บุคคลสำคัญสมัยรัตนโกสินทร์

บคุ คลสำคญั ของไทย สมยั รตั นโกสนิ ทร์ ผสู้ อน มิสวรันตภ์ รณ์ คำตำ ระดบั ช้นั ประถมศึกษำปี ท่ี 6



ย้อนรอยประวัตศิ ำสตร์ กวำ่ จะเปน็ …กรงุ เทพมหำนครฯ

Timeline กรุงรัตนโกสนิ ทร์ Since 2325-present สมยั รัตนโกสนิ ทร์ตอนตน้ สมยั รตั นโกสนิ ทร์ตอนปฏริ ปู ประเทศ

Timeline กรงุ รตั นโกสินทร์ Since 2325-present สมยั รตั นโกสนิ ทร์ตอนเปลี่ยนแปลงการปกครองเปน็ ระบอบประชาธิปไตย

ประวัตบิ คุ คลสำคญั พระรำชประวตั ิ : พระบำทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟ้ำจฬุ ำโลกมหำรำช สมยั รตั นโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ประสูติเมื่อ ปี พ.ศ. 2279 เป็นพระโอรสของหลวงพินิจอักษร กับท่านหญิง ดาวเรือง (หยก) ท่านทรงมีพระนามเดิมว่า “ทองด้วง”เม่ือ พระชนมายุได้ 26พรรษา ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯจากสมเด็จ พระเจ้าอุทุมพร ให้เป็น หลวงยกกระบัตร ต่อมาภายหลังเสียกรุง ศรีอยุธยาคร้ังที่ 2ท่านทรงรับราชการใน สมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช ได้เล่ือนข้ันเป็น พระยายมราช พระองค์ทรงมีพระปรีชา สามารถทางการรบ เป็นแม่ทัพคนสาคัญในการรบกับพม่า เขมร และลาว จนต่อมาในปี พ .ศ. 2319ได้รับพระราชทานเลื่อน บรรดาศกั ดเิ์ ป็น“สมเด็จเจา้ พระยามหากษตั ริย์ศกึ ” ต่อมาในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2325 สมเด็จเจ้าพระยามหา กษัตริย์ศึก ได้ปราบดาภิเษก เป็น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า จุฬาโลก ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ขณะที่มีพระชนมายุได้ 46 พรรษา

ประวัตบิ คุ คลสำคญั พระรำชประวตั ิ : พระบำทสมเด็จพระพุทธยอดฟำ้ จุฬำโลกมหำรำช สมยั รตั นโกสินทร์ ผลงานทีส่ าคญั ❖ ดา้ นการเมืองการปกครอง 1. ทรงสถาปนาราชวงศจ์ ักรี และสถาปนากรงุ รตั นโกสินทร์ขึ้นเปน็ ราชธานี 2.ทรงสรา้ งพระราชวัง และวดั พระศรรี ัตนศาสดาราม (วัดพระแกว้ ) 3.โปรดเกล้าใหช้ าระกฎหมายตราสามดวง 4. ทรงมบี ทบาทสาคัญในการสงครามปอ้ งกับประเทศ ทรงเป็นแม่ทพั ในการ ทาสงครามกบั พมา่ สงครามครง้ั สาคัญคอื สงครามเกา้ ทพั และสงครามทา่ ดนิ แดง 5. ทรงโปรดใหข้ ุดคลองนรอบกรงุ ที่เรยี กช่ือตา่ งๆกัน โดยทางตอนเหนอื เรียกว่า คลองบางลาพู ทางตอนใต้ เรียกว่าคลองโอ่งอา่ ง ทาให้กรุง รัตนโกสนิ ทร์เปน็ เหมือนเกาะทีม่ แี มน่ ้าลอ้ มรอบ เหมอื นกรุงศรีอยุธยา โปรด ใหส้ ร้างกาแพงพระนคร และสร้างป้อมปราการเรยี งรายไวโ้ ดยรอบ

