การปลูกฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจร จัดเป็นสมุนไพร พื้นบ้านที่อยู่คู่กับคนไทยมาอย่างยาวนาน และในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของ โรคโควดิ 19 ฟา้ ทะลายโจรจงึ เป็น สมนุ ไพร ที่ถูกนำมาทำเป็นยาและใช้ในการรักษา อาการเบ้ืองตน้ ของผ้ทู ี่ไดร้ บั เชื้อโรคโควิด 19 การปลูกฟ้าทะลายโจร ไม่แตกต่างกับการปลูกพืชชนิดอื่น แต่การปลูกฟ้าทะลายโจรให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพและมีประสิทธิภาพ เพื่อนำมาเป็นยา จะต้องมีวิธีการเตรียมดิน การปลูก การดูแลรักษา การกำจัดโรคและศตั รพู ืช รวมทั้งการปฏบิ ตั กิ ่อนและหลงั การเก็บเก่ียวอย่าง มีคุณภาพด้วย จึงเห็นควรส่งเสริมให้ประชาชนปลูกเพื่อนำไปใช้ดูแลสุขภาพ ในครวั เรือนและปลูกเพ่อื สร้างรายได้อกี ทางหน่งึ

14 2.1 การปลูกในครวั เรือนพน้ื ทีบ่ รเิ วณบา้ น 2.1.1 การเตรยี มดนิ 1) ดินที่ใช้ในการปลูกฟ้าทะลายโจร ควรเป็นดินร่วนซุยท่ี สามารถระบายน้ำได้ดีไม่ท่วมขัง ควรหลีกเล่ียงพ้ืนที่ที่เป็นดินเหนียว หรือทราย และขุดหรือไถพรวนเพื่อให้ดินร่วนซุย ก่อนปลกู 2) หากมีวัชพืชให้ถอนทิ้ง www.freepik.com แล้วปรับปรุงดินด้วยปุ๋ยอนิ ทรยี ์ 2.1.2 การเตรยี มเมล็ดพนั ธุ์ 1) ใช้เมล็ดจากฝักแก่จัด เมล็ดต้องมีสีน้ำตาลแดง ลักษณะ สมบรู ณ์ ปราศจากโรคและแมลง 2) นำเมล็ดพันธุ์ แช่ในน้ำอุ่นจัด ใช้เวลาประมาณ 10 – 12 ชว่ั โมง เพอ่ื ให้การงอกหรอื การแตกของเมล็ดเรว็ ขน้ึ

15 2.1.3 วิธีการปลูก 1) การปลูกแบบหว่าน ใช้เมล็ดพันธุ์ 100 - 400 เมล็ด ตอ่ พ้นื ท่ี 1 ตารางเมตร วิธีนีน้ ิยมปลกู แต่มีขอ้ จำกัด คอื ทำให้ส้ินเปลืองเมล็ดพนั ธุ์ ซง่ึ มรี าคาสูง 2) การปลูกแบบโรยเมล็ดพันธุ์เป็นแถว โดยการขุดร่องตื้น ๆ เป็นแถวยาว โรยเมล็ดพันธุ์และกลบดินบาง ๆ ระยะปลูกระหว่างแถว ประมาณ 40 เซนติเมตร ใช้เมล็ดพันธุ์ประมาณ 50 - 100 เมล็ด ต่อความยาว 1 เมตร วธิ นี ้ที ำใหส้ ามารถกำจดั วชั พืชได้สะดวก สแกน QR Code เพอ่ื ศึกษารายละเอียดเพิ่มเตมิ 2.1.4 การดูแล การรดน้ำ การรดน้ำฟ้าทะลายโจรในระยะ 30 - 60 วันแรก ถ้าแดดจัด ควรรดน้ำ วันละ 2 ครั้ง เช้า - เย็น ถ้าแดดไม่จัด ควรรดน้ำวนั ละคร้งั หลงั จากอายุ 60 วนั ไปแล้ว อาจรดน้ำวันเว้นวัน หรือ รดน้ำตามความเหมาะสม ตามสภาพ ความช้ืนของดินและสภาพอากาศกไ็ ด้

