เล่าเรียน 12 คน ต้นแบบ

จากจดุ เร่ิมตน้ สู่ผลลพั ธ์การมีสขุ ภาพดี... สขุ ภาพดเี ปน็ ส่ิงทที่ ุกคนปรารถนา แตก่ ระบวนการนำ�ไปสสู่ ุขภาพดีนน้ั ตอ้ งสร้างดว้ ยตวั เอง โดยเฉพาะการมวี นิ ยั ในการสรา้ งสขุ ภาพทเี่ ครง่ ครดั เพราะเหตนุ ก้ี ารสรา้ งสขุ ภาพดใี นระดบั บคุ คลจงึ เปน็ เรอ่ื งเฉพาะและเกดิ ผลลัพธเ์ ฉพาะตน “สขุ ภาพดีสร้างได้ด้วยตัวเอง” อาจจะดว้ ยเงอื่ นไขอะไรกแ็ ล้วแต่ ผลลพั ธ์ที่ทุกคนต้องการคอื การคงไวซ้ งึ่ สขุ ภาพทด่ี ใี หน้ านทส่ี ดุ เมอื่ บคุ คลใดกต็ ามทสี่ รา้ งสขุ ภาพดจี นเปน็ ทปี่ ระจกั ษแ์ ลว้ ไมเ่ พยี ง แต่เกดิ ผลลัพธ์ทดี่ ตี ่อตนเอง ยงั สามารถเป็นตน้ แบบทางด้านสขุ ภาพ และเป็นแรงบันดาลใจใหค้ นอ่นื ไดเ้ รียนรู้ไปดว้ ย บคุ คลตน้ แบบสขุ ภาพทงั้ 12 เขตสขุ ภาพทถ่ี กู คดั เลอื กมาครงั้ น้ี เปน็ บคุ คลทถี่ กู คดั เลอื กขน้ึ มา เพ่อื เปน็ ตน้ แบบทเ่ี ปน็ ตวั อยา่ งทั้งในวธิ ีคิด มมุ มอง รวมถึงการปฏิบัติ เพ่ือการดแู ลสุขภาพตนเองให้ เปน็ บคุ คลทมี่ สี ขุ ภาพดี ซงึ่ บคุ คลตน้ แบบทง้ั หมดไมไ่ ดเ้ รมิ่ ตน้ สขุ ภาพดดี ว้ ยตน้ ทนุ ทพ่ี รอ้ มแตเ่ ปน็ การ “สรา้ ง” อย่างมี “วนิ ัย” ภายใต้เงือ่ นไขปจั จยั แต่ละบคุ คล เนอ้ื หาเรอื่ งเลา่ ในหนงั สอื เลม่ นเี้ ปน็ การเรยี บเรยี งมาจากการถอดบทเรยี นทผี่ ถู้ อดบทเรยี นลง ไปสมั ภาษณบ์ คุ คลตน้ แบบในพนื้ ท่ี ไดเ้ รยี นรู้ สมั ผสั แงม่ มุ การใชช้ วี ติ ทม่ี คี วามหลากหลาย โดยทงั้ หมด มีวัตถุประสงค์เดียวกันคือ การธำ�รงสุขภาพดีสำ�หรับตนเอง และยังทำ�หน้าที่สร้างการเปล่ียนแปลง ทางด้านสขุ ภาพใหก้ บั กลุม่ องคก์ รและชมุ ชนใหก้ า้ วไปสสู่ ังคมท่ีมสี ุขภาพดีด้วย บทสรปุ ของหนงั สอื เลม่ น้ี เปน็ บทเรยี นทด่ี ขี องตน้ แบบสขุ ภาพทง้ั หมดเกดิ จากวธิ คี ดิ ทใี่ ช่ (Right Concepts ) มมุ มองทถ่ี กู ตอ้ ง (Right Views) จนน�ำ ไปสกู่ ารปฏบิ ตั ทิ ถ่ี กู ตอ้ งเหมาะสมกบั ตนเอง (Right Actions) จนเกิดเป็นความรอบร้ทู างดา้ นสุขภาพ (Health literacy) เรียนรแู้ ละบอกต่อ ผลลพั ธ์เชิง ประจักษ์ ผา่ นระยะเวลา ความอดทนและวินยั ที่เคร่งครดั “สขุ ภาพดไี มม่ ีขาย อยากได้ต้องปฏิบัติเอง” และต้องปฏบิ ัตอิ ย่างมี “วินัย” ส�ำ นกั สง่ เสริมสขุ ภาพ กรมอนามยั

หนา้ • ออนใต้สุขภาพดดี ว้ ยจลุ นิ ทรยี ์ทีม่ ชี วี ิต • กีฬาสร้างชวี ิต สรา้ งครอบครัว...พัฒนาองคก์ ร • อสม.ต้นแบบสร้างสุขภาพชมุ ชน • จดุ เปลี่ยนส่สู ุขภาพดี...สู่องคก์ รทม่ี ีสขุ ภาพดโี ดยใช้กิจกรรมเป็นตวั นำ� • วิถหี ญงิ แกร่ง...ต้นแบบสุขภาพสมทุ รสาคร • แรงบันดาลใจตน้ แบบสขุ ภาพของพ่อเมือง • สขุ ภาพดที ่ีจังหาร • อดุ รธานี Sport City สรา้ งเครอื ข่ายสขุ ภาพดีท่ีย่ังยนื • สุขภาพดที นี่ างรอง “นางรอง health model” • วิกฤตชิ ีวติ ...สู่เส้นทางตน้ แบบทางดา้ นสขุ ภาพ • วถิ คี นน�ำ เต้น...สขุ ภาพดีทีพ่ งั งา • ชวี ติ ไมเ่ คยเปะ๊ ...แตถ่ า้ เอ๊ะตอ้ งรีบปรับ”

ประเวศน์ โปธติ า นายกเทศมนตรีตำ�บลออนใต้ จังหวัดเชียงใหม่ เขตสุขภาพที่ 1 ออนใต.้ ..สขุ ภาพดีดว้ ยจลุ นิ ทรยี ์ที่มชี วี ิต ผมเอาตัวเองไปเรยี นรูเอง ทดลองเอง จนสขุ ภาพดีขึ้น ใหความสาํ คญั กบั ออกกาํ ลังกาย การกิน อารมณ ผมเปนคนอารมณด ี ทั้งรุนผมจะดอู อนวัยกวาคนอนื่ จนคนอนื่ แซว อาจเพราะผมอารมณดี รูจ กั ทจ่ี ะปลอ ยวาง เพราะทุกอยางเปน สจั ธรรมของโลกมนษุ ย เม่อื ทาํ อะไรไมไดก ็ตอ งปลอ ยวาง 1

ชมุ ชนเลก็ ๆ แทรกตวั อยใู่ นเทอื กเขาตระหงา่ นทางด้านทิศตะวันออกของอ�ำเภอ สันก�ำแพง เป็นชุมชน ทรี่ ำ�่ รวยธรรมชาติ ววิ ทวิ ทศั นท์ งี่ ดงาม อากาศทเี่ ยน็ สบายทน่ี ค่ี อื ตำ� บลออนใต้ พนื้ ทท่ี เ่ี ตม็ ไปดว้ ยตน้ ทนุ ธรรมชาติ และงดงามด้วยวัฒนธรรมด้ังเดมิ ของคนสันกำ� แพง แนน่ อนวา่ สภาพภมู ศิ าสตรข์ องชมุ ชนแถบนปี้ ระกอบอาชพี เกษตรกรรมเปน็ หลกั ทำ� สวน ปลกู ผกั เลย้ี งสตั ว์ ตามวถิ ชี มุ ชน เรามองเหน็ พมุ่ ชอ่ ลำ� ไยทอ่ี อกตามฤดกู าลกำ� ลงั ผลชิ อ่ ผลบรเิ วณสวนไลเ่ รยี งตามถนนเปน็ แนวยาว นายกเทศมนตรีหนุ่มใหญ่ที่ใบหน้าเปื้อนย้ิมท่าทางเป็นคนอารมณ์ดี เป็นส่ิงท่ีสังเกตได้เม่ือเราพบเจอ ท่านนีค้ อื นายกประเวศน์ โปธติ า นายกเทศมนตรีเทศบาลออนใต้ อ�ำเภอสันก�ำแพง จังหวัดเชียงใหม่ พวกเรา มโี อกาสได้ฟังเร่อื งราวชีวติ ส่วนตวั ครา่ วๆ ของนายกฯ “ผมลูกชาวไร่ชาวนา ผมมีโอกาสได้สัมผัสกับวิถีชีวิตเดิมๆในอดีตที่ผ่านมาส่ีถึงห้าสิบปี ผมคุยกับ ชาวบา้ น คยุ กบั ผหู้ ลกั ผใู้ หญท่ ม่ี าเยย่ี มออนใตเ้ สมอๆวา่ ถา้ ผมสามารถยอ้ นเวลาไดผ้ มจะยอ้ นเวลาไปในอดตี ทผ่ี มจำ� ความไดใ้ นตอนนน้ั เงนิ แทบไมม่ คี วามหมาย เมนอู าหารของเรากห็ าไดง้ า่ ยๆ จากสงิ่ แวดลอ้ มรอบตวั ผลไม้ต้นไหนจะผลสุกเราก็รู้ ผัก หน่อไม้เราก็หาเอง ปู ปลาก็หาจับตามท้องไร่ท้องนา เหมือนกับว่าเป็น เซเว่นของชุมชน เปน็ ชวี ติ ที่ธรรมชาติและมคี วามสขุ การทำ� อาหารสมยั กอ่ นมแี คเ่ กลอื กบั กะปแิ ละปลารา้ เทา่ นน้ั เองแตเ่ ราทำ� เมนอู าหารทอ่ี รอ่ ยมาก จาก น้ันวิถีชีวิตก็เร่ิมเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม วิถีชีวิตก็จะเปล่ียน เวลาเราพูดถึงอดีตเราก็อยากเปลี่ยนให้เป็น เหมอื นเดมิ ” บทสนทนาทบี่ อกเลา่ เรอ่ื งราว ผา่ นใบหนา้ ทยี่ ม้ิ แยม้ บง่ บอกถงึ การเปน็ ทอี่ ารมณด์ ี จนเรารสู้ กึ ถงึ บรรยากาศ ในการพูดคยุ ทีส่ นุกสนานเป็นกันเอง การกนิ อยู่ เปน็ เรือ่ งสำ� คัญของชุมชน เงื่อนไขส�ำคญั ของการทคี่ นในชมุ ชน มสี ขุ ภาพดี กเ็ กิดจากการกินอยู่ท่ีดี นายกฯ เลา่ เร่อื งชุมชนให้เราฟังอีกว่า “ตอนน้ที ่ตี ำ� บลออนใต้ ท่ีน่เี รามุ่งเน้นให้เป็นชมุ ชนเกษตรอินทรยี ์ ตัวผมเองภูมใิ จน�ำเสนอนวัตกรรม จุลินทรยี ์ ทเ่ี ปน็ ท้งั ปุ๋ยและใช้เป็นสารจัดการแมลงศตั รพู ืช เราผลติ จุลนิ ทรียต์ ัวนี้เองท่นี ่ี โดยขยายแจกจา่ ย ใหช้ มุ ชนใชฟ้ รโี ดยคดิ มลู คา่ ตอนนเ้ี ราพยายามจะสง่ เสรมิ ปพู รมทง้ั ตำ� บลใหเ้ ปน็ พนื้ ทอ่ี นิ ทรยี ท์ งั้ ตำ� บลใหไ้ ด้ เพราะเราอยากเปน็ พน้ื ทต่ี น้ แบบเกษตรอนิ ทรยี ใ์ นระดบั ประเทศ เราคาดหวงั ไวแ้ บบนน้ั นะ และคดิ วา่ ไดผ้ ล จริง เพราะทกุ กลุม่ เกษตรกรในชมุ ชน ทั้งกลุ่มขา้ ว กลุ่มออ้ ย ในชมุ ชนเลง็ เหน็ ความสำ� คญั และได้ทดลองใช้ นวัตกรรมจุลินทรีย์นี้แล้ว เราคาดหวังว่าชุมชนในการใช้ชีวิตบนฐานของการลดการใช้สารเคมี กลับคืนสู่ วถิ ชี ีวิตเดมิ ๆ จนกระทงั่ มคี วามมนั่ ใจในการใชช้ วี ติ มากขน้ึ ” 2

จลุ นิ ทรีย์มหศั จรรยท์ ี่นายกฯ พดู ถึงท�ำให้เราสนใจมากข้ึน และเข้าใจวา่ เจา้ ตวั นเี้ องเป็นเครือ่ งมือส�ำคัญ ในการเปล่ียนแปลงวิถีชีวิตให้กลับย้อนไปตามฝันของนายกฯ ค�ำถามในใจก็เกิดข้ึนอีกว่า แล้วจุลินทรีย์น้ี ใช้อย่างไร? “ในชว่ งโควดิ เรากใ็ ชจ้ ลุ นิ ทรยี ท์ ผี่ มบอกไปขา้ งตน้ แลว้ เราฉดี พน่ ในพนื้ ทเ่ี พอื่ เพมิ่ ความมนั่ ใจ ในการ ป้องกันโควดิ แต่สิ่งทีไ่ ด้นอกจากความม่นั ใจในเรอ่ื งโควิดแล้ว เรากพ็ บว่าจลุ นิ ทรยี เ์ อนกประสงคต์ วั น้ี มีผล ดีกับส่ิงแวดล้อมท�ำให้ ระดับ PM 2.5 ลดต่�ำลงกว่าทุกที่ของจังหวัดเชียงใหม่จนได้ผลเป็นที่ประจักษ์ แล้วอีกอย่างคือท่ีเรารู้สึกได้รู้สึกว่าอุณหภูมิในพื้นท่ีเราท่ีลดความร้อนลง ความร้อนในบรรยากาศลดลง 2-3 องศาเมื่อเทยี บกบั พืน้ ทใ่ี กล้เคยี ง” เม่ือพูดจบนายก เปิดแอฟพลิเคช่ันแสดงสภาพอากาศในสมาร์ทโฟนในมือแสดงให้เห็นว่า อากาศ ทอ่ี อนใต้ เยน็ สบายกวา่ ทอี่ นื่ จรงิ ๆ พน้ื ทน่ี เ้ี ตม็ ไปดว้ ยตน้ ไมแ้ ละภเู ขาใหญต่ ระหงา่ นอยไู่ มไ่ กลมากนกั แตอ่ ยา่ งไร ก็ตาม นายกประเวศน์ยังยืนยันว่าช่วงฤดูแล้ง อากาศร้อน ฝุ่นร้าย PM 2.5 เป็นเหมือนปัญหาหลักในพ้ืนท่ี เชียงใหม่และเป็นปัญหาของที่นี่เช่นกัน และจุลินทรีย์ท่ีผลิตข้ึนมาท�ำหน้าที่เคลียร์สภาพอากาศให้สะอาด มากข้นึ ....จากเรื่องราวมหศั จรรยจ์ ลุ นิ ทรียท์ เี่ ล่ามาข้างตน้ “ผมขออนญุ าตเลา่ ยอ้ นหลงั อกี หนอ่ ยครบั ทกุ วนั นป้ี ระเทศไทยเราใชส้ ารเคมมี ากกวา่ 90 เปอรเ์ ซน็ ต์ ผลพวงทเ่ี กดิ ขน้ึ คอื ทง้ั สงิ่ แวดลอ้ ม ทงั้ ดนิ ทงั้ อากาศเปน็ พษิ เปน็ สว่ นใหญ่ สง่ ผลเสยี กบั รา่ งกายเรา ดนิ กเ็ สอื่ ม สภาพ เพราะวา่ ขาดจลุ นิ ทรยี ์ ซง่ึ จลุ นิ ทรยี ต์ วั นถ้ี อื วา่ เปน็ สง่ิ ทเ่ี ปน็ คณุ ตอ่ สงิ่ แวดลอ้ มทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ ง แมก้ ระทง่ั ดนิ จรงิ ๆดินบา้ นเราดี มคี วามอุดมสมบูรณต์ ามธรรมชาตมิ สี ารอาหารเยอะ มปี ุ๋ย N P K ตามธรรมชาติ แตข่ าดตวั ทช่ี ว่ ยยอ่ ยสลายจากนนั้ พชื ไมส่ ามารถนำ� ไปใชไ้ ด้ กส็ ง่ ผลใหเ้ ปน็ ดนิ เลว ดนิ แขง็ ทำ� ใหด้ นิ มปี ญั หา ซ่ึงเราไดค้ ิดคน้ จุลินทรีย์ตัวนีข้ ้นึ มาท�ำหนา้ ท่ยี อ่ ยสลาย” “สิ่งที่ผมคิดมาน้ี เราถือว่าเป็นนวัตกรรม จุลินทรีย์ตัวนี้เรามาคิดถึงว่า ก่อนหน้านี้น้�ำหมักของเรา โด่งดังจากหัวเชื้อที่ดี เราใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ที่แข็งแรง และตัวน้ีเป็นนวัตกรรมก็เพราะว่าปกติจุลินทรีย์ ในอุณหภูมิ 50 องศา ก็ตายแล้วไปแตจ่ ลุ ินทรยี ข์ องเราได้สรา้ งนวัตกรรมใหมค่ อื เราเลีย้ งจลุ นิ ทรียท์ ีม่ ากับ ความร้อน เท่ากับว่าจุลินทรีย์ตัวน้ีคุ้นชินกับความร้อน แม้กระทั่งเราเผา ต้มน้�ำร้อนจากน้ันเอาจุลินทรีย์ ใสล่ งไป แลว้ นำ� ไปสอ่ งดใู นกลอ้ งจลุ ทรรศน์ กย็ งั พบวา่ ยงั มชี วี ติ อยู่ นห่ี ละครบั คอื เปน็ นวตั กรรมใหมข่ องเรา ทไ่ี ดจ้ ุลนิ ทรยี ์ทีแ่ ข็งแรงทสี่ ุด” 3

“ผลลัพธ์ที่เชิงประจักษ์อย่างหนึ่ง ผมอยากเล่าให้ฟังว่า เมื่อสัปดาห์ท่ีผ่านมา เราได้ไปช่วยเข่ือน แม่กวง เร่ืองส่ิงแวดล้อม ตอนน้ีน�้ำในเข่ือนมีอยู่เพียง 27 เปอร์เซ็นต์ ซ่ึงเป็นปริมาณน้�ำที่น้อยมาก น้อย จนแทบจะไมเ่ พยี งพอกบั การใชใ้ นฤดแู ลง้ ผมไดไ้ ปชว่ ยแกไ้ ขโดยใชจ้ ลุ นิ ทรยี ไ์ ปชว่ ยสรา้ งความชมุ่ ชนื้ ใหก้ บั สงิ่ แวดล้อมรอบเขือ่ น เราฉดี พน่ รอบเขือ่ นไปประมาณสามหมืน่ ลติ ร เราไม่ไดฉ้ ดี ลงน�ำ้ นะแตเ่ ปน็ การฉีดพน่ รอบๆเขอื่ น บริเวณสันเขอื่ น ตน้ ไม้รอบๆ จากนน้ั สองช่วั โมงครงึ่ ฝนตก จากเหตุการณ์ตรงนีผ้ มมองว่าเปน็ สงิ่ ท่ีมหศั จรรยข์ องโลก แลว้ ทุกวันน้ีการบำ� บัดกล่ิน บ�ำบดั ของเสีย ผมกท็ �ำได้ดว้ ยจุลนิ ทรียต์ ัวนี้ เพราะวา่ จุลินทรีย์ของเรามันเป็นหัวเช้ือจริงๆ มันดีตรงที่ทนความร้อนน่ีแหละ ในส่วนของเตาเผาขยะน่ีก็เป็น นวัตกรรมของเราด้วย เราไม่ได้คิดอะไรมากเกินกว่าบริบทของเรา ดั้งเดิมพ้ืนที่นี่เป็นแหล่งก�ำเนิดเตาเผา สันก�ำแพงมาหลายร้อยปี ตั้งแต่บรรพบุรุษของพวกเรา จุลินทรีย์ทนความร้อนต้นก�ำเนิดมาจากเตาเผา สันก�ำแพง” แลว้ หวั เช้ือจุลนิ ทรยี ม์ าจากไหนละครบั ? ใครสักคนในกลมุ่ ของเราถามข้นึ เป็นคำ� ถามท่พี วกเราตา่ งก็ตัง้ คำ� ถามนใ้ี นใจ “เร่ิมจากน้องชายผมท�ำเตาเผาขยะไร้มลพิษ เป็นเตาเผาท่ีประหยัดพลังงาน แล้วเราก็ท�ำการเผา ส่งิ ปฏกิ ลู ขยะต่างๆ เราไดจ้ ลุ ินทรียจ์ ากตรงน้ัน เราใช้หลกั การความสอดคลอ้ งของ ดิน น�้ำ ลมไฟ จนเกดิ เปน็ เตาเผานวตั กรรมขน้ึ มา และจลุ นิ ทรยี ม์ หศั จรรยต์ วั นเี้ รากไ็ ดจ้ ากการเผาปฏกิ ลู ผา่ นเตาเผาตวั น้ี เมอื่ นำ� มา วิเคราะห์วิจัยประมาณ 20 ขั้นตอน จนเราได้จุลินทรีย์ทนความร้อนสารพัดประโยชน์น้ีช่ือว่า “ออนใต้ เอกซ์ตรา้ ออกานคิ ” (On-Thai Extra Organic) ตามจริงกเ็ หมอื นจลุ ินทรยี ท์ ัว่ ไปนะครบั แตม่ ันดีกวา่ คอื มนั ทนตอ่ ความร้อน สามารถใช้บ�ำบัดน�้ำเสยี กไ็ ด้ แลว้ ยังมกี รณีสถานกักกนั สตั ว์ทม่ี ีกล่ินมลู สัตวส์ ามารถใช้ จลุ นิ ทรยี น์ ฉี้ ดี พน่ ภายใน 10 นาที กลนิ่ หายไปทง้ั หมด แมก้ ระทง่ั วชั พชื ทกุ ชนดิ หญา้ เราสามารถใชจ้ ลุ นิ ทรยี ์ ตัวน้ีคุมหญ้าได้อีกด้วย ลดต้นทุนการผลิต ตอนน้ีผมผลิตมาหลายหมื่นขวด ทั้งแจก ท้ังขาย ให้ชมุ ชนไดท้ ดลองไดใ้ ช้ ....ตอนนเ้ี ราปูพรมเรื่องเกษตรอนิ ทรีย์ท่จี ะนำ� ไปสู่การมีสขุ ภาพดขี องชุมชน ชาวบ้านสามารถมารบั จลุ ินทรยี ไ์ ปใช้ได้ฟรี วธิ ใี ช้ วิธผี สมกไ็ ม่ยากครบั เราใชจ้ ลุ นิ ทรยี ์หน่งึ ขวด ผสมได้ประมาณอกี สองพนั ลติ ร เพราะเป็นหัวเช้ือ เราเอาไปผสมน้�ำแล้วสามารถน�ำไปใช้ได้เลย (1 ลิตร : 20 ลิตร) ในกรณีท�ำหัวเช้ือ 1 : 20 ลติ รจากทีไ่ ด้ หวั เชื้อเพมิ่ 20 ลติ ร (หากจะใชฉ้ ดี พ่น เราจะใช้ 100 ซีซี ผสมน้�ำ 20 ลติ ร) ประมาณ เทา่ กบั ขวดลโิ พ ....สง่ิ นเี้ ราถอื วา่ เปน็ การสรา้ งสง่ิ แวดลอ้ มเพอื่ สขุ ภาพไปดว้ ย เวลาใชก้ บั นาขา้ ว จากเราใชต้ น้ ทนุ การ ผลติ สถ่ี งึ หา้ พนั บาทตอ่ ไร่ เปลย่ี นมาใชจ้ ลุ นิ ทรยี ต์ วั น้ี ตน้ ทนุ จะลดลงเหลอื เพยี งสองพนั กวา่ ๆ และจะประหยดั ทงั้ นำ้� ทง้ั ปยุ๋ ตา่ งๆ เพราะดเี อน็ เอของตน้ พชื แขง็ แรง จลุ ลนิ ทรยี จ์ ะชว่ ยไปเสรมิ ตวั ดเี อน็ เอของพชื ทำ� ใหพ้ ชื เจริญเติบโตได้อย่างเตม็ ที่ 4

จริงๆ จุลินทรีย์ของเรา เป็นการสร้างจิตส�ำนึกในการดูแลสุขภาพ ผ่านการใช้ชีวิต การท�ำเกษตร ปลอดสารพิษน่ันเองครบั ความจรงิ แลว้ เราย้อนไมไ่ ด้ แต่ตอนน้ผี มก็พยายามใชน้ วตั กรรมตัวนี้ (จุลินทรยี )์ พยายามจะยอ้ นวถิ ีแบบนนั้ ให้ได”้ เรอ่ื งราวของนวตั กรรมจลุ นิ ทรยี ์ คลา้ ยกบั วา่ เปน็ ความภาคภมู ใิ จเปน็ งานชน้ิ เอกของนายกฯ เราคยุ เรอ่ื งน้ี ใชเ้ วลานาน กอ่ นทน่ี ายกฯ จะเลา่ เรื่องราวสว่ นตัวให้พวกเราฟัง “ตอนอายุ 20 ปีกว่าๆ ตอนน้ันผมเรียนที่โรงเรียนมัธยมที่ตัวสันก�ำแพง ไปโรงเรียนด้วยการปั่น จักรยานไปกลับราว 10 กิโล ชีวิตบ้านนอกมีความสุข ในขณะท่ีรถโดยสารก็มีเพียงไม่ก่ีคัน ถนนหนทาง สัญจรยากล�ำบาก แต่กม็ ีความสขุ ประสาเด็ก... จากน้ันก็มาช่วยพ่อแม่ท�ำนา ปลูกผัก ปลูกอ้อย และมีโอกาสไปเรียนโรงเรียนพาณิชย์น�้ำคือ (ศรีธนาพานิชยการ) และไปเรยี นระดับปวช. ท่จี ังหวดั พษิ ณโุ ลก ทางด้านการบญั ชี เรยี นยากมากแตก่ ็จบ ส่วนปรญิ ญาตรีเรยี นทางดา้ นการจดั การ ปรญิ ญาโทผมเรียนรัฐประศาสนศาสตร”์ เส้นทางการศึกษา เส้นทางการท�ำงาน จนวันหนึ่งนายกฯ ตดั สนิ ใจเดินทางกลบั มาทำ� งานท่ีบา้ น รบั ใช้ บ้านเกิดในบทบาทของนักบริหารท้องถ่ิน แน่นอนว่ามีองคาพยพในการบริหารจัดการท้ังคน ท้ังเครือข่าย หลักการบรหิ ารหวั ใจของการพัฒนาคนจงึ เป็นเรื่องที่สำ� คญั “ผมบริหารผมใช้สิบนิ้วของผมให้เกิดประโยชน์ทุกนิ้ว เราใช้ทุกนิ้วโดยไม่ตัดออก แม้กระท่ังฝ่าย การเมอื งตรงขา้ มของผมเอง ผมกใ็ หพ้ วกเขามโี อกาสมารว่ มกนั ทำ� งานรบั ผดิ ชอบโครงการทผี่ มมอบใหแ้ ละ ผมจะไมเ่ หนอ่ื ย หลักการง่ายๆคอื วางงาน วางคน ให้ทุกคนทำ� หนา้ ทข่ี องตนเองใหด้ ที ีส่ ุด โดยทไี่ ม่ก้าวกา่ ย ผมใช้หลักบริหารง่ายๆแค่นี้ครับ “กระจายงาน กระจายคน “แค่น้ีจบ “ให้เขาแอคชั่นให้ได้แล้วเราจะ ไม่เหนื่อย” ใครท่ีมีปัญหาก็เข้ามาคุย ท่ีควรใช้ท่ีสุดในการบริหารคือ “หลักจิตวิทยา” แบบมองหน้ารู้ใจ เพราะจติ วทิ ยาเป็นศาสตรว์ ิชา ถา้ เขามีปญั หาเราจะชว่ ยเขาไดอ้ ย่างไร เราชว่ ยไดม้ าก ช่วยไดน้ ้อยกค็ วร ช่วย เอาจรงิ ๆ หลักจิตวิทยาสำ� คญั ยง่ิ กวา่ หลกั การบรหิ ารอกี ” เราถามถึงเหตุผลทีไ่ ด้รับเลอื กตง้ั เป็นนายกในสมยั แรกทก่ี ลับมาอยู่บา้ นเกิด “ผมเอาความรู้สึกผมเป็นตัวต้ังต้น ทุกอย่างพูดมาจากใจ การหาเสียงผมใช้หลักการของ บารัค โอบาม่า มาเลย นั่นก็คือ หลักการ “CHANGE” ตั้งค�ำถามว่า คุณอยากจะเปลี่ยนไหม? ตอนหาเสียง ผมให้สญั ญาว่า ถา้ ภายในสองปี ผลงานของผมไม่เปน็ ทป่ี ระจกั ษ์ ผมจะลาออก ผมกล้าพูดแบบนี้ ภายใน ปเี ดยี วนโยบายทผี่ มหาเสียงไว้ 11 ขอ้ ผมสามารถท�ำได้ 10 ขอ้ ในขอ้ ที่ 11 ผมทำ� ไม่ได้ คือ การสร้าง สถานธนานุบาลให้เกิดขึ้นในพื้นท่ี เมื่อพิจารณารอบด้านแล้วท�ำไม่ได้เพราะติดข้อกฎหมาย และอีกอย่าง คอื วธิ กี ารแบบน้ีไม่เหมาะกับพน้ื ท่ีของเรา จงึ เปน็ สาเหตุทไ่ี มส่ านต่อเรื่องนี”้ 5

