ความรู้ศาสนาเบื้องต้น

๑๙. ลกู ทกุ คนมหี นา้ ที่ตอ้ งปฏิบัตติ อ่ พอ่ แมอ่ ย่างไร ตอบ... (ต้องระลึกถึงพระคุณอันย่ิงใหญ่ของพ่อแม่ ต้องมีความ กตัญญูกตเวทิคุณต่อท่านทั้งสอง ต้องคิดอุปการะท่านทั้งสอง ไมป่ ลอ่ ยใหท้ า่ นทง้ั สองตอ้ งเดยี วดายอยกู่ บั ความเหงา และตอ้ ง ปรนนบิ ตั ทิ ่านท้งั สองเป็นอย่างดที ่ีสุด) ศาสนาคริสต์ ๑. ศาสนาครสิ ตใ์ นโลกมีก่นี กิ าย ตอบ นกิ ายในศาสนาคริสตม์ ี ๓ นิกายดว้ ยกัน คือ ๑. นิกายโรมันคาทอลิก (คาทอลิก แปลว่า สากล) คือ เป็นศาสนาสากลของคนท่ัวโลก โดยมีพระสันตปา ปาแห่งนครวาติกันในกรุงโรม ประเทศอิตาลีเป็น ประมุขศาสนจักรและนกั บวชท่วั โลก ซงึ่ นครวาติกนั นี้ เป็นศูนย์กลางของคาทอลิกและเป็นรัฐอิสระปกครอง ตนเองโดยไมข่ น้ึ กับประเทศอิตาลี ๒. นิกายออร์ธอดอกซ์ ซ่ึงนิกายนี้ไม่ขึ้นกับพระสันตปาปา แห่งนครวาติกันในกรุงโรม แต่ปฏิบัติพิธีกรรม เชน่ เดยี วกับนิกายโรมันคาทอลกิ ๓. นกิ ายโปรแตสแตนท์ เกดิ ขนึ้ โดยนกั บวชชอ่ื ลเู ทอรเ์ ปน็ ผู้ สถาปนาขน้ึ ทป่ี ระเทศเยอรมนั ซงึ่ เปน็ นกิ ายทเ่ี ครง่ ครดั ในคัมภีร์มาก และไม่ข้ึนกับพระสันตะปาปาแห่งนคร วาติกัน 185

๒. ศาสนาคริสตย์ อมรับการแตง่ งานระหวา่ งชายกับชาย หรือหญิงกับ หญงิ หรอื ไม่ ตอบ ศาสนาคริสต์ยอมรับการแต่งงานระหว่างชายกับ หญิง เท่าน้ัน ด้วยเหตุผลที่ว่าพระเจ้าทรงสร้างชายและ หญิงตามพระฉายาลักษณ์ของพระองค์มีศักดิ์ศรีเท่ากัน ท้ั ง ส อ ง จ ะ ร่ ว ม มื อ กั น เ ป็ น ห นึ่ ง เ ดี ย ว ใ น ก า ร สื บ ท อ ด ชีวิตมนุษย์ ตามพระคัมภีร์ได้กล่าวไว้ว่า “พระองค์ ได้ทรงสร้างมนุษย์ข้ึนตามแบบพระฉายาลักษณ์ของพระเจ้า พระองค์ได้ทรงสร้างพวกเขาให้เป็นชายและหญิง พระเจ้า ได้ทรงอวยพรพวกเขา และพระเจา้ ตรัสแก่พวกเขาวา่ จงมี ลกู ดกและทวีมากขน้ึ จนเตม็ แผน่ ดิน” (ปฐก ๑ : ๒๗-๒๘) แต่อย่างไรก็ตามศาสนาคริสต์สอนให้รักเพ่ือนมนุษย์ เหมือนรักตนเอง แม้พวกเขาจะไม่ใช่ชายจริงหญิงแท้ แต่พวกเขาคือเพ่ือนมนุษย์ท่ีมีศักดิ์ศรีและเป็นลูกของ พระเจ้าเช่นเดยี วกับพวกเรา ๓. การุณยฆาตกรรมในคนชรา ผู้ป่วย และคนพิการ เพราะรักษา ไมไ่ ดแ้ ลว้ ศาสนาคริสต์มีแนวทางอยา่ งไร ตอบ แม้พวกเขาเหล่านั้นรักษาไม่ได้แล้ว เราไม่มีสิทธิ์การุณย ฆาตกรรม (ฆา่ โดยวธิ ตี า่ งๆ เชน่ ฉดี ยาใหต้ าย) แตส่ ามารถหยดุ การรกั ษาแบบพเิ ศษ เพื่อให้ทา่ นเป็นไปตามธรรมชาติ ๔. การท�ำ แทง้ ทำ�ไดห้ รือไม่ ตอบ การท�ำ แท้งถอื เป็นการฆาตกรรม ไมส่ ามารถทำ�ได้ ใครก็ตาม ท่ีทำ�แท้งหรือร่วมมือในการท�ำ แท้งถือว่าเป็นการทำ�บาปหนัก ผิดต่อพระบัญญัติประการท่ีห้า คืออย่าฆ่าคน และตามที่ พระคัมภีร์ได้ยืนยันว่า “อย่าประหารชีวิตผู้บริสุทธ์ิหรือผู้ชอบ ธรรม” (อพย ๒๓ : ๗) 186

