เล่าเรียน 12 คน ต้นแบบ

ส่วนเร่ืองการออกก�ำลังกาย ผมเลือกการออกก�ำลังกายเป็นการวิ่งเพื่อสุขภาพโดยจะวิ่งในช่วงเช้าตรู่ ซ่ึงมีอากาศสดชื่น และหลังเลิกงานช่วงเย็นวันละหน่ึงชั่วโมง สัปดาห์ละสามถึงสี่วัน พักการว่ิงทุกวันเสาร์ เพือ่ ให้รา่ งกายไดพ้ กั ผอ่ น ในด้าน อารมณ์ดี หากิจกรรมท�ำแล้วเพลดิ เพลนิ ลดความเครียด เพ่ิมความสุขใหช้ ีวติ โดยจะชอบฟงั เพลง เล่นดนตรี ดหู นัง พดู คยุ พบปะกับเพอื่ นบา้ นเพือ่ นร่วมงาน เรื่องสบู บหุ รี่ปกติแล้วเป็นคน ไมส่ บู บหุ ร่ี เนอ่ื งจากแพ้ควันต่างๆโดยเฉพาะควันบหุ รี่ ไดก้ ลนิ่ จะเกิดอาการไอ จาม นำ้� มกู ไหลตามมาและเมือ่ กอ่ นด่ืมเหล้าด่มื เบยี ร์แทบทกุ วนั มภี าวะอว้ นลงพุง เหนื่อยงา่ ย ตรวจสุขภาพพบไขมันในเลอื ดสูง จงึ ตดั สินใจ เขา้ รว่ มกจิ กรรมงดเหลา้ เขา้ พรรษา เมอ่ื ปี พ.ศ.2558 เพอ่ื สขุ ภาพทดี่ ขี องตนเอง ครอบครวั ใหก้ ำ� ลงั ใจและใหก้ าร สนบั สนุนอยา่ งเต็มท่ี” เม่ือสุขภาพเร่ิมเข้าท่ี วิถีของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่ประจักษ์กับการปฏิบัติผ่านตนเอง ก็เร่ิมขยายผล สชู่ มุ ชน เมอ่ื วเิ คราะหป์ ญั หาสขุ ภาพของชมุ ชนพบวา่ การดำ� รงชวี ติ ของคนในชมุ ชนทต่ี นเองรบั ผดิ ชอบ คอื ตำ� บล ลำ� ไทรโยง ปัจจุบนั เปลีย่ นไปทง้ั ในแง่การใชแ้ รงงานด้านการเกษตรกรรม ท�ำไร่ ท�ำนา ทำ� สวน การใช้ชีวิตของ คนในชมุ ชนเป็นอยา่ งเรง่ รีบ เกิดภาระหน้สี ิน ภัยแล้ง ท�ำใหเ้ กิดความเครียด ขาดการออกกำ� ลังกาย ขาดการรับ ประทานอาหารทม่ี ีคณุ ภาพ ขาดความสนใจตอ่ สขุ ภาพตวั ทำ� ให้เกดิ โรคตา่ งๆ ซึ่งเกิดจากการไม่ดแู ลตัวเองใหด้ ี เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจตบี โรคหลอดเลือดสมอง ความดนั โลหิตสูง โรคมะเร็ง คนในตำ� บลลำ� ไทรโยงเจ็บป่วย ดว้ ยเรอ้ื รงั เป็นจำ� นวนมาก สนองจึงตง้ั ใจจะเป็นแกนนำ� ท่ีจะสร้างการเปลย่ี นแปลงให้เกดิ ข้ึน เขาเล่าว่า “ผมจึงได้คิดหาแนวทางเพื่อสร้างแรงจูงใจท่ีจะท�ำให้คนต�ำบลล�ำไทรโยงหันมาใส่ใจสุขภาพของ ตนเองมากข้ึน โดยรว่ มกับเครือขา่ ยสุขภาพในชมุ ชนร่วมกนั กอ่ ตง้ั กลุ่มเดนิ วิง่ เพอ่ื สขุ ภาพต�ำบลลำ� ไทรโยง เมือ่ วันที่ 5 ธันวาคม 2560 จดุ เร่ิมตน้ จากกิจกรรมเลก็ ๆ กจิ กรรมเดนิ วงิ่ ปน่ั จักรยานเพือ่ สขุ ภาพ ซงึ่ ไมใ่ ช้ งบประมาณใดๆทงั้ ส้นิ โดยไดร้ ับสนับสนุนจากการบริจาคของคนทีเ่ ข้าใจและต้องการเห็นคนต�ำบลลำ� ไทร โยงมีสขุ ภาพทดี่ ี ในการด�ำเนินกิจกรรมของคนกลุ่มเล็กๆกลุ่มหนึ่งได้ขยายสู่หมู่บ้านต่างๆทั้งสิบสี่หมู่บ้าน ในชุมชน ตำ� บลลำ� ไทรโยงจนเกดิ กจิ กรรม คนลำ� ไทรโยงพาวงิ่ เพอื่ คนลำ� ไทรโยงสขุ ภาพดี อยา่ งตอ่ เนอื่ งตลอดมาจนถงึ ปจั จบุ นั เราจะทำ� กจิ กรรมรว่ มกนั อยา่ งนอ้ ยเดอื นละสองครงั้ และสรา้ งผนู้ ำ� ดา้ นการออกกำ� ลงั กายทกุ หมบู่ า้ น ให้เป็นแกนน�ำท�ำกิจกรรมกลุ่มย่อยทุกหมู่บ้าน...การดึงผู้น�ำชุมชนท้ังสิบส่ีหมู่บ้านในพื้นที่ต�ำบลล�ำไทรโยง เข้ามามีส่วนร่วมคิดร่วมท�ำ ร่วมขับเคลื่อนเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของคนในชุมชนโดยการน�ำ ของ นายลมัย ธรรมสตู ร นายกองค์การบริหารสว่ นต�ำบลลำ� ไทรโยง และนายสมบรู ณ์ จนี ประสพ ก�ำนัน ตำ� บลลำ� ไทรโยง” ความส�ำเร็จที่เขาตั้งใจท�ำก็เร่ิมปรากฏเห็นเป็นรูปร่าง คนล�ำไทรโยงเร่ิมออกมาว่ิงออกก�ำลังกาย โดยมี ผนู้ ำ� ชุมชนที่อาสาเป็นต้นแบบ จนกระทั่งกระแสการออกก�ำลังกายกระจายไปทวั่ พื้นท่อี ยา่ งรวดเรว็ เริ่มมแี กน นำ� การออกกำ� ลังกายในระดับชุมชนเกดิ ขน้ึ ปจั จุบันมกี ารออกกำ� ลังกายทีใ่ ช้วิธีการออกก�ำลังกายทหี่ ลากหลาย 48