ถามวา่ นายกฯ ภาคภูมใิ จในเร่ืองไหนมากที่สดุ ในบทบาทของนกั บริหาร “สิ่งที่ผมภูมิใจ คือการที่ผมสามารถเปล่ียนพฤติกรรมชุมชน ทุกอย่าง ไม่ว่าเรื่องสุขภาพ ขนบธรรมเนียมประเพณี แม้กระทั่งการพบปะกัน เช่น งานศพ เราสร้างวธิ คี ิดใหม่ใหผ้ ูค้ น ยกตัวอยา่ ง เช่น งานศพ ผมพยายามแนะน�ำผู้สูงอายุว่า เราเก็บเสื้อผ้าใหม่ๆสวยๆ ท่านเก็บไว้ในตู้ท�ำไม? เอามาใส่สิ!!! ท่านมางานศพ รองเท้ากต็ ้องเปน็ รองเท้าหนงั อยา่ งดี แต่งกายดีๆให้เกียรติกนั ไม่ใหเ้ กยี รตใิ ครก็ใหเ้ กียรติ คนตาย อนั นผ้ี มพยายามคยุ มันกแ็ ทรกซึมไปนะอาจเปลยี่ นได้ในกลุ่มเล็กๆ เราไม่ได้เปลย่ี นแบบเท่ียวป่าว ประกาศ แตใ่ ชก้ ารชแ้ี จงพดู คยุ เชญิ ชวน ผมมองวา่ “หนง่ึ คนเปลย่ี น อกี หนง่ึ คนมองเหน็ แลว้ กจ็ ะทำ� ตาม...” ปณธิ านสว่ นผมกค็ อื “ไมใ่ หเ้ สยี ทรง” ทกุ อยา่ งตอ้ งไมใ่ หเ้ สยี ทรง เราจะพยายามไมใ่ หค้ นอน่ื เหน็ ภาพ ท่ไี ม่ดขี องเราเทา่ น้ันเองงา่ ยๆ “เดนิ อยา่ เซ” หรือ ภาพลักษณ์ท่ีเปน็ ต้นแบบ ผมไปทไี่ หนเสอ้ื ผ้าก็ไม่ได้เนน้ ยี่หอ้ นะ แต่ทกุ อย่างเป็น สไตล์ของผม เช่น ผา้ พื้นเมือง ง่ายๆแต่มีสไตล์ ทุกวนั นี้ผมก็พยายามครับ ไมใ่ ช่ โชว์ออฟว่าเราดี เราเด่น แตพ่ ยายามจะท�ำให้เปน็ ตวั อย่างใหค้ นอ่นื ไดเ้ หน็ ได้ท�ำตาม” การเปน็ ผนู้ ำ� ดา้ นความคดิ ของนายกประเวศน์ ทำ� ทกุ วถิ ที างใหช้ มุ ชนบา้ นเกดิ เปน็ ชมุ ชนทนี่ า่ อยู่ นา่ อาศยั หากจะพูดถึงเป้าหมายในใจลึกๆของนายกที่อยากย้อนให้ชุมชนเหมือนในอดีตที่มีความสุข พร้อมพรั่งด้วย ทรพั ยากรธรรมชาตทิ อี่ ุดมสมบูรณ์ แต่ นัน่ คือเป้าหมายในอนาคต และเร่มิ มีวี่แววว่าจะเป็นไปได้ นายกเทศมนตรไี ดเ้ ปน็ ผนู้ ำ� ความคดิ ในการยกระดบั ความเปน็ อยขู่ องประชาชนใหด้ ขี นึ้ โดยการนำ� กรอบ คิดของต�ำบลจัดการสุขภาพบูรณาการร่วมกับวิสาหกิจชุมชนเข้ามาสร้างสุขภาพระดับชุมชน ให้มีรายได้จาก ผลติ ภณั ฑพ์ นื้ บา้ น จนไดผ้ ลลพั ธป์ ระชาชนสขุ ภาพดขี นึ้ มกี ารปรบั เปลยี่ นสพู่ ฤตกิ รรมสขุ ภาพทเี่ หมาะสม ปลกู ผกั ผลไม้ทป่ี ลอดภัยจากสารเคมี ลดหวาน มัน เคม็ เนน้ ให้เกิดชมรมเดนิ วิง่ ในชมุ ชน และชมรมออกก�ำลังกายอ่นื ๆ ทีป่ ระชาชนสนใจ มที มี วเิ คราะหข์ อ้ มลู สภาพปัญหาสขุ ภาพคอื ทมี จากโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บล และ ผ้นู ำ� ชมุ ชน มกี ารลงพ้ืนทเี่ ยยี่ มและใหค้ ำ� ปรกึ ษาแกป่ ระชาชนอยา่ งใกล้ชิด ส่งผลให้สามารถบรรลเุ ป้าหมายของ การมสี ขุ ภาพในชมุ ชน รวมถงึ การมรี ายไดค้ รวั เรอื นทเี่ พมิ่ ขนึ้ เปน็ ทพี่ งึ พอใจของประชาชน จนตอ่ มาทำ� ใหช้ มุ ชน ไดร้ บั รางวลั ตำ� บลจดั การสขุ ภาพดี วสิ าหกจิ ชมุ ชนยง่ั ยนื ระดบั ดเี ยย่ี ม ปี 2556 และรางวลั อตุ สาหกรรมสรา้ งสรรค์ Creative Industry Village ปี 2560 นอกจากนี้ผลงานเด่นอีกประการหนึ่งคือการมุ่งส่งเสริมให้ประชาชน มีความรอบรู้ด้านสุขภาพ ตามกรอบคิดของการสร้างความรอบรู้ชุมชน (Health Literate Community) จนประชาชนมคี วามเขา้ ใจ และสามารถรวมกลมุ่ สกู่ ารปรบั พฤตกิ รรมสขุ ภาพ อยา่ งเปน็ รปู ธรรม เชน่ มกี ารรวมตวั ของประชาชน เดินวิ่งทุกวันเวลาตีห้าจนกลายเป็นวิถีชุมชนเพ่ือมุ่งส่งเสริมสุขภาพไม่ให้ป่วยจากโรคไม่ติดต่อ เร้อื รงั จากความมุ่งม่นั ในฐานะผู้น�ำ ส่งผลใหช้ ุมชนตำ� บลออนใต้ได้รบั รางวลั อนั ทรงเกียรติคอื รางวลั องคก์ ร รอบรดู้ า้ นสขุ ภาพระดบั ชมุ ชน ปี 2561 นอกจากนม้ี สี งิ่ ทย่ี นื ยนั ความสำ� เรจ็ ในดา้ นผนู้ ำ� ชมุ ชนคอื รางวลั “Thailand Leader Awards 2015” สาขา “ผนู้ ำ� ด้านส่งเสริมคณุ ภาพชีวิต และสังคมพฒั นาชนบทและพัฒนาชุมชน ท้องถ่ิน” จากองคมนตรซี ึ่งเปน็ แรงบันดาลใจในการทำ� ความดีตอ่ ประเทศชาตใิ หย้ ัง่ ยนื ต่อไปดา้ นสุขภาพ 6

“ผมมีความสนใจสมุนไพร และให้ความส�ำคัญกับออกก�ำลังกาย การกินอาหารท่ีดีมีประโยชน์ ผมเนน้ เรอื่ งกนิ มาก ทกุ วนั นผ้ี มทานผกั ทกุ มอ้ื และทสี่ ำ� คญั ผมปลกู ผกั เอง ทกุ อยา่ งเรามใี นสวน กนิ จนเหลอื จนแบง่ ใหเ้ พ่ือนบา้ นได้ ตอนนรี้ ้านอาหารมาท�ำสัญญาให้สง่ ผักให้เขา อะไรที่ปลกู เอาไปสง่ ให้เขา เราเนน้ เร่ืองการกิน เพราะเราวิเคราะห์ได้ว่าสุขภาพที่เสียก็เพราะเร่ืองการกินน่ีแหละ ทุกวันน้ีในเร่ือง การเปลี่ยนแปลงสุขภาพของตวั เอง เราสังเกตกบั ตัวเอง ใชต้ วั เองเป็นคนทดสอบ เรยี นรเู้ อง” ดา้ นกระบวนการเรยี นรู้ “ผมเอาตัวเองไปเรียนรู้เอง ทดลองเอง จนสุขภาพดีข้ึน ให้ความส�ำคัญกับออกก�ำลังกาย การกิน อารมณ์ ผมเป็นคนอารมณด์ ี ทง้ั รุน่ ผมจะดูอ่อนวัยกว่าคนอ่ืนจนคนอน่ื แซว อาจเพราะผมอารมณ์ดี รูจ้ ัก ท่จี ะ“ปลอ่ ยวาง”เพราะทกุ อยา่ งเปน็ สัจธรรมของโลกมนษุ ย์ เมื่อท�ำอะไรไม่ไดก้ ็ต้อง ปลอ่ ยวาง” ด้านการสื่อสารเพื่อสร้างการรบั รใู้ ห้กบั ชุมชน “ผมสื่อสารผ่านการกระท�ำด้วยตัวเอง การสร้างการเรียนรู้ผมก็ต้องดูคนด้วย แต่ละคนมีความรู้ ทแ่ี ตกตา่ งกนั เราจะสรา้ งการเรยี นรู้ทต่ี า่ งกันดว้ ย” ครอบครวั “เดิมผมมีแฟนคบกัน มีลูก สองคนและแยกกันอยสู่ ว่ นลูกอยูใ่ นความดแู ลผม ลูกเอาผมเป็นไอดอล ผมโชคดที ลี่ กู เรยี นรกู้ บั ผมเยอะทำ� ใหเ้ ขามภี าวะผนู้ ำ� สงู มคี วามเปน็ นกั นวตั กรรมเหมอื นพอ่ ทกุ ปดิ เทอมใหญ่ ผมจะให้ลกู เขา้ กทม. 15 วนั ถึง 1 เดือน เพื่อใหล้ ูกได้เรียนร”ู้ ผลลัพธ์สขุ ภาพ “ทุกวันน้ีผมสุขภาพร่างกายแข็งแรงไม่มีโรค ทุกวันนี้ผมมีกิจกรรมเหมือนวัยรุ่นอยู่เลย ผมว่ิง ปั่นจักรยาน ค่าเลือดดมี ากจากการออกกำ� ลงั กาย เลือกกินอาหาร” สรปุ บทเรยี นสุขภาพการดูแลตวั เอง “ผลทเี่ ราไดค้ อื เรารไู้ ดด้ ว้ ยตวั เราเอง แมก้ ระทง่ั เราตน่ื มาตอนเชา้ เราจะรไู้ ดด้ ว้ ยตวั เราเอง วา่ ตน่ื มา สดชน่ื นะ การขบั ถ่ายเปน็ อยา่ งไร?... ผมสังเกตอย่างแรกคือ การขับถ่าย เพราะผมเรียนรู้ว่าหากร่างกายเรามีปัญหาอันดับแรกก็คือการ ขบั ถา่ ยนแี่ หละ หากการขบั ถา่ ยไมป่ กตแิ สดงวา่ รา่ งกายเราไมป่ กตแิ ลว้ เหตนุ ผี้ มจงึ ศกึ ษาเรอื่ งสขุ ภาพตลอด เรอ่ื ง การกนิ การจดั การอารมณ์ ตา่ งๆ จนเปน็ นสิ ยั ของตวั เอง สว่ นสมนุ ไพรผมสนใจพยายามศกึ ษาอยแู่ ละ ผมก็ใช้กับตัวเองด้วยเพราะเรามาคิดถึงหลักธรรมชาติ ต้นไม้ทุกต้น ผัก ผลไม้ ล้วนแล้วแต่เป็นยา โดยธรรมชาติ แม้กระทั่งร้อนเย็นเราจะกินอะไรให้มีสุขภาพดี ผลไม้ ผักตามฤดูกาลเป็นค�ำตอบ ท้ังหมด เป็นเรื่องทศี่ ึกษาผ่านธรรมชาตทิ ่ีเราอาศัยอยู่” 7

พรสิทธ์ ิ ศรีสุข สาธารณสุขอ�ำ เภอหล่มสกั จงั หวดั เพชรบรู ณ์ เขตสขุ ภาพท่ี 2 กีฬาสร้างชีวิต สร้างครอบครัว... พฒั นาองค์กร ผมมองวากีฬามีประโยชนในแงของคุณคา ของความเปน ครอบครวั เรามีกิจกรรมสขุ ภาพเปน เครอ่ื งมือท่ีรอยรดั ทาํ ใหมีวนิ ยั และมคี วามรับผิดชอบ การออกกําลงั กายทําใหล กู มวี นิ ัย เราไมไ ดบงั คบั เขาแตเ ราตองตง้ั กฎเกณฑต้ังตารางใหเหมือนกบั การเรยี น ก็เหมือนกัน กฬี าจงึ เปน เคร่อื งมอื ในการสรางครอบครัวมีผล เชงิ บวกในดา นการทํางานดว ยทาํ ใหเ รามบี คุ ลิกทค่ี ลองแคลว ดดู ี 8

บรรยากาศของอ�ำเภอหล่มเก่า ช่วงย�่ำค่�ำกับหนุ่มใหญ่ร่างกายก�ำย�ำ ว่ิงออกก�ำลังกายที่สวนสาธารณะ หนองแคจนเหน็ ชินตาเกอื บทุกวันที่น.ี่ .. หนมุ่ ใหญท่ า่ นนคี้ อื ทา่ นสาธารณสขุ อำ� เภอหลม่ สกั พรสทิ ธิ์ ศรสี ขุ แมอ้ ายจุ ะลว่ งเลยวยั หนมุ่ แตด่ ผู วิ เผนิ กย็ งั ดกู ระฉบั กระเฉงสมาร์ท แสดงถงึ การดแู ลเอาใจใสส่ ขุ ภาพอยา่ งดีมาโดยตลอด “ผมจำ� ความสมัยเรียนอนุบาลพอ่ เสยี ชวี ติ ต้งั แต่อายผุ ม 7 เดอื นมแี ตแ่ ม่ท่ีเล้ยี งมา นิสัยสว่ นตัวผม ก็มีนิสัยซุกซนประสาเด็ก และผมชอบออกก�ำลังกายตั้งแต่เด็ก ชอบว่ิงเล่นตามประสาเด็ก ท่ีข้างบ้าน มีค่ายมวยผมก็ได้แอบดูและแอบไปสัมผัส เตะกระสอบ เล่นซิทอัพ ไปนอนเล่นกับพวกนักมวยเค้า ไปวิ่ง กบั เคา้ ตง้ั แตต่ ีหา้ ...” ท่าน สสอ.เล่าความหลังวัยเด็กให้ฟังถึงเงื่อนไขช่วงต้นของชีวิต ก่อนจะมาเป็นสาธารณสุขอ�ำเภอวันน้ี เราจงึ ไมแ่ ปลกใจวา่ ผู้บริหารท่านน้ดี ูสขุ ภาพดี แขง็ แรงเหมือนคนวัยหน่มุ ท่านเล่าต่ออกี วา่ “ผมเร่ิมชกมวยจริงจังเม่ืออยู่ประมาณชนั้ มัธยมศึกษาตอนตน้ ประมาณมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 ถึงปีท่ี 2 ผมกช็ กตามงานวัดงานประจำ� ปี ผลการชกส่วนมากผมกช็ นะ มีแพ้บ้าง เสมอบ้าง ก็ชกมาเร่อื ยๆ ส่วนใหญ่ เด็กๆ เขาจะใหเ้ สมอกันครบั ... พอเร่ิมเรียนชัน้ ประถม แมไ่ ม่อยากใหช้ กมวย ผมกห็ นั กลบั มาเล่นฟตุ บอล ในสมัยน้นั ชอบฟตุ บอลและวิ่งเป็นนกั กฬี าของโรงเรยี นชอบวง่ิ ระยะสั้น 100 เมตร 200 เมตร 300 เมตร มกี ารแขง่ ขนั กฬี าสรี ะดบั จงั หวดั ผมกเ็ ลน่ ทง้ั ฟตุ บอลทง้ั วงิ่ เปน็ ตวั แทนนกั กฬี าของโรงเรยี นและของระดบั จงั หวดั ” ความชอบการท้าทายตามฉบับคนรักกีฬาบวกกับสามารถทางด้านกีฬาที่มีมาต้ังเด็ก ท�ำให้ท่าน สาธารณสุขอ�ำเภอ มีความสามารถเล่นกีฬาได้หลากหลาย แม้กระทั่งกีฬาพายเรือ ซึ่งเป็นการแข่งขันระดับ ประเพณที อ้ งถ่ินท่หี ลม่ เก่า ว่ากนั วา่ คนทจี่ ะมาเป็นฝีพาย ต้องแขง็ แรงและมีวนิ ัย....และฝีพายคนหนง่ึ ของทมี ก็ คือ ทา่ นสาธารณสุขอำ� เภอพรสทิ ธ์ิ “ในด้านกีฬาผมยังเป็นนักกีฬาแข่งเรือประเพณีของหล่มเก่าด้วย คนท่ีจะพายเรือได้ต้องมีสุขภาพ รา่ งกายทแี่ ขง็ แรงและตอ้ งมวี นิ ยั เพราะวา่ ตอ้ งใชก้ ลา้ มเนอ้ื แขน งานประเพณมี ที กุ ปี ผมไดเ้ ปน็ หวั หนา้ ทมี เรอื ของหมูบ่ า้ นจนกระทั่งพัฒนาข้ึนมาเป็นกัปตนั เรอื โคช้ เรอื นัง่ เคาะหวั เรือใหจ้ งั หวะ” พรสทิ ธ์ิ ศรสี ขุ จบชนั้ ประถมศกึ ษาและมธั ยมศกึ ษาทอี่ ำ� เภอหลม่ เกา่ จงั หวดั เพชรบรู ณจ์ ากนน้ั กไ็ ปเรยี น ต่อท่ีวิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธรจังหวัดพิษณุโลก ท�ำงานด้านสาธารณสุขจนข้ึนต�ำแหน่งบริหารเป็น สาธารณสขุ อำ� เภอทบี่ า้ นเกดิ ...ดว้ ยความทเ่ี ปน็ ผบู้ รหิ ารและอยใู่ นบทบาททส่ี ำ� คญั ในการสรา้ งสขุ ภาพใหก้ บั ผคู้ น ชมุ ชน ความรู้ทางวิชาการ ทฤษฎมี ีอย่แู ล้ว แตก่ ารท�ำงานชุมชนการเชอ่ื มประสานเครอื ขา่ ยดูเหมือนจะส�ำคัญ มากในการทำ� งานแบบ “บรู ณาการ” 9

“ส่วนของพวกเราสาธารณสุขก็ใช้กีฬาน่ีแหละ สร้างความสัมพันธ์กับภาคีเครือข่ายมีการแข่งขัน กีฬาเชอื่ มความสามคั คีในกลุ่มขา้ ราชการ หน่วยงาน กีฬามที งั้ ฟุตบอล วอลเลย์บอล ถือวา่ เป็นการสรา้ ง ความสมั พันธร์ ะหวา่ งการทำ� งานร่วมกนั ดว้ ย... พอมาเปน็ ผบู้ รหิ ารกค็ ดิ วา่ ดว้ ยความชอบดา้ นกฬี า กเ็ ลยคดิ วา่ เรากน็ า่ จะใชค้ วามชอบมาเปน็ ตวั อยา่ ง ใหก้ บั ชมุ ชน เปน็ ตวั อยา่ งใหก้ บั เจา้ หนา้ ทส่ี าธารณสขุ เพราะวา่ บคุ ลากรสาธารณสขุ มบี ทบาททส่ี ำ� คญั ในการ สง่ เสรมิ สขุ ภาพปอ้ งกนั โรคภยั ไขเ้ จบ็ กเ็ ลยตอ้ งทำ� ใหเ้ ปน็ ตวั อยา่ งใหก้ บั อสม.และประชาชนเพราะนโยบาย จากกระทรวงสาธารณสุขเน้นในเรื่องของ การส่งเสริมสุขภาพ เราไปบอกให้เขาท�ำแต่ถ้าเกิดว่าเราไม่ท�ำ มันก็ไม่เกิดประโยชน์ ตัวเราต้องเร่ิมต้นด้วยตัวเราเองก่อน จากน้ันก็บอกต่อให้เขาท�ำ พยายามชักชวน เจ้าหน้าที่และ อสม. มาร่วมกัน เราพยายามสร้างกิจกรรมออกก�ำลังกาย ส่งเสริมให้มีการจัดต้ังชมรม ออกกำ� ลังกายไปในทุกหม่บู ้านใหม้ ชี มรมท่หี ลากหลายตามความเหมาะสมของแต่ละกลุ่มวยั ” เมื่อถามถึงสุขภาพร่างกายของท่านสาธารณสุขอ�ำเภอ ซ่ึงเราก็ค่อนข้างเชื่อม่ันจากที่เห็นจาก รปู ลกั ษณภ์ ายนอกวา่ ทา่ นตอ้ งแขง็ แรงมากแนๆ่ เพราะมพี น้ื ฐานของการเลน่ กฬี ามาตงั้ แตเ่ ดก็ ทา่ นเลา่ ถงึ สขุ ภาพ ส่วนตวั วา่ “ชว่ งหลงั ผมกน็ ำ� ปน่ั จกั รยาน เรม่ิ ปน่ั ในชว่ งทท่ี ำ� งานแลว้ เพราะวา่ มปี ญั หาเรอ่ื งเขา่ อาจจะเปน็ เพราะ เลน่ ฟตุ บอลมานานอกี ทง้ั ยงั วง่ิ เยอะดว้ ย คณุ หมอกเ็ ลยแนะนำ� ใหป้ น่ั จกั รยาน ชว่ งนนั้ กป็ น่ั จกั รยานระยะทาง 40-50 กโิ ลเมตร มีการแข่งขันบา้ ง พอผมปนั่ ไดร้ ะยะหนงึ่ เขา่ กห็ ายจากอาการบาดเจบ็ จากนั้นก็หันมาว่ิง เลน่ ฟตุ บอลสลบั กนั ไป ผมวงิ่ ทกุ วนั หากวนั ไหนฝนตกไมไ่ ดว้ งิ่ กจ็ ะออกกำ� ลงั กายอยใู่ นบา้ น ผมมโี ปรแกรมวง่ิ ไม่ว่าจะว่ิงระยะไหน ท้ังวิ่งช้าว่ิงเร็ววิ่งลองรัน เรื่องวิ่งก็ได้ประสบการณ์การเรียนรู้เร่ืองว่ิงจากเพ่ือนท่ีว่ิง ด้วยกันและหาข้อมลู ความรจู้ ากอินเทอรเ์ นต็ ” กฬี ากับความสำ� เรจ็ ของครอบครัว เป็นเรื่องเดียวกนั ทา่ นสาธารณสขุ อำ� เภอทา่ นเลา่ ถงึ “กฬี า” และการดแู ลสขุ ภาพของทา่ นเปน็ แรงบนั ดาลใจใหก้ บั คนรอบ ขา้ งไปดว้ ย และเชอ่ื มัน่ วา่ กีฬานีแ่ หละสรา้ งครอบครวั ท่ีอบอ่นุ แขง็ แรง จนเป็นครอบครวั ทสี่ ขุ ภาพกายใจดี “ด้านสุขภาพของผมแข็งแรงมาโดยตลอดเพราะว่าต้นทุนร่างกายที่ถูกสั่งสมมาจากการออกก�ำลัง กายมาตงั้ แต่เด็ก ในส่วนของครอบครวั พดู ถงึ เรื่องลกู ตอนทีเ่ ขาอายุเจด็ ขวบ ผมก็มกั พาเขาไปวง่ิ ช่วงเช้า ตี 5 เรามักซ้อมวิ่งประมาณ 10 กิโลเมตร การวิ่งช่วยในเร่ืองวินัยของเขาด้วย อาจมีแข่งมินิมาราธอน แขง่ ขนั รายการตา่ งๆ กพ็ าลกู พาแมบ่ า้ นไป ตอนแรกแมบ่ า้ นกอ็ ดิ ออดเพราะไมช่ อบวง่ิ มาชว่ งหลงั พวกเขา เริ่มติดการออกก�ำลังกายแล้ว ถึงตอนนี้แม่บ้านก็มาขอบคุณเราว่า “ถ้าไม่ได้สามีคนน้ีสุขภาพเค้าคงแย่ แนๆ่ เลย” 10

...ส่วนลูกชายผม ตอนน้ีลกู ชายอายุ 29 ปี เขาเป็นแพทย์ เล่นฟตุ บอลเหมือนพ่อเลย ผมก็พยายาม สอนเขาว่า เป็นหมอไม่ค่อยมีเวลาออกก�ำลังกายกับเขาหรอก เราต้องออกก�ำลังกายให้แข็งแรงเพื่อให้มี สุขภาพที่ดีก่อนที่จะไปรักษาคนอื่นๆ เพราะมีหมอหลายคนท่ีเจ็บป่วยและก็มีสุขภาพไม่แข็งแรง เสียชีวิต ตอนทอี่ ายยุ งั ไมเ่ ยอะ เราตอ้ งมสี ขุ ภาพทแ่ี ขง็ แรงกอ่ น ตอนนล้ี กู ผมกช็ อบออกกำ� ลงั กายเปน็ ประจำ� ทกุ วนั .... ผมมองวา่ กฬี ามปี ระโยชนใ์ นแงข่ องคณุ คา่ ของความเปน็ ครอบครวั เรามกี จิ กรรมสขุ ภาพเปน็ เครอ่ื ง ทร่ี ้อยรดั ท�ำใหม้ วี ินัยและมคี วามรบั ผิดชอบ การออกกำ� ลังกายท�ำให้ลกู มีวินัย เราไม่ได้บังคบั เขาแต่เราตอ้ ง ต้ังกฎเกณฑ์ต้ังตารางให้เหมือนกับการเรียนก็เหมือนกัน กีฬาเลยเป็นเครื่องมือในการสร้างครอบครัวมีผล เชงิ บวกในด้านการท�ำงานด้วยทำ� ใหเ้ รามบี คุ ลกิ ท่คี ลอ่ งแคลว่ ดูด”ี เรานง่ั ฟงั เรอ่ื งราวของทา่ นสาธารณสขุ อำ� เภออยา่ งนา่ สนใจ เพราะคนเลา่ ตงั้ ใจเลา่ พรอ้ มใบหนา้ ทย่ี มิ้ ละไม มคี วามสขุ แววตาทมี่ คี วามมุง่ ม่นั ...จนเราคดิ ว่า หลังจากเสร็จการพดู คยุ กับท่าน มแี รงบนั ดาลใจอยา่ งล้นเหลือ อยากไปวงิ่ เรยี กเหงอื่ สกั รอบสองรอบ...จนิ ตนาการพรอ้ มกบั ภาพคนวยั ทำ� งานแบบเราทแี่ ขง็ แรง สมารท์ เกดิ ขนึ้ ในจินตนาการ ท่านสาธารณสขุ ได้ขอ้ คิดเกี่ยวกบั การสรา้ งสขุ ภาพผา่ นประสบการณ์ของทา่ นทงิ้ ท้ายไว้อยา่ งน่าสนใจ “การท่ีเราออกก�ำลังกายมาตั้งแต่เด็ก มีความสม�่ำเสมอเป็นประจ�ำท�ำให้มีสภาพร่างกายที่ดี จิตใจ แข็งแรง เหมอื นกับคำ� ท่ีว่า “สขุ ภาพดีไม่มขี ายอยากได้ตอ้ งท�ำเอง” นอกจากนี้ ยงั ทำ� ใหค้ รอบครัวมีความ สุขมีกิจกรรมท�ำร่วมกันสม�่ำเสมอ ครอบครัวก็อบอุ่นมีความสัมพันธ์อันดี มีหน้าท่ีการงานที่ดี สุดท้าย ในแง่ของอาชีพของเราก็เป็นตัวอย่างให้กับพี่น้องประชาชนเป็นต้นแบบให้กับบุคคลในหน่วยงานของเรา สร้างสขุ ภาพรว่ มกัน” 11

