46 สนทนาธรรม

อาจารยว ศิน อนิ ทสระ



คำอนโุ มทนา ชมรมกลั ยาณธรรมโดยทันตแพทยห ญงิ อัจฉรา กลน่ิ สุวรรณ ผูเปนประธานชมรม ไดขออนุญาตพิมพหนังสือเร่ือง “สนทนาธรรม กับพระธรรมทูตที่จะไปตางประเทศ และ พุทธปรัชญาชวยแกปญหา เศรษฐกิจไดอ ยางไร” ขาพเจาอนญุ าตดวยความยินดีย่งิ คิดวา จะเปน ประโยชนแ กผสู นใจทั่วไป เรื่อง “สนทนาธรรมกับพระธรรมทูต” ไดบรรยายที่ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตวังนอย จังหวัด พระนครศรอี ยธุ ยา เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๔๒ สว นเรอื่ ง “พทุ ธปรชั ญาแกป ญ หา เศรษฐกิจฯ” น้นั เดิมทเี ดยี วนักศกึ ษามหาวทิ ยาลัยหอการคา ไทยมาขอ สัมภาษณ ท่ตี กึ คณะมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยรามคำแหง ซง่ึ เวลา นั้นขาพเจาสอนอยูท่ีน่ัน ขาพเจาไดบันทึกคำถามไว ตอมาเม่ือ พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดน ำมาออกอากาศทางวทิ ยุในรายการ “ธรรมและทัศนะชีวติ ” ไดข ยายความใหละเอียดออกไปบางเล็กนอ ย ขออนุโมทนาตอกุศลเจตนาของชมรมกัลยาณธรรม ท่ีไดจัด พิมพหนังสือเรื่องน้ีออกเผยแผใหแพรหลาย ขอใหชมรมฯ และทานผู อา นพงึ มคี วามสขุ และเจริญในธรรมยงิ่ ๆ ข้ึนไป ดวยความปรารถนาดีอยา งยง่ิ ๗ กุมภาพันธ ๒๕๕๖

คำนำของชมรมกัลยาณธรรม ผลงานธรรมอันทรงคุณคาจากการบรรยายของทาน อาจารยวศิน อินทสระ ทั้งสองเรื่อง ไดแก “สนทนาธรรมกับ พระธรรมทตู ” และเรื่อง “พทุ ธปรัชญาแกป ญหาเศรษกจิ ” ชมรม กัลยาณธรรมไดรับอนุญาตจากทานอาจารย ใหจัดเรียบเรียง พิมพเปนรูปเลมเพื่อเผยแผเปนธรรมทาน โดยเฉพาะอยางย่ิงคำ บรรยายทางวิทยเุ รอ่ื ง “พทุ ธปรัชญาแกปญหาเศรษกจิ ” นน้ั เปน เรื่องหนึ่งท่ีทานอาจารยวศินเองปรารภวามีความประทับใจเปน พิเศษ มีคุณคาแนวคิดนำเสนอทางออกของระบบเศรษฐกิจตาม หลักพุทธ สว นเร่อื งแรกคอื “สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู ” น้นั ขาพเจาประทับใจเปนพิเศษในลีลาธรรมที่อาจหาญม่ันใจ เฉียบ ขาดและชัดเจนตรงประเด็น มองเห็นความเคารพศรัทธาที่คณะ ศิษยบรรพชิตมีตอทานอาจารยซึ่งเปนฆราวาสผูทรงคุณธรรม เร่ืองนี้ทานอาจารยไดอบรมพระธรรมทูตที่มหาวิทยาลัยมหามกุฏ ราชวิทยาลัยดงั กลาวแลว ขอกราบขอบพระคุณทานอาจารยวศิน อินทสระ ที่ เมตตาชมรมกัลยาณธรรมในงานเผยแผธรรมมาโดยตลอด และ ทานอาจารย (กับคุณยุวดี อึ๊งศรีวงษ) ยังกรุณาสละเวลาตรวจ

๔ ทานตนฉบับใหอยางถูกตอง ขอขอบคุณสำนักพิมพกอนเมฆที่ เอ้ือเฟอออกแบบและจัดพิมพ หวังอยางยิ่งวาธรรมทานสื่อปญญา น้ี จะเปนแนวทางในการดำเนินชีวิตตามหลักธรรม และวิถีที่พอ เพียงตามหลกั ชาวพุทธ เพือ่ ความสงบ รมเย็น เปน สุขทง้ั ในสว น ตวั และสังคมโดยรวมยิง่ ๆ ขนึ้ ไป ขอนอ มถวายอานิสงสแหงธรรม ทานเปนอาจริยบชู าแดท า นอาจารยวศิน อินทสระ ใหท านอาจารย มีความสขุ สขุ ภาพแขง็ แรง ปราศจากทกุ ข โศก โรค ภยั ตลอด กาลทกุ เมือ่ กราบขอบพระคณุ และอนโุ มทนาบุญทกุ ทาน ทพญ.อัจฉรา กลิ่นสุวรรณ ประธานชมรมกัลยาณธรรม

โดย อาจารยว ศนิ อนิ ทสระ ....เรือ่ ง ”สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู ทีจ่ ะไปตา งประเทศ” น้ี บรรยายทม่ี หาวิทยาลยั มหามกุฏราชวทิ ยาลัย วิทยาเขตวงั นอย (มหาวชริ าลงกรณราชวิทยาลัย) จังหวดั พระนครศรอี ยธุ ยา เมอื่ พ.ศ. ๒๕๔๒.....

๖ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู นมัสการพระคุณเจา ทีเ่ คารพทุกทานครับ ผมรูสึกยินดีที่มีโอกาสไดมาคุยกับทานท่ีจะเปนพระ ธรรมทูตไปตางประเทศนะครับ ก็คิดวาทานไดฟงเรื่องตางๆ ท่ี เกี่ยวกบั พระธรรมทตู อะไรมาคอนขางจะเยอะนะครับ เพราะวา คุยกันมาต้ังเดือนแลว ทุกวันดวย ทีนี้ผมก็คงไมมีอะไรใหมนะ ครับ มอี ะไรก็คอ ยๆ คุยกันไป ก็คนุ ๆ หนา กบั ทา นหลายๆ ทา น ทา นมหาธานีกแ็ นะนำดี ไมม เี รื่องอะไรใหมแ ลว ครบั เรอ่ื งเกา ๆ มาเลาใหม ทำนองนนั้ เปน ทำนองปรึกษาหารือกัน เร่ืองท่ีจะคุยกับทานพระธรรมทูตในวันน้ี ก็คือเรื่อง เทคนิคการเผยแผพุทธธรรม จะเรียกวา “ศิลปะ” ก็ได ในการ เผยแผพุทธธรรม ท่ีจริงวิชาอันนี้ ผมไมคอยกลาพูดหรอกครับ ถาใหผมทราบกอนลวงหนาวาจะตองพูดวิชาน้ี หรือเชิญมาพูด เรื่องนี้ โดยท่ีไมไดเปนตารางท่ีมีอยูแลว ใหผมมาชวย ผมก็จะไม คอยรับพูดวิชาน้ี เพราะผมรูวาผมไมคอยมีศิลปะในการพูด ไมมี เทคนิคในการพูด และมีขอจำกัดเยอะแยะ ขอบกพรองก็มาก เสียงก็เบา กำลังก็นอย คอก็ไมคอยดี ก็ตองขออภัยทานไวดวย แตถาตองการเนื้อหาสาระอะไร ก็พอไดนะครับ ถาตองการจะ ถามเอาเนือ้ หาสาระอะไร อยา งน้นั ได แตถ าจะใหมีเทคนคิ วธิ ีการ อะไรมากมาย คงไมไ ด

๗อาจารยวศนิ อนิ ทสระ ท่มี หาวทิ ยาลัยมหามกุฏฯ เขามอี บรมวชิ าวาทศิลป กันทกุ ป เมอื่ นักศึกษาทานมาคุยกบั ผม มาถามผม ผมกบ็ อก วา วาทศิลปน ัน้ กเ็ ปนส่ิงทีจ่ ำเปน เปน ส่งิ ท่ดี ี แตส ิ่งทจี่ ำเปน กวา คือความรูความเขา ใจในพุทธธรรม คอื ขอใหท านมคี วามรู ความเขา ใจในพุทธธรรมจรงิ ๆ แทๆ ใหข วนขวายหาความรู ให ไดความรูจ รงิ ๆ และสามารถทจี่ ะถายทอดได ก็พอแลว สำหรบั เรอ่ื งวาทศลิ ปน ัน้ เปนเรอื่ งทีหลังกไ็ ด คือถา มวั ไปฝก วาทศิลป แตเ นื้อหาไมมี หมายความวา ไมม ีความรูท่ีจะพดู กไ็ มร ูจะไป พดู อะไร เพราะวามีแตเปลือกหรอื ส่ิงที่จำเปนนอยกวา ทำนอง นี้นะครบั ก็เลยไมคอยจะไดส าระอะไรเทาไร ถาตองการจะใหสำเรจ็ ประโยชนจ ริงๆ ประการที่ ๑ ก็ตองมีความรูจรงิ ในพุทธธรรม คือคนทมี่ คี วามรูจรงิ นน้ั มนั จะออกมาเอง สังเกตดถู ามคี วามรใู นเร่ืองอะไรจริง แมท านจะ พดู ไมเกง แตทา นพูดรเู รือ่ ง สมมตวิ าทานมีความรเู รอื่ งไฟฟา ถึงทานจะพูดไมเ กง แตท านสามารถจะบอกเขาไดวา ไฟฟา คือ อะไร ไฟฟาเปนอยา งไร ทำอยา งไรเร่อื งไฟฟา แตสมมตวิ า ผม เปน คนพูดเกง นะครับ แตไ มม คี วามรูเรอ่ื งไฟฟา ทานมาถามผม น่ี ผมจะอธบิ ายไดไหม ทา นจะไดอ ะไรเรอื่ งไฟฟา จากผมไปบาง คงไมได นอกจากวาผมใชวาทศลิ ปพดู โอไปเอม า พูดอะไรไป เรื่อยๆ นำ้ ทว มทุงไปเรอ่ื ยๆ เพราะฉะนนั้ ในเรอื่ งนก้ี เ็ หมอื นกนั นะครับ เทคนคิ หรอื ศลิ ปะหรือวธิ ีการในการเผยแผพุทธธรรม ส่งิ

