หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 หลักเศรษฐศาสตร์ว่าด้วยการกำหนด ราคาและค่าจ้างในระบบเศรษฐกิจ

จากการศกึ ษาเรอื่ งการแทรกแซงราคาโดยรฐั นกั เรยี นจะเหน็ ไดว้ า่ การปลอ่ ยใหต้ ลาด หรอื ระบบเศรษฐกิจทางานไปตามกลไกราคานนั้ อาจสรา้ งความเสยี เปรยี บใหก้ บั คนบางกลมุ่ ในระบบ เศรษฐกิจ น่นั หมายความวา่ กลไกราคาไมส่ ามารถทางานไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธิภาพ กลา่ วคือ ไมส่ ามารถ จดั สรรทรพั ยากรใหเ้ กิดประโย่นส์ งู สดุ ได้ ซง่ึ เรยี กวา่ “ภาวะตลาดลม้ เหลว” (Market Failure) รฐั บาล กบั เอก่นจงึ ควรรว่ มมือกนั วางแผนอยา่ งดีในการแสวงหาทางเลือกท่ีเหมาะสมที่สดุ ไดด้ ว้ ยเหตนุ ี้ รฐั บาลซง่ึ เป็น “มือที่มองเหน็ ” จงึ จาเป็นตอ้ งเขา้ แทรกแซง เพ่ือเลือกหนทางที่เหมาะสมและเป็นธรรม ท่ีสดุ แกท่ กุ ฝ่าย อยา่ งไรก็ตาม เม่ือรฐั บาลเขา้ แทรกแซงแลว้ อาจเกิดปัญหาตา่ ง ๆ ตามมาไดอ้ ีก ซง่ึ เรยี กวา่ “ภาวะรฐั บาลลม้ เหลว” (Government Failure) ได้ รฐั บาลกบั เอก่นจงึ ควรรว่ มมือกนั วางแผนอยา่ งดีในการแสวงหาทางเลอื กที่เหมาะสม ท่ีสดุ ได้

ตลาดล้มเหลว รัฐบาลแทรกแซงกลไกราคา รัฐบาลล้มเหลว • ราคาดุลยภาพ • กาหนดราคาข้ันสูง • เกดิ ภาวะอุปสงค์ ทาใหผ้ ู้บริโภค ส่วนเกนิ เดือดร้อน • เกดิ ตลาดมดื • ราคาดุลยภาพ • กาหนดราคาขั้นต่า • เกดิ ภาวะอุปทาน ทาใหผ้ ู้ผลิต ส่วนเกนิ โดยเฉพาะ แผนภำพแสดงกำรแทรกแซงกลไกรำคำจำกรัฐ สนิ ค้าเกษตร • รัฐต้องรับภาระ เดอื ดร้อน ด้านงบประมาณ

5. การกาหนดคา่ จา้ ง อัตราคา่ จ้างแรงงานในสังคมไทย และกฎหมายทเ่ี กย่ี วข้อง 5.1 ตลาดแรงงาน ตลาดแรงงานเป็นตลาดปัจจยั การผลติ หนง่ึ ท่สี าคญั มาก เพราะถา้ นกั เรียนสงั เกต จะพบวา่ ในการผลติ ทกุ ประเภทจาเป็นตอ้ งใ่แ้ รงงาน แตจ่ ะมากนอ้ ยตา่ งกนั ไป ดงั นนั้ แรงงานจงึ ถือวา่ เป็นเฟืองจกั รท่สี าคญั ประการหน่งึ ในการขบั เคล่ือนระบบเศรษฐกิจให้ ดาเนินไปได้

ในตลาดแรงงานจะมกี ลไกไปในทานองเดียวกบั ตลาดสนิ คา้ และบรกิ าร ตา่ งกนั ท่ี ในตลาดสินคา้ และบรกิ ารจะมี “ราคา” เป็นตวั กาหนดปรมิ าณเสนอซือ้ ขายสนิ คา้ ในตลาด แตใ่ นตลาดแรงงานจะมี “คา่ จา้ ง” เป็นตวั กาหนดปรมิ าณซอื้ ขายแรงงาน ดงั นนั้ การทางาน ของตลาดแรงงานจงึ มี “กลไกตลาด” เขา้ มาเ่่นเดียวกบั กลไกราคาในตลาดสนิ คา้ และ บรกิ าร ตลาดแรงงาน อุปสงคแ์ รงงาน ค่าจ้าง อุปทานแรงงาน • ความต้องการ “จา้ ง” ตอ้ งการ ให้เกิด • ความตอ้ งการ “เสนอ” แรงงาน เป็ นแรงงาน ค่าจา้ งดุลยภาพ • น่ันคือฝ่ าย “นายจา้ ง” • น่ันคอื ฝ่ าย “ลูกจา้ ง” • คา่ จา้ งทท่ี งั้ ฝ่ ายนายจา้ ง และลูกจา้ งพอใจ แผนภำพแสดงองค์ประกอบของตลำดแรงงำน