สมใจ สงั วบิ ุตร อาสาสมคั รหมูบ่ ้านตำ�บลโพนางดำ�ตก จงั หวัดชยั นาท เขตสุขภาพท่ี 3 อสม.ตน้ แบบสรา้ งสุขภาพชุมชน สง่ิ ทพี่ บอกี อยางในการออกกําลงั กายคอื การทม่ี คี ูห ู ทคี่ อยให กําลงั ใจซงึ่ กันและกนั การมบี ัดดจ้ี ะคอยเตอื น คอยชวนกนั ออก กําลังกาย ตรงนส้ี าํ คญั มากมีผลในการกระตนุ ซง่ึ กันและกนั จริงๆ มีท้งั บัดด้แี ละมที ง้ั กลมุ ไลนท คี่ อยกระตนุ เตือนซึ่งกันและกัน 12

เป็นธรรมดาท่ีหญิงสาวต่างจังหวัด เม่ือเรียนจบระดับช้ันประถมศึกษา ส่วนหนึ่งต้องมุ่งเข้าสู่เมืองกรุง เพอ่ื ทำ� งานขายแรงงานแลกเงินเพื่อสง่ กลับจนุ เจือครอบครัวทบ่ี า้ นนอก ชีวิตของ อสม.สมใจ ก็เชน่ เดยี วกัน “จบ ป. 6 ไม่ได้เรียนต่อที่บ้านยากจน ก็ตัดสินใจเข้าไปท�ำงานท่ีกรุงเทพเลย อยู่ที่กรุงเทพฯ ประมาณ 20 กวา่ ปี จนกระทงั่ แตง่ งานมสี ามมี ลี กู จากนนั้ เอาลกู มาใหพ้ อ่ แมเ่ ลยี้ งทบ่ี า้ น แลว้ กพ็ อ่ กบั แมก่ เ็ ลย้ี งลกู ตวั เอง สองคน และเล้ยี งลกู นอ้ งสาวอกี หนง่ึ คน จนกระทั่งพ่อเกดิ เสน้ เลอื ดในสมองตีบและตดิ เตยี งจนไม่สามารถ ชว่ ยเหลือตนเองได้ สาเหตจุ ากโรคความดนั สงู และมโี รคเบาหวานตามมา” โศกนาฏกรรมของชวี ติ แตล่ ะคนทมี่ คี วามแตกตา่ ง หลายครง้ั ทไี่ มม่ ที างเลอื ก จำ� เปน็ ตอ้ งกลบั ไปบา้ นนอก เพื่อกลบั ไปดแู ลบพุ การยี ามเจ็บไข้ได้ปว่ ย อสม.สมใจ เล่าว่า “กต็ อ้ งกลบั มาทบ่ี า้ นเพอื่ มาดแู ลครอบครวั ทบี่ า้ นนอก เพราะแมเ่ องมภี าระตอ้ งดแู ลพอ่ ตดิ เตยี ง ไหน จะต้องลูกเราอีกสองคนหลานอกี สองคนไมไ่ หว ก็เลยตดั สนิ ใจอพยพจากกรงุ เทพมาอยทู่ น่ี ่ี กลบั มาดูแลพ่อ ท่บี า้ นพาพอ่ ไปหาหมอ และเลยี้ งลูกตัวเองไปดว้ ย ขนจกั รเยบ็ ผ้า แฟนกเ็ ปดิ ร้านซอ่ มรถทำ� ท่อไอเสีย ส่วน ตวั เองกร็ บั ผา้ จากกรงุ เทพมาเยบ็ ทบ่ี า้ น หมอแนะนำ� ใหท้ ำ� กายภาพใหพ้ อ่ จะไดแ้ ขนขาไมล่ บี มแี รง กเ็ ยบ็ ผา้ ไปด้วย เงนิ ก็หมด แฟนกเ็ ปิดร้านทวี่ ่า แรกๆคนก็ไมค่ อ่ ยรจู้ กั เทา่ ไหร่ ค่าใชจ้ ่ายเรามี เงินที่เก็บก็หมด” รายได้ที่เคยได้จากการท�ำงานเมื่อชีวิตถึงจุดท่ีเปล่ียนแปลง แต่อย่างไรก็ต้องเดินต่อไป เรื่องใหญ่ท่ีสุด ตอนน้ีนอกจากรายได้ท่ีลดลง ก็จะเป็นเร่ืองความเจ็บป่วยของพ่อท่ีติดเตียง หากการดูแลไม่ดี หรือไม่ถูกต้อง อาการทเ่ี ป็นอยูก่ ค็ งจะแยล่ งไปดว้ ย “ก็นั่งคิดว่าจะท�ำอย่างไรที่จะช่วยแบ่งเบาภาระในการดูแล รวมถึงช่วยออกก�ำลังกายให้พ่อบ้าง เผอญิ แฟนเหน็ ลอ้ ดา้ ยทเ่ี ราเยบ็ ผา้ ทนี่ ำ� มาทำ� ลอ้ รถใหล้ กู เปน็ ของเลน่ กเ็ ลยนกึ ถงึ วา่ เราเอาลอ้ ดา้ ยมาทำ� เปน็ รอกแขวนกับขื่อ ข้างหนึ่งก็คล้องเชือก อีกข้างก็ผูกข้อมือ แขนข้างหนึ่งพอมีแรงก็ยกขึ้นอีกข้างก็ตกลง เหมอื นออกกำ� ลังกายแขนไปดว้ ย เรากม็ ีเวลาดูแลลกู และพ่อก็ออกก�ำลงั กายข้างๆไปดว้ ย พอสักพกั หนึ่งก็ เปลย่ี นจากแขน เป็นขา ใหท้ �ำตรงท่ีนอนน่นั แหละ นง่ั ท�ำ นอนทำ� ไปด้วย พอพอ่ เร่มิ ชว่ ยเหลอื ตวั เองได้บ้าง ออกกำ� ลงั กายไดด้ ว้ ยตวั เอง เรากม็ เี วลามากขน้ึ และกช็ ว่ งนน้ั มปี ระกาศรบั สมคั ร อสม.กข็ อเขา้ สมคั รดว้ ย” จากสาวโรงงานมาเป็นอาสาสมคั ร...ท�ำไมถงึ อยากสมัครเปน็ อสม. ? คำ� ถามที่เราอยากรู้ “ที่อยากเป็น อสม. ตอนนัน้ เราก็อยากไดค้ วามร้ทู ่ีเพ่ิมขนึ้ เรากจ็ ะไดม้ าดูแลลูกเราด้วย เพราะลูกก็ กำ� ลังเล็กอยู่ พอไปอบรมทโ่ี นน้ ท่นี ี่ ได้ความรมู้ ากเ็ อามาทำ� ให้พอ่ พอพ่อเริม่ มีอาการทีด่ ีขน้ึ เรมิ่ ชว่ ยเหลือ ตวั เองได้ เรม่ิ ลกุ นง่ั ดว้ ยตวั เองได้ เรากม็ เี วลามากขนึ้ ทำ� อยา่ งอน่ื มากขนึ้ รวมถงึ มเี วลาไปอบรมมากขน้ึ ดว้ ย” 13

โดยสว่ นตวั ของสมใจทสี่ มคั รเปน็ อสม.ในชว่ งแรกหวงั เพยี งแคอ่ ยากมคี วามรทู้ จ่ี ะชว่ ยดแู ลคณุ พอ่ ทปี่ ว่ ย ติดเตียง ความพยายามในการหาความรู้ ทางออกทดี่ ที ่ีสดุ นา่ จะเปน็ การสมคั รเปน็ อสม.น่าจะเปน็ ทางออกทดี่ ี ที่สุดตอนน้ัน แม้ว่าเวลาส่วนตัวมีจ�ำกัดก็ตาม... นอกจากนั้นการที่ต้องรับภาระในครอบครัว มีบทบาท หลายอยา่ งในเวลาเดียวกัน ปญั หาสขุ ภาพของสมใจที่ละเลยการดูแลตัวเองก็เร่มิ ปรากฏชดั ขึน้ “สว่ นตวั หนเู องกไ็ มค่ อ่ ยมเี วลาออกกำ� ลงั กาย กเ็ ยบ็ ผา้ อยกู่ บั บา้ น ดพู อ่ อยแู่ คน่ น้ั ทำ� งานอยทู่ บ่ี า้ น นำ้� หนกั ตวั เรมิ่ เพม่ิ ขนึ้ ๆจากทตี่ อนกลบั มาทำ� งานทบ่ี า้ นนำ้� หนกั แค่ 47 ขนึ้ มา 60 จนถงึ 70 กโิ ลและกข็ นึ้ มาเรอื่ ยๆไมห่ ยดุ ลกู กเ็ รม่ิ เขา้ โรงเรยี นกเ็ รม่ิ มคี วามเครยี ดมากขน้ึ จนตวั เองเรม่ิ เปน็ ความดนั โลหติ สงู แฟนเองกเ็ รมิ่ เปน็ ตอนน้ี เปน็ จดุ ทเ่ี รม่ิ หนั มาออกกำ� ลงั กาย...กเ็ ลยชวนแฟนปน่ั จกั รยานตอนเชา้ มดื ปน่ั จกั รยานกบั แฟนสองคนตอน เชา้ มดื จนรสู้ กึ วา่ ชอบการปน่ั มกี จิ กรรมปน่ั ทไี่ หนกไ็ ปปน่ั กบั เขาเรอ่ื ยๆ ทกุ ครง้ั เสาร์ อาทติ ย์ กไ็ ปปน่ั แลว้ ทนี่ ี้ คนปน่ั เยอะขน้ึ กเ็ กดิ อบุ ตั เิ หตุ สาเหตหุ นง่ึ กค็ อื นำ้� หนกั ตวั เองเยอะ เวลาลม้ กเ็ จบ็ หนกั หยดุ ปน่ั ไปหลายเดอื น เกอื บปี รสู้ กึ ทรมานแบบพอ่ เลย ลกุ เขา้ หอ้ งนำ�้ ดว้ ยตวั เองกไ็ มไ่ ด้ เพราะตอนลม้ จากการปน่ั เอาหวั เขา่ กระแทกลง คดิ แลว้ วา่ เราเปน็ แบบพ่อ เราคงทรมานมาก ตอนนน้ั กเ็ ลยคดิ วา่ จะเริม่ ลดนำ้� หนกั แบบจริงจงั ” การออกกำ� ลงั กายทชี่ อบการปน่ั จกั รยานแตเ่ มอื่ ทำ� ไมไ่ ด้ กต็ อ้ งหาวธิ กี ารออกกำ� ลงั กายทเี่ หมาะสมกบั ตวั เอง จนกระทงั่ มโี อกาสไดไ้ ปอบรมเกย่ี วกบั เศรษฐกจิ พอเพยี งทจี่ งั หวดั พจิ ติ ร ทนี่ น่ั เปน็ พน้ื ทเ่ี รยี นรใู้ หส้ มใจลกุ ขน้ึ มาจัดการตวั เอง เปลีย่ นแปลงตัวเอง และเปล่ยี นวธิ ีการออกก�ำลงั กายทน่ี �ำมาใชเ้ ปน็ เคร่อื งมือสร้างสขุ ภาพของ ชมุ ชนในทุกวันนี้ “...อยากออกกำ� ลงั กายแบบจรงิ จงั แตก่ ไ็ มร่ วู้ า่ จะทำ� วธิ ไี หนดี พอเรม่ิ รกั ษาตวั ทำ� กายภาพตวั เอง จนเรม่ิ ดขี น้ึ กพ็ อดีกับเทศบาลโพธ์ิพิทกั ษไ์ ด้จดั ให้มผี ้นู �ำชุมชนไปอบรมท่หี ัวดง จงั หวดั พิจติ ร เป็นเวลาส่คี ืนห้าวัน กไ็ ดม้ โี อกาสไปอบรม ครงั้ นน้ั เปน็ การอบรมเกย่ี วกบั เศรษฐกจิ พอเพยี ง มที ง้ั การทำ� จลุ นิ ทรยี ส์ งั เคราะหแ์ สง การออกกำ� ลงั กาย การคดั แยกขยะ ทกุ อยา่ งในหมบู่ า้ นของเขา การปลกู ผกั กนิ เอง เหลอื กเ็ อามาขาย มโี ฮมสเตย์ใหพ้ กั ท่ีหัวดงเปน็ หมู่บ้านต้นแบบ...“ ...พอไปอบรมมา กอ่ นหนา้ นไี้ มเ่ คยเตน้ เลย พอเขารำ� วงทไ่ี หนกน็ งั่ ดอู ยา่ งเดยี วไมเ่ คยชอบเตน้ เลย แตพ่ อ ไปเห็นที่ชุมชนนั้น คนท่ีเขามาร�ำวงอายุเยอะๆ แต่ดูเขามีความแข็งแรงมากเลย แล้วก็ทราบจากการเล่าจาก ปากของกลุ่มคนเหล่าน้ันว่า การออกก�ำลังกายของเขาท�ำให้ เบาหวาน ลดลง สุขภาพดี น�้ำหนักก็ดี รวมถึง ควบคุมอาหารดว้ ย วันทีไ่ ปเรากน็ ั่งมองดูเค้าเฉยๆเขาก็ออกไปร�ำกนั ประกอบกับเราอยากลดนำ้� หนัก เราอยาก สุขภาพดีแบบเขา และทุกคนที่ออกก�ำลังกายเค้าก็ยิ้มแย้มแจ่มใส ก็เลยตัดสินใจวันที่สอง อายก็อาย เต้น ก็ไม่เคยเตน้ จะไปทา่ ไหนวะเนยี่ ะ วนั ท่ีสองกไ็ ปรว่ มเตน้ กับเขา จำ� ได้วา่ เตน้ แบบร�ำวงสามชา่ ร�ำวง สามสอ คอื สนุก สุขภาพดีและสามัคคีเกิด มีคนมาสอนท่าให้ เริ่มวันแรกก็สนุกวันต่อมาก็ซ้อมจนกระทั่งก็กลับมาบ้าน พอจำ� ท่าไดบ้ า้ งไม่ได้บา้ ง” 14

จากนั้นกถ็ ือวา่ จดุ เริ่มตน้ การออกกำ� ลังกายแบบแอโรบิก การเต้นเพ่อื สุขภาพเรมิ่ ต้นขึ้น “พอกลบั มาก็ได้มารวมตวั กนั ในกลมุ่ กรรมการชุมชนเจ็ดคนเพ่ือรวมตวั กันเป็นกลุม่ ร�ำวง เทศบาลก็ บอกวา่ อยากได้อยากทำ� อะไรก็เสนอไปยังเทศบาล ก็เลยขอทางเทศบาลโพธ์พิ ทิ กั ษ์วา่ ขอสนบั สนุนลำ� โพง หน่งึ ตวั แล้วขออัดเพลงใหห้ นอ่ ยเป็นเพลงรำ� วง ทา่ กจ็ �ำมาแบบผดิ ๆถูกๆ เพราะไปฝกึ แค่สามวนั ทางโน้น หมายถงึ หวั ดงมีการตดิ ตามผล ทางเทศบาลกต็ ิดตอ่ ไปอกี วา่ ขอมาฝึกเพมิ่ เตมิ ใหเ้ ราอีกสองวนั ” จากจดุ เรม่ิ ตน้ นกั เตน้ รำ� วงมอื ใหม่ เรยี นรจู้ ากพจิ ติ ร จนกระทงั่ ฝกึ ซอ้ มกนั เอง เทศบาลฯ สนบั สนนุ ตอนนน้ั กม็ เี พยี งลำ� โพงและเพลงจงั หวะสนกุ ๆทบี่ นั ทกึ มาใหต้ ามทสี่ มใจไดเ้ สนอขอสนบั สนนุ ไป ความตง้ั ใจจรงิ ในครง้ั นน้ั แม้วา่ จ�ำทา่ ไม่คอ่ ยได้ เทศบาลกเ็ ลยตดิ ต่อใหท้ างหวั ดงพจิ ิตรมาสอนท่าเพม่ิ เติมจนกระทั่ง พอเต้นได้ จากกลุ่ม เตน้ เลก็ ๆ เรม่ิ เลก็ ขยายเพม่ิ มาเปน็ กลมุ่ ใหญ่ และขยายผลออกไปเรอ่ื ยๆ จนเปน็ ทร่ี จู้ กั ...กลมุ่ เตน้ ทา้ ยตลาดรมิ นำ้� “ชว่ งแรกเชญิ ชวนชาวบา้ นมารำ� วง เรม่ิ มคี นสนใจเขา้ มาเรอื่ ยๆ เพม่ิ ขน้ึ จากเจด็ คน รำ� วงอยตู่ รงทา้ ย ตลาดรมิ นำ้� อยไู่ ดส้ ามเดอื น มคี นสนใจเพมิ่ ขนึ้ เปน็ สสี่ บิ คน สว่ นใหญค่ นกลมุ่ นจ้ี ะเปน็ ผสู้ งู อายทุ มี่ โี รคประจำ� ตวั สว่ นมาก บางคนกไ็ มป่ ว่ ย อยากสนกุ กเ็ ลยมารว่ ม ตรงนใี้ ชเ้ วลา ตงั้ แตห่ า้ โมงครงึ่ จนถงึ หกโมงครง่ึ ตอนเยน็ ” จากวงเตน้ รำ� วงทา่ นำ�้ ท้ายตลาดที่มชี ีวิตชวี า เรม่ิ เช่ือมความสนกุ มายังวงเต้น อสม.จากร�ำวง มาเป็นเตน้ แอโรบกิ ทม่ี จี ังหวะกระชัน้ เร่งเรา้ มากข้นึ เหมาะสำ� หรับผคู้ นวยั ท�ำงาน “...กพ็ อดที ที่ างคณุ หมอ รพ.สต.เหน็ ไปเตน้ ตรงนนั้ กเ็ ลยชวน อสม.มาออกกำ� ลงั กายที่ รพ.สต. สปั ดาห์ ละสามวัน ก็คุยกันในเบื้องต้นว่าให้มาช่วยน�ำเต้น มาร่วมกิจกรรมที่ รพ.สต. โดยมาสอนให้ อสม. มาออกก�ำลังกาย ส่วนมากแล้วจะเป็นคนวัยท�ำงาน ไม่ค่อยชอบร�ำวงเพราะจังหวะช้าเกินไป เค้าชอบ สนกุ สนาน ตอนแรกกร็ ำ� วงไปรำ� วงมากไ็ มค่ อ่ ยชอบ กเ็ ลยคดิ กบั หมอวา่ ใชเ้ พลงแบบเรว็ ดไี หม? เตน้ กนั แบบ มันๆ เร่ิมเปลี่ยนเป็นเต้นบาสโลป เต้นแบบไลน์แดนซ์ แรกก็เรียนรู้ดูท่าจากยูทูปบ้าง คิดท่ากันเองบ้าง ถงึ ตอนน้ี อสม.ก็ชอบ พอเราเร่มิ มาท�ำตรงน้ี กม็ กี ารจดบันทกึ ช่งั น�้ำหนัก วดั ความดนั สังเกตอะไรทกุ อยา่ ง หนง่ึ เดือน เรามาลองดกู ารเปลยี่ นแปลงกพ็ บว่าน้�ำหนักลด บางคนหนึง่ กโิ ล บางคนคร่งึ กโิ ล บางคนก็ลดตง้ั 2 กโิ ล ตอนนกี้ เ็ ลยมารว่ มกนั อยา่ งจรงิ จงั เพราะเหน็ ผลวา่ มนั สามารถลดได้ เตน้ แคเ่ ดอื นเดยี วไดข้ นาดนแ้ี ลว้ บางคนน้�ำหนักเพ่ิมข้ึนเพราะเหน่ือย พอเหนื่อยแล้วก็กิน ก็เลยคิดว่าไม่ได้ละ...หากจะลดน้�ำหนัก ใหส้ ำ� เรจ็ เราต้องมจี �ำกดั อาหารไปดว้ ย” กลุ่ม อสม.มีการเปลีย่ นรูปแบบการออกก�ำลังกายจากรำ� วง มาเป็นการเต้นท่มี ที ว่ งท่า ทำ� นองท่เี รว็ สนกุ เหมาะสมกบั ความตอ้ งการมากขน้ึ รวมถงึ จดุ เปลยี่ นทนี่ า่ สนใจคอื การเปลยี่ นแปลงดา้ นสขุ ภาพกาย นำ�้ หนกั ตวั หลายคนทลี่ ดลง ภาวะความเจบ็ ปว่ ยทกี่ ำ� ลงั กอ่ ตวั จากการเปน็ กลมุ่ เสยี่ งเบาหวาน ความดนั เรม่ิ เปลยี่ นแปลงไป ในทางท่ีดีขึ้น กลุ่มเต้น อสม.มีแนวโน้มที่จะเหนียวแน่นและเปลี่ยนแปลงไปในทางท่ีดี ก็เริ่มคิดว่าหากเรา จะสร้างสุขภาพดีอย่างย่ังยืนนั้น แค่กลุ่มผู้สูงอายุและกลุ่ม อสม.ก็ไม่น่าจะพอ กลุ่มท่ีจะต้องออก�ำลังกายเพื่อ 15

เตรยี มพรอ้ มสรา้ งสขุ ภาพดตี ามชว่ งวยั คอื กลมุ่ เดก็ เลยมแี นวคดิ ไปสอนเตน้ ในโรงเรยี น แมว้ า่ ความคดิ ตอนแรก น้นั ยงั ไม่แน่ใจถึงความส�ำเรจ็ ท่ีจะเกดิ ขนึ้ ก็ตาม “พอออกกำ� ลงั กายกนั ทา่ ไลนแ์ ดนซ์ ทา่ เตน้ เรมิ่ ชนิ กนั เรากค็ วบคมุ ตวั เราเอง เรมิ่ เหน็ ผล เรม่ิ มคี วาม ม่ันใจมากขึ้น เริ่มชวนกันคิดว่า เราจะต้องป้องกันการเจ็บป่วยด้วยการสร้างสุขภาพดีต้ังแต่วัยเด็ก กเ็ ลยปรึกษากับหมอ ชวนหมอไปท่โี รงเรยี นวัดตะกู วา่ อยากจะมาสอนเด็กๆ เต้นเพอื่ มีสุขภาพดไี ปกับพวก เราพร้อมให้ความรู้พวกเขาเรื่องการดูแลสุขภาพไปด้วยว่า ไม่ให้ทานพวกขนมกรุบกรอบ น้�ำอัดลมต่างๆ คอื เรากพ็ ยายามบอกกบั พวกเขาวา่ มนี ำ้� ตาลเทา่ นนั้ เทา่ น้ี ใหค้ วามรกู้ อ่ นแลว้ กเ็ ตน้ ตอนแรกเพอ่ื นๆ อสม. กบ็ อกวา่ จะไหวหรอื ? ไปสอนเด็ก ๆ เหมอื นจบั ปูใสก่ ระด้ง เขาจะสนใจกบั เราไหม? ทีไ่ หนได้พอไปวนั แรก เด็กๆ ชอบมาก เพราะเราถามเขาว่าอยากเอาเพลงอะไร? เอาท่าไปให้ เดก็ ๆกช็ อบ ไลนแ์ ดนซ์และแอโรบิก แบบผสมผสาน โดยเดก็ ๆเลือกเพลงท่เี ขาชอบ เราเลือกทา่ ไปให้ เดก็ สนใจและเต้นเป็นเร็วมาก เรยี นรเู้ ปน็ เรว็ กวา่ พวกเราทเี่ ปน็ ผใู้ หญ่ ตกลงวา่ เราไดไ้ ปสอนทโ่ี รงเรยี นวดั ตะกู ครใู หค้ วิ มาวนั พธุ เวลาราวๆ 14.30 น. จนถงึ 15.30 นาที แลว้ ตอนเย็นกม็ าทน่ี ที่ ่ี รพ.สต.จะออกก�ำลงั กายเวลา 16.00 น. จนถึง 17.30 นาที ต้อง ไปทเ่ี ตน้ ของผสู้ งู อายทุ ต่ี ลาดหนา้ ทา่ อกี อาจไปถงึ ชา้ นดิ นงึ ประมาณ 17.45 นาที แลว้ กไ็ ปเตน้ ไปถงึ 18.30 นาที พอทำ� ท่ีโรงเรยี นวัดตะกูได้ผลดแี ลว้ ตอนน้กี ม็ ีแนวคิดอยากขยายวงเตน้ ออกไปอีก” ออกกำ� ลงั กายชว่ งเรม่ิ ตน้ จะยากเพราะกวา่ จะจดุ ตดิ แตห่ ากสมำ�่ เสมอการออกกำ� ลงั กายกเ็ ปน็ สงิ่ ทท่ี กุ คน ใชเ้ ปน็ กจิ กรรมในการสรา้ งสขุ ภาพอยา่ งถาวร เลยมคี ำ� ถามวา่ มเี คลด็ ลบั แบบไหนทจ่ี ะชวนคนมาออกกำ� ลงั กาย “คดิ ว่าในช่วงแรกๆการชวนบ่อย เจอท่ีไหนกช็ วนในท่สี ุดกม็ าร่วม และท่ีส�ำคัญคอื ผลจากการออก ก�ำลังกายในกลุ่มผู้สูงอายุสี่สิบคน การเปลี่ยนแปลงเห็นได้ในเดือนแรก ส�ำหรับคนที่เป็นความดันโลหิตสูง เขาไดเ้ ปล่ียนเป็นสเี ขียว ต้องอธบิ ายวา่ รพ.สต. มีการประเมนิ แบบคูปองเจ็ดสี ท�ำให้เห็นการเปลย่ี นแปลง ทางดา้ นสขุ ภาพชดั เจนมากขนึ้ ผทู้ เี่ สย่ี งกม็ สี แี ดง คนทดี่ กี ไ็ ดส้ เี ขยี วตามสภาวะสขุ ภาพในขณะนนั้ คนไดแ้ ดง ก็อยากได้สีส้ม และมีการสอบถามกันว่าท�ำอย่างไรถึงได้เขียว ก็มีคนท่ีมาออกก�ำลังกายก็บอกว่า มาออกก�ำลังกายสิ!!! ...สุขภาพเขาจะดีได้สีเขียว แล้วก็มีคนเร่ิมทยอยมาสมทบวงเต้นร�ำวงมากข้ึน... ทาง รพ.สต.ก็ไปประเมินทั้งก่อนและหลังเพ่ือประเมินให้เขา เห็นความแตกต่าง ว่าแค่ระยะเวลาแค่น้ีเอง เขากเ็ ปลยี่ นแปลงแลว้ ถา้ ทำ� ไปเรอื่ ยๆกจ็ ะเปลย่ี นแปลงไปทางทด่ี เี รอื่ ยๆ แลว้ เปน็ นสิ ยั ชอบออกกำ� ลงั กาย” ผลลัพธ์การออกก�ำลังกายท�ำให้ผลลัพธ์ทางกายดีข้ึนอย่างเห็นได้ชัดในช่วงเวลาที่ออกก�ำลังกายอย่าง จริงจังเพียงแค่หนึ่งเดือน รวมถึงการรวมกลุ่มกันแลกเปล่ียนผลการออกก�ำลังกายท�ำให้เกิดการแลกเปล่ียน นำ� ไปสกู่ ารเปลย่ี นแปลงความคดิ เพอื่ นำ� ไปสกู่ ารรบั ผดิ ชอบตวั เองมากขน้ึ วงออกกำ� ลงั กายทเี่ กดิ ขน้ึ เรมิ่ มสี มาชกิ มากข้ึน และขยายผลสร้างการเปลี่ยนแปลงทั้งในระดับปัจเจกบุคคลและในระดับกลุ่มจนเห็นได้ชัด จากกลุ่ม เล็กๆจนเป็นกลมุ่ สร้างสุขภาพกาย ใจ จิตท่เี ข้มแขง็ ขยายผลกวา้ งออกไป 16

