MLECZARSKIE TECHNOLOGIE 1/2020

TECHMILK TECHMILK 2020 2020 XXI Seminarium POSTĘP TECHNICZNY W PRZETWÓRSTWIE MLEKA MLECZARSKIE SMC OPTIFLOW UNITEX TREPKO TORPOL BLEZAT SPXFLOW KRAM Nr 1/2020 WIOSNA ISSN 2450-6877 WEBER POLSKA TETRA PAK PHIMAR IMAPAK BG PACK 2 0 20 0 1 WI OS NA

REALIZUJEMY DLA PRZEDSIĘBIORCÓW OBOWIĄZEK ODZYSKU I RECYKLINGU OPAKOWAŃ WPROWADZONYCH NA RYNEK. PROWADZIMY PUBLICZNE KAMPANIE EDUKACYJNE USŁUGI DODATKOWE: SZKOLENIA INDYWIDUALNE I GRUPOWE Segeracja odpadów, prawne aspekty dotyczące opakowań i odpadów DORADZTWO MIĘDZYNARODOWE Obowiązki odzysku i recyklingu exportującego produkty w opakowaniach AUDYT OPAKOWANIOWY Unikatowa usługa dla Przedsiębiorców na polskim rynku ECODESIGN Doradztwo jak projektować recyklingowalne opakowania www.rekopol.pl

PARTNER Konferencji FORUM MIĘSNE TECHNOLOGIE 28-30.04.2020 r.

BUDOWA I PRZEBUDOWA MLECZARNI PROJEKT NADZÓR KOORDYNACJA Od 65 lat projektujemy i nadzorujemy budowy, rozbudowy oraz przebudowy zakładów produkcji spożywczej . ▪ PROJEKTOWANIE: projekty wstępne, budowlane, przetargowe ▪ ZARZĄDZANIE PROJEKTEM: pełna koordynacja „budynku” z wyposażeniem - od koncepcji do oddania inwestycji do użytku . Pilnujemy jakości, budżetu i harmonogramu inwestycji ▪ POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I ORGANIZACJA PRZETARGÓW ▪ NADZÓR NAD PRACAMI: koordynacja robót budowlanych, pełnienie funkcji inwestora zastępczego, nadzory ▪ ODDANIE INWESTYCJI DO UŻYTKU: odbiory, walidacja Wysokie kompetencje, właściwe kwalifikacje wielobranżowe oraz doskonała znajomość specyficznych procesów i wymagań technologicznych pozwoliły Grupie BLEZAT uzyskać uznanie w branży mleczarskiej LYON PARYŻ RENNES NANTES STRASBURG WARSZAWA KIJÓW MOSKWA ALGIER www .blezat .com

WYBRANE REALIZACJE MLECZARNIA MLEKOVITA, POLSKA PROJEKT: Budowa zakładu proszkowni SEROWNIA LINCET, FRANCJA ZAKRES: Koncepcja, projekt, przetarg, nadzór PROJEKT: Rozbudowa części produkcyjnej POWIERZCHNIA: 28 000 m² i budowa magazynu ZAKRES: Projekt, nadzór nad budową MLECZARNIA SERY ICC PASŁĘK SAVENCIA, POWIERZCHNIA: 3 180 m² POLSKA PROJEKT: Rozbudowa i przebudowa zakładu MLECZARNIA DANONE, ALGIERIA ZAKRES: Projekt, nadzór nad budową PROJEKT: Nowy zakład produkcyjny i magazyn POWIERZCHNIA: 4 200 m² ZAKRES: Projekt, nadzór nad budową POWIERZCHNIA: 9 200 m² MLECZARNIA SENOBLE, SŁOWACJA PROJEKT: Rozbudowa i reorganizacja zakładu BLEZAT Sp. z o.o. ZAKRES: Projekt, nadzór nad budową Al Jerozolimskie 133/12, 02-304 Warszawa POWIERZCHNIA: 10 400 m² 22 632 54 44, 602 757 899









TECHNOLOGIA FLATSKIN® FLATSKIN® zdobył 1. miejsce w konkursie międzynarodowej organizacji PROCARTON PACKAGING FOR BETTER WORLD promu- jącej systemy pakowania zmniejszające zużycie plastiku Technologia FlatSkin® to kom- pletny system pakowania próżnio- wego z efektem “skin” opracowany przez firmy SEALPAC i Van Genechten Packaging składający z: ⊲ oprzyrządowania traysealera (przemysłowej zgrzewarki auto- matycznej) do opcji “skin” ⊲ kartonika z nadrukiem wykona- nego z bielonego lub niebielonego włókna celulozowego pierwszego zastosowania (nie recyclingowa- nego) oraz ⊲ folii barierowej typu skin do pa- kowania próżniowego Wizualna atrakcyjność takiego opakowania, nieosiągalna w standardowych opakowaniach zamkniętych na traysealerach, a wyni- kająca z możliwości nadruku na kartoniku i praktycznie niewidzialnej warstwy folii pokrywającej produkt, to niejedna – choć bardzo istotna – korzyść uzyskiwana w tej technologii. Inne korzyści to: ⊲ zmniejszenie zużycia tworzywa sztucznego – nawet do 70% ⊲ przedłużony czas świeżości i przydatności do spożycia – dzięki High Vakuum (głębokiej próżni) ⊲ specjalną strukturę materiału, z którego zrobiony jest kartonik – kontrolowany układ włókien zapobiega odkształcaniu się kartonika ⊲ specjalna ochronna powłoka polimerowa na kartoniku oddzielająca nadruk od produktu ⊲ łatwość otwierania opakowania – dzięki narożnikowi z uchwytem folii oraz miejscowa mikroperforacją folii wygodnego odrywania folii od kartonika ⊲ optymalne własności recyclingo- we dzięki rozdzielaniu folii i kartonu możliwość ekspozycji w pionie – dzięki zapozycjonowaniu produktu i nieprzesuwaniu się w opakowaniu oraz możliwości zawieszenia go przy pomocy euroslotu Jest to system “pod klucz” – idealnie współpracującej ma- Więcej informacji o maszynach i materiałach opakowaniowych szyny i kompatybilnych materiałów opakowaniowych, dający uzyskają Państwo telefonicznie pod nr tel.: opakowanie piękne, trwałe, wygodne dla konsumenta i opty- malne do ekspozycji w sklepie oraz stawiające ogromny krok 537 721 960 lub 531 463 475 lub 662 787 120 w kierunku uczynienia opakowań próżniowych mniej obciąża- lub mailowo: [email protected] jącymi dla środowiska. www.premac.pl DOSTARCZAMY KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIA: ODPOWIEDNIO DOBRANE MASZYNY I MATERIAŁY OPAKOWANIOWE 22 742 0 150 [email protected]

HOMOGENIZATORY Bertoli Najbardziej innowacyjne homogenizatory dla mleczarstwa Dostępne serie homogenizatorów wysokociśnieniowych: • Seria Michelangelo o wydajności do 3200 l/h • Seria Ra aello o wydajności do 21500 l/h • Seria Leonardo o wydajności do 70400 l/m Standardowe parametry: • Przegląd napędu co 12000 h pracy* • Najniższe zużycie wody* • Brak zewnętrznej przekładni* • Wersja aseptyczna • 50 lat doświadczenia *W zależności od linii modelowej OptiFlow tel/fax: +48 22 852 61 17 ul. Słoneczna 116A e-mail: info@opti ow.pl 05-500 Stara Iwiczna www.opti ow.pl

KATEDRA INŻYNIERII I APARATURY PROCESOWEJ WYDZIAŁ NAUKI O ŻYWNOŚCI UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE zapraszają na Katedra Inżynierii i Aparatury Procesowej Wydział Nauki o Żywności XXI Seminarium Postęp techniczny Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w przetwórstwie mleka w Olsztynie TECHMILK ul. M. Oczapowskiego 7 10-719 Olsztyn 12–14.02.2020 r. tel. 89 523 35 78 89 523 47 92 Mikołajki fax. 89 523 44 31 ul. Mrągowska 34 e-mail: [email protected]

XXI Seminarium Zaproszenie POSTĘP TECHNICZNY W PRZETWÓRSTWIE MLEKA TECHMILK 2020 TECHMILK 2020 12 lutego (środa) 10.00 – początek pracy sekretariatu Seminarium 12.00 – początek doby hotelowej, meldowanie gości 13.30 – 14.30 – obiad 14.30 – 15.20 – otwarcie seminarium, sala 6/2 15.20 – 16.40 – sesja plenarna 16.40 – 17.10 – przerwa 17.10 – 18.50 – sesja plenarna 20.00 – kolacja 13 lutego (czwartek) 7.00 – 8.00 – śniadanie 8.00 – 9.20 – sesja plenarna 9.20 – 9.50 – przerwa 9.50 – 11.30 – sesja plenarna 11.30 – 12.00 – przerwa 12.00 – 13.40 – sesja plenarna 13.40 – 15.00 – obiad 15.00 – 16.20 – sesja plenarna 16.20 – 16.50 – przerwa 16.50 – 18.10 – sesja plenarna 18.10 – 18.20 – podsumowanie 20.00 – uroczysta kolacja, sala 6/3 14 lutego (piątek) 7.00 – 9.00 – śniadanie 11.00 – zakończenie pracy sekretariatu Seminarium Czas trwania prezentacji 20 minut.

wiosna 2020 indeks reklam i marek WYDAWCA: ALFA LAVAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 WOMAT sp. z o.o. ALPMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 ul. Waryńskiego 17, 43-190 Mikołów AVENTES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 7 [email protected] BLEZART. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 4, 5 KRS 0000324489, NIP: 635-179-47-38 BUSCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 PREZES ZARZĄDU CLEVRO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 77 Zbigniew Czajkowski CMTM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 DYREKTOR HANDLOWY CRYOGAS M&T POLAND. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 51 Zbigniew Niczko, tel. kom.: 731 993 999 FB-MONT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 [email protected] FORUM MIĘSNE TECHNOLOGIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 FRISTAM POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47, 48 ADRES REDAKCJI: GLASBORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 ul. Elsnera 55a, 43-190 Mikołów HENKELMAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 HITEC FILM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 3 REDAKCJA: IMAPAK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 19, 67 [email protected] INTERMASZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 KELVION CENTRAL EUROPE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 p.o. REDAKTORA NACZELNEGO KONFERENCJA EUROMLECZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Zbigniew Niczko, tel. kom.: 731 993 999 KONFERENCJA MIĘSNE TECHNOLOGIE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 [email protected] KONFERENCJA TECHFOOD PRACTIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 KRAM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 8, 9 REDAKTOR LAKTOPOL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 36 Jakub Musioł, tel. kom.: 731 994 999 LAZUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 [email protected] MARCOR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 MONTSPOŻ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 DZIAŁ GRAFICZNY NOWY PRZEGLĄD MLECZARSKI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 51 kierownik działu graficznego: OPTIFLOW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 11 Mariusz Borowy PFM PACKAGING MACHINERY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 tel. 509 545 418 PHIMAR POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 46, 84 PREMAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 KOREKTA: REKOPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Marta Ernestowicz RETTENMAIER POLSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 SARANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Projekt winiety czasopisma: SCHUR FLEXIBLES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Paweł Mizia SEALPAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 SMC INDUSTRIAL AUTOMATION POLSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 57 BIURO REKLAMY: SPXFLOW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 29 DYREKTOR STAWIANY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Jarosław Banaś, tel. kom.: 733 275 719 SUN FOR YOU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 [email protected] SYMPOZJUM TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM . . . . . . . . . . . . . . 39 TAMI INDUSTRIES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 DYREKTOR MARKETINGU TARGI-MLEKO EXPO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Piotr Koszyk, tel. kom.: 733 275 720 TARGI POLAGRA FOOD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 [email protected] TARGI POLAGRA TECH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 TARGI WARSAW PACK FOOD TECH EXPO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44, 45 FOTO: Archiwum własne, internetowe banki TECHMILK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 12, 13 zdjęć, zdjęcia firm współpracujących TETRA PAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 15, 21 TORPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 70, 71 ISSN: 2450-6877 TREPKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 62, 63 TRMEW OBRÓT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 34 ULTRAVIOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 UNITEX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 23 VERDER POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 VIKAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 7 VITACEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 VIVAPUR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 WEBER POLSKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 27, 52, 53 WITT POLSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 73 Wszystkie prawa zastrzeżone. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń publikowanych w niniejszym czasopiśmie. Wszystkie informacje zamieszczone w czasopiśmie są publikowane na wyłączną odpowiedzialność osób nadsyłających i podających dane. Wydawca nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Wydawca zastrzega sobie prawo wyłączności do reprodukowania stworzonych i zamieszczonych w czasopiśmie reklam i ogłoszeń. Jakakolwiek część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana, przedrukowywana ani przechowywana w żadnej bazie danych bez pisemnej zgody firmy WOMAT. © Copyright by WOMAT 2020 14