อย่างตอ่ เนอ่ื ง ถามถึงเง่อื นไขความสำ� เรจ็ ในการขบั เคล่ือนการสร้างสขุ ภาพระดบั ชมุ ชน นอกจากผู้น�ำท่เี ข้ามา เป็นต้นแบบดงั ทีก่ ล่าวมาแล้ว การสื่อสารเพอื่ สรา้ งกระแสเปน็ เร่ืองสำ� คญั “เรามีกระบวนการสื่อสารเพ่ือให้เกิดการสร้างกระแสในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของคน ในชุมชน ผ่านเพจกลมุ่ เดินวิ่งเพ่ือสขุ ภาพต�ำบลลำ� ไทรโยง กลมุ่ ไลน์ อสม.ตำ� บลล�ำไทรโยง ล�ำไทรโยงรันนิ่ง คลับ กลุ่มต�ำบลล�ำไทรโยง อย่างต่อเนื่องและสม่�ำเสมอและยังพัฒนาต่อยอดชักชวนเยาวชนลูกหลานใน พ้ืนที่ต�ำบลล�ำไทรโยงท่ีสนใจในสุขภาพเข้ามามีส่วนร่วม รักในการออกก�ำลังกาย เรียนรู้ให้เกิดการปรับ เปลีย่ นพฤติกรรมสุขภาพของตนเอง” การสรา้ งกระแสมคี วามสำ� เรจ็ เหน็ ผลลพั ธบ์ า้ งแลว้ เรม่ิ มกี ารขยายกลมุ่ ไปยงั กลมุ่ วยั อน่ื ๆมากขนึ้ นอกเหนอื จากเยาวชนลกู หลานในพนื้ ทล่ี ำ� ไทรโยงแลว้ ผสู้ งู อายกุ เ็ ปน็ อกี เปา้ หมายหนง่ึ ที่ สนองใหค้ วามสำ� คญั เขาเลา่ วา่ “กิจกรรมที่ท�ำต่อเนื่องในชุมชน ได้ค้นพบผู้สูงอายุต้นแบบ ท่ีมีแบบอย่างท่ีดีในการปรับเปลี่ยน พฤติกรรมสุขภาพของตนเอง โดยร่วมกิจกรรมการออกก�ำลังกายโดยการว่ิงเพ่ือสุขภาพอย่างต่อเนื่อง สม่�ำเสมอในพ้ืนที่ต�ำบล คือ คุณตาท่ง เนาวรัตน์ คุณตาบุญช่วย คงก�ำเนิด และคุณตาพุ่ม ด�ำชุมแสง จนเปน็ ท่ยี อมรับของคนในชมุ ชน” จากการขับเคล่ือนในพ้ืนที่ความส�ำเร็จเร่ิมขยายผลไปยังนอกพ้ืนที่ ปัจจุบันมีการสร้างเครือข่ายเพ่ือ ขบั เคลอ่ื นกจิ กรรมการปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรมสขุ ภาพของคนในชมุ ชนนอกพน้ื ทตี่ ำ� บล คอื ตำ� บลกา้ นเหลอื ง ตำ� บล หนองโบสถ์ ต�ำบลนางรอง ต�ำบลทุ่งแสงทอง ต�ำบลหัวถนน ต�ำบลหนองยายพิมพ์ ต�ำบลหนองโสน ต�ำบล บ้านสิงห์ ต�ำบลหนองไทร ต�ำบลชมุ แสง จากจุดเร่ิมต้นที่ชุมชนเล็กๆ ความมีชีวิตชีวาของผู้คนทุกช่วงวัยที่ต่างก็รักสุขภาพ เกิดขึ้นท่ัวต�ำบล ล�ำไทรโยง เราคาดหวังจะเห็นการยกระดับผลลัพธ์ในระดับอ�ำเภอให้คนในอ�ำเภอนางรองทุกคนสุขภาพดี สนองเล่าถึงความคาดหวงั ในช่วงตอ่ ไปวา่ “เราอยากขยายไดใ้ หค้ รอบคลมุ ทกุ ตำ� บลในพน้ื ทอี่ ำ� เภอนางรอง จนเกดิ เปน็ นางรอง Health Model จัดกิจกรรม เดินวิ่ง ปั่นสองต�ำบล กลุ่มเดินวิ่งเพื่อสุขภาพต�ำบลล�ำไทรโยงร่วมคนก้านเหลืองชวนว่ิง อยา่ งตอ่ เนอ่ื งและสมำ�่ เสมอ และรว่ มใหค้ ำ� แนะนำ� แลกเปลย่ี นเรยี นรกู้ บั ภาคเี ครอื ขา่ ย ในการกลมุ่ เดนิ วง่ิ เพอ่ื สขุ ภาพ กลมุ่ สรา้ งสขุ ภาพตา่ งๆ ในพน้ื ทอี่ ำ� เภอนางรองอยา่ งตอ่ เนอื่ ง เชน่ กลมุ่ นางรองรนั นงิ่ คลบั กลมุ่ เดนิ วงิ่ เพื่อสุขภาพต�ำบลนางรอง กลุ่มหนองเต็งรันเด้อ ต�ำบลหัวถนน กลุ่มต�ำบลทุ่งแสงทอง กลุ่มต�ำบล หนองโสนรนั นง่ิ ” สนองกลา่ วท้ิงทา้ ยด้วยสายตาทเี่ ปน็ ประกาย...และเตม็ ไปดว้ ยความหวัง 49

ดารา โพธิแสน พยาบาลวิชาชีพชำ�นาญการ โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพต�ำ บลโนนค้อ จังหวดั ยโสธร เขตสุขภาพท่ี 10 วกิ ฤตชิ วี ติ ...สู่เสน้ ทางต้นแบบทางดา้ นสขุ ภาพ ดิฉันมองวาการเจ็บปวยครั้งนั้นเปนขอดีของการทํางานของดิฉัน...เปนเหตุ ท่ีจะตองไปชวนคนอ่ืนทําตาม เพราะเราเกิดวิกฤติกับตัวเองเรายังพลิกฟนแข็งแรง เหมือนเดิม การออกกําลังกายก็ทําแบบคอยๆทํา ทําใหเขาเห็นทุกวัน ทําใหเขารูวาเรา แขง็ แรงสขุ ภาพดแี ลว นะมคี นถามวา เราทาํ อยา งไรแคเ ราทาํ ใหเ หน็ คะหากไปทบ่ี า นกจ็ ะเหน็ วา ดฉิ นั ปลกู ผกั ปลกู พรกิ เลย้ี งปลา เลย้ี งกบ แบบไมใ ชส ารเคมี คนทเ่ี ขาตดิ ตามดกู ท็ าํ ตาม บางคนก็ทําไมไดเพราะเขาไมมีพนื้ ที่ แตการออกกําลังกาย การดูแลสุขภาพ รวมถึง เรอ่ื งการกนิ ทาํ ตามกนั ไดไมย าก สาํ หรบั ดฉิ นั ตอนนเี้ ปน งานงา ยทจี่ ะไปชวนทาํ เพราะวา ดฉิ นั รอดตายมาแลว ดฉิ นั บอกกบั ทกุ คนวา “ฉนั รอดตายมาแลว เพราะฉนั ทาํ แบบนแ้ี หละ!!! 50

จากชีวิตวัยเด็กท่ีข้นแค้น พ่อแมจ่ ากไปตัง้ แตด่ าราอายุยังน้อย อีกทงั้ ยงั มีโรคประจ�ำตัวไซนสั ขน้ั รุนแรง ปวดจมูกร้าวข้ึนศรีษะมากทุกคร้ังท่ีเจออากาศเย็น จนกระทั่งมีโอกาสเข้าไปเรียนต่อทางด้านพยาบาล ที่นครสวรรค์ แม้เธอจะรักษาตัวเองอยา่ งตอ่ เน่อื ง โรคประจำ� ตวั ที่เปน็ กย็ งั สอ่ เค้ารนุ แรงอยู่...จนมีวันหนึง่ ทฮี่ ดึ สู้ ใชก้ ารออกกำ� ลงั กายเยยี วยารกั ษาตนเอง ดว้ ยการวง่ิ วง่ิ และวง่ิ ...จนในทสี่ ดุ ไซนสั กจ็ ากลาดาราไป...โดยทไี่ มป่ ว่ ย อีกเลย เรอื่ งราวทเ่ี กรนิ่ ใหเ้ ราฟงั กอ่ นทจี่ ะเรมิ่ ตน้ เลา่ ประวตั ชิ วี ติ และการกา้ วมาเปน็ ตน้ แบบทางดา้ นสขุ ภาพของ ดารา โพธิแสน บุคคลตน้ แบบสขุ ภาพ ของเขตสุขภาพที่ 10 ชีวิตท่ีเหมือนกับการเริ่มต้นท่ีไม่ค่อยดีนักในแง่มุมมของความพร้อม แต่ความมุ่งมั่นพยายามจนกระทั่ง พัฒนาตนเองเป็นที่ประจักษ์ สามารถเป็นต้นแบบทางด้านสุขภาพของผู้คนทั้งเขตสุขภาพได้เป็นเร่ืองที่ ไมง่ า่ ยเลย แตช่ วี ติ ของดารากไ็ มไ่ ดร้ าบรน่ื หลงั จากมรสมุ ชวี ติ ชดุ แรกทผ่ี า่ นไป ความเจบ็ ปว่ ยทห่ี าสาเหตไุ มไ่ ดเ้ กดิ ขนึ้ กับตัวเองในชว่ งท่ีมาท�ำงาน เกิดข้ึนทงั้ ๆท่ที กุ คนท่รี ูจ้ ักเธอกท็ ราบดวี ่า เธอดแู ลตวั เองจรงิ จงั ขนาดไหน “วนั นน้ั ดฉิ นั ประชมุ อยหู่ อ้ งนแี้ หละคะ...ดฉิ นั กำ� ลงั ยนื ถอื ไมคค์ ยุ กบั อสม. อยๆู่ กล็ ม้ ตงึ ลงตอ่ หนา้ อสม. เลย อาการทเ่ี กดิ ขนึ้ คอื มอี าการมนั ชาไปหมด ปวดชาแบบไมร่ สู้ กึ แขนกย็ กไมข่ นึ้ ในขณะนนั้ รตู้ วั อยา่ งเดยี ว ทอ่ งไวใ้ นใจวา่ ตอ้ งหายใจ ตอ้ งหายใจ พอมสี ตกิ ใ็ ชห้ ายใจสดู ลมหายใจเขา้ ลกึ ๆ ผอ่ นออกมายาวๆ แวบ้ แรก คดิ วา่ ตวั เองตอ้ งเปน็ สโตรกแนๆ่ ทค่ี ดิ แบบนเ้ี พราะคณุ แมด่ ฉิ นั ทเ่ี สยี ชวี ติ ทา่ นปว่ ยเปน็ สโตรกกอ่ นเสยี ชวี ติ ” เธอเลา่ นาทชี วี ติ ฉกุ เฉนิ ใหฟ้ งั ...การเจบ็ ปว่ ยครง้ั นถ้ี อื วา่ เปน็ มรสมุ สขุ ภาพทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั เธอในระลอกทสี่ อง ทด่ี ูเหมอื นจะรุนแรงกว่า เพราะหมอวินิจฉยั เบอื้ งตน้ และทำ� นายโรคทไี่ ดร้ บั ฟังแลว้ ท�ำใหเ้ ธอทัง้ ท้อและนอ้ ยใจ ในตัวเอง ... เม่ือย้อนหลังกลับไปดูการใช้ชีวิตตัวเองท่ีเคร่งครัดในการดูแลสุขภาพอย่างดีทั้งการออกก�ำลังกาย การทานอาหาร แม้กระท่ังการใช้สมาธิในการบ�ำบัดร่างกายในชีวิตประจ�ำวัน...เธอร�ำพึงกับตัวเองเสมอๆว่า เป็นไปได้หรือกับคนที่ดูแลสุขภาพเคร่งครัดแบบนี้ แล้วคนที่เขาไม่เคยดูแลตัวเองไม่เห็นเป็นอะไรเลย... เสยี งตัดพอ้ ความไมเ่ ชือ่ มน่ั สนั่ คลอนในความรู้สึกของเธอในตอนนน้ั “พอดฉิ ันไปหาหมอทนั ทีหลงั จากทมี่ ีอาการ หมอทักพ่เี ลยว่าเปน็ PRE-STROKE และมีหินปนู เกาะ ท่เี นือ้ สมอง อกี สามเดอื นคณุ จะนอนนิง่ ๆ อยู่บนเตียงจะเปน็ ผ้ปู ่วยตดิ เตยี ง!!! ดฉิ นั ไดฟ้ งั แลว้ มนั ทงั้ เหนอื่ ยทงั้ ทอ้ นำ�้ ตามนั ไหล เจบ็ ใจวา่ ดฉิ นั ออกกำ� ลงั กายขนาดน้ี ควบคมุ อาหาร ขนาดน้ี ดแู ลตวั เองขนาดนยี้ ังมาเปน็ ได้ คนอ่นื เคา้ นง่ั ซดเหลา้ แตท่ ำ� ไมไมเ่ ปน็ คือ ร้สู กึ นอ้ ยใจมากคะ” 51

