ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η’ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΑΦΟΥ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Επιμέλεια: Άντρη Κομωδρόμου Απρίλιος 2020

Κυκλάμινο το Κυπριακό, Λαγουδάκι, Τταουσιάγγουλο Το Κυκλάμινο το Κυπριακό, είναι ένα από τα 23 είδη Κυκλάμινου. Είναι ενδημικό στο νησί μας και έχει επιλεχθεί ως το εθνικό κυπριακό λουλούδι. Πολυετές ποώδες φυτό, με σαρκώδη φύλλα σε σχήμα καρδιάς. Το άνθος είναι δίχρωμο άσπρο-ροζ. Βλαστά σε σκιώδεις περιοχές, σε λόφους, σχισμές βράχων, όχθες ποταμών. Ανθοφορεί από το Σεπτέμβριο μέχρι και το Μάρτιο. Φυτρώνει στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού μας, κυρίως στο Πενταδάκτυλο, περιοχή Αμαθούντας, Λουτρά Αφροδίτης, εκτός από την πεδιάδα της Μεσαορίας. Τα πέταλα του άνθους του είναι μακρόστενα και μοιάζουν με τα αυτιά του λαγού, γι αυτό σε κάποιες περιοχές το λένε λαγουδάκι. Τα φύλλα του, αρέσουν πολύ στα σαλιγκάρια. Είναι σύμβολο ανθεκτικότητας, πίστης και ελπίδας Μύθος: Το λελέκι το φίδι και τα κυκλάμινα Τραγούδι -Ρυθμός- κίνηση: Κυκλάμινο, /Μικρό πουλί Τριανταφυλλί https://www.youtube.com/watch?v=IfodF_QlF7k https://www.youtube.com/watch?v=mjjz2mddxlw Ζωγραφίζω κυκλάμινα σε ένα άσπρο μαντήλι και χορεύω Παιχνίδι: Ποιο σχήμα σας θυμίζει η λέξη κυκλάμινο; Βρέστε ποια πράγματα γύρω σας, έχουν αυτό το σχήμα.

Χαμομήλι, ασπροσιμηλλούι, μουγιόχορτο Χαμηλό μονοετές φυτό που ανήκει στην οικογένεια των αστεροειδών. Έχει έντονο άρωμα και εκτιμάται για τα οφέλη που παρέχει στην υγεία μας. Έχει αντιφλεγμονώδεις και καταπραϋντικές ιδιότητες. Από τα άνθη του παρασκευάζεται ζεστό ρόφημα. Υπάρχουν 70 διαφορετικά είδη. Μερικά από αυτά είναι: Το χαμομήλι του βουνού, η ανθέμιδα η αρουραία ή σκυλοχαμόμηλο, η μαρτηκάρια ή χαμομήλι το αστεφάνωτο, η ανθέμιδα η βαφική. (Παραδοσιακά με τον βρασμό της παραγόταν βαφή κίτρινου χρώματος). Εκχυλίσματα χαμομηλιού χρησιμοποιούνται σε διάφορα καλλυντικά ή σιαμπουάν. Παραμύθι: Το χαρούμενο λιβάδι https://www.youtube.com/watch?v=UINlXPsWa5I Τραγούδι : Ο λουλουδόκοσμος https://www.youtube.com/watch?v=egR8zuI550Y Βρίσκουμε τα αντίθετα: χαρούμενο, χαμηλό, άσπρο, κρύο, μακριά… Παιχνίδι: Μούπεσε το μαντηλάκι Φτιάχνουμε τσάι χαμομήλι

Παπαρούνα, Πετεινός Πήρε το όνομα της από την κελτική λέξη «παπά» που σημαίνει «τροφή για μωρά», γιατί οι κέλτες Αυτή η φωτογραφία από Άγνωστος συντάκτης με συνήθιζαν να ανακατεύουν το χυμό της στις κρέμες των μωρών, σαν φάρμακο για τις παιδικές άδεια χρήσης CC BY-SA αρρώστιες. Οι Ασσύριοι την έλεγαν «η κόρη των αγρών». Παπαρούνες υπάρχουν σε διάφορα χρώματα, (ρόδινα, κίτρινα, λευκά). Το πιο συνηθισμένο είδος, είναι αυτή που έχει κατακόκκινα Αυτή η φωτογραφία πέταλα και πολλούς μικρούς μαύρους στήμονες. Ανθίζει την Άνοιξη, έχει χνουδωτά στελέχη και από Άγνωστος φύλλα και τα άνθη της τα ρίχνει γρήγορα. Οι σπόροι της διατίθενται σε καταστήματα μπαχαρικών. συντάκτης με άδεια Οι Αρχαίες Ελληνίδες την θεωρούσαν «το βοτάνι της Αγάπης» και χρησιμοποιούσαν τους σπόρους χρήσης CC BY της στην παρασκευή ψωμιών. Στη χριστιανική παράδοση λέγεται ότι η παπαρούνα πήρε το κατακόκκινο χρώμα της, γιατί έσταξε επάνω της, το αίμα του Εσταυρωμένου. Στη μυθολογία αναφέρεται ότι η Θεά Δήμητρα ήπιε ποτό φτιαγμένο από παπαρούνα για να ξεχάσει τον πόνο της, που ο Θεός του κάτω κόσμου έκλεψε την κόρη της την Περσεφόνη. Παραμύθι: «Η παπαρούνα που άλλαξε την πόλη» https://www.youtube.com/watch?v=BZiJRImXXVM Τραγούδι: Παπαρούνα, Παιδική χορωδία Σπύρου Λάμπρου https://www.youtube.com/watch?v=G0g14KkYaZI Ζωγραφίζουμε το δικό μας λιβάδι με τις παπαρούνες (πίνακας Κλωντ Μονέ- «Το λιβάδι με τις παπαρουνες») https://www.youtube.com/watch?v=D2NFloTwSb4 Γλωσσικό παιχνίδι: Βρες λέξεις που αρχίζουν από -Πα