“ในวงแลกเปล่ียน จะมีคนเล่าถึง การนอนไม่หลับของตัวเอง เวลาหาหมอแต่ละครั้ง เขาก็จะมา รวมตวั กนั เล่าเร่ือง พูดคุยกัน มีคนท่ีมาออกก�ำลังกายก็บอกเล่าว่าไปออกก�ำลังกายมาตอนนี้หลับสบาย ทำ� ใหก้ ระชมุ่ กระชวย เชา้ มากโ็ ลง่ หนา้ ตาสดใส นำ�้ หนกั เคา้ กไ็ มไ่ ดล้ ด กลมุ่ ทม่ี าเตน้ รำ� วงตรงน้ี เขากก็ นิ ปกติ แต่จะหลับง่ายขึ้น ไม่ต้องไปขอยานอนหลับ จากที่ต้องนวด เพราะปวดเมื่อย แล้วพอมาออกก�ำลังกาย ไดข้ ยับแขง้ ขยบั ขา ก็จะดีข้ึน กไ็ มต่ อ้ งมานวดกันบอ่ ย ๆ สง่ิ ท่ีได้อีกกม็ สี ุขภาพทด่ี ีขน้ึ จากท่ีเคยความดันสงู ก็ความดันลดลงมา ส่วนคนท่ีเป็นเบาหวานจากที่น้�ำตาลสูงๆก็ค่อยๆลดลงมา แล้วเราก็ให้ความรู้ไปด้วย ให้ดูแลท้ังการออกก�ำลังกายและควบคุมอาหาร ทางหมอก็ดูแลปรึกษารายบุคคลอีกครั้งในกรณีไป... ทพ่ี ดู มาทงั้ หมดเรอื่ งการขยายผลนย่ี งั ไมห่ มดนะ ยงั มที โ่ี รงเรยี นบา้ นคลองยางอกี ตอนนม้ี เี ชญิ ไปอกี เทศบาล ที่เหน็ เราตามเฟสบคุ๊ เวลาเราเตน้ เราส่ือสารออกไปกเ็ ร่มิ ๆสนใจ” สมใจเลา่ ถงึ การเปลี่ยนแปลงทเ่ี กดิ ข้ึนจากวันน้นั ถงึ วนั น้ี “สามีใหก้ ารสนับสนุนในการออกกำ� ลังกายของเรา ซงึ่ กถ็ อื วา่ โชคดีท่ีเขา้ ใจกัน เขากม็ กี ลุ่มจักรยาน ของเขาดว้ ย ปจั จบุ นั กย็ งั ปน่ั อยู่ กลมุ่ ออกกำ� ลงั กายกลมุ่ ตา่ งๆทไี่ ปทำ� ไวก้ ค็ อยไปชว่ ยไปเตมิ ตอนนตี้ า่ งกเ็ ดนิ ไปไดเ้ พราะเราได้สร้างผู้น�ำไวด้ ว้ ย กล่มุ ออกก�ำลังกาย อสม. เราเรม่ิ มาประมาณปคี ร่งึ กลมุ่ ผ้สู ูงอายุท่ีร�ำวง รมิ นำ�้ ทา้ ยตลาดกเ็ กือบสองปี สว่ นโรงเรียนไปสอนปที ี่แลว้ กค็ รบปีแล้ว” ออกก�ำลังกายดีอย่างไร? ใครไม่ลงมือเองก็ไม่มีทางรู้...การเปล่ียนแปลงที่เป็นผลลัพธ์เชิงประจักษ์ในการ ออกก�ำลังกาย “กลุ่มผู้สูงอายุ ที่มาร�ำวงส่วนมากที่เป็นโรคประจ�ำตัว จากที่ความดันสูงๆ ก็เหลือแค่ปกติ ทานยาคมุ อาการ แลว้ คนทปี่ ว่ ย คนทอ่ี ยใู่ นกลมุ่ เสยี่ งทไ่ี ขมนั ในเลอื ดสงู เรม่ิ ดขี น้ึ ไมต่ อ้ งทานยา ดขี นึ้ เรอ่ื ยๆ กลายเป็นว่า คนอยากเขา้ ไปรวมกลุม่ กนั เร่ือยๆ เพิ่มขึ้น กลมุ่ อสม. เรามี 27 คน ส่วนใหญ่เปน็ ผู้หญิงวัย ทำ� งาน ตรงน้ีมที งั้ เบาหวาน ความดนั โลหติ สงู อยากลดน�ำ้ หนัก เครียด นอนไม่หลบั มะเร็งกม็ ี คนกลุ่มน้ี สามารถลดนำ้� หนกั ได้เจด็ ถึงแปดคน โดยเฉพาะตวั เองทส่ี ามารถลดน้�ำหนกั ไดถ้ ึง 20 กก. และมนี ้องอกี คน หนึ่ง 13 กก. และอกี หลายคน แต่...มนั ต้องอยทู่ ี่จติ ใจของเราเอง เผลอไม่ได้เราต้องมีวินยั ในการดูแลตวั เอง อย่างมาก หากไม่มีวินัยก็จะกลับข้ึนมาเพ่ิมได้อีกเหมือนกันก็เป็นความภูมิใจอีกอย่างหน่ึงก็คือที่เคยเป็น โรคความดนั โลหติ สงู ไขมนั สงู ผลการตรวจสขุ ภาพประจำ� ปลี า่ สดุ หมอสงั่ หยดุ ยาทง้ั ยาความดนั และไขมนั ” ความส�ำเร็จมีปัจจัยท่ีน่าสนใจเราพบว่าการท่ีกลุ่มออกก�ำลังกายจะได้ผลลัพธ์ในการขยายกลุ่มได้นั้น ตอ้ งมีรูปแบบของกลุม่ เพือ่ นท่ีคอยใหก้ �ำลงั ใจกนั เพราะการออกก�ำลงั กายในชว่ งแรกเป็นช่วงของการพิสจู นใ์ จ พิสูจนว์ ินัยของตวั เอง หากใจไมเ่ ขม้ แขง็ ก็ล้มเหลวได้งา่ ยๆไปไมถ่ งึ เสน้ ชยั “...สง่ิ ทพี่ บอกี อยา่ งในการออกกำ� ลงั กายคอื การทมี่ คี หู่ ู ทคี่ อยใหก้ ำ� ลงั ใจซง่ึ กนั และกนั การมบี ดั ดจ้ี ะ คอยเตอื น คอยชวนกนั ออกกำ� ลงั กาย ตรงนสี้ ำ� คญั มากมผี ลในการกระตนุ้ ซงึ่ กนั และกนั จรงิ ๆ มที งั้ บดั ดแี้ ละ มที ้งั กล่มุ ไลน์ทีค่ อยกระตุ้นเตอื นซ่ึงกนั และกัน” 17

จกั รนิ แต้ไพสฐิ พงษ์ ผบู้ รหิ ารเครือเบทาโกร เขตสุขภาพที่ 4 จุดเปลี่ยนสู่สขุ ภาพดี... สู่องคก์ รทมี่ ีสขุ ภาพดโี ดยใชก้ จิ กรรมเป็นตวั นำ� แตส่งิ ทเ่ี รารับรูกค็ อื เร่ืองทุกเร่ืองเปน เรอ่ื งของพฤติกรรม สุขภาพก็เปน เรือ่ งพฤติกรรม สุขภาพทางการเงนิ อกี สวนท่ี เราทํากเ็ ปนพฤตกิ รรม เปน วนิ ัย เหมอื นกนั เปนเร่อื งเดียวกัน เราเลยมองวา หากเราพฒั นาใหพนักงานมวี ินัย ปรับเปลยี่ น พฤติกรรมได ไมว า เปนพฤติกรรมทางการเงนิ สุขภาพทาง กาย มันเปน เรื่องเดียวกันท่เี ขาสามารถไปดวยกนั ไดท้ังหมด 18

จุดเปลี่ยนของใครสักคนมาจากการใคร่ครวญ ทบทวนประสบการณ์เดิมที่สามารถเชื่อมโยงมองเห็น อนาคต ถา้ ไมเ่ ปลยี่ นวนั น้ี อนาคตกไ็ ม่ตอ้ งคาดเดาถงึ ผลลัพธ์ เรอื่ งของสขุ ภาพก็เชน่ กัน ผูบ้ รหิ ารหนมุ่ ใหญข่ องเครอื เบทาโกร คุณจกั รนิ เลา่ เร่อื งราวถงึ จดุ เปลยี่ นทางดา้ นสุขภาพ... กวา่ จะมวี นั น.ี้ ..วนั ทเ่ี ปลยี่ นแปลงตนเองจนเปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ในการขบั เคลอ่ื นคณุ ภาพชวี ติ คนในองคก์ รระดบั หมน่ื คน และตวั เขาเองกเ็ ปน็ ตน้ แบบสขุ ภาพ จนเปน็ ทป่ี ระจกั ษย์ อมรบั ในระดบั องคก์ รและเครอื ขา่ ยภายนอก “ผมอาจจะเปน็ เรอื่ งทค่ี นใกลต้ วั ปว่ ยและกต็ าย เราตอ้ งมาทำ� อะไรบางอยา่ งแลว้ ผมกใ็ ชช้ วี ติ เหมอื น คนทวั่ ไปครบั ทก่ี นิ ไมเ่ ลอื กไมช่ อบออกกำ� ลงั กาย จนกระทง่ั อายสุ สี่ บิ ไปตรวจสขุ ภาพเจอไขมนั พอกตบั เยอะ นำ�้ ตาลในเลอื ดสงู ตรงนเ้ี จอกบั ตวั เองแลว้ เรากต็ รวจทกุ ปี ทำ� ไมถงึ ไมม่ ลี ดเลย มแี ตเ่ พม่ิ จนเมอื่ สกั สปี่ กี อ่ น ตอนนน้ั อายุประมาณสี่สบิ หก มารวู้ ่าคณุ แมป่ ว่ ยเปน็ มะเรง็ ล�ำไส้ พ่ชี ายเปน็ เบาหวาน พี่ชายเสยี ก่อนตอน ต้นปี คือ น�้ำตาลในเลือดสูงถึง 690 เลย คืนน้ันก็เกิดอาการช็อคและก็เสียชีวิต จากนั้นคุณแม่ของผม ทา่ นกม็ าเสียชวี ิตไปอกี คนตอนปลายปีเดยี วกนั เราเหลือพีน่ ้องกนั สี่คน แลว้ ก็มคี ณุ พอ่ เราจึงตอ้ งคุยกนั วา่ ต้องตรวจสขุ ภาพแลว้ ล่ะโชคดวี ่าพีน่ ้องรวมส่คี นท่เี หลอื อยู่ ตรวจดูกไ็ มเ่ จออะไร ผมเองกเ็ ร่มิ มาสนใจดูแล สุขภาพ ดว้ ยตวั เองเป็นลกู คนเล็ก สขุ ภาพเรากไ็ มค่ อ่ ยดี เหมือนเราไดด้ ่ืมนมแมน่ ้อยที่สุด คอื ไมไ่ ด้กินเลย ในขณะทพี่ ๆ่ี ได้กินนมแม่ พ่ีๆไม่ค่อยเป็นหวัดเลย แต่ผมกลบั ป่วยเป็นหวดั บ่อย....” จดุ เปลย่ี นทเ่ี รม่ิ ตน้ จากวกิ ฤตชิ วี ติ ของคนรอบตวั ทจี่ ากไปดว้ ยปญั หาสขุ ภาพเปน็ จดุ สำ� คญั ในการเรม่ิ ตน้ คดิ เปลีย่ นแปลงตัวเอง....อดตี แกไ้ ขไมไ่ ด้ แตอ่ นาคตเราเปลีย่ นแปลงได้แน่นอน “ผมเองเมอื่ มาเจอแมเ่ สยี พช่ี ายเสยี และตวั เองกส็ ขุ ภาพไมค่ อ่ ยดแี ละนำ้� หนกั กเ็ ยอะ ตอนนนั้ นำ�้ หนกั ของผมราว 76-77 กก. ท่สี งู สุด เราเองก็ไมไ่ ดเ้ ป็นคนสงู แต่น้ำ� หนักขนาดนี้ กถ็ อื วา่ BMI ผมเกินไปเยอะ ก็เลยหนั ออกมาออกก�ำลงั กายจริงจัง เรม่ิ ออกมาวง่ิ จนน�ำ้ หนกั ตวั เองลด อกี อย่างหนึ่งที่หนั มาสนใจเร่อื งน้ี ก็เพราะวา่ เราเป็นคนทีส่ นใจการแข่งขันด้วย มีเพ่อื นมา Challenge แข่งลดน�้ำหนกั กนั ไหม เราก็เอาดว้ ย มกี ิจกรรมท่ีเราชอบ และเหน็ คนป่วย คนท่ีจากไปรอบๆตัว เราไปงานศพเพ่ือนรนุ่ เดยี วกันกป็ ว่ ยเปน็ มะเร็ง ป่วยเป็นสโตรก มีรุ่นน้องท่ีวิ่งในหมู่บ้านจู่ๆล้มและก็ตายไปเลย เราก็รู้สึกว่ามันใกล้ตัวและมันก็มาเร็ว เรากเ็ ลยรสู้ กึ วา่ ลูกเรากเ็ ลก็ อยู่ ไมอ่ ยากตายเรว็ อยากแขง็ แรง อยากดแู ลเขานานๆ กเ็ ปน็ เหตผุ ลทที่ ำ� ให้ เราอยากจะลุกขึ้นมาดแู ลสขุ ภาพอยา่ งจรงิ จังดว้ ย” การเปลี่ยนแปลงหลายคร้ังเป็นเร่ืองที่ไม่สนุกเอาเสียเลย แต่การเปล่ียนแปลงเป็นจุดเร่ิมต้นของการ ท�ำนายอนาคต เริ่มต้นหนักหน่วงแต่เม่ือเดินทางไประยะหน่ึง ก็เริ่มลงตัว การออกก�ำลังกายเช่นเดียวกัน จากฝกึ ฝนื เปน็ ความคนุ้ ชนิ ทเี่ ปน็ สว่ นหนงึ่ ของชวี ติ ประจำ� วนั ไปแลว้ คณุ จกั รนิ เลา่ ถงึ การออกกำ� ลงั กายของตนเอง ตอ่ ว่า... 19

“ผมกว็ งิ่ เลยครับ ตอนแรกวง่ิ สามโลก็เหนอ่ื ยมาก ขนึ้ ไปเปน็ สโี่ ล ห้าโล เอ๊ะ!!! มนั ก็เรมิ่ ไดน้ ่ี จากนน้ั ขึ้นไปเป็น 10 โล แตก่ ล็ มิ ทิ ไว้ที่ 10 โล เพราะผมเองกไ็ ม่ได้วิง่ เร็ว 10 โลผมใช้เวลาชว่ั โมงสบิ นาที วิ่งทุกวนั ชว่ งนน้ั เพราะมีการแข่งขนั ดว้ ย ตัวเองก็รู้สกึ ว่าน้ำ� หนกั ท่ีเราตอ้ งการมันยังไม่ได้ เรากร็ ูส้ ึกวา่ ไม่อยากมพี งุ เมื่อไหร่ก็ตามท่ีมีพุงเราก็รู้สึกอึดอัด ก็เลยหันมาวิ่งจริงจัง และว่ิง 10 โลทุกวัน แล้วก็มีเพ่ือนมาชวน ไปลงวงิ่ มนิ มิ าราธอน และเรามกี จิ กรรมกบั มหาลยั เวลามหาลยั จดั กจิ กรรมขอสปอนเซอรเ์ รา เขากใ็ หท้ เี่ ราวง่ิ เราก็ไปว่ิงกับกลุ่มอาจารย์ เริ่มขยับไปเป็นว่ิง 21 โล สองรายการ ที่บางแสนและพุทธมณฑลท่ีผ่านมา ก็ว่งิ ไดน้ ะ วง่ิ ได้ เพซหกกว่าๆ ดว้ ยซ�ำ้ ... แตช่ ว่ งโควดิ กไ็ มค่ อ่ ยไดว้ ง่ิ กเ็ ปน็ ทมี่ าวา่ นำ้� หนกั กลบั ขนึ้ ไป เคยลดแลว้ กเ็ พมิ่ แบบนหี้ ลายครงั้ เพราะ เราเปล่ียนพฤติกรรมไม่ได้อย่างเด็ดขาด ท�ำได้สักแป้บหน่ึงแล้วก็กลับมาใหม่ เค้าเรียกโยโย่ ใช่ไหมครับ ...น่นั แหละ ผมว่าคนมลี ักษณะโยโย่เยอะ ลดแลว้ เพม่ิ เพราะเปลยี่ นนสิ ยั ไม่ได้ นิสยั ทีเ่ ป็นเรือ่ งของการกนิ และการออกก�ำลงั กาย พูดถึงโยโยน่ ี่เป็นชว่ งก่อนทีจ่ ะมาดแู ลร่างกายอย่างจรงิ จังนะ แตช่ ่วงหลงั ออกกำ� ลงั กายสมำ�่ เสมอมาสป่ี ี หลงั จากทคี่ ณุ แมแ่ ละพช่ี ายเสยี กไ็ มโ่ ยโยค่ รบั กด็ มี าโดยตลอด เรอ่ื ง การออกกำ� ลงั กาย ผมเล่นกอล์ฟด้วย แต่ก่อนไม่รู้หรอกว่า พวกเครื่องดื่มเกลือแร่มีน้�ำตาลเยอะกินทุกซุ้มๆละ สามสี่ขวด น�้ำตาลเพมิ่ ขึน้ เยอะเลย ข้ึนมา 130 แบบน้ี เริม่ แบบมคี นบอกวา่ กนิ ได้ยังไง? น้�ำเกลือแร่ มนั มแี ต่นำ�้ ตาล แล้วในซมุ้ เนยี่ กินแต่น�้ำเปลา่ และกไ็ มไ่ ดแ้ ตะอาหารเลย กค็ ือกินนำ้� เปลา่ เปน็ หลกั เลย” เราตั้งค�ำถามเรอ่ื งเป้าหมายใหญๆ่ ในชีวติ ในการลงมอื ท�ำเรอื่ งใดเรื่องหน่ึง เป็นแรงบันดาลใจทตี่ ้องผ่าน การเอาชนะตนเองอย่างหนักหน่วงเช่นกนั “ผมไมไ่ ดค้ ิดอะไรมากมายเลย? ผมเพยี งแคค่ ิดวา่ ผมอยากอยู่กบั คนที่รักนานๆ สว่ นเรอื่ งวง่ิ เปน็ เรอื่ งของการเอาชนะใจอยา่ งเดยี วเลย เอาจรงิ ๆนะ มนั เหนอ่ื ยตงั้ แตว่ ง่ิ รอ้ ยเมตรแรกแลว้ มนั อยทู่ ว่ี า่ เราจะสงั่ ใหห้ ยดุ หรอื จะสงั่ ใหไ้ ปตอ่ ถา้ เราสงั่ ไปตอ่ มนั จะจบ เราจะวงิ่ 5 โล 10 โล 21 โล กว็ ง่ิ ได”้ ระหวา่ งทางกบั ผลลพั ธ์ทางด้านสขุ ภาพทีเ่ กดิ ขน้ึ นักผจญภยั ท่ีพบเจอความทา้ ทายทกุ ชว่ งเวลาเดนิ ทาง มักเลา่ ให้ฟงั เสมอๆวา่ เขามกั ตน่ื เตน้ และรสู้ ึกถงึ ความส�ำเร็จทุกครง้ั ทไี่ ดอ้ อกไปเผชิญกับสง่ิ ใหมๆ่ “ผมไมเ่ อาตวั เองเข้าไปหาหมอ นกี่ เ็ กือบสีป่ ีแล้ว แต่ก่อนนั้นกเ็ ข้านะ เปน็ หวัดบ้าง ไอบา้ ง บางที อาหารเป็นพิษบ้าง แต่น่ไี ม่ได้เข้าเลย จนแทบจะไม่ร้วู า่ หวัดเป็นยงั ไง? จนแทบจะไม่รู้จกั หวัดละ อนั นพ้ี ูด ให้มันเวอร์ๆนิดนึงนะ (หัวเราะ) แต่จริงๆเป็นแบบน้ัน คือเราถ้าเข้าไปโรงพยาบาลก็แค่พาลูกไปหาหมอ เกิดอบุ ัติเหตุ หรอื ลกู ไข้ขนึ้ อะไรแบบเนี้ยประสาเดก็ แต่ตวั เราเองกลบั ไม่ได้เป็นอะไรเลย” 20

“ครอบครวั ผมถอื วา่ โชคดเี พราะภรรยาและลกู แขง็ แรง แตเ่ ดก็ เองเวลาไปโรงเรยี น กช็ อบไปตดิ หวดั ติดไข้จากเพื่อน ส่ีขวบกับแปดขวบ ก็เลยมีช่วงหน่ึงเขาก็ป่วยเยอะ แต่หลังๆ ลูกชายคนโต เร่ิมรัก การออกกำ� ลงั มาก คือ ลูกคนโตรักการออกก�ำลังมาก อาจเพราะเหน็ ผมชอบการออกก�ำลังกายมาก กฬี า เขาเลน่ เยอะกวา่ ผมเยอะเลย ทงั้ วา่ ยน�้ำ ท้งั เลน่ บาส และฟุตบอล หลากหลาย คนโต แปดครง่ึ ผชู้ ายทงั้ คู่ แตต่ อนนท้ี แ่ี กไ้ มไ่ ดค้ อื เรอื่ ง อาหาร เขาเปน็ คนเลอื กกนิ และชอบกนิ ของทอด ผกั กก็ นิ นอ้ ย พยายามสอน ใหก้ นิ ผกั อยู่ พยายามสอนใหก้ นิ อาหารหลากหลายอยู่ แตก่ ก็ นิ ปลาอยแู่ ตก่ เ็ นน้ เปน็ ทอด” เมอ่ื ใหค้ วามส�ำคัญและตระหนักในการดูแลสุขภาพจากตนเองสคู่ รอบครวั แนน่ อนว่าเขาในฐานะท่ีเปน็ ผบู้ ริหารองคก์ ร ก็เช่ือมโยงความส�ำคัญน้กี บั คณุ ภาพชีวิตของผ้คู นทอี่ ยู่รอบขา้ ง ในบ้านหลงั ใหญ่ขององคก์ ร.... องค์กรจะสุขภาพดีแข็งแรงแบบยั่งยืน และหากเรามองในแง่ประสิทธิผลของงาน...งานท่ีมีคุณภาพมาจากคน ทีม่ คี ุณภาพท่ดี ีเช่นกัน “ทีม่ าเลยนะ จริงๆผมสมัครตัวเองเข้ามา ขอเปน็ ประธานในเรือ่ งของ CSR Steering ผมทำ� เรือ่ ง ชว่ ยชมุ ชนอยเู่ ยอะ ผใู้ หญก่ ม็ แี นวคดิ อยากใหอ้ อกมาชว่ ยชมุ ชนเยอะ แตผ่ มกม็ าคดิ วา่ เอะ๊ !!! ... เรายงั ไมไ่ ด้ ดแู ลพนกั งานเราเทา่ ไหรเ่ ลย แลว้ คนทอี่ ยรู่ อบขา้ งโรงงาน เขาอยากจะมาเหรอ และเหน็ เพอ่ื นพนกั งาน รวม ถงึ ครอบครัวพนักงานเจ็บป่วย ไปงานศพเยอะมาก และพนกั งานป่วยเยอะมากเลย ท่ที �ำงานรว่ มกันมาสบิ ยสี่ บิ ปเี นย่ี ะ ปว่ ยเยอะมาก เปน็ เบาหวานเปน็ มะเรง็ อะไรแบบน้ี ผมกเ็ ลยรสู้ กึ วา่ NCDs มนั เปน็ โรคพฤตกิ รรม ครบั ตอ้ งบอกวา่ ควรจะตอ้ งมารณรงคเ์ รอื่ งนก้ี นั อยา่ งจรงิ จงั แลว้ พยายามจะบอกกบั ผคู้ นวา่ ไมใ่ ชป่ ว่ ยแลว้ ค่อยไปหาหมอนะ คุณควรจะดแู ลตวั เองกอ่ นเพือ่ ไมใ่ หป้ ่วย ก็เลยมาชวน Committee ผมว่า เรามาทำ� เร่ืองสุขภาพกันดีกว่า ก็คือว่า ผมไม่อยากเห็นพนักงานป่วยละ ผมไม่อยากไปงานศพใครละ ต้องพูดให้ มนั ดนู ่ากลัวหนอ่ ย แตก่ ็เป็นแบบนั้นจริงๆนะ ก็เลยชวนมาทำ� เรอ่ื งสุขภาพกนั ... ...กอ่ นหนา้ นนั้ เราทำ� เรอ่ื งแฮปปม้ี นั นด่ี ว้ ย จรงิ ๆ หลายเรอื่ ง เรามองในเรอ่ื งของ คณุ ภาพชวี ติ พนกั งาน นะครับ ต้ังแต่สุขภาพ กาย ใจ การพักผ่อน อาหารการกิน เวลาท่ีเค้าอยู่ในโรงงาน การพักผ่อน การออกก�ำลังกาย โรคภัยตา่ งๆเหลา่ นีค้ รับ แล้วก็เร่ืองปญั หาหน้สี ินตา่ งๆ ซ่ึงโดยปกตแิ ลว้ ทาง HR เรากท็ ำ� เรื่องของสวัสดิการ มีสวัสดิการตามกฎหมายและสวัสดิการท่ีบริษัทเพ่ิมให้ ตอนนี้เรามองข้ามไปอีกว่า เราอยากใหต้ วั ของเขา ครอบครวั เขามคี ณุ ภาพชวี ติ ทดี่ ตี งั้ แตเ่ รม่ิ เปน็ พนกั งานจนกวา่ เขาเกษยี ณอายไุ ปครบั ...คณุ ภาพชีวติ ท่ีผมไปชว่ ยชุมชนอยู่ ผมให้ความส�ำคัญในหา้ มติ ิ คือ มติ ิทางดา้ นเศรษฐกิจ สุขภาพ สงั คม ส่งิ แวดล้อม และ การศึกษา เราเรยี กว่า Holistic Area Based หมายความว่า องคร์ วมเพราะเรอ่ื ง ทกุ เรอื่ งล้วนเช่ือมโยงกนั อยา่ งเชน่ เศรษฐกิจดแี ต่สขุ ภาพไมด่ ี ตอนจบเรากเ็ อาเงนิ ไปจ่ายให้กบั การรกั ษา ตวั เอง สังคมก็ไมด่ กี ็เชน่ กนั นะครบั เราก็ท�ำในห้ามติ นิ ้ี ถา้ เราส�ำรวจจะพบว่าปัญหาเศรษฐกจิ เยอะทส่ี ุดเลย รายไดไ้ มพ่ อมีหนี้สินเยอะ รายได้ไมพ่ อรายจ่าย เราก็มาทำ� แฮปป้มี ันนภ่ี ายในโครงการ ก็คือว่า ให้เปลย่ี น พฤตกิ รรมการใช้เงิน ให้รจู้ ักออมกอ่ นแล้วคอ่ ยใช้ ไมใ่ ชว่ า่ ใช้ก่อนแลว้ คอ่ ยออม 21

ดงั น้ันโครงการฯ จึงใหค้ วามรเู้ รอ่ื งของการเก็บเงนิ ปรบั พฤติกรรมตรงนีท้ ำ� อย่างไร เคยมวี ิทยากร มาอบรมให้บุคลากรเราเรียกว่า เป็นโค้ชการเงิน ให้พนักงานเค้าแก้ไขปัญหาการเงินของตัวเองได้ ก็ใหเ้ ปน็ โคช้ หรอื เป็นพ่ีเล้ียง ให้กับพนกั งานคนอน่ื ๆเชญิ อาจารย์มาอบรมเลย หากพนักงานมปี ญั หาทาง การเงินแล้ว แก้ไขปัญหาไม่ได้ ก็ให้เข้ามาร่วมอบรม เพ่ือให้เขามีวิธีการแก้ ล�ำดับมีประมาณแปดถึง เกา้ ขัน้ ตอน ไมใ่ ชห่ าแหลง่ เงนิ ก้มู าใหเ้ ลยหากยงั ไมเ่ ปลย่ี นพฤตกิ รรม ออมเงินไม่เป็น หรอื ไม่รจู้ กั เอาต้นทุน มาผันให้เป็นเงิน คุณก็ยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ ข้ันตอนสุดท้ายเขาเรียกว่าการลงทุน เหลือให้ออม เหลือจากการใชจ้ า่ ย เราเอาไปลงทุนอย่างไรใหไ้ ด้ผลตอบแทนทด่ี ีตรงน้ีคือแนวคดิ ” จากแนวคิดลงไปสู่พ้ืนที่เรียนรู้เพื่อสร้างสุขภาพขององค์กรเครือเบทาโกร เลือก “ลพบุรีโมเดล” พื้นที่เริ่มต้น สรา้ งคุณภาพชวี ิตเพอื่ นพนักงาน...ให้มีคุณภาพชวี ติ ทดี่ ี “ที่ลพบรุ ีเรามีพนักงานราว 17,000 คน มี 18 โรงงาน ใน 17,000 คนเน่ีย ทราบไหมครบั ว่าไม่ใช่ พนักงานคนไทยอย่างเดยี ว ยังมีพนกั งานท่ีเปน็ ตา่ งชาติ เราเรยี ก ตา่ งดา้ ว ด้วยนโยบายของเบทาโกรเอง เราถอื วา่ ค่าแรง สวสั ดิการ เม่อื มาเปน็ พนกั งานของ เบทาโกรแล้ว ไมว่ ่าจะเป็นคนเช้อื ชาติไหนจะได้รับ สทิ ธติ า่ งๆ เทา่ เทยี มกนั หมด ฉะนนั้ ไมว่ า่ จะเปน็ โครงการสขุ ภาพ โครงการแฮปปม้ี นั นแ่ี กไ้ ขปญั หา เรอื่ งการเงนิ ทกุ ๆคนมสี ทิ ธเิ ขา้ ถงึ ได้ ทนี กี้ จ็ ะมบี างขอ้ จำ� กดั เชน่ ภาษา สอ่ื การสอน อะไรแบบนี้ ในสว่ นของทเี่ ปน็ ตา่ งชาติ อาจจะช้ากว่า แต่วา่ เรามีลา่ มมาช่วยแปลภาษา เพ่อื ให้คนเหล่านี้สามารถเขา้ ถงึ องคค์ วามรู้ได้ ในดา้ นสขุ ภาพ โครงการทเ่ี ราทำ� อยกู่ ค็ อื “กนิ อมิ่ นอนอนุ่ ” ทกุ คนสามารถเขา้ ถงึ ไดท้ นั ทเี ลย เพราะเรา เอาพ่อครัวแม่ครัวทีอ่ ยู่ในโรงอาหารเบทาโกรเราเอง ไปอบรมดา้ น Food Hygiene ความสะอาดปลอดภัย ด้านอาหารและยังมีความอร่อย มีการแข่งขัน สร้างเป็นแคมเปญขึ้นมา มีรางวัลมอบให้ มีการเชิญเชฟ ที่เป็นเชฟชื่อดังเข้ามาสอนว่า ผัดกะเพราแบบไหน ถูกปากพนักงานของเรา ตัวอย่างกิจกรรมโครงการ เหลา่ นีเ้ รยี กว่า ปูพรม พนักงานเราสามารถเข้าถึงไดท้ ันที ส่วนโครงการท่ีเป็น 10 Packages สร้างคุณภาพชีวิตที่ดีในสถานประกอบการของกรมอนามัย ช่วงต้นปีมีการไป MOU กันและก็เอาโครงการนี้มาใช้ เราไม่สามารถเอาทุกคนเข้ามาท�ำแล้ว ปูพรมได้ ทีเดยี วเพราะทกุ คนต่างกม็ ีภาระงาน ส่ิงที่เราทำ� ได้คือเราสรา้ งผนู้ �ำทเี่ รียกวา่ Health Leader เป็นหัวหนา้ งานของแต่ละแผนก ส่งตัวแทนเข้ามาร่วมกิจกรรมตรงนี้ Health Leader ก็จะได้รับการถ่ายทอดจาก วิทยากรของกรมอนามัย เมื่อได้รับการถ่ายทอดเสร็จปุ๊บ ส่ิงท่ีผู้น�ำต้องไปท�ำคือ ต้องไปคุยกับทีมงาน ของตัวเอง เพอ่ื ใหท้ ีมงานของตวั เองไดม้ ีสุขภาพดตี ามผลลพั ธ์ของคู่มอื ตามโครงการ 22