wiosna 2020 20 Hanna Morawska spis treści Analiza rynku produktów 36 TARGI, KONFERENCJE, mleczarskich w Polsce WYSTAWY 36 TechFood Practic Konferencja: media i technika w przemyśle spożywczym 38 X Konferencja Polskiego Mleczarstwa EUROMLECZ 2020 24 Maria Baranowska, Bogusław Staniewski: 42 XXVIII Targi Mleczarskie MLEKO-EXPO 2019 Jakość masła 44 Coraz głośniej o Food Tech 30 Agata Biadała: 46 – nowym wydarzeniu na mapie Polski Zastosowanie białek mleka dla branży przetwórstwa spożywczego! w przemyśle mięsnym 46 TECHNOLOGIE 32 Laktopol: To będzie PRODUKCJI rok inwestycji, nowych Pełen zakres usług dla zakładów produktów i rozbudowanej mleczarskich ekspansji międzynarodowej 35 Eksport produktów mlecznych z Polski rośnie . 16

W procesie przygotowania serwatki do dalszego przerobu, konieczne jest oddzielenie tłuszczu i oczyszczenie serwatki z cząstek białka. FB-mont Sp.K. To podwójne zadanie spełnia ul. Wrocławska 77, 62-800 Kalisz wirówka typu WD firmy Alfa Laval. e-mail: [email protected] tel. +62 766 52 23 Specjalnie zaprojektowany bęben z pakietem talerzy umożliwia jednoczesne oczyszczanie (klarowanie) i odtłuszczanie serwatki. www.fb-mont.com.pl

wiosna 2020 spis treści 48 Andrzej Gliwiak: 62 TECHNOLOGIE Strategia zrównoważonego rozwoju PAKOWANIA w praktyce użytkownika pomp 62 Paweł Łagoda 50 LNG - nowe paliwo dla przemysłu i pojazdów 52 Zbiorniki i urządzenia przemysłowe z tworzyw Innowacje Trepko sztucznych 54 Ryszard Cybulski, Magdalena Gawron: Szybko i punktualnie - znaczenie centrów dystrybucyjnych i logistycznych na rynku mleczarskim 60 Jan Marjanowski Nowe Prawo Wodne - jak mniej stracić na zmianach WODY OPADOWE I ROZTOPOWE 66 Ewa Mucha-Szajek, Tomasz Borowy, Milena Jasiurkowska: 69 Znaczenie opakowania w sprzedaży 70 produktów mleczarskich 72 74 FlexiClose (re) – ekologiczne rozwiązania na 74 rynku opakowań dla przemysłu mleczarskiego 78 Innowacyjne systemy pakowania = innowacyjne worki TORPOL Krzysztof Czerwiński: Analizator gazów OXYBABY® 6 .0 teraz z kartą MicroSD HIGIENA Agata Biadała: Systemy czyszczenia w miejscu (CIP) – zalety i charakterystyka Glasbord® - na ściany i sufity 18

LAT »Dziękujemy za długą i owocną współpracę oraz zaufanie. Życzymy dalszych sukcesów w rozwoju firmy« Nasza technologia procesowa, technologia produkcji sera oraz krojenia i Technologia procesowa pakowania sera oferują naszym klientom i partnerom wyjątkową gamę produktów - Technologia produkcji sera wszystkie są od jednego dostawcy - od maszyn, które wiodą w tej dziedzinie Technologia cięcia zarówno pod względem technicznym, jak i technologicznym, po przetwarzanie i Technologia pakowania pakowanie żywności, po kompletne rozwiązania systemowe dla mleczarni. Aby uzyskać więcej informacji prosimy o kontakt: Mozzarella Ser półtwardy IMAPAK Ser twardy www.imapak.eu www.alpma.com Piotr Pietrasik telefon +48 601 346 523 [email protected] Michal Pietrasik telefon +48 605 379 411 [email protected]

TECHNOLOGIE PRODUKCJI dr inż. Hanna Morawska Analiza rynku produktów mleczarskich w Polsce Rynek produktów mleczarskich to jeden z ciekawszych segmentów rynku żywnościowego w Polsce . Obej- muje on kategorie produktowe o wysokim stopniu innowacyjności i działaniu prozdrowotnym oraz kategorie tradycyjne, kierowane do odbiorcy preferującego uznane już produkty . Sektor mleczarski należy w Polsce do najważniejszych segmentów branży oraz rynku produktów żywnościowych . Przemiany na tym z trzech podstawowych elementów: popytu, podaży oraz cen . Ceny rynku należą obecnie do najszybszych, szczególnie wobec po- są podstawowym wyznacznikiem relacji popytowo-podażowych oraz odzwierciedlają stan równowagi rynkowej . Szczególne znaczenie na stępujących procesów koncentracji oraz aktywności rynkowej wielu za- rynku mają konsumenci kreujący popyt, który jest fundamentem roz- granicznych i krajowych firm z kapitałem prywatnym i spółdzielczym . woju gospodarki rynkowej . W ujęciu mikroekonomicznym rozróżnia się Nowoczesne kanały dystrybucji na rynku mleka i jego przetworów ule- popyt indywidualny i rynkowy . Popyt indywidualny określa wielkość gają ciągłym zmianom wraz z postępującą koncentracją handlu deta- popytu od strony pojedynczego podmiotu gospodarczego (np . osób, licznego . Wzrost znaczenia kanałów nowoczesnej dystrybucji na rynku gospodarstw domowych, przedsiębiorstw prowadzących wtórne prze- mleka i jego przetworów wynika z lokalizacji sprzedaży produktów mle- twórstwo) . Popyt rynkowy jest sumą popytów indywidualnych . czarskich i jest ściśle uzależniony od kategorii produktowej . Kategorie Produkty mleczarskie, ze względu na wysoką wartość odżywczą uważane za bardziej nowoczesne, klasyfikowane na etapie wzrostu ryn- (m .in . dużą zawartość białka i wapnia), stanowią istotny element die- kowego, znacznie częściej można spotkać w nowoczesnych kanałach ty polskich konsumentów . Największą popularnością (mierzoną jako dystrybucji (sieciach super- i hipermarketów) . Do takich produktów odsetek osób sięgających po dany produkt) cieszą się sery podpuszcz- należą m .in . sery pleśniowe, serki twarożkowe, mozzarella, sery typu kowe, następnie jogurty oraz sery twarogowe, w tym serki twarożkowe feta, a także mleko smakowe i UHT . Kategorie tradycyjne, pozostające i do smarowania . Nieco mniejsze grupy odbiorców wybierają mleko w fazie dojrzałości rynkowej lub w fazie spadku, a także te, które po UHT, sery topione, serki homogenizowane i desery mleczne . Wielkość okresie spadku rynkowego przeszły do fazy odnowy rynkowej, częściej spożycia serów (podpuszczkowych, twarogowych, topionych i pleśnio- występują w tradycyjnych kanałach dystrybucji . Przykładem mogą być wych) kształtuje się na poziomie 8,36 kg na osobę rocznie . W ilościo- sery twarogowe lub mleko pasteryzowane w folii . wej strukturze spożycia serów największy udział mają sery twarogowe: Polski rynek produktów mlecznych charakteryzuje się dużym po- zarówno tradycyjne sery białe twarogowe, jak i serki homogenizowa- tencjałem rozwoju . Głównym czynnikiem determinującym ten rozwój ne, serki do smarowania, serki ziarniste . będzie popyt, zarówno na rynku wewnętrznym, jak i na rynkach mię- Mleko to zróżnicowana kategoria o różnym stopniu akceptacji przez dzynarodowych . W Polsce spożycie mleka i jego przetworów w prze- konsumentów, rozwoju nowych produktów oraz znaczenia marki . Naj- liczeniu na mieszkańca jest mniejsze niż w większości krajów Euro- bardziej tradycyjnym asortymentem charakteryzuje się mleko pastery- py Zachodniej . Konsekwencją tego jest potencjał wzrostu spożycia zowane w folii . Jest to rynek typowo produktowy, wybór konsumen- i popytu na rynku krajowym . Równocześnie wg prognoz FAO/OECD tów opiera się głównie na aspektach ekonomicznych (ceny, dochody międzynarodowy rynek produktów mlecznych będzie jednym z najdy- konsumentów), inne parametry (tj . marka i producent) nie odgrywają namiczniej rozwijających się rynków żywnościowych . Rosnący popyt praktycznie żadnej roli . Dodatkowymi uwarunkowaniami wpływający- i dobra koniunktura na rynku światowym stwarzają możliwości rozwo- mi na wybór mleka pasteryzowanego w folii są takie cechy fizyczne jak ju eksportu, który w ostatnich latach ma duże znacznie dla krajowej zawartość tłuszczu . Rynek mleka UHT to rynek o bardzo silnie wykry- branży mleczarskiej . Rynek jest mechanizmem, za pośrednictwem stalizowanych markach, wśród których największą rozpoznawalnością którego kupujący i sprzedający oddziałują na siebie, aby określić cenę cieszą się następujące marki: Łaciate, Białe, Mlekovita, Twój Kubek . i ilość dobra lub usługi . Mechanizm rynkowy rozwiązuje trzy podsta- Sery podpuszczkowe są przykładem kategorii, w której w najwięk- wowe problemy ekonomiczne . Po pierwsze, jakie dobra są wytwarza- szym stopniu uwidacznia się tradycja i cena na rynku produktów mle- ne, a na to mają wpływ codzienne decyzje konsumentów dotyczące czarskich . Istotnymi czynnikami wyboru są również preferencje sma- zakupów . Drugim problemem rozwiązywanym przez rynek jest - jak są kowe i przyzwyczajenia żywieniowe przejawiające się w największym wytwarzane dobra i usługi, a duży wpływ na to wywiera konkurencja udziale takich tradycyjnych gatunków jak: gouda, edamski, tylżycki . między producentami . Rynek określa dla kogo są produkowane towa- Kategoria serów podpuszczkowych obejmuje dwa segmenty: pierwszy ry . To ogólne wprowadzenie wyraźnie uwidacznia, że rynek składa się - serów sprzedawanych w tradycyjny sposób, czyli ciętych według wagi 20