๘ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทูต สำคัญประการแรกทีส่ ดุ ก็คือความรใู นเร่อื งพทุ ธธรรมน่นั แหละ ถาทา นรจู ริง ทา นจะมเี ทคนิคไปในตัว มเี ทคนคิ วธิ ีการ ศลิ ปะ ไปในตัว นอกจากวาเรารูนอยเกินไป จึงตองใชอ ยา งอ่นื เขา มา ประกอบ อันน้ีขอเรยี นไวเปน ประการแรกนะครับ คราวนท้ี านจะไปตา งประเทศ ทานทต่ี ดิ ตามขาวสาร อะไรตา งๆ ทา นคงระลึกได เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๔ ไดม กี รณพี ระไทย ถูกฆาหมูทีร่ ัฐอรโิ ซนา ในสหรฐั อเมรกิ า ตอนน้ัน หนังสอื พมิ พ สยามรัฐ ฉบบั วันจันทรที่ ๑๙ สงิ หาคม ๒๕๓๔ ไดเ ขียนบทความ เปน บทบรรณาธกิ ารไววา “จากกรณีการสังหารหมูพระสงฆที่วัดไทยในอริโซนา คราวน้นั ไดทำใหรูข อเทจ็ จรงิ ประการหน่งึ วา พระสงฆไ ทยท่ี เปนธรรมทตู เดินทางไปเผยแผพุทธศาสนาในตางประเทศ ไมมี ความชำนชิ ำนาญในการใชภ าษาของประเทศท่ีไปเผยแผ ถึงข้นั ที่ สามารถจะอธิบายหลักธรรมในพุทธศาสนาใหแกเจาของประเทศ ที่มคี วามสนใจ ใหเ กิดความเขาใจได แตก ารท่ีไดส ง ไปน้นั เปน เพราะเกดิ จากความตอ งการของชุมชนไทย หรอื ชมุ ชนชาวเอเชีย ทีน่ ับถือศาสนาพทุ ธ เชน ชุมชนลาวหรอื ชุมชนเขมร ดังนนั้ พระสงฆที่ออกไปอยูในสหรัฐอเมริกาจึงเปนพระที่ทำหนาที่ใน ดานพธิ ีกรรม เชน การทำบญุ ในโอกาสตา งๆ มากกวา ทีจ่ ะเปน พระที่ออกไปเผยแผธรรมะดว ย”

๙อาจารยวศนิ อนิ ทสระ น่ี เขาเขียนเอาไวในตอนน้ันนะครบั ผมนำมาใหท า นคิด อกี ทหี น่งึ ตอ นะครบั “พระสงฆเราน้ัน คงจะเปรียบเทียบความรูความ สามารถเหมือนอยางบาทหลวงของศาสนาคริสตในนิกายตางๆ ที่ถูกสงตัวออกไปเผยแผศาสนาท่ัวโลกไมได เทาท่ีปรากฏน้ัน บาทหลวงเหลานั้นมักจะศึกษาภาษาของทองถ่ินท่ีจะไปเปน อยางดี ศึกษาขนบธรรมเนียมประเพณี ทำใหสามารถเขาใจกัน ไดกับคนทอ งถ่นิ อยา งผสมกลมกลนื กัน ผิดกับพระในพุทธศาสนา ซึ่งสวนใหญที่สงออกไป ไมคอยจะมีความรูความสามารถเทียบ เทากับบาทหลวงทั่วๆ ไป จึงเปนไปไดวา การท่ีพระสงฆของเรา ไปเผยแผศาสนาในประเทศอน่ื จะทำใหค นในประเทศนน้ั บังเกดิ ความเขาใจผิดในจริยาวัตรของพระสงฆไทย ยิ่งถาหากเปนพระ ที่ไมเครงครัดในวินัย แสดงพฤติกรรมตางๆ อันไมใชกิจของสงฆ เชน การดูหมอ การรดน้ำมนต สะเดาะเคราะหดวยแลว โอกาส ที่คนชาติอ่ืนจะไมเขาใจ ก็จะมีมากขึ้น และอาจจะเกิดความรูสึก เปนอคตติ อพระสงฆไทยได” ผมพูดไมนานนะครบั ทานครับ ผมจะใชเวลาประมาณ ๓๐ นาทีกวาๆ แลว จะเปด โอกาสใหท า นถาม หมายความวา ผม จะพูดไปแลว สลับใหท านถาม เพื่อจะเปลยี่ นบรรยากาศไมใ หเบ่ือ ตอนะครบั

๑๐ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทูต “จากการสังหารหมูพระสงฆคราวนี้ ทางกรมการ ศาสนาและมหาเถรสมาคม สมควรจะพิจารณาทบทวนวา ใน การสงพระธรรมทูตไปเผยแผพุทธศาสนานั้น สมควรจะกำหนด คุณสมบัติของพระที่จะไดรับการคัดเลือกไปอยางไร สมควร จะทดสอบ ศรัทธา ของ พระ นั้น วา เหนียว แนน ใน พุ ทธ ศ าสนา แคไหน หรือ ควร จะ เขม งวด กวดขัน การ อบรม เก่ียว กับ ขนบธรรมเนียมประเพณีของตางชาติท่ีจะไปแคไหน และควร จะอบรมใหรูจักใชภาษาในขั้นที่จะสามารถอธิบายหลักธรรม ข้ันพน้ื ฐานของพุทธศาสนาใหศาสนกิ ชนอนื่ เขาใจได” ทำนองน้นี ะครบั จวนจบแลว ครบั “การอบรมพระสงฆไ ทยทจ่ี ะไปเผยแผใ นประเทศอนื่ นนั้ จึงเปนงานหนักท่ีตองเอาจริงเอาจัง ตองใชงบประมาณ คาใช จาย และการคัดเลือกพระสงฆท่ีเหมาะสม ก็เปนเรื่องลำบาก เพราะตองไปทำงานหนัก อดทนสูง หากเลือกไดพระสงฆที่มี จิตใจแอบแฝง เพียงอยากไปเที่ยวเมืองนอก มีประสบการณ หนอย เม่ือเจอสังคมท่ีดีกวาแลวจะสึก อะไรทำนองน้ัน หาก ไดอยางนี้ไปทำงาน ความเส่ือมศรัทธาจะเกิดขึ้นอยางแนนอน ถึงแมคนไทยในสหรัฐฯ จะไมคอยสนใจอะไรกับคุณสมบัติของ พระสงฆ มากไปกวาไดเห็นผาเหลืองแลวอุนใจ ไดทำบุญ ได

๑๑อาจารยว ศิน อนิ ทสระ ฟง เทศนแ ลว ทำใจใหสงบ แตสำหรบั คนตางชาตแิ ลว เขาคงไม เขาใจความรูสึกน้ี แตเขาอยากรูวา ศาสนาพุทธคืออะไร หลัก ธรรมอันวิเศษเปน อยา งไร มากกวา ดงั น้ัน จงึ ปรารถนาทจี่ ะให มีการทบทวนกระบวนการเลือกสรรพระสงฆไปทำงานในตาง ประเทศเสียใหม เพอ่ื วาตางชาตจิ ะไมด แู คลนวา คนไทยนับถือ ศาสนาปาเถ่ือน เต็มไปดว ยความเชอ่ื อันงมงาย ไรแ กนสาร จน ไมนาจะมคี ณุ คาอยูบนแผนดินของเขา” เขาเขยี นไวเมอื่ ป พ.ศ. ๒๕๓๔ เปน เวลา ๘ ปม าแลว จากขอ เขยี นอนั นน้ี ะครับ ผมกไ็ ดน ำมาพเิ คราะหพจิ ารณ วา เพราะเหตุใดเราจึงขาดแคลนพระภิกษุที่มีความสามารถในการ เผยแผศ าสนา จากบทบรรณาธกิ ารของสยามรฐั น้ี ผมก็ไดน ำมา วจิ ัยวิจารณ และไดพมิ พเปน หนังสือเลม เลก็ ๆ ชือ่ วา การเผยแผ ศาสนา ปกสีเขยี วๆ มดี อกบัวสขี าวๆ บางทานอาจเคยมแี ลว เรา มาคุยกนั มาวเิ คราะหกัน ท่ผี มไดว ิเคราะหเ อาไวกม็ อี ยปู ระมาณ ๔-๕ เรื่องนะครบั ผมจะลองเสนอทานดู

๑๒ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู

๑๓อาจารยวศนิ อินทสระ ประการท่ี ๑ พระภกิ ษสุ ามเณรสวนมากของเรา (รวม ทัง้ ผมดว ย สมัยที่บวชอยู) มีพ้นื ฐานความรเู ดมิ ไมม าก มาเรยี น นกั ธรรมและบาลเี ลย จากพน้ื ฐานความรทู ไ่ี มมากนัก เวลาเขยี น กระทเู รียงความแกกระทูธ รรม ในวดั ใหญๆ เชน วดั บวรนิเวศ มี ผทู จี่ บปรญิ ญามาบวช กเ็ รยี นรวมกนั กับภกิ ษุสามเณรท่บี วชอยู กอ น เรียนนักธรรมตรี เวลาเขียนเรียงความแกกระทธู รรม สเู ขา ไมไ ด พระใหมจะไดท่ี ๑ เสมอ พระเกา จะไมได เพราะพื้นฐาน ความรูเขามากกวา พ้ืนฐานความรเู รานอ ย ในการตีความใหแ ตก “สติ โลกสฺมิ ชาคโร” สตเิ ปน ธรรมเคร่อื งต่นื อยใู นโลก เณรงงเปน ไกต าแตก พระบวชใหมที่มวี ุฒปิ ริญญาตรปี ริญญาโทมา เขาขบได เขาเขาใจได เพียงไดฟ งคำบรรยายของอาจารยส ักครั้ง เขากต็ ไี ด แตกมากกวา พ้ืนฐานความรูข องเรายังนอยอยู เพราะฉะนัน้ การ ทจี่ ดั ใหม พี ้นื ฐานความรขู องพระสงฆใหสูงเอาไว จะเปน ประโยชน มากนะครับ จะไดกวางออกไป ลึกลงไป สูงข้นึ ไปก็ได ท้ังกวาง ทง้ั ลึก ท้งั สูง ประการที่ ๒ หลกั สูตรความรูทางธรรมนสี้ งู มาก และ ละเอยี ดออ น เหมาะสำหรบั ผทู ม่ี วี ยั สงู มคี วามรแู ละประสบการณ ทางโลกมาอยางดี จึงจะขบแตก ผูบวชเรียนต้ังแตเยาววัย เมื่อ จบประถม ๔ ประถม ๖ หรือมีพื้นความรูต่ำ บางคนก็ไมไดจบ สักช้ัน เพียงแตอานออกเขียนได หรือวาไปอานออกเขียนไดเอา ในวดั ก็มี กย็ ากท่ีจะทำได เพราะหลกั สูตรของเราคอ นขา งสงู และ

