโตะ หอมแดง 5 หวั กะป 1 ชอนชา เกลอื 1 ชอ นชา วธิ ีปรงุ : โขลกเคร่อื งแกงรวมกนั ใหล ะเอียด ตม นำ้ พอเดือด ละลายเครอ่ื งแกงในน้ำเดอื ด ใสปลาแหง ตม จนปลานุม ใสม ะเขือเทศ ตามดวยผักฮว น พอผกั สกุ ปด ไฟ สรรพคุณทางอาหาร ยอดและดอกผักฮว น มีวติ ามินซี วติ ามินเอ วิตามนิ บี 1 บี 2 ไนอะซิน แคลเซียม และฟอสฟอรสั ชวยเสริมระบบภูมิคุมกันตอเช้ือไวรัสและแบคทีเรีย ชวยใหแผลหายเร็วข้ึน บำรุงผิวพรรณ บำรุง ประสาท เสริมสรางความจำ ปองกันการเกิดโรคเก่ียวกับดวงตา เชน ตอกระจก นอกจากนี้ยังมี ไนอะซิน หรอื วิตามนิ บี 3 ท่ชี ว ยบรรเทาอาการโรคหืด ชว ยลดระดับคอเลสเตอรอลในรา งกายและชว ยเสรมิ สรา ง ระบบยอยอาหารใหเ ปนปกติ 81

สมุนไพรพ้นื บา้ นลดความเส่ยี ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมิปัญญาของหมอพ้นื บา้ น ภมู ิปญ ญาหมอพื้นบา น สูตร 1 สรรพคุณ ชวยกระจายไขมันหรือลดคอเลสเตอรอล ปองกันไข มนั อดุ ตันในเสน เลอื ด บำรงุ นำ้ ดี สวนประกอบ ยอดผักฮวนท่ีกำลังติดดอกและผล (คาบลูก คาบดอก) ใบออน ดอกออน หรือผลออ นอยางละ 1 กำมอื วิธที ำ นำมาลวกจิม้ รบั ประทานคูกับนำ้ พริก หรือแกงสม วธิ รี บั ประทาน รับประทานทาน 1 วัน เวนไป 2 วนั ทานแบบ นไ้ี ปจนครบ 7 วัน สูตร 2 สรรพคุณ ลดคอเลสเตอรอลในเสนเลือด ปองกนั หลอดเลอื ดอุดตนั สว นประกอบ 1. ใบผกั ฮว น (ใบเพสลาด) และเถา (กลางออนกลางแก) อยา งละ 1 กำมอื 2. นำ้ 2 ลติ ร วิธีทำ ลางใบผักฮวนใหสะอาดแลวห่ันบางๆ ตากพอหมาด นวดดวยมือ หรือทุบใหออน แลวนำไป ควั่ ไฟออน ใหห มาดๆ และตากแดดออ นๆ ใหแหง แลว นำมาใสหมอเติมนำ้ ใหท ว มยา ตม นาน 15- 20 นาที วธิ รี บั ประทาน ดมื่ ครั้งละ 1 แกว 2 เวลา กอ นอาหาร เชา-เย็น สามารถด่ืมไดนานตามตองการ ไมมี อันตราย ควรดืม่ อยา งนอ ยประมาณ 1 เดอื น 82

สมุนไพรพ้นื บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพนื้ บา้ น พลคู าว ชอ่ื ทอ งถิน่ /ชอื่ อืน่ ผักกานตอง ผักเขาตอง ผักคาวตอง ผักคาวปลา พลูคาว พลูคาวตอง พลแู ก 83

สมนุ ไพรพน้ื บา้ นลดความเส่ยี ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพืน้ บ้าน พลคู าว สรรพคณุ ทางยา สามารถใชประโยชนไดจากตน ราก และ ใบ โดยนำมาตมเพ่ือดื่มเปนเครื่องดื่มสมุนไพร หรือนำมาปรุงอาหาร เชน ลวกกินกับน้ำพริก ชปุ แปงทอด ผดั ผกั คาวปลา ตวั อยา งตำรับอาหาร ซบุ หนอ ไมใ สพลูคาว สวนผสม : หนอ ไมตม 3 ขีด ผกั พลูคาว 15 ใบ พรกิ แหง 2 ชอนโตะ หอมแดง 3 หัว กระเทียม 7 กลบี นำ้ ปลารา 1/2 ถวย งาคั่ว 1 ชอนชา ผกั สะระแหน 1/2 ถวย วิธีปรุง : สับหนอไมเปนเสนๆ หั่นผักพลูคาวเปนเสน เผาหอมแดง กระเทียม พริกแหง แลวนำมาตำ ใหล ะเอยี ด ใสหนอไมส ับ ผกั พลคู าว น้ำปลารา งาคว่ั ตำตอ เม่อื เขา กนั ดแี ลว ตักใสจาน โรยหนา ดว ย ใบสะระแหน 84