5.2 การแทรกแซงกลไกตลาดในตลาดแรงงาน เม่อื ระดบั คา่ จา้ งดลุ ยภาพท่เี ป็นอย่นู นั้ ยงั คงทาใหแ้ รงงานประสบกบั ปัญหา เศรษฐกิจหรอื การกินอยใู่ น่ีวิตประจาวนั เพ่อื ใหเ้ กิดความ่่วยเหลือและแสดงออกถึงความ เป็นธรรมในสงั คม ทาใหเ้ กิดการแทรกแซงกลไกตลาดในตลาดแรงงานได้ 2 กรณี 1) รัฐแทรกแซงดว้ ยการกาหนดอัตราค่าจา้ งขัน้ ต่า การกาหนดอตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่า คือ การท่รี ฐั กาหนดค่าจา้ งใหมท่ ่ีสงู กวา่ ค่าจา้ ง ดลุ ยภาพเดิม ซง่ึ ผผู้ ลติ จะวา่ จา้ งแรงงานโดยใหอ้ ตั ราจา้ งต่ากวา่ อตั ราจา้ งขนั้ ต่านีไ้ มไ่ ด้ เพราะมีผลบงั คบั ใ่ต้ ามกฎหมาย

จากแผนภาพจะเหน็ ไดว้ ่า อตั ราคา่ จา้ ง อตั ราค่าจา้ ง S (อุปทานแรงงาน) ดลุ ภาพอย่ทู ่ี We ซง่ึ รฐั เห็นว่าต่าเกินไปเม่อื Wf A B ค่าจา้ งขัน้ ตา่ ทก่ี าหนดใหม่โดยรัฐ เทียบกบั ภาวะคา่ ครอง่ีพในขณะนนั้ อุปทานแรงงานส่วนเกิน รฐั จงึ ตอ้ งกาหนดอตั ราคา่ จา้ งใหมท่ ่ีสงู กวา่ We E ค่าจ้างดุลยภาพ คา่ จา้ งดลุ ยภาพเดิมเทา่ กบั Wf ซง่ึ อตั รา D (อุปสงคแ์ รงงาน) คา่ จา้ งขนั้ ต่านีท้ าใหอ้ ปุ สงคแ์ รงงานเทา่ กบั L1 แตอ่ ปุ ทานแรงงานอยทู่ ่ี L2 จงึ ทาใหเ้ กิด 0 L1 L2 จานวน แรงงาน ภาวะอปุ ทานแรงงานสว่ นเกิน เทา่ กบั แผนภำพแสดงกำรแทรกแซงกลไกตลำดแรงงำน AB น่นั หมายความวา่ มปี รมิ าณเสนอขาย ด้วยกำรกำหนดอัตรำค่ำจ้ำงขัน้ ต่ำโดยรัฐ แรงงานมากกวา่ ปรมิ าณจา้ งแรงงาน จงึ กอ่ ใหเ้ กิดปัญหาวา่ งงานตามมาเทา่ กบั L1 L2 รฐั จงึ จาเป็นตอ้ งหามาตรการแกไ้ ขปัญหาการวา่ งงานอีกตอ่ ไป