TECHNOLOGIE PRODUKCJI oraz drugi - serów konfekcjonowanych, przeważający w placówkach produktów kierowanych do dzieci pojawiło się właśnie w tej kategorii nowoczesnej dystrybucji, czyli hipermarketach, supermarketach i skle- produktowej. O jej zróżnicowaniu świadczą desery ryżowe i na bazie pach dyskontowych. kaszy manny z dodatkami smakowymi, desery z bitą śmietaną, desery jogurtowe i czekoladowe, puddingi oraz desery typu tiramisu. Podkre- Sery białe twarogowe charakteryzują trzy uwarunkowania rozwoju: ślanie przyjemności, zabawy i smaku zbliżonego do słodyczy to podsta- tradycja, aspekty ekonomiczne i przyzwyczajenia żywieniowe. Ze wzglę- wowe przesłanki w dotarciu do najmłodszych konsumentów. W pozy- du na produktowy charakter tej kategorii, istotne znaczenie w podej- cjonowaniu marek innowacyjność łączy się z wartością dodaną, bazując mowaniu decyzji przypisywane jest cenie. Proces budowy marek jest na skojarzeniach z postrzeganą wysoką jakością marek. w początkowej fazie, choć występują czynniki sprzyjające intensyfikacji tego procesu. Najczęściej spotykana jest strategia marek rodzinnych, Napoje niejogurtowe (do których należą kefiry i maślanka) – deter- gdzie pod daną marką występuje wiele produktów, w tym również sery minanty rozwoju tej kategorii to tradycja i przyzwyczajenia żywienio- twarogowe. Przykładem mogą być takie marki jak: Łaciate i Piątnica. we. Świadczą o tym niskie do niedawna wskaźniki znajomości marek Sery twarogowe pod względem cyklu życia produktu kategorię tę moż- oraz ustabilizowane preferencje konsumenckie względem kefirów. Ob- na umieścić w fazie odnowy. Po okresie gwałtownego spadku popytu serwowany wzrost zainteresowania produktami świeżymi (przeważają w latach 90. obecnie obserwuje się ponowny wzrost zainteresowania pozycjonowane napoje niejogurtowe), pojawiającymi się coraz częściej konsumentów. Można to tłumaczyć wzrostem atrakcyjności produktów w ofercie spółdzielni mleczarskich, jest katalizatorem rozwoju tej kate- oraz pojawianiem się produktów wygodnych w użyciu (np. w opakowa- gorii produktów mleczarskich. niach umożliwiających wielokrotne otwieranie i zamykanie) oraz serów mielonych do szybkiego zastosowania do przyrządzenia potraw i ciast. Intensywnie rozwijający się rynek produktów mleczarskich można po- dzielić pod kątem konsumentów z uwzględnieniem czynników warunku- Jogurty i napoje jogurtowe (na bazie żywych kultur bakteryjnych) to jących proces decyzyjny. Jest to związane z występowaniem produktów jedna z najbardziej dynamicznych kategorii rynku produktów mleczar- innowacyjnych o znacznej wartości dodanej i wytworzonych zgodnie ze skich, biorąc pod uwagę częstotliwość wprowadzania produktów uno- strategią niskich kosztów. Najbardziej rozpowszechniona teoria i prakty- wocześnionych i innowacyjnych. Na tym rynku istotne znaczenie jest ka marketingu jest określana jako 4P: Product (produkt), Price (cena), przypisywane marce, innowacje stanowią idealne połączenie kompozy- Promotion (promocja), Place (miejsce sprzedaży). Oznacza to połączenie cji podstawowych cech produktu oraz właściwie zaprojektowanej marki. czterech elementów w odpowiednich proporcjach w celu zapewnienia Zróżnicowanie tej kategorii produktowej to obecność zarówno pozycji rynkowego sukcesu produktu lub marki. Na polskim rynku produktów określanych jako klasyczne (np. jogurty owocowe, naturalne), jak i no- mleczarskich producenci coraz częściej dostrzegają główne elementy in- wych segmentów, np. jogurtów probiotycznych. Pomiędzy tymi dwo- nej teorii, zwanej teorią 4C. Zgodnie z jej założeniami, najważniejszy jest ma biegunami, tradycyjnym i nowoczesnym - konsumenci odnajdują konsument, jego potrzeby, preferencje, motywy wyboru i opinie, które wiele innych propozycji, np. jogurty z ziarnami zbóż, jogurty kremowe, poparte są wzrastającą siłą nabywczą. Teoria ta obejmuje: Customer piankowe, pitne oraz jogurty dla dzieci. Rynek jogurtów - to dominacja value (wartość dla konsumenta), Cost (koszt), Convenience (wygoda na- trzech producentów i ich marek: Danone, Zott i Bakoma. bywcy), Communication (komunikacja, dialog). Obecnie rozwój sektora mleczarskiego w Polsce wskazuje na potrzebę uwzględnienia obu teorii. Serki do smarowania, ta kategoria charakteryzuje się wysokim stop- Kombinacja takich czynników jak: produkt, cena, promocja i miejsce niem wykrystalizowania marek. Jest to druga (oprócz jogurtów i napo- sprzedaży, czyli dystrybucji, musi być połączona z zaletami produktu, jów jogurtowych) kategoria rynku produktów mleczarskich, którą ce- wygodą stosowania, funkcjonalnością i sposobem komunikacji. Tylko chuje nowoczesność i innowacyjny wizerunek. Opinie o tej kategorii takie połączenie wszystkich elementów w strategii pozycjonowania pro- produktowej wynikają ze strategii pozycjonowania poszczególnych ma- duktu i marki może zapewnić firmie mleczarskiej rynkowy sukces. Typo- rek. Do najbardziej wykrystalizowanych i najbardziej rozpoznawalnych wym przykładem stosowania teorii 4P i 4C jest kierowanie produktów należą dwie marki: Hochland i Turek. do określonych grup konsumentów. Ten sposób pozycjonowania marek jest najczęściej obserwowaną na polskim rynku mleczarskim strategią Desery mleczne to kategoria rynku produktów mleczarskich kierowa- budowy marek i plasowania nowych produktów. Polega na kierowaniu na zarówno do dzieci, jak i do osób dorosłych. Istotne znaczenie ma marki do ściśle określonej grupy docelowej, doborze odpowiedniego w tym przypadku marka będącą osią, wokół której konstruowana jest opakowania, przekazu, haseł reklamowych oraz akcji promocyjnych. Na opinia o wysokiej jakości, właściwej wartości odżywczej oraz bezpie- rynku produktów mleczarskich ten sposób pozycjonowania marek jest czeństwie zdrowotnym. Według opinii konsumentów najwięcej nowych najczęściej stosowany w odniesieniu do jogurtów i deserów mlecznych. Biorąc pod uwagę podejście konsumentów do nowych produktów, lo- jalność wobec marek oraz czynniki warunkujące wybór produktów mle- czarskich, można wyodrębnić trzy grupy konsumentów: – przeciętni, tradycyjni; – lojalni wobec produktów i marek; – poszukujący innowacji i nowocześni. Podsumowanie Coraz większy popyt na mleko i jego przetwory postępujący wraz z rosnącymi dochodami i zmianą modeli konsumpcyjnych sprawia, że rynek mleka będzie jednym z najszybciej rozwijających się rynków rolno-żywnościowych. Nie oznacza to, że rynek światowy nie będzie podlegał znaczącym wahaniom cen. Należy się więc spodziewać zwięk- szenia ryzyka cenowego, zwłaszcza że światowy rynek mleka znajdu- je się pod presją wysokich kosztów produkcji. W przyszłości presja ta może być większa. Mleczarnie będą zmuszone poszukiwać intensywniej niż dotychczas możliwości obniżenia kosztów przerobu i sprzedaży oraz skuteczniejszego konkurowania na rynku. n 22

mleczarskim Zaprojektowaliśmy i wykonaliśmy zautomatyzowanych stacji uzdatniania wody. Centrum Badawczo-Wdrożeniowe Zakład produkcyjny UNITEX Sp. z o. o.

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Maria Baranowska, Bogusław Staniewski Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością, UWM w Olsztynie Jakość masła Jakość konsumenci rozumieją jako zespół atrybutów, którymi powinien charakteryzować się dany produkt, by mógł spełniać ich oczekiwania . Postrzeganie jakości żywności obejmuje wiele aspektów odnoszących się m .in . do cech sensorycznych, zdrowotnych, wygody przygotowania do spożycia czy sposobu i terminu przechowywania . Jakość produktu wskazywana jest coraz częściej przez konsumentów jako ważny czynnik warunkujący ich decyzje nabywcze . Masło należy do produktów spożywczych codziennego stosowa- Tabela 1 . Klasyfikacja produktów wysokotłuszczowych do smarowania nia o dużej koncentracji tłuszczu mlekowego - nie mniej niż pieczywa 80% i nie więcej niż 90% . Otrzymywane jest w wyniku zma- ślania wydzielonej z mleka i odpowiednio przygotowanej śmietanki lub Grupa tłuszczów Nazwa handlowa Zawartość tłuszczu [%] śmietany, w której część tłuszczu mlekowego został wykrystalizowany Tłuszcze mleczne Masło 80 – 90 (najlepiej 30-50%) . Jest produktem otrzymywanym wyłącznie z mleka Masło o zawartości i zawiera te same składniki, lecz w innych proporcjach . W procesie Tłuszcze złożone ¾ tłuszczu 60 – 62 produkcji masła dochodzi do ponad 20-krotnej koncentracji tłuszczu z produktów Masło półtłuste i rozpuszczonych w nim składników (np . witaminy A, D, E i K) w po- roślinnych lub 39 – 41 równaniu z wyjściową ich zawartością w mleku . zwierzęcych Tłuszcz mleczny do < 39 Tłuszcze smarowania X% Do tłuszczów mlecznych pozyskiwanych wyłącznie z mleka lub z nie- produkowane > 41 < 60 których produktów mlecznych, w których tłuszcz jest zasadniczym ele- z płynnych lub Miks tłuszczowy > 62 < 80 mentem, poza masłem, zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Parla- stałych tłuszczów Miks o zawartości ¾ mentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia roślinnych lub tłuszczu 80 – 90 2013 r . ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych zwierzęcych Miks tłuszczowy (Dz . Urz . UE, L 347, t 56, 20 .12 .2013) należą: masło o zawartości półtłusty 60 – 62 trzech czwartych tłuszczu mlekowego, masło półtłuste i tłuszcz mleczny do smarowania o określonej zawartości tłuszczu . Miks tłuszczowy do 39 -41 smarowania X% W podziale produktów wysokotłuszczowych do smarowania pieczywa < 39 (tab . 1) z uwzględnieniem rodzaju oraz ilość tłuszczu, w Rozporządzeniu Margaryna > 41 < 60 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1308/2013 wyodrębniono jesz- Margaryna > 62 < 80 cze tłuszcze złożone z produktów roślinnych lub zwierzęcych zawierają- o zawartości ¾ ce 10-80% tłuszczu mlekowego w całkowitej ilości tłuszczu oraz marga- tłuszczu 80 – 90 ryny, w których poziom tłuszczu mlekowego nie może przekroczyć 3% . Margaryna półtłusta 60 – 62 Produkcja masła i innych produktów na bazie tłuszczu mlekowego Tłuszcze do dla przemysłu mleczarskiego jest ekonomicznie uzasadniona, mimo smarowania X% 39 – 41 obserwowanego w ostatnich miesiącach zniżkowego trendu cen ma- < 39 sła na rynku krajowym . W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na produkty zaspokajające potrzeby konsumentów na żywność naturalną, > 41 < 60 funkcjonalną, wygodną, o wysokiej wartości odżywczej, systematycz- > 62 < 80 nie zwiększa się różnorodność wyrobów na bazie tłuszczu mlekowego . Konsumenci skłonni są płacić więcej za masło dobrej jakości, którego Wzrost świadomości konsumentów na temat zależności między zdro- wartość żywieniowa jest wysoka i coraz bardziej doceniana . wiem, prawidłowym funkcjonowaniem organizmu i dobrym samopo- 24