ดาราเล่าถึงความรู้สกึ หลงั จากท่ไี ด้ฟงั ค�ำพพิ ากษาจากแพทย์ท่ดี แู ลเธอ...จากวันนนั้ แม้จะขยับตัว แมจ้ ะ เดนิ จะวง่ิ ทกุ อย่างกต็ อ้ งระมดั ระวังไปหมด ความพยายามในการเสาะแสวงหาทร่ี ักษาบ�ำบดั อาการ ท�ำให้เธอ ต้องไปเจอแพทย์หลายคน และได้ยา ไดก้ ารรกั ษาทแ่ี ตกต่างกัน แล้วส่ิงที่ไดร้ ับเพิ่มเติมคือได้รบั กระทบใหมๆ่ ที่ รนุ แรงมากข้ึน เป็นผลขา้ งเคยี งของยาที่แทบจะเอาชีวติ ไมร่ อดดูเหมอื นว่าอาการทป่ี ว่ ยจะหนกั ข้ึน ไมม่ ที ีทา่ วา่ จะดขี น้ึ ... ถึงวันหน่ึงตัดสินใจและต้ังใจแน่วแน่ว่าจะใช้การดูแลตัวเอง ออกก�ำลังกายรักษาเยียวยาตัวเองอีกครั้ง รวมถึงการใช้สมาธิบ�ำบัดที่เธอมีต้นทุนความรู้อยู่เดิม เธอเชื่อม่ันว่านี่คือหนทางท่ีจะรักษาอาการป่วยทั้งหมด ทเี่ ธอมี จากเรม่ิ เดินชา้ ๆ กว็ ิ่งได้ จากวง่ิ ธรรมดากว็ ิ่งไดใ้ นระยะทางที่ไกลข้นึ ... จนมาถึงเวลาหนึ่งผลลัพธ์ของก�ำลังใจท่ีเข้มแข็งจากตัวเองและกัลยาณมิตร รวมถึงการดูแลกายใจ จิต ของเธอกป็ รากฏผลลพั ธท์ ด่ี ี อาการปว่ ยท่มี ีก็ค่อยๆคลคี่ ลายจนกระท่งั ทเุ ลาหายดี แข็งแรงข้นึ ตามล�ำดับ ความ เช่ือม่ันในการสร้างสุขภาพด้วยตัวเองกลับมาอีกคร้ังภายใต้วิกฤติชีวิตท่ีแทบเอาชีวิตตัวเองไม่รอด เงื่อนไขน้ี เธอบอกวา่ จะเปน็ เรอ่ื งราวทเี่ ลา่ แบบเรา้ พลงั ใหท้ กุ คนทร่ี จู้ กั เธอ หนั มาดแู ลสขุ ภาพตนเองตามแนวทางทเี่ ธอทำ� “อาการดฉิ นั ดขี ้นึ เพราะวิง่ ไดร้ ะยะไกลแลว้ ลองลดยาลงเศษหน่ึงส่วนส่ี พอเราลดยาลงปุบ๊ กด็ ูเหมือน ว่าวิ่งดีขึ้น เรายืนม่ันคงข้ึน เรารู้สึกว่าท่ีเราเจ็บป่วยท่ีผ่านมาเป็นเพราะยาที่หมอสั่งแน่ๆ จากน้ันก็พยายาม ว่ิงและวิ่งมาโดยตลอดเม่ือวิ่งเสร็จก็โยคะ ก่อนนอนก็ท�ำสมาธิบ�ำบัดเอสเคที ตื่นนอนก็ท�ำสมาธิบ�ำบัดเอสเคที ยดื เหยียดร่างกาย รูต้ น ร้กู ายจติ ศึกษาตวั เอง จากนน้ั ก็วงิ่ อีกในตอนเช้า” เธอเล่าถึงความมุ่งมั่นท่ีเหมือนเจอขุมทรัพย์ทางด้านสุขภาพ ที่ต้องตักตวงและตั้งใจมากท่ีสุดเพ่ือตนเองจะได้ กลับมาใช้ชวี ิตปกต.ิ ..จากวกิ ฤตวิ ันนน้ั จนถึงวนั น้ี เธอบอกเล่าอย่างภาคภูมใิ จว่า “อาการท่ีปว่ ยหายไปหมด...เวลาดฉิ นั ไปว่งิ ที่ไหน ในรุ่นอายแุ บบดฉิ ันกไ็ ม่พลาดรางวัลมาโดยตลอด” “ดฉิ นั มองวา่ การเจบ็ ปว่ ยครงั้ นน้ั เปน็ ขอ้ ดขี องการทำ� งานของดฉิ นั ...เปน็ เหตทุ จ่ี ะตอ้ งไปชวนคนอนื่ ท�ำตาม เพราะเราเกิดวิกฤตกิ บั ตัวเองเรายงั พลิกฟ้ืนแข็งแรงเหมอื นเดมิ การออกกำ� ลังกายกท็ ำ� แบบค่อยๆ ท�ำ ท�ำให้เขาเห็นทุกวัน ท�ำให้เขารู้ว่าเราแข็งแรงสุขภาพดีแล้วนะ คนท่ีเจอถามว่าเราท�ำอย่างไร แค่เรา ทำ� ให้เหน็ คะ หากไปทีบ่ า้ นกจ็ ะเห็นว่าดิฉันปลกู ผกั ปลูกพริก เล้ียงปลา เลยี้ งกบ แบบไมใ่ ช้สารเคมี คนที่ เขาติดตามดูกท็ �ำตาม บางคนก็ท�ำไมไ่ ด้เพราะเขาไม่มพี นื้ ที่ แตก่ ารออกกำ� ลังกาย การดแู ลสขุ ภาพ รวมถงึ เร่ืองการกินท�ำตามกันได้ไม่ยาก ส�ำหรับดิฉันตอนน้ีเป็นงานง่ายท่ีจะไปชวนท�ำ เพราะว่าดิฉันรอดตาย มาแล้ว ดฉิ นั บอกกบั ทุกคนว่า “ฉนั รอดตายมาแลว้ เพราะฉนั ทำ� แบบนีแ้ หละ!!!” สงิ่ เหลา่ นเี้ ปน็ เครอ่ื งการนั ตวี า่ สขุ ภาพเกดิ จากการดแู ลใสใ่ จตนเอง หมอทด่ี คี อื ตนเองทหี่ มน่ั คอยสงั เกตตนเอง เมอื่ เจอสงิ่ ไหนผดิ ปกตกิ ต็ อ้ งรบี ดแู ลรกั ษา ไมป่ ระมาทกบั การใชช้ วี ติ จนกระทง่ั ความเจบ็ ปว่ ยมากเกนิ ทจี่ ะเยยี วยา 52