Κίτρινη Μαργαρίτα, Σιμήλλιν, Λάζαρος Είδος αγριόχορτου με άνθη κίτρινης μαργαρίτας. Η ονομασία του “σιμήλλιν” προέρχεται από το λατινικό “simillis” = όμοιος, διότι έχουν όμοια μορφή. Ανθοφορεί από το Γενάρη μέχρι τον Απρίλη. Ονομάζεται Λάζαρος, διότι παλαιότερα, κατά το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά συνήθιζαν να στολίζονται με τα λουλούδια των φυτών αυτών και να πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας το τραγούδι του Λαζάρου λόγω της ομοιότητας του άνθους με την ωχρότητα του νεκρού Λαζάρου. Ιστορία: Η Ανάσταση του Λαζάρου Τραγούδι: Μαργαρίτα μου μικρή https://www.youtube.com/watch?v=x_WcbknA4kw Παραδοσιακό Παιχνιδοτράγουδο: Τα Λαζαράκια https://www.youtube.com/watch?v=QggloCDnyqM Χειροτεχνία: Φτιάχνουμε κολιέ με κίτρινες μαργαρίτες, Φτιάχνουμε τα Λαζαράκια

Ανεμώνα, Λαλές, Πραμανέττα Από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της Κυπριακής χλωρίδας. Απαντάται σε τρία βασικά είδη: Ανεμώνη η στεφανωματική, ανεμώνη η κηπαία και η ανεμώνη η επίχαρις. Υπάρχει μια θαυμάσια ποικιλία χρωματισμών: από κατάλευκα ως γαλάζια, βαθύ μπλέ, λιλά, ρος, βαθύ κόκκινο. Οι Λαλέδες φυτρώνουν σε πεδιάδες, σε ακαλλιέργητους κάμπους και βουνοπλαγιές. Ανθίζουν από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Οι σπόροι τους σκορπίζονται με το φύσημα του αέρα. Μύθος: Άδωνης και Αφροδίτη Τραγούδι: Τα κάλαντα της Άνοιξης https://www.youtube.com/watch?v=UQ9vFO9X5ro Γλώσσα: Βρες λέξεις που ομοιοκαταληκτούν με την ανεμώνα πχ (Γοργόνα, χειμώνα, σφενδόνα, κορώνα, χελιδόνα…) και φτιάξε τετράστιχο. Χειροτεχνία: Φτιάχνουμε καπέλα - ανεμώνες

Ματσικόρυδο Αυτή η φωτογραφία από Ευωδιαστός νάρκισσος με μεθυστική μυρωδιά. Το τραγουδημένο Άγνωστος αγριολούλουδο ορεινών και πεδινών περιοχών, με άσπρο-κίτρινο συντάκτης με άνθος. Ανθεκτικό φυτό, ανθίζει νωρίς και προμηνύει τον ερχομό της άδεια χρήσης CC Άνοιξης. BY-NC-ND Σε κάποια μέρη τις Ελλάδας το συναντάμε με την ονομασία Μαρτακούδι (Αμοργός) και σε άλλα το λένε Μανουσάκι. Στην Κύπρο φυτρώνουν σε αφθονία στην Πάφο στην περιοχή ‘Ματσικορυθκιά’ στις Αρόδες. Μύθος: Ο Νάρκισσος Χειροτεχνία: Φτιάχνω με ζυμαράκι και καλαμάκια ή ξυλάκια ματσικόρυδα Αγωγή Αισθήσεων: Μύρισε και αναγνώρισε τα λουλούδια Τραγούδια: Το πορίζιν, το ματσικόρυδο https://www.youtube.com/watch?v=fUo7BEJ9bTk https://www.youtube.com/watch?v=TbXLjkBHUAs