เรามกี ารตรวจเลือดพนกั งานด้วย ปที ่ีแล้ว เราเจาะเลือดพนกั งานไปตรวจหมดเลย เพ่อื จะไดใ้ หต้ วั เองรู้ว่าแตล่ ะคนมีปัญหาเรอ่ื งอะไรอยู่ กร็ ู้ตัวเองว่าเป็นโรคหรอื วา่ มคี วามเสย่ี ง NCDSs โรคไหน จากนนั้ ก็ แบ่งกลุ่มท�ำกิจกรรม ใน 17,000 คน จริงๆมีมากกว่าน้ีนะครับ พนักงานท่ีส�ำนักงานใหญ่ก็ต้องถูกตรวจ เลอื ดหมดเลย แตเ่ ราทดลองท่ี 17,000 คน ดคู า่ เลอื ดทงั้ หมด ปี 61และปี 62 เราเรม่ิ เอาคา่ เลอื ดมาวเิ คราะห์ เราทราบวา่ 61 เราทราบมาวา่ หลายคนมคี วามเสย่ี งเรื่องนำ�้ ตาลในเลือด คลอเลสเตอรอล แต่ตอนน้นั เรา ยังไม่มีการท�ำงานเชิงรุกเท่าไหร่ เราเพียงแค่ทราบเฉยๆ พอมาในปี 62 เรามีการตรวจอีกครั้งหน่ึงครับ เปน็ การตรวจประจำ� ปี เราพบวา่ คา่ ไมด่ ตี า่ งๆเพม่ิ มากขน้ึ คา่ คนทมี่ คี วามเสย่ี งมนั เพม่ิ ขนึ้ ประมาณ 10 - 20 % ตอนนีเ้ ราเรมิ่ คิดแล้ว ทาง HR เริม่ คิดว่า พนักงานเราเปน็ หวั ใจส�ำคญั ของบรษิ ทั เลยนะ สุขภาพถา้ มันไมด่ ี ตอ่ ไปเรอ่ื ยๆ สดุ ทา้ ยบรษิ ทั จะเปน็ คนทเี่ จบ็ มากทส่ี ดุ เพราะจะมแี ตค่ นทป่ี ว่ ยอยเู่ ตม็ บรษิ ทั ประกอบกบั ความ สนใจของคุณจักริน ที่มาดูแลงานด้าน CSR มีพื้นฐานด้านสุขภาพและมี Inner ส่วนตัวก็เลยต้ังเป็น Committee ขน้ึ มา CSR STEERING ปีนเ้ี ราก็เลยโฟกสั ค่อนขา้ งเยอะในสว่ นของสุขภาพ แคมเปญอะไร ที่เกี่ยวข้องท่ีเราสามารถท�ำได้ งบประมาณบางส่วนที่สามารถอนุมัติแล้ว ปูพรมให้พนักงานมีค่าเลือด คา่ ของการตรวจสขุ ภาพทดี่ ขี น้ึ เรากพ็ ยายามทำ� เราไมก่ ลา้ การนั ตนี ะครบั วา่ ทำ� แบบนมี้ นั จะสำ� เรจ็ ในทนั ที กต็ อ้ งมารอลนุ้ ปี 63 กนั อกี นะครบั วา่ สงิ่ ทท่ี ำ� มาทง้ั หมดเกอื บๆปี จะดขี นึ้ ทางใดทางหนง่ึ หรอื เปลา่ เปน็ สง่ิ ทเ่ี รา ก�ำลงั เรียนร้อู ยู่เพอ่ื ดวู า่ จะเปน็ อยา่ งไร? แต่สิ่งท่ีเรารับรู้ก็คือ เร่ืองทุกเรื่องเป็นเรื่องของพฤติกรรม สุขภาพก็เป็นเร่ืองพฤติกรรม สุขภาพ ทางการเงินอีกส่วนทเ่ี ราทำ� ก็เป็นพฤติกรรม เป็นวนิ ยั เหมือนกัน เป็นเร่อื งเดยี วกัน เราเลยมองว่า หากเรา พัฒนาให้พนักงานมีวินัย ปรับเปล่ียนพฤติกรรมได้ ไม่ว่าเป็นพฤติกรรมทางการเงิน สุขภาพทางกาย มนั เปน็ เรือ่ งเดียวกนั ท่ีเขาสามารถไปดว้ ยกันไดท้ งั้ หมด โครงการแฮปปม้ี นั นเ่ี รากเ็ รมิ่ สอบถามพนกั งาน เกบ็ ขอ้ มลู พนกั งาน กลมุ่ ไหนทมี่ หี น้ี หนเี้ ยอะ หนเ้ี สยี หนนี้ อกระบบ แบง่ ตามประเภทหน้ี เชญิ วทิ ยากรมาให้องคค์ วามรู้ และเราใช้รปู แบบเดียวกนั คอื เราสร้าง Leader แต่ทีน้ี เราก็เรียกพวกเขาว่า โค้ชทางการเงนิ (Money Coach) แตค่ นท่จี ะเป็นมนั นี่โค้ชได้ ก็ตอ้ ง พิสูจน์ตัวเองให้ได้ก่อนครับว่า สุขภาพทางการเงินเค้าดี เราก็เลยมาเปลี่ยนที่โค้ชก่อน เปลี่ยนท่ีโค้ชก็มี การอบรม มที �ำ Workshop ต่างๆ และโค้ชมีหนา้ ท่ี น�ำเร่อื งนี้ไปหากลุ่มพนกั งานทอี่ ยู่ในสงั กัดตวั เองอกี ที ก็ทำ� ไปคูก่ นั เพราะนโยบายทคี่ ณุ จกั รนิ ใหม้ ากค็ อื ตอ่ ใหค้ ณุ มเี งนิ อยใู่ นกระเปา๋ แตว่ า่ คณุ ไมม่ สี ขุ ภาพ เงนิ คณุ กห็ ายไปอยดู่ ี ตอ่ ใหค้ ณุ ไมม่ สี ขุ ภาพทดี่ ี แตม่ เี งนิ ในกระเปา๋ สขุ ภาพจติ คณุ กม็ ปี ญั หา สองเรอื่ งนสี้ ามารถดำ� เนนิ การไปคกู่ นั ได้ 23

มิติอื่น ๆ ด้านการศึกษาแบ่งออกเป็นสองจุด โดยเฉพาะการศึกษาท่ีเป็นส่วนของพนักงาน ตรงน้ี เป็นการพัฒนาบุคลากรที่เสริมประสิทธิภาพของคนท่ีเราท�ำอยู่แล้ว ส่วนนอกร้ัวโรงงาน กลุ่มโรงเรียน ท่ีอยรู่ อบข้าง ถ้าผมจ�ำไม่ผิดโรงเรยี นท่ีอยูร่ อบขา้ งโรงงานท่ลี พบรุ มี ีจำ� นวน 11 โรงเรยี น เราเข้าไปด�ำเนนิ โครงการใน 11 โรงเรยี น เราเปน็ อตุ สาหกรรมอาหาร เราเริ่มเขา้ ไปท�ำในสิง่ ท่ีเราถนัดกอ่ น คอื “ครวั ” เรา เรมิ่ ไปทำ� ครวั ทเ่ี รยี กวา่ “ครวั สขุ ภาพ” โดย เนอ่ื งจากเรามรี ะบบควบคมุ ความสะอาดในโรงงานทมี่ ปี ระสทิ ธิ ภาพมากๆ หวั ใจของเบทาโกรในแงม่ มุ ธรุ กจิ คอื ความสะอาด เราเลยเอาความปลอดภยั ตรงนมี้ าใช้ กับครัว ของโรงเรยี นในชมุ ชน เราเลยทำ� โครงการทเี่ รยี กวา่ “ครวั คณุ ภาพ” ขนึ้ มาทนี ค้ี นเราเองกเ็ ปน็ คนทอี่ อกไปหา ผู้อ�ำนวยการโรงเรียน ออกไปหาน้อง ๆนักเรียน เพื่อปรับเปล่ียนครัวในโรงเรียนเพื่อให้ได้สุขอนามัยที่ถูก ตอ้ ง เชค็ ลสิ ตข์ องเราคอ่ นขา้ งละเอยี ดเขม้ งวดมากกวา่ ทางราชการ เพราะเรามงุ่ เนน้ ความสะอาดอยา่ งมาก ถือว่าเป็นภาระท่ีค่อนข้างหนักของโรงเรียน แต่ผมเชื่อว่าภาระน้ีจะหมดไปเม่ือศึกษาธิการมาประเมินครัว ของโรงเรยี น” ดำ� เนนิ การตอ่ เนอื่ ง และเหน็ ผล...แมจ้ ะใชเ้ วลาแตค่ ณุ ภาพชวี ติ เกดิ จากความสขุ กาย สขุ ใจ ตงั้ แตแ่ รกเรม่ิ ... ปัจจัยสำ� คญั ของการใชช้ วี ิตของผู้คนนอกจากความมัง่ คง่ั ทางรายได.้ ..เรือ่ งของสุขภาพก็ส�ำคญั พอๆกัน “พนักงานได้สุขภาพทางใจก่อนเลยครับ เพราะเขาได้เอาองค์ความรู้ที่ตัวเองมีไปถ่ายทอดไปสู่เด็ก นักเรียน อีกสิ่งท่ีเขาได้คือ เขาได้ทวนความรู้ว่าในบริบทของโรงเรียนกับโรงงานมีความแตกต่างกันนะ ใช้ในโรงงานอาจจะเข้มงวดเต็มที่แต่ในโรงเรียนอาจผ่อนคลายลงบ้างตามบริบทตามศักยภาพ ผมคิดว่า พนกั งานทไ่ี ดไ้ ปทำ� กกจิ กรรมตรงนไ้ี ดท้ บทวนความรตู้ นเอง ไดค้ วามภาคภมู ใิ จทไี่ ดไ้ ปทำ� กจิ กรรมเพอื่ สงั คม เหล่านี้ และดีไม่ดี ผมคิดว่า เขาอาจจะเป็นคนท่ีกลับมาท�ำท่ีบ้านเขาเองก็ได้ เพราะว่า โรงงานเรามี งบประมาณในการพฒั นาหอ้ งครวั โรงเรยี นดว้ ย เขาจะมองเหน็ วา่ ทง้ั สองแหง่ ดแี ลว้ แตบ่ า้ นของตวั เองละ... หากกลบั ไปบา้ น พบวา่ ครวั ของตวั เองรกมากๆ จะตอ้ งมจี ติ สำ� นกึ ทคี่ วามสะอาดเหมอื นกบั สงิ่ ทเ่ี ราไดเ้ รยี นรู้ และปฏบิ ตั ิมา” เม่ือเรมิ่ ขยบั ก็การเปลย่ี นแปลงเชงิ บวกเกิดขนึ้ ที่ ลพบรุ ี เตรยี มถอดบทเรียนและขยายผล “ผใู้ หญ่ใหก้ ารยอมรับ ใหก้ ารสนับสนุน และอนุมตั ใิ หผ้ มไปท�ำ Committee แบบนีท้ ว่ั ประเทศเลย เราเรม่ิ ทลี่ พบรุ เี พราะเปน็ ฐานการผลติ ใหญข่ องเรา เสรจ็ แลว้ วนั นเ้ี รมิ่ ขยายไปทป่ี ากชอ่ ง ไปเรมิ่ สรา้ งลกั ษณะ เดยี วกนั แบบนท้ี ปี่ ากชอ่ ง เพราะทนี่ นั่ มที งั้ ฟารม์ หมู ฟารม์ ไก่ และโรงงานอาหารสตั วอ์ ยู่ เขาไมต่ อ้ งเรมิ่ จาก การนับหน่ึงก็มาช้อปปิ้งเอาบทเรียนจากท่ีเราท�ำกิจกรรมอยู่ กิจกรรมอะไรที่สามารถไปตอบโจทย์ตรงน้ัน ก็มาเอาความคิดตรงน้ไี ป ใช้เวลาส้ันลง และเรากจ็ ะไปทำ� ในลกั ษณะเดียวกนั อกี สามจดุ ” 24

เรื่องของสุขภาพ เป็นผลลัพธ์ที่เราต้องประเมินกันในระยะยาวนั่นคือ คุณภาพชีวิตทุกด้าน การเปลีย่ นแปลงที่คอ่ ยๆเกิดขึน้ อาจยังไมช่ ดั แตม่ ีรอ่ งรอยความส�ำเรจ็ และทิศทางทใี่ ช่ “ผมว่า ยังเหน็ ไมช่ ดั นะครับ...แตก่ ็ เหน็ ว่า ค่าเบี้ยประกันผู้บรหิ ารลดลง จากการจา่ ยเบยี้ ปีทแี่ ลว้ พบวา่ ลดลง แสดงว่าไปเคลมนอ้ ยลง แตน่ ีค่ อื ระดับผู้บรหิ าร ซึ่งกจิ กรรมนี้ยังมาไมถ่ ึง แต่ในระดับพนกั งาน ผมยังไม่เห็นชัดเท่าไหร่ แต่ผมก็เชื่อว่าเมื่อเอาตัวเลขมาวิเคราะห์มาท�ำเป็นกราฟ เชื่อว่า คงเห็นตัวเลข ท่ีปรากฏให้เหน็ บางตวั วา่ ผลลพั ธด์ ขี นึ้ ” บทเรยี นที่ดจี ากลพบุรีโมเดล พอมองเหน็ ภาพรวมการเปลยี่ นแปลงของพนักงานทลี่ พบรุ ี...และการก้าว เดินตอ่ เร่ิมจากตรงนี้ “หลงั จากทเี่ รามกี ารรณรงคใ์ นเรอ่ื งสขุ ภาพและการสรา้ ง Health Leader เนยี่ ะ จรงิ ๆชว่ งกอ่ นเกดิ โควิดก็จะเกิดกลุ่มวงิ่ กลุม่ พาหวั หนา้ ว่ิง ถ่ายรปู เอามาประชนั กนั ในกลุ่มไลน์ ในแต่ละโรงงาน ในส่วนของ Health Leader ก็จะมีการเอาใจใส่พนักงานกลุ่มท่ีป่วยมากขึ้น ก่อนหน้าน้ี ก็เวลาป่วยก็เก็บข้อมูลเพื่อ รวบรวมการลา อนมุ ตั กิ ารลา แตต่ อนนก้ี เ็ อาตวั เลขการลามาวเิ คราะหม์ ากขนึ้ วา่ พนกั งานลาปว่ ยดว้ ยสาเหตุ อะไร แตถ่ า้ อยใู่ นกลมุ่ NCDs ทเ่ี รากำ� ลงั ทำ� โครงการ เขากเ็ อาขอ้ มลู เหลา่ นม้ี าทำ� โปรเจครองรบั ตอ่ ไป ตอนนี้ เรากม็ โี ปรเจคทรี่ องรบั กบั โรงพยาบาลพฒั นานคิ มทรี่ องรบั การใช้ AI ในการดแู ลสขุ ภาพของพนกั งาน รว่ มกบั ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลพฒั นานคิ ม เปน็ การเกบ็ ขอ้ มลู ระหวา่ งคณุ หมอ พนกั งานเราและกลมุ่ Health leader เพอื่ วางแผนการดแู ลสขุ ภาพรว่ มกนั ใหม้ คี วามใกลช้ ดิ มากขน้ึ ปอ้ งกนั การเกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ เปน็ คลา้ ยๆระบบ Monitoring ทเ่ี ราก�ำลังวางแผน เรากำ� ลงั จะใช้เทคโนโลยีมาใชอ้ ีกแรงหน่ึง อยากให้กิจกรรมเหล่าน้ีเป็นกิจกรรมเชิงบวก เป็นกิจกรรมท่ีสร้างแรงจูงใจ เพ่ือค้นหาความส�ำเร็จ รว่ มกนั หากเราไปบังคบั หรือสร้างเปน็ KPI กลายเป็นภาระ แตห่ ากเป็นความส�ำเรจ็ รว่ มกนั ทางคุณจักริน ก็จะมใี ห้รางวลั เป็นเงินจำ� นวนสองหมน่ื บาท ตอ้ งท�ำความเข้าใจกันอย่างหน่ึงว่า สง่ิ ทีเ่ ราคยุ กันมาทงั้ หมดเป็นกิจกรรมท่เี กิดขนึ้ ทลี่ พบุรี ทส่ี ระบุรี นะครับ แต่การทีจ่ ะขยายผลไปยังทีอ่ ื่น ๆนนั้ มนั คงไม่เหมอื นกนั เสยี เลยทีเดยี ว เพราะบริบทของพนื้ ทก่ี ็มี ความแตกต่างกัน พฤติกรรมก็แตกต่างกัน ในออฟฟิศใหญ่ก็มีคาแรคเตอร์อีกแบบ ต่างจังหวัดก็อีกแบบ กจ็ ะเปน็ การพฒั นาแบบเปดิ ทใี่ หเ้ กดิ การเรยี นรใู้ หแ้ ตล่ ะทสี่ รา้ งรปู แบบขน้ึ มาภายใตศ้ กั ยภาพและบรบิ ทของ แตล่ ะทีเ่ อง เราเชอ่ื ว่าจะมพี ลังและสร้างการเปล่ียนแปลง 25

...แตส่ งิ่ ทเี่ ราใหค้ วามสำ� คญั ทสี่ ดุ คอื เรอื่ งขอ้ มลู ผลเลอื ดของพนกั งานทอ่ี อกไปสสู่ าธารณะทมี่ คี นนอก เข้ามารบั รู้ จรงิ ๆ เป็นสทิ ธสิ ว่ นบุคคลคอ่ นขา้ งละเอียดออ่ น เราใหค้ วามมัน่ ใจกับพนกั งานว่า การสอ่ื สาร ตรงนี้เป็นการใช้ตัวเลขท่เี ปน็ รหัสเทา่ น้ัน ฉะนั้นเวลาโรงพยาบาล หรอื สาธารณสขุ มาวเิ คราะหต์ วั เลขจะรู้ แคเ่ พยี งรหัสแทนบุคคลเทา่ นน้ั การประสานก็ผา่ น HR และประสานโดยตรงกบั พนกั งาน เป็นความยนิ ยอม ในการรักษาอยา่ งสมคั รใจ ตรงนีเ้ ป็นสง่ิ ทเ่ี ราอยากบอกว่าความลับพนกั งานเปน็ สงิ่ ทเ่ี ราดแู ลเป็นพิเศษเชน่ เดียวกัน” ลพบรุ ีโมเดล “บทเรียน บทรู”้ เชงิ ประจักษท์ ีเ่ กิดขน้ึ เปลีย่ นแปลงทั้งคนและองค์กร “คนคือพนักงาน ถ้าเขามีสุขภาพดีขึ้น ครอบครัวเขาก็มีความสุข เขาไม่ต้องไปเสียเงินให้กับหมอ แต่ในแง่บริษัทก็พนักงานมีประสิทธิภาพการท�ำงานท่ีดีข้ึน ไม่ต้องใช้เวลาไปกับการเจ็บป่วย ผมคิดว่า WIN - WIN ผมไมไ่ ดเ้ อา Productivity มาเป็นตัววัดนะครับ แตผ่ มเอาสขุ ภาพพนักงานนี่แหละเปน็ ตัววดั แตผ่ ลทีไ่ ด้กับบริษทั กเ็ ปน็ ทางอ้อม บรษิ ทั ก็ไดค้ นทำ� งานท่มี ปี ระสทิ ธภิ าพ” เรอื่ งราวการเปลย่ี นแปลงจากตวั เองสอู่ งคก์ รคงเปน็ เสน้ ทางทเี่ ราตอ้ งเดนิ ทางอกี ยาวไกล การเปลยี่ นแปลง พฤตกิ รรมสขุ ภาพเป็นเรอ่ื งทย่ี ากแต่หากไดเ้ ริม่ กส็ ง่ ผลอนาคตแนน่ อน... ข้อคดิ ฝากไว้จากคณุ จกั รนิ ต้นแบบทางดา้ นสุขภาพเบทาโกร “อยา่ ป่วยแลว้ ค่อยไปหาหมอ พยายามดแู ลตวั เองให้ดีกอ่ น... ...พยายามห่างไกลเร่ืองของความเจ็บป่วย ตัวผมมองว่า NCDs เป็นโรคท่ีไม่ได้รักษาง่ายใช้เวลา แก้ยาก ดังนนั้ ต้องเอากิจกรรมเข้ามาปรับเปลยี่ นให้คนสนุกกับกิจกรรม ผลท่ไี ด้คนสขุ ภาพที่ดี อธิบายก็คอื หากกจิ กรรมไมส่ นกุ คนทง้ั ๆทร่ี วู้ า่ ดกี ไ็ มอ่ ยากทำ� แตถ่ า้ กจิ กรรมสนกุ แลว้ บงั เอญิ กจิ กรรมนส้ี ง่ ผลดตี อ่ สขุ ภาพ ด้วย ผมว่าได้ผลเพราะคนจะสนุกกบั มนั มากกวา่ ” เบทาโกรเราอยากเปน็ “องคก์ รทมี่ สี ขุ ภาพดี โดยใชก้ จิ กรรมเปน็ ตวั น�ำ” 26

เบญญพร เฮงซ้ิม กำ�นันต�ำ บลชัยมงคล จังหวดั สมทุ รสาคร เขตสขุ ภาพที่ 5 วถิ ีหญิงแกรง่ ...ตน้ แบบสุขภาพสมทุ รสาคร ชุมชนจะเห็นภาพของกํานนั ที่ไมเ ครียด บางคนติดตาม Facebook ของกํานนั กม็ กั จะบอกวา ดทู าทางไมมคี วามทกุ ขอะไรเลย จรงิ ๆ กเ็ ปนการใช “สต”ิ ของตนเองทบทวน ตนเองอยตู ลอดเวลา แตละวันวา เรามคี วามผดิ พลาดอะไร เราทําอะไรมปี ระโยชน เราทาํ อะไรผดิ พลาดท้ังตอ ตนเอง และผิดพลาดกบั คนอ่นื อะไรบา ง 27

ความแตกตา่ งของชวี ติ ของใครหลายๆคน อยทู่ จ่ี ดุ เรมิ่ ตน้ วา่ เขาไดเ้ รมิ่ จากตรงไหน และใชค้ วามพยายาม แคไ่ หนในการพฒั นาตนเองขนึ้ มาจนเปน็ ทย่ี อมรบั ...เราวดั ความสำ� เรจ็ จากระยะหา่ งของเปา้ หมายและจดุ เรมิ่ ตน้ และเม่ือศึกษาวิถีชีวิตใครสักคนแล้ว นอกจากความส�ำเร็จท่ีเราเห็นภาพ เราจะมองเห็นถึงความพยายามและ ทศั นคตทิ ่ีดเี ย่ยี มของคนเหล่าน้ันด้วย ชีวิตของก�ำนนั หญงิ เบญญพร เฮงซิ้ม ก็ไมต่ ่างกัน เรือ่ งราวของกำ� นนั ได้สร้างแรงบันดาลใจดๆี ใหก้ ับคนที่ไดร้ บั รู้ จากวันนน้ั ถงึ วันน้ี...คนต้นแบบสขุ ภาพสมทุ รสาคร “กำ� นนั เกิดทจี่ ังหวัดสมทุ รสาครโดยกำ� เนิดเป็นเช้อื สายจนี พอ่ แม่มีลูกหกคนและกำ� นนั เปน็ คนที่ 4 ผหู้ ญงิ โสดหมด มเี ฉพาะผชู้ ายทง้ั สองคนทแ่ี ตง่ งานแลว้ อาชพี ทำ� นำ้� ตาลจากตน้ มะพรา้ ว แถวๆสมทุ รสาคร จะเปน็ นำ้� ตาลมะพรา้ ว ดว้ ยความเปน็ เชอื้ สายจนี เตยี่ จงึ ไมอ่ ยากใหเ้ รยี นสงู ๆโดยเฉพาะลกู ผหู้ ญงิ ใหเ้ หตผุ ลวา่ เดยี๋ วกม็ คี รอบครวั แลว้ เดย๋ี วไปเปน็ แมบ่ า้ นอะไรแบบนไี้ มจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งมคี วามรสู้ งู จงึ ใหเ้ รยี นในระดบั ประถม ดงั นน้ั ลกู ผหู้ ญงิ ทกุ คนกจ็ ะจบระดบั ประถมทง้ั หมดเลยทงั้ สคี่ น แตก่ ำ� นนั หาโอกาสมาเรยี นทต่ี อนเขา้ มาทำ� หนา้ ท่ี จติ อาสาเปน็ อสม.เรมิ่ เรยี น กศน.ชว่ งทเี่ ปน็ อสม. ของตำ� บลชยั มงคลกม็ โี อกาสไดเ้ รยี นทเี่ ขาเรยี กวา่ การศกึ ษา ผใู้ หญ่ และกไ็ ดจ้ บเทยี บเทา่ กบั มธั ยมตน้ คอื ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ส่ี ามหลงั จากนน้ั ขณะนน้ั กย็ งั ทำ� หนา้ ที่ อสม. อยูใ่ นชว่ งนั้นเองกท็ �ำธรุ กจิ ประกันชีวิตไปดว้ ย ก�ำนันเป็นนกั ขายประกันชีวติ ประกันรถ ประกันอุบัตเิ หตุ ตอ่ มามเี กษตรแบบใหมเ่ ขา้ มาในพนื้ ทขี่ องพวกเรา กค็ อื การเลยี้ งกงุ้ กลุ าดำ� พนื้ ทแี่ ถบนนั้ กน็ ยิ มเลย้ี ง กงุ้ กลุ าดำ� หนงึ่ ในจำ� นวนนนั้ กค็ อื ครอบครวั ของพวกเรา กเ็ ลยตดั สนิ ใจโละ๊ สวนมะพรา้ วทง้ั หมดเลย ทำ� เปน็ ฟาร์มเลยี้ งกงุ้ กุลาดำ� แรกๆดนิ ดนี �ำ้ ดเี พราะมคี นเลย้ี งน้อยกป็ ระสบความสำ� เรจ็ ขยายพ้ืนท่ี สักพกั หนงึ่ เกิด วกิ ฤตคนเลยี้ งกงุ้ เยอะขน้ึ ทำ� ใหร้ าคากงุ้ ตกตำ่� กม็ กี ารตดั แบง่ ทด่ี นิ บางสว่ นขายไปสว่ นทเี่ หลอื กน็ ำ� มาเปน็ หอ้ งเชา่ ก�ำนันก็เปลี่ยนอาชีพอีกครั้งนอกจากจะเป็น อสม.แล้วก็ยังเป็นแม่ค้าขายของหน้าบ้านเป็นร้านค้าขาย ของช�ำโชห่วยใหก้ ับคนท่ีเช่าบ้านพวกเรา มีเวลากข็ ายประกนั บา้ งเล็กๆ น้อยๆ ตอ่ มามโี อกาสไดเ้ รยี นวทิ ยาลยั ชมุ ชน เรยี นการปกครองทอ้ งถน่ิ ในระหวา่ งเรยี นนนั้ กม็ ตี ำ� แหนง่ ผใู้ หญ่ บา้ นวา่ งลง ในชว่ งทเี่ รยี นการปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ นน้ั กร็ สู้ กึ วา่ อยากทดลองวชิ าทเ่ี รยี นมา วา่ สามารถจะทำ� อะไรใหก้ บั ชมุ ชนไดบ้ า้ ง นอกจากการเปน็ อสม. แลว้ อยากลองเปน็ ผใู้ หญบ่ า้ นดบู า้ ง กเ็ ลยมาสมคั รตำ� แหนง่ ผใู้ หญบ่ า้ นในชมุ ชนดปู รากฏวา่ ไดร้ บั การเลอื กตงั้ ในขณะทเ่ี ปน็ ผใู้ หญบ่ า้ นตำ� แหนง่ กำ� นนั กว็ า่ งลงอกี เพราะวา่ กำ� นนั หมดวาระ กร็ สู้ กึ วา่ อยากทดลองอกี วา่ ชาวบา้ นจะยอมรบั เราไหม ในขณะทส่ี มทุ รสาครกม็ กี ำ� นนั ผหู้ ญงิ ทอี่ ยตู่ ำ� บลใกลเ้ คยี งกบั เราเขากย็ งั เปน็ ได้ เรากล็ องทดลองดถู า้ เราแพเ้ รากเ็ ปน็ ผใู้ หญบ่ า้ นเหมอื นเดมิ กเ็ ลยสมคั ร ดปู รากฏวา่ ไดร้ บั การเลอื กตงั้ ใหเ้ ปน็ กำ� นนั กเ็ ลยเปน็ กำ� นนั ผหู้ ญงิ คนทสี่ องของสมทุ รสาคร ในระหวา่ งนนั้ เรอื่ ง ของการเรยี นกเ็ รยี นควบคกู่ นั ไปดว้ ยลงสมคั รเรยี นทางไกลของ มสธ. จนจบปรญิ ญาตรรี ฐั ประศาสนศาสตร บณั ฑติ ของ มสธ. 28