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพน้ื บา้ น สรรพคณุ ทางอาหาร กระตุนการสรางภูมิคุมกันในผูปวยมะเร็งได ยับยั้งการเจริญเติบโตของเนื้องอก และดอกพลูคาว ชวยตานอนุมูลอิสระได ยอดและใบพลูคาว มีสาร ฟลาโวนอยด ซึ่งเปนสารอาหารธรรมชาติ ที่มีฤทธ์ิตาน การอักเสบ ชวยทำใหแผลอักเสบหายเร็วข้ึน รักษาโรค หืด และบำรุงผิวใหดูออนเยาว นอกจากน้ียังพบสาร สำคัญชื่อ เควอซิติน (Quercetin) ที่มีสวนชวยในการ ไหลเวียนโลหิตในรางกายเปนไปตามปกติ จึงลดความเสี่ยงตอการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตัน และชวยยับย้ังการเจริญเติบโตของเน้ืองอกอีกดวย และรูติน (Rutin) ปองกันการเกิดเสนเลือดฝอย แตก นอกจากนี้พลูคาวยังชวยตานเชื้อแบคทีเรีย บรรเทาอาการริดสีดวงทวาร โรคหัด และบรรเทา อาการโรคผิวหนังหลายชนิด บำรุงระบบน้ำเหลือง เสริมสรางระบบภูมิคุมกันโรคใหกับรางกาย และ ชวยบรรเทาอาการหอบ ไอ ขับเสมหะ และขับปสสาวะ ปจจุบันมีการสกัดสารสำคัญของพลูคาวมา ชวยในการบรรเทาอาการของผปู ว ยโรคมะเรง็ ไดอกี ดว ย 85

สมุนไพรพนื้ บ้านลดความเสย่ี ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบา้ น งานวจิ ัยทางวทิ ยาศาสตร ทีเ่ ก่ยี วขอ ง : - สารสกดั พลูคาวมฤี ทธก์ิ ระตุนการตายของเซลลมะเร็งลำไสใ หญใ หม ากขึน้ - สารสกัดพลคู าวมฤี ทธติ์ านอนุมูลอสิ ระ สรรพคุณทางยา รายงานวิจัยระบุวา สีแดงใตใบของพลูคาวมีสารชวยกระตุนภูมิคุมกันในรางกาย และตานการ เจริญของเนื้องอก พรอมกับขับพิษท่ีกอมะเร็งออกจากรางกาย แตสารน้ีอาจมีคุณภาพไมคงทนหรือไม คงที่ อีกทั้งยังไมพบรายงานการศึกษาวิจัยทางคลินิกเก่ียวกับคุณสมบัติตานมะเร็งของพลูคาวอยาง เปนทางการ แมยังไมมีการศึกษาถึงผลเสียหรือความเปนพิษของพลูคาว แตถาพิจารณาจากสารบางชนิดท่ี มีอยูในตนพลูคาวแลว หากรางกายไดรับสะสมในปริมาณมากเกินสารที่มีประโยชนยอมสามารถเกิด ผลเสียในทางลบไดเชนกัน จึงควรรับประทานสลับสับเปลี่ยนกับพืชผักชนิดอ่ืนเพื่อลดการสะสมสาร มากเกินความจำเปน ดูเหมอื นจะ ขอควรระวงั หา มรับประทานมากเกินไป จะทำใหห ายใจสั้นและถี่ อาจเปนอันตรายได 86

