แค

แค ชอื่ สามัญ : Agasta, Sesban, Vegetable humming bird, Humming bird tree, Butterfly tree, Agati. ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ : Sesbania grandiflora (L.) Pers. ชื่อพนื้ เมอื ง : แคขาว แคแดง แคดอกขาว ดอกแคแดง แคดอกแดง (กรงุ เทพ-เชียงใหม)่ , แค แคบ้าน ตน้ แค แคบา้ นดอกแดง ดอกแคบา้ น (ภาคกลาง), แคแกง ลกั ษณะท่ัวไป แคเป็นไม้ยืนต้นสกุลโสน มีลาต้นขนาดเล็กถึงกลางสูงประมาณ 3 –10 เมตร แตกก่ิงก้านสาขามากไม่เป็นระเบียบ เปลือกเป็นสีนาตาลเข้ม มีรอยขรุขระหนา ใบประกอบ แบบขนนกเรียงสลับ ใบย่อยมีขนาดเล็กรูปขอบขนาน ขอบใบเรียบ ปลายใบมนกว้าง ดอก คล้ายดอกถ่ัว ออกดอกแบบช่อตรงซอกใบ มีสีขาว ผลมีลักษณะเป็นฝักกลมยาว 20–40 เซนติเมตร สีเขยี วออ่ น ใช้รับประทานเป็นอาหารได้ เมล็ดมลี ักษณะเหมอื นลมิ่ ผสมเกสรโดยนก [2] ขยายพันธ์ุด้วยเมลด็ มอี ายุไดป้ ระมาณ 20 ปี แตถ่ ้าหักยอดบอ่ ย ๆ จะทาให้มีอายสุ นั ลง

การขยายพนั ธุ์ แคบ้านสามารถขยายพันธ์ุได้โดยการเพาะเมล็ด โดยการนาเมล็ดท่ีแก่จัดมาแช่นาไว้ 1 คืน แล้วจึงนามาเพาะในกระบะเพาะหรือถุงดา จนต้นกล้าออกสูงประมาณ 30 -35 เซนติเมตร จึงนาลงปลูกโดยหลุมปลูกควรมีขนาด กว้างxยาวxลึก ประมาณ 30x30x30 เว้น ระยะระหว่างต้นประมาณ 1.5 เซนติเมตร และระหว่างแถวประมาณ 2 เมตร และหลังจาก ปลูกเสร็จการปักหลักและมัดเชือกยึดกับต้นกล้าที่ปลูกไว้จนกว่าจะสูงประมาณ 1-1.5 เมตร และเม่อื ต้นแคบ้านมีความสูงมากเกิน 2 เมตร ให้ตัดให้เหลือ 2 เมตร เพื่อความสะดวกในการ เก็บเกี่ยว สาหรับการเก็บเก่ียวนัน เม่ือต้นแคบ้านมีอายุได้ 3-4 เดือน ก็สามารถเก็บเกี่ยวได้ แล้ว ทงั นี ต้นแคมีอายุราว 20 ปี แต่ถ้าเก็บใบกินบ่อยๆ จะแตกใบอ่อนบ่อยครังและต้นจะมี อายสุ นั ลง สรรพคุณ ยอดอ่อนและใบอ่อนสามารถนามาปรุงอาหารได้ เป็นสมุนไพรช่วยดับพิษร้อนถอน พิษไข้ ดอกใชเ้ ปน็ อาหาร แก้ไข้หัวลม และช่วยบารุงอาหาร ฝกั ออ่ นใชเ้ ป็นอาหารได้ การประกอบอาหาร ส่วนที่นามารับประทานได้ของแค คือ ยอดอ่อน ฝักอ่อนออกในช่วงฤดูฝน ใบอ่อนมีรส หวาน ดอกออ่ นออกในชว่ งฤดหู นาว ดอกแคมีเส้นใยอาหาร แคลเซียม ฟอสฟอรสั เหล็ก แคโร ทีน วิตามินเอ วิตามินบีหนึ่ง วิตามินบีสอง และวิตามินซี ก่อนนาไปทาอาหารต้องดึงเอาเกสร ออกก่อนเพ่ือลดความขม ส่วนท่ีรับประทานได้ของแคสามารถนาไปปรุงอาหารได้หลายอย่าง