❖ด้านศาสนา •1. ทรงออกกฎพระสงฆแ์ ละมาตรการตา่ งๆ เพื่อใหส้ ถาบนั สงฆอ์ ยู่ในพระธรรมวนิ ยั และมี ระเบยี บแบบแผนเหมอื นเดิม •2. โปรดเกล้าฯ ให้สงั คายนาพระไตรปิฏกและอนั เชญิ พระพทุ ธรูปในเมืองร้างตา่ งๆมาเก็บรกั ษาไว้ ในพระนครเชน่ อัญเชญิ พระศรีศากยมนุ ี จาก วหิ ารหลวงวัดมหาธาตุ สุโขทัย มาประดิษฐาน ณ วิหารหลวงวัดสุทัศนเทพวราราม •3. โปรดให้กอ่ สรา้ งและปฏิสังขรณ์วัดตา่ งๆที่ สาคัญ ไดแ้ ก่ วดั สะเกศ วัดอรณุ ราชวราราม(วดั แจ้ง) วัดสุวรรณดาราราม วดั ราชบูรณะ วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม(วัดโพธ)ิ์ วัดสทุ ศั น เทพวราราม วดั ระฆงั โฆษิตาราม

❖ ด้านศิลปวฒั นธรรม 1. ทรงให้ฟ้ืนฟูพระราชพิธีและประเพณีท่สี าคญั ของกรุงศรอี ยุธยา เชน่ พระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก และพระ ราชพธิ ีสมโภชพระนคร แสดงให้ถงึ ความมนั่ คงของการกอบกู้ราชธานขี น้ึ ใหม่ เปน็ การสร้างขวญั และกาลังใจ ให้ราษฎร และเปน็ การรกั ษาพระราชพิธโี บราณ 2. ทรงโปรดเกลา้ ใหฟ้ ้นื ฟูและส่งเสรมิ ดา้ นวรรณกรรมอย่างตอ่ เน่อื ง ทรงพระราชนพิ นธว์ รรณคดขี น้ึ หลาย เรือ่ ง เชน่ รบพม่าท่ที ่าดนิ แดง บทละครเร่ืองรามเกียรติ์ และโปรดให้แปลหนังสอื จนี เปน็ ไทย เช่น สามก๊ก 3.ทรงฟืน้ ฟูและวางรากฐานราชประเพณีท่สี ญู หายไปขน้ึ มาใหม่ เช่น พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พิธีพืชมงคล พิธีโสกันต(์ พธิ ีโกนจุก) เป็นต้น

ประวตั ิบุคคลสำคญั สมัยรัตนโกสินทร์ พระรำชประวัติ : พระบำทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้ำเจำ้ อยู่หวั พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระราชโอรสใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลท่ี 4)กับสมเด็จพระเทพศิ รินทราบรมราชินี ทรงพระราชสมภพเมื่อวันท่ี 20 กนั ยายน พ.ศ. 2396 มีพระนามเดิมว่า “เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์” เม่ือคร้ังทรงเจริญวัย ได้รับการ สถาปนาขึ้นเป็น สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ กรมขุน พินิตประชานาถ กากับราชการในกรมมหาดเลก็ กรมพระคลังมหาสมบัติ และกรมทหารบกวงั หนา้ ตอ่ มาเม่อื รชั กาลที่ 4 เสดจ็ สวรรคต พระองค์ได้ เสดจ็ ขน้ึ ครองราชย์เมือ่ มีพระชนมายเุ พียง 15 พรรษา ได้รับการสถาปนา ขึน้ เปน็ พระมหากษตั รยิ ล์ าดับท่ี 5 แห่งราชวงศ์จักรี

