คู่มือประจำวัย รับมือยังไงกับวัย 18

‘18 ปี’ เปน็ เวลาไม่มาก ไม่นอ้ ย แตก่ ็นานเพียงพอ ท่จี ะทำ� ใหใ้ ครสกั คน เริ่มรู้จักกับโลก วยั 18 เปน็ วัยส�ำหรับ การทดลองและตดั สินใจ เพอ่ื ส่ังสม องคค์ วามรกู้ ่อนจะก้าวไปสู่ ความเป็นผู้ใหญ่เต็มตัว

เดก็ ก็ไม่ใช่ ผู้ใหญก่ ็ไมเ่ ชิง ความเปลยี่ นแปลงและสขุ ภาวะของคนวยั 18 ปี ในปจั จบุ นั คนวยั 18 ในยคุ สมยั นไี้ ดถ้ กู นยิ ามวา่ เปน็ คนรุน่ Z หรอื กลมุ่ Generation Z ทมี่ ลี ักษณะเฉพาะตัว แตกตา่ งจากคนในยคุ กอ่ นหนา้ ความแตกตา่ งนรี้ วมไปถงึ เรอื่ งของวิถีชวี ิต ความสนใจ รสนยิ ม ทัศนคติ ทั้งในชวี ิต ประจ�ำวันและการท�ำงาน เช่น คนรุ่นน้ีมีความสนใจที่ หลากหลาย และชอบทดลองทำ� สงิ่ ตา่ งๆ แบบทไี่ มซ่ ำ�้ เดมิ เป็นต้น นอกจากความแตกตา่ งทไี่ มเ่ หมอื นกบั รนุ่ กอ่ นๆ คน Gen Z ยังมีความหลากหลายในหมู่คนรุ่นเดียวกันเอง ด้วย ซ่ึงสังคมและคนรอบข้างควรให้ความสนใจอย่าง ใกล้ชิด เพราะกลุ่มคนวัยน้ีคือกลุ่มคนที่มีพลัง มีความ สร้างสรรค์ ซ่ึงก�ำลังก้าวขึ้นมาสู่วัยผู้ใหญ่ท่ีจะเป็น เรย่ี วแรงในการกำ� หนดทิศทางของสงั คม แต่ขณะเดียวกัน คนวัย 18 ก็ยังไม่ได้ถือว่าเป็นวัย ‘ผู้ใหญ่’ อย่างเต็มตัว แต่เป็นวัยแห่งการเปล่ียนแปลง และการค้นหาตัวเอง เพ่ือท�ำการตัดสินใจและต้ัง เป้าหมายส�ำคัญๆ ในชวี ติ 3

อายุ 18 จึงเป็นช่วงอายุที่สนุกสนาน ในการได้ ลองผดิ ลองถกู กบั สง่ิ ตา่ งๆ ซงึ่ หลายครงั้ การทดลองเหลา่ น้ันกอ็ าจสร้างความเปน็ หว่ งให้กับผู้คนรอบขา้ ง แตใ่ นความเปน็ จริง ส่งิ ท่นี ่าเปน็ หว่ งเหล่านี้ถือเปน็ หน่ึงในกระบวนการเรียนรู้ที่ส�ำคัญของวัยรุ่นท่ีก�ำลังก้าว ไปเป็นผใู้ หญ่ เม่ือก้าวมาสู่วัยแห่งการเปล่ียนแปลง คนวัย 18 ต้องพบกันการเปลี่ยนครั้งใหญ่ทั้งด้านของกายภาพ ร่างกายภายนอก เช่น อวยั วะตา่ งๆ ท่เี ปลย่ี นจนเกอื บเท่า วัยผู้ใหญ่ และร่างกายภายในอย่างเร่ืองของสมอง ท่ีมี อิทธิพลต่อกระบวนการคิดและพฤติกรรมเป็นอย่างมาก ตวั อยา่ งเชน่ ปจั จุบัน นักวิทยาศาสตรด์ า้ นสมองสามารถ อธิบายเหตุผลเบ้ืองหลังความใจร้อนของวัยรุ่นได้จาก การท่ีสมองส่วนหน้าของคนอายุ 18 ยังท�ำงานไม่เต็ม ประสิทธิภาพ 4 ค่มู ือประจ�ำ วัย รบั มือยงั ไงกบั วัย 18

นอกจากเร่ืองของร่างกาย ขวบวัย 18 ปี คือการ เปลยี่ นแปลงด้านสทิ ธิหน้าท่ที างกฎหมายคร้ังใหญ่ การ รู้จักกับความเปล่ียนแปลงเหล่าน้ีจึงเป็นส่ิงส�ำคัญ เพื่อท่ีคนวัย 18 จะได้ตระเตรียมตัวเองส�ำหรับความ เปลี่ยนแปลงท่ีก�ำลังเกิดข้ึน รู้ว่าในฐานะพลเมืองของรัฐ ตัวเองมีสิทธเิ สรภี าพด้านใดบา้ ง ในเรอื่ งสดุ ทา้ ยทค่ี นวยั 18 ตอ้ งเผชญิ คอื การเปลย่ี น ทางสถานภาพ โดยเฉพาะด้านการศึกษา เพราะในวัยน้ี เป็นการเปลี่ยนแปลงจาก ‘นักเรียน’ สู่ ‘นักศึกษา’ หรือ แมก้ ระทง่ั การเขา้ สู่โลกของการทำ� งาน ซึ่งทางเลือกเหลา่ นีเ้ ปน็ การตดั สินใจครัง้ ส�ำคัญทคี่ นอายุ 18 ตอ้ งเลือก ส่ิงท่ีคนรอบข้างจะชว่ ยสนับสนนุ คนวัย 18 มีหลาย วิธี ทัง้ การรบั ฟงั ใหค้ ำ� แนะนำ� ทด่ี ี แตส่ งิ่ ทส่ี ำ� คญั ที่สดุ คือ การเปิดโอกาสให้พวกเขาได้ลองผิดลองถูกด้วยตัวเอง โดยสังเกตเพียงแค่ให้การทดลองของพวกเขาอยู่ใน 5

ขอบเขตที่ไม่เป็นอันตราย ซึ่งไม่ว่าผลการทดลองจะ ออกมาผิดหรือถูก คนรอบข้างก็ไม่ควรกล่าวโทษหรือ ตัดสนิ ความผิด การใหพ้ ้นื ทกี่ ับคนอายุ 18 โดยไมช่ ผ้ี ิดชถี้ ูก เปน็ วธิ ี ที่ดี ท่ีจะท�ำให้คนวัย 18 พร้อมเปิดใจ ซึ่งจะน�ำไปสู่การ มีสัมพันธภาพที่ดี ผ่านการพูดคุยและมีปฏิสัมพันธ์กับ คนรอบขา้ งที่พวกเขาไว้ใจ จากความสำ� คญั นี้ สสส. จงึ ไดร้ ะดมองคค์ วามรจู้ าก สสส. รวมถงึ ภาคที เ่ี กย่ี วขอ้ ง เพอื่ เผยแพรช่ ดุ ความรทู้ เี่ หมาะ กบั คนวยั 18 ออกไปสสู่ งั คม นจ่ี งึ เปน็ เหตผุ ลในการจดั ทำ� “ชุดคู่มือส�ำหรับวัย 18” ชุดน้ีข้ึนมา เพ่ือเป็นอีกแรงขับ เคลอ่ื นหนง่ึ ทงั้ กบั คนอายุ 18 ปเี อง และคนทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ซง่ึ จะสามารถนำ� เอาขอ้ มลู เหลา่ นไี้ ปตอ่ ยอด และใชเ้ ปน็ เครอื่ งมอื ในการชว่ ยกำ� หนดทศิ ทางชวี ติ ทเ่ี ปย่ี มดว้ ยสขุ ภาวะ 6 ค่มู อื ประจำ�วัย รบั มอื ยังไงกับวยั 18



8 ค่มู อื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

รจู้ กั คนรุน่ ใหม่ Generation Z ปัจจุบันอินเทอร์เน็ตและเครื่องมือสื่อสารทางดิจิทัล #Age of Generation Z มีบทบาทอย่างมาก โดยเฉพาะในกลุ่มคนท่ีถูกเรียกว่า ‘Gen Z’ เพราะพวกเขามีวัยเด็กที่คลุกคลีกับเคร่ืองมือ เหล่าน้ีอย่างเพียบพร้อมและสะดวกสบาย จากเว็บไซต์ Merriam-Webster ซึ่งเป็นเว็บพจนานุกรมออนไลน์ ไ ด ้ ใ ห ้ ค ว า ม ห ม า ย ว ่ า เ ป ็ น รุ ่ น ข อ ง ก ลุ ่ ม ค น ที่ เ กิ ด ใ น ปลายยุค 90s และต้นยุค 2000s ซ่ึงตรงกับที่ทาง McKinsey & Company บริษัทที่ปรึกษาด้านการ บริหารช้ันน�ำของโลกได้นิยามไว้ว่าคน Generation Z คอื คนทเ่ี กิดในปี 1995 ถงึ ปี 2010 18 เปน็ แบบไหน 9