อาทิ เชน่ แกงส้มดอกแค แกงเหลืองปลากระพงดอกแค ดอกใบยอกฝักอ่อนของแคนามาลวก จมิ นาพรกิ ได้ ล้วนเปน็ อาหารทมี่ ีคณุ ค่าใหป้ ระโยชน์ทังสิน ยารักษาโรค - นาเปลือกแคมาต้ม คันนารับประทานแกท้ อ้ งร่วง แก้บิด แกม้ ูกเลอื ด - ดอกแคช่วยแก้ไข้ลดไขถ้ อนพิษไข้ - แคยังอุดมด้วยสารต่าง ๆ โดยเฉพาะบีตา-แคโรทีนท่ีร่างกายสามารถเปลี่ยนเป็น วิตามินเอได้ จึงช่วยบารุงสายตา ต่อต้านมะเร็ง และยังมีแคลเซียม ฟอสฟอรัสสูง จึงช่วย เสรมิ สรา้ งกระดูก

รปู แบบและขนาดวธิ ใี ช้ 1. แกม้ กู เลอื ด บิดมตี วั แกท้ ้องเดนิ ท้องร่วง คุมธาตุ โดยใช้เปลือกต้นป้ิงไฟ 1 ส่วน ต้ม กบั นาหรือนาปนู ใส 10 สว่ น รบั ประทานครังละ 1-2 ชอ้ นแกง 2. แก้ไข้ ลดความร้อน แก้ไข้หัวลม (หรือไข้อากาศเปลี่ยน) ใช้ใบสด ต้มกับนา รับประทานลดไข้ หรือใช้ยอดอ่อนจานวนไม่จากัด ลวกจิมกับนาพริก รับประทานแก้ปวด ศีรษะข้างเดียว และอาจจะใชด้ อกที่โตเต็มที่ล้างนา ต้มกับหมูทาบะช่อ 1 ชาม รับประทาน 1 มอื รับประทานตดิ ต่อกนั 3-7 วัน จะไดผ้ ล 3. ใชร้ กั ษารามะนาดด้วยการใชเ้ ปลือกแคนามาตม้ ผสมเกลอื ใหเ้ คม็ จัดแล้วนามาอม 4. ช่วยรักษาปากเป็นแผล แกอ้ าการรอ้ นในจนปากลินเปือ่ ย ด้วยการใช้เปลือกแคชันใน สุดทีม่ สี ีนาตาลอ่อน ๆ นามาเคยี ว 3-5นาทีแล้วคายทิง โดยทาวนั ละ 2ครงั 5. ช่วยแก้ตานขโมย ด้วยการใช้แคทังห้าส่วนอย่างละ 1กามือ แล้วใส่นาพอท่วมยา หลังจากนันต้มให้เดือดประมาณ 5-10นาที แล้วนามากินครังละ 1ช้อนโต๊ะ วันละ 3ครัง นาน ประมาณ 15วัน 6. ใช้ทาเปน็ ยาลา้ งแผลหรือใช้ ชะลา้ งบาดแผลสด ด้วยการใช้เปลือกต้นนามาต้มกับนา เดือด 15นาที ใส่เกลือเลก็ น้อย แลว้ นามาใช้ลา้ งแผลวันละ 3ครงั 7. ช่วยรักษาแผลมีหนอง ด้วยการใช้เปลือกต้นแคแก่ ๆ นามาตากแห้งแล้วฝนกับนา สะอาดหรือนาปูนใส ใช้ทาแผลเชา้ เย็น จะชว่ ยทาให้แผลหายเร็วย่ิงขนึ ส่วนประเทศอินเดียมีรูปแบบและขนาดวิธีการใช้แคบ้านเป็นสมุนไพร ดังนี รากสด 20กรัม เคี่ยวในนา 1ลิตร 30นาที กรองเอารากออกด่ืมแก้อาการอักเสบ เทนาเดือด 1ลิตร ท่วม ใบสด 20กรัม ทิงไว้ 15นาทีกรองเอาใบแคออก ดื่มแก้โรคตาบอดกลางคืน ขับพยาธิ บรรเทาอาการลมบ้าหมูและโรคเกาต์ เทนาเดือด 1ลิตรท่วม ดอกแคสด 20 กรัม ทิงไว้ 15 นาทีกรองเอาดอกแคออก ด่ืมแก้หลอดลมอักเสบ ไซนัสอักเสบ และบารุงตับ ส่วนฝักสด 20 กรัม เค่ียวในนา 1ลิตร 30นาที กรองเอาฝักออกดื่มเพื่อระบายท้อง บรรเทาอาการไข้ ปวด เลอื ดจาง ช่วยความจาและปอ้ งกนั การเกดิ เนอื งอก ใบแคตาพอกบรรเทาอาการชาบวม นาคัน รากแคเจือนาผึงใช้ขับเสมหะลดอาการไอ โดยสูตรจากประเทศอินเดียทังหมดนี จะใช้ด่ืมก่อน อาหาร เช้า เย็น 1ช่วั โมงและก่อนนอน ซึง่ จะเตรยี มแต่พอด่ืมวนั ต่อวันเท่านนั

