โครงการขอรบั การสง่ เสริมและสนบั สนุนจากเงินกองทนุ วจิ ยั และพัฒนากจิ การกระจายเสยี ง กิจการโทรทศั น์ และกจิ การโทรคมนาคม เพอ่ื ประโยชน์สาธารณะ โครงการศกึ ษาวิจัยเพื่อเสนอแนะนโยบายสาธารณะด้านการบรหิ ารคล่นื ความถี่สำหรบั กรณกี ารใชค้ ลนื่ ความถร่ี ว่ มกนั ระหวา่ งกิจการโทรคมนาคมเคลอื่ นทส่ี ากล เทคโนโลยี 5G และ กิจการอืน่ ในยา่ นความถ่ี 3500 เมกะเฮิรตซ์ และ 28 กกิ ะเฮริ ตซ์ โดย 1. รศ. ดร.วทิ วัส สิฏฐกุล หัวหน้าโครงการ 2. ดร. พิสิฐ วนิชชานันท์ นักวจิ ยั 3. ดร. สิทธชิ ัย เดน่ ตรี นักวิจยั 4. ผศ. ดร.วทิ ยากร อศั ดรวิเศษ นักวิจัย 5. ผศ. ดร. ภานุวฒั น์ จนั ทรภ์ ักดี นกั วจิ ัย 6. นายธรี พงษ์ ประทมุ ศิริ นักวิจัย 7. ดร. ศรญิ ญา ปะสะกวี นกั วจิ ยั 8. รศ.ดร.ชานนท์ วรสิ าร นักวิจยั กองทนุ วิจยั และพฒั นากจิ การกระจายเสียงกจิ การโทรทศั น์ และกจิ การโทรคมนาคมเพือ่ ประโยชน์สาธารณะ (สำนกั งาน กสทช.)
กิตตกิ รรมประกาศ คณะผู้วิจัยขอขอบพระคุณกองทุนส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาที่ให้การสนับสนุนโครงการ ศึกษาวิจัยเพื่อเสนอแนะนโยบายสาธารณะด้านการบริหารคลื่นความถี่สำหรับกรณีการใช้ คลื่นความถี่ร่วมกัน ระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากลเทคโนโลยี 5G และ กิจการอื่นในย่านความถี่ 3500 เมกะเฮิรตซ์ และ 28 กิกะเฮิรตซ์ ตามสัญญารบั ทุนเลขที่ B63-4-(2)-004 ซึ่งจะเป็นแนวทางให้สำนักงานกิจการกระจายเสียงกิจการ โทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมเพื่อประโยชน์สาธารณะ (สำนักงาน กสทช.) ทราบผลการรบกวนสำหรบั คล่นื ที่ กำลังจะนำไปประมูลในความถี่ดาวเทียมย่าน C-Band และการศึกษาความถี่สูงย่าน Millimeter Wave 28 GHz สำหรบั นำไปใชง้ านกบั เทคโนโลยี 5G ท่กี ำลังจะเกิดข้ึนในอนาคต ขอขอบคุณจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยท่ีอนุญาตให้ใช้พื้นท่ี Sandbox ในการทดลองทดสอบ ขอขอบคุณ บริษัท Huawei ที่สนับสนุนทั้งพื้นที่และอุปกรณ์การทดสอบและขอขอบคุณบริษัทตัวแทนจำหน่ายอุปกรณ์ ดาวเทียม ทั้ง 4 บริษัทได้แก่ บริษัท PSI, บริษัท Infosat, บริษัท Ideasat, และบริษัท Thaisat, ที่นำอุปกรณ์ท่ี บริษทั เปน็ ตวั แทนจำหน่ายเขา้ มาร่วมทำการวดั และทดสอบ
สารบัญ บทสรุปผู้บริหาร.................................................................................................................................. 6 1.1 ข้อเสนอแนะเชงิ นโยบาย ปัญหา อุปสรรค หรือข้อเสนอแนะอ่นื ๆ .................................................. 7 1.1.1 ข้อเสนอแนะสำหรบั การกำกับดแู ลใชง้ านคล่นื ความถี่ในย่าน 3500 MHz ระหว่างการส่ือสาร เคลื่อนท่ี 5G และกจิ การอื่น................................................................................................................ 7 1.1.2 ข้อเสนอแนะสำหรับการกำกับดูแลใช้งานคลน่ื ความถ่ใี นย่าน 28 GHz ระหวา่ งการสอื่ สาร เคลอ่ื นท่ี 5G และกจิ การอื่น................................................................................................................ 9 1.1.3 รายละเอยี ดคณุ ลักษณะทางเทคนคิ ของหัวรบั LNB ที่พึงประสงค์........................................ 12 1.2 มาตรการบรรเทาการรบกวน และเง่ือนไขในการใชค้ ล่นื ความถร่ี ่วมกนั ........................................ 13 บทคดั ย่อ........................................................................................................................................... 14 Abstract .......................................................................................................................................... 15 การศึกษาเปรียบเทยี บแนวทางการกำกับดูแลเกี่ยวกับการใชค้ ล่ืนความถ่รี ว่ มกันระหวา่ งกจิ การ โทรคมนาคมเคล่ือนทส่ี ากล (IMT) เทคโนโลยี 5G และกิจการอื่นในยา่ นความถ่ี 3500 เมกะเฮิรตซ์และ 28 กิ กะเฮริ ตซ์ ในตา่ งประเทศ .............................................................................................................................. 17 4.1 รายละเอียดเบื้องต้นของผลการวจิ ยั ............................................................................................. 17 4.1.1 ประเทศสหรฐั อเมริกา .......................................................................................................... 18 4.1.2 ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจนี ......................................................................................... 24 4.1.3 ฮอ่ งกง.................................................................................................................................. 34 4.1.4 ประเทศฟิลปิ ปินส์ ................................................................................................................ 39 4.1.5 ประเทศบราซลิ .................................................................................................................... 42 4.2 สรปุ ประเดน็ และแนวทางการใช้ความถร่ี ่วมกนั ............................................................................. 46 มาตรฐานและวิธกี ารทดสอบคลื่นความถย่ี า่ น 3500 MHz ................................................................ 51 5.1 การทดสอบในกรณที ่ีสถานฐี าน 5G อยภู่ ายในอาคาร (Indoor).................................................... 51 5.1.1 อุปกรณ์ในการทดสอบ ......................................................................................................... 52 5.1.2 สถานทีท่ ดสอบ ................................................................................................................ 57 5.1.3 ผ้เู ขา้ รว่ มทดสอบ.................................................................................................................. 58 5.1.4 วธิ ีการทดสอบ...................................................................................................................... 58 5.1.5 สมมตฐิ านในการทำสอบ ...................................................................................................... 63 5.1.6 ขอ้ จำกดั ในการทดสอบ ........................................................................................................ 63 5.1.7 ผลการทดสอบ ..................................................................................................................... 63 5.1.8 สรปุ ผลการทดสอบ .............................................................................................................. 73 5.2 การทดสอบในกรณีทส่ี ถานีฐาน 5G อยภู่ ายนอกอาคาร (Outdoor)............................................. 74 5.2.1 อปุ กรณ์ในการทดสอบ ......................................................................................................... 74 5.2.2 สถานท่ที ดสอบ .................................................................................................................... 79 หน้า | 2
5.2.3 ผู้เข้ารว่ มทดสอบ.................................................................................................................. 80 5.2.4 วธิ ีการทดสอบ...................................................................................................................... 80 5.2.5 สมมตฐิ านในการทำสอบ ...................................................................................................... 95 5.2.6 ข้อจำกดั ในการทดสอบ ........................................................................................................ 95 5.2.7 ผลการทดสอบ ..................................................................................................................... 95 การจำลองคล่นื ความถ่ยี ่าน 28 GHz...............................................................................................119 6.1 การจำลองคลื่นความถ่ี 28 GHz กรณใี ช้คลืน่ ความถี่รว่ มกันระหว่างสถานีดาวเทียมไม่เคล่อื นทแ่ี ละ ระบบ 5G..............................................................................................................................................119 6.1.1 ภาพเหตกุ ารณ์การแทรกสอด (Interference scenario)...................................................119 6.1.2 การวเิ คราะห์การแทรกสอด (Interference analysis) ......................................................120 6.1.3 การกำหนดพารามเิ ตอร์ที่ใช้สำหรบั การจำลอง...................................................................125 6.1.4 ผลการจำลอง.....................................................................................................................128 6.1.5 การเปรียบเทียบผลการจำลองดว้ ยแบบจำลองอวกาศวา่ ง แบบจำลอง Generic Model และ แบบจำลอง P3M............................................................................................................................166 6.1.6 การพจิ ารณาขีดจำกัดการแทรกสอดโดยใช้อตั ราส่วนสัญญาณแทรกสอดต่อสัญญาณรบกวน 168 6.2 การจำลองคลื่นความถ่ี 28 GHz กรณีใช้คลืน่ ความถี่ขา้ งเคียงกันระหว่างสถานีดาวเทียมไมเ่ คล่ือนท่ี และระบบ 5G .......................................................................................................................................170 6.2.1 ภาพเหตกุ ารณ์การแทรกสอด.............................................................................................170 6.2.2 การวเิ คราะห์การแทรกสอด ...............................................................................................171 6.2.3 การกำหนดพารามิเตอร์ท่ีใชส้ ำหรบั การจำลอง...................................................................174 6.2.4 ผลการจำลอง.....................................................................................................................176 6.3 การจำลองคลน่ื ความถี่ 28 GHz กรณใี ช้คลนื่ ความถี่ขา้ งเคียงกันระหวา่ ง A-ESIM และระบบ 5G 311 6.3.1 ภาพเหตกุ ารณ์การแทรกสอด.............................................................................................311 6.3.2 การวิเคราะห์การแทรกสอด ...............................................................................................313 6.3.3 การกำหนดพารามิเตอร์ท่ีใชส้ ำหรบั การจำลอง...................................................................315 6.3.4 ผลการจำลอง.....................................................................................................................318 6.4 การจำลองการใชค้ ลื่นความถี่ 28 GHz กรณใี ช้คลืน่ ความถี่ข้างเคยี งกนั ระหว่างสถานดี าวเทยี ม HDFSS และระบบ 5G ..........................................................................................................................328 6.4.1 ขั้นตอนการจำลอง .............................................................................................................328 6.4.2 ผลการจำลอง.....................................................................................................................332 ผลการศกึ ษาเพ่ิมเตมิ .......................................................................................................................344 7.1 ผลการศกึ ษาในกรณีใชง้ านจานรับสญั ญาณดาวเทยี มขนาด 1.8 เมตร........................................344 7.2 กจิ การสถานภี าคพ้นื ดินขนาดเล็ก (Very Small Aperture Terminal: VSAT) .........................345 หน้า | 3
7.3 การประเมนิ Separation Distance ในกรณีท่ไี ม่มีการเปล่ียนหัวรับ LNB .................................348 7.4 การประเมนิ ผลกระทบทางเศรษฐกิจ..........................................................................................349 7.5 ผลการศึกษาการรบกวนสัญญาณจากระบบ 5G ตอ่ เครื่องวัดความสงู ด้วยคล่ืนวิทยุของอากาศยาน 350 7.5.1 ขอ้ กังวลและคำเตือนโดย ICAO .........................................................................................350 7.5.2 เครื่องวัดความสงู ดว้ ยคลืน่ วทิ ยุ ..........................................................................................350 7.5.3 ลักษณะการรบกวนสัญญาณ RA....................................................................................353 7.5.4 ตัวอยา่ งผลการศึกษาในสหรัฐอเมริกา ................................................................................357 7.5.5 ตัวอยา่ งแนวทางการกำกับดแู ลในตา่ งประเทศ...................................................................362 7.5.6 ข้อเสนอแนะแนวทางกำกบั ดูแลสำหรบั ประเทศไทย ..........................................................363 7.5.7 ข้อคิดเหน็ ของผใู้ ชง้ าน........................................................................................................364 สรุปผลการดำเนนิ งานโครงการ.......................................................................................................366 8.1 ข้อสรปุ คุณสมบัติทางเทคนิค ......................................................................................................366 8.1.1 การทดสอบในกรณที สี่ ถานีฐาน 5G อยู่ภายในอาคาร (Indoor) ยา่ น 3500 MHz..............366 8.1.2 การทดสอบในกรณีท่ีสถานีฐาน 5G อย่ภู ายนอกอาคาร (Outdoor) ยา่ น 3500 MHz .......366 8.2 ขอ้ เสนอแนะเชงิ นโยบาย ปัญหา อปุ สรรค หรือข้อเสนอแนะอ่ืนๆ ..............................................369 8.2.1 ขอ้ เสนอแนะสำหรับการกำกับดแู ลใชง้ านคลืน่ ความถใ่ี นย่าน 3500 MHz ระหวา่ งการสื่อสาร เคลือ่ นที่ 5G และกจิ การอน่ื ............................................................................................................369 8.2.2 ขอ้ เสนอแนะสำหรบั การกำกับดแู ลใช้งานคลนื่ ความถีใ่ นยา่ น 28 GHz ระหวา่ งการสื่อสาร เคลื่อนที่ 5G และกจิ การอ่นื ............................................................................................................372 8.2.3 รายละเอยี ดคุณลักษณะทางเทคนคิ ของหัวรบั LNB ท่ีพึงประสงค์......................................375 8.3 มาตรการบรรเทาการรบกวน และเง่ือนไขในการใช้คลื่นความถร่ี ่วมกนั ......................................375 ภาคผนวก ก ...................................................................................................................................377 9.1 ตารางการทดสอบสญั ญาณดาวเทียมที่อาจจะไดร้ ับผลกระทบจากสญั ญาณโทรศพั ท์ 5G ทช่ี ว่ ง ความถี่ 3400 - 4200 MHz (บริษทั อนิ โฟแซท จำกดั ).........................................................................377 9.2 ตารางการทดสอบสัญญาณดาวเทยี มท่อี าจจะไดร้ ับผลกระทบจากสญั ญาณโทรศพั ท์ 5G ทช่ี ่วง ความถี่ 3700 - 4200 MHz (บรษิ ทั อินโฟแซท จำกัด).........................................................................378 9.3 ตารางการทดสอบสัญญาณดาวเทียมทอี่ าจจะได้รบั ผลกระทบจากสญั ญาณโทรศพั ท์ 5G ท่ชี ่วง ความถี่ 3400 - 4200 MHz (บรษิ ัท ไทยแซท เอ็กซเ์ พริ ์ทเอ็นจิเนียร่ิง จำกดั ) .......................................379 9.4 ตารางการทดสอบสญั ญาณดาวเทียมทอี่ าจจะไดร้ ับผลกระทบจากสญั ญาณโทรศัพท์ 5G ทช่ี ว่ ง ความถ่ี 3700 - 4200 MHz (บริษทั ไทยแซท เอ็กซเ์ พิรท์ เอ็นจเิ นียริ่ง จำกัด) .......................................380 9.5 ตารางการทดสอบสัญญาณดาวเทยี มทีอ่ าจจะไดร้ บั ผลกระทบจากสัญญาณโทรศพั ท์ 5G ทีช่ ่วง ความถ่ี 3700 - 4200 MHz แบบ No Filter (บริษทั เอ็ม เจ. แซทเทลไลท์ เซน็ เตอร์)..........................381 9.6 ตารางการทดสอบสญั ญาณดาวเทียมทอ่ี าจจะได้รบั ผลกระทบจากสัญญาณโทรศัพท์ 5G ที่ชว่ ง ความถี่ 3700 - 4200 MHz แบบมี Filter (บรษิ ัท เอม็ เจ. แซทเทลไลท์ เซน็ เตอร์) .............................382 9.7 คณุ ลักษณะของหัวรบั LNB ที่ใช้ในการทดลอง...........................................................................383 หนา้ | 4