ประวตั บิ คุ คลสำคญั สมัยรตั นโกสินทร์ พระรำชประวัติ : พระบำทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้ำเจำ้ อยู่หัว ใ น ส มั ย รั ช ก า ล ข อ ง พ ร ะ อ ง ค์ ไ ด้ มี ก า ร ป ฏิ รู ป เปล่ยี นแปลงบา้ นเมือง เสด็จประพาสยุโรปถงึ 2 ครั้ง เพ่อื เจริญสัมพันธไมตรีและนาความรู้สมัยใหม่กลับมาพัฒนา ประเทศ นอกจากนี้พระองค์ยังได้รับพระราชสมัญญา นามว่า “สมเด็จพระปิยมหาราช” ซึ่งมีความหมายว่า กษัตริย์ผู้ทรงเป็นท่ีรักยิ่งของปวงชน ท่านทรงครองราชย์ นานถงึ 42 ปี และเสด็จสวรรคต เมื่อ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 พระชนมายุ 58 พรรษา

ประวตั บิ คุ คลสำคัญ พระรำชประวัติ : พระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยู่หัว สมยั รตั นโกสนิ ทร์ ❖ ด้านการเมอื งการปกครอง 1. ทรงปฏิรปู การปกครอง โดยยกเลกิ จตสุ ดมภ์ เปลย่ี นเป็นการจัดต้ังกระทรวง 12 กระทรวงขึน้ มาแทน 2. ทรงปฏริ ูปการปกครองส่วนภมู ิภาค ทรงยกเลิกระบบหวั เมือง เปล่ยี นเป็นระบบมณฑลเทศาภิบาล 3. ทรงปฏริ ปู การปกครองส่วนท้องถนิ่ โดยมกี ารจัดต้ัง สุขาภบิ าลทา่ ฉลอม 4. ทรงจ้างนักกฎหมายชาวฝร่ังเศสและอิตาลีมาช่วยในการร่างกฎหมายและการจัดระบบศาลเพ่ือให้เป็นท่ี ยอมรับของชาตติ ะวันตก โดยจัดตัง้ กระทรวงยตุ ธิ รรมเพอ่ื เปน็ หน่วยงานรบั ผดิ ชอบโดยตรง 5. ในปี พ.ศ. 2440 พระองค์ได้เสด็จประพาสยุโรป เพ่ือเป็นการผูกสัมพันธไมตรีกับประเทศมหาอานาจ และนาความเจรญิ ทางด้านวทิ ยาการสมยั ใหม่เข้ามาพฒั นาบา้ นเมืองใหเ้ จริญยิง่ ข้นึ 6. มีการดาเนินนโยบายต่างประเทศผ่อนปรนกับชาติตะวันตก โดยยอมเสียดินแดนส่วนน้อย เพื่อป้องกัน การตกเป็นอาณานคิ มของ ประเทศอังกฤษและฝรงั่ เศส

ประวัตบิ คุ คลสำคญั สมยั รัตนโกสนิ ทร์ ❖ ดา้ นสงั คม 1. ทรงประกาศเลกิ ทาส เพือ่ ให้คนไทยมสี ทิ ธแิ ละเสรภี าพ อย่างเท่าเทียมกนั โดยออกพระราชบญั ญัติทาส รตั นโกสนิ ทร์ศก 124 ซ่ึงในการปลดปลอ่ ยทาสให้เปน็ อสิ ระนัน้ พระองค์ทรงกระทาอยา่ งคอ่ ยเป็นคอ่ ยไป เพอ่ื ใหป้ ระชาชนไดป้ รับตัว และเรียนอยูท่ จี่ ะดารงชีวติ อยู่ ไดด้ ้วยตนเอง 2. พระองค์ทรงปฏริ ูปการศึกษา เพ่อื ตอ้ งการให้บุคคลที่ ไดร้ บั การศกึ ษาตามแผนใหมไ่ ดเ้ ข้ารับราชการ เพือ่ พัฒนา ประเทศให้เจริญกา้ วหน้า 3. ทรงปฏิรปู ประเทศใหม้ ีความทนั สมยั ทรงนาวิทยาการ ตะวันตกเข้ามาปรับปรงุ ประเทศ ท้ังทางดา้ นการสื่อสาร การคมนาคม ระบบสาธารณูปโภค ต่างๆ