การศกึ ษาทางเภสชั วิทยา 1. ฤทธ์ิต้านเชือรา สารสกัดนาจากทังต้น ความเข้มข้น 0.3 มล./หลุม สารสกัดเฮกเซน สารสกดั เอทานอลและสารสกดั เอทิลอะซเี ตทจากเปลอื กตน้ ไม่ระบคุ วามเข้มข้น ไม่มีฤทธ์ิต้าน เชอื Candida albicans 2. ฤทธ์ิปกป้องตับ มีผลการศึกษาวิจัยของประเทศอินเดียพบว่า สารสกัดเอ-ทานอล ของใบแคมฤี ทธ์ปิ ้องกันการถูกทาลายของตับในหนูทดลองท่ีได้รับยาเกินขนาดโดยพบปริมาณ เอนไซม์ แอสพาร์เทตทรานส์อะมิเนส อะลานนี ทรานส์อะมิเนส อลั คาไลน์ฟอสฟาเทสต่าในหนู ที่รับยาและสารสกัดใบแคบ้าน ซึ่งเอนไซม์ดังกล่าวมีปริมาณสูงในหนูซ่ึงรับยาเกินขนาด เนื่องจากตับถูกทาลาย นอกจากนีหนูท่ีได้รับยาและสารสกัดใบแคมีปริมาณไตรกลีเซอไรด์ โคเลสเตอรอล ฟอสโฟไลพิด และกรดไขมันอิสระต่ากว่าหนูกลุ่มที่ได้รับยาอย่างเดียวและ พบว่าสารสกัดใบแคทาให้ปริมาณสารต้าน อนุมูลอิสระในกระแสเลือดหนูกลับสู่สภาวะปกติ ขณะท่ีปริมาณสารดงั กลา่ วในหนทู ี่รบั ยามีปรมิ าณต่าผลการวจิ ัยนีเป็นขอ้ สนับสนนุ ขอ้ มลู แพทย์ ทางเลอื กท่ใี ช้ใบแคบารงุ ตับและแก้ความผดิ ปกตขิ องตบั ไดอ้ ยา่ งดี การศึกษาทางพษิ วิทยา การทดสอบความเปน็ พษิ สารสกัดนาจากทงั ต้น ไม่ระบุขนาดและวธิ ที ใ่ี ห้ เปน็ พิษต่อหนู ถีบจักร ขณะที่ใบแค ไม่ระบุสารสกัด ขนาดและวิธีที่ให้ ไม่พบความเป็นพิษต่อหนูขาว สาร สกัด 50% เอทานอลจากใบ ขนาด 10 ก./กก. ไม่เป็นพิษต่อหนูถีบจักร เม่ือให้โดยการกรอก เขา้ ทางปาก และฉีดเข้าใตผ้ ิวหนัง พษิ ตอ่ เซลล์ สารสกดั 80% เอทานอลจากใบ เป็นพิษอย่าง อ่อนตอ่ เซลล์ Hela โดยมคี ่า CD50 เท่ากับ 30 มคก./มล. ผู้ป่วยท่ีมีโรคประจาตัว หรือ ต้องรับประทานยาต่อเน่ือง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้ แคบ้านเป็นสมุนไพรในการรักษาโรคต่างๆ แต่หากเป็นการรับประทานเพ่ือเป็นอาหารใน ปริมาณไมม่ ากกไ็ มน่ า่ จะส่งผลกระทบต่อสขุ ภาพและโรคท่ีเปน็ อยู่ ขอ้ แนะนาและขอ้ ควรระวัง 1. การนาดอกแคบ้านมาใช้ทาเป็นอาหาร ต้องเด็ดเอาเกสรสีเหลืองของดอกแคออก กอ่ น จะชว่ ยลดความขมได้ 2. การรับประทานดอกแคบ้านในปริมาณมากเกินไปอาจทาให้อาเจยี นได้ 3. ในการใช้แคบ้าน เป็นยาสมุนไพรไม่ควรใช้เกินขนาดท่ีกาหนดตามตารับยาต่างๆ และไม่ควรใชต้ ดิ ต่อกนั เป็นระยะเวลานานจนเกนิ ไปเพราะอาจสง่ ผลกระทบต่อสขุ ภาพได้

3. ผูป้ ว่ ยท่ีมโี รคประจาตัว หรือ ต้องรับประทานยาต่อเน่ือง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนการ ใช้แคบ้านเป็นสมุนไพรในการรักษาโรคต่างๆ แต่หากเป็นการรับประทานเพื่อเป็นอาหารใน ปริมาณไมม่ ากก็ไม่นา่ จะสง่ ผลกระทบต่อสุขภาพและโรคทเ่ี ปน็ อยู่