9.8 รายละเอยี ด Data sheet หวั รบั LNB และ Band Pass Filter ที่ใช้ในการทดลอง ....................384 9.8.1 รนุ่ Ideasat ID 800 (5G) ..................................................................................................384 9.8.2 รนุ่ Ideasat ID 820 (5G) ..................................................................................................385 9.8.3 ร่นุ Ideasat ID 900+ 5G Filter 3.7-4.2 GHz..................................................................386 9.8.4 รนุ่ Ideasat ID 920+ 5G Filter LNB ...............................................................................387 9.8.5 ร่นุ Infosat CG-1 band LNB_F 5G Pro Filter ...............................................................388 9.8.6 รนุ่ Infosat CG-2 band LNB_F 5G Pro Filter ...............................................................389 9.8.7 รุ่น Infosat C1+ LNB_F 5G Filter...................................................................................390 9.8.8 รนุ่ Infosat C2+ LNB_F 5G Filter...................................................................................391 9.8.9 รนุ่ PSI X-2 5G..................................................................................................................392 9.8.10 รุ่น ID-1000 (All In One) 5G Filter 3.7-4.2 GHz ......................................................393 9.8.11 รุน่ ID-D 01 (LNB) ID-DPF-A Filter 3.7-4.2 GHz .......................................................394 9.8.12 C-Band Band Pass Filter 3.7-4.2 GHz .....................................................................395 9.9 แบบจำลองทางเศรษฐศาสตร์การประเมนิ ผลกระทบจากการเปลย่ี นหัวรบั LNB ........................396 9.9.1 การคำนวณตน้ ทนุ การเปล่ียนหวั รบั LNB ทง้ั ประเทศไทยในระยะเวลา 5 ปี ..................396 9.9.2 สมมตฐิ านการคำนวณ....................................................................................................399 9.9.3 สำรวจราคาจำหนา่ ยหัวรบั LNB C band ..........................................................................400 9.9.4 สำรวจคา่ แรงการเปล่ยี นหัวรบั LNB...................................................................................403 บรรณานกุ รม ..................................................................................................................................406 หน้า | 5
บทสรปุ ผบู้ ริหาร โครงการศึกษาวิจัยเพื่อเสนอแนะนโยบายสาธารณะด้านการบริหารคลื่นความถี่สำหรับกรณีการใช คลื่นความถี่ร่วมกันระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล เทคโนโลยี 5G และ กิจการอื่นในย่านความถ่ี 3500 เมกะเฮิรตซ์ และ 28 กกิ ะเฮิรตซ์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือเป็นสถาบนั ทางการศกึ ษา มบี ทบาทหน้าท่ีในการ พัฒนากำลังคน การวิจัยและการสร้างนวตกรรมให้แก่ประเทศไทยมาอย่างยาวนาน ทั้งนี้สืบเนื่องตามมาตรา 52 แห่งพระราชบัญญัติองค์กรจัดสรรคลื่นความถี่และกำกับการประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุ โทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 และพระราชบัญญัติองค์กรจัดสรรคลื่นความถี่และกำกับการ ประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2560 (ฉบับที่ 2) มีหนึ่งใน วัตถปุ ระสงค์คอื การสง่ เสรมิ และสนับสนนุ การพัฒนาทรัพยากรสอื่ สาร การวิจัยและพัฒนาดา้ นกิจการกระจาย เสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม รวมทั้งความสามารถในการรู้เท่าทันสื่อเทคโนโลยีด้านการใช้ คลน่ื ความถ่ี เทคโนโลยสี ารสนเทศ เทคโนโลยสี งิ่ อำนวยความสะดวกสำหรับผู้พกิ าร ผ้สู งู อายุ หรอื ผดู้ ้อยโอกาส ตลอดจนอตุ สาหกรรมโทรคมนาคม และอุตสาหกรรมต่อเนือ่ ง ปจจุบันการพัฒนาเทคโนโลยีการสื่อสารได้ขยายตัวไปอย่างรวดเร็ว หลายประเทศ (เช่น ประเทศ เกาหลีใต้ ประเทศอังกฤษ ประเทศญี่ปุ่น และประเทศจีน) ได้เริ่มทดลองใช้ย่านความถี่ 3400 ถึง 3600 เมกะเฮิรตซ์และ 27.5 ถึง 29.5 กกิ ะเฮิรตซ์ ท่รี ะบวุ า่ เปน็ ยา่ นความถีส่ ำหรบั กิจการโทรคมนาคมเคลื่อนท่ีสากล (IMT) ตามข้อบังคับวิทยุของสหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศสำหรับเทคโนโลยี 5G เป็นที่เรียบร้อยแล้ว อย่างไรก็ตามสำหรับประเทศไทย ย่านความถี่ 3400 ถึง 4200 เมกะเฮิรตซ์ และ 27 ถึง 31 กิกะเฮิรตซ์ยังมี การใชง้ านในกจิ การดาวเทียมอยู่1 ดังน้นั การนำคลื่นความถย่ี า่ นดังกล่าวมาใชง้ านสำหรบั ระบบ 5G ควรจะต้อง พิจารณาถึงความสามารถในการใช้คลื่นความถี่ร่วมกันกับกิจการที่ใช้งานอยู่ด้วยอย่างระมัดระวังและมีการ กำหนดนโยบายในการใช้คลืน่ ความถีร่ ่วมกนั อย่างชดั เจน ด้วยเหตุผลและความจำเป็นดังกล่าว เพื่อให้การบริหารคลื่นความถีข่ องประเทศมปี ระสิทธิภาพย่ิงขึน้ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ ในฐานะสถาบันการศึกษาจึงขอดำเนิน “โครงการ ศึกษาวิจัยเพื่อเสนอแนะนโยบายสาธารณะด้านการบริหารคลื่นความถี่สำหรับกรณีการใช คลื่นความถี่ร่วมกัน ระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล เทคโนโลยี 5G และ กิจการอื่นในย่านความถี่ 3500 เมกะเฮิรตซ์ และ 28 กกิ ะเฮิรตซ์” เพื่อเปน็ การเตรียมความพรอมและสรา้ งองค์ความรู ความเขาใจรว่ มกับสำนักงาน กสทช. และผู้มีสวนเกี่ยวของ ในการวางนโยบายด้านการบริหารคลื่นความถี่ และสร้างกลไกการมีสวนร่วมของผู้มี สวนเกี่ยวของท้งั ภาครฐั เอกชน สถาบันการศึกษา และภาคประชาสงั คม เพอื่ รองรับการเปลยี่ นผ่านเทคโนโลยี ด้านการสื่อสารของประเทศ ให้สอดคล้องตามแนวทางการพัฒนาในระดับสากล เป็นข้อเสนอแนะนโยบาย สาธารณะด้านการบริหารคลื่นความถี่สำหรับกรณีการใชคลื่นความถี่ร่วมกันระหว่างกิจการโทรคมนาคม เคลือ่ นทส่ี ากล เทคโนโลยี 5G และกิจการอ่ืนในย่านความถี่ 3500 เมกะเฮิรตซ์ และ 28 กิกะเฮริ ตซ์ ท่ีมีความ โปรงใส ถกู ตอง และตรวจสอบได้ในทุกข้นั ตอน หน้า | 6
โดยคณะคณะวิจัยได้ทำการออกแบบวธิ ีการศึกษาตามระเบียบวจิ ัยและกรอบมาตรฐาน ท้ังนมี้ ีผู้มีส่วน ได้ส่วนเสียได้เข้าร่วมสังเกตการณ์และให้ข้อเสนอแนะตลอดระยะเวลาของโครงการ ซึ่งมีข้อสรุปของ ข้อเสนอแนะเชงิ นโยบายและมาตรการบรรเทาการบกวน ดงั น้ี 1.1 ขอ้ เสนอแนะเชิงนโยบาย ปัญหา อุปสรรค หรือขอ้ เสนอแนะอ่นื ๆ 1.1.1 ขอ้ เสนอแนะสำหรบั การกำกับดแู ลใชง้ านคลื่นความถ่ใี นย่าน 3500 MHz ระหวา่ งการ สือ่ สารเคลอื่ นที่ 5G และกิจการอนื่ 1) กรณีการติดตั้งและใช้งานสถานีฐาน 5G ภายในอาคาร หากจำเป็นต้องมีการใช้งานคลื่นความถี่ IMT ในชว่ ง 3300 – 3800 MHz (N78) ในประเทศไทย คณะวิจยั พบวา่ การตั้งสถานฐี าน 5G ชนดิ ภายใน อาคารท่มี ีกำลงั ส่ง 1W ปล่อยสญั ญาณในช่วงความถ่ี 3500 ถงึ 3600 MHz ดว้ ยแบนด์วิดธ์ 100 MHz ได้ (โดยทั่วไปสถานีฐาน 5G ภายในอาคารจะใช้กำลังสง่ และแบนด์วิดธ์ทีน่ ้อยกว่าสถานีฐานภายนอก อาคาร) ไม่ส่งผลกระทบและสร้างสัญญาณรบกวนมากพอ จนทำให้ระบบโทรทัศน์ดาวเทียมที่ยังใช้ หัวรับ LNB แบบปกติ (3.4 – 4.2 GHz) ทำงานผิดปกติ ที่ระยะห่างระหวา่ งสถานฐี าน 5G และจานรับ ดาวเทียมไม่น้อยกว่า 25 เมตร ทำให้ในกรณีนี้ไม่จำเป็นต้องกำหนดแถบความถี่ป้องกันการรบกวน (Guard band) ระหวา่ งกิจการทง้ั สองและกจิ การท้ังสองสามารถใช้งานความแถบความถร่ี ่วมกัน 2) ในระยะสนั้ กรณีการตดิ ตั้งและใช้งานสถานฐี าน 5G ภายนอกอาคาร หากจำเปน็ ต้องมกี ารใช้งานคล่ืน ความถี่ IMT ในช่วง 3300 – 3800 MHz (N78) ในประเทศไทย เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อผู้ใช้ รายเดิมของระบบโทรทัศน์ดาวเทียม คณะวิจัยควรกำหนดให้ใช้คลื่นความถี่ในช่วง 3300 - 3600 MHz ดว้ ยแบนด์วิดธ์ 300 MHz ใหใ้ ช้กบั บริการโทรศัพท์เคลื่อนท่ี 5G เสียกอ่ น และจัดให้คล่ืนความถี่ ที่ใช้ในกิจการดาวเทียมในช่วง 3.7 – 4.2 GHz จำนวน 500 MHz ดังเดิม โดยมีแถบความถี่ป้องกัน การรบกวน (Guard band) ขนาด 100 MHz ป้องกันไว้ที่ระยะห่างระหว่างสถานีฐาน 5G และ จานรับดาวเทียมไม่น้อยกว่า 130 เมตร และสถานีฐาน 5G ใช้กำลังส่ง (EIRP) ไม่เกิน 200 Watt โดยใช้หวั รบั LNB_F1 ที่มวี งจรกรองความถีท่ ม่ี มี าตรฐาน (คุณลกั ษณะข้ันตำ่ ตามที่คณะวิจยั ใชง้ าน) 3) ในระยะยาว (5 ปี เป็นต้นไป) กรณีการติดตั้งและใช้งานสถานีฐาน 5G ภายนอกอาคาร หาก จำเป็นต้องมีการใช้งานคลื่นความถี่ IMT ในช่วง 3300 – 3800 MHz (N78) ในประเทศไทย ที่ มากกว่าช่วง 3300 - 3600 MHz เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อผู้ใช้รายเดิมของระบบโทรทัศน์ดาวเทียม คณะวิจัยอาจต้องกำหนดกรอบเวลาในการทำการเรียกคืนความถี่ในช่วง 3700-3900 MHz ที่ใช้งาน สำหรับย่านกิจการดาวเทียมในปจั จบุ ัน มาเปน็ การให้บริการ 5G หากคณะวิจยั พบวา่ ยังไม่มเี ทคโนโลยี ใหม่ๆ ทางด้านกิจการดาวเทียมที่ต้องการใช้ย่านความถี่ดังกล่าว เพื่อให้การให้บริการ 5G ทำได้เต็ม ประสิทธภิ าพ 1 หวั รับสญั ญาดาวเทยี ม (Low-Noise Block Downconverter + 5G Filter (LNB_F)) ชนิดมตี วั กรองสญั ญาณ 5G หรอื 5G Filter หน้า | 7
4) กรณกี ารตดิ ต้ังและใช้งานสถานีฐาน 5G ภายนอกอาคาร ในการทดลองที่ใช้หวั รับ LNB_F 3.8 – 4.2 GHz และ 3.9 – 4.2 GHz นน้ั มขี อ้ จำกดั เร่ืองความหลากของรนุ่ LNB_F ทำให้ผลการทดลองจึงจำกัด ท่ี 6 รุ่น (รวม N และ W)2 ดังนั้น เมื่อต้องการศึกษาวิเคราะห์ผลลัพธ์ให้ครอบคลุมจึงจำเป็นต้องมี การศกึ ษาและทดลองเพ่ิมเติมในอนาคต เนื่องจากหัวรับ LNB_F ท่ีทางคณะวจิ ัยใชง้ านนน้ั วงจรกรอง ความถภ่ี ายในน้ันยังไม่ได้ถูกออกแบบให้เหมาะสมกับช่องสัญญาณดาวเทียมในประเทศไทย ประกอบ กับหัวรับ LNB_F เป็นตัวต้นแบบจากโรงงาน จึงยังอาจให้ค่าที่คลาดเคลื่อนกับหัวรับ LNB_F ที่จะ นำมาใช้ในทอ้ งตลาดจริง 5) กรณีการติดตั้งและใช้งานสถานีฐาน 5G ภายนอกอาคาร นั้น คณะวิจัยได้ตั้งสถานการณ์การทดสอบ ใหเ้ ป็นกรณที เ่ี ลวร้ายท่ีสดุ เทา่ ทจ่ี ะเป็นไปได้ (Worst case) ดังน้ันระยะห่างระหว่างสถานฐี าน 5G และ จานรับดาวเทียมไม่น้อยกว่า 130 เมตรนั้น อาจจะมีการปรับให้ลดน้อยลงได้ในอนาคต หากได้มีการ เร่มิ ใช้งานและติดตั้งสถานฐี าน 5G แบบภายนอกอาคารจริง อาจจะพจิ ารณาค่อยๆ ปรับลดระยะห่าง ดังกล่าวลงได้ หากไม่มีการรายงานว่าเกิดผลรบกวนระหว่างกัน เนื่องจากในความเป็นจริงแล้ว ช่างติดต้ังระบบจานรบั สัญญาณดาวเทียมได้ถูกฝึกสอน ให้สามารถหลบเลี่ยงการรบกวนสัญญาณจาก แหล่งกำเนดิ สัญญาณรบกวนอนื่ ได้ เชน่ การตดิ ต้งั จานรับสัญญาณดาวเทียมให้ตำ่ ลง หรือการอาศัยมุม ของตึกในการบดบังสัญญาณรบกวนจากสถานีฐาน 5G ในบรเิ วณขา้ งเคยี งได้ 6) กรณีการติดตั้งและใช้งานสถานีฐาน 5G ภายนอกอาคาร หากเป็นไปได้ข้อกำหนดเรื่องระยะห่าง ระหว่างสถานีฐาน 5G และจานรบั ดาวเทียมไม่น้อยกว่า 130 เมตรนั้น อาจจะพิจารณาให้มีการใช้งาน หัวรับ LNB_F สองรนุ่ คอื รุ่นที่มีมาตรฐาน (ท่ัวไป) และรุ่นทม่ี าตรฐานสงู เนอื่ งจากกรณีท่ีมีการใช้งาน ในเมืองนั้น ในความเป็นจริงจำนวนสถานีฐาน 5G จะต้องถูกติดตั้งเป็นจำนวนมาก เพื่อรองรับกับ ผู้บริโภคที่มากขึ้น และบริเวณชานเมือง มีการติดตั้งสถานีฐาน 5G ภายนอกอาคารที่น้อยกว่า ดังนั้น บริเวณในเมืองอาจจะพิจารณาให้ต้องใช้หัวรับ LNB_F ที่มีมาตรฐานสูง ส่วนบริเวณชานเมืองอาจจะ พิจารณาให้ใช้หวั รบั LNB_F ร่นุ ท่ีมีมาตรฐาน (ท่วั ไป) ก็เพยี งพอ 7) ในระยะยาว (5-10 ปี) กรณกี ารติดตัง้ และใช้งานสถานฐี าน 5G ภายนอกอาคาร หากจำเป็นต้องมีการ ใช้งานคลนื่ ความถี่ IMT ในช่วง 3300 – 3800 MHz (N78) ในประเทศไทย อยา่ งเต็มรูปแบบ ทำให้ แบนด์วิดธ์ของระบบโทรทัศน์ดาวเทียมลดลงเหลือแค่ 200 MHz ในช่วงความถี่ 4000 – 4200 MHz และไม่เพียงพอต่อการใช้งาน คณะวิจัยอาจต้องพิจารณาย้ายความถี่ดาวเทียมไปใช้ย่านอื่นแทนเช่น Ka-band ในช่วงความถ่ี 26-40 GHz เพื่อใหร้ องรับกับเทคโนโลยใี หมๆ่ ของดาวเทียมในอนาคต ท้งั นี้ ต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมถึงความไปเป็นได้ ให้เกิดความสอดคล้องกับพฤติกรรมของผู้บริโภค ไม่ว่าจะ เป็นในเมืองหรือชานเมือง เนื่องจากประชาชนในเมืองจะเน้นพักอาศัยกันภายในห้องพักบน 2 เปน็ หวั LNB ยา่ น 3.8 – 3.9 GHz มีการใช้งานตามยา่ นความถใี่ นตา่ งประเทศในระยะทดลอง หนา้ | 8
คอนโดมิเนียมที่ไม่สะดวกในการติดตั้งจานดาวเทียม C-band ที่มีขนาด 1.5 เมตร ซึ่งแตกต่างจาก ประชาชนที่พกั อาศยั ชานเมือง ท่ีมีพื้นท่ีในการตดิ ตง้ั จานขนาดใหญไ่ ด้ 8) ท้งั น้ี เนอื่ งจากข้อกำหนดคุณลักษณะเฉพาะของหวั รับ LNB LNB_F และ BPF นน้ั สำคัญตอ่ การใช้งาน ระบบการรับสัญญาณดาวเทียมมาก คณะวิจัยจึงสนับสนุนให้เกิดข้อกำหนดและห้องปฏิบัติการใน การทดสอบหัวรับ LNB LNB_F และ BPF ขึ้น โดยในการทดสอบครั้งนี้ คณะวิจัยได้รับความ อนุเคราะห์การทดสอบจากห้องปฏิบตั ิการคล่ืนความถี่ไม่โครเวฟ สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ ซึ่งเป็น ห้องทดสอบในระดับปฐมภูมิและได้รับการรับรองในระดับนานาชาติ เป็นผู้ทดสอบให้ โดยในการ ทดสอบแท้จริงแล้ว จะต้องมีการวัดค่าพารามิเตอร์อื่นๆ ประกอบด้วยคือ ค่า 1 dB Gain Compression และค่า Noise Figure ของหัวรับ LNB LNB_F และ BPF เพื่อให้คณะวิจัยทราบถึง ประสิทธิภาพของหัวรับ LNB LNB_F และ BPF อย่างเต็มรูปแบบ ดังนั้นในการทดลองนี้ คณะวิจัยจึง เพียงแค่สรุปว่าหากคณะวิจัยมีหัวรับ LNB_F ชนิดที่แตกตา่ งกันจะได้ผลลัพธ์ท่ีแตกตา่ งกัน โดยหัวรบั LNB_F ที่ดีที่สุดในกลุ่มจะทำให้คณะวิจัยลดการใช้งาน Guardband ลงได้อีก 20 MHz จาก 100 MHz ลงไปที่ 80 MHz ดังนั้นภายหลังจากการดำเนินโครงการนี้ กสทช. ควรจะประสานกับสถาบัน มาตรวทิ ยาแหง่ ชาติ เพือ่ ใหด้ ำเนินการหรือสรา้ งระบบสอบเทยี บหวั รบั LNB LNB_F และ BPF ให้เต็ม รูปแบบ เพ่อื ไม่ใหเ้ กิดขอ้ โตแ้ ยง้ ในเร่ืองของประสทิ ธภิ าพของหวั รบั LNB LNB_F และ BPF ที่ใชง้ าน 9) ผลการทดสอบในครั้งน้ีเป็นผลการทดสอบจริง ในสถานที่จริง ท้งั น้ี เน่ืองจากคณะวิจัยต้องการจำลอง กรณีศึกษาที่ใช้จริง บริเวณที่มีตึกหนาแน่นในเมืองเป็นหลัก หากมีการทดสอบบริเวณชานเมื อง อาจได้รับผลการทดสอบที่แตกต่างออกไป และอุปกรณ์ทดสอบของสถานีฐาน 5G นั้นอาจมีความ หลากหลายในแตล่ ะตราอกั ษรและรนุ่ ซง่ึ เป็นข้อจำกดั ในการทดลองจรงิ 10) สำหรับการทดลองภาคสนามยา่ นความถี่ 28 GHz นั้น อย่รู ะหว่างการประสานงานดำเนินงานร่วมกับ ผู้ที่เกี่ยวข้อง ทั้งในส่วนของ สำนักงาน กสทช. ผู้ให้บริการโทรคมนาคม ผู้ให้บริการดาวเทียม เป็นต้น ซึ่งจะเริ่มดำเนินการในระยะถัดไป ทั้งนี้เนื่องด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรค COVID-19 ทำ ให้เกิดข้อจำกัดด้านการทำงาน เช่น การขออนุญาตเข้าใช้สถานที่ การเข้าใช้อุปกรณ์ การทำงานใน ห้องปฏบิ ตั ิการ เป็นต้น 1.1.2 ข้อเสนอแนะสำหรบั การกำกับดูแลใชง้ านคล่นื ความถีใ่ นย่าน 28 GHz ระหวา่ งการ สอื่ สารเคลือ่ นท่ี 5G และกิจการอืน่ 1) ขอ้ เสนอแนะสำหรบั การกำกบั ดูแลใชง้ านคล่ืนความถ่ีในย่าน 28 GHz ระหว่างกจิ การดาวเทียม GSO และ NGSO และการส่ือสารเคลือ่ นที่ 5G ในการทจี่ ะกำกับดแู ลใหก้ ารใชง้ านคลน่ื ความถีใ่ นยา่ น 28 GHz ระหว่างกจิ การดาวเทยี มทั้งแบบ GSO และ NGSO และการสื่อสารเคลื่อนที่ 5G สามารถอยู่ร่วมกันได้นั้น จะต้องแบ่งสถานีดาวเทียมทั้งที่เป็นแบบ หนา้ | 9