16 2.1.5 การใสป่ ๋ยุ การใส่ปุย๋ ฟา้ ทะลายโจรเมือ่ อายุ 60 วนั ให้ใส่ป๋ยุ อนิ ทรยี ์ ตามความเหมาะสม โดยทำได้หลายวิธี ดังน้ี แบบหว่าน ต้องหว่านให้กระจายสม่ำเสมอ หลังหว่าน แลว้ ตอ้ งรดนำ้ ทนั ที อย่าให้ปยุ๋ ค้างทีใ่ บ แบบโรยหรือหว่านเป็นแถว ตามแนวขนานระหว่างแถว ห่างจากแถวปลูกประมาณ 10 - 15 เซนติเมตร โดยขุด เป็นรอ่ ง ใส่ปุ๋ย พรวนดนิ กลบ แบบหยอดโคน ใส่ปุ๋ยห่างจากโคนต้นประมาณ 10 เซนติเมตร โดยพรวนดินเล็กน้อยก่อนหยอดรอบ ๆ โคนต้นแลว้ พรวนดินกลบก็ได้

17 2.1.6 การเกบ็ เกี่ยว 1) การเก็บเกี่ยวใบ ระยะเก็บเกีย่ วใบที่เหมาะสม ท่ีจะใหส้ ารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) สูง ควร เก็บใบในชว่ งระยะเวลาท่ีดอก เร่ิมบาน หรือช่วงอายุ ประมาณ 100 – 120 วัน หลังการปลกู หากนำไปตาก แหง้ จะเก็บไว้ได้นาน 1 ปี 2) การเกบ็ เมล็ด ควรเกบ็ เมื่อฝักมีสนี ำ้ ตาลเขม้ ฝักท่สี มบูรณ์ จะมีเมลด็ พนั ธ์โุ ดยประมาณ 8 – 10 เมล็ด สามารถนำไปขยายพนั ธตุ์ อ่ ได้ สแกน QR Code เพือ่ ศกึ ษารายละเอียดเพ่มิ เติม

18 2.2 การปลูกเชงิ พาณิชย์ 2.2.1 การเตรยี มเพาะพนั ธ์กุ ลา้ การเตรียมดินในการเพาะพันธุ์กล้าอาจซื้อจากท้องตลาดทั่วไป แต่ต้นทนุ ค่อนข้างสงู หรอื ใช้แกลบดำผสมกับมลู ไสเ้ ดือน โดยใช้น้ำคลุกเคล้า ให้เข้ากันเพื่อให้มีสภาพความชื้นที่เพียงพอ ซึ่งสภาพความชื้น สังเกตจาก เม่อื นำสว่ นผสมมากำดว้ ยมือจะเปน็ ก้อน ไมแ่ ตกออกจากกนั สแกน QR Code เพื่อศึกษารายละเอยี ดเพ่มิ เตมิ

19 2.2.2 การเตรียมเมล็ดพนั ธุ์ 1) การเตรียมเมล็ดพันธเุ์ พอ่ื หว่าน 1.1) ใช้เมลด็ จากฝักแกจ่ ัด เมลด็ ต้องมี สนี ้ำตาลแดง ลักษณะสมบูรณ์ ปราศจากโรค และแมลง 1.2) นำเมล็ดพนั ธ์ุ แช่ในนำ้ อนุ่ จัด ใชเ้ วลาประมาณ 10 – 12 ชั่วโมง เพ่อื ใหก้ ารงอกหรือการแตกของ เมลด็ เรว็ ขึน้

20 2) การเตรียมเมลด็ พันธ์ุเพอ่ื เพาะตน้ กล้า 2.1) ใชเ้ มล็ดจากฝกั แกจ่ ดั เมล็ดตอ้ งมีสีน้ำตาลแดง ลักษณะสมบูรณ์ ปราศจาก โรคและแมลง 2.2) นำเมล็ดพันธุ์ แช่ในน้ำอุ่นจัด ใช้เวลา ประมาณ 10 – 12 ชั่วโมง ซึ่งในน้ำจะผสมไข่ไก่ใน ปริมาณ 1 – 2 ช้อนชา ต่อน้ำแช่ 300 – 400 กรัม เพอื่ ใหก้ ารงอกหรอื การแตกของเมลด็ เร็วขึ้น 2.3) เม่อื ครบ 10 - 12 ชวั่ โมง ให้เทน้ำทงิ้ แล้วนำเมลด็ ไปผสมกับ แปง้ ฝุ่น (เพ่ือเวลาโรยเมล็ดลงในหลุมจะได้ร้ปู รมิ าณของเมล็ดพนั ธ)ุ์ หลังจากนน้ั นำผา้ หรือกระดาษทิชชูห่อเมล็ดไว้