ด้วยบริบททางสังคมท่ีเกิดมาพร้อมๆ กับเทคโนโลยี อนิ เทอร์เนต็ ทำ� ใหค้ นกลุ่มน้ีถูกจัดว่าเป็น ‘ชาวพืน้ เมืองดิจิทลั ’ ที่ใช้เวลามากมายไปกับอินเทอร์เน็ต การมีบริบททางสังคม ดังกล่าวท�ำให้พวกเขาได้รู้จักกับโลกท่ีกว้างขึ้น ซึ่งน�ำมาสู่การ แสดงออกทางอตั ลกั ษณท์ แ่ี ตกตา่ งหลากหลาย จากการสำ� รวจ ของบริษัทแม็คเคนซีย์พบว่าคน Gen Z ต้องการอิสระและ ‘ความเปน็ ตัวเอง’ อยา่ งสงู ในหลายๆ มติ ิของชวี ติ ดว้ ยความเป็นตัวของตัวเอง คน Gen Z จึงเป็นกลมุ่ ท่ีมี ความหลากหลายสงู แตข่ ณะเดยี วกนั พวกเขากพ็ รอ้ มจะโอบอมุ้ ความแตกต่าง ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองของเพศ รสนิยม การท�ำงาน หรือทัศนคติ ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะคนรุ่นน้ีมีโอกาสได้พบปะ ผู้คนท่ีมีพ้ืนเพแตกต่างกันมากมาย จึงได้เรียนรู้ท่ีจะยอมรับใน ความแตกต่างนน้ั ๆ แล้วเมื่อพวกเขาเข้าสู่ตลาดแรงงาน คนรุ่นอ่ืนๆ จะต้อง เตรยี มรับมือกบั พวกเขาอยา่ งไร? 10 คมู่ ือประจำ�วยั รบั มอื ยังไงกบั วัย 18

ด้วยลักษณะร่วมบางอย่างของคนรุ่น Z การท�ำงานร่วม กบั พวกเขา ควรต้องมีพ้นื ท่ีบางอย่างให้เขาไดม้ ีอสิ ระ ในการได้ ตัดสินใจในงานของตัวเอง แต่การเลือกงานของพวกเขาอาจไม่ เหมอื นกบั คนรนุ่ มลิ เลนเนยี ลทเ่ี ตม็ ไปดว้ ยอดุ มคติ เพราะคนรนุ่ Z มองว่าไม่มีงานในอุดมคติอยู่จริง แต่งานท่ีเขาเลือกจะต้อง เปดิ โอกาสให้เขาได้ท�ำตามสงิ่ ที่ต้องการ เมื่อเขา้ ไปอยใู่ นการท�ำงาน คนรุ่น Z นั้นต้องการชวี ิตการ #Age of Generation Z ทำ� งานทสี่ มดุลกับชีวิตประจำ� วนั เพราะช่วงวัยรุ่นของพวกเขามี ความเครยี ดทสี่ ูงกวา่ คนรนุ่ อนื่ ซึ่งสว่ นหนึ่งเกดิ จากการแข่งขัน ที่มากขึ้น นั่นท�ำให้พวกเขาต้องจัดการกับความเครียดต่างๆ ดว้ ยการออกไปทอ่ งเทย่ี วหรอื พบเจอผคู้ นใหมๆ่ ทำ� ใหค้ นกลมุ่ นี้ ถูกมองว่าเป็นกล่มุ ทช่ี ื่นชอบการ ‘ผจญภัย’ หรือพบเจอประสบ การณ์ใหมๆ่ เพ่ือถอดตวั เองจากโลกของการท�ำงาน ความต่างอีกอย่างหนึ่งท่ีคนรุ่น Z ไม่เหมือนคนรุ่น ก่อนหน้าคือ คนรุ่นนี้ไม่ได้ต้องการไต่ข้ันบันไดขึ้นไปในต�ำแหน่ง สงู ขน้ึ แตพ่ วกเขาจะสนใจการทำ� งานทส่ี ามารถมบี ทบาทและได้ 18 เป็นแบบไหน 11

ท�ำตามที่เขาสนใจมากกว่า เพราะพวกเขามองว่าการท�ำงาน ลักษณะน้ีจะท�ำให้เขาสร้างผลงานท่ีดีและช่วยเหลือองค์กรได้ มากกว่า นอกจากนี้บรรยากาศและส่ิงแวดล้อมในที่ท�ำงานที่ดู ไม่เป็นทางการนัก ก็จะย่ิงช่วยให้ความคิดสร้างสรรค์ของพวก เขาได้โลดแล่น ขณะเดียวกันคนรุ่น Z ก็ยังมองถึงปัจจัยความมั่นคง หลายๆ อยา่ งจากการทำ� งาน ไมว่ า่ จะเปน็ เงนิ เดอื นหรอื สวสั ดกิ าร ท�ำงาน แต่รายละเอยี ดอาจจะแตกต่างไปจากคนรุน่ ก่อนๆ เชน่ พวกเขาอาจต้องการวันหยุดพักผ่อนท่ีมากข้ึน หรือการให้ทุน เพอื่ ศกึ ษาตอ่ ในสงิ่ ทเ่ี ขาจะพฒั นาทกั ษะของตวั เอง เปน็ ตน้ การรับมือกับคนรุ่น Z นี้ จึงต้องพยายามเข้าใจความ แตกต่างหลากหลายที่เกิดขึ้นและให้ความเช่ือมั่น รวมถึงให้ แนวทางทเ่ี ปน็ ไปไดต้ อ่ การตดั สนิ ใจตา่ งๆ ของพวกเขา เพราะถงึ แม้ว่าพวกเขาจะมีความเป็นตัวของตัวเองท่ีสูงข้ึนและมีเป้า หมายในชวี ติ ทแ่ี ตกตา่ งจากคนรนุ่ กอ่ นหนา้ แตพ่ วกเขากย็ งั ยนิ ดี และยอมรบั ในความคดิ เหน็ ทแี่ ตกตา่ งจากคนทม่ี ปี ระสบการณเ์ พอ่ื นำ� มาปรบั ใชใ้ นโลกความเปน็ จรงิ 12 ค่มู อื ประจ�ำ วยั รบั มอื ยงั ไงกับวยั 18

ตัวอย่างของคน Gen Z ท่ีมีความเกี่ยวข้องกับ สสส. #Age of Generation Z และมีบทบาทในการขับเคล่ือนสังคม ก็มีตัวอย่างเช่น กลมุ่ ‘ยงั Moves’ ซง่ึ เปน็ การรวมตวั ของคนรนุ่ ใหม่ ทเี่ ขา้ มาชว่ ย กนั ผลกั ดนั การทำ� งานกบั เดก็ และเยาวชนเพอ่ื สง่ เสรมิ การสรา้ ง สุขภาวะในสังคม นอกจากการขบั เคล่อื นของกลมุ่ ยัง Moves คนรนุ่ ใหมใ่ น G e n Z ก็ มี ลั ก ษ ณ ะ ข อ ง จิ ต ส า ธ า ร ณ ะ แ ล ะ ค ว า ม รับผดิ ชอบต่อสังคม โดยมกี ารมารวมกนั เป็นกลุ่มกอ้ นคนอาสา ในช่อื ของ ‘Gen A : Active Citizen’ ท่ีเปน็ พ้นื ทีส่ ำ� หรับเหลา่ พลเมืองรุ่นใหม่จะเข้ามาช่วยปลูกฝังจิตส�ำนึกดีๆ เพ่ือน�ำ ประเทศไทยไปสกู่ ารเป็นสงั คม Active Citizen ในอนาคต อ้างองิ https://medium.com/writers-guild/five-big-differences-between-millennials-and-gen-z-that-you-need-to- know-fdefb607fc41 https://www.insperity.com/blog/managing-gen-z/ https://www.forbes.com/sites/josercosta/2018/09/10/gen-z-is-officially-here-how-will-we-man- age/#70b77eef5657 https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/true-gen-genera- tion-z-and-its-implications-for-companies https://en.wikipedia.org/wiki/Generation_Z#Characteristics 18 เปน็ แบบไหน 13