๕. อนุญาตให้เปล่ียนหรือบริจาคอวัยวะท้ังก่อนและหลังความตาย หรือไม่ ตอบ การเปลย่ี นอวยั วะเปน็ ทยี่ อมรบั ตามหลกั ศลี ธรรม ถา้ เปน็ ความ สมัครใจของผู้ให้และไม่เป็นการเส่ียงต่อชีวิตของเขา ส่วนการ บริจาคอวัยวะหลังจากความตายเป็นส่ิงดีน่ายกย่อง แต่ต้อง แน่ใจวา่ ผบู้ รจิ าคนน้ั ได้เสยี ชวี ติ แล้วจรงิ ๆ ๖. สนั ติภาพในโลกคืออะไร ตอบ สันติภาพในโลก คือ ความเคารพและการพัฒนาชีวิตมนุษย์ สันตภิ าพไม่ใชเ่ ป็นเพยี งการปลอดสงคราม “ผลงานของความ ยุติธรรม” (อสย ๓๒ : ๑๗) และผลของความรัก สันติภาพ ในโลกเปน็ ภาพลักษณ์และผลของสันติสขุ ของพระครสิ ตเจา้ ๗. สันติภาพเรียกร้องใหเ้ ราแต่ละคนปฏบิ ัติตนอย่างไร ตอบ สันติภาพในโลกเรียกร้องให้มีการแบ่งปันที่เท่าเทียมกัน และ การพิทักษ์รักษาความดีของกันและกัน มีอิสระท่ีจะติดต่อ สื่อสารระหว่างมนุษย์ด้วยกัน มีความเคารพต่อศักดิ์ศรีของ บุคคลและของประชาชน ปฏิบัติต่อกันด้วยความยุติธรรม และความเปน็ พี่นอ้ งกนั ๘. ท�ำ ไมพระเป็นเจา้ ทรงเรยี กร้องเราใหร้ ว่ มมอื กนั สรา้ ง “สันตภิ าพ” ตอบ พระเจา้ ทรงประกาศว่า “ผ้สู รา้ งสันติ ยอ่ มเป็นสุข” (มธ ๕ : ๙) เพราะสันติภาพจะนำ�มาซ่ึงความสุขท่ีแท้จริง พระองค์ทรง เรียกร้องให้มีสันติภาพโดยเร่ิมจากภายในจิตใจของแต่ละคน และทรงประณามความโกรธ การเกลียดชัง และการแก้แค้น ท่าทีเหล่าน้ีหากกระทำ�ด้วยความรู้ตัว เต็มใจ และเป็นเร่ือง ท่ีส�ำ คญั ก็ถอื ว่าเปน็ บาปหนัก เพราะผิดต่อความรัก 187