๑๔ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู ละเอียดออน อยา งหนังสอื บางเลม สมเด็จพระมหาสมณเจา กรม พระยาวชริ ญาณฯ ทา นเขียนใหร าชวงศอ า น ใหผ ูใ หญอ าน อยาง พุทธประวัติ เลม ๑ นี่ครับ ไปอานดูจากคำนำ ทานทรงนิพนธ ใหเจานายช้ันผูใหญอาน...ผมจำไมได...ใครก็ไมทราบ มันเหมาะ สำหรบั ทา นผนู นั้ พอเราเอามาเรยี น การวจิ ยั วจิ ารณข องเรายงั ไมม ี ตอ งมารนุ ผใู หญๆ อยา งทา นพระครวู บิ ลู ย ทา นมหา...อะไรหลายๆ ทาน พอไดว ฒุ ภิ าวะแลว ตอ มากลบั ไปอานพุทธประวัติ ถึงจะรสู ึก เขา ใจซาบซึง้ ตอนที่เรยี นครง้ั แรก เรยี นนกั ธรรมตรี พ้ืนฐานความ รูย ังไมพอกับตำรา ตำราสงู ตำราดี แตส งู เกินไปสำหรับเรา ประการที่ ๓ อนั นีเ้ ปน ขอวิจารณข องผมนะครบั มีนอย คนนักท่ีจะมีบุญบารมีมาแตอดีต ทำใหสนใจในธรรม ดื่มด่ำใน ธรรม คนควาหาความรอู ยางเพลดิ เพลนิ ไมรูจักอมิ่ ไมรูจักพอ ในการแสวงหาความรูท างธรรม ต้ังตนอยใู นธรรมสมำ่ เสมอ นา เลอ่ื มใส จติ ใจหนกั แนนม่นั คง ไมถ กู กระแสโลกพดั ไป เมือ่ บวช อยู ก็เปนพระที่ดี เปนกำลังสำคัญของคณะสงฆ พระศาสนา และบานเมอื ง เม่อื สึกไป ก็เปน ฆราวาสทีด่ ี เปนกำลังสำคัญของ บา นเมอื ง เปน กำลงั ของศาสนาดว ย คนอยา งนม้ี จี ำนวนนอ ย คดิ เปน เปอรเ ซ็นตไ มได หมืน่ คนจะมสี ัก ๑ คน หรอื อาจหาไมไ ดเลย เรามีคนประเภทน้ีนับตัวได นอกเหนือจากน้ีก็เปนประเภทสามัญ ทว่ั ไป เรียนเพ่ือสอบ เพ่อื ไดชน้ั เพื่อวตั ถุประสงคอ น่ื มไิ ดม คี วาม ดื่มด่ำจับจิตจับใจในรสพระธรรมแตประการใด เพียงแตผานไป

๑๕อาจารยว ศิน อนิ ทสระ ในระบบนี้ ในวิถนี ้ี กเ็ รยี กวา เรียนไปอยา งนนั้ เอง นอยคนที่จะมี บุญ มปี พุ เพกตปญุ ญตา บวชมาแลวกช็ อบธรรมะ ดืม่ ดำ่ ในธรรมะ อา นหนงั สอื ธรรมะ ไมเ บอ่ื เพลดิ เพลนิ มนี อ ย นอกนนั้ กเ็ รยี นไปพอ ผา น พอสอบได อนั นกี้ เ็ ปน สาเหตหุ นง่ึ ทท่ี ำใหเ ราขาดบคุ ลากรทจ่ี ะ เผยแผธรรม เพราะวา ไมไดสนใจเรยี นรจู รงิ ๆ ไมไดแตกฉาน เราลองเทียบดู นกั เรียนทางโลกเรียนวิทยาศาสตร ภาษา อังกฤษมาแลวทุกคนในช้ันประถม−มัธยมในฐานะเปนความรูพื้น ฐาน ถา เขาเรยี นอุดมศึกษาในสายวทิ ยาศาสตรหรอื ในสายภาษา อังกฤษ ก็ตองเรียนเพ่ิมเติมอีกมาก กวา จะเปน ครูได กวา จะสอน ได กล็ องถามดนู ะครบั วา มีใครก่คี นท่ีเปนนกั วทิ ยาศาสตรไ ด หรอื แมแตเ พียงสอนวทิ ยาศาสตรไ ด มีใครก่คี นท่ีเรยี นวทิ ยาศาสตรมา แลวเปน นกั วิทยาศาสตรแ ละสอนวทิ ยาศาสตรไ ด เรากเ็ รยี นกัน มาทุกคนนั่นแหละ ผานหลกั สูตรประถม มธั ยม แตมีนอยมาก ที่ สอนวทิ ยาศาสตรไ ดก็ยงั พอหาได ไมย ากเทา ไร แตท ีจ่ ะเปนนัก วิทยาศาสตรน ้ันหายากมาก สวนธรรมะน้ี ละเอยี ดออ น เปน นามธรรมย่ิงกวา วทิ ยาศาสตร ลึกซึ้งกวามากมาย สัมผสั ไดย าก รูเห็นไดยาก ผูที่ รแู ลว เห็นแลว ทำใหผ ูอ ื่นเหน็ และรูเ ชน ตวั เองก็ยาก เม่ือเปน เชน น้ี ทานจะเห็นวา การที่จะรธู รรมะแลวสอนธรรมะน้ี มันยากแค ไหน ความยากของพระธรรม โดยเฉพาะในสว นละเอียด ท่วี า “อธคิ โต โข มยายํ ธมฺโม” ธรรมทเ่ี ราไดบรรลุแลว นี้ “คมภฺ โี ร” ลกึ

๑๖ สนทนาธรรมกับพระธรรมทูต ซงึ้ “ททุ ทฺ โส” เหน็ ไดยาก “ทรุ านโุ พโธ” รูตามไดยาก “สนโฺ ต” สงบ “ปณโี ต” ประณีต “อตกฺกาวจโร” ไมเปนวสิ ยั ของตรรกะ คอื คดิ เอาไมไ ด beyond reasoning เหนอื การคิดหาเหตผุ ล แต วา “ปณฑฺ ติ เวทนีโย” บณั ฑติ พอรูได นั่นคือธรรมะสว นลกึ เพราะ ฉะน้นั ทานฟงการพูดธรรมะทางวิทยุ ทางอะไรตออะไร เราก็จะ พบแตธ รรมะพน้ื ๆ เรื่องบญุ เร่ืองทาน เรื่องอะไรตออะไรทำนองนี้ ก็หาไดท ่วั ไป แตถ าลงลกึ อธบิ ายธรรมะลกึ ๆ ลงไป หาคนอธบิ าย ไดย าก ถา ลกึ ก็ไปอภธิ รรมไปเลย ซงึ่ หาคนเขา ใจไดยาก จะมีคน เขาใจกค่ี น ไปนั่งนับจติ −เจตสกิ อะไรตออะไรไมรูเทาไร คอื มนั ไม รวมสมัยแลว ทำนองน้ีนะครบั เพราะฉะน้ัน อันนคี้ อนขา งจะเปน เรอื่ งยาก ผมเหน็ ใจทา น ประการที่ ๕ หลกั สูตรนักธรรมบาลีของคณะสงฆ มีมา นานแลว และเราไมไดเ ปลีย่ นแปลงปรบั ปรุงแกไขอะไรเลย ก็คง ไวอยางเดิม เรียนกนั ไป ทำกันไปอยา งเดมิ มาเปนรอ ยป อันนี้ก็ เปนเหตหุ นง่ึ ท่ีทำใหพระภกิ ษุสามเณรของเราไมแตกฉาน ทำให ขาดตวั “มนสานุเปกฺขิตา” คอื ขาดการใครค รวญ เพราะไมมี แนวท่จี ะใครครวญ อนั นีเ้ ราขาดมากเลย ขาดการถามวา “ทำไม” ทำไมจงึ เปน อยางนน้ั เราเรียนๆ ฟง ๆ แลวกเ็ ช่ือๆ กนั ไปตามท่ตี ำรา บอกเอาไว ไมตัง้ คำถาม ไมต้ังปญหาวา ทำไมจึงเปน อยางนนั้ เชน วา เวลาสวดศพ ทำไมตอ งสวดอภิธรรม ทำไมพระพุทธเจา จึงตอ ง ทรงไปแสดงพระอภิธรรมบนชั้นดาวดึงสใหกับพระพุทธมารดา

๑๗อาจารยว ศนิ อนิ ทสระ แสดงธรรมอยนู านเทาไร พระอภธิ รรมมีก่ธี รรมขันธ จำนวนเลม อภิธรรมมเี ทา ไร ทำไมจำนวนเลมจงึ นอ ยกวาพระสูตร แตว าทำไม ธรรมขนั ธจึงมากกวา ถงึ เทาตวั อะไรเหลา น้นี ะครับ เปนเรอ่ื งที่ นาจะวิเคราะหวา ทำไม แตเรากท็ องจำกนั มาวาพระสตู รมีก่ธี รรม ขนั ธ พระวนิ ยั มีกีธ่ รรมขันธ พระอภธิ รรมมกี ธ่ี รรมขนั ธ แลวไม หาความรอู ะไรกันตอ ไปอีก วา ทำไมจงึ เปน อยา งน้นั อันน้จี ึงเปน เหตุทำใหข าดการใครค รวญ พอขาดการใครค รวญ ก็ขาดไปหมด เราพูดไปๆ พอเขาถามวา ทำไมจึงเปนอยางนนั้ เรากเ็ ร่ิมตดิ ขัด บอกไมค อยได ตอบไมคอยได อันนี้เปนปญหาใหญข องเราในการ เผยแผศาสนา ในการเผยแผพ ุทธธรรม เราติดขัด ถาเผ่ือพระคุณ เจา พระธรรมทตู มคี ณุ สมบตั อิ นั หน่งึ คือเปนคนชางสงสัย ชอบ ตั้งคำถามวา ทำไม ถาอยางนแี้ ลว ทา นจะไดอ ะไรเยอะเลย แม จะไมไ ดร บั คำตอบจากใคร แตท า นก็ยังไดค ดิ ของทานเอง และ อาจหาคำตอบจากพระไตรปฎ กบา ง อรรถกถาบา ง กไ็ ด เมือ่ ๒−๓ วันน้ี ผมไปบรรยายเร่อื ง พทุ ธปฏภิ าณ ให กับนกั ศึกษาในหองเรียน ผมมเี อกสารให แตห นังสือยงั ไมไ ดพ ิมพ เขาถามวา มหี นงั สืออะไรเปน หนังสอื ประกอบบางไหม ผมตอบ วา พระไตรปฎกและอรรถกถานนั่ แหละคอื หนังสอื ประกอบ ให อานในนนั้ ใหเ ยอะๆ เขา เปน หนังสอื ประกอบอยา งดีในเรื่องพทุ ธ ปฏิภาณ จะไดเ ห็นพทุ ธปฏภิ าณเยอะแยะ