14 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

รจู้ กั ความเปลย่ี นแปลงของรา่ งกายคนวยั 18 #Age of Change ชว่ งอายปุ ที ่ี 18 นนั้ เปน็ ชว่ งวยั แหง่ การเปลยี่ นแปลง ทง้ั เรอ่ื งของประสบการณท์ เ่ี ราตอ้ งผา่ นการลองผดิ ลองถกู ลองจัดการดูแลและรับผิดชอบตัวเองเพ่ือก้าวสู่ความ เป็นผู้ใหญ่ ซ่ึงความเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดท่ีสุดคือ เร่ืองของร่างกายท่ีเปล่ียนไป ไม่ว่าจะเป็นรูปร่าง ทรวดทรงภายนอก หรอื อวัยวะภายในอย่างสมอง การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพนนั้ สง่ ผลตอ่ อารมณ์ และจิตใจของคนท่ีอยู่ในช่วงวัยรุ่น ยกตัวอย่างเช่น การเปลี่ยนแปลงของรูปลักษณ์ภายนอกเพื่อเข้าสู่วัย เจริญพันธุ์ หน้าอกท่ีขยายใหญ่ข้ึนอาจท�ำให้เด็กผู้หญิง เกดิ ความไม่ม่นั ใจในตวั เองเมื่อเทียบกับเพื่อนคนอื่นๆ การเปลยี่ นแปลงสำ� หรับคนวยั 18 ไมไ่ ดเ้ ปล่ียนแค่ รปู รา่ งและลกั ษณะภายนอกเทา่ นนั้ แตร่ วมถงึ อวยั วะภายใน ที่ส�ำคัญและส่งอิทธิพลท่ีชัดเจนในการเปล่ียนแปลงทาง พฤติกรรมท่ีเกิดข้ึนในวัยรุ่น อย่างการเปล่ียนแปลงที่ เกดิ ขึ้นในสมอง ภาพจ�ำของวัยรุ่นส�ำหรับหลายคนคือเป็นวัยท่ี มุทะลุ หุนหันพลันแล่น ไม่ฟังเหตุผล และใจร้อน พฤติกรรมเหล่าน้ีแท้จริงแล้วเป็นลักษณะร่วมของวัยรุ่น 18 เป็นแบบไหน 15

และเปน็ สว่ นหนง่ึ ของการเตบิ โต เพราะคนวยั 18 เปน็ ชว่ ง อายุที่ก�ำลังเกิดความเปล่ียนแปลงของสมองในส่วนท่ี ส่งผลต่อพฤติกรรมทเ่ี รียกวา่ Prefrontal Cortex หรือ ท่เี รียกรวมๆ ว่าสมองสว่ นหน้านัน่ เอง สมองส่วนนี้มีหน้าท่ีเกี่ยวข้องกับการวางแผน การแกป้ ญั หา และควบคุมอารมณ์ ทว่าสมองสว่ นนจ้ี ะ ยังอยู่ในช่วงพัฒนาจนกว่าถึงอายุราว 25 ปี ดังน้ัน ระหว่างท่ีสมองส่วนน้ีก�ำลังเติบโต ร่างกายของวัยรุ่นจะ ไปพง่ึ พาสว่ นเนอ้ื เยอื่ ประสาทสมองทเี่ รยี กวา่ Amygdala ในการตัดสนิ ใจและแก้ปญั หาแทน แต่ดว้ ยความที่สมอง สว่ นนเ้ี ปน็ สว่ นทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ‘อารมณแ์ ละสญั ชาตญาณ’ จึงไม่น่าแปลกเลยว่าท�ำไมบางทีวัยรุ่นถึงดูใจร้อน ไม่คิด หน้าคิดหลัง นั่นเพราะเกิดจากอิทธิพลของการใช้งาน สมองสว่ นนี้ 16 คมู่ ือประจำ�วัย รับมือยังไงกบั วยั 18

แล้วคนอายุ 18 ควรท�ำอย่างไรเพื่อรับมือกับ #Age of Change ความเปลย่ี นแปลงทางรา่ งกาย? การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายเป็นความท้าทาย อย่างหน่ึง เพราะมันเป็นสิ่งที่เราควบคุมไม่ได้ แต่เรา สามารถท่ีจะประคับประคองและเรียนรู้ไปพร้อมๆ กับ ความเปล่ียนแปลงนี้ได้ ปัจจัยส�ำคัญท่ีจะช่วยให้สมอง เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง แ ล ะ พั ฒ น า อ ย ่ า ง มี ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ คื อ ‘การนอน’ ที่ดี การนอนท่ีดีในช่วงวัยรุ่นคือการนอน ประมาณ 8-10 ชวั่ โมงและกำ� หนดเวลาเข้านอนตน่ื นอน ให้เป็นเวลาที่สม�่ำเสมอ ซ่ึงเราจะพบว่าเมื่อเรานอน อย่างดีแล้ว เราก็จะเครียดและหงุดหงิดน้อยลงอีกด้วย 18 เปน็ แบบไหน 17

นอกจากเรื่องการนอน กิจกรรมอีกอย่างที่อยู่ใกล้ ตัวเราคือการกิน การกินแบบท่ีดีเป็นปัจจัยส�ำคัญใน การสร้างสุขภาวะในระยะยาวโดยเฉพาะในช่วงเวลา เปลย่ี นแปลง สตู รการกนิ ทแี่ นะนำ� สำ� หรบั คนวยั 18 คอื การกินแบบ 2:1:1 นั่นคอื กินผกั 2 สว่ น เน้อื สตั ว์ 1 สว่ น และ ข้าว 1 ส่วน โดยระมดั ระวงั และลดละอาหารรสชาติ หวาน มัน และเค็ม หากจัดสัดส่วนให้ได้เช่นนี้ทุกมื้อ อาหาร กจ็ ะเทา่ กบั วา่ เราไดส้ รา้ งอปุ นสิ ยั ทม่ี สี ขุ ภาวะขน้ึ มา ได้ส�ำเร็จ แต่สิ่งส�ำคัญอีกอย่างก็คือเมื่อกินแล้วก็ควร ออกก�ำลังกายให้ดีด้วย ส�ำหรับวัย 18 ควรมีปริมาณ การออกก�ำลงั กายราว 150 นาทตี อ่ สปั ดาห์ เพอ่ื สขุ ภาพ ทแี่ ขง็ แรงหา่ งไกลโรค 18 คู่มือประจำ�วัย รบั มือยังไงกบั วัย 18

ไม่เพียงแค่ในเรื่องของการนอน การกิน หรือ #Age of Change การออกก�ำลังกาย ผู้คนทีอ่ ยรู่ อบขา้ งคนวัย 18 สามารถ ส่งเสริมทักษะและความสามารถในการคิดท่ีดีให้กับพวก เขาไดด้ ว้ ย โดยทจี่ ะตอ้ งทำ� ความเขา้ ใจกบั ‘ธรรมชาต’ิ ของ คนวยั 18 ทมี่ พี ฤตกิ รรมและอารมณท์ เ่ี ปลยี่ นไปและเปดิ โอกาส ใหพ้ วกเขาได้ตัดสินใจในเรื่องต่างๆ ด้วยตวั เอง ซง่ึ ในวนั ท่ี พวกเขาตัดสินใจผิดพลาด การปลอบประโลมด้วยความ เขา้ ใจกเ็ ปน็ เรอื่ งสำ� คญั มากๆ เชน่ กนั ซง่ึ คนรอบตวั หรอื แมแ้ ตค่ นอายุ 18 เองสามารถโทร ไปปรึกษาเรียนรู้การดูแลกันผ่านสายด่วนสุขภาพจิต 1323 ไดเ้ สมอ อ้างอิง https://raisingchildren.net.au/pre-teens/development/understanding-your-pre-teen/brain-develop- ment-teens?fbclid=IwAR0P-Lq68eqJ3y4N3OmfAiWlQ83fJEg_8VkEN92BCaqMNbbBTN9vhN-8lWc https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?ContentTypeID=1&ContentID=3051&fbclid=I- wAR2bil7-MFyQMrhP1MUVNXS4P661HwinF4XgYiV3xCwQQ3ulnqXl9eZ_uG0 https://www.scienceabc.com/humans/teenage-brain-development-behavior-explained-frontal-lobe-func- tion.html?fbclid=IwAR0NVoNmeKtgd5biTuUkIzMBVkA0hAdW1Ps0sHlw_Xw5c9qScvGfeeCn6Ng 18 เปน็ แบบไหน 19