๙. กฎศีลธรรมเรียกรอ้ งอะไรในภาวะสงคราม ตอบ กฎศีลธรรมยังคงใช้ได้เสมอแม้ในภาวะสงคราม เรียกร้องให้ มีการปฏิบัติอย่างมีมนุษยธรรมกับผู้ไม่ได้สู้รบ ทหารท่ีบาด เจ็บและเชลยสงคราม กิจการต่างๆ ท่ีขัดต่อกฎหมายระหว่าง ชาติและการออกคำ�สั่งลักษณะเช่นน้ีถือเป็นอาชญากรรม ผู้ที่ ปฏิบัติตามคำ�ส่ังนั้นจะแก้ตัวไม่ได้ว่าต้องเชื่อฟังอย่างตาบอด จะต้องประณามการทำ�ลายล้างประชาชนกลุ่มหนึ่ง หรือ ชนกลุ่มน้อยเช้ือชาติหนึ่ง ซ่ึงถือว่าเป็นบาปหนัก กฎศีลธรรม บังคบั ให้เราตอ่ ตา้ นคำ�สง่ั ของผู้ออกค�ำ สง่ั เชน่ นนั้ ๑๐. เหตุใดการผสมเทียมและการทำ�ให้ตั้งครรภ์เทียมจึงผิดต่อกฎ ศลี ธรรม ตอบ การทำ�เช่นนี้ผิดต่อกฎศีลธรรมเพราะแยกการบังเกิดบุตร ออกจากกิจกรรมท่ีคู่สมรสใช้ในการมอบตนแก่กันและกัน ทำ�ให้เทคโนโลยีเข้ามากำ�หนดแหล่งที่มาและจุดหมายปลาย ทางของมนุษย์ ย่ิงกว่าน้ัน การผสมเทียมและการทำ�ให้ ตั้งครรภ์เทียมเป็นการกระทำ�ให้ตั้งครรภ์โดยใช้เทคโนโลยี ซึ่งหมายความว่ามีบุคคลภายนอกเข้ามาก้าวก่ายคู่สมรส ละเมิดสิทธิของบุตรที่จะเกิดจากพ่อและแม่ที่เขารู้จักและ มีความผูกพันกันโดยทางการแต่งงาน เป็นสิทธิจำ�เพาะของ คสู่ มรสท่ีจะเป็นพอ่ แมโ่ ดยอาศัยกนั และกันเท่านนั้ 188

ศาสนาพราหมณ-์ ฮนิ ดู ๑. คมั ภีรพ์ ระเวท คืออะไร มอี ะไรบา้ ง ตอบ... (พระเวทเป็นคัมภีร์ทางศาสนาท่ีผู้นับถือศาสนาฮินดูนับถือว่า เปน็ คมั ภรี ์ศักด์ิสทิ ธิ์ มฤี คเวท สามเวท ยชุรเวท และอถรรพเวท) ๒. พระศิวะ คือใคร ตอบ... (พระศิวะ คือ เทพที่ศาสนาฮินดูไศวนิกายนับถือเป็น พระเปน็ เจา้ สงู สุด) ๓. พระวษิ ณุ คอื ใคร ตอบ… (พระวิษณุ คือ เทพที่ศาสนาฮินดูไวษณวนิกายนับถือเป็น พระเปน็ เจ้าสงู สดุ ) ๔. รามานุชาจารย์ คอื ใคร ตอบ… (เป็น อาจารย์ผู้เผยแผ่ศาสนาฮินดูไวษณวนิกาย ในพุทธศตวรรษ ที่ ๑๖ (คริสต์ศตวรรษท่ี ๑๑) ๕. ชาวอารยะแบง่ คนในสงั คมออกเปน็ กี่ชน้ั มอี ะไรบ้าง ตอบ... (แบ่งเป็น ๔ วรรณะ คอื พราหมณ์ กษตั รยิ ์ แพศย์ และศทู ร) ๖. อาตมนั ในศาสนาอินดู คืออะไร ตอบ... (อาตมัน คือ พระเป็นเจ้าสูงสุดที่อยู่ภายในส่ิงมีชีวิตในรูป ของจิตวญิ ญาณอมตะ ๔๒) ๗. ศวิ ลงึ ค์ คอื อะไร ตอบ… (เป็นรูปเคารพสูงสุดของศาสนาฮินดูไศวนิกาย มีรูปทรงกลม ตงั้ อยู่บนฐานทเ่ี รียกวา่ โยน)ิ 189