๑๘ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู

๑๙อาจารยวศิน อนิ ทสระ เอาละครับ ผมเปนคนไมคอยมศี ลิ ปะในการพดู ใหทา น เพลดิ เพลิน ฉะนั้น ตอนนผี้ มจะหยุดพดู ใหท านตัง้ คำถาม และ เมอ่ื หมดคำถามสักระยะหนงึ่ แลวกค็ อ ยพูดตอ พอชว งที่ ๒ จึง คอยพกั นะครบั ตอนน้ีขอเปด ใหทานถามไดเ ลยครบั คำถาม : การเขยี นหนงั สอื ของอาจารย อา นแลว เหมอื นกบั อาจารย เกดิ ทนั ในสมยั นน้ั ๆ ดว ย อาจารยเ หน็ จรงิ หรอื จนิ ตนาการเอา หรอื มี เทคนิคการเขียนอยางไร เนื้อหาจึงนาอานและชวนติดตามโดย ไมเบือ่ อาจารย : อันน้ีก็ถามดีนะครับ ถามเร่ืองการเขียนหนังสือ ซ่ึงผม ก็มีเรื่องจะพูดตอไปขางหนานะครับ การเผยแผศาสนาโดยการ เขียน แตทานไดถามลวงหนาไปกอน ก็ดีแลวครับ “เหมือนกับ เกิดทันในสมัยน้ันๆ” มีหลายคนพูดอยางนี้เหมือนกันนะครับ อานเร่ืองพระอานนท เร่ืองจอมจักรพรรดิอโศก ก็เหมือนกับวา ไปตามหลังอยู ก็เขียนไปตามที่เห็น อันนี้ก็ประกอบกับศรัทธาใน ส่ิงท่ีทำ และไดอาศัยตำราบาง อาศัยจินตนาการบาง ความคิด คิดตามไปตามความนาจะเปนหรือความเปนไปได ทำนองนั้นนะ

๒๐ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู ครับ คดิ ตามไป เวลาเขยี นนิยายธรรมะน่ี ผมมคี วามสขุ มากเลย ครบั รนื่ รมยแ ละมคี วามสขุ เพราะวา ผมไปอยใู นโลกอกี โลกหนง่ึ ไมใ ชโลกธรรมดา เปนอีกโลกหนึง่ แมแตเ วลาที่พดู ถงึ อยตู อนน้ี ก็ยังเกิดปติ เวลาพูดถึงเร่ืองนี้ก็มีความสุขมาก และชอบเขียน มนั มอี ะไรแทรกซมึ อยูเยอะไปหมดเลยในน้นั เวลานกี้ ม็ คี นขอรอ งใหเ ขยี น แตเ วลาของผมถกู ใชไ ปหมด กับวิชาการลวนๆ เวลานี้สอนหนังสือสัปดาหหนึ่งก็ประมาณ ๑๐ ช่ัวโมงกวาๆ รวมที่มาจากขางนอกดวย และตองออกวิทยุทุกวัน วนั ละประมาณ ๔๐ นาทบี า ง ๓๐ นาทีบาง ๒๐ นาทีบาง ทกุ วนั ไมเวนวันหยดุ และการออกวิทยุนนั้ ตอ งเตรยี มงาน ตองเตรยี มตัว ตองเตรียมขอมูล โชคดีวาพูดท่ีบาน ไมตองเดินทางไปสถานี แต กระนน้ั กต็ อ งใชเ วลาไปกบั การเตรยี มขอ มลู เพอื่ ใหผ ฟู ง ไดอ ะไรบา ง ตามสมควร แตท จี่ รงิ แลว ใจจรงิ ๆ ชอบเขยี นนวนยิ ายองิ หลกั ธรรม และเขยี นบทความ ท่ีทานถามมานี้ บอกวา “อานแลวเหมือนกับอาจารย เกิดทันในสมัยน้ันๆ” อันนี้ทานหมายถึงนวนิยาย ตอมาที่ถามวา “มีเทคนคิ การเขยี นอยางไร เน้ือหาจึงนา อานและชวนติดตามโดย ไมเบื่อ” อันน้ีหมายถึงบทความหรือขอคิดอะไรตางๆ คือ เราจะ เขียนเร่ืองอะไร เราจะตองมีความรูสึกสอดคลองกับสิ่งน้ัน คือ มคี วามรูส ึกจริงๆ กบั อนั นั้น กบั ส่งิ ทเี่ ราเขยี น ไมม คี วามรสู ึกขัด

๒๑อาจารยว ศิน อินทสระ แยง ในใจ มคี วามรสู กึ จรงิ ๆ ถอดออกมาจากใจเลย แลว ตำราหรอื วิชาอะไร ก็เปน เพยี งมาประกอบแวดลอมใหด ขี ึน้ แตจะออกมา จากความรสู กึ ฉะนนั้ ถา ทา นไมม คี วามรสู กึ อยา งนน้ั ถา ทา นไมม ี ความรสู กึ คลอ ยตามแลว ทา นจะเขียนใหด ไี มไ ดห รอก สมมติวา ใหใครสักคนหนง่ึ ที่เปนคนโหดรา ยทารณุ ไมมเี มตตากรณุ า บงั คบั ใหเขาเขียนเรื่องเมตตากรุณา เขาเขียนใหทานซาบซึ้งไมไดหรอก เพราะเขาไมมีความรูสึกอันน้ันออกมา แตถาใครสักคนหนึ่งที่เปน คนมเี มตตากรุณาแนบสนิทอยูก บั จติ ใจ แลวเขาเขยี นเร่อื งน้ัน เขา จะเขยี นไดด ี ถา เขามศี ลิ ปะในการเขยี น ภาษาสำคญั นะครบั การใช ภาษาท่ีทำใหลืน่ ไหล ชวนอาน ไมมาก ไมน อย ไมฟุมเฟอย และไม ถงึ กบั ส้นั เสียจนไมร เู ร่อื ง ขอนข้ี อตอบเทา นี้กอ นนะครบั คำถาม : ในฐานะท่ีทานอาจารยเปนผูสอนพทุ ธปรัชญา มพี ุทธ ปรชั ญาบทไหนบางท่มี ีลักษณะเปน สากล สามารถทจ่ี ะอนุวตั เิ ขา กับชาวโลก เปน บทท่เี ปนสากลจริงๆ ขอใหทานชวยอธบิ าย อาจารย : พุทธปรัชญาในหนังสอื พทุ ธปรัชญาเถรวาท ทผ่ี มเขยี น เอาไว เลมใหญๆ อันน้ันเปน สากลทั้งหมดเลยครบั เรม่ิ ต้งั แต อรยิ สจั ๔ น่นั เปน สากล เปน universal and necessary truth

๒๒ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู เปน ความจรงิ ทเี่ ปนสากลและจำเปน อริยสจั เปน สากล “ธมั มะ จกั กงั ปะวตั ตติ งั อปั ปะฏิวตั ติยัง ธรรมจกั รทพ่ี ระองคไดห มุนไป แลวน้นั ใครจะหมุนกลบั ไมได “อัปปะฏวิ ตั ตยิ งั ” ใครจะหมนุ กลบั ไมไ ด “อปั ปะฏิวัตตยิ ัง สะมะเณนะ วา พราหมะเณนะ วา เทเวนะ วา มาเรนะ วา พรหมมฺ นุ า วา เกนะจิ วา โลกสั มินติ” ถาใครหมนุ กลบั คนนัน้ ผิดเสียเอง คนน้ันเปนผผู ิด เพราะของ ทา นถกู แลว ทานหมุนไปถูกแลว อรยิ สัจ ๔ นีค่ านไมได เปน จรงิ สากล เปน จริงกบั คนทกุ คน ทั่วโลก อันนี้เปนสากล นอกจากน้ีก็มี หลักกรรมและการเวยี นวายตายเกิด น่กี ็เปน สากล ปฏจิ จสมุปบา ทก็สากล ไตรลกั ษณกส็ ากล พทุ ธปรชั ญาเถรวาททีท่ านถามมา ที่ ผมยกตวั อยา งมา ๔ หวั เรอ่ื งนี้ ก็นาจะเพยี งพอใหเห็นวา เปน สากล แกค นทงั้ ปวงนะครับ

๒๓อาจารยวศิน อนิ ทสระ คำถาม : ขอที่ ๑ อยากขอถามความเห็นเกี่ยวกับเรื่องของ พระธรรมทตู เขาวา รนุ ตอ ๆ ไปน้ี จะกำหนดเอาวฒุ ติ ้งั แตป รญิ ญา ตรขี ึน้ ไป อาจารยมีความเห็นเกี่ยวกับเร่ืองนอี้ ยางไร ขอท่ี ๒ อาจารยมีความคิดเห็นอยางไรกับพระธรรมทูต ท่ีไปทำงานในตางประเทศแลวเรยี นตอดว ย อาจารย : ปญ หาของทา นยากๆ ท้ังนัน้ เลย ขอแรก ควรไดปรญิ ญา ตรกี อนใชหรือไม ในขอ แรกนะครบั อนั นตี้ องพจิ ารณาหลายเร่ือง เลยครับ สำหรับพระไทยเวลาน้ี ถา พิจารณาในดา นพื้นฐานการ ศกึ ษา ผมคดิ วา ดี แตวานาจะพจิ ารณาอะไรหลายๆ อยางเขามา ดว ย วาถาเราจำกดั ไวอยางน้ี เราจะไดพระธรรมทูตสกั ก่รี ปู เราจะ ขาดแคลนไหม เพยี งพอแกความตองการหรอื ไม ตองคิดถึงเรอื่ งนี้ ดว ย แตถา คิดวา ตอ ไปภายหนาจะเพยี งพอ ก็ทำได หรอื ชะลอไว กอ นจนกวาจะคดิ วา เพยี งพอ อนั น้ีประการหนงึ่ นะครบั อีกขอหนง่ึ ทที่ า นถาม ก็คือ พระที่ไปเปน ธรรมทตู แลวไป เรียนตอ อันนี้ผมคดิ ไมทนั คดิ ไมท ันทจี่ ะตอบครับ ขอ มูลก็ไมพอ ฉะนัน้ ขอไมต อบนะครับ ขอบคุณครบั