“ดิฉนั อยากใหท้ กุ คนต่นื เช้าข้นึ มา รู้สกึ ตัวปุ๊บใหร้ ู้สกึ ภาคภมู ใิ จในตัวเอง และกห็ ายใจลกึ ๆ หายใจ เพ่ือใหเ้ รามีสติ ตามดตู ัวเองใหไ้ ด้ ดตู ง้ั แต่เสน้ ผม จรดปลายเทา้ มีตรงไหนผดิ ปกติบา้ งไหม มตี รงไหนสกึ กร่อนบา้ งไหม เจ็บปวดหรือไม่ ตรงไหนที่มนั เจบ็ ปว่ ย ให้ รบี รักษา คือวเิ คราะห์ตัวเองใหอ้ อก ดูวา่ ปญั หา ของเรามนั เกดิ จากตรงไหน....สายตามองไม่เห็นหรือเปลา่ ปวดฟนั ปวดหัว เปน็ ไข้หรอื เปล่า อะไรแบบน้ี คะ ให้สังเกตตวั เองทกุ วนั เสร็จแลว้ จะแกป้ ัญหาได้ง่าย คอื ถ้าเราเปน็ เล็กนอ้ ยเรารู้ แก้ปัญหาทัน แล้วก็จะ จบเลย รบี แก้ถา้ เราแกไ้ มไ่ ด้ก็ เราจะหาใครช่วยแก้ ตอ้ ง อย่ใู นการวเิ คราะห์ของเรา ถ้าสมมตุ ิวา่ คนทีเ่ ราไป หาแก้ไขปญั หาเราไมไ่ ด้ รายตอ่ ไปคอื ใคร นีเ่ ปน็ สง่ิ ที่ไปคุยกับชาวบา้ น หรอื คนทข่ี อรบั ค�ำปรึกษาจากเรา” เธอเล่าถึงวิถีการดูแลตนเองที่ไม่ยากและน�ำไปใช้ได้ การเล่าเรื่องจริงจากประสบการณ์ เป็นเรื่องเล่าที่ ทรงพลังเสมอส�ำหรับผทู้ ไ่ี ด้รบั ฟังจากปากของเธอ ทุกวนั นเี้ ธอเปน็ ต้นแบบทางดา้ นสขุ ภาพ และใชก้ ารบอกเลา่ ชกั ชวนผู้คนใหม้ าดูแลสขุ ภาพกาย ใจ แบบองค์รวม ตามหลกั การ 3 อ 2 ส ทสี่ ามารถท�ำไดเ้ ลย และร่วมกับ อสม.ผลักดันการจัดงานวิ่งมินิมาราธอนในต�ำบลของเธอ...วิ่งมินิมาราธอนในครั้งนี้ อาจเป็นงานเล็กๆท่ีจัดใน ระดบั ตำ� บล แตส่ ำ� หรบั ดาราแลว้ มองวา่ นคี่ อื จดุ เรม่ิ ตน้ ของการสรา้ งกระแสการบอกรกั ตนเองผา่ นการออกกำ� ลงั กาย วิง่ เป็นการออกกำ� ลังกายท่ีไมย่ าก และทุกคนสามารถเข้าถงึ ได้ ก่อนจะหมดเวลาสนทนาในวันนี้ เธอได้ฝากข้อคิด การดูแลสุขภาพของคนรอดตายจากวิกฤติสุขภาพ แบบเธอ ไว้อย่างน่าสนใจวา่ “ดฉิ นั อยากใหท้ กุ คนมรี อยยมิ้ และภาคภมู ใิ จตนเองวา่ เราแขง็ แรง เราสขุ ภาพดี อยา่ งไรกต็ ามเราจะ ต้องอยู่อย่างมีศักดศ์ิ รี มีชีวิตยืนยาว ถงึ แมว้ า่ จะแก่เฒ่าไปกแ็ ก่ไปแบบไมเ่ ปน็ ภาระของใคร ถึงแม้วา่ เราจะ หลับไปในโลกใบนี้ก็ขอให้หลับไปอย่างมีศักด์ิศรี สิ่งเหล่าน้ีอยากให้ทุกคนดูแลทั้งกายท้ังจิตของตนเอง ให้ภาคภมู ใิ จในความเปน็ ตวั ของตัวเอง ...สขุ ภาพทด่ี จี ะตามมาจากวิธีคดิ เริ่มตน้ แบบน้ี” 53

ณฐั พล แสงแกว้ เจา้ พนกั งานธุรการ โรงพยาบาลพังงา เขตสขุ ภาพที่ 11 วถิ คี นนำ�เตน้ ...สขุ ภาพดีทพ่ี งั งา ผมอยากใหค นมาออกกาํ ลงั กายกนั เยอะๆ สรางเครอื ขา ยกนั เยอะๆ เวลามงี านอะไรพวกน้ี อยากใหมคี นมาออกกาํ ลงั กายเยอะๆ ผมคดิ วา เปนการสรางกระแสใหคนรกั สุขภาพในวงกวา ง 54

เด็กหน่มุ วัย 33 ปี ท่าทางคลอ่ งแคลว่ หุ่นสูงโปรง่ ทะมัดทะแมง แสดงถึงสขุ ภาพกายทดี่ แู ลเปน็ อยา่ งดี แนะน�ำตัวเองว่าชอ่ื “ณัฐพล” ทำ� งานทหี่ ้องเวชระเบียน โรงพยาบาลพังงา ท�ำใหเ้ ราจนิ ตนาการเพือ่ เชื่อมโยง การสร้างสุขภาพของต้นแบบทางด้านสุขภาพคนน้ีไม่ออก เพราะรูปแบบการท�ำงานท่ีต้องใช้เวลาส่วนใหญ่ใน ห้องเวชระเบยี น เปน็ งานประจ�ำท่ีน่าจะปลกี ตัวได้ยาก...ณัฐพลเล่าถึงเร่ืองราวชีวิตในวยั เดก็ ให้เราฟงั “สมัยตอนผมเป็นเด็ก ผมไม่ค่อยดูแลสุขภาพเท่าไหร่ครับ ผมไปโรงเรียนประจ�ำ น่ังรถประจ�ำทาง กินข้าว อาบน�้ำนอนแคน่ ้ี ต้งั แต่อนบุ าล ถงึ ม. 6 จากนั้นผมก็ไปตอ่ มหาวทิ ยาลัยสวนดสุ ติ ความท่ีสมัยเรยี น ไม่ค่อยมีเงิน ก็ต้องรีบเรียนเพื่อให้จบหลักสูตรส่ีปี ผมก็เรียนแค่สองปีครึ่ง รีบเรียนให้จบเพื่อให้เราจะได้ ทำ� งาน มีรายได้ หลงั จากเรียนจบผมเขา้ ท�ำงานเลย จากน้ันคอ่ ยกลบั มารบั ปริญญา หลงั รบั ปรญิ ญาเสร็จ ผมก็มาสมคั รงานท่ีโรงพยาบาลท่ผี มทำ� งานอยู่ปจั จบุ ันน้ี และกท็ ำ� ประมาณสบิ เอ็ดปี” แนน่ อนวา่ การทไี่ มค่ อ่ ยไดใ้ สใ่ จการดแู ลสขุ ภาพตนเองเทา่ ไหร่ อกี ทงั้ บคุ ลกิ ทเ่ี ปน็ คนมงุ่ มนั่ มคี วามเครยี ด จากการเรยี น ทำ� งาน จนเรม่ิ ปรากฏอาการทางกาย มโี รคประจำ� ตวั “ไมเกรน” นำ� ...ไปสกู่ ารเปลย่ี นแปลงตวั เอง “สมยั กอ่ นมโี รคไมเกรน พอผมมาดแู ลเรอ่ื งสขุ ภาพ กร็ สู้ กึ วา่ ไมเกรนทเ่ี ปน็ อยหู่ ายไปเลย ลาปว่ ยกไ็ ม่ เคยลา ตง้ั แต่ทำ� งาน เคยไปหาหมอ เคยไปฝงั เขม็ หมอบอกวา่ เปน็ เพราะสิง่ เรา้ เชน่ แสง หรอื อากาศร้อนๆ หนาวๆ ท�ำใหโ้ รคไมเกรนกำ� เรบิ มากขนึ้ ถึงข้นั อาเจียนออกมา พลิกผันจากไมเกรนผมก็เลือกท่ีจะมาออกก�ำลังกาย เน้นเร่ืองอาหาร และผมเล่นกีฬาทุกประเภท ว่ายนำ้� วอลเลยบ์ อล วิ่ง แต่พอมาเล่นกฬี าเหล่าน้นั บางอย่างกเ็ ลน่ เดี่ยว หรอื ทมี ท่ีจำ� กดั ไม่ใช่กฬี าทจี่ ะ ท�ำใหค้ นมาออกกำ� ลงั กายเยอะๆ เราจะท�ำอย่างไรให้คนมารว่ มออกก�ำลังกายกบั เราผมคิดว่าจะท�ำอย่างไร ใหค้ นเขามารกั มาชอบในส่ิงทีเ่ ราท�ำดว้ ย แล้วเขากท็ ำ� ตามเรา จากนนั้ โรคไมเกรนผมกห็ ายไปเลย ...” เมอ่ื ไดเ้ รยี นรถู้ งึ กฬี าทต่ี นเองชอบและรบั รวู้ า่ การออกกำ� ลงั กายเปน็ วธิ กี ารทจ่ี ะทำ� ใหอ้ าการทเี่ ปน็ อยดู่ ขี นึ้ และหายขาด ณัฐพลจึงตัดสินใจออกก�ำลังกายเป็นประจ�ำ และก็ค้นพบอีกว่า ออกก�ำลังกายคนเดียวไม่สนุก สทู้ ำ� ในสง่ิ ทตี่ นเองชอบแลว้ ชวนคนอน่ื ๆมาสขุ ภาพดดี ว้ ยกนั นา่ จะเกดิ ประโยชนก์ วา่ เยอะ...การเตน้ เปน็ กจิ กรรม ที่ณัฐพลชอบและทำ� ได้ดี เขาเลา่ ถงึ สง่ิ ทีเ่ ขาชอบจนมาเป็นกิจกรรมท่ใี ช้สรา้ งสขุ ภาพตนเองมาทกุ วันนี้ “ทุกวันนี้ผมเจอส่ิงที่ชอบและส่ิงท่ีชอบก็ท�ำให้คนกลุ่มใหญ่กลุ่มหนึ่งได้ออกก�ำลังกายไปกับผมด้วย ตอนน้ีผมออกก�ำลังกายด้วยไลน์แดนซ์ การเต้นแอโรบิก แต่ด้วยงานผมก็เป็นงานประจ�ำเช้าจรดเย็น ก็ใช้เวลาช่วงเย็นเรียนรู้ไปตามท่ีตัวเองชอบ บางครั้งลางานไปอบรม ไปเข้าค่ายกีฬาของอาสาสมัครกีฬา ใชก้ ารลาพักร้อนไป โดยใชง้ บประมาณส่วนตวั 55