๘. อหิงสา คอื อะไร ตอบ... (คอื การไม่ฆ่าหรือท�ำ ร้ายสงิ่ มชี วี ิต) ๙. ภควัทคตี า คืออะไร ตอบ... (คือ คัมภีร์ท่ีผู้นับถือศาสนาฮินดูทุกนิกายให้ความเคารพ นับถือ เป็นคำ�สอนของพระกฤษณะที่แทรกอยู่ในคัมภีร์ มหาภารตะ) ๑๐. คำ�ถาม : โมกษะ คืออะไร? ตอบ... (คือ การพ้นจากการเกิดแล้วเกิดอีกไม่มีท่ีสิ้นสุด เป็นเป้าหมาย สุดทา้ ยของชีวิตของชาวฮินดู ซึง่ มีท้ังหมด ๔ เปา้ หมาย) ๑๑. ค�ำ ถาม : อวตาร คืออะไร? ตอบ... คือ การที่พระเป็นเจ้าลงมาจากสวรรค์ในรูปต่างๆ เพื่อช่วย ใหโ้ ลกพน้ จากความเลวรา้ ยทเ่ี กิดจากการกระทำ�ของผูไ้ ร้ธรรม ๑๒. คำ�ถาม : วราหะ คืออะไร? ตอบ... คอื อวตารของพระนารายณ์เป็นหมปู ่า ๑๓. คำ�ถาม : ทปี าวลี หรอื ทิวาลี คอื อะไร? ตอบ... คือ เทศกาลตามประทีปโคมไฟให้สว่างไสวตามอาคาร บา้ นเรอื นเพอ่ื เปน็ การเฉลมิ ฉลองการกลบั อโยธยาของพระราม หลังจากสงั หารราวณะ (ทศกณั ฐ์) ๑๔. ค�ำ ถาม : โหลิ คืออะไร? ตอบ... เป็นเทศกาลของอินเดียที่เฉลิมฉลองกันในช่วงเดือนมีนาคม หรอื เมษายนของทกุ ปี มีการเลน่ สาดสีใสก่ ันอยา่ งสนกุ สนาน ๑๕. คำ�ถาม : ปรศุราม คอื ใคร? ตอบ... คอื อวตารปางหนงึ่ ของพระนารายณ์ ถือขวานเปน็ อาวุธ 190

ศาสนาซิกข์ ๑. ศาสนาซกิ ข์ก�ำ เนิดในประเทศใด ก. ประเทศอนิ เดยี ข. ประเทศเนปาล ค. ประเทศสกิ ขมิ ๒. พระศาสดาของซิกข์มีกีพ่ ระองค์ ก. หนง่ึ พระองค์ ข. หา้ พระองค์ ค. สบิ พระองค์ ๓. พระปฐมศาสดาของซิกข์มีพระนามว่าอะไร ก. คุรุอรชุนเทพ ข. คุรโุ ควนิ ทส์ งิ ห์ ค. คุรนุ านกั เทพ ๔. คำ�ว่า สกิ ขา หรือสิข มาจากรากศพั ท์ทแ่ี ปลว่าอะไร ก. อาจารย์ ผสู้ อน ข. ศิษย์ สาวก ค. ผูร้ ว่ มคน้ คว้า ๕. ศูนยก์ ลางของศาสนาซกิ ขอ์ ยูท่ ี่ใด ก. นครเมกกะ ข. นครเยรูซาเลม็ ค. นครอมฤตสระ 191