MLEKO STWARZA WIELE MOŻLIWOŚCI, A MY JESTEŚMY EKSPERTAMI W WYMIANIE CIEPŁA OD 1920 Dzięki szerokiej ofercie wymienników ciepła dla przemysłu mleczarskiego, zapewniamy zintegrowane rozwiązania na każdym etapie procesu – od chłodzenia świeżego mleka, poprzez pasteryzację i suszenie, po zapewnienie systemu klimatyzacji i dostawę wież chłodniczych. Oferujemy rozwiązania dostosowane do wymagań – zapewniamy maksymalną higienę, delikatne przetwarzanie produktu i wysoką rentowność. Korzyści płynące z naszych rozwiązań: • jakość, niezawodność i wydajność – nasze znaki rozpoznawcze od 100 lat • rozwiązania dostosowane do indywidualnych wymagań, jak wydłużony czasu produkcji, wysokie bezpieczeństwo produktu, maks. skrócenie przestojów serwisowych i elastyczność • dedykowane serie urządzeń, np. dla produktów wymagających delikatnej obróbki, jak jogurt czy śmietana • wykonanie materiałowe zgodne z najwyższymi standardami bezpieczeństwa żywności Kelvion Central Europe Sp. z o.o. Kobaltowa 2, 45-641 Opole, tel: 77 45 99 800, e-mail: [email protected], www.kelvion.com/pl

TECHNOLOGIE PRODUKCJI czuciem a wartością odżywczą i właściwościami prozdrowotnymi żyw- niowego, biorą udział w leczeniu chorób żołądka, przewodu pokar- ności są czynnikami coraz częściej wpływającymi na decyzje zakupowe, mowego, niektórych schorzeń wątroby i nerek, zapobiegają rozwojowi jednakże to cechy organoleptyczne, a czasami cena, nadal przesądzają cukrzycy typu II i zmianom miażdżycowym, wpływają na przebieg o wyborze i zakupie określonego produktu spożywczego. Dotyczy to procesu mineralizacji zębów i kości, uczestniczą w procesie redukcji również masła. tkanki tłuszczowej u osób z nadwagą. Skład i właściwości prozdrowotne masła Smaki i zapach masła Podstawowym składnikiem masła jest tłuszcz mlekowy o bardzo Ogólna percepcja doznań zapachowo- smakowo- czuciowych, od- zróżnicowanym składzie i właściwościach biologicznych oraz wysokiej bieranych przy ocenie doustnej żywności określana jest jako smako- strawności (97-99%), a dzięki temu zalecane do spożywania w co- witość. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) zdefinio- dziennej diecie wszystkim grupom konsumentów, również dzieciom, wała smakowitość (ang. flavour) jako złożoność odczuć węchowych, osobom borykającym się z dolegliwościami przewodu pokarmowego smakowych i nerwu trójdzielnego towarzyszących konsumpcji. Wra- oraz rekonwalescentom. żenia, jakie odczuwamy w ustach, są także efektem doznań dotyko- wych, działania temperatury oraz nocycepcji. Smakowitość jest to Tłuszcz mlekowy charakteryzuje się wyjątkowo złożonym składem złożone wrażenie zmysłowe wywołane przez połączone bodźce sma- kwasów tłuszczowych bowiem w jego składzie zidentyfikowano ich kowe, zapachowe i dotykowe (odczuwane przez zmysł powonienia, ponad 400, w tym głównie nasyconych. Spośród tak wielu jedynie 16 smaku i dotyku na powierzchni jamy ustnej). kwasów tłuszczowych występuje w ilości 1% lub powyżej. W mleku tłuszcz mlekowy występuje w formie emulsji kuleczek tłuszczowych. Masło jest mieszaniną (układem) trzech głównych faz: - tłuszczowej - w postaci częściowo zestalonych kuleczek tłuszczo- W tłuszczu mlekowym dominują tłuszcze proste, głównie triacylogil- cerole - ponad 96%, a tylko niespełna 4% stanowią pozostałe skład- wych (ziarenek) przemieszanych z wolnym tłuszczem (w części niki takie jak: di- i monoacyloglicerole fosfolipidy, cerebrozydy, wolne skrystalizowanym i częściowo w stanie ciekłym); tłuszcz w maśle kwasy tłuszczowe, cholesterol i jego estry, karotenoidy oraz witaminy stanowi fazę ciągłą, A, D, E i K. Jest nośnikiem wielu innych substancji determinujących - wodnej - w postaci drobnych kropelek wody i maślanki (<5 µm), jego wyjątkowe właściwości odżywcze i prozdrowotne, a należą do zawiera zachowane otoczki białkowe kuleczek tłuszczowych i frag- nich: krótko-, średnio-, długołańcuchowe i wielonienasycone kwasy menty ścian białkowych, tłuszczowe, sprzężony kwas linolowy (CLA), kwas wakcenowy, ko- - gazowej - w postaci dość dużych pęcherzyków powietrza w ilo- enzym Q (ubichinon), lipidy eterowe, sfingomieliny, kwas 13-metylo- ści (w zależności od metody produkcji): 2-6% obj., 5-10%, 0,5- tetradekanowy. Wbrew powszechnemu mniemaniu tłuszcz mlekowy 1,0%, zawiera stosunkowo niewielką ilość cholesterolu (0,20-0,40% całości Wszystkie te składowe mają udział w odczuciu jego smakowitości. tłuszczu). Masło jest produktem wieloskładnikowym i chociaż w przeważa- Tłuszcz mlekowy jest cennym źródłem energii niezbędnej do prze- jącej ilości zawiera tłuszcz mlekowy, to w jego składzie występują: mian metabolicznych i podtrzymywania podstawowych procesów białka, węglowodany, związki mineralne i woda. Różna rozpuszczal- życiowych. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz mnóstwo in- ność składników masła wodzie i tłuszczu oraz duża liczba interakcji nych prozdrowotnych substancji występujących wyłącznie w tłuszczu w obrębie poszczególnych składników i między nimi, definiuje więk- mlekowym, są składnikami podstawowych struktur organizmu oraz szość jego cech smakowo-zapachowych, właściwości strukturalnych odpowiadają za regulację wielu funkcji biologicznych zachodzących i teksturalnych. w organizmie człowieka. Cechy sensoryczne masła wyznacza skład i jakość surowca oraz Składniki tłuszczu mlekowego pojedynczo lub łącznie przejawiają przebieg i parametry procesu technologicznego, którego zadaniem wiele pozytywnych oddziaływań na zdrowia człowieka, w tym: wyka- jest również odpowiednie utrwalenie produktu, utrzymanie lub po- zują aktywność antyoksydacyjną, przeciwnowotworową, przeciwdrob- prawienie jego wartości odżywczej oraz zapewnienie bezpieczeństwa noustrojową, redukują poziom cholesterolu, odgrywają kluczową rolę zdrowotnego konsumentom. w funkcjonowaniu oka, mózgu, układu nerwowego i sercowo-naczy- Ze względu na ponad 80% udziału tłuszczu mlekowego w produk- 26 cie, duży wpływ na jakość organoleptyczną masła wywierają składni- ki lipidowe jako samodzielne substancje smakowo-zapachowe, a tak- że jako prekursory wielu związków biorących udział w kształtowaniu charakterystycznego smaku i zapachu masła. Mogą również wpły- wać na modyfikację odczuć smakowo-zapachowych indukowanych przez inne składniki. Tłuszcz jest rozpuszczalnikiem oraz nośnikiem substancji aromatycznych, powstających nie tylko z rozkładu tłusz- czu, ale również z białek i laktozy. Smak i zapach masła jest wypadkową obecności i ilości wielu związków chemicznych, których prekursorami są składniki mleka, głównie: tłuszcz, ale także białka i laktoza. Rodzaj i ilość substan- cji smakowo-zapachowych w maśle jest determinowana wieloma czynnikami, m.in.: przechodzeniem z surowca, w którym ich poziom i różnorodność zależy od sposobu karmienia krów, intensywnością i parametrami stosowanych zabiegów technologicznych, w tym ob- róbki termicznej, odgazowywania oraz płukania ziaren masła. Istotne znaczenie ma także zakres i skala zmian zachodzących w tłuszczu mlekowym, takich jak lipoliza i oksydacja. Związki smakowo-zapa- chowe mogą powstawać również w wyniku aktywności metabolicz- nej bakterii fermentacji mlekowej podczas dojrzewania biologiczne-

Jesteśmy wykwalifikowanym producentem Oferujemy naszym klientom pełen zakres usług: zbiorników, aparatów i urządzeń z tworzyw } Doradztwo inżynieryjne } Organizację dostaw, w tym kompleksowe usługi sztucznych, oferującym innowacyjne rozwiązania logistyczne, jak planowanie transportów, w dziedzinie magazynowania i przetwarzania uzyskiwanie zezwoleń na przewozy agresywnych substancji. W naszej ofercie są między ponadnormatywne oraz pilotaż innymi: } Montaż rurociągów/instalacji } zbiorniki cylindryczne (magazynowe, procesowe) } Obudowę pomieszczeń/zabezpieczanie } zbiorniki prostopadłościenne powierzchni tworzywem sztucznym (magazynowe, procesowe ) } Pokrywanie elementów konstrukcyjnych powłoką } instalacje przemysłowe (przesyłowe, dozujące, TWS mieszające, rurociągi, gazociągi) } Rozruch urządzeń } aparaty i urządzenia technologiczne } Nietypowe prace montażowe } Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny (płuczki, absorbery i desorbery) } palety zabezpieczające, wanny zabezpieczająco-/ przechwytujące (ociekowe) } aparatura kontrolno-pomiarowa } konstrukcje stalowe } silosy Jesteś zainteresowany naszą ofertą? Skontaktuj się z nami! Weber Polska Sp. z o.o. Łozienica, ul. Produkcyjna 5, 72-100 Goleniów Tel.: +48 91 481 79 00, Fax: 48 91 481 79 09 e-mail: [email protected] www.weber-polska.com