2) การแทรกแซงจากสหภาพแรงงาน (Trade Union) สหภาพแรงงาน คือ สมาคมซง่ึ ลกู จา้ งคนงานท่มี ีระดบั ต่ากว่าระดบั บรหิ ารรว่ มกนั จดั ตงั้ ขนึ้ เพ่อื แสวงหาและคมุ้ ครองผลประโย่นท์ ่เี ก่ียวกบั สภาพการจา้ งงาน นอกจากนีย้ งั เนน้ การสง่ เสรมิ “แรงงานสมั พนั ธ”์ คือ ความสมั พนั ธอ์ นั ดีระหวา่ งนายจา้ งกบั ลกู จา้ ง และ ลกู จา้ งดว้ ยกนั เอง เม่อื สหภาพแรงงานเป็นตวั แทนของแรงงานท่ไี ดร้ บั ผลกระทบจากระดบั คา่ จา้ ง ดลุ ยภาพ ทาใหส้ หภาพแรงงานอาจตอ่ รองคา่ จา้ งกบั นายจา้ งไดม้ ากขนึ้ ซง่ึ วิธีท่นี ิยมใ่้ เ่่น การเรยี กรอ้ งใหข้ นึ้ คา่ จา้ งเพียงอยา่ งเดียว ซง่ึ กรณีนีจ้ ะก่อใหเ้ กิดการวา่ งงาน การเรยี กรอ้ ง ใหข้ นึ้ คา่ จา้ งและใหว้ า่ จา้ งแรงงานเทา่ เดิมเพ่อื ประกนั การวา่ งงาน หรอื การจากดั จานวน คนงานในตลาดแรงงานเพ่อื ใหเ้ กิดการขาดแคลนแรงงานในตลาดแรงงาน สง่ ผลใหน้ ายจา้ ง ยอมขนึ้ คา่ จา้ งใหก้ บั แรงงาน

5.3 การกาหนดค่าจ้างในสังคมไทย 1) คา่ จา้ งและค่าจา้ งขนั้ ต่า เป็นตวั เงิน นายจา้ งเป็นผจู้ ่าย ใหแ้ ก่ลกู จา้ ง (1) ค่าจา้ ง คา่ จา้ ง คือ เงินท่นี ายจา้ งและ องคป์ ระกอบของค่าจา้ ง ลกู จา้ งตกลงกนั โดยจ่ายเป็นคา่ ตอบแทน ในการทางานตามสญั ญาจา้ ง สาหรบั เพ่อื ตอบแทนการทางานของลกู จา้ งในวนั และเวลา ระยะเวลาทางานปกตเิ ป็นราย่่วั โมง รายวนั ทางานปกติ และยงั รวมถงึ เงินท่ีนายจา้ งจ่ายใหใ้ น รายสปั ดาห์ รายเดอื น หรอื ระยะเวลาอ่นื วนั หยดุ และวนั ลาท่ีลกู จา้ งไมไ่ ดท้ างานดว้ ย หรอื จ่ายใหโ้ ดยคานวณตามผลงานท่ลี กู จา้ ง ทาไดใ้ นเวลาทางานปกตขิ องวนั ทางาน

(2) คา่ จา้ งขัน้ ตา่ ตามมาตรฐานแรงงานสากลจากองคก์ ารการแรงงานระหว่างประเทศ (ILO : International Labour Organization) อตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่า คือ อตั ราคา่ จา้ งท่นี ายจา้ งตอ้ งจา่ ย ใหล้ กู จา้ งซง่ึ เป็นแรงงานไรฝ้ ีมือเม่อื แรกเขา้ ทางาน เพ่อื ใหไ้ ดม้ ีรายไดเ้ พียงพอตอ่ การเลยี้ งดู ตนเองและครอบครวั ดงั นนั้ การกาหนดคา่ จา้ งหรอื คา่ จา้ งขนั้ ต่าท่ดี ีนนั้ ควรพจิ ารณาวา่ •คา่ จา้ งนนั้ ทาใหแ้ รงงานมีรายไดเ้ พียงพอในการเลยี้ งตนเองและครอบครวั หรอื ไม่