๖. ศาสนาซกิ ขเ์ ป็นศาสนาเอกเทวนิยมเชน่ เดียวกับศาสนาใด ก. ศาสนาพทุ ธ ข. ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ค. ศาสนาอสิ ลาม ๗. ศาสนสถานของซกิ ข์มนี ามวา่ อะไร ก. มสั ยิด ข. เทพมณเทยี ร ค. คุรุดวารา ง. โบสถ์ ๘. การเข้าไปสักการะในศาสนสถานของซกิ ขต์ ้องท�ำ อยา่ งไร ก. สวมรองเท้า ข. เอาผา้ คลมุ ศีรษะ ค. ลา้ งหน้ากอ่ นเข้า ๙. ศาสนสัญลกั ษณป์ ระจำ�กายทส่ี ำ�คญั ของซิกขม์ ีกอ่ี ย่าง ก. ๕ อย่าง ข. ๔ อยา่ ง ค. ๓ อยา่ ง ๑๐. ศาสนสัญลักษณข์ องซิกขน์ �ำ หนา้ ด้วยอักษรอะไร ก. “บ” ข. “ก” ค. “ส” ๑๑. ศาสนสัญลักษณ์ทสี่ ำ�คญั ทส่ี ุดของชาวซกิ ข์ คอื อะไร ก. เกศาและหนวดเครา ข. ผ้าโพกศรี ษะ ค. การแตง่ กาย 192

๑๒. บรุ ษุ ซกิ ขท์ ำ�ไมต้องโพกผ้าและสตรีคลมุ ศีรษะ ก. เพราะความสงา่ งาม ข. รกั ษาและปกปอ้ งเกศา ค. แสดงความอาวุโส ๑๓. พระมหาคัมภีร์ของศาสนาซกิ ข์มีพระนามว่า ก. พระคมั ภีรไ์ บเบล้ิ ข. พระคัมภีรอ์ ัลกรุ อาน ค. พระคมั ภีรพ์ ระเวท ง. ศรคี ุรคุ รันถซ์ าฮิบ ๑๔. สญั ลกั ษณ์ของศาสนาซิกข์ คอื ข้อใด ก. ไม้กางเขน ข. เสมาธรรมจักร ค. ดาบสองคมในวงกลมและมีสองดาบไขว้ ๑๕. ผทู้ ่นี บั ถอื ศาสนาซิกข์ต้องผ่านพธิ ีทเ่ี รยี กว่า ก. สวมกำ�ไลเหลก็ ข. สวมกาช่า ค. รับ (น�ำ้ ) อมฤตสาบานตน ๑๖. ท�ำ ไมชาวซิกขจ์ งึ โพกศีรษะและไว้หนวดเครา ตอบ... (เกศาและหนวดเคราเป็นศาสนสัญลักษณ์ท่ีเด่นชัดท่ีสุด ของชาวซิกข์ ในอดีตเกศาหรือผมแสดงถึงความเป็นนักบวช และผู้ทรงคุณธรรม การรักษาเกศาเป็นการแสดงถึงการดำ�รงชีพ ที่สอดคล้องกับความประสงค์ของธรรมชาติ (พระผู้เป็นเจ้า) ทไี่ ดท้ รงประทานเกศาแกม่ นษุ ย์ (และสตั ว)์ การโพกศรี ษะหรอื คลุมศีรษะเป็นการรักษาเกศาให้สะอาดและควบคุมอุณหภูมิ ของศีรษะ) 193