ประวัตบิ ุคคลสำคญั พระรำชประวัติ: สมเด็จพระบวรรำชเจ้ำมหำสรุ สิงหนำท สมัยรตั นโกสินทร์ สมเด็จพระบวรราชเจา้ มหาสรุ สิงหนาท มพี ระนามเดมิ วา่ บุญมา เป็นพระโอรสในหลวงพนิ ิจอักษร กบั ท่านหญิง ดาวเรอื งและเป็นพระอนชุ า (นอ้ งชาย) ในพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ ยอดฟา้ จฬุ าโลกมหาราช เมอ่ื ทรงเจริญวัยได้รบั ราชการเป็น มหาดเล็กตาแหน่ง นายสุจินดา มหาดเล็กหมุ้ แพร ในสมัยรชั กาล สมเด็จพระเจา้ เอกทศั และทรงดารงตาแหนง่ พระมหาอุปราช หรอื วังหนา้ ในสมัยรชั กาลที่ 1 สมเดจ็ พระบวรราชเจา้ มหาสุรสิงหนาท ทิวงคต เม่ือ พ.ศ. 2346 พระชนมายุ 60 พรรษา

❖ ด้านการเมอื งการปกครอง พระรำชประวตั ิ: สมเดจ็ พระบวรรำชเจำ้ มหำสรุ สิงหนำท 1. ภายหลังกรุงศรีอยุธยาแตก ทรงเข้าร่วมทัพกบั พระเจ้าตากสินทเ่ี มืองจันทบุรี และมีส่วนร่วมใน การสู้รบกอบกู้บ้านเมือง และร่วมกับพระเจ้าตาก สิน ในการสถาปนากรุงธนบุรี 2. ทรงร่วมศึกสงครามปกป้องบ้านเมืองเช่น สงครามเกา้ ทัพ สงครามท่าดินแดง ร่วมกับรัชกาล ท่ี 1 3. ทรงได้รับการเลือกบรรดาศักดิ์เป็น เจ้าพระยา สุรสหี ์ ปกครองเมืองพิษณุโลก 4. ทา่ นทรงมีพระปรีชาสามารถทางด้านการรบทา ศึกสงครามเป็นอย่างมาก จนพม่าเรียกพระนาม ท่านว่า “พระยาเสือ” ***ทรงร่วมรบเคียงบ่ำเคียงไหล่กบั พระเจำ้ ตำกสิน



❖ด้านศาสนา 1. ทรงส่งเสริมทางด้านพระพุทธศาสนาโปรดให้สร้างวัดหลายแห่งเช่น วัดชนะสงคราม วัดมหาธาตุ วัด เทวราชกุญชร วัดราชผาติการาม วดั บางลาพู 2. ทรงโปรดใหป้ ฏิสงั ขรณ์วัดเกา่ เชน่ วดั ปทุมคงคา วัดสุวรรณดาราม วดั สาเพง็ 3. ทรงบริจาคพระราชทรพั ย์ส่วนพระองค์ สร้างหอมณเฑียรธรรมในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โรงครัว หอ สวด โรงโขน เปน็ ตน้ เพ่ือถวายเปน็ สมบตั ขิ องพระบรมมหาราชวัง **นอกจากนี้ยังมีพระราชกรณียกิจอ่ืนๆอีกหลายประการ เช่นการสร้างพระราชวังบวรสถานมงคล กาแพงพระนคร ป้อมพระสเุ มรุ

พระมหำกษัตรยิ ไ์ ทยทุกพระองค์ ล้วนมีควำมสำคัญยิ่งในกำรพฒั นำเป็นชำตไิ ทย และดูแลประชำชนชำวไทนมำจนถงึ ปจั จุบัน

ผู้จัดทำ มสิ วรันต์ภรณ์ คำตำ กลุ่มสำระสังคมศึกษำ ศำสนำ และวฒั นธรรม โรงเรียนอสั สัมชัญหลกั สูตรภำษำองั กฤษ