เมนอู าหารจากแค 1. นา้ พริกดอกแค ส่วนผสม 1. พรกิ จนิ ดา 8 เม็ด 2. หอมแดง 3 หวั 3. กระเทยี ม 3 กลบี 4. ดอกแค 1 ถว้ ย 5. ก้งุ ขาว 8 ตัว 6. ผงชูรส ปลายชอ้ นชา 7. นาปลารา้ 1.5 ช้อนโต๊ะ 8. นามะนาว 3/4 ช้อนโตะ๊ ขัน้ ตอนการทา 1. นาพริก หอมแดง กระเทยี ม ไปค่ัว หรือยา่ งให้หอม 2. ตงั หมอ้ ตม้ ดอกแค จนสกุ ใสก่ ้งุ ลงไปลวก 3. ตาพริก กระเทียม หอมแดง ท่ีเตรียมไว้ ใส่ผงชูรส ตามด้วยกุ้ง และดอกแค ปรุงรส ตาให้เขา้ กัน

2. ดอกแคผัดไขแ่ ละก้งุ ส่วนผสม 1. ดอกแคแดง 1 จานหรือตามชอบ 2. กุ้ง 100 กรมั 3. ไขไ่ ก่ 2 ฟอง 4. กระเทียม 1 กลบี 5. นามันถวั่ เหลอื ง 1 ช้อนโต๊ะ 6. นาตาล 1 ชอ้ นชา 7. ผงปรงุ รส 1 ช้อนชา 8. ซอสหอย 1 ช้อนโต๊ะ 9. ซอสฝาเขยี ว 0.5 ชอ้ นโตะ๊ ข้นั ตอนการทา 1. ตงั หม้อใส่นา นาเดอื ดใสด่ อกแคลงไปลวก ตักขึนพักไว้ 2. ตังกระทะใส่นามัน ใส่กระเทียมสับ เจียวให้หอม ใส่กุ้ง เมื่อกุ้งเริ่มสุกใส่ไข่ไก่ ลงไปผดั และใสด่ อกแค 3. ปรงุ รสด้วยเคร่ืองปรุงตา่ งๆ คลุกเคล้าใหเ้ ข้ากนั ตกั ใส่จานพรอ้ มเสิร์ฟ

3. แกงส้มใตด้ อกแคกงุ้ สว่ นผสม 1. พริกแกงส้มใต้ 1 ชอ้ นโต๊ะ 2. กุ้งกลุ าดา 3 ตัว 3. ก้งุ ขาว 50 กรมั 4. นาเปล่า 400 มล 5. นาปลา 1 ช้อนโตะ๊ 6. ผงปรุงรส 1 ชอ้ นชา 7. มะขามเปยี กแกะเมด็ 2 ฝกั ข้นั ตอนการทา 1. ตังหมอ้ ใส่นา นาเดอื ดใสด่ อกแค ลงไปลวก ตกั ขึนแชน่ าไว้ 2. ตังหม้อใสน่ า ใส่พริกแกง มะขามเปยี ก ปรงุ รสดว้ ยผงปรุงรส นาปลา นาเดือด ใส่กงุ้ กุลาดา กงุ้ เรม่ิ สุกใส่ดอกแค ใสก่ ุ้งขาว เดอื ดอีกรอบ ปิดเตา

4. ดอกแคสอดไสห้ มู สว่ นผสม 1. ดอกแคตมู 30 ดอก 2. หมูสับ 2 ขีด 3. ซอสปรุงรส 1 ชช 4. ไข่ 2 ฟอง 5. นามนั สาหรับทอด 6. รากผักชี 7. กระเทียม 8. พรกิ ไทย ขน้ั ตอนการทา 1. นาดอกแคผา่ กลางแกะเกสรออก

2. โขลกกระทยี มพรกิ ไทย รากผักชี ใสห่ มูบด ซอสตาใหเ้ ขา้ กนั พักไว้ 3. นาหมูบดใสใ่ นดอกแคทเ่ี ตรียมไว้ ทาจนหมด

4. ตงั นามัน แล้วนาไข่มาตี เอาดอกแคที่ทาไว้ลงชุบทอดจนหมด 5. ทอดพอเหลือง ตักขึนให้สะเด็ดนามัน แล้วจัดใส่จานเสิร์ฟ จะรับประทาน เลน่ ๆ หรือกบั นาจิมไกห่ รอื นาพริกกะปกิ ไ็ ด้

แหลง่ ที่มา 1. https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%84 2. https://www.disthai.com/17105416/%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%9 A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99 3. https://cookpad.com/th/search/%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%81% E0%B9%81%E0%B8%84