GSO และ NGSO ตามมุมเงยต่ำสุดของจานดาวเทียม และหาระยะห่างป้องกันระหว่างจานดาวเทียมและ สายอากาศสถานีฐาน 5G ตามตารางท่ี 3 ถึง 102 ซงึ่ ให้ไวใ้ นหวั ขอ้ ท่ี 5 ในกรณีการใช้คลื่นความถี่ร่วมกันสามารถหาระยะห่างป้องกันโดยใช้ตารางที่ 3 ถึง 20 และในกรณี การใช้คลื่นความถี่ข้างเคียงกันสามารถหาระยะห่างป้องกันโดยใช้ตารางที่ 23 ถึง 102 โดยแบบจำลอง P3M จะใหค้ วามแม่นยำท่ีมากกว่า การหาขีดจำกัดการแทรกสอดที่ใช้ในตารางดังกล่าวเพื่อกำหนดระยะห่างป้องกันสามารถคำนวณได้ จากหลกั การท่ีให้ไว้ในหัวข้อที่ 5.1.6.1 และจากตัวอย่างในหวั ข้อที่ 5.1.6.2 อย่างไรกด็ ี คณะวจิ ยั มีความเห็นว่า การเลือกใช้คา่ ขีดจำกัดการแทรกสอดที่ –170 dBm/Hz สำหรับกรณีนอกอาคาร และใช้ค่าขีดจำกัดการแทรก สอดที่ –160 dBm/Hz สำหรับกรณีในอาคารเพียงพอที่จะไดค้ ่าระยะห่างป้องกันที่ทำใหก้ ิจการดาวเทยี มและ การสื่อสารเคลื่อนที่ 5G สามารถอยู่รว่ มกนั ได้ สำหรับกรณที ี่จานดาวเทียมไม่ได้ใช้คา่ ความหนาแน่นสเปกตรัมกำลังส่งหรืออัตราขยายจานดาวเทียม ตามตารางที่ 1 สามารถชดเชยค่าที่แตกต่างกันดังกล่าว แล้วคำนวณหาขีดจำกัดการแทกสอดตามตัวอย่างใน หัวขอ้ ท่ี 5.1.6.2 ถ้าหากระยะห่างป้องกันที่หาได้มีคา่ มาก และต้องการท่ีจะลดระยะห่างป้องกนั ลงสามารถทำได้โดยให้ กิจการดาวเทียมทำการชีลด์บรเิ วณโดยรอบจานดาวเทยี มเพื่อลดการแพร่กระจายคลื่นในทิศทางทีไ่ ม่ต้องการ ค่าการลดทอนของการแพร่กระจายคลื่นเนื่องจากการชีลด์สามารถนำไปใช้ในการคำนวณขีดจำกัดการ แทรกสอดใหม่ได้ตามตัวอย่างในหัวข้อที่ 5.1.6.2 โดยค่าเพิ่มค่าการลดทอนเพิ่มเติม และนอกจากนี้ให้ตั้ง สายอากาศสถานีฐาน 5G ทม่ี มุ กวาดเบยี่ งเบนจากหน้าจานดาวเทียมจนกวา่ สญั ญาณแทรกสอดมีค่าน้อยลงจน มีระยะห่างการปอ้ งกนั ลดลงตามทต่ี อ้ งการ กรณีที่จานดาวเทียม NGSO ต้องมีการปรับมุมกวาดเพื่อติดตามการเคลื่อนที่ของดาวเทียม การหา ระยะหา่ งป้องกันนน้ั ต้องปรับตามมุมกวาดที่เปล่ียนไปน้ี และให้ใชร้ ะยะห่างป้องกนั มากสุดเพ่ือรองรับการปรับ มุมกวาดของจานดาวเทียม และเพื่อไม่ให้การแทรกสอดสำหรับกิจการการสื่อสารเคลื่อนที่ 5G เกินกว่าที่ กำหนด ในกรณีที่ผู้ประกอบการต้องการลดค่าระยะห่างป้องกันลงกว่านั้นอาจต้องมีการวัดหรือจำลองตาม สภาพแวดล้อมจริงที่เกิดขึ้น เพื่อแสดงให้เห็นว่าการแทรกสอดไม่เกินกว่าที่กำหนดหรือสามารถอยู่ร่วมกับ กิจการอ่นื ได้อยา่ งดี และควรทำเปน็ รายงานให้ กสทช. พิจารณาสำหรบั การกำกบั ดูแลเป็นรายกรณตี อ่ ไป หน้า | 10
2) ข้อเสนอแนะสำหรับการกำกับดูแลใชง้ านคลื่นความถี่ขา้ งเคยี งกันในยา่ น 28 GHz ระหวา่ งกจิ การ A-ESIM และการสอ่ื สารเคล่ือนที่ 5G ในการที่จะกำกับดูแลให้การใช้งานคลื่นความถี่ข้างเคียงกันในย่าน 28 GHz ระหว่างกิจการ A-ESIM และการส่ือสารเคลอ่ื นท่ี 5G สามารถอยูร่ ว่ มกนั ได้นนั้ จำเป็นทีจ่ ะต้องทราบมมุ เงยต่ำสดุ ของ Main Lobe ของ สายอากาศที่ใช้ในกิจการ A-ESIM จากนั้นจะสามารถคำนวณระดับความสูงการบินป้องกันซึ่งเป็นระดับความ สูงทเี่ คร่อื งบินหรืออากาศยานสามารถใช้ A-ESIM ได้โดยไม่เกิดการแทรกสอดไปยังกิจการการส่ือสารเคล่ือนที่ 5G เกินกว่าทีก่ ำหนด โดยระดบั ความสงู การบินป้องกันสามารถหาได้จากตารางที่ 108, 110 และ 112 แตห่ าก จะใช้งานที่ระดับความสูงของบินต่ำกว่านั้นจะต้องมีระยะห่างป้องกันตามแนวผิวโลกห่างจากการใช้งานของ กจิ การการสอื่ สารเคล่อื นท่ี 5G ให้ไดต้ ามตารางท่ี 107, 109 และ 111 การหาขีดจำกดั การแทรกสอดทใ่ี ช้ในตารางดังกล่าว สามารถคำนวณไดจ้ ากหลักการที่ให้ไว้ในหัวข้อท่ี 5.1.6.1 และจากตัวอย่างในหัวข้อที่ 5.1.6.2 อย่างไรก็ดี คณะวิจัยมีความเห็นว่าการเลือกใช้ค่าขีดจำกัดการ แทรกสอดที่ –170 dBm/Hz ก็เพียงพอที่จะได้ค่าระยะห่างป้องกันที่ทำให้กิจการ A-ESIM และการสื่อสาร เคลอื่ นท่ี 5G สามารถอยู่ร่วมกนั ได้ 3) ขอ้ เสนอแนะสำหรับการกำกบั ดูแลใช้งานคลืน่ ความถ่ีข้างเคยี งกันในยา่ น 28 GHz ระหว่างกิจการ HDFSS และการสอื่ สารเคลื่อนท่ี 5G จากผลการจำลองกรณีใช้คล่ืนความถ่ีข้างเคยี งกันระหว่างสถานดี าวเทียม HDFSS และระบบ 5G ที่ได้ ทำไปในหัวข้อที่ 5.4 ซึ่งได้ผลตามตารางที่ 114 ถึง 123 ซึ่งเป็นกรณีที่สายอากาศรับเป็นแบบรอบทิศทางใน ตารางที่ 114 116, 118, 120 และ 122 และสำหรับกรณีสายอากาศรับเป็นแบบมีทิศทางตาม Recommendation ITU-R M.2101 ในตารางที่ 115, 117, 119, 121 และ 123 จะเห็นว่าค่าความหนาแนน่ ของจานดาวเทยี ม HDFSS ต่อพนื้ ทสี่ ่งผลตอ่ การแทรกสอดอย่างชดั เจนดังน้ีคณะวจิ ยั จึงมขี ้อเสนอดงั นี้ ในกรณีจากตารางที่ 115, 117, 119, 121 และ 123 สามารถนำไปใช้กำหนดระยะห่างป้องกัน ระหว่างจานดาวเทยี ม HDFSS และสายอากาศสถานฐี าน 5G ได้ และเนอ่ื งจากการจำลองไดก้ ำหนดอตั ราขยาย สายอากาศ 5G ตาม Recommendation ITU-R M.2101 แล้วจึงไม่ต้องมีการชดเชยเกี่ยวกับอัตราขยาย สายอากาศรับอีก โดยคณะวิจัยมีความเห็นว่า การเลือกใช้ค่าขีดจำกัดการแทรกสอดที่ –160 dBm/Hz เพียง พอทจ่ี ะไดค้ ่าระยะหา่ งปอ้ งกนั ที่ทำให้กจิ การ HDFSS และการสอื่ สารเคลือ่ นท่ี 5G สามารถอยู่รว่ มกันได้ สำหรับผลการจำลองในกรณีของตารางที่ 114 116, 118, 120 และ 122 ซึ่งเป็นกรณีสายอากาศรับ เป็นแบบรอบทิศทาง อาจนำไปใช้กับอุปกรณ์ไอโอที (IoT: Internet of Things) หรืออุปกรณ์ 5G ซึ่งติดตั้งใน อาคาร ในการหาระยะห่างป้องกันสำหรับกรณีนี้ คณะวิจัยมีความเห็นว่า การเลือกใช้ค่าขีดจำกัดการแทรก สอดท่ี –160 dBm/Hz เพียงพอท่ีจะไดค้ ่าระยะห่างป้องกนั ทที่ ำให้กจิ การ HDFSS และการสื่อสารเคล่ือนท่ี 5G หน้า | 11
สามารถอย่รู ว่ มกนั ได้ ซึง่ จะเห็นว่าถา้ ค่าความหนาแน่นของจำนวนจานดาวเทยี ม HDFSS มคี า่ เพียง 13 จานตอ่ หนึง่ ตารางกโิ ลเมตร สามารถใชง้ านอุปกรณเ์ หลา่ น้ีในอาคารไดโ้ ดยไม่เกิดการแทรกสอดเกินกวา่ กำหนด การอนุญาตให้การใช้งาน HDFSS ควรต้องมีการขึ้นทะเบียน ระบุตำแหน่งและสภาพภาพแวดล้อม บริเวณทีใ่ ชง้ าน รายละเอียดอปุ กรณ์และการตดิ ตั้ง และการวัตถปุ ระสงคก์ ารใช้งานอย่างชัดเจน และไม่ควรให้ มีจำนวนของจานดาวเทียมประเภทนี้ต่อพื้นที่เกินกว่าที่กำหนด และต้องควบคุมกำลังส่ง อัตราขยาย สายอากาศ และมุมเงยตำ่ สุดของจานประเภทนอ้ี ย่างเขม้ งวด นอกจากนี้การจำลองของกรณี HDFSS ดังกล่าวสามารถอนุมานสำหรับกรณี L-ESIM ซึ่งเป็นกิจการ ดาวเทียมสำหรับยานพาหนะภาคพื้นดิน ได้ว่าการส่งคลื่นของ L-ESIM สามารถทำให้เกิดการแทรกสอดกับ กิจการการส่ือสารเคล่ือนที่ 5G ไดอ้ ยา่ งมาก และหากไม่สามารถควบคุมระยะห่างป้องกันสำหรับกรณี L-ESIM หรือใช้เทคนิคอื่นใดที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการแทรกสอดไปยังกิจการการสื่อสารเคลื่อนที่ 5G ได้อย่างมี ประสิทธิผล ก็ควรจำกัดการใช้งานของ L-ESIM อย่างเข้มงวดให้อยู่เฉพาะการวิจยั หรือทดสอบก่อนหรือจำกดั จำนวนการใช้งาน และมีความจำเป็นต้องมีการทดสอบจริงสำหรับกรณี L-ESIM ก่อนเพื่อที่จะออกนโยบาย การกำกบั ดแู ลเกี่ยวกับการใช้งานในเร่ืองนีไ้ ด้อย่างเหมาะสม 1.1.3 รายละเอยี ดคุณลกั ษณะทางเทคนคิ ของหัวรับ LNB ท่ีพงึ ประสงค์ Specification Value Input Frequency 3.7-4.2 GHz Output Frequency H: 950-1450 MHz V: 1550-2050 MHz L.O Frequency H: 5.15 GHz V: 5.75 GHz Frequency Stability +/- 2MHz (-40 ถึง 70 องศาเซลเซียส) Local Leak Input -45 dBm Rejection at 3.5 GHz >= 60 dB Lower Frequency Slope >78 dB/GHz Upper Frequency Slope < -44 dB/GHz Conversion Gain 65 dB (Typical) L.O. Phase Noise -65 dBc/Hz@1KHz -95 dBc/Hz@10kHz Gain Flatness -105 dBc/Hz@100kHz +/- 4dB หนา้ | 12
Specification Value Output VSWR 2.5:1 Output Spurious -60 dBm (Max) Noise Temperature 12 องศาเคลวิน (K) Power Supply 13-24 V Waveguide WC-229 Switching Voltage H: 15.5-20.0 V V: 11.0-14.5 V Image Rejection 45 dB (Min) Output Power +5dBm (at 1 dB Gain Compression) Output Connector Type “F” Female Input Connector Circular W G with Horn Ring 1.2 มาตรการบรรเทาการรบกวน และเงื่อนไขในการใชค้ ลื่นความถรี่ ่วมกนั 1) ผู้ให้บริการโทรคมนาคมที่มีการใช้งานสถานีฐาน 5G ย่าน 3500 MHz หรือหน่วยงานกำกับดูแลการ ใช้งานคลื่นความถี่ต้องมีการจัดสรรงบประมาณ (กองทุน) เพื่อเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบจากการใช้ งานย่านความถี่ 3500 MHz (ประชาชนผู้รับสัญญาณโทรทัศน์ดาวเทียม)3 และสนับสนุนการติดต้ัง วงจรกรองสัญญาณ (Bandpass filter) หรอื เปลย่ี นหัวรบั LNB เปน็ LNB_F ท่ีมวี งจรกรองความถ่ีที่มี มาตรฐาน (คณุ ลกั ษณะขนั้ ตำ่ ตามทคี่ ณะวจิ ยั แนะนำ) 2) ควรมีระยะเวลาในการปรับเปลี่ยนหัวรับ LNB เป็น LNB_F ในลักษณะค่อยเป็นค่อยไป ในประกาศ ควรจะมีเวลาเผือ่ ในการตดิ ตงั้ หวั รบั LNB_F ให้กบั ผูบ้ รโิ ภคดว้ ย 3) ควรมกี ารจัดทำคมู่ ือแนวทางปฏิบัตสิ ำหรับการติดตั้งจานดาวเทียมและสถานีฐาน 5G กรณีมีข้อจำกัด ของระยะหา่ งระหว่างสถานฐี าน 5G และจานรับดาวเทยี ม 3 ต้องมกี ารศึกษาความเป็นไปได้ (Feasibility) รวมถึงผลกระทบและคา่ ชดเชยเพมิ่ เตมิ หน้า | 13
บทคัดย่อ โครงการศึกษาวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อเสนอแนะนโยบายสาธารณะดานการบริหารคล่ืน ความถี่ กรณีการใชคลื่นความถี่ยาน 3500 เมกะเฮิรตซ และ 28 กิกะเฮิรตซ รวมทั้งคุณสมบัติทางเทคนิคใน การใชคลื่นความถี่รวมกันระหวางกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล (IMT) เทคโนโลยี 5G และกิจการอื่นใน ยานความถี่ 3500 เมกะเฮิรตซ และ 28 กิกะเฮิรตซ์ และ 2) เพื่อสรางกลไกการมีสวนรวมของภาคสวนที่ เกี่ยวของตอการกำหนดนโยบายดานการบริหารคลื่นความถี่ของประเทศเพื่อประโยชนสาธารณะอยางแทจรงิ โดยมีขอบเขตการดำเนินงาน ได้แก่ 1) การศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ขอมูลหรืองานวิจัยหรือแนวทางการ กํากับดูแลเกี่ยวกับการใชคลื่นความถี่รวมกัน ในตางประเทศอยางนอย 2 ประเทศ 2) การศึกษาเพื่อกำหนด คุณสมบัติทางเทคนิคการใชคลื่นความถี่รวมกันระหวางกิจการโทรคมนาคม เคลื่อนที่สากล (IMT) เทคโนโลยี 5G และกิจการอื่นในยานความถี่ 3500 เมกะเฮิรตซ และ 28 กิกะเฮิรตซ ในประเทศไทย ซึ่งรวมถึง การตรวจสอบการรบกวนในสถานการณที่กําหนด พรอมทั้งการหามาตรการบรรเทาการ รบกวน และเงื่อนไข ในการใชคลื่นความถี่รวมกัน 3) จัดให้มีการทดลองภาคสนาม (Field Trial) โดยทดสอบตามสถานการณ์ (Scenario) ที่ได้เสนอผ่านการวิเคราะห์เบื้องต้น 4) จัดทําคุณสมบัติทางเทคนิค ขอเสนอแนะเชิงนโยบาย ปญหา อุปสรรค หรือขอเสนอแนะอื่นๆ ที่ไดจากการทดสอบภาคสนาม และ 5) เผยแพรผลการศึกษาให้ หนวยงานของรัฐ ภาคประชาสังคม และประชาชนทั่วไปรับทราบ อย่างนอย 3 ชองทาง ทั้งนี้ ผลสรุป การดำเนินโครงการมีข้อสรุปคุณสมบัติทางเทคนิคดังนี้ ในกรณีที่สถานีฐาน 5G อยู่ภายในอาคาร (Indoor) ย่าน 3500 MHz พบว่า กรณีที่ LNB = 3400 ถึง 4200 MHz ค่ากำลังส่งที่หน้าสถานีฐาน จะมีสัญญาณท่ี -45 dBm/Hz ในขณะทคี่ า่ กำลังส่งสถานฐี านดา้ นล่างอาคารทีร่ ะยะ 25 เมตร สญั ญาณถกู ลดทอนลงไปเหลือท่ี -120.28 dB/Hz และสัญญาณ (Channel Power) ท่ีวัดหนา้ จานรับดาวเทยี มมีขนาดน้อยกว่า -110 dBm/Hz นอกจากนี้ ในกรณีที่สถานีฐาน 5G อยู่ภายนอกอาคาร (Outdoor) ย่าน 3500 MHz จากการสังเกตภาพ ด้วยสายตาย (ภาพไม่ล้ม ไม่เป็นโมเสก และไม่กระตุก) พบว่า ในกรณีทดสอบที่ 1 : LNB = 3400 ถึง 4200 MHz จะไม่สามารถหาความถี่ป้องกันได้ และระยะทางสั้นที่สามารถใช้งานได้อาจมากกว่า 280 เมตร ในกรณี ทดสอบที่ 2 : LNB, LNB_F4, BPF = 3700 ถึง 4200 MHz ความถี่ป้องกันมีค่าอย่างน้อย 100 เม็กกะเฮิรตซ์ และระยะทางสัน้ ท่สี ามารถใช้งานไดค้ ือ 130 เมตร ในกรณที ดสอบที่ 3 : LNB, LNB_F, BPF = 3800 ถึง 4200 MHz ความถี่ป้องกันมีค่าอย่างน้อย 200 เม็กกะเฮิรตซ์ และระยะทางสั้นที่สามารถใช้งานได้คือ 60 เมตร ในกรณีทดสอบที่ 4 : LNB, LNB_F, BPF = 3900 ถึง 4200 MHz ความถี่ป้องกันมีค่าอย่างน้อย 280 เม็กกะเฮิรตซ์ และระยะทางสั้นที่สามารถใช้งานได้คือ 60 เมตร ในส่วนของการจำลองคลื่นความถี่ย่าน 28 GHz ได้มีการจำลอง 1) กรณีใช้คลื่นความถี่รว่ มกันระหว่างสถานีดาวเทยี มไม่เคลื่อนทีแ่ ละระบบ 5G 2) กรณี ใชค้ ลื่นความถข่ี า้ งเคยี งกันระหว่างสถานีดาวเทยี มไมเ่ คล่ือนทแ่ี ละระบบ 5G 3) กรณีใชค้ ลืน่ ความถีข่ า้ งเคียงกัน ระหว่าง A-ESIM และ 4) กรณีใชค้ ล่นื ความถขี่ า้ งเคยี งกนั ระหวา่ งสถานดี าวเทยี ม HDFSS และระบบ 5G 4 หวั รบั สัญญาดาวเทยี ม (Low-Noise Block Downconverter + 5G Filter (LNB_F)) ชนดิ มตี วั กรองสัญญาณ 5G หรอื 5G Filter หน้า | 14
Abstract This research includes Its objectives are 1) to establish public policy on spectrum management and to conduct spectrum management research. in the case of spectrum usage in the 3500 MHz and 28 GHz frequency bands, including technical qualification of spectrum sharing between IMT, 5 G technology, and other enterprises in the 3 5 0 0 MHz and 2 8 GHz frequency bands. and 2) to create a mechanism for participation of the sectors involved in determining the country's spectrum management policy for the real public benefit. The following is the scope of work: 1) Research, collect, and analyze data or research or regulatory guidelines on the use of shared spectrum. Abroad in at least two countries. 2) A study to determine the technical properties of spectrum sharing among telecommunications companies, International Mobile Telecommunications (IMT), 5G technology, and other businesses in Thailand's 3500 MHz and 28 GHz frequency bands. This includes checking for interference in a given situation. as well as finding measures to mitigate interference and conditions for sharing frequencies. 3 ) Conduct field trials in accordance with the scenario suggested by preliminary analysis. 4 ) Compile a list of technical qualifications. Policy recommendations, issues, obstacles, and other suggestions 5 ) Publish the study's findings available to government agencies. At least three channels of communication are used to keep civil society and the public informed. By summarizing the technical characteristics in the case of 5G base stations inside the building in the 3500 MHz band, it was found that in the case of LNB = 3400 to 4200 MHz, the power transmitted in front of the base station There will be a signal at -45 dBm/Hz while the base station power is 25 meters below the building. The signal is attenuated to-1 2 0 . 2 8 dB/Hz and the signal (Channel Power) measured in front of the satellite dish has less than -110 dBm/Hz. In addition, in the case of the 5G base station outside the building in the 3500 MHz band, from observing the image with a sight (no falling, no mosaic, and no stuttering), it was found that in Test Case 1: LNB = 3400 to 4200 MHz will the guard band could not be found. and the short distance that can be used can be more than 280 meters. In test case 2: LNB, LNB_F5, BPF = 3700 to 4200 MHz, the guard band is at least 100 MHz. And the shortest distance that can be used is 130 meters. In test case 3: LNB, LNB_F, BPF = 3800 to 4200 MHz, the guard band is at least 200 MHz. And the shortest distance that can be used is 60 meters. In test case 4: LNB, LNB_F, BPF = 3900 to 4200 MHz, the guard band is at least 280 MHz. And the shortest distance that can be used is 60 meters. In the simulation of the 28 GHz frequency band, there was a simulation. 1) In the case of spectrum sharing between fixed satellite stations and 5G systems. 2) In the case of using side-by-side frequencies between a stationary satellite station and a 5G system. 3) in the case of using side-by-side frequencies between A-ESIM. and 4) in the case of using side-by-side frequencies between HDFSS satellite stations and the 5G system. 5 Low-Noise Block Downconverter + 5G Filter type with 5G filter (LNB_F) หนา้ | 15