ก�ำนันคิดว่าการที่เราได้รับเลือกตั้งเพราะว่าเราท�ำหน้าที่ ชาวบ้านเห็นผลงานจากการที่เราเป็น ประธาน อสม. ของต�ำบลชัยมงคลแล้วก็มาเป็นก�ำนันของต�ำบลชัยมงคลก็สานต่อกลุ่มต่างๆท่ีมีอยู่แล้ว ในชุมชน หลังจากเราท�ำหน้าท่ีกํานัน เราก็เรียนปริญญาโทของมหาวิทยาลัยรามคำ� แหงจนจบรัฐศาสตร์ มหาบัณฑติ เป็นรุ่นที่เก้าของจังหวดั ” กำ� นนั เลา่ เรอื่ งของตวั เองราวกบั วา่ เธอจดบนั ทกึ เรอ่ื งราวเหลา่ นใี้ นรายงานชวี ติ แลว้ นำ� มาเลา่ เราเหน็ ฉากชวี ติ ในอดตี และความพยายามของเธอผา่ นเรอื่ งเลา่ ...การกา้ วขน้ึ มาเปน็ ผนู้ ำ� หญงิ ในวนั นก้ี เ็ ปน็ เรอื่ งทน่ี า่ ทา้ ทายไมน่ อ้ ย เธอเลา่ วา่ “หา้ ปีชว่ งกอ่ นหน้านัน้ ทำ� งาน อสม. เรา เราก็ตอ้ งเขา้ ถึงประชาชนอย่แู ลว้ ในสมยั ก่อนไมม่ ีเฟสบุค๊ ไมม่ ีไลน์ พอมีโรคระบาดเราก็ต้องไปชว่ ยชมุ ชน ในการทำ� ประชาคมในแต่ละชุมชน แต่ตอนนี้เพยี งแคเ่ รา ขยบั ขึน้ มาเปล่ียนต�ำแหน่ง แต่เรากช็ ว่ ยหมอ รพ.สต. เค้าตลอดเวลา ชาวบ้านเขาเห็นเราอยู่ตลอดเวลาในมุมของจิตอาสา แต่วันหน่ึงท่ีเราอาสาไม่ท�ำงานฝ่ายปกครอง ทำ� ใหช้ าวบา้ นไมร่ สู้ กึ แตกตา่ ง กอ็ าจจะมบี า้ งทม่ี คี แู่ ขง่ ทอ่ี าจจะโจมตเี ราบา้ งวา่ เหน็ ผหู้ ญงิ อาจจะไมม่ คี วามพรอ้ ม ในเร่ืองร่างกายสรีระ หากมีโจรผู้ร้ายอะไรแบบน้ีเป็นต้น การเป็น อสม.เป็นคุณูปการในการสร้างศรัทธา สรา้ งการยอมรบั ” นอกจากความสามารถส่วนตัวและการเป็นบุคคลท่ีเรียนรู้อยู่ตลอดเวลาแล้ว คุณสมบัติท่ีผู้หญิงที่เป็น ผนู้ ำ� คนหนงึ่ ตอ้ งมคี อื “ความแกรง่ ” นน่ั คอื สขุ ภาพทดี่ ี กำ� นนั บอกกบั เราวา่ สขุ ภาพทด่ี หี มายถงึ เธอจะมโี อกาส ในการรับใชพ้ ี่นอ้ งประชาชนของเธอได้ดมี ากย่ิงขนึ้ “ในเรอ่ื งของสขุ ภาพ เรมิ่ แรกเลยเรามองวา่ สขุ ภาพเปน็ เรอื่ งจำ� เปน็ เพราะเราเปน็ อสม. คอื การเปน็ อสม. ตอ้ งทำ� เปน็ ตวั อยา่ งเปน็ ตน้ แบบใหก้ บั ชาวบา้ นไดม้ คี วามเชอ่ื มน่ั เหมอื นกำ� นนั จะไปบอกใหค้ นอนื่ ซอื้ ประกนั ชวี ติ ไปบอกใหค้ นอน่ื ซอื้ ประกนั อยา่ งโนน้ อยา่ งนี้ แตถ่ ามวา่ กำ� นนั ซอื้ ประกนั ไหม ตรงนคี้ อื ความเชอ่ื มน่ั ... การเป็นก�ำนันผู้ใหญ่บ้านเราต้องพร้อมตลอดเวลา พร้อมตลอดย่ีสิบสี่ช่ัวโมง ถ้าหากชาวบ้าน มาบอกว่าก�ำนันมาร่วมงานนี้งานน้ันหน่อยนะ หากบอกเขาไปว่า “หมอนัด” เราก็มีความรู้สึกว่าถ้าผู้น�ำ ไม่มคี วามพร้อม ถือวา่ เป็นเร่ืองท่ีไม่คอ่ ยดี เราจึงร้สู กึ วา่ เร่อื งสุขภาพเปน็ เรื่องส�ำคญั ... การดแู ลตัวเองก�ำนนั เปน็ คนทีเ่ ลอื กทานอาหาร เลอื ก ก็คอื ไม่ทานของจกุ จกิ หลงั จากทานอาหารมอ้ื หลกั ไปแลว้ สชี่ วั่ โมง จะไมท่ านของจกุ จกิ เลย จะใหร้ า่ งกายไดใ้ ชพ้ ลงั งานจากอาหารทก่ี นิ ไปอยา่ งเตม็ ทก่ี อ่ น ทานครบสามม้ือแต่ไม่ได้ทานนอกมื้อ กินปลากินผักม้ือเย็นจะไม่ทานแป้ง จะทานพวกสลัดหรือว่าปลานึ่ง ผกั ก็มเี ส้นใยมากๆ การหาความรกู้ ห็ าความรจู้ ากเว็บไซต์ จากเน็ต จาก YouTube เราสามารถท่ีจะคน้ หา หาความร้ไู ด้ ว่างๆเรากเ็ ข้าไปดวู ่าคนท่มี ีสขุ ภาพดี เขาดแู ลตัวเองกนั อยา่ งไร?... 29

การออกกำ� ลงั กายตน่ื เชา้ ขน้ึ มากแ็ กวง่ แขนสามรอ้ ยครงั้ ถา้ มเี วลากท็ ำ� ราวพนั ครง้ั ดขู า่ วไปดว้ ย บางที ก็วิ่ง จริงๆแล้วเราควรแกว่งแขนหนึ่งพันคร้ังต่อวัน ท�ำเช้ากลางวันเย็นก็ได้ จากนั้นก็ไปท�ำภารกิจอ่ืนๆ ชว่ งเยน็ กไ็ ปแอโรบกิ ในชมุ ชน คอื เวลาทเ่ี ราไปเรม่ิ คนเขากต็ าม มคี นคอยถามวา่ วนั นที้ ำ� ไมกำ� นนั ไมม่ าอะไร แบบนก้ี ำ� นนั ไมม่ ากไ็ มส่ นกุ เรากจ็ ะชว่ ยใหก้ ลมุ่ เฮฮา กระตนุ้ การออกกำ� ลงั กายใหค้ นออกกำ� ลงั กายมคี วามสขุ ใหเ้ ขาไดม้ คี วามมนั่ ใจไมอ่ าย แอโรบิกบางแห่ง เวลางบหมดก็จะหายไปหมดท้ังคนเต้นและคนน�ำเต้นแอโรบิก ชุมชนที่ก�ำนันอยู่ เกิดจากความตั้งใจจริงท่ีจะดูแลสุขภาพร่างกายเราไม่ได้รับงบจากใคร กลุ่มเกิดจากความเช่ือมั่นว่า การออกกำ� ลงั กายน้นั เปน็ เร่อื งท่ดี แี ละเปน็ ผลดตี ่อสุขภาพของเราจริง ๆ ผู้ใหญ่บ้านในแต่ละหมูบ่ ้านก็ช่วย เรื่องค่าน�้ำค่าไฟ ส่วนค่าครูไม่ได้เสียเพราะพวกเขามากันด้วยใจเป็นจิตอาสา เขาบอกว่าเขามาน�ำเต้น เขาเองกไ็ ดส้ ขุ ภาพดว้ ยแถมยงั ได้เพื่อนส่ีห้าสิบคนในเวลาเดียวกัน เพราะเต้นคนเดียวก็ไม่สนุก ก�ำนันก็มีหน้าท่ีส่ือสารประชาสัมพันธ์ หลายๆคนหลังจากออกก�ำลังกายแล้วพวกเขาก็มี การเปลี่ยนแปลง ท�ำให้พวกเขามีความศรัทธาในการออกก�ำลังกายจากนั้นพวกเขาก็มาด้วยตัวเขาเอง พอเกดิ ปญั หาโรคระบาดโควดิ กค็ ดิ ถงึ กนั มากเลยเพราะวา่ ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ประกาศไมใ่ หอ้ อกกำ� ลงั กาย บางคนก็อยากแอบทำ� ผิดกฎหมายด้วยนะ เพราะพวกเขาอยากมารวมกลมุ่ กันออกก�ำลงั กาย เราก็แนะน�ำ ใหแ้ กวง่ แขนอยทู่ บี่ า้ นหรอื ไมก่ ว็ งิ่ รอบบา้ นคนเดยี ว แกวง่ แขนใหไ้ ดว้ นั ละพนั ครงั้ หรอื วา่ เทา่ ทท่ี ำ� ได้ หลงั จาก มกี ารผอ่ นผนั ใหร้ วมกลมุ่ กนั ไดก้ ร็ อดวู า่ จะมคี นมา ออกกำ� ลงั กายเยอะไหม วนั แรกคนมานอ้ ยหนอ่ ย วนั ตอ่ มา คนมากนั เตม็ เลย กเ็ ลยสรปุ วา่ การออกกำ� ลงั กายเปน็ เรอ่ื งทจ่ี ำ� เปน็ และทกุ คนกเ็ สพตดิ การออกกำ� ลงั กายแลว้ คณุ ครูน�ำเตน้ ก็ไม่ได้เกีย่ งว่าจะไดร้ ับค่าตอบแทนหรือไม่ แตล่ ะคนก็มาดว้ ยใจรกั สุขภาพกันทง้ั น้ัน กอ่ นจะมาแอโรบกิ กำ� นนั สนใจเรอ่ื งวงิ่ ชอบไปวง่ิ ตามรายการตา่ งๆวง่ิ เพอื่ การกศุ ลสรา้ งโรงพยาบาล กอ่ นจะมาแอโรบกิ แตก่ ม็ าคดิ วา่ วง่ิ เราวง่ิ ไดค้ นเดยี วมนั ไมไ่ ดส้ รา้ งใหช้ มุ ชนมสี ขุ ภาพไดจ้ รงิ ๆ การวงิ่ เปน็ เรอื่ ง ทด่ี นี ะแตเ่ รามองภาระทเี่ ราจะตอ้ งนำ� พาชมุ ชนใหม้ สี ขุ ภาพดี กอ็ าจจะตอ้ งหาวธิ กี ารออกกำ� ลงั กายทส่ี ามารถ ทำ� เปน็ กลมุ่ ได้ เรากม็ มี มุ มองวา่ แอโรบกิ และการออกกำ� ลงั กายทบ่ี า้ น การดแู ลกนิ อาหารควบคกู่ นั ไปจะเปน็ ประโยชนต์ อ่ สขุ ภาพของเราเองแลว้ กค็ นในชมุ ชนของเราดว้ ย ในกล่มุ แอโรบิกของเรามผี ชู้ ายดว้ ยและกม็ ีความขีอ้ าย แต่สว่ นใหญ่ผ้ชู ายมาสง่ ภรรยาก็เลยมารว่ ม เต้นแอโรบิกด้วย มีผู้ใหญ่บ้านคนหนึ่งมาเต้นกับภรรยา ปรากฏว่าเกิดผลลัพธ์ที่ดี เพราะว่าพอแกไป ตรวจเลือดหมอก็ถามว่าไปท�ำอะไรมาเพราะว่าผลเลือดออกมาดี แกเล่าว่าเวลาไปวิ่งก็มีอาการปวดเข่า แตเ่ วลามาแอโรบิกเปน็ กฬี าทเ่ี หมาะสมกบั ตวั เขาเอง ผลเลอื ดกอ็ อกมาดีดว้ ย” ทำ� ไดแ้ ละทำ� ดเี เลว้ ขยายผล สรา้ งพลงั จากจดุ เลก็ ๆขยายผลไปสชู่ มุ ชนรอบขา้ ง ตอนนมี้ กี ารขยายล ตอนนม้ี ชี มุ ชนอนื่ ๆรอบขา้ งกเ็ รมิ่ มชี มรมกฬี าชมรมแอโรบกิ แลว้ กเ็ กดิ จากการศรทั ธาในการออกกำ� ลงั กายทงั้ นนั้ 30

เรามีไลน์กลุ่มท่ีใช้ในการส่ือสารรวมท้ังมีความรู้ดี ๆเราก็ใส่ลงไปในไลน์กลุ่มด้วยไปสาระทางด้าน สุขภาพท่ีดีลงไปในกลุ่ม มีทีมงานดูแลกลุ่ม แต่ละกลุ่มมีสมาชิกหกสิบคนและมี LINE กลุ่ม อสม.กลุ่ม ฝ่ายปกครอง กลุ่มต�ำบลเป็นกลุ่มที่ต�ำรวจชุมชนต้ังข้ึนมาเพ่ือเป็นการสื่อสารความปลอดภัย ก�ำนันก็อยู่ ทุกกลมุ่ แลว้ ในแต่ละกลุ่ม ก�ำนนั ก็มหี น้าที่นำ� สาระเข้าไปสูใ่ นกลุ่มไลนก์ ลุ่มนนั้ ๆด้วย” เราต้ังค�ำถามกับก�ำนันว่า ท�ำไมถึงได้รับการคัดเลือกเป็นต้นแบบสุขภาพ ท้ังๆท่ี ในเขตสุขภาพก็มีคน ที่มสี ขุ ภาพดีมากมาย...มีคุณสมบตั ิทีน่ ่าสนใจทัง้ น้นั ทำ� ไมตอ้ งเปน็ กำ� นัน? “กำ� นนั คดิ วา่ การทมี่ โี อกาสทำ� หนา้ ที่ บทบาทของ อสม.ทมี่ หี นา้ ทดี่ แู ลสขุ ภาพชมุ ชน ตอนนเี้ องกำ� นนั กย็ ังเป็นประธาน อสม.ของตำ� บลอยู่ ภาพของการเป็น อสม. ยงั คงเปน็ ตน้ แบบให้กบั ชมุ ชน มคี นชอบถาม กำ� นนั วา่ “ทำ� งานแบบนไ้ี มเ่ หน็ ปว่ ยเลย เวลาทไี่ หนมาพกั ผอ่ น?” กอ่ นหนา้ ทกี่ ำ� นนั จะมาออกกำ� ลงั กายอยา่ ง จริงจัง ก�ำนันเป็นหวัดบ่อย จึงหันมาออกก�ำลังกาย พอออกก�ำลังกายปุ๊บภูมิแพ้อะไรต่างๆก็หายไปโดย สน้ิ เชงิ โดยทเี่ ราไมร่ ดู้ ว้ ยซำ้� วา่ เปน็ เพราะการทานอาหารหรอื วา่ การออกกำ� ลงั กาย แตก่ ค็ ดิ วา่ ทำ� ทงั้ สองอยา่ ง ควบคู่กนั ไปถึงได้ผลเปน็ ทปี่ ระจกั ษ์ ในเรอื่ งการทานอาหารกข็ อใหม้ สี ตใิ นการรบั ประทานอาหารมสี ตใิ นการควบคมุ ตนเองคำ� วา่ “สต”ิ สำ� คญั ในการใชช้ วี ติ เราจะผิดพลาดกเ็ พราะ “สติ” น่แี หละ สขุ ภาพก็เชน่ เดียวกันเราตอ้ งมี “สต”ิ กำ� กบั ตลอด กำ� นนั เปน็ คนมองโลกในแงด่ ี ในเรอื่ งของการทำ� งานเรากท็ ำ� เตม็ ทแี่ ตใ่ นเรอ่ื งของการสอ่ื สารใหก้ บั ชมุ ชน ได้เห็นชุมชนจะเห็นภาพของก�ำนันท่ีไม่เครียด บางคนติดตามเฟสบุ๊คของก�ำนันก็มักจะบอกว่าดูท่าทางไม่มี ความทุกข์อะไรเลย จริงๆก็เป็นการใช้ “สติ” ของตนเองทบทวนตนเองอยู่ตลอดเวลา แต่ละวันว่าเรามีความ ผิดพลาดอะไร เราทำ� อะไรมปี ระโยชน์ เราทำ� อะไรผดิ พลาดท้งั ต่อตนเองและผดิ พลาดกับคนอน่ื อะไรบา้ ง และ อกี ส่วนหน่งึ เราสวดมนตอ์ ยูเ่ ป็นประจ�ำดว้ ย” สรปุ ความเป็นกำ� นันหญงิ ตน้ แบบสขุ ภาพ “คิดว่าตัวเองเป็นคนที่มีสุขภาพดี อารมณ์ดีย้ิมแย้มแจ่มใสและก็สามารถเข้ากับคนอื่นได้ง่าย มกี ารทบทวนตวั เองตลอดเวลาอยกู่ บั ความพอเพียงและเป็นคนมองโลกในแงด่ ”ี ถามว่าจากนี้ตอ่ ไปจะท�ำอะไรตอ่ “คดิ วา่ อยากจะเปน็ ตน้ แบบเพอื่ สรา้ งความเชอ่ื มนั่ ใหก้ บั ชมุ ชน และอยากจะฝากบอกวา่ อาสาสมคั ร สาธารณสุขควรจะเป็นตน้ แบบทางดา้ นสขุ ภาพให้กบั ชุมชนจริงๆไม่ได้มแี ค่ อสม. นะ ทั้งผนู้ ำ� ในดา้ นตา่ งๆ ต้องเป็นต้นแบบให้กับชุมชนมีสุขภาพดีมีการปรับเปล่ียนตัวเองเพ่ือเป็นต้นแบบ หากผู้น�ำมีสุขภาพดี ประชาชนก็จะไดร้ ว่ มเรียนรแู้ ละกม็ ีสุขภาพดไี ปด้วย” 31

พบิ ลู ย์ หัตถกจิ โกศล ผู้ว่าราชการจังหวัดปราจีนบรุ ี เขตสุขภาพท่ี 6 แรงบันดาลใจต้นแบบสขุ ภาพของพอ่ เมอื ง ผมคดิ วากายสาํ คัญที่ตองดูแลใสใ จ เราก็ตอ งเคลื่อนไหวกายตลอด แลวพอเราทาํ ไดระดับหนงึ่ แลว เราจะเจอความสขุ ของกาย เกดิ จากสารเอ็นโดรฟน ออกกาํ ลังกายสมํา่ เสมอจะเจอของดี สว นใจกต็ องฝกดวย เราโชคดีวา เปน เมืองพุทธศาสนา แตต องดใู หดีนะ ตอนน้ีมเี พีย้ นกนั เยอะ อยางไรกต็ ามกต็ อ งใชปญ ญา ศกึ ษาหลกั ใหด ี ทําใหเราไดเ ขาใจ นํามาใชกับชวี ติ เรากจ็ ะเจอความสุขอีกอยา ง 32

“สมัยผมสอบปลัดอ�ำเภอครั้งแรก เขาเรียกว่ารุ่นสนามม้านางเลิ้ง คือ รุ่นนั้นเขาบอกว่าต้องไปวิ่ง รอบสนามม้า หน่งึ หรอื สองรอบ ผมจำ� ไม่ได้ ประมาณ สองกโิ ลเมตร เขามกี �ำหนดเวลาเปน็ นาที ตอนนน้ั ผมวงิ่ ผมแทบแย่ เพราะผมไม่เคยวิ่งมากอ่ น ขณะนัน้ ผมอายปุ ระมาณ 30 ปี ผมไปเจอหนงั สอื อยเู่ ลม่ หนงึ่ ชอื่ หนงั สอื วา่ วง่ิ สวู่ ถิ ชี วี ติ ใหม่ ของหมออดุ มศลิ ป์ (อดุ มศลิ ป์ ศรแี สงงาม) หนังสือเล่มนี้ท�ำให้ผมเปล่ียนแปลงตัวเอง เพราะหมออุดมศิลป์เองก็ป่วยเป็นโรคหัวใจ ผมอ่านเล่มนี้แล้ว ก็ลองเอามาว่ิงดู ฝึกอย่างท่ีทฤษฎีเขาว่าไว้ ค่อยๆเร่ิมที่ละนิด จากวิ่งช้าไปเป็นว่ิงเร็วบ้างสลับกันไป เราก็สามารถว่งิ ได้ตอ่ เนอ่ื ง และท�ำไปเรอื่ ยๆหลังจากนน้ั มนั ก็เลยติด พอทำ� แล้วติดว่ิง ตงั้ แต่เป็นปลัด พอผมเรม่ิ วงิ่ เหมอื นกบั วา่ ตดิ วง่ิ เวลาวง่ิ มนั ไดเ้ อน็ โดรฟนิ ผมกว็ ง่ิ มาเรอ่ื ยๆ และค่อยๆลดสง่ิ ทท่ี ำ� ให้ สุขภาพไม่ดี เช่น เหล้า ค่อยๆเลิกไป ถือศีลแปดบ้างในวันพระ หรือบางครั้งผมก็มีโอกาสไปชีวจิตบ้าง ไปเจออาจารยส์ าทศิ ตอนนก้ี ศ็ กึ ษาเรอ่ื งอาหารการกนิ ผมกย็ งั เชญิ หมอเฉก อ.สาทศิ หมอ...อายมุ ากๆ แลว้ ยงั แขง็ แรงอยู่ ตอนนน้ั ผมอยกู่ รมการปกครองแลว้ ผมเชญิ มาบรรยายใหพ้ วกในกรมไดค้ วามรเู้ รอ่ื งการดแู ล สุขภาพ ท้ังอาหารการกินและเร่ืองอะไรต่างๆที่เป็นองค์รวม เป็นแนวคิดท่ีผมคิดว่าน่าสนใจ ก็เลยเอามา สนใจมาเรอ่ื ย ศกึ ษาพวกนี้กเ็ ลยลองทำ� ดแู ลว้ ผมก็ทำ� ด้วยตัวเองดว้ ย กอ่ นเคยทัง้ ดมื่ และสูบบหุ ร่ี พอไปว่ิงแล้ว สูบบุหร่ี วง่ิ ไมค่ ่อยได้ ว่งิ ไม่ไหว ไม่มีแรง วิง่ ไมค่ ่อยออก หายใจไมส่ ะดวกเหมือนกับปอดไม่ดี ก็เลยเลกิ สูบบุหรีไ่ ปเลย สมยั ผมเป็นนักศึกษาผมกส็ บู มาเลิกเอาตอน ท่ีเร่ิมว่งิ ผมวงิ่ เปน็ หลกั แตก่ ม็ ปี น่ั จกั รยานบา้ งในชว่ งทเี่ ขาฮติ ๆกนั ทเ่ี พชรบรู ณผ์ มไปทำ� ทปี่ น่ั จกั รยาน ทวี่ ง่ิ ไว้ หลังองค์พระใหญ่ ไปที่ไหนผมมีโอกาสท�ำ ผมก็จะท�ำ ผมมองว่าการท�ำสถานท่ีออกก�ำลังกายให้คนเป็น บญุ กศุ ล ทำ� ใหค้ นมีความสุข ดกี วา่ อยา่ งอน่ื ” 33

ทฤษฎกี ารว่ิง...จากต�ำราสกู่ ารปฏิบัติ “ว่ิง...ผมคิดว่าการออกก�ำลังกายแบบแอโรบิก ไม่ว่าจะเป็น ว่ิง ว่ายน้�ำ ปั่นจักรยาน มีค่าเท่ากัน เพราะใหร้ า่ งกายไดใ้ ชพ้ ลงั งานตอ่ เนอื่ งสามสบิ นาที ตอนนผ้ี มยงั ดตู วั เองวา่ ผมอาจไมค่ อ่ ยไดส้ รา้ งกลา้ มเนอื้ มาก เมื่อวานไปตรวจสุขภาพไปเจอหมอนักวิ่งเขาก็บอกว่า สัปดาห์หน่ึงว่ิงไม่ควรเกิน สามสิบกิโล คือวันละ 6 กิโลเมตร และพกั สองวนั โดยเฉล่ยี นะ แตต่ อนนผ้ี มวิง่ วันละแปดกโิ ลทุกวนั เลย ผมใชว้ ธิ สี วดมนตไ์ ปด้วย มนั มบี ทสวดใหมๆ่ เขา้ มาผมกต็ อ่ ไปเรอื่ ยๆ มนั กเ็ ลยกวา่ จะครบหมดกแ็ ปดกโิ ล ประมาณเกอื บชวั่ โมงเหมอื นกนั เพซอยปู่ ระมาณ หกกวา่ ๆ ถึงเจด็ แต่เวลาไปวง่ิ ตามงาน กใ็ ช้เวลาหนึ่งช่วั โมงไดส้ บิ กโิ ลเมตร วิ่งไดอ้ ยกู่ ับตวั เอง ดจู ังหวะการก้าวเท้า ...หลกั การก็คอื ท�ำอย่างไรให้ได้ออกก�ำลงั กายวันละสามสบิ นาทขี ้ึนไป ควบคูไ่ ปกบั การรับประทานอาหารไปด้วย พกั หลงั มอ้ื เยน็ ผมกล็ ดๆลงไป เน้นผลไม้ แตผ่ มกไ็ ม่ เครง่ ครัดมาก แตจ่ ะเครง่ ครดั มากในช่วงวันพระ ทจ่ี ะไม่ทาน พยายามลดพวกน้�ำตาล” การดูแลสุขภาพอื่นๆ ของทา่ นผวู้ ่าราชการจังหวัด “ผมมีสลบั เล่นโยคะ อยา่ งนอ้ ยครึ่งชั่วโมง มีสวดมนต์ น่ังสมาธิ แต่ยงั ไม่ก้าวหนา้ มาก แตพ่ ยายาม ท�ำเปน็ ประจำ� กอ่ นนอนและต่ืนนอน โดยเฉพาะสวดชนิ บัญชร ว่งิ มันกต็ ดิ ผมไปไหนกพ็ กรองเทา้ ไปด้วย ไปต่างประเทศ ผมก็ไปว่งิ ผมกศ็ ึกษาทฤษฎวี า่ ว่งิ เย็นดีกว่าว่ิงช่วงเช้า มีหมออะไรทีอ่ ยู่กาชาด บอกว่าออก ตอนเยน็ รา่ งกายมนั ยดื ละ พอออกแลว้ กไ็ มอ่ ยากทานขา้ วเยน็ กจ็ ะนอนเลย ...ผมไมค่ อ่ ยปว่ ย ไมป่ วดหวั เลย นอนไม่หลับกไ็ ม่เคย ขบั ถ่ายดี ผมกด็ เู กีย่ วกบั อาหาร แล้วนำ� มากนิ ตอนนกี้ ก็ ินโยเกิต ไมไ่ ด้คุมอาหารเข้ม งวดนัก ส่วนค่าเลือดผมเพ่ิงไปตรวจมา ทุกอย่างปกติ ผมบริจาคเลือดทุกสามเดือน มีแค่โคเลสเตอรอล สูงมานดิ หนอ่ ย และผมจะไปร่วมวงิ่ กบั อีเว้นทต์ ่างๆ ผมไปเปดิ ใหเ้ ขา และร่วมวง่ิ สร้างกระแส เพชรบูรณ์ กเ็ หมอื นกนั มาท่ีน่กี ็ทำ� ” การเปลย่ี นแปลงเกิดข้นึ ทเี่ มืองปราจีนบุรี “ผมก็ท�ำแบบสม่�ำเสมอของเรา มีคุยกันบ้าง ผมมีโอกาสผมก็คุยเร่ืองสุขภาพ เรื่องการใช้ชีวิต ถา้ มโี อกาสไปเปดิ ประชมุ กแ็ ทรกเขา้ ไป ผมมองวา่ ความสขุ อยา่ งหนงึ่ ของมนษุ ย์ “สขุ ภาพ” เปน็ เรอื่ งสำ� คญั “สขุ ภาพมนษุ ยม์ สี องดา้ น กค็ อื กายกบั ใจ กายนถ่ี า้ คณุ อยากมคี วามสขุ คณุ ตอ้ งเคลอ่ื นไหวใหห้ ลงั่ สาร เอ็นโดรฟิน คุณไม่เคล่ือนไหวคุณจะป่วย แต่ถ้าอยากให้ใจมีความสุข ใจตรงกันข้าม ใจน่ีต้องสงบน่ิง มาดตู วั เองอยเู่ รอ่ื ยๆ อยา่ ปลอ่ ยใหฟ้ งุ้ ออกไป แตป่ จั จบุ นั มนษุ ยเ์ ราทกุ ขเ์ พราะเราทำ� ตรงกนั ขา้ มกนั ไปหมด กายชอบอยเู่ ฉยๆ จนกระทงั่ ปว่ ย ใจมนั ชอบอยากไดโ้ นน่ อยากไดน้ ่ี ฟงุ้ ไปหมด...ทำ� ใหค้ วามทกุ ขเ์ ขา้ หาตวั อยเู่ รอื่ ย ไปทไ่ี หนผมกพ็ ดู เรอ่ื งเหลา่ นี้ กายกบั ใจ และกเ็ อามาใสใ่ นยทุ ธศาสตรข์ องจงั หวดั ดว้ ย ทำ� อยา่ งไร ใหม้ นั สง่ เสรมิ เสรมิ พฒั นาเรอื่ งกายและใจ ใหไ้ ปพรอ้ มกนั ” 34