ผมมคี วามชอบและอยากเรยี นรู้ พอยง่ิ มสี มาชกิ เยอะๆ พอเหน็ รอยยม้ิ เขา เหน็ พวกเขามาเตน้ กร็ สู้ กึ วา่ มคี วามสุข และปา้ ๆกย็ ้ิมมคี วามสุข เรากเ็ กดิ ความภาคภูมิใจท่ีได้สอนพวกเขา ไดพ้ าไปออกงานแต่งตัว ใหส้ วยๆ กลุ่มที่เต้นมีทั้งในและนอกโรงพยาบาล ในโรงพยาบาลก็จะมีทุกวันพุธ ภายนอกจะมีที่ตะกั่วทุ่ง เราไปช่วยสอนให้ มีการบอกปากต่อปาก และส่อื สารผา่ นไลฟส์ ด จากการเตน้ ทุกวนั ” ท�ำไมเราถึงส่อื สารการออกกำ� ลงั กายของตนเอง เราตัง้ ค�ำถามกบั ณัฐพล “ผมอยากใหค้ นมาออกกำ� ลงั กายกนั เยอะๆ สรา้ งเครอื ขา่ ยกนั เยอะๆเวลามงี านอะไรพวกนอ้ี ยากใหม้ ี คนมาออกก�ำลงั กายเยอะๆ ผมคิดว่า เปน็ การสรา้ งกระแสใหค้ นรักสุขภาพในวงกวา้ ง” ดว้ ยความที่ ณฐั พล ทำ� งานในสว่ นงานประจำ� ของโรงพยาบาลจงั หวดั โดยรปู แบบงานแลว้ เปน็ งานประจำ� ท่ยี ากตอ่ การออกมาเปน็ ผู้นำ� การสร้างสขุ ภาพ หากองคก์ รไม่สนบั สนุนก็ยากทีจ่ ะออกมาท�ำงานสาธารณะ “ดว้ ยท�ำงานประจ�ำ ผมตอ้ งพักรอ้ นเอง หาวันหยุดเอง หากมีหนงั สือมาหัวหนา้ ก็จะอนุญาต หรือ ก�ำหนดใหต้ รงช่วงที่ติดศกุ ร์ เสาร์ อาทิตย์ บางครั้งไมม่ เี วลาก็อาจจะปฏิเสธไปบ้าง แตผ่ มก็มคี นท่เี ต้นด้วย กนั ทพี่ อจะเป็นตน้ แบบได้ กส็ ร้างทีมต่อไปเรอื่ ยๆ สองปีท่ีเรมิ่ ขยายเครือขา่ ยท้ังในและนอกโรงพยาบาลใน โรงพยาบาลมีสักสามสิบคนที่เต้นต่อเนื่อง ส่วนในชุมชนมีงานอะไรก็เชิญพ่ีๆไปช่วยออกก�ำลังกาย ไปร�ำ ช่วยตามชุมชน เช่น มีงานลอยกระทงก็มีการแข่งขันไลน์แดนซ์กัน มีงบประมาณจากเทศบาลสนับสนุน ถือว่าเปน็ สสี ันของงาน ลกู ศษิ ยก์ ไ็ ด้ทห่ี นึ่งตลอด” จากค�ำตอบของณัฐพล เหน็ ไดว้ า่ เขาพยายามอยา่ งมากท่จี ะออกมาท�ำในส่งิ ทช่ี อบ และอกี ดา้ นก็ยังแบก รบั ภาระงานในหนา้ ทอ่ี ยู่ การบรหิ ารจดั การเปน็ สงิ่ สำ� คญั สำ� หรบั เขา แตผ่ ลงานของเขาทบ่ี ม่ เพาะจากความชอบ ก็สร้างการเปลยี่ นแปลงใหค้ นพังงารักสุขภาพมากขนึ้ ในชว่ งทผ่ี า่ น • ผู้นำ� สอนเต้นไลนแ์ ดนซ์ ในโรงพยาบาล และในพ้นื ท่ีตลาดลองแล ต�ำบลกะไหล อ�ำเภอตะกั่วทงุ่ • ผสู้ อนการแสดงในโรงพยาบาล • ตัวแทนในชมรม To Be Number One ของส�ำนกั งานสาธารณสขุ จังหวดั พังงา • ผนู้ �ำสอนเต้นแอโรบกิ แดนซ์ ในโรงพยาบาล และทโี่ รงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพตำ� บลกระโสม • ผนู้ ำ� สอนเต้นบาสโลบ ชมรมผู้สงู อายุอำ� เภอทับปดุ จงั หวดั พงั งา • ผู้น�ำในการให้ความรู้เก่ียวกับการออกก�ำลังกาย/การรับประทานอาหารเพ่ือสุขภาพ/ท�ำอย่างไรให้ หนุ่ ดี รว่ มกบั กศน.ตะกว่ั ทงุ่ /กศน.อ�ำเภอเมือง/กศน.อำ� เภอทับปุด • ตวั แทนใหค้ วามรใู้ นการปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมรว่ มกบั งานสขุ ศกึ ษาโรงพยาบาลพงั งา ในพน้ื ทอี่ ำ� เภอ เกาะยาวนอ้ ย และพ้นื ทอี่ ำ� เภอกะปง 56

ความส�ำเรจ็ ที่ต้องการขยายผล ขยายกล่มุ ...ขยายสุขภาพ “ชมุ ชนท่ผี มไปต้ังชมรมมอี ยู่ อยู่สามชมรม ไดแ้ ก่ ชมรมกาไหล ชมรมลองแล ชมรมกาโสม ใส่ใจ สขุ ภาพ ไปตง้ั กบั เทศบาล ทำ� ใหก้ บั เขา แลว้ กใ็ หเ้ ขาดำ� เนนิ การแบบกลมุ่ เปน็ ชมรมกฬี า มคี วามหลากหลาย ทัง้ เตน้ ท้งั ไลน์แดนซ์ และคีตะมวยไทย ดวู า่ ช่วงอายุไหนจะเหมาะสมกบั อะไร... ช่วงต่อไปผมก็มีงานสอนเดก็ ๆ ชมรม To Be Number One ของจงั หวัดพงั งา เพอื่ ไปแขง่ ขนั ท่ี กรงุ เทพฯ ใหก้ �ำลงั ใจผมด้วยนะครับ” ณัฐพล บอกเล่าความคาดหวังท่ีจะเกิดข้ึนในระดับประเทศอีกไม่กี่เดือนน้ี...เป็นส่ิงหนึ่งท่ีเขาบอกว่า เขาจะทุ่มเทฝีมืออย่างเต็มทเ่ี พ่ือคนพงั งา 57

กุลฤดี คมุ้ เคยี่ ม พยาบาลวิชาชีพชำ�นาญการ โรงพยาบาลตะโหมด จังหวัดพทั ลุง เขตสุขภาพที่ 12 “ชวี ิตไม่เคยเป๊ะ แตถ่ ้า เอะ๊ !!! ตอ้ งรบี ปรับ” ถ้าในชุมชนมุสลิมหลายคนจะมองในมุมลบ แต่พ่มี องเขา ในมุมบวก ถ้าเราเข้าไปดีเขาก็จะดี ถ้าเราเข้าไปด้วยความจรงิ ใจ เขาก็จะรับรู้ได้ สง่ิ ท่ีเราท�ำก็คือการเข้าหาผู้น�ำศาสนาหรอื ว่าเข้าหา โต๊ะอิหม่าม คนมุสลิมเขาจะเช่ือผู้น�ำ ถ้าเราไปสร้างความเข้าใจ ระดับผู้น�ำก่อน ไปช้ีแจงโดยไม่ขัดกับหลักการทางศาสนา เราเคารพ ในสิ่งทีเ่ ขาศรทั ธา งานทีเ่ ราท�ำกจ็ ะประสบความส�ำเรจ็ 58