21 2.4) โรยเมล็ดลงในหลุมในปริมาณท่ี เหมาะสม โดยสามารถนำเมล็ดใส่ขวดที่มี ขนาดเล็กปากเรียว แลว้ โรยเมล็ด 2.5) นำดินมากลบเล็กน้อย แล้วปาด หน้าดิน 2.6) นำถาดหลุมไปวางในสถานท่ี โดยท่ีต้องมีหลงั คามุง เพ่ือป้องกันไมใ่ ห้ ฝนท่ีตกชะลา้ งหนา้ ดนิ ออก 2.7) รดนำ้ ใหช้ ่มุ ต้องให้เปน็ ละอองฝอย เพื่อไม่ให้ดินกระจายและไม่ให้เมล็ด กระเด็นออกมา

22 2.2.3 วธิ ีการปลกู 1) การปลกู แบบหวา่ น นำเมล็ดมาผสมทรายหยาบ โดยใช้เมล็ด 1 ส่วน ต่อทรายหยาบ 1 - 2 ส่วน เนื่องจากเมล็ดฟ้าทะลายโจร มขี นาดเลก็ และน้ำหนักเบา จงึ ทำให้สิน้ เปลืองเมล็ดพันธุ์ การใช้ทรายหยาบเข้ามาชว่ ยจะทำใหเ้ มลด็ พนั ธมุ์ ีน้ำหนัก มากขนึ้ และกระจายสม่ำเสมอ

23 2) การปลูกโดยใชต้ ้นกลา้ (1) การเตรียมหลุมปลูก ขุดหลุมให้กว้าง ประมาณ 15 เซนติเมตร ลึกประมาณ 8 - 12 เซนติเมตร เป็นแถว ให้มีระยะปลูกระหว่างต้น 20 เซนติเมตร และระหว่าง แถว 30 - 40 เซนติเมตร ใส่ปุ๋ยอินทรีย์รองก้นหลุม ประมาณ 125 กรมั ตอ่ หลมุ และคลกุ เคล้าใหเ้ ข้ากบั ดิน (2) ย้ายกล้าปลูกเมื่อกล้ามีอายุประมาณ 30 วัน ก่อนย้ายกล้ารดน้ำแปลงให้ชุ่มแล้วจึงนำกล้าไปปลูก ในหลมุ ทเี่ ตรียมไว้ 1 ตน้ ต่อหลุม

24 2.2.4 การดแู ล 1) การคลุมแปลง พื้นที่ปลูกเป็นที่โล่งแจ้ง ลมพัดแรงจัด แดดจัด ฝนตกชุก ควรคลุมแปลงด้วยฟาง หรือใบหญ้าคาบาง ๆ เพอื่ ลดการชะล้างของนำ้ ความชน้ื ทำให้เมล็ดงอกไดเ้ ร็วขึ้น 2) การรดน้ำ ช่วงระยะ 30 - 60 วันแรกของการปลูก ถ้าแดดจัด ควรรดนำ้ วนั ละ 2 ครง้ั เชา้ - เย็น ถา้ แดดไม่จดั ควรรดน้ำวันละคร้ัง หลังจากอายุ 60 วัน ไปแล้วอาจรดน้ำวันเว้นวัน หรือรดน้ำตาม ความเหมาะสม ตามสภาพความชนื้ ของดินและสภาพอากาศกไ็ ด้