๑๗. ชาวซกิ ข์ทานเน้ือสัตวไ์ ดห้ รอื ไม่ ตอบ... (ในศาสนวินัยของซิกข์ไม่มีข้อห้ามดังกล่าว อนุญาตให้ ทานอาหารทุกชนิดท่ีมีประโยชน์ต่อร่างกาย จะเป็นการดี ถ้าหลีกเลี่ยงเนื้อสัตว์ได้ เพราะเป็นการเบียดเบียนสิ่งมีชีวิต ร่วมโลก แต่ห้ามการดื่มสุรา ทานหรือใช้ยาเสพติดทุกชนิด ทุกรูปแบบ เพราะเป็นโทษอย่างร้ายแรงต่อร่างกาย ทำ�ให้ หลงลืมพระธรรม ขาดสติควบคุมตนเอง จะเป็นบ่อเกิด แหง่ กิเลส ความชั่วทั้งปวง) ๑๘. บุรุษซิกข์มภี รรยาและสตรีซกิ ขม์ สี ามีไดก้ ีค่ น ตอบ... (ไม่มีกฎหรือข้อบังคับจำ�นวนแต่ประการใด แต่ในศาสนวินัย ห้ามชาวซิกข์แต่งงานใหม่ขณะท่ีสามีหรือภรรยายังคงมีชีวิตอยู่ ทั้งสตรีและบุรุษสามารถแต่งงานใหม่ไดเ้ มอ่ื หยา่ ร้างแลว้ หรอื สามี-ภรรยาสน้ิ ชีพลง) ๑๙. ถ้าท่านจะขอเข้าเป็นศาสนิกชนของซิกข์ ท่านจะต้องปฏิบัติ อะไรบ้าง ตอบ... (ท่านจะต้องเริ่มรักษาและมีศาสนสัญลักษณ์ ๕ ก ไว้กับตน และขอแจ้งความประสงค์ที่จะรับ (นำ้�) อมฤต ณ คุรุดวารา ได้ทุกแห่ง หลังจากรับอมฤตท่ีเตรียมโดย “ปัญจปีอาเร่” ตามศาสนวนิ ยั แล้ว จะรักษาศีลขอ้ บังคับ ๔ ประการ (ในหวั ข้อ การรับ (น้ำ�) อมฤต) และเช่ือม่ันศรัทธาในพระผู้เป็น เจ้า ศาสดาทั้ง ๑๐ พระองค์ และพระศาสดานิรันดร์กาล ครุ ุครนั ถ์ซาฮบิ ) 194

คำ�สัง่ กรมการศาสนา ท่ี ๗/๒๕๕๔ เรือ่ ง แตง่ ต้งั คณะทำ�งานจดั ทำ�หนังสอื ความรู้ศาสนาเบื้องตน้ ด้วยกรมการศาสนาได้จัดโครงการอุดหนุนการจัดกิจรรมในจังหวัด ชายแดนภาคใต้ “รายการตอบปัญหาศาสนาเยาวชน” เพือ่ ส่งเสริมให้จดั กิจกรรม ทางศาสนาท่ีจะสามารถแก้ไขปัญหาและสร้างสันติภาพอย่างยั่งยืนในสังคม โดยการมุ่งเน้นให้เยาวชนและประชาชนท่ัวไป ทั้งชาวไทยพุทธและชาวไทยมุสลิม ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ได้เรียนรู้และมีความเข้าใจในหลักธรรมคำ�สอน ทางศาสนาท่ีถูกต้อง ตลอดจนปลูกฝังปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ในการดำ�รงชีวิต ให้อยู่บนพืน้ ฐานของความเป็นคนไทย เพอ่ื กอ่ ให้เกดิ การเรียนรูร้ ะหว่างกนั และกัน ในวิถชี วี ิตประจ�ำ วัน อันจะเป็นการส่งเสรมิ ให้เกิดความสามัคคี ความรักชาติ โดย จัดให้เยาวชนที่กำ�ลังศึกษาอยู่ในช่วงชั้นที่ ๒ (ประถมศึกษาปีที่ ๔-ประถมศึกษา ปีที่ ๖) และระดบั ช่วงชน้ั ท่ี ๓ (มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑-มธั ยมศึกษาปีที่ ๓) ในจังหวัด ชายแดนภาคใตท้ ุกศาสนา ร่วมกจิ กรรมตอบปญั หาศาสนา เพ่ือให้การดำ�เนินงานดังกล่าวเป็นไปด้วยความเรียบร้อยและบรรลุ วัตถุประสงค์ของโครงการ จึงแต่งตั้งคณะทำ�งานจัดทำ�หนังสือความรู้ศาสนาเบ้ืองต้น ประกอบดว้ ยนักวิชาการและผู้ทรงคุณวฒุ ดิ า้ นศาสนาจากศาสนาต่างๆ ดังน้ี ๑. อธบิ ดกี รมการศาสนา ทีป่ รกึ ษา ๒. รองอธิบดกี รมการศาสนา ประธานคณะท�ำ งาน ๓. ผูอ้ ำ�นวยการกองศาสนปู ถมั ภ์ คณะท�ำ งาน ๔. ผู้อำ�นวยการสำ�นักพฒั นาคุณธรรมจริยธรรม คณะทำ�งาน ๕. เลขานุการกรมการศาสนา คณะท�ำ งาน 195