TECHNOLOGIE PRODUKCJI go, a także bakterii zanieczyszczających, w tym psychrotrofowych. unikać wad związanych z nadmiarem aldehydu octowego. Bakterie W maśle zidentyfikowano już ponad 120 substancji decydujących Leuconostoc mesenteroides ssp. cremoris mają zdolność redukcji aldehydu octowego do etanolu, zapewniając właściwą proporcję tego o ogólnym aromacie tego produktu, jednak postęp w rozwoju metod związku do diacetylu, najlepiej 1:4. Pożądana zawartość diacetylu analitycznych upoważnia do stwierdzenia, że ostateczny skład jako- w maśle wynosi 1 - 2 mg/kg, chociaż już przy stężeniu 0,5 - 0,6 mg/ ściowy i ilościowy związków wpływających na smak i zapach masła kg wyczuwana jest przyjemna nuta orzechowa. nadal nie jest do końca poznany. Poszczególne związki kształtujące cechy organoleptyczne masła Smak i zapach masła zależy od rodzaju i ilości poszczególnych wywołują określone wrażenia smakowo-zapachowe, np.: kwasy substancji smakowo-zapachowych, ale także wzajemnych proporcji tłuszczowe nadają szorstkość i chropowatość, kwas mlekowy - smak między nimi. kwaśny, związki karbonylowe - posmak śmietankowy i nutę karmelo- wą, laktony – posmak śmietankowy i nutę orzechową, alkohole i es- Najważniejszymi i występującymi w największych ilościach związ- try – odpowiadają za nutę owocową, a związki siarkowe – za posmak kami czynnymi organoleptycznie, związanymi z fazą tłuszczową ma- ogrzewania, pasteryzacji (kapuściany). sła są: krótkołańcuchowe wolne kwasy tłuszczowe (od C4 do C12), delta () i gamma () laktony, metyloketony, alkanole i alifatyczne W produkcji masła można stosować dozwolone składniki i substan- aldehydy. Z pośród pozostałych substancji odgrywających pewną rolę cje dodatkowe nadające cechy organoleptyczne, takie jak sól w ilości w kształtowaniu smaku i zapachu masła należy wymienić: alkohole, poniżej 2% czy barwnik naturalny E160 – karoteny. Do złożonych, estry, fenol, m-krezol, p-krezol, a z występujących w bardzo małych smakowych produktów otrzymywanych na bazie tłuszczu mlekowego stężeniach: indol, skatol, a także siarczek dimetylu. dodawane są zioła, warzywa czy kakao. Masło produkowane ze śmietany, charakteryzuje się orzeźwiają- Poza składem i jakością surowca oraz dodatkami o walorach or- cym, lekko kwaśnym smakiem oraz orzechowym aromatem bardzo ganoleptycznych masła decydują, w różnym stopniu, wszystkie eta- cenionym przez konsumentów. py procesu technologicznego. Ważnymi etapami produkcji, które przesądzają o cechach smakowo-zapachowych masła, poza wysoką Dominującą rolę w kształtowaniu cech smakowo-zapachowych pasteryzacją śmietanki w temperaturze nie niższej niż 92°C kiedy masła ze śmietany odgrywa kwas mlekowy oraz diacetyl, a także powstaje ogromna ilość związków i biologicznym dojrzewaniem, są: substancje występujące w mniejszych ilościach, takie jak: aldehyd odgazowywanie śmietanki i płukanie ziaren masła. octowy, kwas octowy. Związki te powstają podczas biologicznego dojrzewania śmietanki przeznaczonej do zmaślania (zachodzi rów- Odgazowanie śmietanki prowadzi się w temp. 95-98°C przy ci- nocześnie z dojrzewaniem fizycznym) lub wprowadzane są do pro- śnieniu zredukowanym do 50-70 kPa. Celem odgazowywania jest duktu wraz z ich nośnikami stosowanymi w produkcji masła meto- poprawa cech sensorycznych polegająca na: skutecznym usunięciu dami alternatywnymi. Metody te (NIZO, SMR, IBC) charakteryzują lotnych substancji o nieprzyjemnym zapachu pochodzenia paszowe- się zakwaszaniem i aromatyzowaniem plazmy masła przez dodanie go, oborowego lub będących skutkiem rozwoju mikroflory zanieczysz- płynnych zakwasów mezofilnych bakterii maślarskich i/lub kwasu czającej, np. bakterii pałeczki okrężnicy; częściowym usunięciu tlenu mlekowego i/lub diacetylu (w postaci destylatu zakwasów maślar- co skutkuje większą trwałością oksydacyjną produktu oraz obniżeniu skich) na ziarno masła uzyskane podczas zmaślania słodkiej śmie- ilości niepożądanych wolnych kwasów tłuszczowych wywołujących tanki. Kwas mlekowy jak i diacetyl mogą być stosowane w produkcji zapach jełki. masła metodami alternatywnymi pod warunkiem, że pozyskiwane są ze składników mleka. Płukanie ziaren masła (dwu-, trzykrotne) odbywa się po oddzie- leniu maślanki od ziaren, z użyciem wody o jakość odpowiadającej Cechy smakowo-zapachowe masła ze śmietany formowane są wymaganiom wody pitnej. Podstawowym celem płukania jest usu- głównie w wyniku metabolicznej aktywności szczepów bakterii Lac- nięcie maślanki międzyziarnowej, co prowadzi do obniżenia zawarto- tococcus lactis ssp. lactis i Lactococcus lactis ssp. cremoris, które ści składników nietłuszczowych, głównie białka (o 25-50%) i laktozy wytwarzają głównie kwas mlekowy oraz Leuconostoc mesenteroides (o 50-60%) przyczyniając się do poprawy jakości mikrobiologicz- ssp. cremoris i Lactococcus lactis ssp. lactis biovar. diacetylactis nej i ogólnej trwałości masła oraz obniżenia aktywności lipolitycz- odpowiedzialne za biosyntezę związków aromatu, głównie diacety- nej w maśle. Niestety płukanie nie jest ekonomicznie uzasadnione lu powstającego z rozkładu cytrynianów, a jedocześnie pozwalają ponieważ zmniejsza wydajności produkcji masła z powodu usunię- cia znacznej ilości składników suchej masy beztłuszczowej, której 28 w maśle może być od 2%. Niepożądanymi zjawiskami związanymi z płukaniem ziaren masła jest wypłukanie znacznych ilości substancji smakowo-zapachowych, głównie diacetylu (do 75-90%). Zbyt inten- sywne płukanie może prowadzić do wady masła określanych jako: smak i zapach pusty, jałowy. Płukanie ziaren może mieć również korzystny wpływ na jakość masła. Poprzez regulację temperatury wody płuczącej można ustalić temperaturę wygniatania masła, a w konsekwencji modelować cech reologicznych produktu gotowego. Nie bez znaczenia dla cech organoleptycznych masła są oddzia- ływania mechaniczne podczas mieszania, pompowania, zmaślania śmietanki czy wygniatania, które mogą zubożyć produkt w składniki smakowo-zapachowe lub indukować niekorzystne przemiany lipoli- tyczne czy oksydacyjne. Lipoliza i oksydacja tłuszczu mlekowego są kolejnymi czynnikami o znaczącym wpływie na jakość masła, których przebieg można ob- serwować już w mleku po udoju, w czasie magazynowania i trans- portu surowca, jego obróbki i przygotowania do zmaślania przez po- szczególne etapy produkcji jak i w gotowym wyrobie.

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Istotą procesu lipolizy tłuszczu mlekowego jest enzymatyczny roz- Aldehydy oraz powstające z nich kwasy są odpowiedzialne w dużym kład triacylogliceroli na mono- i diacyloglicerole oraz na wolne kwasy stopniu, za charakterystyczny zapach zjełczałego tłuszczu. tłuszczowe. Lipoliza tłuszczu mlekowego zachodzi przy udziale termo- labilnych lipaz rodzimych mleka, których aktywność można zmniejszyć Powstałe w wyniku utleniania lipidów rodniki oraz różnego rodzaju obniżając temperaturę mleka a unieczynnić podczas obróbki cieplnej, związki mogą reagować nie tylko między sobą, lecz także z innymi, a także lipaz wytwarzanych przez drobnoustroje, których aktywność w tym nie lipidowymi, składnikami masła. trudniej wyeliminować. Czynnikami intensyfikującymi przebieg i za- kres lipolizy są wszelkie działania prowadzące do uszkodzenia otoczek W ocenie konsumenckiej masła i produktów na bazie tłuszczu mle- kuleczek tłuszczowych i ułatwienia dostępu enzymom do substratu kowego, obok walorów smakowo-zapachowych, ważną pozycję zaj- jakim jest wolny tłuszcz. muje ich tekstura, której znaczącym wyróżnikiem funkcjonalnym jest smarowność. Utlenianie tłuszczu jest wynikiem reakcji głównie nienasyconych kwasów tłuszczowych z tlenem atmosferycznym, chociaż oksydacji Twardość i smarowność to cechy użytkowe masła, do których kon- podlegają również kwasy nasycone. Proces ten ma charakter auto- sumenci przywiązują szczególną uwagę. Te wyróżniki jakości masła katalityczny, przebiega łańcuchowo przy udziale wolnych rodników, determinowane są składem i rodzajem, użytego w produkcji tłuszczu, a może być katalizowany przez niektóre metale ciężkie, np. żelazo a także wzajemnymi proporcjami fazy wodnej i gazowej w stosunku do i miedź, promieniowanie świetlne, szczególnie ultrafiolet oraz waha- tłuszczowej. Większy udział tłuszczu o konsystencji stałej, wpływa na nia temperatury produktu. Reakcje autooksydacji można podzielić wzrost twardości i pogorszenie smarowności produktu. Natomiast do- na trzy etapy: inicjacji – powstawanie wolnych rodników, propagacji datek oleju roślinnego do tłuszczu mlekowego zmniejsza jego twardość i terminacji – zakończenie reakcji łańcuchowej. Powstające w procesie i powoduje poprawę smarowności produktu, co jest efektem zwiększe- utleniania wodoronadtlenki są bardzo nietrwałe i mogą ulegać różno- nia udziału frakcji tłuszczowej o niskiej temperaturze topnienia. kierunkowym przemianom, stając się źródłem bardzo wielu produktów wtórnych. Pierwotne produkty oksydacji nie wywołują wrażeń senso- Poza składem surowca stosowanego w produkcji masła wyraźny rycznych a ich obecność można ocenić tylko analitycznie, natomiast wpływa na zachowanie reologiczne produktu końcowego na proces produkty wtórne mają wyraźny i nieprzyjemny skutek organoleptyczny. produkcji, gdyż szybkość i przebieg chłodzenia, ścinanie i temperatury Wskutek oksydacji mogą powstawać produkty krótkołańcuchowe, ta- podczas przetwarzania wpływają na krystalizację tłuszczu, tworzenie kie jak: węglowodory, aldehydy, ketony, estry, laktony, alkohole i etery. sieci krystalicznej i mikrostrukturę. Producenci masła, a także mleka powinni pamiętać wypowiedź W.H.E. Reid’a, że „Jakość wyrobu gotowego nie może być lepsza niż jakość jego składników i warunków produkcji”. n REKLAMA Nowoczesne przetwórstwo mleka TWOJE PRODUKTY, TWÓJ SPOSÓB Centra Innowacji SPX FLOW pomagają zakładom mleczarskim na całym świecie wygrywać na coraz bardziej konkurencyjnych rynkach. Oferując najnowocześniejszą technologię, popartą wiedzą specjalistyczną w zakresie aplikacji, jednostki te, we współpracy z Tobą, pomagają udoskonalać procesy i tworzyć receptury, które spełnią Twoje cele biznesowe i wymagania Klientów - dziś i w przyszłości. Aby uzyskać pomoc w osiągnięciu pożądanych procesów i produktów, skontaktuj się z SPX FLOW już dziś. Sieć: www.spxflow.com | Telefon:+48 22 504 18 00 | E-mail: [email protected] 29