• ภาวะคา่ ครอง่ีพ (Cost of Living) ของปีนนั้ ๆ วา่ เป็นอย่างไร หากคา่ ครอง่ีพ ปรบั เพ่มิ คา่ จา้ งขนั้ ต่ากจ็ าเป็นตอ้ งปรบั เพ่มิ ตามไปเทา่ นนั้ เรียกวา่ เป็นการ “ปรบั เพ่มิ ตามภาวะ คา่ ครอง่ีพ” (Cost of Living Adjustment) เพ่อื ใหล้ กู จา้ งไดม้ ีรายไดเ้ พียงพอกบั ภาวะ คา่ ใ่จ้ า่ ยท่เี พ่มิ ขนึ้ แตไ่ มไ่ ดห้ มายความว่าลกู จา้ งจะมีรายไดส้ งู กว่าเดมิ เสมอไป • นอกจากนี้ ยงั อาจตอ้ งพจิ ารณาจากอตั ราเงินเฟอ้ (ระดบั ราคาสนิ คา้ ในตลาด) มาตรฐานการครอง่ีพ ตน้ ทนุ การผลติ ความสามารถในการขยายธรุ กิจจากสภาพ ทางเศรษฐกิจ ความสามารถในการผลติ (ผลิตภาพ) ของแรงงาน ผลติ ภณั ฑม์ วล รวม ภายในประเทศหรอื จีดพี ี ความตอ้ งการแรงงานและปรมิ าณคนวา่ งงานในตลาดแรงงาน เพราะเศรษฐกิจท่มี ี

2) การกาหนดอตั ราค่าจา้ งขนั้ ต่าในสังคมไทย (1) พฒั นาการ การกาหนดอตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าในประเทศไทยเรม่ิ ขนึ้ ใน พ.ศ. 2516 โดยใหอ้ านาจ แกก่ ระทรวงมหาดไทย แตต่ อ่ มาใน พ.ศ. 2536 มีการจดั ตงั้ กระทรวงแรงงานและสวสั ดิการสงั คม จงึ ทาใหม้ ีหนา้ ท่กี าหนดอตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าแทนกระทรวงมหาดไทย ช่วงระยะเวลา การกาหนดอัตราค่าจ้างในสงั คมไทย พ.ศ. 2516-2521 อตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าตามกฎหมายต่ากว่าคา่ จา้ งขนั้ ต่าท่ีเหมาะสมท่ีลกู จา้ งควรจะไดร้ บั เพราะกฎหมายใน่ว่ งแรกนีถ้ กู กาหนดจากฐานเรม่ิ ตน้ ซง่ึ ต่ากว่าความเป็นจรงิ พ.ศ. 2522-2532 อตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าตามกฎหมายสงู กว่าคา่ จา้ งขน้ั ต่าท่ีเหมาะสมท่ีลกู จา้ งควรไดร้ บั เพราะบทบาทของขบวนการแรงงานหรอื สหภาพแรงงานท่ไี ดเ้ รยี กรอ้ งเคล่ือนไหว

ชว่ งระยะเวลา การกาหนดอตั ราค่าจา้ งในสงั คมไทย พ.ศ. 2533-2540 อตั ราคา่ จา้ งขน้ั ต่าตามกฎหมายต่ากวา่ คา่ จา้ งขน้ั ต่าท่ีเหมาะสมท่ลี ูกจา้ งควรจะไดร้ บั ทงั้ ๆ ท่ี มีคา่ ครอง่พี สงู ขนึ้ แตเ่ น่ืองจากบทบาทของขบวนการแรงงานหรอื สหภาพแรงงานออ่ นลง พ.ศ. 2541-2543 อนั เน่ืองมาจากการแยกตวั ของแรงงาน รฐั วิสาหกิจ ตามพระรา่บญั ญตั ิพนกั งานรฐั วิสาหกิจ พ.ศ. 2544-2554 สมั พนั ธ์ พ.ศ. 2534 ทาใหแ้ รงงานภาคเอก่นท่เี หลือขาดผนู้ าท่ีเขม้ แขง็ ในการเรยี กรอ้ งและคน ในสงั คมเรม่ิ ใหก้ ารยอมรบั ท่นี อ้ ยลง ประกาศใ่พ้ ระรา่บญั ญตั คิ มุ้ ครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซง่ึ มีมาตรการกาหนดกรอบและ บทบาทหนา้ ท่ีของคณะกรรมการคา่ จา้ งอยา่ ง่ดั เจน รวมทงั้ ใหอ้ านาจคณะกรรมการค่าจา้ ง แตง่ ตงั้ คณะอนกุ รรมการ เพ่ือทาหนา้ ท่ีใหค้ วามเหน็ ใจในเรอ่ื งคา่ จา้ งไดต้ ามความเหมาะสม ไดม้ ีการปรบั ระบบอตั ราคา่ จา้ งขน้ั ต่าใหม่ โดยแตง่ ตง้ั คณะอนกุ รรมการเศรษฐกิจคา่ จา้ งขน้ั ต่า จงั หวดั เพ่ือพิจารณาอตั ราคา่ จา้ งในจงั หวดั ของตน โดยนาปัจจยั เก่ียวกบั สภาวะและสงั คม ของแตล่ ะจงั หวดั เขา้ มาพิจารณา เ่น่ คา่ ครอง่ีพ ผลประกอบของนายจา้ ง และประสทิ ธิภาพ การทางานของลกู จา้ ง