๖. นายคล่อง กล่อมเกลยี้ ง คณะท�ำ งาน เปรียญธรรมสมาคมแหง่ ประเทศไทย ๗. นายอรุณ บญุ ชม คณะท�ำ งาน รองประธานคณะผ้ทู รงคณุ วฒุ จิ ุฬาราชมนตรี ๘. บาทหลวงเสนอ ด�ำ เนนิ สะดวก คณะทำ�งาน สภาประมุขบาทหลวงโรมนั คาทอลกิ แห่งประเทศไทย ๙. นายสถติ ย์ กมุ าร คณะท�ำ งาน สำ�นักพราหมณ์พระราชครู ๑๐. นายสเุ ทพ สรุ ิยาอมฤทธ ิ์ คณะทำ�งาน สมาคมศรคี รุ ุสงิ ห์สภา ๑๑. นายอนชุ า หะระหน ี คณะท�ำ งาน นกั วิชาการศาสนาชำ�นาญการ และเลขานุการ ๑๒. นางสมจิตต์ ปญั ญา คณะทำ�งาน นักวชิ าการศาสนาช�ำ นาญการ และผูช้ ่วยเลขานกุ าร ๑๓. นางสาวชวมน เลมงคล คณะท�ำ งาน นักวชิ าการศาสนาช�ำ นาญการ และผ้ชู ว่ ยเลขานกุ าร ๑๔. นางสาววาสนา เพ็งสะและ คณะทำ�งาน นักวิชาการศาสนาชำ�นาญการ และผชู้ ว่ ยเลขานกุ าร ๑๕. นางสาวปรญิ ญาภรณ์ กิจบรรทดั คณะท�ำ งาน นกั วชิ าการศาสนาปฏิบัติการ และผชู้ ว่ ยเลขานกุ าร ให้คณะทำ�งานจัดทำ�หนังสือความรู้ศาสนาเบื้องต้น มีหน้าที่ในการ พิจารณากำ�หนดรูปแบบและเนื้อหาสาระ ให้มีความเหมาะสมและเกิดประโยชน์ แก่เยาวชนและประชาชนท่เี ข้าร่วมกจิ กรรม ท้งั น้ี ตงั้ แตบ่ ัดน้เี ปน็ ต้นไป สงั่ ณ วันท่ี ๑๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ 1 96 (นายสด แดงเอยี ด) อธบิ ดีกรมการศาสนา