“ชีวิตไม่เคยเป๊ะ แต่ถา้ เอ๊ะ!!! ตอ้ งรีบปรบั ” ค�ำคมท่ี กุลฤดี คุ้มเคี่ยม บอกให้กับพวกเราในวันท่ีไปเรียนรู้เรื่องราวดีๆของบุคคลต้นแบบ ประโยค คำ� คมนคี้ อ่ นขา้ งคา้ นความรสู้ กึ ของพวกเราอยา่ งมาก เทา่ ทฟี่ งั เรอื่ งเลา่ ชวี ติ รสู้ กึ วา่ เสน้ ทางการเดนิ ไปสกู่ ารเปน็ ตน้ แบบสุขภาพดนี ัน้ “เป๊ะ” ทุกกระเบียดนิว้ นนั่ กห็ มายถงึ “วินัย” ของคนทด่ี แู ลสขุ ภาพตนเองเป็นอย่างดี “ถามว่าตวั เองเครยี ดไหม ก็ไม่เครยี ดนะคะ (หัวเราะ) เพราะว่ามนั เป็นไลฟส์ ไตลพ์ ่ีไปแลว้ ยิ่งออก กำ� ลงั กายพอเขา้ ถงึ ยสี่ บิ นาทแี รกแลว้ เนยี่ ...โอย้ ...เอน็ โดรฟนิ หลงั่ แลว้ กม็ คี วามสขุ วนั ไหนถา้ ไมไ่ ดอ้ อกกำ� ลงั กายกจ็ ะเครียดมากกวา่ จะวางโปรแกรมให้กบั ตัวเองกจ็ ะมหี ลุดบ้างแตก่ น็ ้อย วางไวเ้ ลยท้ัง 5 วัน ก็อาจ ไมไ่ ดอ้ อกกำ� ลงั เตม็ ทงั้ หา้ วนั แตก่ พ็ ยายามอาศยั เวลาวา่ งจากงานทคี่ ลนิ กิ และชว่ งวนั เสารอ์ าทติ ย์ สองวนั ก็ จะทำ� งานบ้าน ปลูกตน้ ไม้ กถ็ อื วา่ เป็นการออกกำ� ลังกายไปด้วย” กุลฤดี ยืนยันถึงการดูแลสุขภาพตนเองที่เป็นส่วนหน่ึงของชีวิตเธอไปแล้ว จริงๆไม่ใช่แค่เรื่องการ ออกก�ำลังกายเทา่ นั้น แมแ้ ต่เรอ่ื งอาหารการกนิ ก็ท�ำเอง ตามสตู รไมห่ วาน ไม่มนั ไม่เคม็ ไมใ่ ส่เครือ่ งปรงุ รส ส่วน ขา้ วก็เป็นขา้ วทไี่ ดจ้ ากนาอนิ ทรียข์ องครอบครวั เธอเลา่ ต่อว่า “เรือ่ งกินพ่กี ็ใหค้ วามส�ำคัญมาก เรากท็ านตามปกติ พี่ทานอาหารสามม้ือ ม้ือเชา้ จะเปน็ มื้อท่สี �ำคญั ขาดไม่ได้ ถือว่าเป็นมื้อหลักเน้นม้ือเช้า ส่วนมากอาหารเราท�ำเองไม่กินสัตว์ใหญ่ เนื้อวัวและเนื้อหมูอะไร พวกนไ้ี มค่ อ่ ยกนิ เลย แตจ่ ะกนิ พวกปลา พวกไกแ่ ละผกั กจ็ ะปลกู เองทานเองสว่ นหนง่ึ ทนี่ ชี่ าวบา้ นจะปลกู ผกั ปลอดสารพษิ กันเอง ขา้ วสารก็เปน็ ขา้ วสารปลอดสารพิษจากนาอินทรยี ์ ทำ� อาหารไมเ่ คยใชเ้ ครอ่ื งปรุงแตง่ อะไร แกงกะทิกใ็ ช้นำ�้ เตา้ หู้แทนกะทิ เวลาทำ� อาหารก็จะโพสตล์ งในเฟสบคุ๊ ดว้ ย ไมไ่ ดต้ ้งั ใจจะอวดใคร แต่ ว่าตอ้ งการสร้างแรงบันดาลใจกับคนอน่ื ” “ตะโหมด” เปน็ อ�ำเภอเล็กๆของจงั หวดั พัทลงุ ไมไ่ กลจากสงขลามากนกั วิถีชีวิตคนทน่ี ีก่ ไ็ มต่ ่างกบั วถิ ี ชวี ิตของคนชนบททว่ั ไป แตท่ ี่น่าสนใจก็คือทีน่ มี่ ชี าวมสุ ลิมกวา่ ครึง่ อกี คร่งึ เป็นคนพุทธ เธอเลา่ ตอ่ ว่า “พ่ีเป็นคนตะโหมดโดยก�ำเนิด ที่นี่เป็นชุมชนสองศาสนานะคะ เป็นชุมชนพุทธและมุสลิมอย่างละ 50 สบิ เปอรเ์ ซน็ ต์ ในอดตี คนมสุ ลมิ อาจจะนอ้ ยกวา่ แตช่ ว่ งหลงั มกี ารแตง่ งานกนั มากขน้ึ ใครทแ่ี ตง่ กบั มสุ ลมิ ไม่วา่ หญงิ หรอื ชายก็ต้องเขา้ มสุ ลมิ ” เราทราบมาวา่ กลุ ฤดีประสบความส�ำเรจ็ ในการเขา้ ไปส่งเสรมิ สขุ ภาพในชุมชน โดยเฉพาะชมุ ชนมสุ ลิม เราจึงมีค�ำถามมากมายในใจว่า ความท้าทายหนึ่งคือส�ำหรับผู้หญิงชาวพุทธคนหน่ึง การเข้าไปท�ำงานกับ คนมุสลิมจะยากไหม? 59

