การจดั การความรใู้ นองคก์ ร Knowledge Management (KM) in Organizations ฐิตมิ า ธรรมบารุง, Ph.D. ผจู้ ัดการ งานบริการและจดั การความรู้ ฝ่ายบริการความรู้ทางวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี (STKS) สานักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) 1
2
KM เป็นเครื่องมอื ไม่ใชเ่ ป้าหมาย 3
เปา้ หมายของ KM พัฒนาคน • เกดิ การเรยี นรู้ • คดิ เป็น ทาเป็น เกง่ ขนึ้ • เกิดประสิทธภิ าพ พฒั นากระบวนการทางาน • เกดิ ประสทิ ธผิ ล • เกิดนวัตกรรม พัฒนาองค์กร • บรรลุเป้าหมาย • องคก์ รแห่งการเรยี นรู้ 4
กรณศี ึกษา 5
KM ในองคก์ ร ข้นึ อย่กู ับ “บรบิ ท” ของแตล่ ะองคก์ ร • ไมม่ ถี ูก • ไม่มีผดิ • ไมม่ ีรูปแบบตายตวั 6
ทาไม “เรา” ตอ้ งทา KM? 7
พ.ร.ก. วา่ ด้วยหลักเกณฑ์และวิธกี ารบรหิ ารกจิ การบ้านเมอื งท่ีดี พ.ศ. 2546 มาตรา 11 กาหนดวา่ “ส่วนราชการมหี น้าที่พฒั นาความรใู้ นสว่ นราชการ เพื่อใหม้ ี ลกั ษณะเปน็ องคก์ ารแหง่ การเรยี นรอู้ ยา่ งสมา่ เสมอ โดยตอ้ งรบั รู้ ข้อมูลข่าวสารและสามารถประมวลผลความร้ใู นดา้ นต่างๆ เพอื่ นามาประยกุ ต์ใชใ้ นการปฏบิ ัตริ าชการได้อยา่ งถูกตอ้ ง รวดเรว็ และ เหมาะสมกบั สถานการณ์ รวมทง้ั ตอ้ งสง่ เสริมและพฒั นาความรู้ ความสามารถ สร้างวสิ ัยทศั นแ์ ละปรบั เปลี่ยนทัศนคติของ ขา้ ราชการในสังกดั ใหเ้ ป็นบุคลากรท่ีมีประสิทธภิ าพและมกี าร เรยี นร้รู ว่ มกนั ทงั้ นี้เพ่ือประโยชน์ในการปฏิบัติราชการของสว่ น ราชการให้สอดคล้องกบั การบรหิ ารราชการใหเ้ กดิ ผลสมั ฤทธิ์ตาม พระราชกฤษฎีกาน”ี้ http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%C338/%C338-2a-2546-a0002.htm 8
เกณฑ์คณุ ภาพการบริหารจดั การภาครฐั โดย สานกั งานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (สานกั งาน ก.พ.ร.) https://www.ldd.go.th/PMQA/2558/PMQA2558.pdf 9
หมวด 4 การวดั การวเิ คราะห์ และการจัดการความรู้ 4.1 การวัดและวเิ คราะหผ์ ลการดาเนนิ การ 4.2 การจดั การสารสนเทศและความรู้ ของสว่ นราชการ ก.การ วัดผลการ ข.การวิเคราะหผ์ ลการ ก.ความพรอ้ มใชง้ านของ ข.การจดั การความรู้ ดาเนนิ การ ดาเนนิ การ ข้อมูลและสารสนเทศ -การเลือกการรวบรวม -การวิเคราะหเ์ พื่อ -การทาให้ข้อมูลและ -การจัดการความรู้ ข้อมลู และสารสนเทศท่ี ประเมินผลการดาเนินการ สารสนเทศพรอ้ มใช้งาน -การทาใหม้ นั่ ใจวา่ ข้อมูล สอดคล้องและบรู ณาการ และแผนเชงิ กลยุทธ์ -การเปดิ เผยขอ้ มลู และ และสารสนเทศ ถูกตอ้ ง -การเลือกและการใช้ -การส่ือผลการวเิ คราะห์ สารสนเทศ ทันการณ์ เชื่อถอื ได้ ขอ้ มูลสารสนเทศเชิง เพอื่ สนบั สนนุ การตดั สนิ ใจ -ฮารด์ แวรแ์ ละซอฟตแ์ วร์ ปลอดภัย แม่นยา และ เปรยี บเทียบ มีความเชือ่ ถอื ได้ เปน็ ความลบั ปลอดภัย ใชง้ านงา่ ย https://www.ldd.go.th/PMQA/2558/PMQA2558.pdf 10
มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั กาแพงเพชร https://www.kpru.ac.th/about-kpru/kpru-general-information.php 11
การจดั การความรูข้ ององคก์ รไทย • โดย TRIS Corporation และ สถาบันทป่ี รึกษาด้านการจดั การความรู้และนวตั กรรมแห่งเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ • เพ่อื ประเมินสถานภาพของ KM ขององคก์ รในประเทศไทย และ วเิ คราะหป์ จั จัยขับเคล่ือน KM ในองคก์ รต่างๆ โดย ทาการศึกษาในช่วงเดอื น ก.ค.-ส.ค. 61 ด้วยแบบสอบถามออนไลน์ 160 หนว่ ยงาน บ.จดทะเบียนใน หน่วยงานราชการ ตลาดหลักทรัพย์ 49% 34% 17% รฐั วิสาหกิจ TRIS Academy. (2562). รายงานสถานะการจดั การความรูข้ ององค์กรไทย (Current status of organizational KM capability in Thailand): Executive report 12
การจดั การความร้ขู ององค์กรไทย องคก์ รทีม่ กี ารดาเนนิ การ KM คิดเปน็ 76% 1. รัฐวสิ าหกิจ 2. หนว่ ยงานราชการ 3. บริษทั เอกชน เปา้ หมายของ KM ลักษณะของ KM ในองค์กร มากกวา่ ครง่ึ ให้ความสาคญั ท่ี “นวัตกรรม” 1. มหี น่วยงานเฉพาะที่มหี น้าท่ี 37% 2. มีคณะทางาน/คณะกรรมการ 30% 3. มีผู้บริหารระดับสูง/กลางดูแล KM 23% TRIS Academy. (2562). รายงานสถานะการจดั การความรูข้ ององค์กรไทย (Current status of organizational KM capability in Thailand): Executive report 13
การจดั การความรขู้ ององคก์ รไทย อุปสรรคของ KM ในองคก์ ร ปจั จัยสคู่ วามสาเร็จของ KM ในองค์กร No. 1 บคุ ลากรขาดความตระหนกั /สนใจ No. 1 เป้าหมายฯ ระดับเรม่ิ ตน้ เน้น กระบวนการ No. 2 ขาดความรู้ + เขา้ ใจในหลักการและเครือ่ งมือ No. 2 เปา้ หมายฯ ระดับถดั มา เนน้ การนาองคก์ ร No. 3 ขาดแรงจงู ใจ (Leadership) No. 4 ข้อจากดั ของบคุ ลากร (ขาดความรู้/ทกั ษะ) No. 3 เปา้ หมายฯ ระดับสูงสดุ เน้น การวางกลยุทธ์ No. 5 ผบู้ ริหารขาดความมงุ่ มนั่ อยา่ งแทจ้ ริง KM และ การผสาน KM เขา้ กบั การปฏบิ ัติงาน No. 6 ค่านยิ ม + วัฒนธรรมองค์กรไมเ่ อื้อ (Operation) TRIS Academy. (2562). รายงานสถานะการจดั การความร้ขู ององคก์ รไทย (Current status of organizational KM capability in Thailand): Executive report 14