คำ�สง่ั กรมการศาสนา ท่ี ๕๒/๒๕๕๔ เรือ่ ง แต่งตั้งคณะท�ำ งานจัดทำ�หนังสอื ความรู้ศาสนาเบือ้ งตน้ เพิ่มเตมิ ตามคำ�สั่งกรมการศาสนาท่ี ๗/๒๕๕๔ ลงวันที่ ๑๐ มกราคม ๒๕๕๔ ได้แต่งตั้งคณะทำ�งานจัดทำ�หนังสือความรู้ศาสนาเบื้องต้น โดยคณะทำ�งาน ดังกล่าว มีหน้าที่ในการพิจารณากำ�หนดรูปแบบและเนื้อหาสาระของหนังสือ ให้มีความเหมาะสมและเกิดประโยชน์แก่เยาวชนและประชาชนท่ีเข้าร่วมกิจกรรม โครงการอุดหนุนการจัดกิจกรรมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ “รายการตอบปัญหา ศาสนาเยาวชน” เพื่อให้การดำ�เนินงานดังกล่าวเป็นไปด้วยความเรียบร้อยและบรรลุ วัตถุประสงค์ของโครงการกรมการศาสนา เห็นสมควรแต่งตั้งคณะทำ�งานจัดทำ� หนงั สือความรู้ศาสนาเบ้อื งตน้ เพิม่ เติม คือ นายพิสิฐ เจริญสุข เป็นคณะท�ำ งาน ท้ังน้ี ตัง้ แตบ่ ดั นีเ้ ปน็ ต้นไป สัง่ ณ วันที่ ๑๕ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๕๕๔ (นายสด แดงเอียด) อธิบดีกรมการศาสนา 197



บรรณานกุ รม

บรรณานกุ รม (ศาสนาคริสต์) คาทอลกิ เพื่อพระคัมภรี ,์ คณะกรรมการ. พระคัมภรี ์ภาคพันธสัญญาใหม.่ กรุงเทพฯ : หจก.จนั ทราทพิ ย์การพมิ พ์, ๒๐๐๕. คริสตศาสนธรรมอัครสังฆมณฑลกรุงเทพมหานคร, แผนก. คำ�สอน พระศาสนจกั รคาทอลกิ ภาค ๑-๔. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั จนู พบั ลซิ ซง่ิ จ�ำ กัด, ๒๕๕๐. โรงเรียนในสังกัดสังฆมณฑลราชบุรี, ศูนย์วิชาการ. สาระการเรียนรู้ ครสิ ตศ์ าสนาชนั้ ประถมศกึ ษาปที ๑ี่ -ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ๖ี่ . กรุงเทพฯ : หจก.จันทราทพิ ย์การพิมพ,์ ๒๕๕๑. เรยี บเรียงโดย บาทหลวง ผศ.ดร.ไพยง มนริ าช. 200

บรรณานกุ รม (ศาสนาพราหมณ-์ ฮินด)ู Barth, A. The Religions of India, Translated by Rev. J. Wood. Delhi : S. Chand & Co., 1969. Basham, A.L. The Wonder That Was India, A Survey of the HistoryandCulture oftheIndian Sub-continent before the Coming of the Muslims. Calcutta : Fontana Books in Association with Rupa & Co., 1982. Kane, P.V. History of Dharmsastra, Vol. V. Part I. Poona : Bhandarkar Oriental Research Institute, 1974. Majumdar, R.C. The History and Culture of Indian People, the Vedic Age. Bombay : Bharatiya Vidya Bhavan, 1965. Radhakrishnan, S. ed. & Trans. Principal Upanisads. London : Goerge Allen & Unwin, 1953. Tharpa, Romila. Early India from the Origins to AD 1300. London : Penguin Group, 2002. Walker, Benjamin. Hindu World, an Encyclopedic Survey of Hinduism, Vols. I-II. London : George Allen & Unwin Ltd., 1968. Dharma Universe LLC websites. Copyrighted 2009-2010, Dharma Universe. 201

บนั ทกึ /note .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ..................................................................................................................................

บันทึก/note .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ..................................................................................................................................