20 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

รจู้ ักกฎหมายทอ่ี ยูร่ อบตัวคนอายุ 18 #Age of Consent ในพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็กได้ก�ำหนดนิยาม คำ� ว่าเด็กไว้ว่าคือ ‘บคุ คลทม่ี ีอายุตำ่� กวา่ สบิ แปดป’ี สว่ น ในพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวได้ระบุ ไว้ว่า ‘เด็ก’ คือบุคคลที่มีอายุไม่เกินสิบห้าปี และ ‘เยาวชน’ คือบุคคลท่ีอายุเกินสิบห้าปีแต่ยังไม่ถึง สิบแปดปี ดังนั้นเม่ือเรานึกถึงความเป็นคนอายุ 18 ปี ทางกฎหมายแลว้ พวกเขาจะไม่ใช่ ‘เดก็ ’ อีกตอ่ ไป แม้คนวัย 18 จะไม่ใช่เด็กแล้วก็ตาม ทว่าในทาง กฎหมาย พวกเขาก็ยังไม่ได้บรรลุนิติภาวะ หรือเป็น ‘ผู้ใหญ่’ เต็มตัว คนวัย 18 จะถูกจัดอยู่ในนิยามของ การเปน็ ‘ผ้เู ยาว’์ ที่ยังไดร้ บั สิทธไิ มเ่ ตม็ ท่ีเท่ากับคนในอายุ 20 ปบี รบิ รู ณซ์ งึ่ บรรลนุ ติ ภิ าวะ แตก่ ฎหมายหลายๆ อยา่ ง ก็ปรบั เปล่ียนไปเพือ่ ให้เขา้ กบั ความเป็นผเู้ ยาวน์ ี้ ลองไปดู กนั วา่ มกี ฎหมายอะไรทใี่ กลต้ วั คนอายุ 18 บา้ ง 18 เปน็ แบบไหน 21

ในประเทศไทย อายุ 18 ปี ถือเป็นอายุที่สามารถ ให้การยินยอมทางเพศได้ กล่าวคือมีความสามารถ ในการตอบตกลงอย่างสมัครใจที่จะมีเพศสัมพันธ์กับ คนอนื่ เพราะเดก็ อายุต�่ำกวา่ 18 จะไมส่ ามารถยนิ ยอมได้ เนื่องจากบุคคลที่มีเพศสัมพันธ์ด้วยจะมีความผิดฐาน พรากผ้เู ยาว์ เมื่อพูดถึงเรื่องเพศแล้ว คนอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป สามารถผ่าตดั แปลงเพศได้ แต่ต้องผา่ นการยนิ ยอมจาก ผปู้ กครองกอ่ น หากยงั ไมบ่ รรลุนติ ิภาวะ 22 คมู่ อื ประจ�ำ วัย รับมอื ยังไงกบั วยั 18

นอกจากเรอื่ งเพศ ตามกฎหมายแรงงาน คนอายุ 18 #Age of Consent สามารถทำ� งานได้ รวมถึงสอบใบขบั ขีร่ ถยนตส์ ่วนบคุ คล และเขา้ ออกรา้ นเกมได้ โดยไมม่ ขี อ้ บงั คบั ตามกฎกระทรวง วา่ ดว้ ยการอนญุ าตและการประกอบกจิ การรา้ นวดิ ที ศั น์ ที่ ควบคมุ เวลาเขา้ ออกของเดก็ อายตุ ำ�่ กวา่ สบิ แปดในรา้ นเกม ด้านของสิทธิ คนอายุ 18 เป็นผู้มีสิทธิในการมี ส่วนร่วมทางการเมือง อย่างการเลือกต้ัง ซ่ึงเป็นหน้าท่ี อันสำ� คญั ในการกำ� หนดอนาคตของสังคม ท�ำให้วยั นเ้ี ป็น ช่วงเวลาท่ีดีส�ำหรับการเร่ิมต้นเรียนรู้ติดตามการเมือง และมีส่วนร่วมในการท�ำกจิ กรรมต่างๆ เพื่อสงั คม 23

นอกจากสทิ ธทิ เี่ พมิ่ ขน้ึ แลว้ กฎหมายบางอยา่ งกย็ งั มีข้อห้ามส�ำหรับคนอายุ 18 อยู่ ในพระราชบัญญัติ ควบคมุ ผลิตภัณฑย์ าสบู ปพี .ศ. 2560 ได้เพม่ิ ข้อจ�ำกัดใน การจัดจ�ำหน่ายบุหรี่มากข้ึน น่ันก็คือจ�ำกัดให้คนท่ียังไม่ บรรลุนิติภาวะไมส่ ามารถซ้ือบหุ รี่ได้ ขณะทพ่ี รบ.ควบคมุ ยาสูบฉบับก่อนหน้าได้จ�ำกัดไว้เพียงแค่ห้ามขายบุหรี่ ให้กับผู้มีอายุไม่ครบสิบแปดปีบริบูรณ์ นอกจากน้ียังมี ข้อจ�ำกัดในเรื่องการด่ืมสุราของมึนเมารวมไปถึงการเข้า สถานบรกิ ารท่ีเปดิ ขายสุราด้วย พน้ื ทที่ างกฎหมายทม่ี ากขน้ึ สำ� หรบั คนอายุ 18 นน้ั มาพรอ้ มกบั ความรับผิดชอบท่ีเพ่ิมข้ึนเช่นกนั อยา่ งความ สามารถในการยินยอมทางเพศและสามารถผ่าตัดแปลง เพศได้ก็หมายถึงการต้องรับผิดชอบในเรือนร่างของตัว เอง การเขา้ ออกรา้ นเกมและทำ� งานไดก้ เ็ ปน็ การรบั ผดิ ชอบ และบริหารจัดการเวลาของตัวเอง 24 ค่มู อื ประจ�ำ วยั รบั มือยังไงกบั วยั 18

นอกจากน้ีเม่ือวัยผู้ใหญ่หรือวัยบรรลุนิติภาวะเข้า #Age of Consent ใกลม้ าถงึ การมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คมกเ็ ปน็ สง่ิ ทส่ี ำ� คญั การสอบใบขับข่ีได้และสามารถขับรถได้ถูกต้องตาม กฎหมาย เราก็ต้องมีความรับผิดชอบต่อกฎจราจร มสี ตแิ ละไมป่ ระมาทเวลาขบั รถเสมอเพราะความประมาท อาจหมายถึง ‘ชวี ิต’ ไมว่ า่ จะเป็นชีวิตของเราเองหรอื ชวี ติ ของผู้อ่ืน ซึ่งเราสามารถเรียนรู้เร่ืองการจราจรและวินัย บนทอ้ งถนนไดเ้ พ่มิ เตมิ จากโครงการตา่ งๆ เชน่ โครงการ ‘ดา่ นชมุ ชน’ ทรี่ วมเหลา่ อาสามาชว่ ยกนั ดแู ลพนื้ ทใี่ นชมุ ชน เพ่ือช่วยลดอุบตั เิ หตบุ นทอ้ งถนน อ้างองิ https://www.dlt.go.th/th/driving-license/view.php?_did=78 http://www.it.coj.go.th/doc/data/bngjc/bngjc_1531385473.pdf http://e-book.ram.edu/e-book/l/LA102(LW102)54/chapter6.pdf https://www.sanook.com/news/825215/ http://btc.ddc.moph.go.th/th/upload/files/FULL2560.pdf https://www.drinkiq.com/th-th/facts-about-alcohol/drinking-and-the-law/ 25

26 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

รู้จักทางเลือกที่หลากหลายหลังเรียนจบ #Age of Change มธั ยมปลาย การเปล่ียนแปลงส�ำคัญอย่างหน่ึงท่ีเกิดขึ้นในช่วง อายุ 18 ปี คือการเปลี่ยนสถานะจาก ‘นักเรียน’ มัธยมศึกษาตอนปลายไปสู่ ‘นักศึกษา’ หรือ ‘แรงงาน’ ช่วงเวลาน้ีจึงเรียกได้ว่าเป็น ‘หัวเล้ียวหัวต่อของชีวิต’ เป็นทางเลือกที่หลายคนต้องตัดสินใจว่าจะคงอยู่ ในสถานะของนักเรียนนักศึกษาต่อ หรือจะก้าวขาเข้าสู่ โลกการทำ� งาน บ่อยคร้ังท่ีนักเรียนหลายคนเลือกเรียนต่อในระดับ อุดมศึกษา เพราะเช่ือว่ามันจะเป็นบันไดไปสู่ความส�ำเร็จ แตข่ อ้ เทจ็ จรงิ อกี ดา้ น โดยการสำ� รวจของสำ� นกั งานสง่ เสรมิ สังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.) พบวา่ มนี กั ศกึ ษาเพยี งรอ้ ยละ 36 เทา่ นนั้ ทไี่ ดเ้ ขา้ ทำ� งานในปแี รก หลังจากเรียนจบจากมหาวิทยาลัย ขณะที่รายงานจาก องค์กร McKinsey & Company ซ่ึงท�ำการส�ำรวจใน ประเทศสหรัฐอเมริกาพบว่า เกือบร้อยละ 42 ของคนที่ จบปรญิ ญาตรี ไมไ่ ดท้ ำ� งานทต่ี อ้ งใชว้ ฒุ กิ ารศกึ ษาดว้ ยซำ้� ไป น่ันอาจหมายความว่าการเรียนจบมหาวิทยาลัยไม่ ได้เป็นหลักประกันว่าเราจะประสบความส�ำเร็จในหน้าท่ี 18 เปน็ แบบไหน 27