เธอเล่าถงึ ค�ำตอบจากความท้าทายที่เป็นค�ำถามของเราว่า “อาจเป็นเพราะด้วยตัวเองอยู่ในชุมชนมานาน ในเรื่องของศาสนาตัวเองมีความเชื่อว่าทุกศาสนา สอนใหท้ กุ คนเปน็ คนดที ง้ั หมด แลว้ กเ็ ขา้ ไปศกึ ษาจดุ เดน่ ศาสนาอสิ ลามวา่ อะไรเปน็ จดุ เดน่ ถา้ ในชมุ ชนมสุ ลมิ หลายคนมองในมมุ ลบ แต่พ่ีมองเขาในมุมบวก ถา้ เราเขา้ ไปดเี ขากจ็ ะดี ถา้ เราเข้าไปดว้ ยความจรงิ ใจเขาก็ จะรับร้ไู ด้ สงิ่ ทเ่ี ราทำ� กค็ อื การเข้าหาผ้นู �ำศาสนาหรือว่าเข้าหาโตะ๊ อิหมา่ ม คนมุสลิมเขาจะเชือ่ ผู้น�ำ ถา้ เรา ไปสรา้ งความเขา้ ใจระดับผนู้ ำ� กอ่ น ไปชแ้ี จงโดยไม่ขัดกับหลักการทางศาสนา เราเคารพในสิง่ ทเ่ี ขาศรทั ธา งานที่เราท�ำก็จะประสบความส�ำเรจ็ ” เมื่อสามารถเข้าใจและเข้าถึงชุมชนได้ การส่งเสริมสุขภาพด้วยการไปชักชวนผู้คนให้มีสุขภาพดี ปรบั เปลยี่ นวถิ ที เ่ี คยเปน็ เคยอยู่ แตไ่ มค่ อ่ ยถกู ตอ้ งนกั ในมมุ การดแู ลสขุ ภาพ แตเ่ มอ่ื ไดแ้ ลกเปลย่ี นกบั ผนู้ ำ� ศาสนา แล้ว ไมไ่ ดข้ ัดกับหลกั ศาสนา กลุ ฤดีจึงเร่ิมกระบวนการพฒั นาชมุ ชนอย่างเปน็ ระบบ “พี่พยายามเขา้ ไปศึกษาวถิ ีชวี ิตของคนมสุ ลิมเข้าไปศกึ ษาเรียนรู้อะไรหลายๆอยา่ ง วา่ มอี ะไรส�ำคญั กบั ทางหลกั การทางศาสนา เวลามงี านสำ� คญั ทางศาสนากจ็ ะมกั จะมกี ารหวิ้ นำ้� อดั ลมไปใหก้ นั เพอื่ ไปตง้ั โตะ๊ เล้ียงกันในงานเลี้ยง ช่วงหลังก็เปล่ียนเป็นน้�ำด่ืมเพ่ือสุขภาพ เป็นน�้ำใบเตย เป็นน้�ำตะไคร้แทน จากการ ทมี่ ีแกงกะทกิ ็จะมีการท�ำอาหารในรปู แบบของแกงเลียงมากขน้ึ ” “ในการท�ำงานของชมุ ชนเราจะมีการพัฒนาชุมชนโดยใช้กระบวนการ 7 ขัน้ ตอนได้แก่ การจัดตัง้ คณะกรรมการ วเิ คราะหช์ มุ ชนดว้ ยการศกึ ษาขอ้ มลู ของชมุ ชนหาปจั จยั เออื้ ปจั จยั ทเ่ี ปน็ ขอ้ จำ� กดั เพอ่ื คน้ หา ปัญหา จากนั้นก็น�ำมาวางแผนสร้างกิจกรรม แล้วก็ปฏิบัติตามกิจกรรม มีระบบประเมินผลและก็สร้าง มาตรการชมุ ชน สง่ิ ที่พูดเหล่านี้เป็นกระบวนการในการพฒั นาทีเ่ รายึดถอื มาโดยตลอด” จากการท�ำงานส่งเสริมสุขภาพชมุ ชน ตลอดระยะเวลาหลายปีท่ผี ่านมา ผลงานท่ีเธอภาคภมู ใิ จก็คอื ได้ เปน็ คณะทำ� งานและกรรมการการดำ� เนนิ งานหมบู่ า้ นปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรมสขุ ภาพ ลดโรคหวั ใจและหลอดเลอื ด สมอง ระดบั อ�ำเภอ และระดับจงั หวัด ส่งผลให้การด�ำเนินด้านปรับเปล่ียนพฤตกิ รรมสุขภาพของจังหวัดพทั ลงุ อยูใ่ นระดับแนวหน้าและได้รบั รางวัลระดบั ประเทศ ความภูมิใจของการทำ� งานดา้ นการปรับเปล่ยี นพฤติกรรม สขุ ภาพ คอื สามารถผลกั ดนั นโยบายการดำ� เนนิ งานหมบู่ า้ นปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพเขา้ สแู่ ผนขององคก์ ร ปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ในพน้ื ท่ี จนนำ� พาใหส้ ามสบิ สามหมบู่ า้ นของอำ� เภอตะโหมดผา่ นการประเมนิ รบั รองดำ� เนนิ งานหมู่บ้านปรับเปล่ียนพฤติกรรมในระดับจังหวัดและมีคะแนนอยู่ในระดับต้นๆ ส่งผลให้เกิดคณะท�ำงานใน หมบู่ า้ นชมุ ชน มมี าตรการทางสงั คม หรอื กตกิ า ขอ้ ตกลงของชมุ ชนเองตามบรบิ ทในการดแู ลสขุ ภาพกนั เองของ คนในชมุ ชน เกดิ แปลงผกั รวมของชมุ ชน เพอ่ื สง่ เสรมิ การปลกู ผกั กนิ เอง เกดิ นวตั กรรมในการดแู ลสขุ ภาพทหี่ ลาก หลาย เชน่ จกั รยานปน่ั นำ�้ รดนำ้� แปลงผกั นำ้� สม้ ควนั ไมป้ ราบศตั รพู ชื มาตรการตกั บาตรใหไ้ ดบ้ ญุ งานบญุ ปลอด นำ้� หวานนำ้� อดั ลม เปน็ ตน้ และทำ� ใหช้ มุ ชนรวมทงั้ ภาคเี ครอื ขา่ ยเกดิ การเรยี นรมู้ คี วามตระหนกั ในการดแู ลสขุ ภาพ เพอ่ื ลดโรคไมต่ ดิ ตอ่ เรอ้ื รงั องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ สนบั สนนุ งบประมาณในการดำ� เนนิ งานกจิ กรรมตา่ งๆของ 60

ชมุ ชนอยา่ งตอ่ เนอื่ ง และเธอยงั มคี วามภาคภมู ใิ จสงู สดุ คอื สามารถรว่ มสนบั สนนุ ผลกั ดนั ใหห้ มบู่ า้ นจำ� นวนสาม หมู่บ้านในอ�ำเภอตะโหมดซึ่งเป็นชุมชนมุสลิมได้ด�ำเนินงานหมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพลดโรคฯ ซ่ึง เปน็ การดำ� เนนิ งานเพอื่ เฉลมิ พระเกยี รตใิ นหลวงรชั กาลท่ี 9 ในตอนนน้ั สามารถดำ� เนนิ งานไดร้ บั รางวลั ชนะเลศิ ระดบั ประเทศ ไดร้ บั โลพ่ ระราชทานสามปตี อ่ เนอื่ ง สง่ ผลใหเ้ กดิ นวตั กรรมทถี่ อื เปน็ แนวทางในการปฏบิ ตั ิ ใหก้ บั ชาวบ้านในชุมชนต่อๆกันมาเพื่อให้เกิดสุภาพดี ชุมชนเป็นแหล่งเรียนรู้ศึกษาดูงานให้กับชุมชนใกล้เคียง ในจังหวัดพทั ลุงและจังหวดั ใกล้เคยี ง เรานั่งฟังกุลฤดีเล่าการท�ำงานอย่างมีความสุขและใบหน้าที่เปื้อนยิ้ม แม้ว่างานชุมชนจะเป็นงานหนัก น่นั กอ็ าจเปน็ เพราะเธอต้งั ใจเขา้ มาทำ� งานในวิชาชีพนหี้ รือเพราะสาเหตอุ ะไร? “ท่ีมาเรียนพยาบาลเพราะว่าคุณแม่บังคับ (หัวเราะ) จริงๆตัวเองไม่ชอบและไม่เคยอยู่ในหัวเลย จริงๆพ่ีอยากเป็นคุณครูมากกว่า ตอนที่พ่ีมาท�ำงานแรกท่ีตะโหมดทีน่ ่มี ีสถานอี นามัยเยอะมาก มตี ัง้ สิบเอด็ สถานีอนามัย ท้ังๆที่เรามีเพียงสามต�ำบล ในอดีตสถานีอนามัยมีปัญหาทางด้านมาตรฐานการให้บริการ ฉะน้ันพ่ีก็รับอาสาขออนุญาตหัวหน้าไปท�ำงานพัฒนาสถานีอนามัย ขอเวลาไปอยู่สถานีอนามัยละวัน วนกนั อยู่อย่างน้ี ตัง้ แต่ปีพุทธศกั ราช 2545 จนถงึ 2549 จนกระท่งั ระบบสถานอี นามัยลงตัว มกี ารสง่ เซต็ ส่งยา มรี ะบบสง่ ตอ่ จนเขาอยไู่ ด้ พ่จี งึ กลบั มาอยู่โรงพยาบาลต่อ” ผหู้ ญงิ วยั ใกลเ้ กษยี ณอกี ไมก่ ปี่ แี ตย่ งั ดคู ลอ่ งแคลว่ มชี วี ติ ชวี า การทำ� งานสายสขุ ภาพ รวมไปถงึ การทำ� งาน สง่ เสรมิ สขุ ภาพให้ชมุ ชนมีสุขภาพดี ส่ิงทเ่ี ธอตอ้ งทำ� คอื ท�ำให้ตวั เองสขุ ภาพแข็งแรง เราจึงถามถึงแรงบนั ดาลใจ ในการดูแลสขุ ภาพของตวั เอง เธอบอกพวกเราว่า “การดแู ลสขุ ภาพตวั เองก็ไม่ไดซ้ เี รียสอะไรมากมาย แตย่ ดึ หลักตาม 3 อ 2 ส พ่หี วังไว้วา่ จะเป็นผ้สู ูง อายทุ แี่ ขง็ แรง คอื ไมอ่ ยากแกแ่ บบทต่ี อ้ งนอนตดิ เตยี ง ไมอ่ ยากใหเ้ ปน็ ภาระใหก้ บั ลกู เปน็ ภาระใหก้ บั ครอบครวั ในอนาคต ในช่วงทคี่ ณุ พอ่ คณุ แม่ยังอย่กู บั เรา ถึงเราจะมีอายุเยอะเราก็แข็งแรงและสามารถท่ีจะดูแลทา่ น ได้ ตัวเองหวงั แคน่ ั้นจรงิ ๆ กเ็ ลยทำ� แบบน้ีมาโดยตลอด... ส่วนการเป็นต้นแบบทางกีฬาเราพยายามบ้ิวเพ่ือนให้มาออกก�ำลังกาย ใครไม่มาพ่ีก็ท�ำคนเดียว จนกระทั่งเขาเห็นเราบ่อยๆ เขาก็มาร่วมออกก�ำลังกายด้วย...การออกก�ำลังกาย พ่ีเป็นคนชอบออกก�ำลัง กายตั้งแตเ่ ป็นนักเรยี น ตอนเรียนก็เปน็ แกนนำ� แอโรบกิ ต้ังแตส่ มัยเรียนทีม่ หาวทิ ยาลัย พีม่ าออกกำ� ลังกาย จริงๆก็อายุประมาณสามสิบกว่าๆ เมื่อตอนน้ันหลังคลอดหลังจากให้นมลูกเสร็จก็พยายามออกก�ำลังกาย พยายามจัดการตัวเองโดยทำ� ตารางท้ังห้าวัน มีทั้งแอโรบกิ และออกกำ� ลังกายวธิ ีตา่ งๆ ทุกวัน วันไหนทก่ี ิน เยอะกจ็ ะวางแผนออกก�ำลงั กายเยอะ สุราและบุหรเ่ี ราไมส่ บู ไมด่ ื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ สว่ นการนอนอาจ ไม่ได้ไปตามท่ีเราก�ำหนดไว้แต่ก็พยายามท่ีจะนอนให้ได้เยอะมากท่ีสุด...โดยวิธีคิดแบบน้ี เวลาเราไปหาคน อ่ืนเราก็จะคุยเรื่องสุขภาพให้ฟังโดยตลอด รพ.สต.ที่ไหนเชิญมา เราก็จะไปตลอดถ้ากิจกรรมในโรงเรียน มีกิจกรรมอะไรเราก็พยายามสอดแทรกกจิ กรรมเรอื่ งของสุขภาพเข้าไปด้วยตลอด 61