ความรคู้ อื อะไร ความรู้ คือ สิ่งทสี่ ัง่ สมมาจากการศกึ ษาเลา่ เรียนการคน้ ควา้ หรือประสบการณ์ รวมท้ังความสามารถ เชงิ ปฏบิ ตั แิ ละทักษะ ความเข้าใจ หรือ สารสนเทศทไ่ี ดร้ บั มาจากประสบการณ์ ส่งิ ที่ได้รับมาจาก การได้ยนิ ไดฟ้ งั การคดิ หรือการปฏิบตั ิ องคว์ ิชาในแต่ละสาขา (พจนานกุ รมฉบับราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. 2542) 15
ประเภทของความรู้ Tacit Knowledge ความรูท้ ่ีไมป่ รากฎชดั แจง้ Explicit Knowledge ความร้ปู รากฎชดั แจง้ เปน็ เอกสาร/สือ่ , จัดเกบ็ ได้ ไมใ่ ช่เอกสาร ระบุยาก เชน่ หนังสือ/ตารา บทความวารสาร เชน่ Know-how (ร้วู ิธกี าร) ผลงานวจิ ยั สทิ ธิบตั ร เครื่องหมายการคา้ ความรู้เชงิ ปฏิบัติการ ความชานาญ ภูมิปญั ญา คู่มือปฏิบตั งิ าน ขน้ั ตอนการทางาน ฯลฯ เคล็ดวชิ าเทคนิคเฉพาะตวั 16
ประเภทของความรู้ Explicit knowledge (ความรทู้ ปี่ รากฎชดั แจ้ง) Paper-based Explicit Multimedia = Media-based Digitally-Indexed Written down Digitally-Active Intellectual Property © ™ (sm) Patents Tacit knowledge (ความรู้ท่ไี ม่ปรากฎชดั แจง้ ) Individuals Groups Tacit in People’s head = People knowledge 17
SECI Cycle of Knowledge Creation (Prof. Nonaka and Prof. Takeuchi) Nonaka and Takeuchi (1995) • Socialization คอื การถ่ายทอดความรูแ้ บบ tacit ให้เปน็ tacit อีกที เช่น นวจ. ใหม่สังเกตวธิ ีทางานของ นวจ.รนุ่ พ่ี/อาวโุ ส แล้วปฏบิ ัตติ าม และซึมซับความเชย่ี วชาญเร่ือยๆ • Externalization การแปลงความรู้แบบ tacit ในคน ให้ออกมาเป็น explicit เชน่ อาจารย์เขียนตาราวชิ าการ และบทความวารสาร • Combination คอื การนาความรูแ้ บบ explicit กับ explicit มา ผสมกันเป็นความรู้ explicit แบบใหม่ เช่น อา่ นหนงั สือหลายเล่ม ประกอบกัน • Internalization การนาความรู้แบบ explicit กลับไปเปน็ tacit เชน่ การอา่ นหนังสือวิธกี ารปักผา้ แลว้ ลงมอื ปักผา้ การทาอาหาร 18
รปู แบบการจดั การความรู้ตามแนวทาง สานกั งาน ก.พ.ร. เราตอ้ งมีความรู้เรือ่ งอะไร เรามีความรู้เร่อื งนั้นหรือยัง การบง่ ช้ีความรู้ (Knowledge identification) ความรอู้ ยทู่ ี่ใคร ในรปู แบบอะไร จะเอามารวมกนั อยา่ งไร การสรา้ งและแสวงหาความรู้ (Knowledge creation and acquisition) จะจดั ประเภทและหวั ขอ้ อยา่ งไร การจดั การความรใู้ หเ้ ปน็ ระบบ (Knowledge organization) จะทาใหเ้ ข้าใจง่ายและสมบรู ณ์อย่างไร การประมวลผลและกลัน่ กรองความรู้ (Knowledge codification and refinement) จะนาความรมู้ าใช้ไดง้ า่ ยอย่างไร การเขา้ ถงึ ความรู้ (Knowledge access) จะมีการแบง่ ปันความร้หู รือไม่ อยา่ งไร การแบ่งปนั แลกเปลีย่ นความรู้ (Knowledge sharing) ความร้นู ้ันทาให้เกิดประโยชน์กับคนและองค์กรหรือไม่ การเรียนรแู้ ละใช้ประโยชน์ความรู้ 19 (Learning and Knowledge utilization)