ยทุ ธศาสตรจ์ งั หวดั กบั การสรา้ งสขุ ภาพ “ทงั้ เร่อื งการเตรียมความพร้อมส�ำหรบั การออกกำ� ลงั กาย การพฒั นาสถานท่ีส�ำหรบั ออกก�ำลงั กาย การพฒั นาสถานทท่ี างจติ ใจ ผมฟน้ื ฟสู ถานทฟี่ น้ื ฟจู ติ ใจ เรอ่ื งสงิ่ แวดลอ้ มการพฒั นาทจี่ ะเออ้ื ใหเ้ กดิ ทงั้ สองสงิ่ ทง้ั กาย และ จติ ใจ ไมอ่ ยากใหค้ นไปหลงกบั อะไรมาก เพราะตอนนเ้ี รากไ็ ปหลงกบั อะไรบางอยา่ ง” ทา่ นผวู้ า่ ฯ พดู ถงึ จงั หวดั ปราจนี บรุ ี “ทนี่ ม่ี สี ภาพแวดลอ้ มทดี่ หี ลายเรอื่ ง ถงึ ตอนเกษยี ณผมกค็ ดิ วา่ จะใชช้ วี ติ อยทู่ นี่ ่ี ทน่ี มี่ แี มน่ ำ้� ปราจนี ทสี่ วย มีความเป็นเมืองโบราณ ไหลผ่านมีน้�ำตลอดทั้งปี สภาพแวดล้อมในเมืองก็ไม่ได้เป็นเขตอุตสาหกรรมมาก มคี วามเปน็ ชนบท จะมกี ไ็ ปทางอำ� เภอกบนิ ทร์ และอำ� เภอศรมี หาโพธิ ไปทางนน้ั ผมวา่ สง่ิ แวดลอ้ มทปี่ ราจนี นี่ ก็โอเคนะ มีเขาใหญ่ที่เป็นมรดกโลก ตอนน้ีผมก�ำลังมีโครงการอีกอย่างนะ ก�ำลังเริ่ม ถนนจักรยานต้ังแต่ นครนายกไปจนถงึ สระแกว้ รอ้ ยเจด็ สบิ กวา่ กโิ ลเมตรเปน็ ถนนรอบเขาใหญ่ แตไ่ มไ่ ดท้ ำ� ถนนใหมน่ ะ มหี ลาย เจา้ ของ ทง้ั ทางหลวงชนบทบา้ ง สว่ นของทอ้ งถนิ่ บา้ ง เรากม็ โี ครงการจะทำ� ถนนสายน้ี ใหเ้ ปน็ ถนนจกั รยาน ให้ ทางหลวงชนบทออกแบบ มเี ลนจกั รยานมจี ดุ แวะพกั ตา่ งๆ พอวางไวเ้ สรจ็ อนั ไหนทท่ี ำ� ไดก้ อ่ นกท็ ำ� ไป สว่ น ไหนเปน็ ของ อบจ.กท็ ำ� ไป สว่ นไหนเปน็ ของทอ้ งถน่ิ เทศบาลกใ็ หเ้ ขาทำ� แตใ่ หใ้ ชม้ าตรฐานเดยี วกนั เพอ่ื ใหเ้ ปน็ ไหลท่ างเพอื่ การขจี่ กั รยานใหม้ คี วามปลอดภยั เลาะเขาใหญ่ ผา่ นนำ�้ ตก ธรรมชาตทิ ส่ี วยงาม” ความคาดหวงั ในชว่ งตอ่ ไป “กระแสเรอ่ื งการออกกำ� ลงั กาย คนทน่ี เ่ี ขาสนใจนะ คนสงู อายกุ ม็ าออกกำ� ลงั กายกนั เยอะ กลมุ่ เชา้ จะ เปน็ ผสู้ งู อายุ กลมุ่ เยน็ กเ็ ปน็ กลมุ่ วยั รนุ่ การทำ� เปน็ กระแสกม็ คี วามสำ� คญั การออกกำ� ลงั กาย ถา้ ทำ� ใหถ้ งึ จดุ หนงึ่ ทคี่ นทำ� เหน็ ความสำ� คญั มนั ไมต่ อ้ งไปบอก จะทำ� เอง แตต่ อ้ งใหไ้ ดร้ ะดบั หนง่ึ กอ่ น พอตดิ แลว้ ไมย่ าก” บทเรยี นชวี ติ ของพอ่ เมอื งตน้ แบบสรา้ งสขุ ภาพ “ผมคดิ วา่ กายสำ� คญั ทตี่ อ้ งดแู ลใสใ่ จ เรากต็ อ้ งเคลอื่ นไหวกายตลอด แลว้ พอเราทำ� ไดร้ ะดบั หนง่ึ แลว้ เราจะเจอความสขุ ของกาย เกดิ จากสารเอน็ โดรฟนิ ออกกำ� ลงั กายสมำ�่ เสมอจะเจอของดี สว่ นใจกต็ อ้ งฝกึ ดว้ ย เราโชคดีว่าเป็นเมืองพุทธศาสนา แต่ต้องดูให้ดีนะ ตอนน้ีมีเพ้ียนกันเยอะ อย่างไรก็ตามก็ต้องใช้ปัญญา ศกึ ษาหลกั ใหด้ ี ทำ� ใหเ้ ราไดเ้ ขา้ ใจ นำ� มาใช้ กบั ชวี ติ เรากจ็ ะเจอความสขุ อกี อยา่ ง... “กายตอ้ งเคลอ่ื นไหว ใจตอ้ งสงบนงิ่ ” ทุกอยา่ งเป็นเร่อื งเฉพาะตวั ใครทำ� ใครได้ แลว้ จะเจอความสุขทปี่ ระณตี ” 35

อรวรรณ ราชภกั ดี ผอู้ �ำ นวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพ ตำ�บลบา้ นบาก จังหวัดรอ้ ยเอด็ เขตสุขภาพท่ี 7 สขุ ภาพดีทจ่ี งั หาร ดวยบทบาทหนา ท่ีในตําแหนง ผูอํานวยการโรงพยาบาลสง เสริมสขุ ภาพตําบล ทาํ ใหม หี นา ทีต่ องคอยควบคมุ กํากับและชว ยเหลือผูใตบ งั คบั บญั ชา ในการดูแลดานสุขภาพของประชาชนในชุมชน และตอ งเปน ผนู าํ ท่ีดีและเปนบุคคลตนแบบในการดแู ลสขุ ภาพ 36

หญงิ สาววัยท�ำงานที่มีบุคลกิ คล่องแคล่ว หนา้ ตาเปอ้ื นยมิ้ แสดงถึงการเปน็ คนอารมณ์ดี ไม่น่าเช่ือวา่ อายุ เธอจะถงึ ห้าสิบหกปีแล้วรบั ราชการมาแล้วถึง 34 ปี 4 เดอื น เธอคอื “อรวรรณ ราชภกั ดี”เธอคอื ผอู้ �ำนวยการ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลบา้ นบาก อ�ำเภอจงั หาร จังหวัดร้อยเอด็ ดว้ ยบคุ ลิกเป็นคนกระฉบั กระเฉง คลอ่ งแคลว่ และมคี วามรักในการออกกำ� ลังกายมาตั้งแตเ่ ด็กชอบท�ำ กิจกรรมและชอบมีส่วนร่วมในการแสดงตา่ ง ๆ ของโรงเรยี น ด้านรา่ งกายระดับประถม มีกจิ กรรมดา้ นสุขภาพ ทหี่ ลากหลาย อาทเิ ชน่ เปน็ นกั กรฑี า (ไดร้ บั เหรยี ญรางวลั มากมาย) วง่ิ 50 เมตร 80 เมตรและ100 เมตร วงิ่ ผลดั 5 x 80 เมตร,ว่งิ 4x 100 เมตร เป็นนักกฬี า แชร์บอล เป็นตัวแทนในการร�ำในงานพธิ ตี า่ ง ๆ ระดับมัธยมศึกษา มีกิจกรรมด้านสขุ ภาพ โดยเฉพาะมธั ยมตอนต้นดงั นี้ เปน็ นกั กรีฑา ตวั แทนของโรงเรียนแข่งขนั ในตำ� บลอำ� เภอ จงั หวัด และไมน่ า่ เชอ่ื วา่ หญงิ สาวผ้นู จ้ี ะรักกีฬา “มวยไทย” เป็นชีวติ จิตใจ ด้วยพน้ื ฐานเป็นคนรกั มวยไทย จึงได้ ซอ้ มมวยไทยจนคล่อง และเก่งพอท่ีจะข้นึ ชกบนเวทไี ด้ (ชว่ ง ม.ศ.2 - ม.ศ. 4) แตพ่ อจะเดินทางไปเปรียบมวย ผู้ปกครองเลยห้ามเดด็ ขาด หา้ มชกมวยแตใ่ ห้ซอ้ มได้เพอ่ื เปน็ การป้องกนั ตวั เลยท�ำใหไ้ มไ่ ดช้ กมวยบนเวทแี ต่ก็ ยงั รกั การชกมวย และจะไปดมู วยแทบจะทกุ สนาม ในเมอื งรอ้ ยเอด็ และเขตจงั หวดั กาฬสนิ ธใ์ุ กลๆ้ บา้ นจนทำ� ให้ ได้รู้จกั กับนักมวยดังๆ มากมาย เม่ือเขา้ สวู่ ยั ท�ำงาน ก็จะเป็นคนที่ดแู ลสขุ ภาพของตัวเองมาโดยตลอด เชน่ • ถ้ามเี วลาว่างกจ็ ะวง่ิ หรอื เลน่ กีฬาเปน็ ประจำ� โดยเฉพาะการวิ่ง แตจ่ ะไม่ค่อยเลน่ กีฬาอน่ื ๆเน่อื งจาก เป็นคนตวั เล็ก จึงชอบออกก�ำลงั กายดว้ ยการวิ่ง ยามว่างก็จะวงิ่ เพอื่ วอรม์ ร่างกายตัวเองทุกวนั และ เพื่อเป็นการเตรียมตัวเข้าแข่งขันในรายการวิ่งต่างๆ หลายรายการซ่ึงในรายการแรกๆ จะวิ่ง ในระยะฟันรนั (ห้ากโิ ลเมตร) และค่อยๆ เพิม่ ระยะทางขนึ้ จนปจั จุบัน จะวง่ิ ในระยะมนิ มิ าราธอน 10 กิโลเมตร • เต้นแอโรบิก จะเป็นผนู้ ำ� เต้นแอโรบกิ รว่ มกบั เจา้ หนา้ ทใี่ น รพ.สต.เพ่ือสอน อสม.และประชาชนใน เขตรบั ผดิ ชอบ และเป็นผนู้ �ำเตน้ รว่ มกับเจา้ หนา้ ทข่ี อง รพ.สต.อน่ื ในระดับอำ� เภอ • เตน้ รำ� แบบบาสโลป เปน็ ผ้นู �ำเตน้ บาสโลปใน รพ.สต.และระดบั อำ� เภอ • คีตะมวยไทย ด้วยพ้ืนฐานชอบกีฬามวย เมื่อมีโครงการคีตะมวยไทยเพ่ือเฉลิมพระเกียรติในหลวง รัชกาลท่ีสิบจึงท�ำให้สนใจเป็นอย่างมากและได้เป็นผู้น�ำเต้นคีตะมวยไทยในระดับอ�ำเภอ (ครู ก ที่ผ่านการอบรมจากศนู ย์อนามัยท่เี จ็ด) และเป็นผนู้ ำ� เต้นคตี ะมวยไทยในระดบั ตำ� บล ดว้ ยความทเ่ี ปน็ ผทู้ อ่ี อกกำ� ลงั กายหลากหลายมาตง้ั แตเ่ ดก็ ดงั นนั้ เรอื่ งสขุ ภาพกายกถ็ อื ไดว้ า่ เปน็ คนทแี่ ขง็ แรงคนหนึ่ง แต่การที่จะมีสุขภาพดีก็ไม่ได้อยู่ที่การออกก�ำลังกายอย่างเดียว อรวรรณเล่าถึงวิถีการกินอาหาร ของเธอวา่ 37

“พเ่ี ปน็ คนทมี่ ปี ัญหาดา้ นกระเพาะอาหาร ปวดแสบ ปวดรอ้ น จกุ เสยี ดแนน่ ทอ้ ง รบั ประทาน อาหาร ประเภทเนือ้ ววั จะทำ� ใหอ้ ดื มาก โดยเฉพาะของหมักดอง จงึ ทำ� ใหเ้ ปน็ คนดแู ลสุขภาพตวั เองในดา้ นการกนิ อาหารเป็นอยา่ งมาก จึงทำ� ใหเ้ ปน็ คนท่รี ับประทานอาหารรสจืด ไม่รบั ประทานอาหารรสจัด ไม่เผด็ ไม่เค็ม ไมก่ นิ สกุ ๆ ดบิ ๆไมด่ มื่ นำ้� อดั ลม ของหวานกร็ บั ประทานบา้ งแตพ่ อประมาณ ไมช่ อบรบั ประทานของหมกั ดอง ชอบรบั ประทาน ผักทุกชนดิ โดยเฉพาะผกั พนื้ บา้ น ผักชะอม ผกั สะเดา กช็ อบมาก ชอบรบั ประทานผลไม้ ตามฤดูกาล เช่น มะม่วง เงาะ ล�ำไย ส้ม มะยงชิด น้อยหน่า ฝรั่ง แตงโม มังคุด ไม่รับประทานผลไม้ บางชนดิ เชน่ ทเุ รยี น ระกำ� ชมพู่ ลางสาด ลน้ิ จี่ สตรอเบอร่ี ไมค่ อ่ ยรบั ประทานอาหารประเภทเนอื้ ววั แตช่ อบ กินปลา ไข่ ชอบอาหารทป่ี รุงแบบพนื้ บ้าน แกงเลียง แกงออ่ ม แกงหน่อไม้ หมกปลาเล็กปลาน้อย” หากเรามองตามหลักการของการเป็นผู้ที่มีสุขภาพของกระทรวงสารณสุข เราให้ความส�ำคัญกับ หลักการ 3 อ ซึง่ ได้แก่ ออกก�ำลังกาย อาหาร และ อารมณ์ เธอเลา่ ถงึ การจัดการอารมณใ์ หฟ้ ังว่า “ดว้ ยพนื้ ฐานของนสิ ยั เปน็ คนรกั สนกุ มองโลกในแงด่ ี ไมเ่ คยโกรธใครเกนิ ขา้ มวนั โกรธงา่ ย หายเรว็ ไมอ่ าฆาตแคน้ ใคร มองทกุ อยา่ งในแงบ่ วก เลยทำ� ใหเ้ ปน็ คนสขุ ภาพจติ ดี หวั เราะงา่ ย ยมิ้ งา่ ย อารมณแ์ จม่ ใส อยตู่ ลอด หลบั งา่ ย ไมค่ อ่ ยเกบ็ เรอ่ื งหนกั ๆ มาเปน็ ทกุ ข์ รจู้ กั ปลอ่ ยวาง และยอมรบั ทำ� ใจรบั ในสงิ่ ทเ่ี กดิ ใหเ้ กยี รตผิ อู้ นื่ เพอ่ื นรว่ มงาน เปน็ คนออ่ นนอ้ มถอ่ มตน ไมย่ กตนเหนอื ผอู้ นื่ ไมอ่ จิ ฉาใคร ดใี จเมอื่ เขาไดด้ จี นเปน็ ทรี่ กั ใครข่ องผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชา เพอื่ นรว่ มงานและภาคี เครอื ขา่ ยในชมุ ชน ซงึ่ ดจู ากผลงานทช่ี มุ ชนใหค้ วามรว่ มมอื ในกจิ กรรมตา่ งๆของ รพ.สต. และไดร้ บั เชญิ เปน็ แขกผมู้ เี กยี รตทิ งั้ ในงานมงคล งานขาวดำ� และงานประเพณี ตา่ งๆ ของชมุ ชน และของหนว่ ยงานราชการในชมุ ชนเปน็ คนรกั ครอบครวั และเลย้ี งดพู อ่ แมเ่ ปน็ อยา่ งด.ี .. สว่ นคตทิ ่ีทำ� ให้เปน็ คนมสี ุขภาพจติ ดี คอื นอ้ มนำ� เอาหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ของพ่อหลวง รัชกาลท่ี 9 มาปฏิบตั ติ น อย่อู ย่างพอเพียง ไมฟ่ ุง้ เฟ้อ ไมอ่ ายท�ำกนิ และน�ำค�ำสอนของทา่ นพทุ ธทาสภิกขุ ท่ดี ิฉนั น�ำมาประพฤตปิ ฏบิ ัติ คือ “เขามสี ่วนเลวบา้ งชา่ งหัวเขา จงเลอื กเอาส่วนทีด่ เี ขามอี ยู่ เปน็ ประโยชนก์ บั โลกบา้ งยังน่าดู ส่วนทีช่ ่ัวอยา่ ไปรู้ของเขาเลย จะหาคนมดี ีโดยสว่ นเดียว อยา่ มัวเทย่ี วหาเถดิ สหายเอ๋ย เหมอื นเที่ยวหาหนวดเต่าตายเปลา่ เอย ฝกึ ใหเ้ คยมองแตด่ มี คี ณุ จริง” 38

ในปจั จบุ นั เศรษฐกจิ และสงั คมของประเทศไทยมกี ารเปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเรว็ สง่ ผลตอ่ การดำ� เนนิ ชวี ติ ของประชาชน เช่น การเร่งรีบกับการท�ำงาน บริโภคอาหารโดยไม่ได้ค�ำนึงถึงคุณค่าทาง โภชนาการมีการ เคลื่อนไหวร่างกายน้อยลง ขาดการออกก�ำลังกายเครียดท�ำให้มีโอกาสเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยด้วยโรคเบาหวาน โรคความดนั โลหติ สูง ซ่ึงเปน็ ปญั หาส�ำคญั ทางดา้ นสาธารณสุข เปน็ กลมุ่ โรคท่ีมี ปจั จยั สาเหตุการน�ำสโู่ รคจาก ปจั จัยเส่ยี งร่วมและเสียชวี ิตก่อนวยั อนั ควร ซ่ึงกลุ่มโรคนส้ี ามารถปอ้ งกันได้โดยการปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรม เชน่ การรับประทานอาหารตามหลักโภชนาการและมีกิจกรรมทางกายที่เหมาะสม ด้วยบทบาทหน้าท่ีในต�ำแหน่ง ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบล ท�ำให้มีหน้าที่ต้องคอยควบคุมก�ำกับและช่วยเหลือผู้ใต้บังคับ บญั ชาในการดแู ลดา้ นสขุ ภาพของประชาชนในชมุ ชน และตอ้ งเปน็ ผนู้ ำ� ทด่ี แี ละเปน็ บคุ คลตน้ แบบในการดแู ลสขุ ภาพ ซ่ึงในแต่ละปี รพ.สต.บ้านบาก ก็จะมีการตรวจคัดกรองสุขภาพ ประจ�ำปีทุกปีเพื่อตรวจคัดกรองโรค เบาหวาน ความดนั โลหติ สงู โรคมะเรง็ ปากมดลกู มะเรง็ เตา้ นม โรคพยาธลิ ำ� ไส้ โรคพยาธใิ บไมต้ บั จากการตรวจ คดั กรองความเสย่ี งโรคเบาหวานและความดนั โลหติ สงู ในกลมุ่ ประชาชนอายสุ ามสบิ หา้ ขน้ึ ไปในเขตโรงพยาบาล สง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บลบา้ นบาก พบวา่ มผี ทู้ ี่เส่ยี งตอ่ การเปน็ โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง 126 รายซง่ึ มี จ�ำนวนเพิ่มสูงข้ึนและในกลุ่มเส่ียงโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงกลายเป็นกลุ่มป่วยรายใหม่เพิ่มขึ้นทุกปี ดังน้ันโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพต�ำบลบา้ นบาก ต�ำบลผักแวน่ อ�ำเภอจงั หาร จังหวดั ร้อยเอ็ด จึงตระหนักถงึ ภาวะสุขภาพของประชาชนในกลุ่มเสี่ยงดังกล่าว จึงได้จัดท�ำโครงการปรับเปล่ียนพฤติกรรมสุขภาพต้านโรค เรื้อรังด้วยหลัก 4 อ 3 ส อันประกอบด้วย อาหาร เน้นกินผักผลไม้ ลดละเลิก อาหาร หวาน มัน เค็ม ออกก�ำลังกายวนั ละ 30 นาที จดั การอารมณ์ดว้ ยการมองโลกในแง่ดี อนามยั สิ่งแวดล้อม จดั สภาพแวดล้อมที่ บา้ นและทท่ี ำ� งานใหส้ ะอาด รวมถงึ ลด ละ เลกิ สรุ า ยาสบู และนำ� สขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ มาปฏบิ ตั จิ นเปน็ สขุ นสิ ยั ครอบคลุมทง้ั เจด็ หมบู่ ้านในเขตรบั ผดิ ชอบเปน็ ประจำ� อย่างตอ่ เน่ืองทุกปี ตั้งแตป่ งี บประมาณ 2559 - ปัจจบุ นั และในปี 2563 ได้จัดท�ำโครงการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพต้านโรคเรื้อรังด้วยคีตะมวยไทย แอโรบิก โดยไดจ้ ดั อบรมผนู้ ำ� ออกกำ� ลงั กายดว้ ยคตี ะมวยไทย ครอบคลมุ ทง้ั เจด็ หมบู่ า้ น ไดร้ บั งบประมาณ สนบั สนนุ จากกองทนุ หลกั ประกนั สขุ ภาพตำ� บลผกั แว่นเป็นอย่างดี นอกจากการดำ� เนินงานในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ� บลแล้ว ได้มีโอกาสเป็นคณะกรรมการกองทุนหลักประกันสุขภาพเทศบาลต�ำบลผักแว่น ซึ่งมีส่วนในการคัดกรอง ตรวจสอบและผลักดันโครงการด้านสุขภาพ ของชุมชน ท้ังเจ็ดหมู่บ้าน เพ่ือการมีสุขภาพดีท่ีดีของประชาชน ทาง รพ.สต โดยการนำ� ของ ผอ.อรวรรณ จงึ ได้ทำ� โครงการรองรบั เพ่ือดแู ลคนในชมุ ชนให้มสี ุขภาพดี โครงการ ที่ส�ำคญั ในปี 2563 ได้แก่ 1. โครงการปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพ ต้านโรคเรอ้ื รังด้วยหลกั 4 อ 3 ส 2. โครงการปรับเปลี่ยนพฤตกิ รรมสขุ ภาพ ตา้ นโรคเร้ือรังด้วยคตี ะมวยไทยและแอโรบิก 3. โครงการชมุ ชนรว่ มใจตา้ นภยั มะเร็งในสตรี 4. โครงการการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาวและการประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตร ประจำ� วัน 39

5. โครงการส่งเสรมิ ทันตสขุ ภาพ ฒ.ฟนั ดี 6. โครงการปรับเปลี่ยนพฤตกิ รรมสขุ ภาพทานจดื อ่อนหวาน ตา้ นโรคเรือ้ รงั จากการด�ำเนินงานตาม โครงการตา่ งๆ ทผี่ า่ นมาทำ� ใหป้ ระชาชนมคี วามรคู้ วามเขา้ และตระหนกั ในการปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรม ด้านสุขภาพ ในทางที่ถูกต้อง มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการดูแลสุขภาพตนเองด้วย หลัก 4 อ 3 ส และกลมุ่ เสยี่ งสามารถลดระดบั ความดนั โลหติ สงู และระดบั นำ้� ตาลในเลอื ดสงู ใหอ้ ยใู่ นเกณฑป์ กตไิ ด้ และจากสิ่งทีป่ ระจักษก์ ับตวั เอง คอื ด้วยวยั อนั มากข้นึ พอ่ แม่สายญาติมผี ู้ป่วยความดนั โลหติ สงู ผปู้ ่วย เบาหวาน ผู้ป่วย Stroke และมีญาติเสยี ชีวิตดว้ ยโรคมะเร็งตับ อรวรรณจงึ ตอ้ งพยายามดแู ลสขุ ภาพตนเองเป็น อยา่ งดี “พไี่ ปตรวจสขุ ภาพประจำ� ปกี พ็ บวา่ มี ไขมนั พอกตบั เลก็ นอ้ ย นำ�้ หนกั ตวั มาก (ตอนนนั้ นำ้� หนกั 60 กก.) ความดนั โลหติ สงู 160/90 mmHg. ไปบรจิ าคโลหติ ไมไ่ ดเ้ จา้ หนา้ ทก่ี ไ็ มเ่ อา ทำ� ใหม้ าฉกุ คดิ วา่ ถา้ ขนื ปลอ่ ยไป แบบนี้ เราต้องขึ้นทะเบียนผู้ป่วยโรคเร้ือรังแน่ๆ เลยหันกลับมามองตัวเองแล้วเร่ิมล�ำดับการป้องกัน เจา้ โรควายรา้ ยภยั เงยี บตวั นี้ โดยการหนั มาใสใ่ จเรอ่ื ง อาหาร งดอาหารหวาน มนั เคม็ (ปกตกิ ไ็ มค่ อ่ ยกนิ มนั เคม็ ) แตค่ วามดนั ฯและนำ�้ หนักยังไม่ลด แถมเวลาจะลกุ จะเดนิ ก็ลำ� บากขึ้น” ประมาณปี 2559 เธอกห็ นั กลบั มาเรม่ิ ออกกำ� ลงั กาย แตก่ ท็ ำ� บางวนั แลว้ แตจ่ ะวา่ งยงั ไมจ่ รงิ จงั ความดนั ฯ และนำ้� หนักกย็ ังไม่ลด พอมาปี 2560 ออกกำ� ลังกายมากขนึ้ บ่อยขึน้ เรมิ่ ดขี ึ้น แตน่ ำ�้ หนกั กย็ งั ไมล่ ด พอมาปี 2561 - 2562 เริ่มทำ� ให้เปน็ นิสยั มากขึ้น ก�ำจดั ค�ำวา่ “ไม่..” ออกไป พอมาปี 2563 ทกุ อย่างเปลย่ี นไปน�้ำหนัก ลด แต่ลดแบบรา่ งกายไดส้ ดั สว่ น หายใจไมห่ อบ ทำ� งานไมเ่ หนอื่ ยหอบ บรจิ าคเลอื ดไดท้ กุ สามเดอื นวงิ่ ไดร้ ะยะทาง ไกลขนึ้ ผวิ พรรณสดใสมากข้นึ จากสงิ่ ทปี่ ฏบิ ตั แิ ละเปน็ แบบอยา่ งทำ� ใหส้ ามารถบอกตอ่ ในกลมุ่ อสม.ผนู้ ำ� ชมุ ชน และประชาชนกลมุ่ เสย่ี ง หนั มาออกกำ� ลงั กายดว้ ยการวงิ่ ปน่ั จกั รยาน เพม่ิ มากขน้ึ ในตอนเชา้ และตอนเยน็ จะมปี ระชาชนมาออกกำ� ลงั กาย ท่บี รเิ วณถนนหน้า รพ.สต.บา้ นบาก ถงึ บ้านคานหกั และถนนรอบกุดเชยี งบงั ในทกุ วัน “สขุ ภาพดีไม่มีขายอยากไดต้ ้องสรา้ งเอง” 40