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพน้ื บา้ น ภูมปิ ญญาหมอพน้ื บา น สรรพคุณ บำรงุ เลอื ด แกน้ำเหลืองเสีย แกอักเสบ แกเสนเลอื ดอุดตนั สูตร 1 สว นประกอบ 1. พลูคาวท้งั ตน 1 กำมอื 2. น้ำ 1 แกว วธิ ีทำ นำพลคู าวทง้ั ตน ปนกบั น้ำรบั ประทานท้ังกากและน้ำ วธิ ีรบั ประทาน รบั ประทานครั้งละ 1 แกว กอ นอาหาร เชา-เยน็ สูตร 2 สรรพคณุ ชวยขยายหลอดเลือดหวั ใจ แกภ ูมแิ พ เสริมสรางภูมิตานทาน แกหอบหืด สวนประกอบ 1. พลูคาวท้ังตน 3 กิโลกรัม 2. นำ้ ตาลทรายแดง 1 กิโลกรมั 3. นมเปรยี้ ว 1/2 ลติ ร วธิ ีทำ ลา งตน พลคู าวใหสะอาดแลว นำสวนผสมทั้งหมดหมกั ทงิ้ ไว 15 วนั ในภาชนะทบี่ รรจอุ าหารได ครบ 15 วัน เตมิ น้ำ 3 ลิตร หมักตอ 3 – 12 เดอื น แลว กรองเอานำ้ มาดื่ม วธิ ีรับประทาน ด่มื ครงั้ ละ 1 แกว เปก วนั ละ 2 ครงั้ กอนอาหาร เชา -เยน็ ทานติดตอกันไมเกนิ 7 วนั สูตร 3 สรรพคุณ ชวยใหหลอดเลือดหวั ใจไมอดุ ตัน วิธรี บั ประทาน ลางพลูคาวใหส ะอาดรบั ประทานทั้งตนเปน ผักสดคกู ับน้ำพริก วนั ละ 1 กำมอื 87

สมนุ ไพรพนื้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมิปัญญาของหมอพ้นื บ้าน ฟกั แมว้ ช่อื ทอ งถิ่น/ช่อื อื่น ฟกมง มะระหวาน มะระญ่ีปนุ ฟก ญป่ี นุ มะเขือแมว มะเขอื เครือ มะเขอื ฝรง่ั แตงกระเหรี่ยง Chayote 88

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสี่ยง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภูมิปญั ญาของหมอพนื้ บ้าน ฟักแมว้ สรรพคุณทางยา ใบและผล มาดองเปน ยา มีฤทธใ์ิ นการชวยขบั ปสสาวะ ขบั ของเสยี บำรงุ หลอดเลือด บำรุงหวั ใจ หรอื อาจนำใบและผลมาตมในน้ำเดือด แลวกรองเอาแต น้ำดื่ม โดยใบและผลของฟกแมวมีสารอาหารท่ีมีสวน ชวยในการสลายน่ิว ลดความเสี่ยงตอการเกิดกอนน่ิว และชว ยปอ งกันโรคหลอดเลอื ดแขง็ ตัว 89

สมุนไพรพ้ืนบ้านลดความเสีย่ ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพนื้ บ้าน ตวั อยา งตำรับอาหาร ผลฟกแมว มีรสหวานและกรอบ นิยมนำมาทำเปนเมนูฟกแมวผัดไข กินกับน้ำพริก หรือ ตำสมตำ สวนยอดฟกแมว หรือเรียกวา ยอดซาโยเต (Chayote) มีลักษณะคลายยอดตำลึง กานออน มีสเี ขยี วสด นิยมนำมาผดั เปนผัดฟก แมว ไฟแดง ผัดฟกแมวนำ้ มันหอย ฟก แมว ผดั ไข สวนผสม 1 ลกู ฟกแมว 8-10 ตัว กงุ สด ไขไ ก 1 ฟอง กระเทียม 3 กลบี น้ำมันหอย 1 1/2 ชอนโตะ นำ้ ตาลทราย 2 ชอนชา ซอี ว๊ิ ขาว 1 ชอ นชา ซอสปรุงรส 1 ชอ นชา นำ้ มนั พชื 1 ชอนโตะ 90

สมุนไพรพื้นบา้ นลดความเสยี่ ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปัญญาของหมอพนื้ บ้าน วธิ ที ำ 1. นำผลฟก แมว มาลา งนำ้ ใหส ะอาด ปอกเปลอื กและห่นั เปน ชนิ้ ๆ 2. นำเขาไมโครเวฟประมาณ 2 นาที หรือนงึ่ ประมาณ 5 นาที 3. ตั้งกระทะ ใสนำ้ มนั เล็กนอย ใสก ระเทียม ลงไปผดั ตามดวยกงุ สดผัดใหเขากนั จนกงุ สุก 4. ใสฟกแมวลงไป แลวปรุงรสดวยซอสปรุงรส ซีอวิ๊ ขาว น้ำตาล 5. ตอกไขใ สล งไป ผัดคลกุ เคลา ใหเ ขากนั สรรพคุณทางอาหาร ผลฟก แมว อุดมไปดว ยเบตาแคโรทนี (วิตามิน เอ) วิตามนิ ซี เหลก็ แคลเซยี ม ฟอสฟอรสั ชวย เสริมสรางภูมิคุมกันโรค บำรุงสายตา ปองกันโรคตาบอดตอนกลางคืน บำรุงผิวพรรณ บำรุงกำลัง บรรเทาอาการออนเพลีย ทำใหรูสึกสดช่ืน บำรุงกระดูกและฟนใหแข็งแรง ชวยลดระดับ คอเลสเตอรอล 91