ปลาทโู มเดล แนวทางเบื้องตน้ ในการจดั การความรู้ (ดร.ประพนธ์ ผาสกุ ยดื ) https://www.gotoknow.org/posts/594592 20
KM ยคุ ดจิ ทิ ลั • เทคโนโลยดี จิ ทิ ัลเขา้ มามบี ทบาทสาคญั ตอ่ KM เช่น • VDO learning, Podcast • เทคโนโลยอี ปุ กรณเ์ คลอื่ นทเ่ี พอ่ื การเชอื่ มตอ่ อนิ เทอรเ์ น็ตแบบทกุ ทท่ี ุกเวลา (Mobile/ Wearable Computing) ชว่ ยให ้KM เกดิ ขน้ึ ได ้ ในทกุ ท่ี ทุกเวลา แบบ real-time ทาใหป้ ระหยัด เงนิ และเวลา • Big Data Analytics เช่น Walmart, Facebook • AI เช่น ระบบผูเ้ ชยี่ วชาญ • Cloud Computing พน้ื ทจี่ ดั เกบ็ และเขา้ ถงึ https://www.techfunnel.com/ informat io n-tec hno logy/3-be nef its-of-d ig ita l-techno logy-in-b us iness/ 21
กจิ กรรมการจัดการความรู้ในองค์กร : กรณี สวทช. และ STKS 22
สวทช. https://www.nstda.or.th/home/introduce/about/ 23
KM ของ สวทช. ... เริ่มตน้ ศกึ ษา SWOT Matrix ประยกุ ต์และปรบั ปรงุ ดาเนินการพัฒนาเปน็ “แนวทางการ ดา้ นการจดั การความรู้ “การดาเนินการ KM” “การจัดการความรู้ ดาเนนิ การ” ท่ีมอี ยู่ ทม่ี อี ยแู่ ล้วของศนู ย์ จากหน่วยงานต่างๆ ของ สวทช. ของ สวทช.” แห่งชาติ R&D Support 24
25
วฒั นธรรมความรู้ สวทช. การเขา้ ถงึ ไดอ้ ย่าง • ขอ้ มูล องค์ความรู้ ความเชี่ยวชาญ ประสบการณ์ ขององคก์ ร มกี ารถ่ายทอดและ ท่วั ถึง ซง่ึ ข้อมูล จดั เกบ็ อย่างเป็นระบบ องค์ความรู้ • มมี าตรฐานเพอ่ื การนามาใช้ใหมห่ ลายๆ ครั้งได้ ความเชย่ี วชาญ ประสบการณข์ อง • มกี ารไหลเวยี นผ่านกระบวนทสี่ รา้ งคณุ คา่ อันจะสง่ ผลถึงประสิทธภิ าพโดยรวม องคก์ ร ทจี่ าเป็นตอ่ ที่สูงข้ึนของ สวทช. การตดั สินใจตาม ภารกิจท่บี คุ ลากร (= เกดิ อานาจตอ่ รองกับผูม้ ีสว่ นได้ส่วนเสยี ) ได้รบั มอบหมาย กระบวนการที่เก่ยี วขอ้ งถกู ออกแบบบน มกี ารใช้เทคโนโลยเี ปน็ เคร่ืองมือ ความไวเ้ นอ้ื เช่อื ใจซงึ่ สร้างแรงบนั ดาลใจ เพ่อื ช่วยแปลงความซ้าซ้อน ในการสรา้ งสรรค์ผลงานให้กบั พนักงาน ในการทางานเป็นความรว่ มมอื 26
ลักษณะ KM ใน สวทช. ผบู้ รหิ ารระดับสงู ดแู ล กาหนดนโยบายด้าน KM จดั ตั้งคณะทางานจากหน่วยงานตา่ งๆ Knowledge Map & KM Road map มีหน่วยงานท่ีรบั ผดิ ชอบด้าน KM & KM auditor เครอ่ื งมือ IT 27
28
ระบบหลกั ของกระบวนการจดั การความรู้ สวทช.