การงาน โดยเฉพาะในยคุ สมยั นที้ ีง่ านมีความหลากหลาย และวุฒิการศึกษาก็ไม่ได้เป็นตัวช้ีวัดความสามารถ เพียงอยา่ งเดยี วอกี ตอ่ ไป ซงึ่ สสส. กไ็ ดม้ กี ารทำ� โครงการ ‘ปดิ เทอมสร้างสรรค’์ ท่ีจะท�ำใหเ้ ยาวชนหาความชอบของ ตวั เองเพ่ือวางแผนสำ� หรับอนาคตในชว่ งปิดเทอม เรามักจะได้ยินเร่ืองราวของผู้ที่ประความส�ำเร็จ ระดับโลกหลายคน ที่เลือกลาออกจากมหาวิทยาลัยเพื่อ ตงั้ ตน้ ทำ� งานในสงิ่ ทตี่ วั เองสนใจ ซงึ่ บคุ คลเหลา่ นน้ั แสดง ให้เห็นว่าไม่ว่าเราจะเรียนจบมหาวิทยาลัยหรือไม่ก็ตาม เช่นเดียวกับเรอื่ งราวในหนังสอื ‘LIFE JOURNEY’ ของ สสส. ท่ีไดร้ วบรวมเสน้ ทางความส�ำเร็จของผ้คู นต้นแบบ 20 ชีวิต ท่ีจะสร้างแรงบันดาลใจให้กับเส้นทางท่ี หลากหลายของชีวติ 28 ค่มู ือประจ�ำ วัย รับมือยังไงกบั วยั 18

หัวใจของ ‘การเลือก’ ในช่วงวัยหัวเล้ียวหัวต่อนี้ #Age of Change อยู่ที่เรื่องของการมีวินัย มีการต้ังเป้าหมายที่เหมาะสม พร้อมท่ีจะเรียนรู้ตลอดเวลา รวมถึงมีความหลงใหลใน สง่ิ ทตี่ ัวเองท�ำ เรากส็ ามารถที่จะ ‘ประสบความสำ� เร็จ’ได้ ไมว่ ่าเปา้ หมายนัน้ จะเป็นอะไรกต็ าม แตใ่ นสงั คมไทย บอ่ ยครง้ั ทคี่ นวยั 18 เลอื กเขา้ เรยี นตอ่ ในมหาวิทยาลัยเพราะค่านิยมท่ีปลูกฝังกันมา หลายคน เลือกเข้าคณะท่ีสังคมบอกว่าดี หรือบางคนก็โดนบังคับ จากคนรอบข้างให้ต้องเข้าเรียนที่น่ันท่ีนี่ ท�ำให้สุดท้าย นกั ศกึ ษาหลายคนตอ้ งลาออก เพราะคณะหรอื มหาวทิ ยาลยั เหล่าน้ันไม่ใช่สิ่งที่พวกเขาต้องการจริงๆ บางรายเก็บ สะสมความเครียดและกดดันมาก จนท�ำให้อัตราการ ท� ำ อั ต วิ นิ บ า ต ก ร ร ม มี ม า ก ข้ึ น ใ น ห มู ่ นั ก ศึ ก ษ า 18 เป็นแบบไหน 29

ดังน้ันส่ิงที่ส�ำคัญคือการพูดคุยกับตัวเองและ คนรอบตวั เพอื่ คน้ หาและทำ� ความเขา้ ใจวา่ เรามคี วามสนใจ ในด้านไหน มีทักษะทีเ่ หมาะกับการทำ� งานอะไร ซึ่งบางที การเข้ามหาวิทยาลัยอาจไม่ใช่ค�ำตอบที่ถูกท่ีสุดเสมอไป อันท่ีจริงแล้ว มีงานหลายอาชีพท่ีไม่จ�ำเป็นต้อง อาศยั วฒุ ปิ รญิ ญาตรี อยา่ งเชน่ งานในดา้ นศลิ ปะ ไมว่ า่ จะ เปน็ นกั แสดง นกั ออกแบบกราฟกิ นกั เขยี น หรือชา่ งภาพ ซ่ึงต้องใช้ประสบการณ์และความสามารถการท�ำงาน เพ่ือพิสูจน์ตัวเองมากกว่าแค่เพียงวุฒิการศึกษา ท�ำให้ บางคนกอ็ าจเลือกเส้นทางการท�ำงานทันที แทนท่จี ะเข้า เรยี นมหาวิทยาลยั แต่ส�ำหรบั อีกหลายคน ทางเลือกท่อี ยตู่ รงกลาง คอื การเรียนไปดว้ ยและทำ� งานไปดว้ ยพรอ้ มๆกัน ซ่ึงการตดั สนิ ใจในทางเลอื กนม้ี ีประโยชนม์ ากมายคือเรา จะสามารถสรา้ งรายไดไ้ ปพรอ้ มๆ กับการเติมความรใู้ น ระบบการศึกษาได้ แต่ส่งิ ทผ่ี ูท้ เ่ี ลอื กเสน้ ทางน้ีต้องมี คอื 30 คมู่ ือประจำ�วยั รบั มือยงั ไงกับวัย 18

ความรับผิดชอบและทักษะในการจัดสรรเวลา เพ่ือให้เรา #Age of Change ไมบ่ กพรอ่ งในหนา้ ท่ี ท้ังการงานและการเรียน ส่ิงส�ำคัญในการเลือกครั้งนี้ก็คือคนวัย 18 ควรมี ขอ้ มลู และองคค์ วามรทู้ เี่ พยี งพอในการตดั สนิ ใจ ซงึ่ การจะ ท�ำเช่นนั้นได้จ�ำเป็นจะต้องได้รับการสนับสนุนจาก คนรอบข้างหรือผู้ปกครอง ท่จี ะใหค้ ำ� แนะนำ� และแบง่ ปัน ประสบการณ์ รวมถึงมอบอิสระให้กับพวกเขา ใ น ก า ร ตั ด สิ น ใ จ เ ลื อ ก ท า ง เ ดิ น ส� ำ ห รั บ ตั ว เ ข า เ อ ง ทว่าบางครั้ง ในความเปลี่ยนแปลงก็อาจท�ำให้ คนวยั 18 ตอ้ งรบั มอื กบั ความกดดนั สสส. เคยจดั กจิ กรรม ทเี่ ปดิ พื้นท่ใี หว้ ยั รุน่ ไทยได้มีโอกาสรจู้ ักตนเอง เผชญิ หนา้ อารมณค์ วามเหงา เศร้า กลวั ในชีวิตไดอ้ ย่างเขา้ ใจ ในชื่อ ‘Free Spirit Night’ ซง่ึ เป็นนิทรรศการดนตรีและศิลปะ เพื่อสร้างสุขภาวะทางปัญญา ให้วัยรุ่นสามารถดูแล ต น เ อ ง แ ล ะ เ พื่ อ น ใ ก ล ้ ชิ ด ไ ด ้ เ ม่ื อ ต ้ อ ง เ ผ ชิ ญ ห น ้ า กับความทุกข์ในชีวิต เมื่อสถานะและสภาพสังคมเปล่ียน ไปจากเดมิ อา้ งอิง http://apps.qlf.or.th/member/UploadedFiles/prefix-19032556-114254-8s1RwC.pdf http://cepr.net/blogs/cepr-blog/mckinsey-on-young-college-graduates https://www.cheatsheet.com/money-career/dont-go-to-college.html/ https://www.cosmopolitan.com/college/news/a62449/recent-high-school-grads-on-why-they-decided- not-to-go-to-college/ http://money.com/money/5013563/15-super-successful-people-who-never-graduated-college/ https://www.buzzfeed.com/suits/very-successful-people-without-a-college-degree https://en.wikipedia.org/wiki/Brian_May#Scientific_career https://bestlifeonline.com/30-celebrities-with-surprising-college-degrees/ 18 เป็นแบบไหน 31