(2) กฎหมายคา่ จา้ งทส่ี าคญั พระราชบญั ญตั คิ มุ้ ครองแรงงาน (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2551 เป็นกฎหมายคมุ้ ครอง แรงงานเก่ียวกบั คา่ จา้ งโดยตรง บงั คบั ใชเ้ ม่อื วนั ท่ี 25 กมุ ภาพนั ธ์ โดยปรบั ปรุงแกไ้ ข พระราชบญั ญตั ิคมุ้ ครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ในสว่ นบทบญั ญตั ทิ ่เี ก่ียวกบั คา่ จา้ งท่ไี มเ่ หมาะสม กบั สภาพเศรษฐกิจและสงั คม และไมเ่ ออื้ ประโยชนต์ อ่ การดาเนินการเพ่อื ใหก้ ารคุม้ ครองลกู จา้ ง ในเรอ่ื งของคา่ จา้ ง ประเภทของอัตราค่าจา้ ง อตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่า คอื อตั ราคา่ จา้ งท่คี ณะกรรมการคา่ จา้ ง กาหนดตาม พระราชบญั ญตั ิคมุ้ ครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซง่ึ แกไ้ ขเพ่มิ เติมโดยพระราชบญั ญตั ิคมุ้ ครอง แรงงาน (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2551 โดยคณะกรรมการคา่ จา้ งมแี นวคิดเก่ียวกบั อตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าวา่ “เป็นอตั ราคา่ จา้ งท่เี พยี งพอสาหรบั แรงงานพฒั นาฝีมือ 1 คน ใหส้ ามารถดารงชีพอยไู่ ด้ ตามสมควรแก่สภาพเศรษฐกิจและสงั คม โดยมีมาตรฐานการครองชีพท่เี หมาะสม ตามความสามารถของธรุ กิจในทอ้ งถ่ินนนั้ ”

ตารางแสดงอตั ราค่าจ้างข้ันตา่ ซึ่งได้ประกาศให้มผี ลบังคบั ใช้ ต้งั แต่วนั ท่ี 1 เมษายน พ.ศ. 2556 คา่ จ้างข้นั ตา่ พนื้ ที่ 300 กรุงเทพมหานคร กระบ่ี กาญจนบรุ ี กาฬสินธุ์ กาแพงเพ่ร ขอนแกน่ จนั ทบรุ ี ฉะเ่ิงเทรา ่ลบรุ ี ่ยั นาท ่ยั ภมู ิ ่มุ พร เ่ียงราย เ่ียงใหม่ ตรงั ตราด ตาก นครนายก นครปฐม นครพนม นครรา่สีมา นครศรธี รรมรา่ นครสวรรค์ นนทบรุ ี นราธิวาส น่าน บงึ กาฬ บรุ รี มั ย์ ปทมุ ธานี ประจวบครี ขี นั ธ์ ปราจีนบุรี ปัตตานี พระนครศรอี ยธุ ยา พงั งา พทั ลงุ พจิ ิตร พษิ ณโุ ลก เพ่รบรุ ี เพ่รบรู ณ์ แพร่ พะเยา ภเู กต็ มหาสารคาม มกุ ดาหาร แมฮ่ อ่ งสอน ยะลา ยโสธร รอ้ ยเอด็ ระนอง ระยอง รา่บรุ ี ลพบรุ ี ลาปาง ลาพนู เลย ศรสี ะเกษ สกลนคร สงขลา สตลู สมทุ รปราการ สมทุ รสาคร สมทุ รสงคราม สระแกว้ สระบรุ ี สงิ หบ์ รุ ี สโุ ขทยั สพุ รรณบุรี สรุ าษฎรธ์ านี สรุ นิ ทร์ หนองคาย หนองบวั ลาภู อา่ งทอง อดุ รธานี อทุ ัยธานี อตุ รดติ ถ์ อบุ ลรา่ธานี และอานาจเจรญิ