หนา้ | 16
การศึกษาเปรียบเทียบแนวทางการกำกับดูแลเกี่ยวกับการใช้คลื่นความถี่รว่ มกนั ระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล (IMT) เทคโนโลยี 5G และกิจการอ่ืน ในยา่ นความถ่ี 3500 เมกะเฮิรตซแ์ ละ 28 กิกะเฮิรตซ์ ในต่างประเทศ 4.1 รายละเอียดเบื้องตน้ ของผลการวิจัย การศึกษาเปรียบเทียบแนวทางการกำกับดูแลเกี่ยวกับการใช้คลื่นความถี่ร่วมกันระหว่างกิจการ โทรคมนาคมเคล่อื นที่สากล (IMT) เทคโนโลยี 5G และกจิ การอื่นในยา่ นความถี่ 3500 เมกะเฮริ ตซแ์ ละ 28 กิกะเฮริ ตซ์ ในต่างประเทศ ในช่วง 2 – 3 ปีที่ผ่านมาการจัดสรรคลื่นความถี่รองรับการพัฒนาเทคโนโลยีการสื่อสาร กิจการ โทรคมนาคมเคลื่อนท่เี ทคโนโลยี 5G เพื่อการเปดิ ใหบ้ รกิ ารเชิงพาณชิ ยใ์ นประเทศต่าง ๆ ทัว่ ทกุ ภูมภิ าคของโลก ต่อไป ทั้งนี้คลื่นความถี่ที่สามารถรองรับเทคโนโลยี 5G ตามข้อกำหนดคลื่นความถี่ของสหภาพโทรคมนาคม ระหว่างประเทศ (ITU) แบ่งออกเป็น 3 ย่าน ได้แก่ ย่านความถี่ต่ำกว่า 1 GHz ย่านความถี่กลาง หรือคลื่น ความถี่ที่อยู่ระหว่าง 1 - 6 GHz และย่านความถี่สูงที่สูงกว่า 6 GHz ซึ่งความถี่หลักในย่านความถี่กลางคือ C- Band (3.4 – 4.2 GHz) และย่านความถี่สูงซึง่ มุ่งเน้นไปที่ย่านคลื่นมิลลิเมตรความถี่ 28 กิกะเฮิรตซ์ นั้นเดิมได้ ถูกจัดสรรให้กับกิจการอื่น เช่น กิจการประจำที่ผ่านดาวเทียม (FSS) หรือ กิจการประจำท่ี (FS) ดังนั้นการใช้ งานร่วมกันระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล (IMT) และกิจการประจำที่ผ่านดาวเทียม หรือ กิจการ ประจำที่ จึงมีความเป็นไปได้ที่จะเกิดการรบกวนกันของสัญญาณ ดังนั้นผู้กำกับดูแลในประเทศต่าง ๆ จึง ทำการศึกษาเพื่อหาแนวทางในการกำหนดนโยบายการใช้คลื่นความถี่ร่วมกัน (Sharing and compatibility study) ระหว่างการใช้คลืน่ ความถีด่ งั กลา่ ว รูป 1 ประเทศท่ีทำการศกึ ษาเปรยี บเทียบ ในรายงานความก้าวหน้าโครงการวิจัยฉบับน้ี จะกลา่ วถงึ การศึกษาการบรหิ ารคล่ืนความถ่สี ำหรับกรณี การใช้คลื่นความถี่ร่วมกันระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล เทคโนโลยี 5G และกิจการอื่นในย่าน หนา้ | 17
ความถี่ 3.5 GHz และ 28 GHz ในต่างประเทศ อนั ได้แก่ ประเทศสหรฐั อเมรกิ า ประเทศสาธารณรฐั ประชาชน จีน และฮอ่ งกง ประเทศบราซิล และประเทศอินโดนีเซีย ทั้งน้กี รอบการคดั เลอื กประเทศที่ทำการศึกษามาจาก การพิจารณาการจัดสรรคลื่นความถี่สำหรับกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G ของแต่ละประเทศที่ ครอบคลุมยา่ นความถี่ 3.5 GHz และ 28 GHz และโซนที่ตัง้ ของประเทศดงั กล่าว โดยผลการศกึ ษาเบื้องต้นน้ีครอบคลุมการจัดสรรยา่ นความถี่ 5G ในย่านความถี่ 3.5 GHz และ 28 GHz จำนวนคลน่ื ความถ่ี เวลาและวิธีการในการจัดสรรคลื่นความถี่ และเง่อื นไขหรอื ขอ้ กำหนดต่าง ๆ ท่ีเกยี่ วข้องกับ การบริหารการใช้ความถี่ร่วมกันระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล เทคโนโลยี 5G และกิจการอื่นใน ย่านความถี่ 3.5 GHz และ 28 GHz อย่างไรก็ตามการศึกษาในรายละเอียด รวมทั้งการสรุปรูปแบบการกำกับ ดแู ลจะกลา่ วถึงในรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ัยฉบบั ถดั ไป 4.1.1 ประเทศสหรฐั อเมรกิ า หน่วยงานที่ทำหน้าที่เกี่ยวของกับการวางแผนและจัดสรรคลื่นความถี่ในประเทศสหรัฐอเมริกา ประกอบด้วย 2 หน่วยงานหลัก ได้แก่ 1) Federal Communications Commission หรือ FCC เป็น หน่วยงานกำกับดูแลอิสระ ดูแลคลื่นความถี่สำหรับการใช้งานที่ไม่ใช่ของรัฐบาลกลาง (Non-Federal) เช่น คลื่นความถี่ที่จัดสรรให้แก่รัฐบาลท้องถิ่น เอกชนเพื่อการพาณิชย์ เป็นต้น 2) National Telecommunications and Information Administration หรือ NTIA เป็นหน่วยปฏิบัติการภายใต้ กระทรวงพาณชิ ย์ ทำหน้าที่บรหิ ารคล่ืนความถ่สี ำหรับการใช้งานของรฐั บาลกลาง (Federal) เช่น คล่ืนความถ่ี สำหรับใช้โดยกองทัพ FAA และ FBI เป็นต้น ทั้งนี้สำนักงาน OET จะภายใต้ FCC จะทำหน้าที่ให้คำแนะนำ เกี่ยวกับประเด็นทางเทคนิคและนโยบายที่เกี่ยวข้องกับการจัดสรรและการใช้คลื่นความถี่ ประเทศ สหรัฐอเมริกามีการจัดสรรคลื่นความถี่เพื่อใช้ในกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล (IMT) เทคโนโลยี 5G ใน ย่านต่าง ๆ ทัง้ ยา่ นความถ่ีตำ่ กลาง และสูง โดยสามารถสรุปไดด้ ังแสดงในรปู ตอ่ ไปนี้ Spectrum allocation for 5G : High-Band* 47 GHz Hybrid licensing scheme to include enterprise user Band Frequency Operator 39 GHz For small cell deployment 71 617 – 698 MHz T-Mobile 37 GHz 66 1710 – 1780, 2110 – 2200 MHz AT&T, Verizon, T-Mobile 28 GHz 41 2496 – 2690 MHz 24 GHz 42 3400 – 3600 MHz Sprint 43 3600 – 3800 MHz 3.7 – 3.98 GHz Primary band for introduction of 5G pre-2020 4400 – 4499 MHz AT&T, Verizon, T-Mobile, Dish Pro- 3.45 -3.55 GHz C-Band Forma Mid-Band 2.5 GHz AT&T, T-Mobile, Dish Pro-Forma, US n258 24.25 – 27.5 GHz cellular For nationwide and indoor coverage n261 27.5 – 28.35 GHz Verizon, T-Mobile, US cellular n260 37.0 – 38.6 GHz Verizon Low-Band 600 MHz n260 38.0 – 40.0 GHz n257 47.2 – 48.2 GHz AT&T, Verizon, T-Mobile, US cellular T-Mobile, Dish Pro-Forma Sources: FCC , Qualcomm , 5G America รูป 2 การจัดสรรความถ่ีในประเทศสหรฐั อเมริกา หนา้ | 18
การจัดสรรคลื่นความถี่ในย่านความถี่ต่ำ : มีการจัดสรรคลื่นความถี่ย่าน 600 MHz โดยการประมูล คลื่น 70 MHz (2 x 35 MHz) สำหรับการใช้งานที่มีใบอนุญาตและ 14 MHz สำหรับการใช้งานที่ไม่มี ใบอนญุ าต การจัดสรรคลื่นความถี่ในย่านความถี่กลาง : FCC จัดสรรคลื่นความถี่ในย่าน 3.5 GHz จำนวน 150 MHz ซึ่งจะต้องแชร์ใช้คลน่ื ความถ่รี ่วมกบั ผใู้ ชง้ าน 3-Tier ท่ีใช้คลื่นความถี่อยู่เดิม ไดแ้ ก่ PAL2 และ GAA3 ใน เดือนกันยายน พ.ศ. 2562 FCC อนุมัติการใช้งาน GAA เบื้องต้น และในเดือนกันยายน พ.ศ. 2563 FCC ได้ ดำเนินการประมูล PAL แล้วเสร็จ ต่อมาในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2563 FCC จัดสรรคลื่นความถี่ 3.7-4.0 GHz โดยกำหนดการประมูลในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 และในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2564 FCC ได้วางแผนที่จะ ประมูลคลื่นความถี่ 3.45-3.55 GHz นอกจากนี้ NTIA และ FCC กำลังศึกษาการเปลี่ยนวัตถุประสงค์การใช้ คล่นื ความถย่ี ่าน 3.1-3.45 GHz เพอื่ นำไปจัดสรรเพ่ือใชง้ านในเชงิ พาณิชยอ์ ีกดว้ ย การจดั สรรคล่นื ความถ่ีในยา่ นความถส่ี ูง : ในเดอื นพฤศจิกายน พ.ศ. 2560 FCC ได้จัดสรรคล่นื ความถ่ี ย่าน 24.25-24.45 GHz 24.75-25.25 GHz และ 47.2-48.2 GHz ต่อมาในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2561 FCC เสนอให้คลืน่ ความถี่ย่าน 25.25-27.5 GHz และ 42-42.5 GHz ใชส้ ำหรบั การใช้งาน Flexible Wireless Use นอกจากนี้ FCC จัดประมูลคลืน่ ความในย่านความถี่ 28 และ 24 GHz ในปี พ.ศ. 2562 และ ในเดือนมีนาคม 2020 FCC ไดจ้ ดั ประมูลคล่ืนความในย่านความถ่ี 37 GHz 39 GHz และ 47 GHz สำหรับสถานการณ์ในการให้บริการ 5G เชิงพาณิชย์ในประเทศสหรัฐอเมริกานั้น ผู้ให้บริการ โทรคมนาคมเคลื่อนที่รายใหญ่ในประเทศสหรัฐอเมริกาทั้ง Verizon, AT&T และ T-Mobile (ควบรวมกับ Sprint) ได้เปิดให้บริการ 5G ในเมืองใหญ่ทั่วประเทศ ปัจจุบัน T-Mobile เป็นผู้นำในการแขง่ ขัน 5G ด้วยเหตุ นี้ T-Mobile จึงมีพื้นที่ครอบคลุมมากที่สุด โดยครอบคลุมเกือบ 5,000 เมือง และครอบคลุมประชากรชาว อเมริกัน 200 ล้านคน นอกจากนี้ T-Mobile ยังเปิดให้บริการโครงข่ายโดยใชค้ ลื่นมิลลิเมตรเฉพาะในบางส่วน ของหกเมืองใหญ่ ในขณะที่ AT&T เปิดให้ให้บริการ 5G ในรัฐต่าง ๆ 46 รัฐ โดยใช้คลื่นความถี่ 850 MHz สำหรับขยายพื้นที่ครอบคลุม และใช้คลื่นความถี่ในย่านมิลลิเมตรในการเพิ่มความเร็ว ส่วน Verizon ได้ขยาย ความครอบคลุมของบริการ 5G และเพิ่มความเร็วให้กับลูกด้วยบริการ 5G Ultra Wideband service (ความเร็วสงู สุด 4Gbps) ครอบคลุมจำนวน 57 เมอื ง โดยใชค้ ลื่นความถ่ใี นยา่ นมลิ ลิเมตรเช่นกัน 4.1.1.1 การจดั สรรคลืน่ ความถ่ี FCC เป็นหน่วยงานหลักในการผลักดันกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่เทคโนโลยี 5G โดยเริ่มจากการ กำหนดแผนความถี่จะนำมาใช้ ทง้ั 3 ย่านความถี่ โดยสามารสรุปไดใ้ นตารางต่อไปนี้ หน้า | 19
Band Frequency Bandwidth Terrestrial Allocation Satellite Allocation Licensing Auction 600 MHz 614 - 698 MHz No Scheme 2.5 GHz 2.496 – 2.69 GHz 84 MHz Mobile services Licensed • The incentive auction 3.5 GHz 3.45 – 3.55 GHz bidding closed on March 30, 194 MHz Prime spectrum for advanced mobile, No Licensed 2017 3.7 – 4.2 GHz 3.7 – 3.98 GHz 100 MHz including 5G, Home to Broadband Radio No Service (BRS) and Educational Broadband • a 100 MHz and 16.5 MHz 24 GHz 24.25-24.45 GHz 280 MHz Service (EBS) Yes block on countywide basis 24.75-25.25 GHz 28 GHz Eliminate the non-federal radiolocation Licensed • Expected the spectrum to be 37 GHz 27.5-28.35 GHz service allocation in the 3.3-3.55 GHz band auctioned by December 39 GHz 37-38.6 GHz and the nonfederal amateur allocation in the 2021 47 GHz 38.6-40 GHz 3.3-3.5 GHz band but allow incumbent 64-71 GHz 47.2-48.2 GHz licensees to continue operating in the 3.45- • This band divided into 5,684 64-71 GHz 3.55 GHz band until a future date licenses a mobile allocation, except aeronautical • It composed of 14 sub- mobile, to the 3.7-4.0 GHz band blocks in each of 20- megahertz sub-blocks 700 MHz Lower segment is licensed for two types of Yes, 24.75-25.25 GHz Licensed available Partial Economic fixed operations: 24 GHz service and Digital band segment is non- Areas across the United 850 MHz Electronic Messaging Service (DEMS). 5 Federal allocated for States. 1600 MHz active 24 GHz licenses, and 38 active FSS (Earth-to-space) 1400 MHz DEMS licenses; remaining licenses in • Spectrum is slated to be 1000 MHz inventory Yes (Uplink) cleared by December 2023. 7000 MHz Licensed for fixed operations, with about Yes (no current use) • Concluded 28 May 2019 75% of the population covered by existing • Over $2B Gross Bids for licenses; remaining licenses in inventory 2,904 Licenses Yes (no current use) Licensed • Concluded January, 2019 Licensed for fixed operations, with about Yes (no current use) • $700M Gross Bids for 2,965 50% of the population covered by existing Licensed licenses; the remaining licenses are in Yes (no current use Licensed Licenses inventory. and the Commission Yes (no current use) designated this band Incentive auction Ended March for terrestrial use) 2020 Yes (no current use) Yes (no current use) Incentive auction Ended March 2020 Licensed Auction ended March 2020 Unlicensed - รูป 3 การจัดสรรคลืน่ ความถีเ่ พ่ือใชใ้ นกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนท่สี ากล (IMT) เทคโนโลยี 5G ในประเทศสหรฐั อเมรกิ า จากตารางข้างต้น จะเห็นว่า โดยส่วนใหญแ่ ลว้ ความถี่ทใี่ ชใ้ นการใหบ้ ริการเคลอ่ื นท่ี (Mobile Service) หรือกจิ การโทรคมนาคมเปน็ ความถี่ทต่ี ้องขออนุญาต (Licensed) และถกู จัดสรรโดยการประมลู แตม่ ีบางคลื่น ความถี่ที่พิจารณาเป็นความถี่ที่ไม่ต้องขออนุญาต (Unlicensed) เช่น ความถี่ในย่านความถี่สูง 64 – 71 GHz เปน็ ตน้ นอกจากนี้จะเห็นว่าย่านความถี่ที่ถูกจัดสรรเพื่อนำมาใช้ในการให้บริการเคลื่อนที่ภาคพื้นดิน ได้ถูก จัดสรรให้แก่บริการอื่น ๆ ด้วยเช่นกัน ซึ่งในที่นี้คณะวิจัยจะเน้นไปที่การใช้ความถี่ร่วมกันกับกิจการดาวเทียม ทั้งแบบ FS และ FSS ย่านความถี่ดังกล่าวได้แก่ ย่าน 3.5 GHz 28 GHz ดังนั้นในการบริหารคลื่นความถี่ หน่วยงานกำกับดูแลทั้งสองหน่วยงานจึงต้องทำการศึกษาเพื่อหาแนวทางกำกับดูแลให้กิจการโทรคมนาคม เคลื่อนท่ีสากล (IMT) สามารถให้บรกิ ารรว่ มกบั กจิ การดาวเทียมได้อย่างเหมาะสม 4.1.1.2 การบรหิ ารการใชค้ วามถรี่ ่วมกนั ย่านความถี่ 3.5 GHz (3.1 – 3.55 GHz) ในพระราชบญั ญัติ MOBILE NOW กำหนดคลืน่ ความถส่ี ำหรบั การใช้งานบรอดแบนด์ไรส้ ายแบบเคล่อื นที่ และแบบประจำท่ี ในยา่ นความถรี่ ะหว่าง 3.1 กิกะเฮิรตซ์ และ 3.55 กกิ ะเฮิรตซ์ โดย FCC จะทำงานร่วมกับ NTIA เพอ่ื ประเมนิ ว่าบริการไร้สายเชิงพาณชิ ยแ์ ละผูใ้ ช้งานคล่นื ความถี่อยเู่ ดมิ นั้นสามารถใชค้ ลนื่ ความถี่ร่วมกนั ไดห้ รือไม่ ท้งั น้ีในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2562 คณะกรรมาธกิ ารได้ประกาศเสนอใหย้ กเลกิ การจดั สรรคล่นื ความถ่ี หน้า | 20