32 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

18 ทำ� อย่างไร – ให้ไลฟ์สไตลส์ ร้างสุขภาวะ #Healthy Lifestyle วัย 18 ปี เป็นช่วงอายุท่ีก�ำลังก้าวข้ามผ่าน ค�ำว่าเยาวชนสู่การเริ่มต้นเป็นผู้ใหญ่ เป็นวัยที่มี ความเปลี่ยนแปลงหลายอย่างเกิดข้ึน เช่น เรื่องของ รา่ งกาย สทิ ธทิ างกฎหมาย และสถานภาพ ความทา้ ทาย การเปลี่ยนแปลงครั้งน้ีเป็นเรื่องน่าสนุก แต่บางครั้งก็ อาจทำ� ใหค้ นวยั 18 เกดิ ภาวะสบั สน กดดนั และเครยี ดได้ เพราะฉะนน้ั สง่ิ ส�ำคญั กค็ ือคนวยั 18 ควรรูว้ ธิ จี ดั การกับ ตวั เองทกี่ ำ� ลงั เผชญิ ความเปลย่ี นแปลงนอี้ ยา่ งมสี ขุ ภาวะ ในทกุ ๆความเปลยี่ นแปลงยอ่ มมคี วามเสย่ี งตามมาดว้ ย ไมว่ า่ จะเปน็ ความเสยี่ งดา้ นสขุ ภาพกาย ทมี่ าจากไลฟส์ ไตล์ ท่ีขาดสุขภาวะ หรือความเส่ียงด้านสุขภาพจิตที่มาจาก คนรอบข้าง ซ่ึงหนทางในการลดความเส่ียงจ�ำเป็นต้อง เรมิ่ จากการเปลยี่ นแปลงทศั นคติและวถิ ีชีวิต คนวยั 18 ปสี ่วนใหญม่ ักมีความฝนั และเปา้ หมาย เป็นของตัวเอง แต่ขณะเดียวกันก็มักจะถูกกดดันจาก ความคาดหวังของคนรอบข้างโดยไม่รู้ตัว การจัดการกับ ความคาดหวงั ของตวั เองและคนรอบตวั จงึ เปน็ สงิ่ จำ� เปน็ ในการรกั ษาสขุ ภาพของจิตใจ 18 ท�ำ อย่างไร 33

ก้าวแรกในการลดความกดดันเพ่ือรักษาสุขภาพจิต คอื เราตอ้ งเรยี นรทู้ จ่ี ะเสพความสขุ จากสง่ิ เลก็ ๆ ในชวี ติ เพอื่ เพ่ิมพูนความภาคภูมิใจในตัวเอง เราอาจจะตั้งเป้าหมาย ใกลๆ้ ทที่ ำ� ใหส้ ำ� เรจ็ ไดง้ า่ ย แลว้ คอ่ ยๆ สะสมความมน่ั ใจ เตมิ ทศั นคตใิ นแงบ่ วก มองวา่ สงิ่ ทเ่ี ขา้ มาในชวี ติ ไมใ่ ชอ่ ปุ สรรค แตเ่ ปน็ ความทา้ ทาย กลา้ เผชญิ หนา้ และยอมรบั ความลม้ เหลว รวมถงึ ใหอ้ ภยั ตนเองใหไ้ ดเ้ รว็ เมอ่ื เกดิ ความผดิ พลาด ส่ิงเหล่าน้ีจะช่วยให้เรามีเกราะที่แข็งแกร่งเมื่อเกิดปัญหา อกี ดา้ นหนงึ่ ทไี่ มค่ วรมองขา้ มคอื เรอ่ื งสขุ ภาพกาย คน วยั 18 ควรตงั้ เปา้ หมายในการดแู ลสขุ ภาพระยะยาว เชน่ การกนิ อาหารใหถ้ กู ตอ้ งตามหลกั โภชนาการ หลกี เลย่ี ง อาหารขยะ นอนหลบั ใหเ้ พยี งพอ รวมถงึ งดเวน้ การสบู บหุ รี่ และด่ืมแอลกอฮอล์ พยายามสร้างพฤติกรรมท่ีดีเช่นนี้ ใหก้ ลายเปน็ กจิ วตั รประจำ� วนั เนอ่ื งจากพฤตกิ รรมเหลา่ น้ี เกยี่ วพนั กบั ระดบั ความสขุ งานวจิ ยั ของ Economic and Social Research 34 คู่มือประจ�ำ วัย รบั มือยงั ไงกบั วยั 18

Council (ESRC) ชว้ี า่ วยั รนุ่ ทม่ี สี ขุ ภาวะดี มแี นวโนม้ ทจ่ี ะมี #Healthy Lifestyle ความสุขมากกว่าคนที่มีพฤติกรรมที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ในงานวจิ ยั พบวา่ วยั รนุ่ ทไ่ี มเ่ คยดม่ื แอลกอฮอลม์ แี นวโนม้ ท่ี จะมคี วามสขุ กวา่ กลมุ่ ทบี่ รโิ ภคเปน็ ประจำ� ถงึ 6 เทา่ และ กลมุ่ วยั รนุ่ ทกี่ นิ ผกั ผลไมโ้ ดยเลยี่ งอาหารหวานๆ หรอื ขนม ขบเคยี้ วมแี นวโนม้ ทจ่ี ะมคี วามสขุ กวา่ คนทไ่ี มไ่ ดก้ นิ นอกจากในส่วนของการสร้างสุขภาวะให้เกิดข้ึนกับ ตัวเองแล้ว คนวัย 18 ก็สามารถท่ีจะช่วยกันส่งเสริมให้ สขุ ภาวะเกดิ ขนึ้ กบั คนรอบขา้ งไดด้ ว้ ย อยา่ งเชน่ โครงการท่ี สสส. ไดม้ สี ว่ นสนบั สนนุ เชน่ การตงั้ เครอื ขา่ ยเยาวชนลด ปัจจัยเส่ียง เป็นการรวมตัวของเยาวชนในพ้ืนที่เพ่ือให้ ความรู้เยาวชนในระดับท้องถ่ินให้เข้าใจถึงความอันตราย ของปัจจัยเส่ียงที่เข้าถึงเยาวชนได้ง่าย ท้ังบุหร่ี เหล้า ยาเสพตดิ เพศ และเรอ่ื งอบุ ตั เิ หตุ 18 ทำ�อย่างไร 35

เชน่ ในเรอื่ งของนวตั กรรมการลด ละ เลกิ ยาสบู ใน กลมุ่ เยาวชน สสส. ไดม้ แี นวคดิ แบบ “3 กลยทุ ธ”์ ประกอบ ดว้ ย สรา้ ง, เสรมิ และสว่ นรว่ ม 1. สรา้ ง สรา้ งนกั รณรงค์ จติ อาสา ทท่ี ำ� หนา้ ท่ี ในการสร้างการรับรู้และสร้างความตระหนักถึง พษิ ภยั และผลกระทบจากการบรโิ ภคยาสบู 2. เสรมิ เสรมิ ทกั ษะ เสรมิ ความรคู้ วามเขา้ ใจ ถงึ พษิ ภยั โทษของการบรโิ ภคยาสบู ใหก้ ลมุ่ นกั สบู หนา้ เดมิ เขา้ สกู่ ระบวนการ ลด ละ เลกิ และปอ้ งกนั ไม่ ใหเ้ กดิ นกั สบู หนา้ ใหมเ่ พมิ่ ขน้ึ 3. สว่ นรว่ ม เปน็ ปฏบิ ตั กิ ารของการรวมตวั รว่ ม กนั เพอ่ื เสรมิ พลงั ซง่ึ กนั และกนั ในการขบั เคลอ่ื นงาน สำ� หรบั ผปู้ กครองและคนรอบตวั กส็ ามารถมสี ว่ นรว่ ม ในการชว่ ยคนวยั 18 ในการสรา้ งไลฟส์ ไตลท์ มี่ ีสุขภาวะ 36 คู่มือประจำ�วยั รับมือยังไงกบั วัย 18

โ ด ย ก า ร ช ่ ว ย กั น ส ่ ง เ ส ริ ม แ ล ะ ม อ บ ค ว า ม เ ช่ื อ ใ จ ให้กับพวกเขาในการทดลองและค้นหาตัวตน รวมถึง พรอ้ มรบั ฟงั ปญั หาอยา่ งจรงิ ใจ เพราะชวี ติ ในชว่ งวยั 18 ปี เตม็ ไปดว้ ยความทา้ ทาย และนา่ ตน่ื เตน้ การมแี นวทางใน การด�ำเนินชีวิตและมีคนในครอบครัวคอยสนับสนุน จะช่วยท�ำให้พวกเขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ท่ีเข้มแข็ง และ ภาคภมู ใิ จในความเปน็ ตวั ของตวั เอง #Healthy Lifestyle ชมและดาวน์โหลดสอ่ื รณรงค์ ของ สสส. เพื่อใช้ในการศกึ ษาและเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธไ์ ด้ท่ี อา้ งอิง https://www.sciencedaily.com/releases/2012/03/120302082911.htm https://www.bbc.com/news/business-47693725 18 ท�ำ อยา่ งไร 37