อตั ราคา่ จา้ งราย่่วั โมง คณะกรรมการคา่ จา้ งไดป้ ระ่มุ เม่อื วนั ท่ี 3 ตลุ าคม พ.ศ. 2555 เหน็ ่อบใหม้ ีการปรบั ปรุงอตั ราคา่ จา้ งราย่่วั โมงสาหรบั นกั เรยี น นิสิต และนกั ศึกษา เพ่อื ใหม้ ี ความเหมาะสมกบั สภาพเศรษฐกิจและสงั คม โดยกาหนดใหน้ ายจา้ งจา่ ยค่าจา้ งขนั้ ต่า ่่วั โมงละ 40 บาท การจา้ งงาน่นิดไมเ่ ตม็ เวลา เป็นการจา้ งงานนอกเวลาเรยี นใน่่วงเปิดภาคเรยี น วนั เรยี น ปกตไิ มเ่ กินวนั ละ 4 ่่วั โมง วนั หยดุ เรยี น วนั หยดุ สดุ สปั ดาห์ และวนั หยดุ นกั ขัตฤกษไ์ มเ่ กินวนั ละ 6 ่่วั โมง และใน่่วงปิดภาคเรยี น ไมเ่ กินวนั ละ 7 ่่วั โมง สปั ดาหล์ ะไมเ่ กิน 36 ่่วั โมง และการ ทางานท่ตี ิดตอ่ กนั มาแลว้ ไมเ่ กิน 4 ่่วั โมง ตอ้ งจดั ใหม้ ีเวลาพกั ไมน่ อ้ ยกวา่ 1 ่่วั โมง อตั ราคา่ จา้ งตามมาตรฐานฝีมือ คณะกรรมการคา่ จา้ งไดม้ มี ติเหน็ ่อบเม่อื วนั ท่ี 20 ธนั วาคม พ.ศ. 2556 ใหก้ าหนดอตั ราคา่ จา้ งตามมาตรฐานฝีมือใน 5 กลมุ่ สาขา รวม 13 อา่ีพ โดยใ่ม้ าตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ่าตติ ามกฎหมายว่าดว้ ยการสง่ เสรมิ การพฒั นาฝีมอื แรงงาน เป็นเกณฑว์ ดั คา่ ทกั ษะฝีมอื ความรู้ ความสามารถ

(3) หน่วยงานทกี่ าหนดค่าจา้ ง หนว่ ยงานหลกั ท่ที าหนา้ ท่ีกาหนดคา่ จา้ งในสงั คมไทย คือ คณะกรรมการ คา่ จา้ ง ซง่ึ เป็นองคก์ รไตรภาคี ประกอบดว้ ยผแู้ ทนจาก 3 ฝ่าย ฝ่ายละ 5 คน มหี นา้ ท่ใี นการ กาหนดคา่ จา้ งและแนวทางในการพจิ ารณาปรบั ค่าจา้ งของนายจา้ งตามภาวะเศรษฐกจิ และ สงั คม เพ่อื ใหส้ ถานประกอบการท่มี ผี ลกาไรใชเ้ ป็นแนวทางปรบั คา่ จา้ งใหแ้ ก่ลกู จา้ งท่มี ฝี ีมอื และก่งึ ฝีมอื ท่ที างานเกิน 1 ปี

เป็นผพู้ ิจารณา ผแู้ ทนฝ่ายรฐั บาล ตามแนวปฏิบตั สิ ากลของสมาชิก ขน้ั สดุ ทา้ ย องคก์ ารแรงงานระหวา่ งประเทศ ไตรภาคี คณะกรรมการคา่ จา้ ง (International Labour Organization : ILO) คา่ จา้ งนน้ั ผแู้ ทนฝ่ายนายจา้ ง แรงงาน ผแู้ ทนฝ่ายลกู จา้ ง คา่ จา้ งนนั้ ตนมีกาลงั จา่ ย สมั พนั ธ์ ตนพอใจและ หรอื ไมส่ รา้ งภาระ เพียงพอตอ่ การ มากไปหรอื ไม่ แผนภำพแสดงองคก์ รไตรภำคีของคณะกรรมกำรค่ำจ้ำง ดารงชีพหรอื ไม่