Non-Federal ท่มี อี ยู่เดมิ ออกจากยา่ นความถี่ 3.3-3.55 GHz และไดข้ อความเห็นเกย่ี วกับการยา้ ยดังกลา่ ว เพอื่ เตรียมความพร้อมสำหรับการให้บริการไรส้ ายเชิงพาณิชย์ต่อไป เมอื่ เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2563 กระทรวงกลาโหมไดป้ ระกาศแผนการท่จี ะอนญุ าตใหร้ ะบบในกิจการโทรคมนาคม เทคโนโลยี 5G สามารถใช้ งานยา่ นความถ่ี 3.45-3.55 GHz เพอื่ ให้บริการเชิงพาณชิ ยไ์ ด้ทว่ั สหรัฐอเมรกิ า6 โดยมีคำสง่ั ดงั นี้ • ยกเลิกการจดั สรร Non-federal ในยา่ นความถี่ 3.3-3.55 GHz สำหรบั กจิ การวิทยุสมัครเล่น โดย อนญุ าตใหด้ ำเนนิ การต่อไปโดยใชย้ ่านความถี่ 3.45-3.55 GHz ไปจนถงึ วนั ท่ีกำหนดให้ใชง้ าน • ย้ายผู้ไดร้ ับอนุญาตใหใ้ ช้งานความถ่ีแบบ Non-Federal ไปทีย่ ่านความถี่ 2.9-3.0 GHz โดยกำหนด บรกิ ารใหเ้ ปน็ Secondary Basis ซงึ่ สอดคลอ้ งกับแผนการการจัดสรรคลืน่ ความถ่ีในปัจจุบัน • อนุญาตให้กจิ การวทิ ยสุ มัครเลน่ แตล่ ะรายสามารถกำหนดคลื่นความถ่ที ี่เหมาะสมจากคลนื่ ความถี่ ในช่วงทจ่ี ัดสรรให้ และประกาศแจง้ ใหท้ ราบวา่ • เสนอใหค้ ลนื่ ความถ่ชี ว่ ง 3.45-3.55 GHz จำนวน 100 MHz สามารถนำไปใชง้ านระบบในกจิ การ โทรคมนาคม เทคโนโลยี 5G เพ่ือให้บริการเชงิ พาณิชย์ได้ทัว่ สหรฐั อเมริกา • เสนอใหม้ ีการเพ่ิมกจิ การประจำท่แี ละเคล่ือนที่ แต่ยกเวน้ กจิ การเคล่ือนทที่ างการบนิ (Aeronautical Mobile Service) เป็น Co-Primary Basis ย่านความถี่ 3.7 – 4.2 GHz เดือนมนี าคม พ.ศ. 2564 FCC ได้นำเสนอรายงานและคำส่ัง (Report and Order)7 เกีย่ วกับการ บริหารจัดสรรคล่ืนความถ่ใี นย่าน 3.7-4.2 GHz เพือ่ ใช้ในกิจการเคล่อื นที่ โดยกำหนดคลื่นความถใ่ี นช่วง 3.7- 3.98 GHz จำนวน 280 MHz ใหใ้ ชก้ บั บรกิ ารไร้สาย (Wireless Services) และจดั ให้คลื่นความถ่ที ี่ใช้ใน กจิ การดาวเทยี มใช้คล่ืนความถใี่ นชว่ ง 4.0 – 4.2 GHz หรือ 200 MHz ถดั จากกิจการเคล่ือนที่ โดยมแี ถบ ความถ่ปี ้องกนั การรบกวน (Guardband) ขนาด 20 MHz ป้องกันไว้ ทง้ั นีย้ ังคงอนุญาตให้ผใู้ ช้เดมิ ใชค้ ลนื่ ความถี่ในชว่ งดังกล่าวไดใ้ นระหวา่ งทมี่ กี ารเปล่ยี นแปลงการจดั สรรได้จนถงึ วนั ที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2568 นอกจากน้ี FCC ได้กำหนดให้ผู้ใชง้ านคลืน่ ความถี่เดิมท่ีใช้ในบรกิ ารประจำท่ี (Fixed microwave services) 6 Fact sheet Facilitating 5G in the 3.45-3.55 GHz Band Report and Order and Further Notice of Proposed Rulemaking - WT Docket No. 19-348 September 9, 2020 (https://docs.fcc.gov/public/attachments/DOC-366780A1.pdf) 7 Fact Sheet Expanding Flexible Use of the 3.7 to 4.2 GHz Band, Report and Order and Order of Proposed Modification - GN Docket No. 18-122 ,February 7, 2020 หน้า | 21
ยา้ ยการเช่อื มโยงแบบ point-to-point Link ไปใชใ้ นย่านความถ่อี ืน่ โดยต้องดำเนินการภายในเดอื นกันยายน พ.ศ. 2566 Fixed Satellite Service (DL) Mobile Mobile FS / Fixed Service 100 280 MHz FSS Mobile MHz 200MHz CBRS 3.45 3.55 GHz 3.7 GHz 3.98 GHz 4.2 GHz 3.45 3.55 GHz 3.7 GHz 3.98 GHz 4.2 GHz รปู 4 การจดั สรรความถีย่ า่ น C-Band ในประเทศสหรัฐอเมรกิ า นอกจากนี้ ในรายงานและคำสั่ง “Amendment of the Commission’s Rules with Regard to Commercial Operations in the 3550-3650 MHz Band”8 มีการอ้างถึงการจำกัดการแพร่ แปลกปลอม (Spurious Emission Limit) ไว้ที่ 40dBm/MHz ที่ความถี่สูงกว่า 3720 MHz สำหรับ Citizens Broadband Radio Service Devices (CBSD) ซึ่งเป็นค่าเป้าหมายที่คณะกรรมาธิการจะ ส่งเสรมิ ให้นำมาใชใ้ นกรณีทต่ี อ้ งใช้คล่ืนความถ่รี ่วมกนั ดังแสดงในรปู ดา้ นล่าง Sources: FCC รูป 5 การจำกดั การแพร่แปลกปลอม (Spurious Emission Limit) ในย่านความถ่ี 3.5 GHz ในขณะที่ Satellite Industry Association’s หรือ SIA สนับสนุนให้กำหนดระยะห่าง และจำกัด Out of Band Emissions Limit (OOBE) ไว้เพื่อปอ้ งกันการรบกวนกันของคลื่นความถ่ที ีต่ ิดกันระหว่างบริการ CBSD และกิจการดาวเทียมประจำที่หรือสถานีดาวเทียมภาคพื้นดิน9 โดย SIA ได้วิเคราะห์ระยะ Line-of- Sight ระหว่างบริการ CBSD และสถานีดาวเทียมภาคพื้นดิน ในรูปแบบฟังก์ชั่นของ OOBE Limit 3 ค่า ได้แก่ -13, -40, และ -50 dBm/MHz และมมุ off-axis ของสถานภี าคพน้ื ดนิ 8 Amendment of the Commission’s Rules with Regard to Commercial Operations in the 3550-3650 MHz Band – Report and Order and second further notice of proposed rulemaking, FCC15-47, April 21, 2015 (at https://apps.fcc.gov/edocs_public/attachmatch/FCC-15-47A1.docx) 9 See SIA FNPRM Comments at 15. https://ecfsapi.fcc.gov/file/7521384256.pdf หนา้ | 22
Required LOS separation distance between a CBSD and an FSS earth station as a function of OOBE limit and the FSS earth station off-axis angle (degrees), such that the out-of-band interference criterion is not exceeded. Sources: SIA รูป 6 ความสมั พันธร์ ะหวา่ งระยะ LOS ระหว่าง CBSD และการทำมมุ กบั สถานีภาคพ้นื ดนิ (องศา) จากการศึกษาของ SIA แสดงให้เห็นว่า ระยะห่าง 10 กิโลเมตรจำเป็นต่อการควบคุมสัญญาณ รบกวนที่ OOBE Limit -13dBm/MHz ในขณะที่ระยะห่างที่จำเป็นต่อการควบคุมสัญญาณรบกวนที่ OOBE Limit -50 dBm/MHz อยู่ที่ระยะ 0.1 – 1 กิโลเมตร และระยะห่างที่จำเป็นต่อการควบคุม สัญญาณรบกวนที่ OOBE Limit ท่ี -40 dBm/MHz อยู่ที่ระยะ 0.3 – 3 กิโลเมตร ทั้งนี้ขึ้นกับการทำมุม off-axis กับสถานีภาคพื้นดนิ ดว้ ย ยา่ นความถ่ี 28 GHz ในปี พ.ศ. 2559 FCC ได้นำเสนอรายงานและคำสั่ง (Report and Order)10 เกี่ยวกับการวางแผนการใช้ งานคลื่นในย่านความถี่สูง หรือ mmWave โดยกำหนดคลื่นความถี่ในช่วง 27.5 – 28.35 GHz เป็นคลื่น ความถี่ที่ต้องขออนุญาตเพื่อนำไปใช้เพื่อให้บริการในกิจการเคลื่อนที่ โดยจะให้อนุญาตใช้คลื่นตามพื้นที่ทาง ภูมิศาสตร์ (County-sized Geographic Area License) ท้ังนี้การใช้งานร่วมกนั ระหว่างกิจการดาวเทียมและ กิจการภาคพื้นดินได้ถูกนำมาพิจารณา เนื่องจากเดิมที่ตามตารางการจัดสรรคลื่นความถี่ของประเทศ สหรัฐอเมริกานั้นได้กำหนดให้คลื่นความถี่ในย่าน 28 GHz ใช้กับกิจการดาวเทียมประจำที่เป็นกิจการหลัก (Primary Service) โดยจำกัดทิศทางจากโลกสู่อวกาศ หรือขาขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม มีบันทึกแสดงให้เห็นว่า สถานีภาคพื้นดิน FSS ในย่านความถี่ 28 GHz สามารถใช้งานร่วมกันได้โดยมีผลกระทบน้อยที่สุดต่อการ ปฏิบัติการภาคพื้นดิน ตัวอย่างเช่น EchoStar ระบุว่าสถานี Earth-to-space 28 GHz จะไม่มีผลในการ ลดทอนการใช้งานระบบ 5G ในพื้นที่นอกเมืองขนาดเล็ก EchoStar และ ViaSat ต่างประเมินว่าสถานี ฐานที่ใช้ในกิจการโทรคมนาคมสามารถใช้งานได้ในสถานที่ใกล้เคียงกับสถานีดาวเทียมภาคพื้นดินที่ส่ง สัญญาณจากโลกสู่อวกาศในระยะห่าง 170 เมตร ซึ่งสอดคล้องกับ SES ในประเทศสหรัฐอเมริกาให้ ความเหน็ ว่าพน้ื ทีช่ นบทบางแห่ง สถานดี าวเทียมภาคพนื้ ดินท่ใี ช้เป็นเกตเวยใ์ นอนาคตจะสามารถได้รับอนุญาต ให้ใช้ในย่านความถี่ 28 GHz ได้ นอกจากนี้ผู้ประกอบการ AT&T, Nokia, Samsung, T-Mobile และ Verizon ประเมินว่าระยะห่างที่จำเป็นระหว่างสถานีฐานของโครงข่ายโทรคมนาคม และสถานีดาวเทียม 10 REPORT AND ORDER AND FURTHER NOTICE OF PROPOSED RULEMAKING FCC-16-89A1, July 14, 2016 (https://docs.fcc.gov/public/attachments/FCC-16-89A1.pdf) paragraph 43 - 45 หน้า | 23
ภาคพื้นดิน FSS ควรอยู่ระหว่าง 50 - 400 เมตร ขึ้นอยู่กับประเภทของสถานีดาวเทียมภาคพื้นดินด้วย ดังนั้นการกำหนดกฎเกณฑ์จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นในการกำกับดูแลเพื่อให้การใช้งานร่วมกันเป็นไปอย่างต่อเนื่อง และรองรับการขยายกิจการระหว่างกิจการโทรคมนาคมภาคพื้นดิน และกิจการดาวเทียมประจำที่ที่ใช้คลื่น ความถี่ย่าน 28 GHz 4.1.2 ประเทศสาธารณรฐั ประชาชนจีน กระทรวงอุตสาหกรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศของจีน (Ministry of Industry and Information Technology หรือ MIIT) จัดประมูลคล่ืนความถ่ี 5G ในย่านความถ่ี 2.5 GHz 3.5 GHz และ 4.8 GHz (n41 n78 และ n79) ในเดือนมิถนุ ายน พ.ศ. 2562 มีผ้ใู หบ้ ริการโทรคมนาคมในประเทศจีนได้รับอนญุ าตให้ใชค้ ลื่น ความถ่ี ดงั แสดงในรูป Spectrum allocation for 5G : Band Frequency Auction Status Operator 40 – 42.5 GHz 700 MHz Exclusive rights CBN 37 – 40.0 GHz High-Band 24.75 – 27.5 GHz n41 2.515 - 2.675 GHz Auctioned China Mobile n78 3.3 – 3.4 GHz Auctioned China Telecom, China Unicom and CBN for 5G indoor use 4.8 – 4.9 GHz n78 3.4 - 3.5 GHz Auctioned China Telecom 3.4 – 3.6 GHz Mid-Band 2.515 – 2.675 GHz n78 3.5 - 3.6 GHz Auctioned China Unicom Low-Band1) 700 MHz n79 4.8 - 4.9 GHz Auctioned China Mobile, CBN (4.9-4.96 GHz) n258 24.75 - 27.5 GHz Upcoming2) - n260 Upcoming2) - n259 37 - 40 GHz Upcoming2) - 40 - 42.5 GHz Sources: MITT, ITU, EverythingRF Note: 1) New entrant China Broadcast Network (CBN) has finally acquired its slice of 700MHz, but it is still seeking partners for 5G business. 2) MIIT is considering the allocation of mmWave 5G spectrum (24.75 – 27.5 GHz, 37 – 42.5 GHz) in the near future although no official date has been announced yet. รปู 7 การจัดสรรคลื่นความถใี่ นประเทศจีน นอกจากน้ี เมือ่ วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2563 MIIT ได้อนมุ ตั ิการเปล่ียนวัตถุประสงค์การใช้คลื่นความถ่ี จากสัญญาณอนาล็อกเดิมสำหรับการกิจการกระจายเสียง เป็นกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ โดย China Broadcast Network (CBN) ได้รบั อนญุ าตใหใ้ ช้คลน่ื ความถีใ่ นย่าน 700 MHz เพอ่ื หาพนั ธมิตรในการทำธุรกิจ โทรคมนาคม 5G ส่วนสถานการณ์การเปิดให้บริการโครงขา่ ยโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G ในประเทศจีนน้ัน ผู้ ใหบ้ ริการโดยผใู้ ห้บรกิ ารโทรคมนาคมสามรายในจนี แผ่นดนิ ใหญ่ ไดแ้ ก่ China Mobile China Telecom และ China Unicom ได้เปิดให้บริการเชิงพาณิชย์แล้ว โดย China Mobile เปิดตัวบริการ 5G ในปลายปี พ.ศ. 2562 ในขณะที่ China Unicom และ China Telecom เร่ิมเปดิ ตัว 5G ในปี พ.ศ. 2563 หนา้ | 24
4.1.2.1 การจดั สรรคล่นื ความถี่ MIIT ได้จัดทำแผนความถี่เพื่อใช้ในกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2560 โดยกำหนดคลื่นความถี่ในย่านความถี่กลาง 2.5 GHz, 3.5 GHz และ 4.8 GHz ย่านความถี่สูง 24.75 - 27.5 GHz และ 37 – 42.5 GHz โดยเร่ิมนำมาใช้ดำเนนิ การทดสอบ ต่อมา MIIT ไดจ้ ัดสรรคลนื่ ความถ่ใี นยา่ นความถี่ 2.5 GHz 3.5 GHz และ 4.8 GHz เพื่อใช้ในกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G จำนวน 460 MHz ให้แก่ผู้ให้บริการโดยการประมูลในปี พ.ศ. 2562 และปีถัดมา MIIT ได้กำหนดให้ใช้คลื่นความถี่ในย่าน 3.3 – 3.4 GHz เฉพาะในการติดตั้งโครงข่ายในอาคาร (Indoor use) และเพื่อเพิ่มพื้นที่ครอบคลุมการให้บริการ โครงขา่ ยโทรคมนาคม 5G MIIT จงึ จดั สรรคลื่นความถ่ีในยา่ นความถี่ต่ำ 700 MHz จำนวน 80 MHz มาใช้ร่วม ด้วย ถึงแม้ว่าแผนความถี่จะกำหนดให้นำคลื่นความถี่ในย่านความถี่สูงมาจัดสรรให้แก่กิจการโทรคมนาคม เคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G แต่จนถึงกลางปี พ.ศ. 2563 ความถี่ในย่านดังกล่าวยังไม่ได้ถูกนำจัดสรรเพื่อนำไปใช้ งานเชิงพาณิชย์ ผ้ใู ห้บริการรายใหญ่ท้ัง 3 รายยังคงใช้ความถี่ในย่านความถ่ี 26 GHz ในทำการทดสอบเท่านั้น เน่ืองจากความตอ้ งการของตลาดยังไม่สงู นกั Band Frequency Bandwidth Earliest Release Date Remark 700 MHz 703 – 798 MHz 80 MHz 2500 MHz 758 – 793 MHz 160 MHz 2020 MIIT approved the repurposing of the former analog broadcast spectrum for 3300 MHz 2515 – 2675 MHz 100 MHz 2018 mobile communications on April 1, 2020. 3500 MHz 3300 – 3400 MHz 200 MHz 3400 – 3600 MHz 2020 Indoor 5G use 4900 MHz 100 MHz 26 GHz 4800 – 4900 MHz 2750 MHz 2019 5G system shall not use radio frequency astronomy service in the same 37 GHz 3000 MHz 2019 frequency band or adjacent frequency band according to law And other radio 40 GHz 24.75 - 27.5 GHz 2500 MHz services. 37 - 40 GHz 40 - 42.5 GHz - MIIT, is reportedly exploring mmWave for 5G in the 26 GHz band (24.75-27.5 GHz) as of May 2020, with no set timeline yet for allocation to operators. Trials - and building pilot networks using 26 GHz in preparation for a large-scale demonstration of mmWave 5G had been conducted. - ตาราง 1 การจัดสรรคล่นื ความถเ่ี พื่อใช้ในกจิ การโทรคมนาคมเคลือ่ นที่ เทคโนโลยี 5G ในประเทศจีน ที่มา : MIIT 4.1.2.2 การบรหิ ารการใชค้ วามถี่ร่วมกัน ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีนเป็นประเทศแรกของโลกที่ประกาศแผนการใช้คลื่นความถี่ในย่าน ความถี่กลาง ช่วง 3000 – 5000 MHz มาใช้สำหรับดำเนินกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G ทั้งน้ี MIIT ได้กล่าวประกาศแผนความถี่ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2560 โดยอ้างตามกฎระเบียบของสาธารณรัฐ ประชาชนจีนว่าด้วยกองความถี่วิทยุ ย่านความถี่ในการทำงานของระบบ 5G ได้แก่ คลื่นความถี่ย่าน 3300- 3400 MHz ใช้สำหรับการใช้งานภายในอาคาร คลื่นความถี่ย่าน 3400-3600 MHz และ 4800-5000 MHz ท้งั น้ียังกำหนดว่าโครงข่ายโทรคมนาคมระบบ 5G จะตอ้ งไม่ก่อให้เกดิ สัญญาณรบกวนที่เป็นอนั ตรายต่อบริการ กิจการดาวเทียมท่ีได้รับอนุญาต รวมถึงบริการวิทยุอื่น ๆ ในย่านความถี่เดียวกัน และช่องสัญญาณที่อยู่ติดกัน หน้า | 25
และจะไม่อนุญาตกิจการดาวเทียมขออนุญาตใช้คลื่นความถี่ในย่าน 3400 - 3700 MHz และการวัดและ ควบคมุ ความถ่ีวทิ ยอุ วกาศในย่านความถี่ 3400 - 3600 MHz อีกตอ่ ไป นอกจากการใช้คลื่นความถี่ร่วมกันในย่านความถี่กลางแล้ว คลื่นความถี่ในย่านความถี่สูง 24.75 - 27.5 GHz และ 37 – 42.5 GHz ทก่ี ำหนดให้ใชส้ ำหรบั กิจการโทรคมนาคมเคล่ือนท่ี เทคโนโลยี 5G นน้ั อาจมี ผลกระทบต่อผใู้ ช้งานในบริการอ่ืนที่มกี ารใช้คล่นื ความถี่ในย่านท่ีตดิ กัน อาทิ สำนักงานอตุ ุนยิ มวิทยาของจีนได้ ใช้คลื่นความถี่ในย่าน 23.6-24 GHz 36-37 GHz 50.2-50.4 GHz และ 86-90 GHz สำหรับการตรวจจับ ระยะไกลแบบพาสซีฟ (Passive Remote Sensing) และ 35.5-36 GHz สำหรับการตรวจจับระยะไกลแบบ แอคทีฟ (Active Remote Sensing) และกิจการดาวเทียมสำรวจโลก ใช้คลื่นความถี่ในย่าน 25.5-27 GHz เป็นตน้ ดังนั้นการศึกษาเพื่อให้การใช้งานร่วมกันระหว่างสถานีฐานในโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G และสถานีดาวเทยี มภาคพื้นดิน รวมทั้งสถานไี ร้สายหรือสิ่งอำนวยความสะดวกอื่นๆ จึงมีความ จำเป็นก่อนที่จะจัดสรรคลื่นความถี่เพื่อให้บริการ ตัวอย่างการศึกษา “Sharing and compatibility studies of IMT systems with Earth Exploration Satellite Service in 26 GHz frequency band” 11 “Preliminary Coexistence Studies between IMT-2020 systems and inter-satellite service in 26 GHz”12 และ “On Coexistence and Spectrum Sharing between IMT-Advanced and Existing Fixed Systems”13 เป็นต้น 1) Sharing and compatibility studies of IMT systems with Earth Exploration Satellite Service in 26 GHz frequency band14 North China Electric Power University ได้ทำการทดลองเพื่อทดสอบปัญหาการก่อกวนและการ ทำงานร่วมกันระหว่างสถานีดาวเทียมภาคพื้นดินและสถานฐี านโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่เทคโนโลยี 5G โดยแบง่ แยกลักษณะการทดลองและผลลัพธเ์ ปน็ 2 ประเภท ได้แก่ • ดาวเทียมวงโคจรประจำท่ี (Geostationary Satellite Orbit) โดยมีสถานีภาคพื้นดิน ณ Beijing เม่ือทำการตั้งคา่ ใหส้ ถานีฐานโครงขา่ ยโทรคมนาคมเคล่ือนที่เทคโนโลยี 5G มีคา่ Activity 11 Sharing and compatibility studies of IMT systems with Earth Exploration Satellite Service in 26 GHz frequency band, https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1087/4/042021 12Preliminary Coexistence Studies between IMT-2020 systems and inter-satellite service in 26 GHz , https://www.researchgate.net/publication/321535115_Preliminary_Coexistence_Studies_between_IMT- 2020_systems_and_inter-satellite_service_in_26_GHz 13 On Coexistence and Spectrum Sharing between IMT-Advanced and Existing Fixed Systems, https://www.researchgate.net/publication/228888453_On_Coexistence_and_Spectrum_Sharing_between_IMT- Advanced_and_Existing_Fixed_Systems 14 Sharing and compatibility studies of IMT systems with Earth Exploration Satellite Service in 26 GHz frequency band, https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1087/4/042021 หน้า | 26