25 2.2.5 การใสป่ ุย๋ เมื่อฟ้าทะลายโจรมีอายุ 60 วัน ให้ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ ตามความเหมาะสม โดยทำได้หลายวธิ ี ดังน้ี แบบหวา่ น ต้องหวา่ นใหก้ ระจายสมำ่ เสมอ หลงั หวา่ นแลว้ ต้องรดนำ้ ทนั ที อย่าใหป้ ๋ยุ ค้างที่ใบ แบบโรยหรือหว่านเป็นแถว ตามแนวขนาน ระหว่างแถวห่างจากแถวปลูกประมาณ 10 - 15 เซนตเิ มตร โดยขุดเปน็ ร่อง ใส่ปุย๋ พรวนดินกลบ แบบหยอดโคน ใส่ปุ๋ยห่างจากโคนต้นประมาณ 10 เซนติเมตร โดยขุดหลุม ฝังกลบดินหรือโรยรอบ ๆ โคนต้นแลว้ พรวนดนิ กลบก็ได้

26 2.2.6 การเก็บเก่ยี ว 1) การเก็บเกี่ยว ตัดหรือเกี่ยวต้น ฟ ้ า ท ะ ล า ย โ จร ให ้ส ูง จา ก ด ิน 10 – 15 เซนติเมตร เพอื่ ให้ตน้ ที่เกยี่ วแลว้ สามารถแตก กง่ิ ออกไดอ้ กี ซง่ึ จะเก็บเกี่ยวได้ 2 - 3 ครัง้ 2) นำฟ้าทะลายโจรที่ตัดแล้วไปคัด แยกสิ่งปลอมปนออก เช่น วัชพืช และล้างให้ สะอาด ตดั เป็นท่อน ๆ ยาวประมาณ 3 – 5 เซนตเิ มตร 3) นำไปตากในพาราโบราโดม หรือระบบอบแห้งพลังงาน แสงอาทติ ย์ ระยะเวลาการตาก ประมาณ 24 ชวั่ โมง หลังคาโดมจะคลุมด้วย ตาข่ายกันแสงสีดำ เพื่อพรางแสงให้แสงตกกระทบต้นฟ้าทะลายโจรให้ น้อยลง อุณหภูมิห้องไม่เกิน 60 องศาเซลเซียส และเปิดพัดลมเพื่อไล่ ความชื้นออกจากฟา้ ทะลายโจร 4) การเก็บ ผึ่งไว้ให้ความร้อนออกไปให้หมด แล้วบรรจุลงในถุงเพื่อ จำหน่ายตอ่ ไป

27 ป ส รุ ฟ้าทะลายโจรจัดเป็นพชื สมนุ ไพรพืน้ บา้ น ทสี่ ามารถปลกู เองได้ ทงั้ ในครัวเรือนและเชงิ พาณชิ ย์ ซงึ่ มวี ธิ กี ารปลูกไมแ่ ตกต่างจากพืช ชนิดอนื่ การปลูกฟา้ ทะลายโจรใหไ้ ดผ้ ลผลติ ที่มคี ณุ ภาพจะต้องมี วิธีการดูแลตั้งแต่เรม่ิ ต้นปลูกจนถึงการเกบ็ เก่ียว เพื่อใหไ้ ดฟ้ า้ ทะลายโจร ที่จะนำมาใชเ้ ปน็ ยาในการรกั ษาอาการเบ้ืองต้นของผูท้ ไ่ี ดร้ บั เชื้อโควิด 19 ได้อยา่ งมปี ระสิทธิภาพ รวมไปถึงการปลูกฟ้าทะลายโจร เพือ่ ส่งเสริม ให้ประชาชนได้มอี าชีพ เป็นการสรา้ งรายได้อีกทางหนึ่ง