38 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

18 ท�ำอยา่ งไร – ให้รจู้ ักตัวเองมากขน้ึ #Healthy Thoughts วยั 18 คือชว่ งเวลาทหี่ ลายๆ คนต้องตดั สินใจเรอื่ ง ส�ำคัญๆ ในชีวติ เช่น เรื่องการศกึ ษา บางคนอาจเลือก เรยี นตอ่ ในรวั้ มหาวทิ ยาลยั ตามสตู ร บางคนตอ่ สายอาชพี หรือบางคนอาจท�ำงานเลย แต่หลายๆ คร้ังเวลาต้อง ตดั สนิ ใจ เรากลบั ยงั ไมร่ คู้ วามตอ้ งการทแ่ี ทจ้ รงิ ของตวั เอง เชน่ อนาคตอยากจะเป็นอะไร ชอบทำ� งานประเภทไหน ดังน้ันเราอาจต้องใช้ตัวช่วยบางอย่างมาจัดระเบียบ ความคดิ ของเรา ตัวช่วยท่ีว่าน้ันก็คือเครื่องมือวิเคราะห์ท่ีชื่อว่า ‘SWOT’ ซ่ึงแต่เดิมน้ันเป็นเครื่องมือที่ใช้กับธุรกิจเพ่ือ การพฒั นาศกั ยภาพขององคก์ ร แตก่ ส็ ามารถนำ� มาปรบั ใช้ สำ� หรบั การวิเคราะห์ตัวเองได้ดเี ยยี่ มไม่แพก้ ัน เครอ่ื งมอื นนี้ ยิ มทำ� ออกมาในรปู แบบตาราง 2x2 ซง่ึ จะชว่ ยใหเ้ ราจำ� แนกปจั จยั ทเี่ กยี่ วขอ้ งทงั้ ทเ่ี กดิ จากเราเอง และสิ่งภายนอก เพ่ือให้เราไดเ้ หน็ ภาพรวมของตัวเอง 18 ทำ�อย่างไร 39

แต่การจะท�ำ SWOT ท่ดี ี เราควรชักชวนคนรอบตัว มาช่วยกันวิเคราะห์ด้วย เพราะการวิเคราะห์ตัวเอง ฝ่ายเดียวอาจจะท�ำให้ขาดการมองอย่างรอบด้าน เรา สามารถไปชักชวน เพ่ือน คนในครอบครัว หรือครูท่ี ปรกึ ษา มาชว่ ยกนั ทำ� การวเิ คราะห์ ซงึ่ เรากจ็ ะไดค้ วามเหน็ ทห่ี ลากหลาย เพอื่ นำ� ไปประกอบการทำ� SWOT ทแ่ี มน่ ยำ� มากขนึ้ และเห็นเส้นทางตอ่ ยอดทเี่ หมาะสม หลกั การของ SWOT แบง่ ออกได้เป็น 4 ขอ้ ง่ายๆ 1.จุดแข็ง (Strengths) สง่ิ ส�ำคัญคือเราต้องรจู้ กั จดุ แขง็ ของตวั เองเสยี กอ่ น ลองมองยอ้ นกลบั ไปในอดตี ดวู า่ ตวั เรา เองท�ำอะไรได้ดี ถนัดที่จะท�ำอะไร ซึ่งหลายครั้งมันก็เป็น รายละเอียดเล็กๆ ในชวี ติ กส็ ามารถน�ำมาใสไ่ วใ้ นกราฟได้ เชน่ การเลน่ ดนตรเี กง่ เลน่ กฬี าเกง่ คดิ คำ� นวณไดร้ วดเรว็ เป็นต้น 40 คู่มอื ประจำ�วยั รับมือยังไงกับวัย 18

2.จดุ ออ่ น (Weaknesses) เมอ่ื รจู้ ดุ แขง็ แลว้ เรายอ่ มตอ้ ง #Healthy Thoughts รจู้ ดุ ออ่ นของตวั เองดว้ ย แตห่ ลายครง้ั การหาจดุ ออ่ นกไ็ มใ่ ช่ เรอื่ งงา่ ย อาจเพราะเรามองขา้ มหรอื ไมท่ นั ไดส้ งั เกตมากอ่ น การเอ่ยถามคนรอบตัวเพื่อฟังความเห็นว่าเรามีจุดด้อย ตรงไหนก็เป็นความคิดท่ีดี เช่น เราอาจจะสื่อสารภาษา อังกฤษไม่แข็งแรง หรอื ขาดสมาธิในการท�ำงานได้ง่าย 3.โอกาส (Opportunities) ขอ้ นเี้ ปน็ ปจั จยั ภายนอกทเ่ี รา ควบคมุ ไมไ่ ด้ แตเ่ ราสามารถตง้ั เปา้ หมายไวไ้ ด้ วา่ เรากำ� ลงั มองหาโอกาสแบบไหน และเม่ือมันมาถึงเราจะต้องท�ำ อย่างไรเพื่อให้ตัวเองพร้อมส�ำหรับการคว้าโอกาสนั้นไว้ 18 ทำ�อยา่ งไร 41

โดยเฉพาะในยคุ นที้ ม่ี โี ซเชยี ลมเี ดยี ซง่ึ เปน็ พนื้ ทที่ ท่ี ำ� ใหเ้ รา ได้แสดงความสามารถได้ง่ายและกว้างขวางมากกว่าใน อดีต ท�ำให้เราสามารถสร้างโอกาสข้ึนมาได้ด้วยตัวเอง 4.อุปสรรค (Threats) ชีวิตของแต่ละคนมีเง่ือนไขท่ีไม่ เหมอื นกนั คำ� วา่ อปุ สรรคในทนี่ สี้ ามารถหมายถงึ ขอ้ จำ� กดั ในชีวิตก็ได้เช่นกัน ลองมองหาว่าชีวิตของเรามีอุปสรรค หรือข้อจ�ำกัดอะไรบ้าง ที่จะขัดขวางเราไม่ให้ท�ำตามเป้า หมายได้ส�ำเร็จ หรือแม้กระท่ังคาดคะเนอุปสรรคใน อนาคตก็ได้ว่าเราจะตอ้ งเจอกบั ความยากในดา้ นอะไรบา้ ง เชน่ หากอยากเปน็ นกั ดนตรี อปุ สรรคของเปา้ หมายนอ้ี าจ เปน็ เรอ่ื งเงนิ สำ� หรบั การซอ้ื อปุ กรณ์ ซงึ่ เราสามารถวางแผน เพ่ือแก้ไขปัญหานี้ไว้ได้แต่เนิ่นๆ เช่น การอดออม เมื่อเราเขียนลงตารางครบทั้งส่ีช่องแล้ว ตอนนี้เรา คงเหน็ ภาพรวมวา่ ตวั เองมลี กั ษณะอยา่ งไร หลงั จากนกี้ เ็ ปน็ ทางเลือกของเราแล้วว่าเราจะเลือกพัฒนาในส่วนไหน ไม่ว่าจะเป็นการเสริมจุดแข็ง หรือลบจุดด้อยก็ตาม 42 คมู่ อื ประจำ�วยั รับมือยังไงกบั วัย 18

แต่ท้ังนี้ การพัฒนาตัวเองก็ควรต้ังอยู่บนความคิด #Healthy Thoughts เชิงบวก เพราะเป็นสิ่งที่จ�ำเป็นอย่างยิ่งในการมองเห็น โอกาสท่ามกลางอุปสรรค เช่น เมื่อตกงานให้ลองมอง มมุ ใหม่ว่า คอื โอกาสอนั ดีทจี่ ะไดเ้ จองานใหม่ ๆ ท่ที ้าทาย หรือน่าสนใจกว่างานเดิม ซ่ึงการคิดในทางบวกน้ีถือว่ามี ประโยชน์ในระยะยาว เพราะเราจะสามารถเรียนรู้และ ปรับปรุงส่ิงบกพร่องต่อไปได้ในอนาคต ซ่ึงเว็บไซต์ www.happyreading.in.th มีบทความและหนังสือ แนะนำ� สำ� หรบั การพฒั นาความคดิ เชงิ บวกอยหู่ ลายเรอื่ ง เลยทเี ดียว จะเห็นได้ว่าเคร่ืองมือ SWOT ช่วยให้เราวิเคราะห์ ตัวเองได้อย่างรอบด้านและมีระบบ แต่ขณะเดียวกันคน รอบข้างหรือครอบครัว ก็จะมีส่วนส�ำคัญทั้งในฝั่งของ การย่ืนมือมาช่วยวิเคราะห์ SWOT และด้านท่ีสนับสนุน ใหค้ นวัย 18 กลา้ ท่จี ะตัดสนิ ใจ ทดลอง และเรยี นรูอ้ ย่าง มั่นใจด้วย เพราะการมีความภูมิใจในตัวเอง หรือ Self-Esteem จะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันทางจิตใจให้เรา พรอ้ มเผชญิ กบั สภาวะทางจิตหรือปัญหาต่างๆ ท่เี กิดขึน้ ในชวี ิตได้อยา่ งแข็งแรง อ้างองิ https://pestleanalysis.com/role-of-swot-analysis-in-personal-development/ http://www.thaiembassy.org/helsinki/th/thai-people/5899/65202-%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3 %E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%A B%E0%B9%8C-SWOT-(SWOT-Analysis).html http://en.wikipedia.org/wiki/PDCA 18 ทำ�อย่างไร 43