1. สาหรบั องคก์ ร myPerformance 1. แหล่งเกบ็ สะสมองคค์ วามรู้ผา่ นกระบวนการ ลงทะเบยี นผลงานวชิ าการ 2. สาหรบั บคุ ลากร 2. สนบั สนุนกระบวนการเล่อื นตาแหน่งวชิ าการ 3. สาหรบั ผ้มู อี านาจตดั สินใจ 3. จัดทารายงานเชิงวิเคราะห์และผลประกอบ การในเชงิ R&D เพือ่ การตดั สินใจเชิงกลยทุ ธ์ 30
31
32
myPerformance 33
การนาผลงานมาเล่อื นตาแหน่ง 34
การจัดการความรขู้ องหนว่ ยงานทีไ่ ม่ใชว่ จิ ยั วิชาการ เกณฑก์ ารคัดเลอื กหวั เรอื่ งเพ่ือดาเนินการ KM กาหนดประเภทความรู้ 1. มีผูร้ ู้ หรอื ผู้ปฏิบตั งิ านเพียงคนเดยี ว • FAQ / คาถามทีพ่ บบอ่ ย 2. กระทบคนจานวนมาก และหนว่ ยงานอื่นใน • Executive Decision • Process improvement (Tacit Knowledge) องค์กรสามารถนาไปใช้ประโยชนไ์ ด้ • ถอดบทเรยี น ผลการศกึ ษา วินจิ ฉยั ตวั บทกฎหมาย พัสดุ บคุ คล 3. บคุ ลากรสว่ นใหญใ่ นฝา่ ยยงั ขาดความรู้ • After Action Review (AAR) • องคค์ วามรู้จากการทางานร่วมกนั ความเข้าใจจานวนมาก • การพัฒนานวตั กรรมการบรกิ าร • คูม่ ือการทางาน • รายงานเชงิ วเิ คราะห์ของสายสนบั สนุน • อ่นื ๆ • รวมท้ัง เพมิ่ เตมิ จาก myPerformance ท่มี อี ยู่แลว้ เช่น poster /คู่มอื / สือ่ นาเสนอ กระบวนการในการกรองเอกสารแตกต่างจากงานวจิ ยั วชิ าการ (ไมม่ ี auditor) คอื 35 บนั ทึกเอกสารความร→ู้ ระบบ myPerformance→ผูบ้ งั คับบญั ชา (ผอ.ฝา่ ย)
สายสนับสนนุ (Support) 36
ประมวลผลเสนอต่อผ้บู ริหาร 37
NSTDA Wiki
39
NSTDA intranet web portal 40
NSTDA website : https://www.nstda.or.th/ 41
NSTDA Channel : http://nstdachannel.tv/ 42
ตดิ ตาม และ ประเมนิ ... 43 เพอ่ื พัฒนา https://central.nstda.or.th/wiki2/stks/report/staff/nopporn/data studio?fbclid=IwAR3om_ueEhMb7- GTc0fiAkjote82gKGHaHYZ8poQ9tYZ2zUhqyP65fJ-w4k
คลงั ทรัพยากรการศกึ ษาแบบเปดิ (OER) : https://oer.learn.in.th/ 44
คลงั บทเรียนออนไลนแ์ บบเปิด (MOOC) : https://mooc.learn.in.th/main/ 45
ติดตาม และ ประเมิน ...เพื่อพัฒนา 46
ตวั อย่างหวั ข้อ KM ของ STKS 47
ถอดบทเรยี นองค์ความรู้ในการบรหิ ารงาน/การทางานของผู้บริหารและบุคลากร สวทช. ศ.ดร.ไพรชั ธัชยพงษ์ อดีตผ้อู านวยการ NECTEC, ผอู้ านวยการ สวทช., ปลดั กระทรวงวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 48
ถอดบทเรียนองคค์ วามร้ใู นการบรหิ ารงาน/การทางานของผบู้ ริหารและบุคลากร สวทช. ดร.วรรณี ฉนิ ศริ ิกลุ ผ้อู านวยการ NANOTEC 49
ถอดบทเรยี นองค์ความร้ใู นการบรหิ ารงาน/การทางานของผบู้ รหิ ารและบคุ ลากร สวทช. โครงการพฒั นาองคค์ วามรแู้ ละศกึ ษานโยบายการจัดการทรัพยากรชวี ภาพในประเทศไทย (BRT) 50
Search