สมนุ ไพรพน้ื บา้ นลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมปิ ัญญาของหมอพื้นบ้าน ภมู ปิ ญญาหมอพืน้ บา น สรรพคุณ ลดอาการเสนเลือดตีบตันในหัวใจและ สมอง สูตร 1 สวนประกอบ ยอดฟกแมว หรือผลออนฟกแมว 1 กำมือ หรือผล 2 ผล วิธีทำ ลางยอดหรือผลฟกแมวใหสะอาดนำมา รับประทานเปนผักสดหรือลวกจิ้มกับน้ำพริก หรือนำมา ประกอบอาหารที่ไมใ ชน ำ้ มนั เชน ยำ แกงสม ตม จดื เปน ตน วธิ รี บั ประทาน รับประทาน 1 วัน เวน ไป 2 วัน สูตร 2 สว นประกอบ 1. ตนฟกแมว 1 กำมอื 2. นำ้ 1 ลติ ร วธิ ที ำ นำตน ฟกแมวลา งนำ้ ใหส ะอาดนำมาเปนทอ นยาว 1 องคุลี แลว ตมในน้ำเดอื ด 1 ลิตร ใหน าน 15 – 20 นาที วิธีรับประทาน ดื่มคร้ังละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น รับประทานติดตอกันได ประมาณ 1 เดอื น แต 7 วันควรเปลย่ี นยา เพราะตัวยาจะจืด และไมม ีสรรพคณุ 92

สมนุ ไพรพ้นื บ้านลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพ้นื บ้าน มะขามป้อม ช่ือทองถน่ิ /ชอ่ื อนื่ กำทวด สนั ยาสา มงั่ ลู กันโตด อวิ่ อำใบเหล็ก 93

สมุนไพรพ้ืนบา้ นลดความเสีย่ ง โรคหวั ใจและหลอดเลือด ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน มะขามป้อม สรรพคุณทางยา ผลมะขามปอมสด ใชรับประทานเปนผลไม แก กระหายน้ำไดเปนอยางดี นอกจากน้ันยังเปนยาบำรุง แกหวัด แกไอ ละลายเสมหะ ขับปสสาวะ บำรุงหัวใจ เปนยาระบาย รักษาเลือดออกตามไรฟน หรือจะนำ มาตำใหละเอียดผสมกับน้ำผึ้ง รับประทานเปนยา ถายพยาธิ มะขามปอมเปนสวนผสมของสูตรยาตรีผลา ตามตำรับยาไทยโบราณ ซ่ึงประกอบดวยสมอไทย สมอพิเภก และมะขามปอม ชวยลดอาการปวดเม่ือย รางกาย ขับปสสาวะ ลดอาการทองผูก ชวยใหนอน หลับ เจริญอาหาร รวมท้ังลดภาวะเสี่ยงการเปนมะเร็ง ทุกชนดิ 94

สมุนไพรพ้นื บา้ นลดความเส่ียง โรคหัวใจและหลอดเลือด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพืน้ บ้าน ตัวอยางตำรบั อาหาร 1 ถวย น้ำมะขามปอ ม 1/4 ชอ นชา สว นผสม พอประมาณ มะขามปอม เกลือ หญาหวาน น้ำสะอาด วธิ ีปรงุ 1. นำหญาหวานพอประมาณ ใสในภาชนะท่ีทนความรอน เติมน้ำสะอาด นำไปต้ังไฟ ตม พอเดือด จากน้ันกรองกากออก 2. นำมะขามปอมมาลางน้ำใหสะอาด แกะเมล็ดออก ใสเครื่องปน เติมน้ำหญาหวานท่ี เตรยี มไว บดใหละเอยี ด กรองเอากากออก เติมเกลือ ต้ังไฟใหเ ดอื ด วิธกี ารรบั ประทาน ด่ืมในรูปแบบเครื่องดื่มรอนหรือเย็นก็ได ลักษณะที่ไดเปนน้ำสีนวลๆ ขุน รสหวาน เปรี้ยว เค็ม และฝาดเล็กนอ ย ดื่มแลว ชมุ คอ สว นน้ีจะไดนำ้ ประมาณ 2 ถว ย สรรพคณุ ทางอาหาร มะขามปอม มแี คลเซียมสูง วิตามินซีสูงมาก นอกจากนี้ยังมสี ารในกลมุ โพลฟี น อลซง่ึ มีฤทธติ์ า น อนุมลู อสิ ระ 95