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Agata Biadała Zastosowanie białek mleka w przemyśle mięsnym Z białek pochodzenia zwierzęcego mających duże znaczenie w przemyśle mięsnym należy wymienić białka mleka . W skład tych białek wchodzą frakcje białek kazeinowych oraz białka serwatkowe . Najważniejszą cechą białek mleka jest ich zdolność emulgująca i z tym związana zdolność zatrzymywania wody . Kazeina do celów spożywczych po raz pierwszy zastosowana była pod koniec XIX wieku, do wytworzenia preparatu o właściwościach tonizujących i wzmacniających . Pierwsze szersze zainteresowanie kazeiną i jej pochodny- mi jako składnikiem produktów spożywczych miało miejsce w USA . Zainteresowanie i stosowanie kazeiny wynikało z postępu w badaniach nad funkcjonalnością składników żywności, w tym także nad kazeiną i jej solami . Powodem stosowania kazeiny i jej pochodnych w produktach spożywczych są cechy funkcjonalne, jakie te preparaty wykazują, np . nadawanie produktowi spożywczemu odpowiedniej struktury i konsystencji, zdolności emulgowania tłuszczów oraz wiązania wody . Wprzemyśle mięsnym białka mleka, przede wszystkim prepa- raty kazeinowe są stosowane w produkcji wyrobów drobno wanych kazeinianów uległy znacznej poprawie . Powodem tego jest rozdrobnionych . Niekiedy stosuje się je także jako składnik stosowanie techniki ekstruzji do ich produkcji . Obecnie produkowane preparaty charakteryzują się dużą zawartością białka, bardzo dobrą solanek do nastrzykiwania szynek . Potencjalne wykorzystanie wysoko- rozpuszczalnością, wysokim i stabilnym pH, dużą zdolnością absorpcji białkowych preparatów białek mleka w przemyśle mięsnym szacowane wody i emulgowania tłuszczów, małą zawartością tłuszczu, soli mine- jest na około 100 tys . ton rocznie . Białka mleka, a przede wszystkim ralnych oraz niebiałkowych związków azotowych . kazeiniany w przemyśle mięsnym stosowane są w celu poprawienia Kazeinę wykorzystuje się również do produkcji wyrobów imitujących stabilności gotowego produktu . W produktach drobno rozdrobnionych mięso i produkty mięsne . Jednym z mniej znanych zastosowań prepara- kazeiniany są odpowiedzialne za emulgowanie tłuszczu, wiązanie wody tów białkowych jest przemysł rybny . Produkty takie jak kazeinian sodu oraz poprawę konsystencji . Kazeiniany odgrywają także rolę substancji i serwatka są stosowane do produkcji farszów z dorszy bałtyckich, gdzie wiążącej, utrzymującej w stanie równowagi złożony układ trójfazowy, ograniczają zmiany denaturacyjne białek, zmniejszają wyciek i twardość jakim jest farsz kiełbasiany . Zawiesina jaką tworzą nierozpuszczalne oraz ograniczają procesy utleniania lipidów . włókna mięsa w wodzie, roztwór rzeczywisty, na który składają się W przemyśle mięsnym wykorzystywane są także białka serwatkowe . sole mineralne oraz rozpuszczalne białka, woda i emulsja, którą tworzy Ich wykorzystanie motywowane jest zdolnością białek serwatkowych do tłuszcz i woda mają tendencję do rozdzielania się, zwłaszcza podczas wiązania wody występującej naturalnie w mięsie czy dodawanej w cza- gotowania i pieczenia, kiedy temperatura wzrasta powyżej 70°C . Aby sie produkcji, która ma tendencję do wydzielania się podczas kolejnych uzyskać odpowiedni efekt technologiczny, dodatek preparatu nie po- kroków produkcyjnych . Preparaty wykorzystywane do tego celu powin- winien przekraczać 2,5-3% . Do mięsa kazeiniany wprowadzane są na ny charakteryzować się dużą rozpuszczalnością, aby nie zatykały igieł kilka sposobów: nastrzykowych, nie powinny natomiast mieć wpływu na smak, zapach, - w postaci sproszkowanej na początku procesu rozdrabniania, barwę, wygląd i strukturę wyrobu gotowego . Modyfikowane białka ser- - w postaci żelu do kutra albo do młynka koloidalnego, watkowe mają zdolność silniejszego wiązania wody, denaturują podczas - jako emulsja przygotowana z białka, wody i tłuszczu . ogrzewania tworząc silniejsze żele niż kazeinany . Tworzenie stabilnych Właściwości fizykochemiczne kazeinianów takie jak zdolność wią- żeli przez białka serwatkowe umożliwia nadanie wyrobom wyproduko- zania wody, emulgowania tłuszczu oraz żelowania obecnie produko- wanym z ich dodatkiem kształtu i właściwości strukturalnych . Jednocze- 30

TECHNOLOGIE PRODUKCJI śnie białka te utrzymują składniki żywności w obrębie sztywnej matrix Właściwości funkcjonalne preparatów białek mleka powodują, że sto- i wiążą wodę . Badania dowodzą także korzystnego wpływu białek ser- suje się je jako bardzo ważny dodatek w przemyśle mięsnym i nie tylko . watkowych na system immunologiczny jako rezultat zwiększania synte- Coraz dokładniejsze badania naukowe prowadzone w tym temacie dają zy glutationu . Z hydratacyjnymi właściwościami białek serwatkowych szanse przypuszczać, że na rynek będą wprowadzane wyroby o zapro- są związane także właściwości funkcjonalne takie jak: rozpuszczalność, jektowanych cechach funkcjonalnych i wysokiej wartości odżywczej . n pęcznienie, retencja wody, lepkość i żelowanie . Zmienną cechą białek serwatkowych jest ich szerokie spektrum działania w zakresie wartości Literatura dostępna u autora. pH . Wartość ta kształtuje się w przedziale 3-7 . Żelujące właściwości białek serwatkowych wykorzystuje się przy pro- dukcji wielu wyrobów do modyfikacji tekstury, w których chce się osią- gnąć zwiększenie twardości, lepkości i elastyczności . Badania nad biał- kami serwatkowymi w produkcji wędlin potwierdziły ich zdecydowanie większe właściwości strukturotwórcze w porównaniu z kazeinianami oraz białkami roślinnymi . Wyroby wyprodukowane z ich dodatkiem cechowały się wyraźnie poprawioną konsystencją i spoistością . Jedno- cześnie cechowały się zmniejszoną intensywnością barwy czerwonej mięsa, co może jednak być skorygowane poprzez dodatek do produkcji surowca bogatego w barwniki mięśniowe . Właściwości emulgujące białek serwatkowych wykorzystywane są w produkcji wyrobów drobno rozdrobnionych . W celu zwiększenia wy- dajności oraz polepszenia struktury część tłuszczu wprowadzana jest w postaci emulsji przed procesem kutrowania . Preparat białkowy musi więc wykazywać dobre właściwości emulgujące i zdolność wiązania tłuszczu oraz uczestnictwa w tworzeniu sieci, co jest szczególnie istot- ne podczas ogrzewania, kiedy tłuszcz ma tendencję do wydzielania się z układu . Innym zastosowaniem białek serwatkowych jest ich wykorzystanie jako zamiennika tłuszczu w przetworach mięsnych . Przykładem tutaj mogą być kiełbasy kutrowane . REKLAMA 31

WIADOMOŚCI Z BRANŻY Laktopol: To będzie rok inwestycji, nowych produktów i rozbudowanej ekspansji międzynarodowej Dla Grupy Kapitałowej Polindus-Laktopol rok 2019 upłynął pod znakiem okrągłych jubileuszy (poszczególne spółki i zakłady obchodziły swoje 20-lecie oraz 30-lecie istnienia) . Był to także czas inwestycji podnoszących jakość, co już zaowocowało licznymi nagrodami . Jak zapowiadają przedstawiciele firmy, teraz przyszła pora na wprowadzanie nowych produktów mlecznych i pozyskiwanie kolejnych rynków zbytu, a także na działa- nia zwiększające wydajność produkcyjną . i młodych, niezwykle ambitnych pracowników . O tym, jaką wartość stanowi dobra załoga całej Grupy, idealnie współpracująca ze sobą, przekonaliśmy się w zeszłym roku, który był w branży mleczarskiej nietypowy z uwagi na rozchwianie rynku światowego mleka czy anomalie pogodowe . To właśnie dzięki staraniom pracowników różnego szczebla udało nam się utrzymać produkcję na dotychczasowym, wysokim poziomie jakościowym i ilościo- wym – tłumaczy Olgierd Meysztowicz, właściciel, a jednocześnie Prezes Zarządu . Niemal 30 wyrobów mlecznych w proszku, 13 gatunków masła Kolejne inwestycje i miksów oraz sery to główne produkty, które powstają w czterech mlecznych zakładach Grupy Kapitałowej Polindus-Laktopol . Obec- Obecnie Laktopol znalazł się w punkcie, w którym nie jest w stanie zaspo- nie proszki mleczne i masła są eksportowane do 120 krajów świata, a spół- koić potrzeb wszystkich odbiorców . Dlatego już w 2019 r . Grupa poczyniła ki nieustannie poszerzają rynek zbytu o kolejne państwa . wiele inwestycji, które miały na celu zwiększenie wydajności . W Suwałkach zakończono modernizację urządzeń suszarniczych, a laboratorium zyskało – Dzisiaj na świecie naszym znakiem rozpoznawczym stał się Instant najnowocześniejsze urządzenia do szybkich analiz surowca i proszku . Fat Filled Milk Powder – zamiennik mleka pełnego w proszku z dodatkiem tłuszczu roślinnego . 100% produkcji eksportowane jest na rynki państw W Laktopolu-A w Łosicacach oddano natomiast do użytku nową Stację trzecich, głównie Afryki i Azji . W sumie to aż 90 krajów . Pozostałe proszki Uzdatniania Wody oraz zakupiono linię pakującą do masła . Trwały także w większości przeznaczamy na rynek krajowy, do naszych stałych odbiorców prace przy linii UHT, działano ponadto przy automatyzacji odbioru surow- – mówi Edyta Kowalewska, Kierownik Handlu “Laktopolu” w Suwałkach . – ców i dystrybucji na działy produkcyjne . W Polsce szczególnie doceniane są masła produkowane w Łosicach . Tylko w zeszłym roku wiele naszych produktów otrzymało kilka ważnych nagród – W tym roku kontynuujemy w Suwałkach prace inwestycyjne zwięk- i wyróżnień, m .in . Niedźwiedzia Biznesu (za Tradycyjne Masło z Łosic), szające wydajność kolejnych wież . Zakład ten planuje również całkowite Nagrodę Dobry Produkt (za Tradycyjną Osełkę Masła z Łosic) czy znaki Ja- przejście z oleju opałowego na gaz . W Łosicach zaś zostaną zakupione kość Tradycja oraz Doceń Polskie . Eksportujemy je głównie do państw Unii kolejne urządzenia pakujące do masła i miksów, uruchomiona zostanie linia Europejskiej, a od niedawna także na Kubę – dodaje Monika Czapska-Zych, do produktów UHT . Ruszy tam także inwestycja związana z budową układu Dyrektor Zakładu Mleczarskiego “Laktopol-A” w Łosicach . trigeneracji wraz z niezbędną infrastrukturą . Projekt ten otrzymał dofinanso- wanie z NFOŚiGW – mówi Olgierd Meysztowicz .– W 2020 roku planujemy Za sukcesem stoją ludzie wypuścić na rynek zupełnie nowe produkty . Za ich produkcję odpowiedzial- ne będą zakłady w Suwałkach, Łosicach i Marszowicach . W skład Grupy Kapitałowej Polindus-Laktopol wchodzą m .in . spółki Po- lindus (Kraków), Laktopol (Suwałki) , Laktopol-A (Łosice) Polindus (Gą- Laktopol – 30 lat na rynku sewo), Polindus Ex Monts De Joux Polska (Marszowice) . W sumie grupa posiada 12 linii produkcyjnych oraz 5 wież suszarniczych . Rocznie skupuje W ubiegłym roku spółki Polindus Kraków oraz Laktopol obchodziły 30-le- 100 mln litrów mleka, co stanowi znaczny wzrost w stosunku do roku cie swojego istnienia . W lipcowych obchodach uczestniczył prezydent Su- 2018 . Produkcja proszków mlecznych w całej Grupie to niemal 73 tys . wałk Czesław Renkiewicz, który wręczył Olgierdowi Meysztowiczowi oraz ton, a masła 8,5 tys . ton . Obecnie Polindus-Laktopol zatrudnia ponad 550 dyrektorowi zakładu, Lechowi Antonowiczowi, Medal za zasługi dla miasta . osób . 20 lat na rynku świętował także Polindus Gąsewo, którego głównym zada- niem jest skup mleka dla Grupy . – Twórcami naszego sukcesu są przede wszystkim ludzie zaangażowani w swoją pracę . W naszych zespołach mamy zarówno doświadczonych, jak Laktopol od 20 lat jest stałym, pierwszym bezpośrednim, polskim partne- rem współpracującym z algierską firmą Onil . Z racji dwustronnej, zadowa- 32 lającej współpracy Laktopol zaprosił w kwietniu do zakładu w Suwałkach blisko 50-osobową delegację, wśród której znaleźli się przedstawiciele tego przedsiębiorstwa . Zagraniczni uczestnicy wydarzenia byli pod wrażeniem jednej z największych proszkowni mleka we wschodniej Europie, a także postępu, jaki w ostatnich latach dokonał się w Polsce . n www .opublikowani .pl