factor 50% ระยะห่างจากสถานีดาวเทียมภาคพื้นดิน 1 กิโลเมตร และค่า Clutter loss median เท่ากับ 37.1 dB พบว่า Interference margin มีค่าอยู่ระหว่าง 32.56 dB ถึง 44 dB ซึ่งอยู่ในเกณฑ์การป้องกันที่เพียงพอ โดยเมื่อแสดงออกมาเป็นฟังก์ชันค่าการกระจายสะสม (CDF) จะพบว่า Total interference มีน้อยกว่า Interference criterion ที่ร้อยละ 20 และ ดงั รูป รูป 8 แสดง CDF Curve ของผลการทดลอง • ดาวเทียมวงโคจรไม่ประจำที่ (Non - Geostationary Satellite Orbit) โดยมีสถานีพื้นดิน ณ Jiamusi เมื่อทำการตั้งค่าให้สถานีฐานโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่เทคโนโลยี 5G มีค่า Activity factor 50% ระยะห่างจากสถานีดาวเทียมภาคพื้นดิน 1 กิโลเมตร และค่า Clutter loss median เทา่ กบั 37.183 dB พบวา่ ค่า Aggregate interference นน้ั เกนิ จากค่ามาตรฐาน การป้องกัน โดยคิดเป็นสัดส่วนเท่ากับร้อยละ 0.82 ทั้งนี้ พบว่า เมื่อแสดงออกมาเป็นฟังก์ชันค่า การกระจายสะสม (CDF) จะพบว่า Total interference มีน้อยกว่า Interference criterion ที่ร้อยละ 20 ดงั รูป หน้า | 27
รูป 9 แสดง CDF Curve ของผลการทดลอง กล่าวโดยสรุปสถานีดาวเทียมภาคพื้นดินและสถานีฐานโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่เทคโนโลยี 5G สามารถดำเนินการร่วมกันได้ โดยสามารถอ้างอิงค่าพารามิเตอร์ต่างๆ ในการทดลองไปเป็นสมมติฐานในการ ออกแบบสถานีดาวเทยี มภาคพื้นดนิ และสถานีฐานโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่เทคโนโลยี 5G 2) Preliminary Coexistence Studies between IMT-2020 systems and inter-satellite service in 26 GHz15 Beijing University ไดร้ ่วมกบั The State Radio Spectrum Management Center และ North China Electric Power University ทำการทดลองการศึกษาการทำงานร่วมกันเบื้องต้นระหว่างระบบ IMT-2020 (ซึ่งเป็นเทคโนโลยี 5G) และการให้บริการดาวเทียมในความถี่ย่าน 26 GHz โดยแบ่งการทดลองออกเป็น 2 รูปแบบ ซ่ึงมีการใชพ้ ารามิเตอรท์ างเทคนคิ ดังน้ี พารามเิ ตอร์ของสถานีฐานโครงขา่ ยโทรคมนาคมเคลือ่ นทเ่ี ทคโนโลยี 5G Frequency 26 GHz Duplex mode TDD Network topology density 30 BSs/km2 Network loading factor 20% Antenna height 6 m (above ground level) 15Preliminary Coexistence Studies between IMT-2020 systems and inter-satellite service in 26 GHz , https://www.researchgate.net/publication/321535115_Preliminary_Coexistence_Studies_between_IMT- 2020_systems_and_inter-satellite_service_in_26_GHz หนา้ | 28
Sectorization Single sector 10 degrees Downtilt Refer to Recommendation ITU-R M.2101 Antenna pattern 5 dBi 65°for both H/V Element gain 30 dB for both H/V Horizontal/vertical 3 dB Linear ±45º beamwidth of single element 8x8 elements Horizontal/vertical 0.5 of wavelength for both H/V front-to-back ratio 3 dB Antenna polarization 10 dBm/200MHz Antenna array configuration degrees (Row × Column) Horizontal/vertical radiating element spacing Array Ohmic loss Conducted power (before Ohmic loss) per antenna element Base station maximum coverage angle in the horizontal plane หนา้ | 29
พารามิเตอรส์ ถานดี าวเทยี มภาคพืน้ ดนิ ประเภทประจำท่ี (GSO data-relay satellite: DRS) Transmitting spacecraft China Network 300-500 m (400 m for simulation) Orbital locations 25.25-27.50 GHz Frequency range ≤ 600 Mbit/s Transmission rate PSK Modulation Circular Polarization ≤ 0.8 m Antenna size ≤ 44.5 dBi Tx antenna gain Rec. ITU-R S.672 Tx antenna pattern ≤ 600 MHz Necessary bandwidth Maximum e.i.r.p spectral -5.5 dBw/Hz density Receiving DRS China Network Rec. ITU-R SA.1275 Orbital locations or Rec. ITU-R SA.1276 Antenna size 4.2 m Rx antenna gain 57.5 dBi หนา้ | 30
Rx antenna pattern Rec. ITU-R S.672 System noise temperature 1000 K Interference criterion I/N = -10 dB [11] โดยเมอื่ พจิ ารณาผลการทดลอง พบว่า สามารถแบง่ ออกได้เปน็ 2 กรณไี ด้แก่ • Spatial distribution โดยตั้งสมมติฐานการทดลองให้ดาวเทียมชนิด LEO นั้นเคลื่อนที่เหนือ แผ่นดิน โดยที่ระบบ DRS กำลังทำงานเพื่อ Tracking ในพื้นที่ 50 ตารางกิโลเมตร โดยผลลัพธ์ การทดลอง พบว่า การ Interference ทั้ง 3 แบบในของ DRS ณ มุม E 169, E 113 และ E 59 อยู่ต่ำกว่า I/N = -10 dB โดยมีบางพื้นที่นั้นมีค่า Interference สูงถึง -20 dB และค่าเฉล่ีย Interference margin ของการทดลองในทง้ั 3 มมุ ของ DRS อยู่ท่ี 10 dB • Temporal distribution มีสมมตฐิ านการทดลองแยกย่อยเปน็ 2 แบบ ไดแ้ ก่ ➢ DRS & Low orbiting satellite จะทำการเลือกติดตามดาวเทียม 1 ดวง ซึ่งมีการ ทดลอง 3 แบบตามมุม มุม E 169, E 113 และ E 59 โดยผลการทดลองแสดงออกมา ผา่ นฟงั ก์ชัน CDF ดังนี้ รูป 10 แสดง CDF Curve ของผลการทดลองท่ีมมุ E 59 หน้า | 31
รูป 11 แสดง CDF Curve ของผลการทดลองที่มุม E 113 รปู 12 แสดง CDF Curve ของผลการทดลองทม่ี ุม E 169 ➢ DRS & Low orbiting satellite constellation จะทำการเลือกติดตามกลุ่มเครือข่าย ดาวเทียมวงโคจรตำ่ จำนวน 10 ดวง โดยทงั้ 3 แบบจะมมี มุ ในการทดสอบ DRS ณ มุม E 169, E 113 และ E 59 ดงั รปู รูป 13 แสดงการจำลองการทดสอบกลุ่มดาวเทยี ม LEO Constellation โดยผลการทดลองแสดงออกมาผา่ นฟงั ก์ชนั CDF ดงั นี้ หนา้ | 32
รูป 14 แสดง CDF Curve ของผลการทดลองท่มี ุม E 59 รปู 15 แสดง CDF Curve ของผลการทดลองที่มมุ E 113 รปู 16 แสดง CDF Curve ของผลการทดลองท่ีมมุ E 169 สรุปผลการทดลองการทำงานร่วมกันระหว่างระบบ IMT-2020 (ซงึ่ เปน็ เทคโนโลยี 5G) และการให้บริการ ดาวเทียมในความถี่ย่าน 26 GHz เพื่อกำหนดค่าเกณฑ์การป้องกันการรบกวน (Interference Criterion) แสดงดังตารางด้านล่าง หนา้ | 33
Scenario The percent of time with I/N>-10dBin satellite running time GSO 59°, Custom non-GSO 0.00679% GSO 113°, Custom non-GSO 0.00019% GSO 169°, Custom non-GSO 0.00245% GSO 59°, Constellation 0.00057% GSO 113°, Constellation 0.00000% GSO 169°, Constellation 0.00038% จากผลการทดลองของทั้ง 2 กรณี Spatial distribution และ Temporal distribution พบว่า การ ให้บริการ IMT ผา่ นเทคโนโลยีภายใต้เง่อื นไขการทดลองดังกล่าว ไมส่ ง่ ผลกระทบที่รนุ แรงตอ่ การใหบ้ รกิ ารของ สถานดี าวเทียมภาคพ้ืนดิน 4.1.3 ฮอ่ งกง Hong Kong’s Office of Communications Authority หรือ OFCA ได้จัดประมลู คลนื่ ความถ่ี 5G ใน ปี พ.ศ. 2563 ในย่านความถ่ี 3.5 GHz 4.9 GHz และ 28 GHz (n78, n79, n257 และ n261) โดยมีผใู้ หบ้ รกิ าร โทรคมนาคม 4 รายไดร้ บั อนญุ าตให้ใช้คลน่ื ความถดี่ งั แสดงในรปู Spectrum allocation for 5G : High-Band2) 27.95 – 28.35 GHz Band Frequency Auction Status Operator 26.55 – 27.75 GHz - 3300 – 3400 MHz Auctioned (2019) HKT, SmarTone, 3400 – 3460 MHz Auctioned (2019) Mid-Band 3.3 – 3.4 GHz n78 3460 – 3510 MHz Auctioned (2019) CMHK 3.4 – 3.6 GHz n78 3510 – 3560 MHz Auctioned (2019) CMHK 4.84 – 4.92 GHz n78 3560 – 3600 MHz Auctioned (2019) n78 4840 – 4880 MHz Auctioned (2019) HKT 700 MHz n79 4880 – 4920 MHz Auctioned (2019) Note: n79 26.55 – 27.75 GHz Auctioned (2019) SmarTone Low-Band1) 600 MHz n257 27.95 – 28.35 GHz Auctioned (2019) 1) Earliest Release in 2021 n261 HTCL 2) assignment of spectrum CMHK in the 26 GHz band (24.25 HKT – 27.5 GHz) and 28 GHz HKT, SmarTone, band (27.5 – 28.35 GHz) (26/28 GHz bands) are on CMHK - a geographically sharing basis (Shared Spectrum) Sources: OFCA รปู 17 การจัดสรรคลน่ื ความถใี่ นฮอ่ งกง หน้า | 34
ทั้งนี้การกำหนดคลื่นความถี่ในย่านความถี่ 26 GHz (24.25 - 27.5 GHz) และแถบความถี่ 28 GHz (27.5 - 28.35 GHz) อยูบ่ นพื้นฐานการแบ่งปนั ทางภูมิศาสตร์ (Shared Spectrum) ซง่ึ หมายถงึ คล่ืนความถี่ท่ี ใช้ร่วมกันจะถูกกำหนดให้ใช้งานในสถานที่ต่างๆ ที่ระบุไว้ เช่น วิทยาเขตของมหาวิทยาลัย นิคมอุตสาหกรรม สนามบิน และสวนเทคโนโลยีบนพื้นฐานที่ใช้ร่วมกันทางภูมิศาสตร์โดยมีเครือข่ายครอบคลุมของผู้ได้รับ อนญุ าตแต่ละรายไมเ่ กนิ 50 ตารางกิโลเมตร ส่วนสถานการณ์การเปิดให้บรกิ ารเชิงพาณชิ ย์ในฮ่องกงนั้น ผู้ให้บริการ 3 ราย ได้แก่ HKT Hutchison 3 และ China Mobile Hong Kong (CMHK) ไดเ้ ปดิ ใหบ้ รกิ ารโครงขา่ ยเทคโนโลยี 5G เดือนเมษายน พ.ศ. 2563 โดย CMHK อ้างวา่ เครอื ขา่ ย 5G ครอบคลมุ พ้นื ท่ีหลกั กว่ารอ้ ยละ 90 ของเกาะฮอ่ งกง สว่ น HKT กลา่ ววา่ ความ ครอบคลมุ ในข้นั ต้น 11 เขตจากทั้งหมด 18 เขต 4.1.3.1 การจดั สรรคลื่นความถ่ี เพื่อให้สอดคล้องกับกรอบนโยบายที่รัฐบาลได้ประกาศเมื่อเดือนเมษายน พ.ศ. 2550 Communication Authority หรือ CA จะประกาศแผนการใช้คลื่นความถี่ (Spectrum Release Plan หรือ SRP) ทุก 3 ปี ซึ่ง SRP ฉบับล่าสุดจะเป็นแผนสำหรับปี พ.ศ. 2564 – 2566 (Spectrum Release Plan for 2021 - 202316) เพื่อให้ภาคอุตสาหกรรมใช้อ้างอิงในการดำเนินการ อาทิ การเปิดการประมูลคลื่นความถี่ การประกวดราคา หรอื วิธีการอนื่ ท่ีเหมาะสม ตารางแผนการใช้คลน่ื ความถี่ แสดงรายละเอียดในตาราง Band Frequency Bandwidth Earliest Release Target Consultation Date Remark 600 MHz Date 700 MHz 617 – 652 MHz 140 MHz Completed Assignment of new spectrum for provision of indoor mobile 800 MHz 663 – 698 MHz 2021 services 2500 MHz 15 MHz 2600 MHz 703 – 738 MHz 90 MHz 2021 Assignment of new spectrum for provision of mobile services 758 – 793 MHz 100 MHz 2021 3300 MHz Completed Re-assignment of existing spectrum for provision of 3500 MHz 825 – 832.5 MHz 2019 Completed mobile/wireless fixed services 4900 MHz 870 – 877.5 MHz 2019 2021 Re-assignment of existing spectrum for provision of mobile 26 GHz 2500 – 2515 MHz 2019 services from Q1 2024 28 GHz 2540 – 2570 MHz 2019 39 GHz 2620 – 2635 MHz 2019 Complete Limited to indoor use and was auctioned off in Nov 2019, with the 2660 – 2690 MHz 2022/2023 Complete assignment taking effect from Dec 2019. Completed This band was auctioned off in Oct 2019, with the assignment 3300 – 3400 MHz taking effect on April 2020. Completed Assignment of new spectrum for provision of mobile services 3400 – 3600 MHz 200 MHz Completed Completed Auction 2019 4800 – 4840 MHz 80 MHz 4920 – 4960 MHz 2022/2023 Spectrum in this band was administratively assigned for the provision of large scale public mobile service in April 2019. 4840 – 4920 MHz 80 MHz CA assigned this band on a geographically sharing basis for the provision of innovative localized wireless broadband services. 26.55 – 27.75 GHz 1200 MHz Assignment of new spectrum for provision of mobile/wireless 27.95 - 28.35 GHz 400 MHz fixed services. 39.5 – 43.5 GHz 4000 MHz ตาราง 2 การจดั สรรคลน่ื ความถเี่ พื่อใช้ในกิจการโทรคมนาคมเคลอ่ื นท่ี เทคโนโลยี 5G ในฮอ่ งกง 16 Spectrum Release Plan for 2021 – 2023 (https://www.ofca.gov.hk/filemanager/ofca/common/Industry/broadcasting/spectrum_plan2021_en.pdf) หน้า | 35
4.1.3.2 การบริหารการใชค้ วามถีร่ ่วมกนั สำหรับกิจการโทรคมนาคมเคลือ่ นที่ เทคโนโลยี 5G ในฮ่องกงที่จะให้บริการในย่านความถี่ 3.4 - 3.6 GHz (“ย่านความถี่ 3.5 GHz”) ซึง่ เปน็ คล่ืนความถี่ในย่าน C-Band (ยา่ นความถ่ี 3.4 - 4.2 GHz) ทตี่ ้องใช้ย่าน ความถ่ีรว่ มกบั กจิ การบริการดาวเทยี มประจำท่ี (“FSS”) ทม่ี กี ารใช้งานอยู่ในปัจจุบนั ดงั น้นั จงึ จำเป็นต้องมีการ บริหารการใช้ความถี่ร่วมกัน และการกำหนดมาตรการทางเทคนิคเพื่อให้กิจการทั้งสองสามารถให้บริการโดย ไม่เกิดการรบกวนกัน ส่วนย่านความถี่ 28 GHz นั้น การให้บริการอยู่บนพื้นฐานการแบ่งปันทางภูมิศาสตร์ (Shared Spectrum) ดังนั้น การใช้ความถี่บนคลื่นดังกล่าวจึงอยู่ในสถานที่ที่ระบุไว้ และมีการจำกัดความ ครอบคลมุ ของเครือข่ายของการใหบ้ ริการบนยา่ นความถดี่ งั กล่าวของผู้ไดร้ ับอนุญาตแต่ละราย ย่านความถี่ 3.5 GHz กิจการบริการดาวเทียมประจำที่ทีไ่ ด้รบั ผลกระทบในฮ่องกง เช่น ระบบ Satellite Master Antenna Television หรือ SMTV ซึ่งทำงานในย่านความถี่ 3.7 - 4.2 GHz ควรใช้มาตรการบรรเทาที่จำเป็นเพื่อให้ SMTV สามารถทนต่อสัญญาณรบกวนวิทยุทเี่ กิดจากสถานีฐานในโครงข่ายโทรคมนาคมเคล่ือนที่ 5G ท่ีทำงาน ในย่านความถี่ 3.5 GHz ผู้ให้บริการโทรคมนาคมที่ได้รับใบอนุญาตสำหรับให้บริการคลื่นความถี่ 5G ในย่าน ความถี่ 3.5 GHz จะตอ้ งจดั ต้ังและบริหารกองทุนสำหรบั โครงการเงินอุดหนุนเพ่ือสนบั สนุนการอัปเกรดระบบ SMATV ท่ีไดร้ บั ผลกระทบจากการใชค้ ลน่ื ความถ่ีย่าน 3.5 GHz สำหรบั การใหบ้ ริการ 5G นอกจากนี้ ยงั มีการปอ้ งกันเพ่ิมเติมสำหรบั สถานดี าวเทยี มภาคพนื้ ดินท่ีใช้สำหรบั การส่งข้อมูลทางไกล การติดตามและการควบคุมดาวเทียมในวงโคจร (Telemetry, Tracking and Control หรือ TT&C) ท่ี ปฏิบัติการในย่านความถี่ 3.4 - 3.7 GHz โดยถูกกำหนดให้ดำเนินการในเขต Tai Po และ Stanley ท่ีสถานี TT&C ตั้งอยู่เพื่อจำกัดและควบคุมการใช้งานสถานีฐานของโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ที่ทำงานในย่าน ความถี่ 3.5 GHz17 ทั้งนี้จากการสนับสนุนของ OFCA ในการสำรวจเชิงรุกเพื่อศึกษาความเป็นได้ร่วมกับผู้ ให้บริการดาวเทียมที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับความเป็นไปได้ในการย้ายสถานี TT&C ที่ได้รับผลกระทบใน Tai Po เพือ่ แกไ้ ขปญั หาการใช้คล่นื ความถี่ 5G ในยา่ นความถี่ 3.5 GHz ในเขต Tai Po ในระยะยาว 17 “Guidelines for Installation of RBSs operating in the 3.4 – 3.6 GHz Band within the Restriction Zones Delineated by the CA” issued in July 2019, which is available at https://www.coms- auth.hk/filemanager/statement/en/upload/514/gn142019e.pdf. หนา้ | 36