ธนดร พทุ ธรกั ษ์ นายกสมาคมกฬี าแหง่ จังหวดั อุดรธานี เขตสุขภาพท่ี 8 อดุ รธานี Sport City สร้างเครอื ขา่ ยสุขภาพดที ่ยี ัง่ ยนื ...เร่อื งการออกกาํ ลังกาย ส่งิ ที่คนเรามักจะยอมแพกค็ อื ความ ขีเ้ กียจ...ผมเชื่อวา การออกกําลงั กาย ถาเราไมใ สใจ หรือถาเราไมสนใจมันนิดเดียวก็จะเผลอเลย แลว ผมโชคดวี าผมอยใู นวงการกฬี า ผมทาํ กฬี ามา เหมอื นกบั วาเราอยใู นแวดวงคนออกกําลงั กาย ก็จะชวนกนั ไปออกกําลังกาย สิง่ แวดลอ มรอบตวั เราก็สําคญั ... 41

ท่ีอุดรธานีในช่วงเช้าและช่วงเย็น เราจะเห็นคนรักสุขภาพต่างก็มาวิ่งและออกก�ำลังกายรอบหนอง ประจักษ์กันหนาตา กระแสการรักสุขภาพเกิดข้ึนควบคู่กับสถานท่ีออกก�ำลังกายที่เอื้อให้ทุกคนได้เข้าไปใช้ ไปพักผ่อน...ปรากฏการณ์คนรักสุขภาพที่หนองประจักษ์ เป็นส่ิงท่ีท�ำให้เราเห็นว่าคนอุดรธานีให้ความส�ำคัญ กบั สขุ ภาพและภาครัฐกใ็ หค้ วามสนใจในการพัฒนาพืน้ ที่ไปพรอ้ มๆกัน วันนี้เรามนี ดั สนทนากบั ดร.ธนดร พุทธรกั ษ์ เพอื่ พูดคุยเรอ่ื งราวคนตน้ แบบทางด้านสขุ ภาพ หน่ึงเดียว ของประเทศที่มีต�ำแหน่งนายกสมาคมกีฬาแห่งจังหวัด...เราคาดหวังมุมมองการพัฒนาด้านกีฬากับการสร้าง สุขภาพท่เี ปน็ ภาพใหญใ่ นระดบั นโยบายจนถงึ การปฏบิ ัติบูรณาการในพ้นื ท่ี ในร้านกาแฟใกล้หนองประจกั ษว์ ง พูดคุยของเราเป็นวงสนทนาวงกาแฟที่สบายๆในวันสบายของวันหยุดเช่นกัน ดร.ธนดร เป็นหน่ึงบุคคลส�ำคัญ ของวงสนทนาในวันนี้ เขาเลา่ ว่า “ผมเป็นคนจังหวัดอุดรโดยก�ำเนิด เกิดท่ีจังหวัดอุดรและเรียนช้ันประถมศึกษาท่ีโรงเรียนเทศบาล ถา้ ในมมุ ของกฬี า ตงั้ แตจ่ ำ� ความไดก้ เ็ ปน็ คนชอบเลน่ กฬี าเปน็ คนทช่ี อบออกกำ� ลงั กายมาตงั้ แตเ่ ดก็ หลงั จาก เรียนจบจากโรงเรียนเทศบาลก็สอบเข้าโรงเรียนอุดรพิทยานุกูล ซึ่งเป็นโรงเรียนประจ�ำจังหวัด ตอนน้ัน โรงเรยี นอดุ รพทิ ยาเวลาสอบครง้ั หนง่ึ คนสอบประมาณสองพนั กวา่ คน ผมเปน็ เดก็ ทไี่ ดเ้ กรดเฉลยี่ 4.00 คนแรก จริงๆไม่ได้เป็นคนเก่งนะครับที่ผมได้เกรดเฉล่ีย 4.00 เพราะว่าวิชาพละผมได้เกรด A ส่วนคนท่ีเก่งจริงๆ เขาไมไ่ ดเ้ กง่ พละครบั (หวั เราะ)” “เก่งพละ” ในแง่มุมของ ดร.ธนดร ที่เป็นคนรักการออกก�ำลังกายต้ังแต่เด็ก ท�ำให้สามารถเล่นกีฬา ได้หลากหลาย และกฬี าโปรด คือ ฟตุ บอล ดร.ธนดร เล่าใหฟ้ ังเกย่ี วกบั กฬี าสดุ โปรดวา่ “เมอื่ กอ่ นผมเลน่ ตะกรอ้ กไ็ ด้ ฟตุ บอลกไ็ ด้ กรฑี ากไ็ ด้ อะไรประมาณนี้ เรากเ็ ลยกลายเปน็ คนทไ่ี ดเ้ กรด เฉลีย่ 4.00 คนแรกของรนุ่ ผมเป็นคนที่ชอบเล่นฟตุ บอล ผมก็เพง่ิ รู้ว่าการออกก�ำลังกายท�ำใหเ้ รามสี ว่ นสงู ท่ีสูงข้ึน ในวัยก�ำลังเจริญเติบโต ผมออกก�ำลังกายว่ายน�้ำ ออกก�ำลังกายหลายอย่าง ก็เลยท�ำให้ความสูง ผมแตะท่ี 180 เซนตเิ มตร โดยทเี่ มอ่ื กอ่ นไมม่ นี ม ไมม่ อี าหารเสรมิ เหมอื นเดก็ สมยั น.้ี ..กฬี ากท็ ำ� ใหเ้ ราไดพ้ ฒั นา สขุ ภาพมาเรื่อยๆ พออยู่ ม.4 กเ็ ลน่ ฟตุ บอลทำ� หนา้ ทอ่ี ย่ปู ีกก็วิง่ คอ่ นขา้ งเร็ว อาจารย์เห็นเราว่งิ ได้เร็ว กเ็ ลย ชวนมาเล่นกรีฑา จากน้ันก็เป็นนักกีฬาวิ่งระยะสั้นของโรงเรียน แล้วก็ติดทีมเยาวชนจังหวัดชนะเลิศ เขตการศกึ ษา 9 ในตอนนนั้ เขตการศกึ ษาก็มสี ิบจังหวัดอสี านตอนบน” หลงั จากทส่ี ำ� เรจ็ การศกึ ษาจากโรงเรยี นมธั ยมของจงั หวดั กไ็ ดส้ อบเอน็ ทรานซต์ ดิ ในคณะวศิ วกรรมศาสตร์ ท่ีมหาวิทยาลัยขอนแก่น แต่ความรักในการเล่นกีฬาก็ยังมีอยู่ในตัว เรียนในระดับมหาวิทยาลัยก็เป็นนักกีฬา ของมหาวทิ ยาลยั 42

“พอผมจบมัธยมผมสอบติดไปเรียนท่ีมหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะวิศวกรรมศาสตร์ ก็ยังเล่นกีฬา เลน่ ฟุตบอลอยู่ กฬี าทถี่ นัดก็คอื ฟตุ บอลกับกรีฑาหลงั จากน้ันก็จบมาท�ำงาน เคยไปชนะเลิศฟตุ บอลในสมยั ก่อนทเ่ี ขาเรยี กวา่ ฟุตบอลแปดเกยี ร์ กห็ มายถงึ วศิ วะทัว่ ประเทศทมี่ ีแปดสถาบัน ชนะเลศิ ระดบั ประเทศไทย พอจบออกมาก็มาท�ำงานโครงการ ก็ยังเล่นกีฬาอยู่ สรุปง่ายๆก็คือไปท�ำงานท่ีไหนก็จะหิ้วรองเท้าฟุตบอล ไปดว้ ย” ในราวปี พ.ศ. 2533 หลังจากส�ำเร็จการศึกษาด้านวิศวกรรมศาสตร์แล้ว ก็ได้ออกมาท�ำงานตาม สายอาชีพท่ีร่�ำเรียนมาจนปัจจุบันท�ำธุรกิจส่วนตัวด้านอสังหาริมทรัพย์ แต่ความเป็นนักกีฬาก็ฝังแน่นในตัว ของ ดร.ธนดร มาโดยตลอด “จบมาใหม่ๆผมกม็ าท�ำงานท่ีสนามบินอดุ ร จากนน้ั ก็ไปทำ� งานกรมทางหลวง ในขณะเดียวกนั ผมก็ เลน่ กฬี ามาโดยตลอด โดยเฉพาะฟตุ บอล แล้วยังมีแขง่ เป็นอเี ว้นท์ต่างๆ หลงั จากน้นั ก็ลาออกมาท�ำธุรกจิ ส่วนตัว ด้านอสังหาริมทรัพย์ รับเหมาก่อสร้างและขณะท่ีท�ำงานก็สนับสนุนด้านกีฬาฟุตบอลมาตลอด เปน็ ผจู้ ดั การทมี จงั หวดั อดุ รธานี ประธานชมรมฟตุ บอลอดุ รเอฟซสี มยั เเรกราวๆ ปพี ทุ ธศกั ราช 2541-2542 พอมาในปี 2554 ทางชมรมกฬี าต่างๆ ก็เลยทาบทามใหม้ าเป็นนายกสมาคมกีฬา ก็เข้ามาบริหารกีฬาซง่ึ ตอนนั้นผลงานของนักกีฬาจังหวดั อดุ รธานี หากเรามองถึงรูปแบบของกฬี าแห่งชาติ กฬี าเยาวชนแหง่ ชาติ เราคอ่ นข้างมอี ันดบั ที่ตกต�ำ่ อยา่ งเชน่ ในประเทศไทยเขาจะแขง่ ในนามของจงั หวดั มีทงั้ หมด 76 จังหวัด รวม จงั หวดั ท่ี 77 คอื จงั หวดั กรงุ เทพมหานคร จงั หวดั อดุ รธานเี คยตกลงมาถงึ จงั หวดั ที่ 60 ของประเทศไทย บางทีแพ้จังหวัดทีอ่ ยใู่ กล้ๆกนั กบั เรา” ภาระหน้าท่ีและความเป็นคนอุดรตั้งแต่ก�ำเนิด วันนี้ได้มีโอกาสเข้ามาท�ำหน้าที่ส�ำคัญด้านการส่งเสริม กฬี าใหก้ บั จงั หวดั แตใ่ นชว่ งทเี่ ขา้ มาสถานการณข์ องกฬี าของจงั หวดั กลบั ไมไ่ ดร้ งุ่ โรจนอ์ ยา่ งทคี่ วรจะเปน็ จงึ เปน็ โจทย์สำ� คัญในการคิดหากลยุทธพ์ ัฒนาการกฬี าของจังหวดั ขึ้นมา “สถานการณ์เชน่ น้ี เรากเ็ ขา้ มาดูว่า เรามีประชากรราว 1 ล้าน 5 แสนคน มี มอี �ำเภออยู่ 20 อำ� เภอ ผมก็ใช้ความเป็นนักกีฬาและใช้ตรรกะ ต้ังโจทย์ว่า ท�ำไมนักกีฬาจังหวัดอุดรถึงไม่ประสบความส�ำเร็จแต่ ในขณะท่ีมีนกั กีฬาอดุ รในระดบั นกั กีฬาทีมชาตอิ ยู่จ�ำนวนมาก ก็สรุปได้ว่านกั กฬี าหลังจากไมม่ กี ารส่งเสรมิ กีฬาอยา่ งเปน็ ระบบนกั กฬี ากเ็ ลยออกไปเล่นใหจ้ งั หวดั อ่ืน กฬี าทีมชาตไิ ทย นักมวยสากลสมัครเลน่ ต่างๆ... เราก็เลยเริ่มโครงการบูรณาการร่วมกันเบื้องต้นเราก็เน้นเรื่องของผลการแข่งขันก่อนเพราะว่าสมาคมกีฬา แห่งจังหวัดเมื่อก่อนเดินไปทางไหนก็ไม่มีใครรู้จัก...เราก็เลยเน้นเร่ืองของการแข่งขันกีฬา โดยวิธีการ ดงึ นักกีฬาทีมชาตไิ ทยทเ่ี ปน็ คนอุดรกลับมา ปรากฏวา่ อุดรสามารถพุ่งข้นึ มาจากอันดบั ทท่ี า้ ยๆ สองปเี เรก ก็ข้ึนมาอันดับท่ีสิบเอ็ดของประเทศ ต่อมาก็ได้อันดับสองของประเทศไทย ในกีฬาแห่งชาติท่ีจังหวัด เชียงราย...คนก็ถามว่าชนะไดอ้ ย่างไร?  43

เราใช้หลักการสามเสา้ ครับ เหมือนเราจะต้งั หมอ้ ข้าวเราใชส้ ามกอ้ นเสา้ คอื สามแรงบวก เส้าที่ 1 คือนกั กฬี าทมี ชาติไทยทลี่ งทะเบียนดว้ ยการเกดิ ใครเกิดท่ีอุดรไปท�ำงานทไี่ หนไปเรยี นทไี่ หนก็ถือวา่ เปน็ คน อุดรเราก็เลยดึงเข้ามา ตอนแรกผมต้ังรางวัลส่วนตัวก่อนหากใครได้รางวัลเหรียญทองจะได้รับเงินรางวัล 50,000 บาท แตจ่ รงิ ๆหลายคนก็ไมไ่ ด้คาดหวังเรื่องเงนิ รางวลั เพราะว่าเขาไปเขาอยากกลบั มาทำ� ชอ่ื เสยี ง ให้จังหวัดบ้านเกดิ ตัวเองเลย เสา้ อนั ท่ี 2 ดงึ นักกีฬาทีมชาตเิ ขา้ มา สว่ นเสา้ ที่ 3 คอื สร้างนกั กีฬา การสร้าง อาจจะตอ้ งใชเ้ วลานิดนึง...ผลงานล่าสุดกฬี าแห่งชาติท่ีจงั หวัดนครราชสมี าจงั หวัดอดุ รได้ 12 เหรยี ญทอง ซึ่งผมก็รู้สึกเครียดเพราะว่าผมจะไปเอาเงินท่ีไหนมาเพื่อจะมาเป็นรางวัลให้กับนักกีฬาพอ เงินส่วนตัวเรา ก็ไม่ไดม้ มี ากมาย ก่อนหน้าน้นั เงนิ ไม่พอ นายกสมาคมก็จา่ ยด้วยเงินสว่ นตวั เพราะเราได้ลงมือทำ� เเล้ว... สุดท้ายเราก็ยอมเส่ียงท�ำหนังสือไปหาท่านปรีชา นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด ขอสนับสนุน ปรากฏวา่ ท่านตอบรบั มา ในวันทมี่ อบเงินรางวลั ให้กับนกั กฬี าเหรียญทอง 12 เหรยี ญทองบนเวที ท่านก็ ถามวา่ สว่ นเหรยี ญเงนิ และเหรยี ญทองแดงใครเปน็ คนจา่ ยผมกต็ อบวา่ สมาคมเปน็ คนจา่ ยเองครบั ทา่ นบอกวา่ ต้องขอโทษด้วยเพราะว่าขอมาแต่เหรียญทอง...ท่านก็ถามต่อว่าปีน้ีที่โคราชได้อันดับท่ี 11 ใช่ไหม? ปหี นา้ แขง่ ทนี่ ครสวรรคเ์ กมส์ ถา้ อยา่ งนนั้ นะ ปหี นา้ เหรยี ญทอง 50,000 เหรยี ญเงนิ 20,000 บาทและเหรยี ญ ทองแดง 10,000 มาเบกิ ทผ่ี มไดเ้ ลย (ท่านปรีชาท่านทราบวา่ ทางสมาคมฯ ไมม่ ีเงนิ ) ท่านจงึ บอกวา่ ถา้ ได้ 1 ใน 10 ของประเทศไทยมาเอาโบนสั 1 ลา้ น ถา้ 1 ใน 5 ใหม้ าเอาโบนสั 2 ลา้ น…ปตี อ่ มาทจ่ี งั หวดั นครสวรรค์ เราได้อันดับท่ี 6 ทั้งหมด ได้ทั้งหมด 27 เหรียญ หลังจากนครสวรรค์เกมส์ เราไปแข่งท่ีจังหวัดสงขลา เราได้ที่ 4 ไดท้ ั้งหมด 55 เหรยี ญทอง”  จากทเ่ี ลา่ ยาวๆนนั่ แสดงถงึ ศกั ยภาพของจงั หวดั อดุ รธานที พี่ ยายามพฒั นานกั กฬี าของจงั หวดั มาโดยตลอด และในปจั จบุ นั การพฒั นากฬี าของจงั หวดั มคี วามคลอ่ งตวั มากขนึ้ งบประมาณทไ่ี ดร้ บั มมี ากเพยี งพอในการพฒั นา ขับเคลอ่ื นกีฬาระดับจังหวัด จากผลงานทีไ่ ด้ท�ำมาตัง้ แต่ตน้ “ในปพี ทุ ธศกั ราช 2558 มี พรบ.กีฬาใหม่ เมือ่ กอ่ นเรยี ก สมาคมกฬี าจงั หวัด มาเปน็ สมาคมกีฬา แห่งจังหวัด หมายถงึ ว่าจังหวัดจะมสี มาคมกีฬาเพยี งสมาคมเดียว อย่างเช่น สมาคมกีฬาแห่งประเทศไทย ต้องมีแห่งเดียว ใครจะไปจดซอ้ นไม่ได้ เพราะมี พรบ.รองรบั เเละท่ีโชคดีก็คือวา่ มเี งิน กองทนุ พัฒนากีฬา แหง่ ชาติ ทจ่ี ะชว่ ยเรา เเละเรากโ็ ชคดที ่ีว่า เราวางแผนวา่ ตวั ชี้วัดก็คอื ตวั เหรยี ญรางวลั พอเหรยี ญรางวัล ระดบั สูงๆ มีเยอะ อุดรกเ็ ลยไดร้ ับรางวลั ทเี่ ป็นเงินสนับสนนุ โดยใชเ้ หรียญรางวลั เป็นตวั ช้วี ัด ปที ผี่ า่ นมา เราไดร้ บั เงนิ อดุ หนนุ จาก กองทนุ พฒั นากฬี าแหง่ ชาตทิ กุ ๆมติ ิ ทง้ั ดา้ นการพฒั นาเเละการ จัดการเเข่งขัน การพฒั นาบุคลากรต่างๆรวมแล้ว 12 ลา้ น จากที่ไม่เคยได้ เเละเราก็โชคดที ่ี นายก อบจ. อุดหนนุ เงนิ สง่ นักกีฬาเข้าเเข่งขัน ประมาณ 8 ลา้ นบาทต่อปี ดงั น้นั ตอนนีส้ มาคมกีฬาแห่งจงั หวดั อุดรธานี มีงบเป็นจ�ำนวนเงินรวม 20 ล้านต่อปีในการบริหารจัดการ หลายๆคนก็มองว่า 20 ล้าน นายกสมาคม คงรวย แตไ่ ม่รวยหรอกครบั มีเเต่จะหาเพ่มิ เพราะเงินใช้จา่ ยส�ำหรบั นกั กีฬามกี ารใช้มากมายหลายทาง” 44

ความส�ำเร็จที่จะแก้ไขปัญหาแรกเริ่มด้านกีฬาเห็นผลลัพธ์ท่ีเด่นชัดจนเป็นท่ีประจักษ์ ภารกิจของ นายกสมาคมกฬี าทล่ี งไปคลกุ ดว้ ยแรงกาย แรงใจกบั พนื้ ทเี่ หน็ ถงึ การเตบิ โตของการกฬี าของจงั หวดั ทม่ี พี ฒั นาการ มาโดยตลอด เขาท�ำงานน้ีด้วยใจรัก และความคาดหวังผลลัพธ์คือ สุขภาพของคนในจังหวัดอุดรธานี สง่ิ ทเี่ ขาพยายามทำ� และสำ� เรจ็ แลว้ กค็ อื สรา้ งกลยทุ ธใ์ นการกระตนุ้ สรา้ งเครอื ขา่ ยในการออกกำ� ลงั กายในชมุ ชน อย่างย่ังยืน จังหวัดอุดรธานี ได้รับประกาศเป็นหน่ึงในหกจังหวัดแรกของประเทศไทยที่เป็นเมืองแห่งกีฬา (Sport City) กอ่ นทีจ่ ะจบการสนทนา นายกธนดรไดฝ้ ากข้อคดิ ทางดา้ นสุขภาพในฐานะผู้ท่เี ค่ยี วกรำ� ในแวดวง กีฬาไว้อยา่ งน่าสนใจวา่ “เรื่องการออกกำ� ลังกาย สิง่ ท่คี นเรามักจะยอมแพ้ก็ คือ ความขเี้ กียจ... ส่วนตัวผมเชื่อว่าการออกก�ำลังกาย ถ้าเราไม่ใส่ใจ หรือถ้าเราไม่สนใจมันนิดเดียวก็จะเผลอเลย ผมโชคดีที่อย่ใู นวงการกีฬา ผมท�ำกฬี ามา เหมือนกบั วา่ เราอยใู นแวดวงคนออกก�ำลังกาย มนั ก็จะชวนกนั ไปออกก�ำลงั กาย สง่ิ แวดลอ้ มรอบตัวเราส�ำคญั ...” 45

สนอง นิลวิจติ ร นักวิชาการสาธารณสขุ ปฏิบัติการ โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำ บลบ้านโคกแร่ อำ�เภอนางรอง จังหวัดบรุ ีรัมย์ เขตสุขภาพที่ 9 สุขภาพดีทน่ี างรอง “นางรอง health model” ปฏบิ ตั ติ ามหลกั 3 ส. สกัด เมอ่ื คิดลดความอวนแลว ขาพเจาจะไมพาตัวเองไปในสถานท่ที ก่ี ระตนุ ใหเกิดความอยากกนิ เชน รานอาหาร หา งสรรพสินคา ท่หี ลอกลอ ดวยรูป รส กลิ่น เสยี ง จะพยายามเดนิ หลกี หนี สะกด โดยสะกดจิตใจไมใหเ ตลิดตามกลิน่ อาหาร ตง้ั สตเิ พื่อยอนถงึ เหตผุ ลทีต่ อ งการลดความอวนและต้งั มัน่ ทจ่ี ะทาํ ใหได สะกิด ไดรบั การชวยเหลือและกาํ ลังใจจากภรรยา ลูกสาวกบั ลูกชายคอยเตอื น ในการสะกดิ ไมใหรับประทานอาหารและขนมจุบจบิ หรอื ตนุ ขนมไวท ี่บา น 46

สนอง นิลวิจิตร โชว์รูปก่อนที่เขาจะปรับเปล่ียนพฤติกรรมที่มีน้�ำหนักราว 90 กิโลกรัม ด้วยส่วนสูง 165 เซนตเิ มตร มาถึงวันนเี้ ขาสามารถลดน้ำ� หนกั ได้เหลือเพยี ง 74 กิโลกรมั สขุ ภาพโดยรวมก็เปลีย่ นแปลงไป ทางท่ีดี...รูปลักษณ์ภายนอกท่ีแสดงให้เห็นถึงการเปล่ียนแปลง หมายถึงความพยายามอย่างหนักในการ ลดน�้ำหนัก เพราะเขาพบวา่ สขุ ภาพเขาเริ่มผิดปกตแิ ล้ว ในบทบาทของบุคลากรสาธารณสขุ เปน็ เหมอื นเงื่อนไข หนงึ่ ท่ี เขาตอ้ งพยายามเอาชนะทกุ ขอ้ จำ� กัด เขาเล่าว่า “ด้วยความเป็นเจ้าหนา้ ท่สี าธารณสขุ เราตอ้ งเป็นตน้ แบบการปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรมสุขภาพชมุ ชน การทเี่ ราจะเปน็ ตน้ แบบหรอื แบบอยา่ งในการปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมคนในชมุ ชนนน้ั ตวั เราเองตอ้ งแสดงให้ คนในชมุ ชนไดเ้ หน็ และมคี วามเชอ่ื มนั่ ศรทั ธาในตวั เราเอง เราถงึ จะแนะนำ� คนในชมุ ชนได้ ผมจงึ เรม่ิ ตน้ จาก การปรบั เปลี่ยนท่ตี ัวเราเองกอ่ น จากคนอว้ นลงพุงไม่เคยออกก�ำลังกาย เดนิ ข้ึนบนั ไดกเ็ หน่ือยหอบง่าย ผล ตรวจสขุ ภาพพบไขมันในเลือดสูง ด่มื เครอ่ื งดมื่ แอลกอฮอลเ์ ป็นประจำ� ต่อเน่ือง เพยี งแค่ไมส่ บู บหุ รี่ ก็ตัดใจ เลิกด่ืมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพ่ือสุขภาพของตัวเองและเพื่อครอบครัวท่ีรัก โดยกล้าที่จะก้าวออกมาจาก ความกลวั ความวติ กกงั วลวา่ เราจะวง่ิ ไมไ่ ด้ วง่ิ ไมไ่ หว โดยออกกำ� ลงั กายดว้ ยการเดนิ วงิ่ เพอ่ื สขุ ภาพระยะสนั้ ๆ ครั้งแรกก็เกิดความท้อบ้าง เกือบหยุดวิ่ง แต่ก็ได้ก�ำลังใจจากครอบครัว เพื่อนร่วมงาน และชักชวนคน ในครอบครัว ภรรยาและลูกทั้ง 3 คน ออกมาวิ่งออกก�ำลังกายเพ่ือสุขภาพเป็นประจ�ำสม�่ำเสมอเพื่อ เป็นตวั อยา่ งทีด่ ีแกค่ นในหมู่บา้ นชมุ ชนและท่ีทำ� งาน” การดูแลสุขภาพของเขาด้วยการลดน�้ำหนักถูกวางแผนไว้เป็นอย่างดี ท่ามกลางการให้ก�ำลังใจของ คนรอบข้างท้ังภรรยาและลูก...แม้ว่าจะเป็นภารกิจที่หนักหน่วงส�ำหรับการเอาชนะใจแต่ก็ไม่น่าจะยากเกินไป ส�ำหรับความต้งั ใจจริง สนองบอกแบบนนั้ ... เขาเลา่ ถงึ กระบวนการสรา้ งสุขภาพกาย ฟิตหนุ่ ด้วยหลกั การดังนี้ “ดูแลสุขภาพเพ่ือให้ร่างกายสมบูรณ์แข็งแรงนั้น ต้องรู้จักการรับประทานอาหารเป็นสิ่งส�ำคัญ รองลงมาคือการออกกำ� ลงั กาย ผมดแู ลสุขภาพรา่ งกายของตนเอง โดยใช้หลัก 3 อ. 2 ส. ดังนเี้ รือ่ ง อาหาร รับประทานอาหารให้ครบหลักห้าหมู่ รับประทานข้าวกล้องแทนข้าวขาวรับประทานผักและผลไม้ทุกม้ือ รับประทานปลา เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไม่รับประทานอาหารรสจัด หวานจัดเค็มจัดจนเกินไป โดยปฏิบัติ ตามหลัก 3 ส. สกัด เม่ือคิดลดความอ้วนแล้ว ข้าพเจ้าจะไม่พาตัวเองไปในสถานที่ท่ีกระตุ้นให้เกิดความ อยากกิน เช่น รา้ นอาหาร หา้ งสรรพสนิ คา้ ที่หลอกลอ่ ดว้ ยรูป รส กลิ่น เสียง จะพยายามเดินหลีกหนี สะกด โดยสะกดจติ ใจไมใ่ หเ้ ตลดิ ตามกลนิ่ อาหารตง้ั สตเิ พอ่ื ยอ้ นถงึ เหตผุ ลทตี่ อ้ งการลดความอว้ นและตงั้ มน่ั ทจี่ ะทำ� ให้ได้ สะกิด ได้รับการช่วยเหลือและก�ำลังใจจากภรรยา ลูกสาวกับลูกชายคอยเตือนในการสะกิดไม่ให้ รับประทานอาหารและขนมจบุ จบิ หรอื ตุนขนมไว้ทีบ่ ้าน 47