๒๔ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู คำถาม : ขอถามปญหาทานอาจารยขอหน่ึง มีอาจารยคนหน่ึง ที่ไดมาอบรมพระธรรมทูตรุนน้ี ไดเคยพูดเปรียบเทียบระหวาง ศาสนาตางๆ กับศาสนาพุทธเรา มีตอนหนึ่งวา พุทธศาสนามีจุด มุงหมายสูงสุดอยูที่การบรรลุนิพพาน การหามไมใหนักเผยแผพูด เรื่องนิพพาน เปนการไมถูกตอ ง อาจารยท ่มี าอบรมทีผ่ า นมา ไมมี ใครกลาอธิบายนิพพานใหแจมแจงพอ ฉะนั้น อาตมาจึงอยากขอ ใหอาจารยวศินโปรดกรุณาชวยอธิบายนิพพานใหพระธรรมทูตฟง ณ โอกาสนี้ดว ย อาจารย : แหม ดีจงั เลย ขอบคณุ นะครับ คือเร่ืองนพิ พานนี้ ก็ ตองพูดกันอยเู สมอนะครบั ไมว า ในท่ไี หนหรอื ในโอกาสอยา งไร เพราะวานิพพานนีก้ ค็ อื การสงบจติ ได ก็เปนนิพพานในระดบั หนึง่ ทานจำในศราทธพรตไดไหมครับ ในบทสวดมนต ทีท่ านเขียนไว วา ความสงบใจน้นั แลคือนิพพาน “เจตโส โหติ สา สนตฺ ิ นิพพฺ าน มตี ิ วจุ จฺ ติ” ความสงบใจน้ันแลคือนพิ พาน กเ็ ปนนพิ พานในระดับ หน่งึ แลว ตทังควมิ ุตติ หลุดพน ชวั่ คราว ก็เปนนพิ พานในระดบั หน่งึ และเรอ่ื ยไปจนถึง วกิ ขัมภนวมิ ตุ ติ “วมิ ตุ ติ” กบั “นิพพาน” นใ่ี ชแทนกันได “ปหานะ” “วมิ ุตติ” “นพิ พาน” “นโิ รธ” ใชแ ทน

๒๕อาจารยวศิน อินทสระ กันได เพียงแต ตทังคะ กเ็ ปน นพิ พานไดแลว วิกขัมภนะ กเ็ ปน นพิ พานระดบั หนงึ่ สมุทเฉทะ กเ็ ปน นิพพานระดบั หนง่ึ เพราะฉะน้ัน ก็ไมมีปญหาในเรื่องท่ีจะพูดเรื่องนิพพาน นพิ พานเปน เรอ่ื งธรรมดา ชวี ติ ตอ งการนพิ พานอยเู ปน ปกติ นพิ พาน นน้ั เปน ความตอ งการโดยธรรมชาตขิ องมนษุ ย มนษุ ยท กุ คนตอ งการ นิพพาน นิพพานคือความดับทุกข ใครบางท่ีไมตองการดับทุกข ตองการดับทุกขกันทุกคน แมแตเส้ียนตำเล็บหนอยหนึ่ง เราก็ รสู กึ รำคาญ ตองการจะถอนเสยี้ นออก ใหมนั ออกไป ใหป ราศจาก สิ่งเสียบแทง มันมีส่ิงเสียดแทง มันเปนทุกข เราก็ตองการจะดึง หนามตรงน้ันออก เปน “นิรวาณะ” คือปราศจากส่ิงเสียบแทง ก็สบาย แมแตเสี้ยนตำน้ิว เรายังตองการถอนออกเพ่ือใหเปนสุข เพราะฉะน้ัน ถาอะไรมันคางอยูท่ีใจ แลวเรากำจัดมันออกไปได ทำใหเราสงบใจได นพิ พานเปน ความดับทกุ ข ทกุ ขนโิ รธนัน่ เอง ดบั ทุกขไ ดระยะหนึ่งๆ ก็จะนิพพานระยะหนงึ่ ๆ กค็ วรจะตอ งสอนกัน หรือพูดกัน เราก็พูดไปเร่ือยๆ อยางน้ีนะครับ ทานบอกวาอยาก ใหผมอธิบายนิพพานใหพระธรรมทูตฟง ก็อธิบายอยางนี้ งาย นะครับ

๒๖ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู คำถาม : แตเปนโลกียนพิ พานใชไ หมครับ อาจารย : โลกียะก็มีอยู ๒ สว นไงครบั คอื สว นทเ่ี ปนตทังคะ กับ สวนทีเ่ ปนวิกขัมภนะ สวนที่เปนสมทุ เฉทะก็เปน โลกตุ ตระ คำถาม : สมุทเฉทนพิ พานนี้ เปนสิ่งทเ่ี ราคิดกนั เอง หรอื วา มอี ยูใน พระไตรปฎ กครบั อาจารย : มีครบั มอี ยใู นพระไตรปฎ ก

๒๗อาจารยวศิน อินทสระ คำถาม : ถา อยางนั้น อาตมาขอเสรมิ นิดหน่งึ บทความของ อาจารยทานหนึ่ง ทา นบอกวาเร่ืองนพิ พานน้ี เกย่ี วกับที่วา เปน อตั ตาหรืออนตั ตา ท่มี ีหลักฐานชดั เจนเลยจรงิ ๆ วานพิ พานเปน อนัตตา มนั มีอยทู ่เี ดียว เขยี นไวในบทความ หนังสอื พทุ ธศาสน ศกึ ษา อาจารย : ทานบอกไหมครบั วา ทเ่ี ดยี วน้นั คอื ทไ่ี หน คำถาม : ไมไดบ อกครับ ทานวาอยางนั้น ผูเ สรมิ : ในคมั ภีรบ ริวารครับ อาจารย : คัมภีรบ รวิ าร พระไตรปฎก เลม ๘ ใชไหมครับ “อนจิ จา สัพพะสงั ขารา ทกุ ขานัตตา จะ สงั ขตา นพิ พานญั เจวะ ปณณัต ติ อนตั ตา อติ ิ นจิ ฉยา” นิพพานญั จะ อนั นี้วนิ จิ ฉัยกันแลววา เปน

๒๘ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู อนัตตา “อนจิ จา สพั พะสงั ขารา” สังขารท้งั ปวงไมเท่ียง “ทุก ขานัตตา จะ สงั ขตา” ส่ิงทป่ี จจัยปรุงแตง ทั้งหลาย เปน ทกุ ขและ เปนอนัตตา “นิพพานัญเจวะ ปณ ณัตติ” นิพพานและบัญญัติ ทานกว็ ินิจฉัยกนั แลว วาเปน อนตั ตา ทีน้ี จากพระไตรปฎ ก เลม ๘ คัมภรี บรวิ ารนี้ ก็แสดงวา สมัยกอ นท่ีพระคนั ธรจนาจารย จะรจนาคัมภรี น ี้ ก็มีผูเขา ใจนิพพานวา เปน อตั ตาแลวเหมอื นกัน เพราะฉะนนั้ ทา นจงึ เอามาวินจิ ฉยั กนั ในน้นั ทา นจะวนิ จิ ฉัยเรือ่ ง อะไรเยอะแยะเลย และทานจะจบลงวา เรื่องนนี้ ักปราชญท ง้ั หลายไดวินิจฉัยกนั แลว ผูฉลาดทง้ั หลายคดิ กนั แลววาเปน อยางน้ี ทอ่ี ่นื ก็มีครบั แตวา แสดงโดยปรยิ ายหรือโดยนัยยะ กค็ งจะตอบ แคนนี้ ะครับ ผูฟ ง : ยงั ไมช ัดเจนครับ อาจารย : ยังไมช ัดเจน หมายความวาอยา งไรครบั หมายถึงอะไร ครับท่วี า ยังไมชดั เจน คอื ทว่ี านพิ พานเปน อนตั ตา น่ใี ชไหมครับที่ วา ยงั ไมช ดั เจน แตค ิดวา ไมตองชัดเจนกไ็ ดนะครบั

๒๙อาจารยว ศนิ อนิ ทสระ ผูฟ ง : ไมไ ดค รบั ตองชัดเจน เดยี๋ วมปี ญหา อาจารย : คิดวาไมตองชัดเจนกไ็ ดค รบั ผูฟ ง : ไมไ ดครับ เพราะมีปญ หามาหลายรอบแลว ผเู สรมิ : ถาพดู ภาษาสมยั ใหมว า ขอใหอ าจารยฟน ธงลงไปวา มีท่ไี หนหรือไม ท่จี ะบอกวานพิ พานเปน อัตตา อาจารย : ทวี่ า นิพพานเปน อตั ตานน้ั ไมมเี ลย แตว าคำถามของ ทานมหาธานีทำใหช ดั เจนขึ้น อาจารย : คงจะเปนอยางนก้ี ไ็ ดน ะครบั ทานครบั ที่วา “อตกฺ กาวจโร” คือเร่อื งนพิ พานน้ีเปน “อตกกฺ าวจโร” ไมเ ปนวสิ ยั ของ

๓๐ สนทนาธรรมกับพระธรรมทูต ตรรกะ คือไมใชวิสัยที่จะคิดเอาได ตองเขาถึงโดยตรง ตามที่ พระพทุ ธเจาทานตรสั เอาไวว าลึกซึง้ ย่ิงนัก ในระดับนิพพานน้ี คดิ เอาไมไ ด ตอ งเขาถงึ โดยตรง อาจารย : คือบางอยางเราเช่ือทานผูรูบาง เชนวา เราอยากรูวา ตดิ คกุ เปน อยา งไร เราไมต อ งลงทนุ ไปตดิ เองหรอก หรอื วา ขาขาดน่ี มนั เปน อยา งไร กไ็ มต อ งไปทดลองเองหรอก เหน็ คนเขาเดนิ ขาขาด เรากพ็ อรแู ลว วา มสี องขานม้ี นั ดกี วา ไมจ ำเปน ตอ งทดสอบทกุ อยา ง บางอยา งเรากเ็ ชอื่ ทา นผรู ไู ด อยา งปรยิ ตั ขิ องเรา เชน พระไตรปฎ กนี่ ถือเปนปฏิเวธของพระอรหันต ของพระพุทธเจา พระพุทธเจา ทานสอนเอาไวจากประสบการณของทาน และพระอรหันต ก็นำสืบๆ กันมา พระอรหันตทานก็มีปฏิเวธของทานอยางนั้น เหมือนกัน และผูท่ีมีใจกรุณาก็ไดทำเอาไว สงทอดกันมาถึงพวก เรา นน่ั ก็คอื ปฏเิ วธของทาน ไมใ ชปริยัติ ปรยิ ตั ิของเราทั้งหมด แต เทาท่ีเราไดเขาถึงแลวบางอยาง มันก็เปนความจริง เชน ธรรมะ ตื้นๆ อยา งพรหมวิหาร ๔ อบรมใหด แี ลวเปน อยางไร เราก็ไดล ิ้ม รสดวยตัวเอง หรือสังคหวัตถุ ไดลองปฏิบัติดูแลว ก็เปนจริงดังที่ ทานพูดเอาไว อันน้ีก็เปนสิ่งที่เราจะเขาถึงไดโดยงาย แตสำหรับ เรื่องนิพพาน หรือเรื่องสมาบัติ นิโรธ อะไรเหลาน้ี เราเขาไมถึง ไดดว ยตนเองเวลาน้ี เราก็ตอ งเช่ือทา นผรู เู อาไว