WIADOMOŚCI Z BRANŻY Eksport produktów mlecznych z Polski rośnie. Coraz częściej kupują je kraje azjatyckie i afrykańskie Niemal jedna trzecia wyprodukowanego nad Wisłą mleka i jego przetworów trafia poza granice Polski . W większości do Unii Europejskiej, zwłaszcza do Niemiec, jednak producenci poszukują nowych rynków zbytu w Azji, Afryce i Ameryce Południowej . O ile w ubiegłym roku wysokie ceny masła spowodowały wzrost eksportu tego tłuszczu, o tyle w 2019 r . korzystne dla przetwórców okazują się ceny odtłuszczonego mleka w proszku . Jednak nawet duże zakłady potrzebują rządowego wsparcia promocyjnego na rynkach ekspor- towych . – Polska jest jednym z pięciu największych producentów mleka jako cały sektor – wyjaśnia przedstawicielka Mlekpolu . – To, co w tej w Europie, a około 30 proc . produkcji eksportujemy poza granice Polski . chwili robi polski rząd, jest niewystarczające . Potrzebujemy większego Głównym naszym odbiorcą jest Wspólnota Europejska, natomiast bardzo zaangażowania i konsekwencji w prowadzeniu tych programów . To są szeroko docieramy też do innych krajów świata – mówi agencji infor- wyzwania, nad którymi nasi zagraniczni partnerzy pracowali przez kil- macyjnej Newseria Biznes Małgorzata Cebelińska, dyrektor handlu Spół- kadziesiąt lat . My zaczęliśmy to robić niedawn i musimy zintensyfiko- dzielni Mleczarskiej Mlekpol w Grajewie . – To jest bardzo szeroki przekrój wać te działania . krajów azjatyckich: Chin, Indonezji, Malezji, Filipin, Pakistan, Wietnam, kraje Bliskiego Wschodu – Zjednoczone Emiraty Arabskie, Irak, Jordanię . Jak informuje Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywno- Ze względu na rosnącą populację popularność naszych produktów mle- ściowej, wyniki handlu zagranicznego branży mleczarskiej w okresie czarskich rozprzestrzenia się również na cały kontynent afrykański . ośmiu miesięcy 2019 roku były lepsze niż w takim samym okresie 2018 roku Nadwyżka eksportu nad importem przetworów mlecznych Najbardziej perspektywiczne są rynki Azji, Azji Południowo- zwiększyła się o 2,4 proc . do 1,85 mld l w przeliczeniu na mleko su- Wschodniej, również Afryki, ze względu na rosnącą populację i jej siłę rowe, w wyniku głębszego spadku importu (o 6,6 proc . do 1,23 mld nabywczą, a w związku z tym rosnącą konsumpcję produktów mlecz- l) niż eksportu (o 1,4 proc . do 3,08 mld l) . O zmniejszeniu eksportu nych . W ubiegłym roku Polska odpowiadała m .in . za 38 proc . unijnego zadecydował przede wszystkim znaczny spadek wywozu masła (o 17,9 eksportu odtłuszczonego mleka w proszku do Algierii, a także do Wiet- proc .), z uwagi na niższe niż przed rokiem ceny eksportowe (o ok . 12 namu, Kolumbii i Meksyku . Wzrosła też sprzedaż mleka płynnego oraz proc .) oraz wzrost krajowego spożycia o 8 proc . w pierwszym półroczu serów i twarogów do Libanu, a także serów i twarogów na Ukrainę i do pod wpływem niższych cen detalicznych . Skurczył się eksport serwatki Iraku . Kierunkami, w których odnotowano zdecydowany wzrost, były (o 10,8 proc .) oraz serów i twarogów – o 1,8 proc . Wywóz pozostałych też Senegal i Kambodża . przetworów zwiększył się od 5,0 proc . w przypadku mleka w proszku do 20,9 proc . (mleko płynne i śmietana) . Mimo spadku wolumenów, war- – Hitami eksportowymi są przede wszystkim produkty, które pozwa- tość eksportu i importu wzrosła, odpowiednio o 2,8 proc . i 5,2 proc ., lają na utrzymanie trwałości przez minimum pół roku, więc są to sery, a dodatnie saldo obrotów w ujęciu wartościowym zwiększyło się o 0,9 masło, produkty proszkowe, ale też szeroka gama produktów UHT jak proc . do 0,88 mld euro . mleko, mleka smakowe, śmietanki – podkreśla Małgorzata Cebelińska . – Mocna pozycja polskich produktów mleczarskich wynika z wyjątko- Jednak branża mleczarska oczekuje od rządzących działań wspiera- wego położenia geograficznego i walorów przyrodniczych naszego kraju . jących promocję polskich przetworów mlecznych w krajach trzecich . Mamy wiele użytków zielonych, łąki, pastwiska, gdzie możemy w spo- sób zrównoważony i możliwie naturalny prowadzić hodowlę zwierząt – Chcemy, żeby wszystkie kraje kojarzyły Polskę z bardzo dobrym i pozyskiwać najlepszej jakości surowce – tłumaczy Małgorzata Cebe- naturalnym produktem mlecznym . Do tego potrzebujemy wsparcia lińska . n i długoterminowych strategii wspólnie z naszym rządem, żeby wsparł naszą działalność poza granicami . Jako pojedynczy zakład, nawet duży, biznes.newseria.pl nie mamy takiej siły przebicia, niż w sytuacji, kiedy wypowiadamy się 35

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY TechFood Practic Konferencja: media i technika w przemyśle spożywczym W dniach 21-22 listopada br . na Zamku Gniew odbyła się III edycja TechFood Practic . Warsztaty w tym roku cieszyły się dużym zainteresowaniem pracowników przemysłu spożywczego, gromadząc ponad 150 uczestników . Tegoroczna tematyka dotyczyła efektywności mediów technicz- uczestników wzbudziła prezentacja firmy ACTIVTEK . Marcin Chłopek nych i innowacyjnych technologii . Przedstawiciele firm dostaw- przedstawił technologię RCI opartą na urządzeniach typu INDUCT do- czych podczas wykładów przedstawiali najnowsze rozwiązania, skonale sprawdzającą się w dezynfekcji powietrza w przemyśle spo- wdrożone w zakładach spożywczych i przynoszące efekty ekonomicz- żywczym . Maciej Szczepanik z KERSIA omówił sposób dezynfekcji ne . powietrza metodą ultradyfuzji . Innowacje w energetyce dla procesów: suszenia, termicznej obróbki mleka i oczyszczania ścieków oferowane Prezentacje urządzeń i technologii zostały podzielone na 4 panele: przez Milk Hydrosan i AF Project zaprezentował Arkadiusz Faryniarz . 1 .Bezpieczny produkt spożywczy 2 .Optymalizacja zużycia mediów energetycznych Kontrola kosztów i podnoszenie efektywności energetycznej staje 3 .Gospodarka wodno-ściekowa w przemyśle spożywczym się jedyną ścieżką do osiągnięcia korzyści ekonomicznych . W dru- 4 .Aktualności prawo i dotacje gim panelu temat realizacji inwestycji związanych z podnoszeniem efektywności energetycznej w modelu ESCO przedstawił Sebastian W imieniu organizatorów P . Zygmunt Zander przywitał gości i omó- Jankowski z DB Energy . Zalety rozwiązań chmurowych w optyma- wił pokrótce cele warsztatów . lizacji produkcji zaprezentował Tomasz Prusinowski z ATER Logic, przedstawiając pionierskie projekty firmy z wykorzystaniem sztucznej Tematykę pierwszego panelu rozpoczął Pan Piotr Kandyba z Pol- inteligencji . Natomiast Robert Gozdalik z ELEKTRONIKA SA zainte- skiej Grupy Inżynieryjnej, prezentując innowacyjną metodę utrwalania resował uczestników aplikacjami oszczędzającymi wodę i prąd, m .in . żywności jaką jest HPP . Pan Damian Wojtyś, reprezentujący produ- przemysłową pompą ciepła powietrze-woda „Qton” na CO2 . Sposób centa wytwornic pary SPIRAX SARCO, przedstawił metodę uzyskania na wykorzystanie ciepła odpadowego do produkcji chłodu niskotem- czystej pary jako medium w przemyśle spożywczym . Natomiast spo- peraturowego omówił Jarosław Pokorski z FRIZO . Zapewnienie bez- sobem odzyskiwania produktu z rurociągów metodą PIGGINGu zain- pieczeństwa energetycznego dla przemysłu to temat kolejnych wystą- teresował wszystkich Marcin Kmiotek z NEUMO . Duże zaciekawienie pień: Andrzej Pluta z CES w temacie kogeneracji gazowej odniósł się 36

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY do przepisów nowej ustawy. Natomiast Dariusz Bliźniak z TRMEW nym. Historyczny klimat i nastrój miejsca powoduje, że scenariusz Obrót skupił się na kogeneracji jako własnym źródle energii w zakła- może być tylko jeden: odrobina retrospekcji. Wieczór rozpoczął się dzie. Obydwie firmy ściśle współpracują, gwarantując swoim klien- hucznie wystrzałem z armaty. Doświadczona, rycerska załoga twier- tom sprawdzone, kompleksowe rozwiązania. dzy Gniew bawiła uczestników w konkurencjach wymagających sprawności fizycznej. Goście mieli okazję strzelać z muszkietu i wła- Blok tematyczny dotyczący gospodarki wodno-ściekowej w zakła- dać kopią. Wszystko przy dużej dawce aury historycznej i doskonałe- dach spożywczych rozpoczął dr inż. Krzysztof Polak z AGH w Krako- go poczucia humoru. wie. Przedstawił wspólny projekt WellsCtrl.Tech i GWE-POLBUD nt. efektywności energetycznej oraz optymalizacji pracy zestawu pompo- Serdecznie dziękuję wszystkim uczestnikom za udział i zaangażo- wo-rurowego przy ujmowaniu wody ze studnie głębinowej. Tomasz wanie. Kijowski z DeltaP Tech w referacie: „Rozwiązania pompowe do insta- lacji procesowych w przemyśle spożywczym” omówił konkretne przy- Pozdrawiam i do następnego roku! n kłady realizacji, które skutkowały obniżeniem zapotrzebowania na moc elektryczną. Jak istotną rolę w przemyśle spożywczym odgrywa Marta Marjanowska woda mamy wszyscy świadomość. Arkadiusz Nalikowski z MARCOR www.techfoodpractic.pl przedstawił sposoby redukcji kosztów wody poprzez recykling wód poprocesowych. O zastosowaniu systemów membranowych w pro- dukcji pary dla produkcji spożywczej prezentację wygłosił Dariusz Majchrzak z AQUPHOR. Procesem kończącym rolę wody w przemyśle jest oczyszczanie powstałych w produkcji ścieków. Temu zagadnieniu swój wykład poświęcił Tomasz Kijowski z WATERLEAU w referacie „Produkcja zielonej energii w systemie beztlenowej fermentacji ście- ków”. Zwieńczeniem intensywnych 2 dni warsztatów były wystąpienia z zakresu finansów i prawa. Możliwe źródła finansowania inwestycji i udoskonaleń to domena firmy BIG-POL. Wiesław Wasilewski omó- wił rodzaje dotacji dla przemysłu spożywczego. Natomiast Jan Marja- nowski – właściciel MARCOR wskazał możliwości i sposoby pozwala- jące na obniżenie kosztów wynikających z nowych przepisów Ustawy „Prawo wodne”. Organizatorzy zapewnili gościom również chwilę oddechu na pół- metku warsztatów. Pierwszego dnia, po wykładach z 2 paneli, na dziedzińcu zamku odbyła się uroczysta kolacja z akcentem artystycz- 37