Coexistence of 5G and satellite services in the C-band Restriction Zones around Tai Po and Stanley Sources: GSMA (GSMA Roadmap for C-band spectrum in ASEAN) รปู 18 การจัดสรรคลืน่ ความถี่ยา่ น C-Band ในฮอ่ งกง จากที่ OFCA ไดป้ ระกาศอย่างเปน็ ทางการในการจดั สรรคลื่นใหม่ในย่านความถ่ี 3.4 - 3.7 GHz ให้ใช้ ในกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล IMT ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 202018 ตามการศึกษาทางเทคนิคที่ ดำเนินการในฮ่องกง19 ได้มีการนำเสนอการแยกความถี่ 100 MHz ระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนท่ี สากล IMT และ FSS นอกเหนือจากเทคนิคการลดผลกระทบท่ีกล่าวถงึ แลว้ นั้น ยา่ นความถี่ 3.6-3.7 GHz จะ ยังคงเป็นแถบความถี่ป้องกันการรบกวน เพื่อลดสัญญาณรบกวนจากสถานีฐานไปยัง FSS ที่ใช้งานในย่าน ความถ่ีที่สูงกวา่ 3.7 GHz ดงั รูปด้านลา่ ง Coexistence of 5G and satellite services in the C-band IMT SMATV / EFTNS / SPETS SMATV / EFTNS / SPETS Guard band 100 MHz 3.4 GHz 3.6 GHz 4.2 GHz 3.7 GHz Sources: OFCA รปู 19 การจัดสรรคลื่นความถีย่ ่าน C-Band ในฮ่องกง 18 Communications Authority's Change in the Allocation of the 3.4 – 3.7 GHz Band from Fixed Satellite Service to Mobile Service, https://www.comsauth.hk/filemanager/statement/en/upload/441/ca_statements20180328_en.pdf 19 Consultancy Report – Assessments on and Recommendations to Enable the Electromagnetic Compatibility between Public Mobile Services and Fixed Satellite Service Operating in the C-Band, Rhode & Schwarz Hong Kong Limited https://www.ofca.gov.hk/filemanager/ofca/common/reports/consultancy/cr_201803_28_en.pdf หน้า | 37
อย่างไรก็ตาม จะยังคงมีบริการดาวเทียมที่ใช้งานอยู่จำนวนมากในฮ่องกง ซึ่งประเด็นสำคัญที่น่ากังวล สำหรับอุตสาหกรรมดาวเทียม และแนวทางหรือมาตรการดำเนินการป้องกันการรบกวนกัน สรุปได้ ดังต่อไปน้ี 1. การป้องกันสถานีภาคพื้นดิน TT&C ที่ใช้ความถี่ในย่าน 3.4 – 3.7 GHz OFCA เสนอให้มี การจำกดั เขต และขนาดพ้ืนทีค่ รอบคลมุ เพือ่ ปกป้องสถานี TT&C ในฮอ่ งกง 2. การป้องกันเครือข่ายที่ให้บริการดาวเทียมต่าง ๆ ที่ได้รับใบอนุญาตในย่านความถี่ 3.7 - 4.2 GHz ทัง้ Satellite Master Antenna Television (SMATV) External Fixed Telecommunications Network Services ( EFTNS) แ ล ะ ร ะ บ บ Self-Provided External Telecommunications Systems (SPETS) OFCA ได้ว่าจ้างผู้เชี่ยวชาญให้ทำการศึกษาทางเทคนิคเพื่อพิจารณาว่าจะต้องมี การอัปเกรดทางเทคนิคบนระบบ SMATV ที่ได้รับใบอนุญาตซึ่งมีอยู่ประมาณ 1,600 ใบอนุญาต ที่มีผู้ใช้งาน หรือจำนวนอุปกรณ์ในการรับสัญญาณที่ต้องอัปเกรดทั้งหมดประมาณ 886,569 อุปกรณ์ (ข้อมลู เดือนมกราคม พ.ศ. 2561) รวมทง้ั ศกึ ษาการจำกัดการแพรแ่ ปลกปลอม (Spurious Emission Limit) ของสถานีฐานในเครือขา่ ยโทรคมนาคมสากล IMT ในยา่ นความถี่ 3.4 - 3.6 GHz และ FSS ในย่าน 3.7 - 4.2 GHz20 ผู้เชี่ยวชาญระบุว่าจะต้องอัปเกรด LNB และต้องติดตั้งวงจรกรองแถบความถี่ผ่าน (Bandpass Filter) ที่ด้านหน้า LNB และในกรณีที่สถานีฐานของโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ที่ ทำงานในย่านความถี่ 3.4 - 3.6 GHz ทำให้เกิดการรบกวนระบบ SMATV / EFTNS / SPETS ที่ใช้ งานในย่านความถ่ี 3.7 - 4.2 GHz ในบริเวณใกล้เคยี ง จะต้องมีมาตรการบรรเทาทีจ่ ำเป็นท่ีนำมาใช้ โดยผ้ใู หบ้ รกิ ารกจิ การโทรคมนาคมเคล่ือนที่(MNO) ที่เกยี่ วขอ้ งควรรบั ผิดชอบการดำเนินการแกไ้ ข 3. Overdrive เกิดจาก LNB แบนดว์ ิธกวา้ งรบั พลงั งานต่ำกว่า 3600 MHz เนื่องจากสญั ญาณจากสถานีฐานของโครงข่ายโทรคมนาคมเคล่ือนที่มีกำลังสูงกวา่ สัญญาณท่ี อุปกรณ์รับสัญญาณของ FSS หลายเท่า ถึงแม้จะอยู่นอกย่านความถี่อย่างมีนัยสำคัญยังสามารถ ผลัก LNB เข้าสู่ความอิ่มตัว หรือ Overdrive ได้ ทำให้สัญญาณขนาดเลก็ ลดระดับของสญั ญาณลง และส่งผลต่อการทำงานของ LNB ไม่สามารถเพิ่มระดับของสัญญาณ FSS ที่ต้องการไปสู่ระดับท่ี ต้องการได้ 20 Assessments on and Recommendations to Enable the Electromagnetic Compatibility between Public Mobile Services and Fixed Satellite Service Operating in the C-Band (https://www.ofca.gov.hk/filemanager/ofca/common/reports/consultancy/cr_201803_28_en.pdf) หน้า | 38
4. แมแ้ ตส่ ถานีดาวเทียมภาคพ้นื ดิน FSS ทีต่ ดิ ต้งั วงจรกรองแถบความถ่ีผา่ น (Bandpass Filter) ก็อาจ ถูกรบกวนจากการส่งสัญญาณโทรคมนาคมเคลื่อนที่ในยา่ นความถี่ทีอ่ ยู่ติดกัน (แม้จะมีแถบความถ่ี ป้องกนั การรบกวน) ภายใต้สถานการณบ์ างอยา่ ง ในกรณเี ชน่ นอี้ าจต้องใช้ระยะหา่ งในการปอ้ งกัน ระบบ SMATV ท่ีอปั เกรดแล้ว พรอ้ มติดตัง้ ตัววงจรกรองแถบความถีผ่ า่ น (Bandpass Filter) สญั ญาณในยา่ นความถี่ 3.7- 4.2 GHz แตถ่ า้ ไดร้ ับสัญญาณจากเสาอากาศของสถานีฐานขนาดใหญ่ ของโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ สูงกว่าเสาของระบบ SMATV ในระยะใกล้กับเสาอากาศที่หัน เข้าหากันโดยตรงอาจเกิดการรบกวนได้ ภายใต้สถานการณ์เช่นนี้เสาอากาศของสถานีฐาน ขนาดใหญ่ที่เกี่ยวข้องควรถูกย้าย โดยควรมีระยะทางออกไปในทิศทางตะวันออกหรือตะวันตก ประมาณ 65 เมตร ในทางปฏิบัติผู้ให้บริการมักจะย้ายสถานีฐานขนาดใหญ่ดังกล่าวไปยังอาคารท่ี อยู่ถัดออกไปในบริเวณนัน้ ๆ โดยสรุปแล้ว แนวทางในการใช้ความถี่ในย่าน C-Band ร่วมกันระหว่างกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ IMT และกิจการดาวเทยี มประจำทใ่ี นฮ่องกงมีหลายวธิ ี ทั้งการกำหนดเขตภูมิศาสตรเ์ พ่ือป้องกันการรบกวนต่อ สถานี TT&C การกำหนดให้มีแถบความถี่ป้องกันการรบกวน การอัปเกรด LNB การติดตั้งวงจรกรอง แถบความถผ่ี า่ น (Bandpass Filter) และการกำหนดระยะห่างระหว่างสถานีส่งสัญญาณของท้งั สองกจิ การ 4.1.4 ประเทศฟลิ ปิ ปนิ ส์ หน่วยงานกำกับดูแลด้านโทรคมนาคม หรือ National Telecommunications Commission (NTC) ของฟลิ ิปปินสว์ างแผนทีจ่ ะจัดประมลู คลื่นความถี่ย่าน 700 MHz 2500 MHz 800 MHz และ 3500 MHz (ซ่ึง เป็นไปตามเงื่อนในตอนที่ PLDT และ Globe เข้าถือซื้อกิจการของ San Miguel Telecom ซึ่งตามเงื่อนไข ของการเข้าซื้อกิจการ Globe และ PLDT จำเป็นต้องสละส่วนหนึ่งของย่านความถี่ 700 MHz เช่นเดียวกับ คลื่นความถี่ในย่านความถี่ 850 MHz 2500 MHz และ 3500 MHz ที่มีอยู่เพื่อให้สามารถนำมาจัดสรรให้แก่ ผู้ให้บริการหลกั รายที่สามได้) สำหรับผูใ้ หบ้ ริการโทรศพั ท์เคล่ือนที่รายที่สามในตลาดในช่วงกลางปี 2560 โดย Mislatel (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น DITO) ได้ชนะการประมูลผู้ให้บริการรายที่สามและได้รับใบอนุญาตในเดือน พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 และผู้ให้บริการรายที่สี่ หรือ NOW Telecom ได้รับอนุญาตให้ใช้คลื่นความถี่ย่าน 3500 MHz จำนวน 20 MHz ในปถี ดั มา หนา้ | 39
Spectrum allocation for 5G : Band Frequency Auction Status Operator High-Band* n78 3500 MHz 2018 Smart communication, Globe, Mislatel NOW Telecom Mid-Band 3.4 – 3.6 GHz • 3.5 GHz band assigned for 5G Frequency Class Low-Band - • 5G deployed commercially in Manila 700 MHz 3G/4G • mmWave spectrum under consideration by Government 2000 MHz • The spectrum surrendered by incumbents Globe and PLDT as a 2100 MHz 2500 MHz condition of their acquisition of San Miguel's telecoms assets will be 3300 MHz 3500 MHz 5G bundled together for the auction (Spectrum in the 700-MHz, 2500- MHz, 800-MHz and 3500-MHz bands will be put on the block). Sources: Global update on spectrum for 4G & 5G Spectrum, Qualcomm รปู 20 การจัดสรรคลืน่ ความถ่ีสำหรบั เทคโนโลยี 5G ในประเทศฟลิ ิปปนิ ส์ สำหรับสถานการณ์การพัฒนาโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G และการเปิดให้บริการ เชิงพาณิชย์ในประเทศฟิลิปปินส์นั้น เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2563 PLDT-Smart (Smart Communications, บริษัทในเครือ PLDT) ได้เปิดตัวบริการโทรคมนาคมเคลือ่ นที่ เทคโนโลยี 5G เชิงพาณิชย์ ในย่านธรุ กจิ ของกรุงมะนิลา และในเดอื นถัดมา Smart ไดป้ ระกาศท่ีจะขยายการติดต้ังโครงข่ายท่ัวประเทศใน โบราไกย์ เซบูอโิ ลอโิ ล และดาเวา ซ่ึงเป็นเมอื งสำคญั ในวิซายา และมินดาเนา Globe Telecom ผู้ใหบ้ รกิ ารโทรคมนาคมหลักอีกรายในฟิลิปปินสไ์ ดร้ บั หน้าท่ใี นการตดิ ตั้งสถานีฐาน ขนาดเล็ก (5G Small Cell) ในกรุงมะนิลาในปี 2018 ขณะนี้ Globe กำลังขยายโครงข่าย 5G ไปยังอีก 17 เมืองหลักในพื้นที่ที่มีประชากรหนาแน่น ในเขตเมืองหลวงแห่งชาติ (National Capital Region หรือ Metro Manila) วิซายา และมินดาเนา ทั้งนี้ประมาณการณ์ว่าจะสามารถการขยายพื้นที่ครอบคลุมร้อยละ 80 ของ พ้นื ทเ่ี ป้าหมายภายในปี พ.ศ. 2563 4.1.4.1 การจดั สรรคลื่นความถี่ National Telecommunications Commission หรือ NTC ในประเทศฟิลิปปินส์ได้จัดสรรแผนการใช้ คล่นื ความถ่ใี หแ้ ก่บริการตา่ ง ๆ รวมทง้ั บริการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G โดย NTC ได้ประกาศแผน ล่าสุด หรือตาราง National Radio Frequency Allocation Table (NRFAT) โดยมีการจัดสรรคลื่นความถี่ หลักในย่านความถี่ 700 MHz MHz 800 2000 MHz 2100 MHz 2500 MHz 3300 MHz และ 3500 MHz ของผ้ใู หบ้ รกิ ารหลักสามรายของประเทศ ไดแ้ ก่ PLDT-Smart Globe Telecom และ Mislatel (ตอ่ มาเปลีย่ น ชือ่ เป็น DITO) และคล่ืนความถ่ยี ่าน 3500 MHz ใหแ้ ก่ NOW Telecom เพ่อื ใชใ้ นการใหบ้ ริการเทคโนโลยี 5G หน้า | 40
Band Frequency Bandwidth Mobile NATIONAL ( NTC ) FREQUENCY ALLOCATIONS 3300 MHz 3400 – 3500 MHz 100 MHz BWA FIXED FIXED SATELLITE (space-to-Earth) Amateur 3500 MHz 3500 – 3600 MHz 100 MHz BWA Mobile Radiolocation FIXED FIXED-SATELLITE (space-to-earth) MOBILE except aeronautical mobile Radiolocation ตาราง 3 คล่นื ความถท่ี ี่ใช้กิจการโทรคมนาคมเคลอ่ื นที่ เทคโนโลยี 5G ในประเทศฟิลิปปนิ ส์ ทมี่ า : NTC 4.1.4.2 การบริหารการใชค้ วามถีร่ ่วมกนั จากการประชุม WRC-15 ได้มีการอนุญาตให้ประเทศฟิลิปปินส์ ใช้คลื่นความถี่ย่าน 3400 -3600 MHz สำหรับกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ IMT ภายในอาณาเขตของตนเอง แต่อย่างไรก็ตาม การใช้คลื่น ความถ่ีดงั กลา่ วจะตอ้ งอยภู่ ายใต้เงอ่ื นไขทจ่ี ะไม่รบกวนกจิ การดาวเทยี มประจำที่ เชน่ เดียวกับประเทศอ่นื ๆ จากการประชุม WRC-15 NTC ได้จัดทำหนังสือบริคณห์สนธิ (Memorandum Circular) เรื่อง การ ใช้ความถี่ร่วมกันและการประสานงานระหว่างกิจการดาวเทียมประจำ และกิจการประจำที่ โดยเปิดให้มี การรบั ฟงั ความคดิ เห็นสาธารณะตอ่ Memorandum Circular21 ย่านความถี่ 3400 - 3600 MHz ซ่ึงก่อนหน้านี้ได้รับการยอมรับว่าเป็นย่านความถ่ีทีเ่ หมาะสมสำหรับ ระบบการเข้าถึงไร้สายแบบประจำที่คงที่ (FWA) และแบบจุดต่อหลายจุด (Point-to-Point) ซึ่งต่อมา ย่านความถี่ 3400-3600 MHz ยังได้รับการจัดสรรสำหรับการใช้งานในบริการการเข้าถึงบรอดแบนด์ไร้สาย (Broadband Wireless Access : BWA) ซึ่งประเทศฟิลิปปินส์ได้เข้าร่วมการประชุม WRC-15 ในฐานะ ประเทศที่ต้องการใช้งานกจิ การโทรคมนาคมเคล่ือนที่สากล IMT โดยมีการเพิ่มกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนท่ี สากล IMT และ FWA ในย่านดังกล่าว ดังนั้น บริการ VSAT จึงไม่ได้รับอนุญาตให้ทำงานในย่านความถี่ 3400 - 3700 MHz หรือ extended C-band ทั้งนี้ในเอกสาร Memorandum Circular มีการเสนอแนวทางที่บริการ VSAT จะสามารถใช้คล่ืน ในยา่ นความถเี่ ดยี วกันโดยวิธกี ารลดสัญญาณรบกวนตอ่ ไปน้ี • ระบบการเข้าถึงไร้สายแบบประจำท่ี (Fixed Wireless Systems) จะต้องใช้เสาอากาศ ประสทิ ธิภาพสูงหรือสูงกว่า 21 NOTICE OF PUBLIC HEARING , 21 June 2016, (https://ntc.gov.ph/wp- content/uploads/2016/publichearings/Notice_of_Public_Hearing_MC_Frequency_Sharing_and_Coordination.pdf) หน้า | 41
• ถ้าเป็นไปได้ VSAT ควรถูกติดตั้งโดยเพิ่มการป้องกันการรับสัญญาณรบกวนจากระบบการ เขา้ ถงึ ไร้สายแบบประจำที่ (Fixed Wireless Systems interferers) • เสาอากาศ VSAT ไมค่ วรติดต้งั ให้สูงเกนิ กว่าท่ีจำเป็น • อุปกรณ์สายอากาศรับสญั ญาณของ VSAT ควรมีความสามารถในการ Reject สญั ญาณรบกวน • จะต้องติดตั้งระบบ FS และ FSS โดยใช้การป้องกันโดยธรรมชาติเพื่อเพิ่มการสูญเสีย สง่ิ กีดขวาง / การเลีย้ วเบนเพ่อื ลดสญั ญาณรบกวน ในกรณีที่เกิดการรบกวนด้วยคลื่นความถี่วิทยุ (RFI) ผู้ใช้ที่ได้รับอนุญาตที่ได้รับผลกระทบจะต้องส่ง คำร้องเรียนเป็นลายลักษณ์อักษรไปยังคณะกรรมการ โดยระบุรายละเอียดของปัญหา RFI ที่สังเกตหรือ ตรวจสอบได้ จากนั้นคณะกรรมการจะให้ความช่วยเหลือผู้ใช้ที่ได้รับอนุญาตที่ได้รับผลกระทบจนกว่า RFI จะได้รับการแก้ไข แต่เนื่องจากระบบ FS และ FSS นั้นเป็น Co-Primary ในย่านความถี่ 3700-4200 MHz การรบกวนจะได้รบั การแก้ไขรว่ มกนั โดยทั้งฝา่ ยที่สง่ สัญญาณรบกวนและฝ่ายท่ีถูกรบกวน โดยจะต้องใช้วิธีการ ทางเทคนิคท่เี ปน็ ไปไดท้ ้งั หมดเพ่ือกำจัด หรือบรรเทาสญั ญาณการรบกวนดังกล่าว 4.1.5 ประเทศบราซลิ Brazilian National Telecommunications Agency หรอื ANATEL ซงึ่ เป็นหนว่ ยงานกำกบั ดแู ลกิจการ โทรคมนาคมของบราซิล กำหนดคลื่นความถี่ที่จะนำไปใช้เพื่อให้บริการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G ในยา่ นความถต่ี ่ำ ความถีก่ ลาง และความถสี่ ูง ดังแสดงในรูปด้านลา่ ง Spectrum allocation for 5G : High-Band 27.5 – 27.9 GHz Band Frequency Auction Status Operator 24.25 – 27.5 GHz n78 3500 MHz Set Auction rule in Feb 2021 - n258 24.25 – 27.5 GHz - n261 27.5 – 27.9 GHz - - Mid-Band 3.7 – 3.8 GHz • Brazil has auction of 3.3-3.7 GHz & 26 GHz 3.3 – 3.7 GHz 2.3 – 2.4 GHz planned for Q1 2021 • Set aside for individual licensing on a local Low-Band 700 MHz basis for 5G private networks in the 3.7-3.8 GHz range under consultation • Brazil reserved the frequency range 27500- 27900 MHz for private networks *GSA 5G spectrum report , July 2019 Sources: GSA, Global update on spectrum for 4G & 5G Spectrum (Dec 2020) , Qualcomm รูป 21 การจดั สรรคล่นื ความถสี่ ำหรับเทคโนโลยี 5G ในประเทศบราซิล เนื่องจากการประมูลคลื่นความถี่ย่าน 3.5 GHz ซึ่งเป็นคลื่นความถี่หลักที่นำมาใช้กับเทคโนโลยี 5G ทั่วโลก รวมทั้งประเทศบราซิล ถูกเลื่อนออกไป โดยคาดว่าจะจัดขึ้นในปี พ.ศ. 2021 ผู้ให้บริการโทรคมนาคม หนา้ | 42