๓๑อาจารยวศิน อินทสระ ผูฟง : กอ็ ยากจะฟงทา นผรู ู อาจารย : กท็ า นผรู ทู า นกว็ า อยา งน้ี ทา นบอกวา นพิ พานเปน อนตั ตา ทานไมเคยพูดวา นิพพานเปนอัตตา ผฟู ง : แตยงั ไมพ ิสดาร อยากจะใหพ สิ ดาร อาจารย : น้ีกพ็ อแลวครบั เดยี๋ วจะไดไ ปประเด็นอ่ืนบา งนะครับ กม็ ี คำถามเขามานะครบั

๓๒ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู

๓๓อาจารยวศนิ อินทสระ คำถาม : พระอภธิ รรมปฎ กนน้ั ทำสงั คายนาครง้ั แรกไมเ หน็ ปรากฏ แตมาปรากฏภายหลัง และมีคำสอนมากกวาปฎกอ่ืน เพราะ เหตุใด อาจารย : ท่ีวา มากกวา นี้ คือมากกวาในธรรมขันธ ธรรมขนั ธม ี เทากับพระวินัยปฎกและพระสุตตนั ตปฎ กรวมกนั แตว า เนอ้ื หาไม มากกวา เน้ือหานอ ยกวา นำมาทำเปนเลมสมดุ แลว อภธิ รรมมี ๑๒ เลม พระสุตตนั ตปฎ กมีต้ัง ๒๕ เลม ผมเขาใจวาอยา งนนี้ ะครบั วา ตอนทรี่ จนาคมั ภรี น ี้เราตองเขาใจกอนวา อภิธรรมนีเ้ ปนคำอธบิ าย พระสูตร อธบิ ายอยางละเอียดมากเหลือเกนิ พระคนั ธรจนาจารย ทา นจงึ เหน็ วา จะนำไปรวมเปนอรรถกถากไ็ มได มนั เยอะ จะนำ ไปเปน พระสตุ ตันตปฎ กสว นใดสวนหน่งึ ก็ไมไ ด เพราะฉะนนั้ จึง แยกออกไวต างหาก ใหเ รียกวา อภธิ รรม เดิมทคี ำอภธิ รรมทาน มีในพระไตรปฎ ก แตทานหมายถึงคำอธบิ ายธรรมะ “อภิธมฺเม อภวิ นิ เย” มีปราโมทยอยา งย่ิงในอภิธรรมอภวิ ินยั อภิวนิ ยั ก็มีนะ ครับ ไมใ ชมีเฉพาะอภธิ รรม วินยั คอื พระวนิ ยั อภิวินัยคอื คำอธิบาย พระวนิ ยั เพราะฉะน้ัน อภิธรรมก็คือคำอธิบายพระธรรม มนั เยอะ เหลือเกนิ และละเอียดถงึ ข้นั เปนการผา เสน ผม ทานลองไปอาน

๓๔ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู ดูในพระไตรปฎ ก เลม ๓๕ กไ็ ดค รบั ทา นจะบอกเอาไวว า ขึน้ ตน เปน อทุ เทส จากนนั้ เปนบทสตุ ตนั ตภาชนีย คอื แจกอยางพระสูตร แลว ตอ มากจ็ ะเปน อภิธรรมภาชนีย แจกอยา งอภธิ รรม สมมติ วา แจกอยางพระสตู รไป ๑๐ หนา แจกอยางอภธิ รรมจะได ๕๐ หนา เลย ท้ังที่เปน เรอื่ งเดยี วกนั เชน เรื่องขนั ธ ๕ สุตตันตภาชนยี  อภธิ รรมภาชนยี  เปน ในแนวแบบนัน้ ฉะน้นั ถาไมตอ งการราย ละเอียดมากนกั ไมตองผาเสน ผม ไมตองทำอะไรมาก เพียงแต อธิบายตามแนวพระสูตรกเ็ พียงพอแลว ไมทำใหเ ฝอ ดว ย ไมทำให หลงประเดน็ คำถาม : ขอใหอาจารยอธิบายคำวา “ชมพทู วีป” หมายถึง ประเทศอินเดยี หรอื อยา งไร เพราะบางอาจารยอ ธบิ ายวา หมาย เอาโลกมนุษย อาจารย : อันนี้ ตามพุทธประวัติทานก็เขียนเอาไวอ ยางน้ัน ใช ไหมครบั หมายถึงประเทศอนิ เดีย ทนี ้ียงั มีทวปี อน่ื อีกเยอะ ปุพพ วเิ ทหทวีป อตุ ตรกุรทุ วปี อยทู ี่ไหนก็ไมทราบเหมือนกัน เปนทวีป ท่มี เี รอื่ งแปลกๆ ทา นลองไปอานสิครับ อุตตรกรุ ุทวีปนนี้ ะ มอี ะไร

๓๕อาจารยวศิน อนิ ทสระ แปลกๆ ท่ีไมใ ชมนุษยธ รรมดา เปน มนษุ ยพ เิ ศษ เขามเี ตาไฟฟา ตั้งแตส มัยนน้ั แลว ในอตุ ตรกรุ ทุ วปี มีอะไรแปลกๆ กวาน้ีเยอะเลยครับ ลองอานดูครับ ผม อาจจะไมมีเวลาพอท่ีจะคุยกับทานในเรื่องน้ีในตอนน้ี เพราะ ฉะน้นั ชมพทู วปี จะเปนอนิ เดีย หรอื จะเปน โลกทัง้ โลก กช็ า งเถอะ ครับ ไมจำเปนตองวินิจฉัยใหเด็ดขาดลงไปวาคืออะไรแน เปนแต เพียงวาสงสัยอยู ก็ไมรูวาโลกท้ังโลกหรือเฉพาะประเทศอินเดีย เรอื่ งจำพวกนไี้ มจ ำเปน ตอ งรจู รงิ กไ็ ด โลกจนิ ตา อนั นเ้ี ปน อจนิ ไตย อยา งหนึง่ ใชไ หมครบั ไมต องไปรูก็ได คำถาม : อยากทราบมุมมองของอาจารยเกี่ยวกับสถานการณ ของบา นเมือง เศรษฐกจิ และพทุ ธศาสนา ในภาวะปจจุบนั และ อนาคตดวย อาจารย : อนั นเ้ี ยอะและยาว ขอผา นไปนะครบั เศรษฐกจิ บา นเมอื ง ทีน้ี พระพุทธศาสนาน่ีคอนขางนาเปนหวง เพราะมีเหตุการณ เกิดขึ้นที่ยังสรุปไมลง วาจะเปนอยางไร หรือจะเอาอยางไร กันตอ ไปในเรื่องทก่ี ำลงั เกดิ ขนึ้ ใหญโตอยูเ วลาน้ี

๓๖ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทูต คำถาม : ขอเรียนถามอาจารยวา ช่ือวา “วศิน” ความหมายท่ี อาจารยพึงพอใจนั้น เปนอยางไร และความหมายท่ีแทจริงเปน อยางไร รวมทัง้ นามสกลุ ดวย อาจารย : มีหลายความหมายนะครับ ความหมายหน่ึงแปล วา “สำรวมอินทรีย” อันน้ีก็รูสึกพอใจครับ ความหมายอื่นก็มี นามสกุลน้ันแปลวา “เสียงเพียงดังพระอินทร” ไดไหม มีเสียง เพยี งดงั พระอนิ ทร อนิ ทสโร มีเสยี งเพียงดงั อนิ ทร ถา ไม “เสยี ง” ก็เปน “สระ” ก็ได “สระพระอินทร” หรือเปน “ลูกศร” ก็ได “สโร” แปลไดห ลายอยาง “ศรพระอนิ ทร” เอานะครบั ผา นไป น่ี ไมสำคญั เทา ไร คำถาม : สำนวนโวหารชางสละสลวย มีความไพเราะจับใจ ตรง ตามธรรมยิ่งนัก อาจารยท ำไดอ ยา งไร ถาจะเลยี นแบบ อาจารย จะแนะนำอยางไรบา ง

๓๗อาจารยว ศนิ อินทสระ อาจารย : ผมไมทราบวาทานหมายถึงการพูดหรือการเขียนนะ ครับ ทีว่ า “สำนวนโวหารชางสละสลวย มีความไพเราะจับใจ ตรง ตามธรรมยง่ิ นกั ” ตอ งมคี วามจริงใจครบั จริงใจในการจะพดู หรือจะเขียนอะไรๆ คือแนใจวาเราจะหลอกใครไมไ ด เราตอ ง จริงใจเสมอ และคดิ วาเราเปนนักศกึ ษาดวยกัน หรืออยางมาก กเ็ ปน กัลยาณมิตร ไมต ัง้ ตัวเปนครูบาอาจารย ไมทะนงตนวา เรามคี วามรเู ยอะ ตองนกึ อยเู สมอวา เรายงั มคี วามรบู กพรอ ง ทำใหรจู ักเจยี มเนอ้ื เจยี มตัว กอ็ าจจะมีสว นจะทำใหเปน อยางท่ี ทา นวาก็ได อันนี้ผมเรยี นทา นแลว วา ตองถามตัวเองกอนเสมอวา “ทำไม” ทำไมอันนน้ั จึงเปน อยางนน้ั ถามตวั เองกอนเสมอ แลว จงึ จะเอาไปอธบิ ายใหค นอน่ื เขา ใจไดเวลาท่ีเขาถามมา อะไรทไี่ มรู ไมเ ขา ใจ ก็บอกวาไมร ู ไมเ ขาใจ ยังคน ไปไมถงึ เรอ่ื งน้ียงั ไมรู บอก ตรงๆ ไมต องไมรูแ ลวทำเปนรู หรือวาพอขึ้นธรรมาสน อยูบ นเวที แลวตองรทู ุกอยาง เปน สพั พัญู ไมใชอ ยา งน้ัน การไมรูบางน่ี เปน เสนห  ทำใหสงิ่ ที่เรารมู ีความนา เชือ่ ถอื มากขึ้น ไมใ ชว าจะ รไู ปหมดทกุ สง่ิ ทุกอยาง มีพระพุทธเจาเทานน้ั ทร่ี ูเ รอื่ งพระพทุ ธ ศาสนาทุกอยา ง คนอน่ื นอกนนั้ ก็รบู า งไมรบู าง อกี อยา งหนึ่งคือ อาศัยความเอน็ ดู หวังประโยชนแกผฟู ง “อนุทฺทยตํ ปฏิจจฺ ” แกผฟู ง ลลี า ทาทาง น้ำเสยี ง ปฏิปทา มนั จะ