Τουλίπα Η πανέμορφη άγρια τουλίπα agenesis-redoute ονομάζεται και ‘Μάτι του ήλιου’. Είναι πολυετές βολβόριζο φυτό. Τα πέταλα της είναι κόκκινα με μαύρο στίγμα στη βάση και κίτρινο στο ενδιάμεσο. Ανθίζει τους μήνες Μάρτιο- Απρίλιο. Τη συναντούμε σε αφθονία στις αγροτικές περιοχές στο χωριό Πολέμι της Πάφου. Η αυξανόμενη γεωργική χρήση φυτοφαρμάκων και η οικιστική ανάπτυξη έχει περιορίσει αρκετά το βιότοπο της. Άγριες τουλίπες, υπάρχουν σε κίτρινο, λευκό και ροζ χρώμα. Στο τόπο μας ευδοκιμούν τρία είδη τουλίπας: η τουλίπα cypria, η τουλίπα acamasica του Ακάμα, η τουλίπα agenesis-redoute. Τις συναντούμε επίσης στο Κορμακίτη, τη Μύρτου, Διορός, Πάναγρα, Καρπασία, Μάμμαρι, Πιτσιλιά. Στο χωριό Πολέμι της Πάφου, διοργανώνεται κάθε χρόνο το φεστιβάλ της Τουλίπας Παραμύθι: « η Τουλιπίτσα» της Ζωρζ Σαρρή Ζωγραφική: Το λιβάδι με τις τουλίπες Χειροτεχνία: Φτιάχνω τουλίπες με αυγοθήκες Μουσική: Evanthia Rembutsika-The station (χορεύουμε με κόκκινα μαντήλια στο ρυθμό της μουσικής) https://www.youtube.com/watch?v=0X0uSTCs73w

Αθάνατο Πολυετή αειθαλή φυτά. Τα συναντάμε κυρίως την Άνοιξη σε βραχώδεις παραθαλάσσιες περιοχές. Δίνουν άνθη σε διάφορους χρωματισμούς που παραμένουν αμάραντα, αναλλοίωτα για αρκετό καιρό. Τα πιο συνηθισμένα έχουν χρώμα μωβ και άσπρα. Τα αθάνατα χρησιμοποιούνται σε αποξηραμένες συνθέσεις. Παλιά τα χρησιμοποιούσαν στο στόλισμα του Επιταφίου του Χριστού. Τα φύλλα των φυτών έχουν όξινη γεύση. Ιστορία: Η Σταύρωση και η ταφή του Χριστού /Ο Αθάνατος Ζωγραφική: Ανακαλύπτω ποια χρώματα όταν τα αναμείξω μου δίνουν το μωβ και ζωγραφίζω Μουσική: Stamatis Spanoudakis -Spring of Life https://www.youtube.com/watch?v=OonmZFWa_Tc Χειροτεχνία: Φτιάχνουμε στεφάνι με αθάνατα

Αναθρήκα, Βανούκα Ποώδες πολυετές φυτό με χοντρό βλαστό και βαθύ πράσινο φύλλωμα και ύψος που φτάνει μέχρι 2,5μ. Ανθίζει την Άνοιξη και δίνει κίτρινα λουλούδια. Απαντάται σε θαμνότοπους σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστός ως ‘Νάρθηξ’. Η Αναθρήκα είναι γνωστή για τα μανιτάρια της, που φυτρώνουν στη βάση του φυτού. Με τον ξηρό κορμό του φυτού έκαναν σκαμνιά (καθίσματα). Οι κυριότεροι βιότοποι της είναι τα Λεύκαρα, Καλαβασός και τα Κοκκινοχώρια. Το φυτό δεν ενδείκνυται για κατανάλωση. Μυθολογία: Όταν ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς, τη μετέφερε μέσα στους κούφιους βλαστούς του νάρθηκα. Επίσης οι θυρσοί, τα ραβδιά- μπαστούνια, που κρατούσαν στις Διονυσιακές τελετές ήταν από φυτό αναθρήκας. Μουσική: Άνοιξη -Βιβάλντι https://www.youtube.com/watch?v=jTxiZ6epXP0 Ζωγραφική: Παίζω με τα χρώματα της φύσης, βάφω και διακοσμώ αυγά Στολίζουμε το πασχαλινό μας δέντρο με αυγά χρησιμοποιώντας αποξηραμένο βλαστό αναθρήκας

Άλλα Αγριολούλουδα Κλάματα της Παναγίας Κρόκος Λαψάνες Μολόχα ή Μολόνθα Καππαρκά Γαϊδουράγκαθο Άγρια Ορχιδέα Περικοκλάδα ή Περιπλοκάδι Μασιεράες ή Λαζάροι ή Πασχαλιές Αρκόσσιλλα ή Αβρόσσιλλα

Βιβλιογραφία • Άντρου Παυλίδη, «Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια», εκδ. φιλόκυπρος, 1991 • Αυγή Σωτηριάδου, The Flora of Cyprus http://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=924&- V=limmata • Γιώργος Σφήκας, «Αγριολούλουδα της Κύπρου», εκδ.Ευσταθιάδης , 1998 • Μανώλη Εμμανουήλ, «Τα αγριολούλουδα της Κύπρου» https://ilovegraphic.net/project/agrioloyloyda-tis-kyproy/ • Σάββας Τρύφωνος, Κυπριακή Χλωρίδα https://savvastryfonosplants.com/plants-cyprus- pictures/ • Τάκης Τσιντίδης, Χαράλαμπος Χριστοδούλου, «Κόκκινο βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου», 2007