สว่ นในเรอ่ื งของอารมณ์ จะยดึ หลกั “ทำ� ดไี ดด้ ไี มห่ วงั สง่ิ ตอบแทน” ชว่ งกอ่ นเวลาทำ� ดกี บั คนอนื่ แลว้ เราคดิ อยากได้ผลตอบแทนบา้ ง เม่อื เป็นแบบนี้แล้วก็จะเครยี ด ช่วงหลงั กเ็ ลยปรบั เปลี่ยนเอาวิธีคดิ นี้มาใช้ กว่าจะท�ำได้ก็นานเหมือนกันเพราะต้องใช้อายุและประสบการณ์ชีวิตมาสอน แล้วก็มีการใช้สมาธิบ�ำบัด ใช้ตลอดถ้ามีทุกขห์ นกั พยายามอ่านและเรยี นรู้จากผูร้ ู้ จากหนังสือบา้ ง เวบ็ ไซตบ์ ้าง น�ำมาปรบั ใช้ เราคดิ ว่าถา้ ไมม่ ที กุ ข์ก็จะไมม่ ีสขุ ก็คิดแบบนเ้ี อามาปรับใชก้ บั ตัวเอง เม่ือกอ่ นสมยั เป็นวัยรนุ่ จะเป็นคนที่แรงมาก เป็นคนที่โมโหหากใครท�ำงานไม่ได้ดั่งใจ ก็พยายามปรับเปลี่ยนไม่งั้นเราจะเครียด เรากลัวไม่สวยกลัวแก่ (หวั เราะ) ถา้ เวลาวา่ งกม็ กี จิ กรรมกบั ลกู จะไปเทย่ี วแตก่ ต็ อ้ งใหค้ วามสำ� คญั กบั การออกกำ� ลงั กายมาโดยตลอด” เม่อื แขง็ แรงและเป็นคนสุขภาพดี จึงเร่ิมสร้างกระบวนการเรียนรู้สง่ ต่อสขุ ภาพดีให้กบั ชมุ ชน “ดฉิ นั เปน็ แกนนำ� เปน็ วทิ ยากรปรบั เปลย่ี นทไี่ หนเชญิ มากไ็ ปเปน็ วทิ ยากรใหเ้ ขาหมด ไปเปน็ วทิ ยากร ใหก้ บั เครือข่ายอนื่ ท่ีเขาเชิญมา ถามว่าสอนอะไรบา้ ง ไม่ไดเ้ น้นแอโรบกิ มที ั้งคารด์ โิ อ เวทเทรนน่ิง การออก ก�ำลังกายที่ดีเราต้องใช้ทุกอย่าง เราไม่ได้เน้นอย่างใดอย่างหน่ึง ควรจะมีการออกก�ำลังกายท่ีหลากหลาย มีทั้งการบรหิ ารหัวใจและหลอดเลอื ดรวมถึงกลา้ มเนอ้ื ดว้ ย” และได้เลา่ ต่อเก่ียวกับกิจกรรมก้าวท้าใจของกระทรวงสาธารณสขุ ท่กี ำ� ลงั รณรงค์อยู่ตอนน้ี “กิจกรรมก้าวท้าใจจริงๆแล้วมีประโยชน์มากๆ เพราะว่า หากเราไปบอกให้ใครท�ำอย่างเดียวโดย ไม่มีเหตุผลให้ไม่มีใครท�ำ พอเราไปศึกษาเรื่องก้าวท้าใจ พบว่ามีรูปแบบการออกก�ำลังกายท่ีหลากหลาย ทัง้ 6 ประเภท มีการวดั แคลอรี เราบอกให้ชมุ ชนเขาเอาไปใชพ้ ร้อมกับบอกชุมชนวา่ ทำ� แล้วเกิดประโยชน์ อะไรบา้ ง เป็นรปู แบบการออกกำ� ลังกายเขาสามารถนำ� ไปใชไ้ ดใ้ นชีวิตประจำ� วัน” วัยใกล้เกษียณของเธอท�ำให้เราอดที่จะถามต่อไม่ได้ว่าหลังจากเดินทางถึงหลักกิโลเมตรสุดท้ายบนเส้นทาง ราชการแลว้ คิดวางแผนจะท�ำอะไรตอ่ บา้ ง? “ตอนน้ีเหลอื อีกไม่ก่ปี ี ตัวเองใกลเ้ กษียณแล้ว ก็พยายามคุยกบั ชมุ ชนว่าอยากจะใหท้ ำ� อะไรตอ่ ชมุ ชนกบ็ อกวา่ จะใหก้ ระตนุ้ ชมุ ชนใหม้ ปี รบั เปลยี่ นอยา่ งตอ่ เนอื่ ง และคดิ อยากสมคั รเปน็ อสม. ตอนนี้ ก�ำลังถ่ายทอดงานให้กับน้องๆในแต่ละงานก่อนเกษียณ พ่ีก�ำลังวางแผนเพื่อท่ีจะเกษียณ การที่อยากเป็น อสม. ไมไ่ ดว้ า่ อยากไดเ้ งนิ หา้ รอ้ ยถงึ หกรอ้ ยบาทหรอกนะ แตพ่ อ่ี ยากพฒั นา ไมไ่ ดว้ า่ ตวั เองเกง่ อะไรแตค่ ดิ วา่ ถา้ เราอยตู่ รงจดุ นี้ เราสามารถทจ่ี ะดงึ ศกั ยภาพของ อสม.ไดอ้ กี เยอะ แผนสำ� รองของพก่ี ค็ อื อยากสมคั รเปน็ สมาชิกสภาเทศบาลหรอื เปน็ เลขาอะไรกไ็ ด้ เพราะอยากจะใชค้ วามรคู้ วามสามารถในการสานตอ่ งานทที่ ำ� อยู่ ในตรงนต้ี อ่ ไป” เธอเลา่ เสรจ็ ดวงตายงั เปน็ ประกาย นน่ั กห็ มายถงึ วา่ แผนชวี ติ ในอนาคตอนั ใกลข้ องเธอ กไ็ มพ่ น้ ทจ่ี ะกลบั มาทำ� งานกับชุมชนตอ่ เพราะเช่อื ม่ันอย่างสดุ ใจว่า สุขภาพท่ดี ีเปน็ ความม่ันคงม่ังคัง่ ของชวี ิตและเธอก็อยาก ปวารณาตัวเองใช้ความรู้ความสามารถทม่ี ตี อบแทนบญุ คณุ บ้านเกดิ ตะ - โหมด พัด - ทะ - ลงุ ” 62

ทป่ี รกึ ษา ผูอ้ �ำนวยการส�ำนักสง่ เสรมิ สขุ ภาพ นายแพทย์เอกชัย เพยี รศรีวัชรา ทป่ี รึกษาอาวโุ ส บรษิ ทั ดิ อลั ทเิ มท ลดี เดอร์ จ�ำกดั ดร.จตพุ ร วศิ ษิ ฏ์โชตอิ งั กรู บรรณาธิการ นกั วชิ าการสาธารณสขุ ช�ำนาญการพเิ ศษ ร.อ.หญงิ ฐาปนพร สงิ หโกวินท ์ นกั วชิ าการเผยแพรช่ �ำนาญการพเิ ศษ นายสมศักดิ์ ป่ินนาค นักวชิ าการสาธารณสุขช�ำนาญการพิเศษ ดร.แรกขวญั สระวาสี นักวชิ าการสาธารณสุขช�ำนาญการ วา่ ท่รี ้อยตรมี ณฑล หวานวาจา นกั วชิ าการสาธารณสุขช�ำนาญการ นางมลวิ ลั ย์ ศรีมว่ ง นกั วชิ าการเผยแพร่ นางนริ ิญา ธนธราธคิ ณุ เรยี บเรียง ส�ำนกั สง่ เสริมสขุ ภาพ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ ว่าทรี่ ้อยตรมี ณฑล หวานวาจา ขอขอบคุณ คลัสเตอร์วัยท�ำงานศูนยอ์ นามยั ท่ี 1-12 กรมอนามยั และเครือขา่ ยที่เกี่ยวขอ้ ง จดั พิมพ์โดย ส�ำนกั ส่งเสรมิ สขุ ภาพ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ พมิ พค์ รัง้ ท่ี 1 (2563) : จ�ำนวน 200 เล่ม พมิ พ์ท่ ี : บริษัท ไซ-แอ็ม มเี ดีย เพรส โปรดักส์ จ�ำกัด

64