44 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18

18 ทำ� อยา่ งไร – ใหท้ ำ� ตามเปา้ หมายไดส้ ำ� เรจ็ #Healthy Goal วยั 18 ปเี ปน็ หว้ งเวลาแหง่ การคน้ หาตวั เอง หลายคน โชคดีได้พบความชอบของตัวเอง บางคนยังหาไม่เจอ และยงั อยรู่ ะหวา่ งการคน้ หา แตไ่ มว่ า่ เราจะเจอแลว้ หรอื ไม่ สงิ่ ส�ำคญั ทจี่ ะชว่ ยใหค้ นวัย 18 คน้ พบตัวเองหรือท�ำส่งิ ทต่ี วั เองชอบไดส้ ำ� เร็จ คอื การ ‘ตั้งเป้าหมาย’ ท่ีดี เพราะ เป้าหมายท่ีดีจะเป็นดั่งเข็มทิศให้การผจญภัยแห่งชีวิต ท่ีเตม็ ไปดว้ ยความสนุกสนานและท้าทาย 18 ทำ�อยา่ งไร 45

แตก่ ารตงั้ เปา้ หมายดว้ ยวธิ กี ารทว่ั ๆ ไป บางทกี อ็ าจจะพา เราไปไมถ่ งึ ฝนั นกั วทิ ยาศาสตรจ์ าก University of Scranton เคยท�ำการศึกษาแล้วพบว่าคนจ�ำนวนมากถึง 92 % ไมส่ ามารถทำ� เปา้ หมายทเี่ ปน็ New Year's Resolution ไดส้ ำ� เรจ็ สว่ นหนง่ึ เพราะเปา้ หมายเหลา่ นน้ั เปน็ เปา้ หมาย ที่ตั้งขึ้นมาโดยไม่ได้คิดวิธีการท่ีจะท�ำให้เป็นจริงขึ้นมาได้ อย่างจรงิ จงั การตั้งเปา้ หมายสนกุ ๆ ท่ที ำ� ได้จริง และไมล่ ม้ เหลว น้ันมีหลายวิธีการ หน่ึงในนั้นคือการใช้หลักการของ ‘S.M.A.R.T.’ ซ่ึงเป็นวิธียอดนิยมใช้ในการวางเป้าหมาย ทางดา้ นการเงนิ แตส่ ามารถนำ� มาปรบั ใชก้ บั การวางเปา้ หมาย ในชีวิตไดเ้ ปน็ อย่างดี 46 คู่มือประจำ�วัย รบั มอื ยังไงกบั วัย 18

แต่ก่อนที่จะไปรู้จักกับ S.M.A.R.T. ลองมารู้จัก #Healthy Goal ‘ประเภทของเป้าหมาย’ กันก่อน บ่อยครั้งท่ีเราเข้าใจว่า เป้าหมายคือการต้ัง ‘ผลลัพธ์’ เอาไว้แล้วไปให้ถึง เช่น การลดน้�ำหนัก 5 กิโลกรัม การมีกล้ามหน้าท้อง หรือ การสอบให้ไดเ้ กรดสงู ๆ ท้ังท่ีจริงๆ แล้วการตั้งเป้าหมายสามารถเป็นเรื่อง ของ ‘พฤติกรรม’ ได้ด้วย เช่น การตั้งเป้าว่าเราจะ ออกกำ� ลงั กาย 3 ครงั้ ตอ่ สปั ดาห์ การกนิ นำ�้ ตาลใหน้ อ้ ยลง หรือการอ่านหนังสือก่อนนอนทุกคืน เป็นต้น ซ่ึงการต้ัง เป้าหมายในลักษณะน้ีจะไม่เป็นการเพิ่มแรงกดดันให้กับ ตวั เอง รวมถงึ ท�ำใหเ้ รารสู้ กึ วา่ ทำ� ได้สำ� เร็จได้งา่ ยกว่าดว้ ย แต่ไม่วา่ จะเปน็ การตง้ั เป้ารปู แบบไหน ก็สามารถใช้ หลกั การของ S.M.A.R.T. ไดไ้ มต่ า่ งกนั ซงึ่ ประกอบไปดว้ ย 18 ท�ำ อยา่ งไร 47

1.Specific – การต้ังเป้าหมายจะต้องมี ความเจาะจง ไมใ่ ช่แค่การตั้งไวก้ ว้างๆ เพ่อื ท�ำใหเ้ รา มองเห็นภาพของเป้าหมายได้ชดั เจน 2.Measurable - เป้าหมายของเราต้อง มีตัวชี้วัด ที่จะท�ำให้เราวัดผลความส�ำเร็จได้อย่าง ชดั เจน 3.Achievable – เป้าหมายของเราต้อง สามารถท�ำได้จริง ไม่ใช่ต้ังเป้าหมายท่ียากจนเกิน ความสามารถของมนุษย์ 4.Relevant – เปา้ หมายตอ้ งมคี วามสอดคลอ้ ง กับความเป็นจริงของตัวเอง และสอดคล้องกับ เปา้ หมายอื่นๆ ในชวี ิต 5.Time-bound – เปา้ หมายทดี่ ีต้องมกี รอบ เวลา ซ่ึงเราสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ คือ 1.ระยะสน้ั 2.ระยะกลาง 3.ระยะยาว แต่สำ� หรบั วัย รุ่นท่ียังมีโอกาสในการส�ำรวจความสนใจในชีวิตอีก มากมาย เปา้ หมายระยะส้นั และกลางอาจจะเหมาะ สมตอ่ การวางเป้าหมายท่สี ดุ นอกจากการใช้หลักการมาช่วยในการต้ังเป้าหมาย แล้ว คนรอบข้างคนหนุ่มสาววัย 18 ก็สามารถช่วย สนับสนุนการตั้งเป้าหมายของพวกเขาได้ โดยการเปิด 48 คู่มอื ประจำ�วัย รบั มอื ยังไงกบั วัย 18

โอกาสให้พวกเขากล้าที่จะไปทดลองสิ่งใหม่ๆ เพ่ือค้นหา #Healthy Goal ความสนใจ และคอยเปน็ แรงสนบั สนนุ อยเู่ สมอ สง่ิ สำ� คญั คือจะต้องไม่สร้างแรงกดดัน แต่ให้สร้างความเช่ือมั่นใน ศกั ยภาพ และความทา้ ทาย รวมถึงพ้นื ที่ปลอดภยั ในชว่ ง เวลาทพ่ี วกเขาล้มเหลว ชีวิตในวัย 18 ปีมีแบบทดสอบและการทดลอง มากมาย ซ่ึงเป็นกระบวนการส�ำคัญอันจะช่วยประกอบ สร้างตัวตนของผู้ใหญ่ในอนาคต ซึ่งถ้าหากสนใจใน เร่ืองการพัฒนาตัวเอง สามารถลองเข้าไปที่เว็บไซต์ www.thaiteentraining.com เพื่อศึกษาตอ่ เพ่มิ เตมิ ได้ เพราะการตั้งเป้าหมายท่ีดีอย่างมีหลักการ ก็จะเป็น เหมือนการก�ำหนดทิศทางของก้าวแรกที่ถูกต้อง ซ่ึงเมื่อ เขาท�ำได้ส�ำเร็จ ส่ิงเหล่านี้จะช่วยสร้างความมั่นใจให้กับ ชีวติ ชว่ งตอ่ ไปของพวกเขา อ้างอิง https://www.inc.com/marcel-schwantes/science-says-92-percent-of-people-dont-achieve-goals-heres- how-the-other-8-perce.html https://www.smartsheet.com/blog/essential-guide-writing-smart-goals?fbclid=IwAR1ga1h1Fgsu4sq4KSN- V1dHTadyDbyh6tFjlirupT2qJdkGZyaaLvFm5Pj0 18 ท�ำ อย่างไร 49

50 คู่มอื ประจ�ำ วยั รับมอื ยงั ไงกบั วยั 18