เคลื่อนที่จึงเตรียมแผนในการพัฒนาโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G และการเปิดให้บริการ เชิงพาณิชย์ในบราซิลโดยใช้คลื่นความถี่ที่มีอยู่เดิม โดยผู้ให้บริการทั้งสามรายนี้จะใช้เทคโนโลยี Dynamic Spectrum Sharing (DSS) ซ่ึงเปน็ เทคโนโลยีการแชร์ใช้งานคล่ืนความถี่แบบไดนามิก (DSS) สำหรับเครือข่าย 5G ทำให้ผู้ให้บริการสามารถให้บริการ 4G และ 5G ผ่านย่านความถี่เดียว การแชร์การใช้งาน Spectrum ร่วมกันระหว่าง 4G LTE กับ 5G NR จุดประสงค์หลักของการใช้ DSS คือการใช้ Spectrum ที่มีอยู่ให้มี ประสทิ ธภิ าพมากท่ีสดุ โดยเฉพาะในชว่ งท่เี พง่ิ เร่มิ วางโครงข่าย 5G ซง่ึ ผูใ้ ชบ้ ริการ 5G ยังมีจำนวนไม่มากนกั ตามรายงานใน TeleGeography ผู้ให้บริการ TIM จะเปิดตัวเพื่อให้บริการ 5G เชิงพาณิชย์ ในเดือนกันยายนปี พ.ศ. 2563 ในสามเมืองในภูมิภาคต่างๆ ในขณะที่ Vivo และ Claro Brazil เปิดให้บริการ 5G เชิงพาณิชย์ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2563 โดยผูใ้ หบ้ ริการทงั้ สามรายนใ้ี ชเ้ ทคโนโลยี Dynamic Spectrum Sharing (DSS) ส่วนผู้ให้บริการ Oi ได้ประกาศที่จะให้บริการเชิงพาณิชย์ (Commercial Pilot) บางส่วน ในเขตเมืองหลวง ครอบคลุม 460 ตารางกิโลเมตร โดยจะโยกย้ายคลื่นความถี่ 2.1 GHz จำนวน 10 MHz เพอื่ นำมาใชใ้ นการพฒั นาโครงขา่ ยโทรคมนาคมเคลื่อนท่ี เทคโนโลยี 5G โดยมิไดใ้ ชเ้ ทคโนโลยี DSS 4.1.5.1 การจัดสรรคล่ืนความถี่ กระทรวงวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีนวัตกรรมและการสื่อสาร (Brazil’s Ministry of Science, Technology, Innovations and Communications) แ ล ะ Brazilian National Telecommunications Agency หรือ ANATEL ซึ่งเป็นหน่วยงานกำกับดูแลกิจการโทรคมนาคมของบราซิล ได้อนุมัติหลักเกณฑ์ กระบวนการประมูล 5G ของบราซิลในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 โดยมีคลื่นความถี่ที่จะร่วมประมูลได้แก่ คลื่นความถย่ี า่ น 700 MHz 2.3 GHz และ 3.5 GHz พร้อมจำหน่ายควบคไู่ ปกับคล่ืนความถ่ยี ่าน 26 GHz Band Frequency Bandwidth Auction Remark 700 MHz 709 – 718 / 763 - 773 20 MHz 2021 The spectrum is expected to be awarded on a technology-neutral basis 2300 MHz 2300 – 2390 MHz 90 MHz 2021 TDD , The spectrum is expected to be awarded on a technology-neutral basis 3500 MHz 3300 – 3800 MHz 500 MHz 2021 TDD, The spectrum is expected to be awarded on a technology-neutral basis. 3.7-3.8 GHz is range under consultation for private network 26 GHz 24.25 – 27.5 GHz 3250 MHz 2021 28 GHz 27.5 – 27.9 GHz 400 MHz - For private networks ตาราง 4 คล่นื ความถี่ทีใ่ ชก้ ิจการโทรคมนาคมเคล่อื นท่ี เทคโนโลยี 5G ในประเทศบราซลิ ท ี ่ ม า : GSA 5G spectrum report , July 2019 GSA and Global update on spectrum for 4G & 5G Spectrum (Dec 2020) , Qualcomm22 22 Global update on spectrum for 4G & 5G Spectrum (Dec 2020) https://www.qualcomm.com/media/documents/files/spectrum-for-4g-and-5g.pdf หนา้ | 43
จากตารางจะเห็นว่าคลื่นความถี่ในย่านความถี่กลางและความถี่สูงบางส่วน ได้ถูกกำหนดให้ใช้สำหรับ Private Network ซึ่งได้แก่ คลื่นความถี่กลางในช่วง 3700 – 3800 MHz จำนวน 100 MHz และ คลื่นความถ่ีสูงในชว่ ง 27.5 – 27.9 GHz จำนวน 400 MHz นอกจากคลื่นความถี่ที่ประมูลดังกล่าวแล้ว ANATEL ได้ดำเนินการศึกษาและรับฟังความคิดเห็น สาธารณะเกี่ยวกับการกำหนดการใช้คลื่นความถี่ใหม่ใน L-Band (1427–1518 MHz) เพื่อใช้สำหรับกิจการ โทรคมนาคมเคล่อื นทส่ี ากล IMT23 4.1.5.2 การบรหิ ารการใช้ความถ่รี ว่ มกนั TVRO (Television Receive-Only) หรือ “การรบั สญั ญาณโทรทศั นต์ รงจากดาวเทยี ม” เป็นทแ่ี พร่หลาย มาอยา่ งยาวนาน ปัจจุบันมีผใู้ ชบ้ รกิ าร TVRO ประมาณ 22 ลา้ นคนในบราซลิ 24 ดงั น้นั การบริหารการใชค้ วามถ่ี ร่วมกันระหว่าง TVRO และ 5G เป็นความท้าทายทางเทคนิค โดยทั่วไปแล้ว TVRO downlink จะใช้ คลื่นความถี่ช่วง 3625 - 4200 MHz ซึ่งอยู่ติดกับย่านความถี่หลักของกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ IMT เทคโนโลยี 5G ดังนั้นความเสี่ยงในการรบกวนกันของสัญญาณขึ้นอยู่กับระดับกำลังส่งของโครงข่าย 5G และ ระยะทางจากสถานฐี านโครงขา่ ย 5G ไปยังบ้านผใู้ ชบ้ ริการ TVRO Coexistence of 5G and TVRO in the C-band COMPARISON OF THE PROTECTION DISTANCE INCLUDING AN RF FILTER BEFORE THE LNBF FIRST AMPLIFICATION STAGE. 1) use low-cost planar RF filters with low insertion loss before the low noise amplifier (LNA) stage of the LNBF for avoiding interference from 5G NR in TVRO systems. 2) Additionally, the TV signal saturation can be alleviated and, consequently, the protection distance can be further lessened, by improving the LNBF P1dB Sources: Coexistence Analysis Between 5G NR and TVRO in C-Band , by L.C. Alexandre, L.O. Veiga, Agostinho Linhares, José R. P. Moreira, M. Abreu and Arismar Cerqueira S. Jr รูป 22 การศึกษาการใช้ความถรี่ ว่ มกนั ระหว่าง 5G และ TVRO ในประเทศบราซิล ตัวอย่างผลการศึกษาในบราซิลที่เกี่ยวกับการวิเคราะห์การใช้งานร่วมกันระหว่าง 5G New Radio และ ระบบ TVRO ดาวเทียม25 มีดังต่อไปนี้: 1) การทดสอบเพื่อตรวจสอบผลกระทบจากโครงข่าย 23 คลืน่ ความถ่ีสำหรบั โครงข่ายโทรคมนาคมภาคพ้นื ดิน โดยใชเ้ ทคโนโลยี Spectrum for Terrestrial 5G Networks: Licensing Developments Worldwide 24 Brazil - IBGE, Pesquisa Nacional por Amostra de Domicílios Contínua (PNAD), Retrieved 2019, October 15 from https://biblioteca.ibge.gov.br/visualizacao/livros/liv101631_informativo. pdf. 25 Coexistence Analysis Between 5G NR and TVRO in C-Band by L.C. Alexandre, L.O. Veiga, Agostinho Linhares, José R. P. Moreira, M. Abreu and Arismar Cerqueira S. Jr. , JOURNAL OF COMMUNICATION AND INFORMATION SYSTEMS, VOL. 35, NO.1, 2020. หน้า | 44
โทรคมนาคมเคลื่อนที่ 5G ที่กระทบต่อผู้ใช้งาน TVRO ในบราซิลโดยการเปลี่ยนแปลงระดับสัญญาณ รบกวนที่ได้รับโดยปรับกำลังส่ง และวิเคราะห์คุณภาพ TVRO จากภาพทีวีทั้งช่องแอนะล็อกและดิจิตอล 2) การวิเคราะห์ระยะการป้องกัน (Protection Distance) โดยการเปรียบเทียบ LNB_F ที่แตกต่างกัน ผลของแนวทางนี้ขึ้นอยู่กับการใช้ วงจรกรองความถี่ (RF Filter) และวงจรขยายสัญญาณ (Amplifier) ที่มีค่า -1dB gain compression point เพื่อลดระดับการรบกวนของสัญญาณ และทำให้โครงข่าย โทรคมนาคม เทคโนโลยี 5G และ TVRO สามารถใหบ้ ริการร่วมกนั ได้อยา่ งราบร่ืน ผลการทดลองแสดงให้ว่า ปัญหาการรบกวนเนื่องจากสถานีฐาน 5G ตั้งอยู่ใกล้กับบ้านผู้ใช้ TVRO จะต้องลดกำลังของช่องสัญญาณ 5G ที่สูงกว่า -46 dBm นอกจากนี้ยังสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการแก้ไข ปัญหาการใช้ความถี่ร่วมกันระหว่างระบบ 5G และระบบ TVRO โดยแนวทางแรกใช้ Lowcost planar RF filters และเพ่มิ Low Insertion Loss กอ่ น LNB_F ในขน้ั ตอนการขยายสญั ญาณครง้ั แรก จะสามารถลด ระยะห่างระหว่างสถานีฐาน 5G NR และผู้ใช้ TVRO จาก 12.02 กิโลเมตร (ตาม ITU-R SF.1486 recommendation) ลงเหลือ 672.6 เมตร และหากเพ่มิ TVRO LNB_F 1 dB compression point 15 dB จะสามารถลดระยะการปอ้ งกนั เหลือเพยี ง 111 เมตร นอกจากนี้ ANATEL ยังได้ทำการศึกษาเพื่อทดสอบจำลองสถานการณ์การใช้คลื่นความถี่ร่วมกัน ระหว่าง โครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ 4G/LTE-A ที่ติดตั้งในย่านความถี่ 3400 - 3600 MHz26 พร้อมกับ แอปพลิเคชัน TVRO ในช่วง 3625 - 4200 MHz ซึ่งเป็นย่านความที่ประเภท “Blanket licensing procedure” ด้วยวิธีการและแบบจำลอง “Monte Carlo” ทั้งนี้ไม่สามารถทราบได้ว่ามีการใช้งาน TVRO บริเวณไหนจำนวนประมาณ 20 ล้านครัวเรือน และอุปกรณ์ TVRO ดังกล่าวเป็นชนิดคุณภาพต่ำราคาถูกไม่มี วงจรกรองความถ่ี โดยพบว่าปัญหาส่วนใหญ่เกิดจากวงจรแปลงสัญญาณรบกวนต่ำ (LNB) ที่ใช้ในอุปกรณ์ รบั สญั ญาณซ่ึงไม่มกี ารติดตั้งวงจรกรองความถ่ี C-band ดงั นนั้ จงึ ตอบสนองในยา่ นความถ่ี 3400 - 4200 MHz เต็มทั้งย่านซึ่งส่งผลให้ TVRO มีโหลดมากเกินไป แนวทางการแก้ปัญหานี้คือติดตั้งวงจรกรองความถี่อย่าง น้อย 30 dB นอกจากนี้ยังพบว่าหากระยะห่างขั้นต่ำระหว่างสถานีฐาน LTE และตัวรับสัญญาณ TVRO เพม่ิ ขึน้ ระบบทงั้ สองสามารถอยรู่ ว่ มกนั ได้ในบางสถานการณโ์ ดยไม่ต้องใช้วงจรกรองความถี่ C-band 26 Roadmap for C-band spectrum in ASEAN, August 2019, https://plumconsulting.co.uk/roadmap-for-c-band-spectrum-in- asean/# หนา้ | 45
Coexistence of 5G and TVRO in the C-band Simulation using a 7-cell network and showing relative positions between TVRO and LTE-A Sources: GSMA (GSMA Roadmap for C-band spectrum in ASEAN) รูป 23 การศกึ ษาการใช้ความถ่ีรว่ มกันระหวา่ งโครงข่ายโทรคมนาคมเคล่อื นที่ 4G และ TVRO ในประเทศบราซิล ข้อสรุปโดยรวมของการศึกษา คือ การใช้เสาอากาศหรืออุปกรณ์รับสัญญาณที่ดีกว่าและ LNB ที่ เหมาะสม และติดตั้งให้มีระยะห่างที่เพียงพอระหว่างสิ่งรบกวนที่ถูกรบกวนจะสามารถช่วยลดปัญหา TVRO ได้รับโหลดมากเกินไปได้อย่างมาก และหากกำหนด Guard Band 25 MHz ขึ้นมาป้องกัน อาจเพียงพอสำหรบั ที่จะกรองความถีส่ ำหรับเคร่อื งรับ TVRO คุณภาพตำ่ เหลา่ น้ัน 4.2 สรุปประเด็นและแนวทางการใชค้ วามถ่รี ่วมกนั ประเทศท่ีนำมาศกึ ษาเปรยี บเทียบทง้ั 5 ประเทศน้นั มีการจัดสรรคลนื่ ความถ่ใี นยา่ น 3.5 GHz และ 28 GHz เพื่อนำไปใช้ในกิจการโทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล IMT เทคโนโลยี 5G ซึ่งเป็นคลื่นความถี่ในย่านที่ต้อง แชร์ใช้ร่วมกับกิจการอื่นๆ โดยเฉพาะกิจการดาวเทียมประจำที่ โดยได้จัดสรรคลื่นความถี่ดังกล่าวให้แก่ ผู้ให้บริการโทรคมนาคมเคล่ือนที่เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ยกเว้นประเทศบราซิลที่คาดว่าจะทำการประมูลภายใน ปี พ.ศ. 2564 ส่วนสถานการณ์ในการเปิดให้บริการโทรคมนาคมเคลื่อนที่ เทคโนโลยี 5G โดยใช้คลื่นความถ่ี ดังกลา่ วน้นั แตกต่างกนั ในแตล่ ะประเทศ สรุปได้ดังตาราง C-Band allocation 3450 – 3980 MHz 3400 – 3600 MHz 3400 – 3600 MHz 3400 – 3600 MHz 3300 – 3800 MHz 24.75 – 27.5 GHz 24.25 – 27.50 GHz 26 and 28 MHz Band 27.95 - 28.35 GHz 26.55 – 27.75 GHz 27.50 – 27.90 GHz allocation Yes 27.95 - 28.35 GHz No No 5G commercial launch with No - 3.5 GHz (C-Band) Target 2021 Yes Yes Yes - - 26 and/or 28 MHz Yes ตาราง 5 เปรียบเทยี บการจดั สรรคลืน่ ความถ่ีย่าน 3.5 GHz และ 28 GHz ในประเทศทท่ี ำการศึกษา จาก WRC-15 คลื่นความถี่ย่าน 3.5 GHz ได้ถูกกำหนดให้เป็นคลื่นความถี่หลักในการให้บริการ โทรคมนาคมเคลื่อนที่สากล IMT เทคโนโลยี 5G หน่วยงานกำกับดูแลในแต่ละประเทศต่างให้ความสำคัญต่อ ประเด็นปัญหาที่อาจเกิดข้ึนกบั บริการอื่นๆ ที่ใช้คลื่นความถี่ในย่านเดยี วกันหรอื ติดกนั ทำให้อาจเกิดสัญญาณ หน้า | 46
รบกวน ทั้งนี้ ในเบื้องต้นอาจสรุปสถานการณ์ท่ีอาจก่อให้เกิดปัญหาการรบกวนกันของสัญญาณ และแนวทาง การป้องกนั ท่ีแตล่ ะประเทศนำมาประยกุ ต์ใช้ได้ดังต่อไปน้ี สถานการณท์ อ่ี าจก่อใหเ้ กิดปญั หาการรบกวนกนั ของสัญญาณ ไดแ้ ก่ 1) การใช้คล่ืนความถใี่ นชอ่ งเดียวกัน (Co-channel) 2) การใชค้ ลื่นความถใี่ นช่องข้างเคียง (Adjacent channel) 3) LNB overdrive (เฉพาะกรณภี าครับดาวเทยี ม) แนวทางในการหลีกเลี่ยงหรือลดปัญหากรณีอุปกรณ์รับสัญญาณดาวเทียมถูกรบกวนจากสถานีฐานส่ง สัญญาณและอปุ กรณ์รับ – ส่งสัญญาณของโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่ 5G มีแนวทางในการบริหารจัดการ และมาตรการทางเทคนคิ ดงั น้ี • กำหนดความแรงของสญั ญาณทท่ี ำใหส้ ามารถใช้งานร่วมกนั ได้ • กำหนด Guard Band ขนึ้ มาป้องกนั • กำหนดกรอบการแพรแ่ ปลกปลอม (Spurious emissions mask) • กำหนดระยะหา่ งทีส่ ามารถใช้งานร่วมกันได้ (Separation Distance) • การอปั เกรดอุปกรณร์ ับสญั ญาณ LNB และการเพม่ิ วงจรกรองแถบความถผี่ า่ น (Bandpass Filter) • การกำหนดเขตในการใหบ้ ริการ 5G และเขตพนื้ ทที่ ่ใี ช้ติดตงั้ สถานี TT&C • การไม่รบั การยน่ื ขออนุญาตเพ่ิมเติมจากเดิมที่มีอยู่ โดยแตล่ ะประเทศทที่ ำการศกึ ษาตา่ งมรี ายละเอยี ดในการปอ้ งกันและแกไ้ ขปัญหาแตกต่างกันไป โดยมี รายละเอียดดังนี้ ประเทศ แนวทาง ประเทศสหรัฐอเมริกา • โดยกำหนดคลื่นความถี่ในช่วง 3.7-3.98 GHz จำนวน 280 MHz ให้ใช้กับบริการ ไร้สาย (Wireless Services) และจัดให้คลื่นความถี่ที่ใช้ในกิจการดาวเทียมใช้คลื่น ความถี่ในช่วง 4.0 – 4.2 GHz หรือ 200 MHz ถัดจากกิจการเคลื่อนที่ โดยมี แถบความถปี่ อ้ งกนั การรบกวน (Guardband) ขนาด 20 MHz ปอ้ งกันไว้ หนา้ | 47
ประเทศ แนวทาง • ดาวเทียมใช้คลื่นความถี่ในช่วง 4000 – 4200 MHz กำหนดระยะห่าง และจำกัด Out of Band Emissions Limit (OOBE) ไว้เพื่อป้องกันการรบกวนกันของคล่ืน ความถี่ที่ติดกันระหว่างบริการ CBSD และกิจการดาวเทียมประจำที่หรือสถานี ดาวเทียมภาคพื้นดิน โดยกำหนดระยะ Line-of-Sight ระหว่างบริการ CBSD และ สถานดี าวเทียมภาคพ้ืนดนิ ในรปู แบบฟงั ก์ชน่ั ของ OOBE Limit 3 ค่าไดแ้ ก่ ✓ -13 dBm/MHz ต้องมีระยะห่าง 10 กิโลเมตรจำเป็นต่อการควบคุม สญั ญาณรบกวน ✓ -40 dBm/MHz ต้องมีระยะห่างอยู่ที่ระยะ 0.3 – 3 กิโลเมตร จำเป็นต่อ การควบคมุ สัญญาณรบกวน ✓ -50 dBm/MHz ต้องมีระยะห่างอยู่ที่ระยะ 0.1 – 1 กิโลเมตร จำเป็นต่อ การควบคุมสญั ญาณรบกวน • ในย่านความถี่ 28 GHz ผู้ให้บริการดาวเทียม EchoStar ได้ประเมินระยะห่างท่ี เหมาะสมทส่ี ถานภี าคพืน้ ดนิ และสถานีโทรคมนาคม 5G จะสามารถทำงานรว่ มกนั ได้ โดยไม่มีการลดทอนสัญญาณ โดยมีระยะห่างที่ 170 เมตร ในขณะที่ผู้ให้บริการ โทรคมนาคมหลายราย เช่น AT&T, Nokia, Samsung, T-Mobile และ Verizon ประเมินว่าระยะหา่ งท่จี ำเป็นระหว่างสถานฐี านของโครงขา่ ยโทรคมนาคม และสถานี ดาวเทียมภาคพื้นดิน FSS ควรอยู่ระหว่าง 50 - 400 เมตร ขึ้นอยู่กับประเภทของ สถานดี าวเทยี มภาคพ้ืนดินด้วย ป ร ะ เ ท ศ ส า ธ า ณ รั ฐ • ไม่อนุญาตกิจการดาวเทียมขออนุญาตใช้คลื่นความถี่ในย่าน 3400 - 3700 MHz ประชาชนจนี และการวดั และควบคมุ ความถ่ีวิทยอุ วกาศในยา่ นความถ่ี 3400 - 3600 MHz • สำหรับย่านความถี่ 26 GHz ได้ทำการทดลองเพื่อทดสอบปัญหาการก่อกวนและ การทำงานร่วมกันระหว่างสถานีดาวเทียมภาคพื้นดินและสถานีฐานโครงข่าย โทรคมนาคมเคลือ่ นทีเ่ ทคโนโลยี 5G โดยมีผลลพั ธ์ สำหรับดาวเทยี มวงโคจรประจำท่ี และดาวเทยี มวงโคจรไม่ประจำที่ ✓ ดาวเทียมวงโคจรประจำที่ (Geostationary Satellite Orbit) เมื่อทำการ ตั้งค่าให้สถานีฐานโครงข่ายโทรคมนาคมเคลื่อนที่เทคโนโลยี 5G มีค่า Activity factor 50% ระยะห่างจากสถานีดาวเทียมภาคพื้นดิน 1 กิโลเมตร และค่า Clutter loss median เท่ากับ 37.1 dB พบว่า Interference margin มีค่าอยู่ระหว่าง 32.56 dB ถึง 44 dB ซึ่งอยู่ ในเกณฑก์ ารปอ้ งกนั ทีเ่ พยี งพอ หน้า | 48
ประเทศ แนวทาง ฮ่องกง ประเทศฟิลิปฟนิ ส์ ✓ ดาวเทียมวงโคจรไม่ประจำที่ (Non - Geostationary Satellite Orbit) เม่ือทำการตัง้ คา่ ให้สถานฐี านโครงขา่ ยโทรคมนาคมเคล่อื นท่ีเทคโนโลยี 5G มีค่า Activity factor 50% ระยะห่างจากสถานีดาวเทียมภาคพื้นดิน 1 กิโลเมตร และค่า Clutter loss median เท่ากับ 37.183 dB พบว่า ค่า Aggregate interference นั้นเกินจากค่ามาตรฐานการป้องกัน โดยคดิ เปน็ สดั ส่วนเทา่ กบั ร้อยละ 0.82 • ย่านความถี่ 3400 - 3600 MHz ใช้สำหรับให้บริการ 5G และดาวเทียมใช้ ย่านความถี่ 3400 – 4200 MHz โดยผูใ้ หบ้ รกิ ารโทรคมนาคม 5G จะตอ้ งจัดต้ังและ บรหิ ารกองทุนสำหรับโครงการเงินอุดหนุนเพื่อสนบั สนนุ การอปั เกรดระบบ SMATV ที่ไดร้ ับผลกระทบจากการใช้คลนื่ ความถย่ี ่าน 3500 MHz • เสนอใหใ้ ช้แถบความถปี่ อ้ งกันการรบกวน (Guardband) จำนวน 100 MHz ระหว่าง สถานีโทรคมนาคมและสถานดี าวเทียมภาคพ้ืนดิน • ติดตั้งวงจรกรองแถบความถี่ผ่าน (Bandpass Filter) ให้กับสถานีดาวเทียม ภาคพ้ืนดนิ จากการรบกวนของสถานีโทรคมนาคม 5G • บริการ VSAT จึงไม่ได้รับอนุญาตให้ทำงานในย่านความถี่ 3400 - 3700 MHz หรือ extended C-band โดยย่านนี้ถูกสงวนไว้ให้ใช้สำหรับการใช้งานในบริการ การเขา้ ถงึ บรอดแบนดไ์ ร้สาย (Broadband Wireless Access : BWA) • อย่างไรก็ตามมี MOU ที่เสนอแนวทางการใช้งาน VSAT ในย่านความถี่ 3400 - 3700 MHz โดยมเี งอ่ื นไขคือ ✓ ระบบการเข้าถึงไร้สายแบบประจำที่ (Fixed Wireless Systems) จะต้อง ใชเ้ สาอากาศประสทิ ธิภาพสงู หรือสูงกวา่ ✓ ถ้าเป็นไปได้ VSAT ควรถูกติดตั้งโดยเพิ่มการป้องกันการรับสัญญาณ รบกวนจากระบบการเข้าถึงไร้สายแบบประจำที่ (Fixed Wireless Systems interferers) ✓ เสาอากาศ VSAT ไมค่ วรตดิ ต้ังให้สูงเกินกวา่ ทจี่ ำเปน็ ✓ อุปกรณ์สายอากาศรับสัญญาณของ VSAT ควรมีความสามารถ ในการ Reject สัญญาณรบกวน หน้า | 49
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