28 เอกสารอ้างองิ กรมสง่ เสรมิ การเกษตร (2548) เอกสารคู่มือการปลูกสมนุ ไพรและเครอ่ื งเทศ ชุดท่ี 1 กรงุ เทพฯ : ม.ป.ท. _______ . (2560) ขั้นตอนการปลูกและการดูแลรกั ษา ฟา้ ทะลายโจร สืบค้นเมอ่ื 2 สิงหาคม 2564 จาก www.agriman.doae.go.th/home/Research/Herb57/2018.pdf เกษตรอินเทรนด,์ บรรณาธิการ (2564) เปิดเทคนิคปลูกฟ้าทะลายโจร สมนุ ไพรประจำบา้ น,เส้นทางเศรษฐีออนไลน์ สบื ค้นเมอ่ื 2 สิงหาคม 2564 จาก https://www.sentangsedtee.com /farming-trendy/article_170024. บทสัมภาษณ์ นภิ า ไพโรจน์ ผจู้ ัดการสหกรณ์การเกษตรบรรพตพสิ ยั สหกรณก์ ารเกษตรบรรพตพิสยั จังหวัดนครสวรรค์ 24 กรกฎาคม 2564 โรงพยาบาลเจา้ พระยาอภัยภูเบศร (2564) เทคนิคปลูกฟา้ ทะลายโจรดูจบ ปลกู ได้ แน่นอน สืบคน้ เมื่อ 2 สงิ หาคม 2564 จาก https://www.youtube.com/watch?v=0m6xenJBTgY. สถาบันการแพทยแ์ ผนไทย กรมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก (2548) เอกสารคู่มอื การปลกู พชื สมนุ ไพรเศรษฐกิจ กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์องค์การรบั ส่งสนิ ค้าและพัสดภุ ัณฑ์ . (2553) เอกสารคมู่ ือการปลูกสมนุ ไพรทีเ่ หมาะสม กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์องค์การสงเคราะหท์ หารผ่านศึก สำนักงาน กศน. จงั หวดั สมทุ รสาคร (2564) คู่มือการปลกู พืชสมุนไพร ฟ้าทะลายโจร กรงุ เทพฯ : โรงพิมพเ์ อกพิมพ์ไท

29 แบบทดสอบท้ายตอนท่ี 2 คำชแ้ี จง : ทำเคร่อื งหมาย  (ถูก) หน้าข้อท่ีมเี นือ้ หาถูกตอ้ ง และทำเคร่อื งหมาย  (ผิด) หน้าข้อที่มเี น้อื หาไม่ถกู ตอ้ ง ............ 1. ดินที่ใชใ้ นการปลูกฟ้าทะลายโจรควรเป็นดินรว่ นซุย ทสี่ ามารถระบายน้ำไดด้ ี ............ 2. เมล็ดฟ้าทะลายโจรทแี่ ก่จัดและสามารถนำมาเป็น เมล็ดพันธ์ุได้ จะมีฝักสเี ขียว ............ 3. การเตรยี มเมล็ดพันธุ์เพอ่ื หว่าน ควรนำเมล็ดพันธม์ุ าแชใ่ น น้ำอุ่นจัด ประมาณ 10 – 12 ชวั่ โมง ............ 4. การปลกู ฟ้าทะลายโจรเชงิ พาณชิ ย์แบบเป็นแถว ใหม้ ีระยะห่าง ระหว่างต้น 20 เซนตเิ มตร และ ระหว่างแถว 30 – 40 เซนติเมตร ............ 5. การปลกู ฟา้ ทะลายโจร เมือ่ มีอายุครบ 2 เดือนไมจ่ ำเป็น ต้องรดนำ้

30 เฉลยแบบทดสอบทา้ ยตอนท่ี 2 คำช้แี จง : ทำเคร่อื งหมาย  (ถูก) หนา้ ข้อที่มีเน้ือหาถูกต้อง และทำเคร่ืองหมาย  (ผดิ ) หน้าข้อที่มเี นอื้ หาไมถ่ กู ตอ้ ง ....... ..... 1. ดนิ ท่ใี ชใ้ นการปลูกฟ้าทะลายโจรควรเปน็ ดินร่วนซุย ท่ีสามารถระบายนำ้ ไดด้ ี ...... ...... 2. เมลด็ ฟา้ ทะลายโจรทแ่ี กจ่ ดั และสามารถนำมาเปน็ เมลด็ พนั ธุ์ได้ จะมีฝกั สเี ขยี ว ..... ....... 3. การเตรียมเมลด็ พนั ธุ์เพ่ือหว่าน ควรนำเมลด็ พันธ์ุมาแช่ ในนำ้ อุ่นจัด ประมาณ 10 – 12 ชั่วโมง ...... ...... 4. การปลกู ฟ้าทะลายโจรเชิงพาณิชยแ์ บบเปน็ แถว ให้มีระยะห่าง ระหวา่ งตน้ 20 เซนติเมตร และ ระหวา่ งแถว 30 – 40 เซนตเิ มตร ...... ...... 5. การปลกู ฟา้ ทะลายโจร เมื่อมีอายคุ รบ 2 เดือนไมจ่ ำเป็น ตอ้ งรดน้ำ