๓๘ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทูต ออกมาใหปรากฏกับผูฟง วา ผพู ดู มีความปรารถนาดจี รงิ ๆ มีความ เอน็ ดู ตองการใหเ ขารจู รงิ ๆ ใหเ ขาเขา ใจถกู ตองจริงๆ ไมเหน็ แก อามิส ไมเ หน็ แกลาภ เห็นแกธรรม และไมกระทบตนหรอื ผูอ ื่น ไมเ สยี ดสี อันน้เี ราทอ งกันมาตั้งแตเ รียนนกั ธรรมตรแี ลว แตวา ใน ภาคปฏิบัติตองนำมาใช ตองใชอ ันน้เี ปน หลกั เปน เทคนิคในการ เผยแผธรรมท่ีพระพุทธเจาไดทรงประทานไวเ อง กผ็ มเรียนทา น แลว วา ไมมีอะไรมากแลว นอกจากวา จะมาคยุ กนั การเผยแผธรรมดวยการเขียน อันนี้ก็ไดทยอยพูดกับ ทานไปบา งแลว เพราะทา นไดเขียนคำถามมาถามอยเู รื่อยๆ เก่ียว กับเร่ืองน้ี แลวอีกอันหน่ึงที่สำคัญอยางย่ิงในการเผยแผธรรม นอกจากการพดู กย็ งั มกี ารเขยี น เวลานนี้ กั เขยี นเรานอ ยเหลอื เกนิ ถาเผื่อทานจะชวยดวยการหัดเขียนหนังสือ ก็จะเปนประโยชน มาก เพราะวาพระที่เปนนักพูดคอนขางจะมีเยอะพอควร แต วาท่ีเปนนักเขียน เปนผูเขียนหนังสือเผยแพร มีนอย นาจะมา เพม่ิ ตรงนน้ี ะครบั นา จะชวนกนั มาหดั เขยี นหนงั สอื ออกมาเผยแพร บาง กเ็ ขยี นแบบทท่ี า นเขยี นกระทนู นั่ แหละครับ แบบทท่ี า นเขียน เรยี งความแกก ระทธู รรม แตว า ใหป ระณตี หรอื ดขี นึ้ กวา นนั้ ตามวฒุ ิ ภาวะของทา น เวลานที้ า นมวี ฒุ ภิ าวะสงู แลว อยา งทผี่ มถวายความ รแู กพ ระปริญญาโท เวลาออกขอสอบใหท า นตอบ บอกวา ใหทา น ตอบไดตามความสามารถของทาน ใหนำปญหากลับไปเขียนตอบ

๓๙อาจารยว ศนิ อนิ ทสระ ทวี่ ัดไดดว ย แตทานจะตอบแบบนักธรรมโทไมได เพราะวาตอนน้ี ปรญิ ญาโทแลว แมป ญ หาจะคลา ยกนั แตท า นตอบแบบนกั ธรรมโท ไมได ตอ งตอบแบบปริญญาโท จึงจะผา นไปได ซึ่งทา นกท็ ำมาจน ได ใชไหมครบั หรือถา ทานทำวทิ ยานิพนธปริญญาเอก ทา นจะทำ แบบสอบนกั ธรรมเอกไมไ ด เหตเุ หมอื นกนั แตม นั คนละอยา ง ฝม อื จงึ ตองคนละอยา ง ใชไ หมครบั เพราะฉะนัน้ ถาหากพระคณุ เจา ชว ยกันเผยแผศ าสนา โดยการเขยี น ก็มีเวทเี ยอะครับทาน หนังสอื นิตยสารทางพทุ ธ ศาสนา เวลานี้เรากเ็ ปดขึ้นใหมอีกเลม หน่งึ คอื ปญญาจกั ษุ ของ มหามกุฏฯ ทานก็สงไปได อานนติ ยสารฉบบั ไหนแลว ลองดวู า เขา มแี นวอยา งไร มีลีลาอยางไร ทา นถนดั เรื่องอะไร ทา นกเ็ ขยี นไป เขา ยินดีจะลงใหเ พราะวาขาดแคลนบทความจากภายนอก สวนมาก จะมนี กั เขยี นประจำ การมนี กั เขียนประจำนัน้ ไมใชว า จะกีดกันคน ภายนอกไมใหเ ขียน เพราะวาผเู ขียนประจำกไ็ มใชวาจะไดอ ะไร คอื ไมม ีคา เขยี น เพราะฉะนั้น เขาพรอ มจะรบั จากภายนอก ผม เปน บรรณาธิการนิตยสารศภุ มิตรมาเกอื บ ๑๐ ปแลว ก็หายาก เต็มทีครับ บทความท่ีเขียนมาจากขา งนอก ไมค อยมี โชคดีวาผม เขยี นหนังสือได ถาขาดแคลนตน ฉบบั ผมกเ็ อาของผมเองลงไป ใช นามแฝงบา ง นามจรงิ บา ง ลงไป แลว กห็ าบทความดๆี ของทา น ผูรลู งไปบา ง ทำนองนี้ ทา นเขียนไป ถา เขาเห็นวา ทา นผนู ีเ้ ขียน

๔๐ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทูต หนังสอื พอเผยแพรไ ด เขาก็ลงให จะเขยี นไปลงหนังสือพิมพก ็ได แสดงความคดิ เห็น มีอะไรออกมา มบี ทบาทในสงั คม ทำไดน ะ ครับ เพราะฉะนั้น ขอเรยี นทา นวา ในดา นนีเ้ รายังขาดอยมู าก ยัง ตองการบุคคลในดา นการเผยแผศาสนาโดยการเขียนอีกมาก และอีกวิธีหน่ึงซ่ึงคอนขางจะสำคัญไมนอยเหมือนกัน นัน่ คอื การทำตัวอยา งใหด ู พดู ใหฟง ทำตัวอยางใหด ู เปนอยใู ห เหน็ ทานเปนอยา งนี้ ทา นเปน เหมอื นกับท่ที า นพูด เหมอื นกบั ทีท่ า นสอน จะทำใหคำสอนตางๆ มคี วามหมายมากข้ึน ทำตวั อยางใหด ู วธิ ีสอนใหคนมเี มตตา กไ็ มม อี ะไรดีเทากับมีเมตตาให เขาดู วิธสี อนใหคนเสยี สละ ก็ไมมีอะไรดเี ทากับการเสยี สละให ดู เปน คนเสยี สละใหดู อดทนใหด ู ทำใหดู อนั น้ผี มขอถวายเนอ้ื หาคราวๆ เทา นก้ี อ นนะครับ มรี าย ละเอียดเยอะนะครับถา จะพดู แตวา อยากคยุ กับทานดว ย คอยคยุ กับทา นไปดว ย ตอนนี้กข็ อตอบคำถามนะครับ เร่อื งนิพพานกผ็ า นไปแลว นะครบั เรอ่ื งศาลพระภมู ิ... เรือ่ งการสรา งศาลพระภมู กิ ไ็ มจำเปน ใครจะสรา งก็สรา งไป แต เราไมสนบั สนุนใหส ราง แตว าไมไ ปหักดามพรา ดวยเขา คือวา ไม ไปร้อื ศาลพระภมู เิ ขา เด๋ียวเขาจะโกรธเอา

๔๑อาจารยวศนิ อนิ ทสระ คำถาม : เมอ่ื มีคนเห็นวา สวรรคในอก นรกในใจ เทา นั้น สวรรค จริงๆ นรกจริงๆ ไมม ี พระธรรมทูตจะอธบิ ายใหเขาฟง อยางไร อาจารย : ดคี รบั คำถามนด้ี ี ผมเคยอธบิ ายไวว าสวรรคม ีอยู ๓ ประเภท หนึ่ง สวรรคในอก นรกในใจ คือเมือ่ ใดรสู กึ เปนสขุ เมื่อ น้นั ก็เปน สวรรค เม่อื ใดรูส กึ เปน ทุกข กเ็ ปน นรก เม่ือใดรูส ึกสงบ ก็ เปน นพิ พาน ทุกขใจ รอนใจ ไปนรก สบายใจ สุขใจ ไปสวรรค สงบ ใจ ไปนิพพาน อันน้พี ระพุทธเจาทา นใชค ำวา “ฉผสั สายตนิกะ นรก” หรอื “ฉผสั สายตนกิ ะ สัคคะ (สวรรค)” สวรรค− นรกท่ี เกย่ี วกบั อายตนะ ๖ น่ปี ระเภทหน่งึ อีกประเภทหนึง่ เก่ียวกบั สภาพชีวิต คอื วา มคี วามเปน อยูท่ีเปนทกุ ขห รอื เปนสขุ ถามคี วามเปนอยูที่เปนทกุ ข สภาพชีวิต ทีเ่ ปนทกุ ข ก็เปน นรก สภาพชีวิตทเ่ี ปนสุข ก็เปน สวรรค และอีกอันหน่ึงคอื “กายสสฺ เภทา ปรมมฺ รณา” หลัง จากตายแลว ไปสวรรคห รือไปนรก อนั นมี้ ปี รากฏในคัมภรี ท ว่ั ไป ครบั ในพระไตรปฎกท่วั ไป พระธรรมทตู สามารถบอกเขาไดวา ตามทพ่ี ระพุทธเจา ทานสอนเอาไวเปนอยางนี้ อาตมาเช่อื ตามพระ

๔๒ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทูต พุทธเจา สวนโยมจะเชอ่ื หรอื ไมเช่อื ยอ มแลวแตโ ยม อาตมาเช่อื พระพทุ ธเจา ทานตรสั ไวอยา งน้ี กจ็ บ เขาไมเชอ่ื กแ็ ลว ไป ผูฟ ง : ก็ไปดว ยกนั ไมไ ด อาจารย : ก็ไมเปนไรครับ เขาไมเ ช่ือก็แลวไป เราไมบงั คบั ความเชอ่ื เราพดู ความจรงิ ใหเขาฟง ความจริงเปน อยางนี้ เขาจะเชื่อหรอื ไม เช่อื ก็ตามใจ กแ็ ลวแต ผฟู ง : แตไมมเี หตผุ ลอะไรท่ีดกี วานี้ทจ่ี ะใหเ ขาเชื่อ อาจารย : อันน้ีเปน เหตุผลประกอบของทา น กแ็ ลว แตท านจะหา มา แตย ดึ หลกั นเ้ี อาไว วา พระผูมีพระภาคตรสั ไวอ ยางน้ี พระ อานนททา นก็เคยทำอยางนค้ี รับ พอใครถามทา น ทานไมตอบ ทานบอกวา ขอน้พี ระผูมพี ระภาคตรัสไวอ ยางนี้ ทานไมอ ธบิ าย แลว ทานก็กลบั กลับแลว ไปทูลถามพระพทุ ธเจา พระพทุ ธเจา