โดยคณะกรรมการคา่ จา้ งจะมปี ลดั กระทรวงแรงงานเป็นประธาน นอกจากนีย้ งั มี คณะอนกุ รรมการคา่ จา้ งจงั หวดั เพ่อื เสนออตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าประจาจงั หวดั ของตนท่เี หมาะสม อกี ดว้ ย (4) ขัน้ ตอนการกาหนดค่าจา้ งขัน้ ตา่ คณะอนุกรรมการค่าจา้ งจังหวดั พจิ ารณาอตั ราค่าจา้ งขัน้ ต่าจากอัตราเงนิ เฟ้อและคา่ ครองชีพของจงั หวดั เสนอตวั เลขคา่ จา้ งทข่ี อขนึ้ อนุกรรมการวชิ าการและกล่นั กรองคา่ จ้าง คณะกรรมการคา่ จ้าง มอบหมาย • ผแู้ ทนจากธนาคารแหง่ ประเทศไทย กระทรวงพาณิ่ย์ สานกั งานคณะกรรมการ ตัดสนิ ใจ พจิ ารณาว่า การพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ่าติ ครั้งสุดทา้ ย เหมาะสม นายจา้ ง ลกู จา้ ง ประกาศเป็ นอตั ราคา่ จา้ งขัน้ ต่า • หนา้ ท่ีกล่นั กรองดตู วั เลขดรร่นีการบรโิ ภค ตามแตล่ ะจงั หวดั แผนภำพแสดงขัน้ ตอนกำรกำหนดค่ำจ้ำงขัน้ ต่ำ

3) ปัญหาและผลกระทบจากการกาหนดอตั ราค่าจา้ งในสงั คมไทย (1) ปัญหาทเี่ กดิ •ความสมดลุ ระหวา่ งอตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่ากบั อตั ราเงนิ เฟอ้ ในบางจงั หวดั ท่มี ีอตั ราเงนิ เฟอ้ สงู มาก แตอ่ าจไมไ่ ดร้ บั การปรบั เพ่มิ คา่ จา้ งขนั้ ต่า ทงั้ นีเ้ ป็นเพราะ คณะกรรมการคา่ จา้ งไมไ่ ดก้ าหนดหลกั เกณฑ์ สตู รคานวณ มาตรฐานท่่ี ดั เจน ในการพฒั นาคา่ จา้ งขนั้ ต่าตอ่ คณะอนกุ รรมการคา่ จา้ งจงั หวดั และในความเป็นจรงิ พืน้ ท่ที งั้ จงั หวดั ประกอบดว้ ยเขตเมืองและเขต่นบท ซง่ึ มีค่าครอง่ีพท่แี ตกตา่ งกนั ดงั นนั้ การพจิ ารณาคา่ จา้ งจงึ จาเป็นตอ้ งพิจารณาเป็นรายอาเภอหรอื รายอตุ สาหกรรม เพราะประเภทอตุ สาหกรรมท่ตี า่ งกนั กส็ ง่ ผลใหผ้ ลติ ภาพของแรงงานตา่ งกนั ซง่ึ กค็ วรจะไดร้ บั คา่ จา้ งแรงงานท่ตี า่ งกนั ดว้ ย

• ความเป็นตวั แทนทแี่ ทจ้ รงิ ของลูกจา้ ง คณะกรรมการฝ่ายลกู จา้ งนนั้ อาจมไิ ดเ้ ป็นลกู จา้ งท่ไี ดร้ บั ค่าจา้ งขนั้ ต่า ในเวลานนั้ ซง่ึ อาจเกิดการขาดความเขา้ ใจในความตอ้ งการท่แี ทจ้ รงิ ของลกู จา้ ง จงึ ควรมีการ ปรบั ปรุงคณุ สมบตั ขิ องคณะกรรมการใหเ้ ป็นตวั แทนของลกู จา้ งท่ไี ดร้ บั คา่ จา้ ง ขนั้ ต่าอย่างแทจ้ รงิ • นายจา้ งหลกี เลยี่ งการจ่ายคา่ จา้ งขนั้ ต่าใหแ้ ก่ลูกจา้ ง โดยกรณีท่กี ารผลติ ใ่แ้ รงงานเป็นจานวนมาก (Labour-Intensive Industry) เ่น่ เสอื้ ผา้ สาเรจ็ รูป เฟอรน์ ิเจอร์ ผผู้ ลิตอาจใหผ้ ผู้ ลิตรายอ่ืน (subcontractor) เหมาการผลติ ทงั้ กระบวนการ ซง่ึ อาจทาใหไ้ มส่ ามารถวา่ จา้ งแรงงานตามอตั ราท่กี าหนดได้

• อตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าเป็นอตั ราเดยี วจึงอาจเกิดความไมเ่ ป็นธรรมแก่แรงงาน บางกลมุ่ ทงั้ นีเ้ พราะอตั ราคา่ จา้ งขนั้ ต่าพจิ ารณาเฉพาะอตั ราเงินเฟอ้ หรอื คา่ ครอง่ีพ โดยขาด การพิจารณาไปท่คี วามสามารถของผทู้ างาน เ่่น งานท่ที าไดย้ าก งานอนั ตรายเส่ียงตอ่ ่ีวิต งานสกปรก เ่่น ขดุ ลอกทอ่ งานท่ตี อ้ งรบั ผิด่อบมาก เ่น่ เป็นผเู้ กบ็ รกั ษาเงนิ แต่ไดร้ บั คา่ จา้ ง เทา่ กบั ผอู้ ่ืน ทงั้ หมดนี้ รฐั จงึ ควรใหค้ วามสาคญั ตงั้ แตท่ ่มี าของอตั ราจา้ งขนั้ ต่าท่ตี อ้ งพิจารณาปัจจยั หลายมิติและควบคมุ การบงั คบั ใ่ใ้ หม้ ีประสทิ ธิภาพ โดยเฉพาะกบั สถานประกอบการท่ีไมม่ ี สหภาพแรงงานคอยถ่วงดลุ อย่างสถานประกอบการขนาดกลาง-เลก็ และควรสง่ เสรมิ แรงงาน สมั พนั ธเ์ พ่อื เสรมิ สรา้ งความเขา้ ใจอนั ดีต่อกนั ระหวา่ งลกู จา้ งและนายจา้ ง

(2) ผลกระทบจากการกาหนดอตั ราค่าจา้ งขนั้ ต่า ผลดี ผลเสีย • ค่าจา้ งท่ีแทจ้ รงิ เพ่มิ ขนึ้ หากปรบั คา่ จา้ งขนั้ ต่า • ค่าจา้ งสงู ขนึ้ → ตน้ ทนุ การผลติ สงู ขนึ้ โดยเฉพาะ ใหส้ งู กว่าอตั ราเงินเฟอ้ ทาใหป้ ระ่า่นมี อตุ สาหกรรมท่ีใ่แ้ รงงานเขม้ ขน้ (Labour-Intensive อานาจซอื้ เพม่ิ ขนึ้ ผผู้ ลติ มีการลงทนุ เพ่มิ ขนึ้ Industry) → ผปู้ ระกอบการอาจเลือกไปใ่เ้ ทคโนโลยี เกิดการเรง่ การบรโิ ภคและการลงทนุ ตามมา ในการผลติ มากขนึ้ → เกิดปัญหาการวา่ งงานตามมา • เป็นการกระจายรายไดส้ ่ผู มู้ ีรายไดต้ ่า ทาให้ • อาจเกิดภาวะเงนิ เฟอ้ ได้ เพราะการเพ่มิ คา่ จา้ งเป็นการ ผดู้ อ้ ยโอกาสทางเศรษฐกิจ สามารถดารง่ีวติ เพม่ิ อปุ สงคห์ รอื อานาจซอื้ ของคนในระบบ เม่ืออานาจ อยรู่ อดได้ ซอื้ สงู ส่งผลใหเ้ กิดการเรง่ อปุ ทานดว้ ย ตน้ ทนุ การผลติ จงึ • กระตนุ้ ใหผ้ ผู้ ลิตเพม่ิ ประสิทธิภาพการผลิต ย่งิ เพ่มิ ขนึ้ ราคาสนิ คา้ จงึ แพงกลายเป็นภาวะเงินเฟอ้ เพ่อื ใหค้ มุ้ ค่ากบั คา่ จา้ งท่ีเพม่ิ ขนึ้ • นกั ลงทนุ ต่าง่าตอิ าจมาลงทนุ ในประเทศลดลงดว้ ย คา่ จา้ งท่ีสงู ขนึ้ แตฝ่ ีมือแรงงานอาจไมม่ ีการพฒั นาตาม