สมนุ ไพรพ้ืนบา้ นลดความเสย่ี ง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด ตามภูมปิ ัญญาของหมอพนื้ บา้ น มะม่วงหมิ พานต์ ช่ือทอ งถนิ่ /ช่อื อื่น กาหยู กาหยี ยกรอ ง มวงเม็ดลอ มว งเลด็ ลอ กายี หัวครก ยอดครก ยา หลวง ยารวง สม มวงชหู นาย สมมวงทุนหนว ย นายอ ตำหยาว ยาหยี 96

สมนุ ไพรพนื้ บา้ นลดความเสีย่ ง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพน้ื บา้ น มะม่วงหิมพานต์ สรรพคุณทางยา รากและใบ นำมาตมบรรเทาอาการทองรว ง ทอ งเสยี เฉยี บพลนั บำรุงลำไส ลดไขต ัวรอ น ใบนำ มาบดแลวพอกแผลไฟไหม นำ้ รอนลวก แกก ลาก เกลือ้ น หรือโรคผวิ หนังอน่ื ๆ ผล สามารถนำมาคั้นนำ้ ดม่ื เปนยาขับปสสาวะ ยอด ชวยบำรงุ ลำไส ตัวอยา งตำรบั อาหาร ไกผ ัดเมล็ดมะมว งหมิ พานต ผดั ผักเมล็ดมะมวงหิมพานต ค่ัวใหห อมแลว โรยเกลือ สรรพคณุ ทางอาหาร มีวิตามินและแรธาตุหลายชนิด โดยเฉพาะอยางยิ่งมีโปรตีนและวิตามินอีสูงมาก และมีไขมัน ชนิดดีตอหัวใจ เมล็ดมะมวงหิมพานตชวยตอตานอนุมูลอิสระภายในรางกาย เสริมสรางภูมิคุมกัน โรค ลดความเส่ียงตอการเกิดโรคหัวใจและโรคมะเร็ง ลดคอเลสเตอรอล ลดไขมันอุดตันท่ีผนัง หลอดเลือด บรรเทาอาการขออักเสบ บำรุงประสาท บำรุงผิวพรรณ บำรุงกลามเน้ือ ชะลอการแก กอนวัย บำรุงกำลัง และชวยฟนฟูรางกายใหแข็งแรง นอกจากน้ียังพบวาน้ำมันท่ีสกัดจากเมล็ดเพื่อใช ในการรกั ษาโรคทางผิวหนงั ไดห ลายชนิด 97

สมนุ ไพรพ้ืนบา้ นลดความเสี่ยง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพื้นบา้ น ภมู ิปญ ญาหมอพ้นื บาน สตู ร 1 สรรพคณุ ใบออ น มรี สขม เปรี้ยว ฝาด ชวยขยายหลอดเลอื ด สวนประกอบ ใบออน 1 กำมอื ลางใหส ะอาด วธิ ีรบั ประทาน รับประทานเปนผกั เคียงกับน้ำพรกิ หรือ ประกอบอาหาร เชน แกงเหลอื ง รบั ประทานเดือนละ 2 ครัง้ ขอควรระวัง น้ำยางภายในเปลือกเมล็ดมีพิษกัดเน้ือเย่ือ หากเขาตา อาจทำใหตาบอดได แตยางท่ี ยอดไมเ ปนอนั ตราย สตู ร 2 สรรพคุณ บำรุงหลอดเลือด ชวยใหเลือดไหลเวียนดีข้ึน บำรงุ ไต บำรุงไขขอ ชวยใหเ นือ้ งอกยุบ สวนประกอบ เมลด็ 3 กำมอื วิธีทำ นำเมล็ดมาควั่ ใหเ หลืองกรอบ วิธีรับประทาน รับประทาน 10 เมล็ดตอวัน ติดตอกนั นาน 10-15 วัน จะเห็นผล 98