๔๓อาจารยวศิน อินทสระ ทานกลาววา โอ. ..อบุ าสกิ าคนนน้ั จะรูอะไร ทา นไปดทู ่มี คิ สาลา สตู ร อุบาสกิ าช่ือ มคิ สาลา ถามพระอานนท พระอานนทต อบวา เรื่องน้ีพระผมู พี ระภาคตรัสไวอยา งน้ี แลวทานไมพดู อะไรตอ ทาน กก็ ลับ พระพุทธเจา บอกวา อบุ าสกิ าจะรอู ะไร เหตุใดอุบาสกิ าจงึ นำความรูข องตัวมาเทียบกบั พระสพั พญั ุตญาณ แตพ ระอานนท ทานไมอธิบาย พระสารบี ุตรเองยงั ไมพ ดู เลยครบั ทา นไปคยุ กบั เดยี รถีย ปรพิ พาชก ไปดสู อปุ าทิเสสสูตร นวกนิบาต องั คุตตรนิกาย พวก ปรพิ พาชกเขาบอกวา สอปุ าทิเสสบคุ คลที่ยังมีกเิ ลสอยู ตอ งไป นรกหมด พระสารบี ุตรฟง แลวก็ไมต อบ ไมอนุโมทนา และไม คดั คาน กลับไปเฝา พระพุทธเจา ทูลพระพุทธเจา วา เมอื่ เชา ไปคุย กับปรพิ พาชก เขาพูดอยา งนี้ พระพุทธเจา ทานบอกวา คนพวกนี้ ไมร ู สอุปาทเิ สสบุคคลที่ไมตองไปนรกมีเยอะแยะไป แลวตรสั ถึง สอปุ าทิเสสบุคคล ๙ จำพวก อยใู นสอุปาทิเสสสูตร หมวด ๙ ที่ วา ๙ จำพวกคือใครบา ง พระโสดาบัน ๓ พระสกทาคามี ๑ พระ อนาคามี ๕ รวมเปน ๙ แตถาจะพดู ยอๆ ก็คอื ๓ นนั่ เอง โสดาบัน สกทาคามี อนาคามี แตทา นแยกออกมา พวกนี้แมจ ะมอี ุปาทิอยู แตไ มไปอบาย สว นอนุปาทเิ สสบุคคล ๑ กค็ ือพระอรหนั ต พระ สารบี ุตรทา นไมพ ดู พระสารบี ุตรไมร ูเรอื่ งน้ีหรอื ทานรู แตไมพดู เพราะฉะนัน้ เร่อื งสวรรค นรก อะไรตออะไร เราไมพูดกไ็ ด บอก

๔๔ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู แตวา พระศาสดา พระผูม พี ระภาคตรสั ไวอ ยางนี้ แลวเราก็กลบั วดั เทา นนั้ ดำเนนิ ตามปฏิปทาของพระอริยสาวก คำถาม : พระพทุ ธเจา ประสตู ิแลว เดินได ๗ กา ว จรงิ หรอื เคยได ฟง หลายครง้ั วาเปน ปาฏหิ ารยิ  แตยงั ไมย อมรบั อยากฟงเหตผุ ล ของอาจารย อาจารย : อันน้ีคอื ไมตองรูก็ไดครบั วา ทา นเดินได ๗ กาว จรงิ หรือไมจ ริง คือจรงิ ก็ได ไมจ รงิ กไ็ ด ไมตองไปสนใจรู ใครจะเชือ่ วา จริงก็ตามใจ ใครจะเชื่อวา ไมจ ริงกไ็ ด ไมใ ชเร่อื งสำคญั สำหรับ เรา ใหเ ราถืออยางน้นี ะครบั ทานไมเดอื ดรอน กับเรอ่ื งทวี่ า เขาเชือ่ หรอื ไมเ ชอื่ คำถาม : เพราะเหตุใด พระธรรมทตู สายธรรมยุตจงึ มีนอ ยกวา พระมหานิกาย มองตามความเห็น รสู กึ วา กีดกันอยู หรืออยางไร

๔๕อาจารยวศนิ อินทสระ อาจารย : กพ็ ระธรรมยตุ นอ ยกวา พระมหานกิ ายอยแู ลว โดยจำนวน ก็นอยกวาเยอะอยูแ ลว ๑๐ เปอรเ ซน็ ต ไดไ หมครับ วัดมหานิกาย มี ๓๐,๐๐๐ วัดธรรมยุตมี ๓,๐๐๐ ไดไหม ประมาณนั้น ใชไหม ครับ ประมาณนั้น ก็เทากับ ๑๐ เปอรเซ็นต เมื่อเปนอยางน้ัน พระธรรมทูตมหานิกาย ๑๐๐ รูป พระธรรมยุตก็ ๑๐ รูป ก็ได เทานนั้ เพราะจำนวนนอยกวาอยูแ ลว ผเู สรมิ : นอ ยกวา นน้ั อกี ครับอาจารย อาจารย : อาจจะนอ ยกวาอีกใชไ หมครบั กท็ ีร่ ับปริญญาคราวนี้ ของทางมหาจุฬาฯ ดเู หมอื นจะ ๗๐๐ ใชไหมครบั ... ๗๐๐ กวา ทางมหามกุฏฯ เทา ไรครับ ... ๒๐๐ กวา กก็ วา สามเทาตวั

๔๖ สนทนาธรรมกบั พระธรรมทตู คำถาม : การสะเดาะเคราะหเร่ิมมีเจือปนในพุทธศาสนิกเมื่อใด ทำไมคนจึงพากันลมุ หลงอยูเปนจำนวนมาก อาจารย : ทลี่ ุมหลงนีก้ เ็ พราะไมร ูครบั ถารูแลว จะไมหลง การ สะเดาะเคราะหน ไี่ มท ราบวา เจอื ปนเขา มาเมอื่ ไรแตว า การสะเดาะ เคราะหท่ีดีท่สี ุด คือการทำความดี ทำความดเี อาไว เคราะหม ันก็ หายไป ถารูสึกมเี คราะห ก็ทำความดีใหม ากขึ้น สะเดาะเคราะห ดวยการทำความดนี ัน้ ดที ีส่ ดุ ถาพระทั้งหลายแนะนำญาติโยม อยา งนี้นะครบั คดิ วา จะไดประโยชนมาก และเสียเงินนอย ไม ทำใหเขาเสยี เงินมาก เพราะเขามีเคราะหอยแู ลว มีความเดอื ด รอนเร่อื งความเปนอยอู ยแู ลว แลว ตอ งมาเสียเงินเรอื่ งสะเดาะ เคราะหอ กี มันก็คลา ยเปน การซำ้ เตมิ แนะนำเขาในทางทดี่ ีดกี วา “นตฺถิ โทสสโม คโห” ไมม ีเคราะหใ ดเสมอดว ยโทสะ ฉะน้นั ถาเขามีเคราะหเพราะมโี ทสะ ก็บอกใหเขาลดโทสะลง ให มเี มตตาใหม ากขึ้น คราวใดท่มี โี ทสะ นนั่ คอื เคราะหม าแลว เกดิ โทสะข้นึ มา น่นั เคราะหม าแลว รีบสะเดาะเสีย คนขบั รถนนี่ ะครับ ที่ชนกนั มเี หตมุ ากทสี่ ดุ คอื ๒ พวก พวกหน่ึงคือเมา พวกท่ี ๒ คอื โทสะ พอเกดิ โทสะ ขับรถ มนั จะใจหยาบแลว ชน ไมคิดถึงอะไร

๔๗อาจารยวศนิ อนิ ทสระ คำถาม : เรื่องโลก จกั รวาล ตำราทางพทุ ธศาสนามคี วามเหมอื น กนั หรอื ตางกนั กับวิชาการทางดาราศาสตร วทิ ยาศาสตร ควร อธบิ ายใหผถู ามอยา งไร อาจารย : ไปดูในจฬู สหสั สีโลกธาตุ มหาสหสั สีโลกธาตุ จะมีราย ละเอยี ด ทานจะใหไ วว า ในจกั รวาลน้มี โี ลกเยอะแยะ มีโลกธาตุ ตงั้ หมื่นโลกธาตุ มากกวา น้นั ก็มี มีดวงดาว ดวงอาทิตยอ ะไรเยอะ แยะ อันน้ีก็คลายๆ กันกบั ทางดาราศาสตร ทางวทิ ยาศาสตร อัน นเ้ี อง ผมจึงเนน ทา นวา ขอใหอา นพระไตรปฎกบา ง แลวจะไดพบ ของพวกนีเ้ ยอะ ซึง่ พระพุทธเจาทานตรัสเอาไว ตอ ไปภายหนา พระอาทิตยขน้ึ ๗ ดวง ดวงที่ ๑ ดวงท่ี ๒ ดวงท่ี ๓ ... โลกจะ เปนอยา งไรตอไป ลองไปดูในสตั ตกนิบาต องั คตุ ตรนกิ าย เรือ่ ง พระอาทิตยข ้ึน ๗ ดวง โลกจะเปล่ียนไปอยางไร ต้ังแตด วงท่ี ๒ แลว ลองศกึ ษาความรูทางวิทยาศาสตรนะครบั ผมขอพดู ส้นั ๆ ยอ ๆ พูดละเอยี ดคงไมได

๔๘ สนทนาธรรมกับพระธรรมทตู

๔๙อาจารยวศนิ อนิ ทสระ คำถาม : อาตมาไดอ านหนังสอื ของหลวงปูดลู ย อตโุ ล พบบท หนึ่งวา “คิดเทา ไรๆ ก็ไมรู หยุดคิดใหได จงึ จะรู แตตอ งอาศัย ความคดิ นัน้ แหละ จึงจะร”ู หมายความวา อยางไร อาจารย : คำถามน้ดี ีครบั คอื อยา งนี้ครับ ทานครบั ความรบู าง อยาง เราไดจ ากความคดิ เราคดิ แลวก็รไู ด แตความรบู างอยาง คดิ เอาไมได ทานท่เี รียน Empirical knowledge ความรทู ่ไี ด จากประสาทสัมผสั คือใชตาดู หฟู ง แลวก็ rational knowledge ความรทู ี่ไดจ ากเหตผุ ล อันนคี้ ดิ เอาได แต intuitive knowledge ความรจู ากญาณ ตอ งรูดว ยญาณ คดิ เอาไมได ทนี ้ีทหี่ ลวงปูดูลย หมายถงึ นี้ “คดิ เทา ไรๆ กไ็ มรู หยุดคดิ ใหไ ดจ งึ รู” คอื ความรูทไ่ี ด ดว ยญาณ คดิ เอาไมไ ด อตกกฺ าวจโร “แตต อ งอาศยั ความคดิ น้ัน แหละ จงึ จะร”ู อนั นหี้ มายความวา มคี วามคิดเปนพนื้ ฐานอยู ที่ จะรตู อ ไปมนั จากญาณพเิ ศษ เชนวา ทิพพจกั ขุญาณน่ี คิดเอาไม ได ตองรูดว ยญาณนนั้ ๆ จตุ ูปปาตญาณ คดิ เอาไมไ ด มนั ตอ งรูด วย ญาณนนั้ ๆ ใชไ หมครบั อนั นี้ก็คดิ วาแจม แจง แลว ความรแู ตละ อยา งตอ งใชเ คร่ืองมือแตล ะอยางซง่ึ ไมเหมอื นกนั