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY X Konferencja Polskiego Mleczarstwa EUROMLECZ 2020 W dniach 9-12 stycznia 2020, w Klinice Uzdrowiskowej „Pod Tężniami” im . Jana Pawła II w Ciechocinku, odbyła się X Konferencja Mleczarstwa Polskiego EUROMLECZ 2020 . Tematem tegorocznej konferencji były „Szanse i zagrożenia dla mleczarstwa w 2020 roku” . To już dziesiąta taka konferencja poświęcona problemom polskiego mleczarstwa . Udział w niej wzięło około 200 osób: politycy, pracow- – prof . dr hab . Andrzej Babuchowski, prezes Zarządu Instytutu Innowacji nicy nauki, przetwórcy i producenci mleka, hodowcy bydła mleczne- Przemysłu Mleczarskiego Sp . z o .o . w Mrągowie, pt . „Wpływ unijnych regulacji dotyczących tworzyw sztucznych na sektor mleczarski”; go, przedstawiciele firm współpracujących z mleczarstwem . – Piotr Kandyba z PGI Polska Grupa Inżynieryjna, pt . „Nowe technologie Wśród uczestników byli m .in . Jan Krzysztof Ardanowski – minister rolnic- utrwalania żywności – obróbką wysokociśnieniową”; twa i rozwoju wsi, Wojciech Wilamowski – przewodniczący Rady Nadzor- – Lucjan Zwolak, radca prawny, pt . „Aktualne zagadnienia prawne doty- czej Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich, Waldemar Broś – prezes czące spółdzielczości mleczarskiej – 2020”; Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich, prof . Andrzej Babuchowski – – Wiesław Wasilewski, prezes zarządu BIG-POL Sp . z o .o ., pt . „Czy to już prezes zarządu Instytutu Innowacji Przemysłu Mleczarskiego w Mrągowie, koniec dotacji dla przetwórstwa mleka? – Dotacje w Praktyce”; Józef Jan Ramlau – wicewojewoda województwa kujawsko-pomorskiego, – Waldemar Broś, prezes zarządu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczar- prof . Włodzimierz Bednarski z UWM w Olsztynie, dr inż . Piotr Szajner skich, pt . „Analiza zwyczajów i postępowania konsumentów na rynku z Instytutu Ekonomiki Żywności i Gospodarki Żywnościowej, dr Klemens mleka i przetworów mlecznych”; Ciesielski z Krajowego Stowarzyszenia Mleczarzy, prezesi spółdzielni mle- – minister rolnictwa i rozwoju wsi Jan Krzysztof Ardanowski . Szef resor- czarskich, przedstawiciele firm współpracujących z branżą mleczarską . tu rolnictwa przestrzegał przed wzajemną rywalizacją na zagranicznych Pierwszego dnia Konferencji uczestnicy mogli wysłuchać wykładu me- rynkach . dycznego pt . „Bóle głowy – czy kręgosłup może być przyczyną bólu?”, który – Nasze mleczarstwo musi eksportować, bo rynek wewnętrzny nie wchło- przedstawiła lekarz specjalista neurolog Justyna Siejka . nie całej produkcji – powiedział minister rolnictwa . Drugiego dnia odbyło się oficjalne otwarcie obrad . Zaproszonych gości powitał i określił cele Konferencji Komitet Organizacyjny, w skład którego Spotkanie z branżą mleczarską było także okazją do dyskusji o jej we- wchodzą: Wiktor Kolbowicz – prezes Kliniki Uzdrowiskowej „Pod Tężnia- wnętrznych problemach . mi” im . Jana Pawła II – Spółdzielni Usług Medycznych w Ciechocinku – Polską spółdzielczość, również mleczarską, toczy rak, oderwanie zarzą- oraz prof . em . UWM, dr hab . inż . Zygmunt Zander, przewodniczący Rady du od członków, zarządy traktujące chłopów jak śmieci, tylko do dojenia Naukowej Instytutu Innowacji Przemysłu Mleczarskiego Sp . z o .o w Mrą- krów – stwierdził minister i dodał, że jeżeli spółdzielczość mleczarska gowie . Gości powitał też Józef Jan Ramlau – wicewojewoda województwa ma przetrwać, to nie może być atrapą spółdzielczości . kujawsko-pomorskiego . W dalszej części swoje wykłady zaprezentowali: Część popołudniową pierwszego dnia Konferencji wypełniły rozmowy – dr inż . Piotr Szajner z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żyw- biznesowe . nościowej, Państwowego Instytutu Badawczego, pt . „Aktualne trendy na Podczas uroczystej kolacji wystąpiła artystka operetkowa Naira Ayvazy- rynku mleka i produktów mleczarskich”; an z solistą oraz czwórką tancerzy Zespołu Dixie Company . 38

KATEDRA MLECZARSTWA I ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WYDZIAŁU NAUKI O ŻYWNOŚCI UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W OLSZTYNIE FIRMY n AAK n ADM Wild n CSK Food Enrichment n Chr. Hansen n Diversey n Doehler Ecolab n Foss n Grundfos n Hortimex n Hydrosol n Ingredion n Intrex n Milk Hydrosan n Multivac Neumo n Noack n Netzsch n Palsgaard n PGI n PHIMAR n Schwarte Group n Tetra-Pak n Trepko n Zentis PARTNER KRAJOWY ZWIĄZEK SPÓŁDZIELNI MLECZARSKICH ZWIĄZEK REWIZYJNY W WARSZAWIE MAJĄ ZASZCZYT ZAPROSIĆ DO UDZIAŁU w XXVIII Sympozjum TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM które odbędzie się 17-19 czerwca, 2020 r. w Olsztynie. PATRONAT MEDIALNY PRZEGLĄD MLECZARSKI, MLECZARSKIE TECHNOLOGIE, NOWY PRZEGLĄD MLECZARSKI, AGRO INDUSTRY, FORUM MLECZARSKIE, Szczegółowe informacje wraz z kartą zgłoszenia zostaną wysłane do wszystkich zakładów mleczarskich . Zgłoszenia udziału w Sympozjum przedstawicieli zakładów mleczarskich przyjmowane będą do dnia 01.06.2020 r. Informacja: tel . (89) 523-39-78 ; 523-48-76 fax: (89) 523-34-02, e-mail: magdalen@uwm .edu .pl; mbb@uwm .edu .pl W imieniu organizatorów: Prof . dr hab . Bogusław Staniewski Sympozjum dofinansowane z Funduszu Promocji Mleka

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY Dugi dzień Konferencji poświęcony był głównie prezentacjom firm – gadnienia z recyklingu wód i filtracji na ziemi okrzemkowej”; współorganizatorów. Swoje prezentacje przedstawili: • Arkadiusz Groszewski z Ecor Product, pt. „Bezpieczne opakowania do • prof. dr hab. inż. Kazimierz Sadkiewicz z Zakładu Badawczego Przemysłu wyrobów mleczarskich o niskim śladzie węglowym”; Piekarskiego Sp. z o.o., pt. „W trosce o jakość nie tylko pieczywa”; • Maciej Głogowski, Service Manager Alfa Laval Polska Sp. z o.o., pt. „Ana- • Sławomir Kubiczek, wiceprezes zarządu, FRIZO Sp. z o.o., pt. „Produkcja liza efektywności energetycznej urządzeń stosowanych w przemyśle mle- darmowego chłodu i odzyski ciepła z instalacji chłodniczej. Przykłady, czarskim – pierwszy krok do redukcji zużycia energii elektrycznej i wody zastosowanie, realizacje”; w procesie”. • Grzegorz Augustyniak, Milk Hydrosan Sp. z o.o., pt. „Innowacje w ener- getyce dla procesów: suszenia, termicznej obróbki mleka, oczyszczania W drugiej części dnia odbyła się prelekcja medyczna Michała Dylewskie- ścieków”; go, głównego specjalisty Diagnostyki Układu Ruchu Kliniki Uzdrowiskowej • Paweł Pietraszek z PP-EKO Sp. z o.o., pt. „Woda, ścieki i osady – perspek- „Pod Tężniami” im. Jana Pawła II pt. „Poznajcie nieprzyjaciół swoich, czyli tywa Gospodarki o Obiegu Zamkniętym – w zakładach mleczarskich”; po co jest ból i jak z nim dobrze walczyć”. A następnie odbył się pokaz • Katarzyna Bojarczuk z firmy PHIMAR, pt. „Trendy konsumenckie w nowej zabiegów kosmetycznych marki Klapp Cosmetics zaprezentowany przez rzeczywistości – rozwiązania inżynierskie firmy Phimar”; kosmetologa z Salonu Urody. • Jan Marjanowski, właściciel Przedsiębiorstwa MARCOR, pt. „Możliwości zmniejszenia opłat zmiennych w poborze wód głębinowych. Wybrane za- Wieczorem uczestnicy mogli wysłuchać występu Kwartetu Smyczkowe- go Obsession. n 40

KONFERENCJA TECHNOLOGICZNA DLA BRANŻY MIĘSNEJ I DROBIARSKIEJ Redakcja czasopisma MIĘSNE TECHNOLOGIE zaprasza na konferencję technologiczną FORUM MIĘSNE TECHNOLOGIE 2020 28-30.04.2020 r., hotel Zamek Janów Podlaski **** w Janowie Podlaskim WOMAT Sp. z o.o. - wydawca czasopisma MIĘSNE TECHNOLOGIE ul. Waryńskiego 17 • 43-190 Mikołów • [email protected] • www.miesnetechnologie.pl www.forum.miesnetechnologie.pl

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY XXVIII Targi Mleczarskie MLEKO-EXPO 2019 27 listopada zeszłego roku w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie rozpoczęły się XXVIII Targi Mleczarskie MLEKO-EXPO 2019 organizowane przez KZSM Zw . Rew ., objęte patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi . Hasłem tegorocznych Targów jest - ,,MLECZNE DARY NATURY!” . Na uroczystym otwarciu pojawili się przedstawiciele najwyższych 4 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska we Włoszczowej władz państwowych i organizacji branżowych związanych z mle- 5 . Spółdzielnia Mleczarska w Łapach czarstwem m .in .: Jan Krzysztof Ardanowski – Minister Rolnictwa 6 . Spółdzielnia Mleczarska w Gostyniu i Rozwoju Wsi, Tadeusz Bronakowski – biskup pomocniczy łomżyński, 7 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Bieruniu Czesław Siekierski – Poseł do Parlamentu Europejskiego . Gości Targów 8 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sierpcu przywitał Zespół Pieśni i Tańca ,,WETA” przy współpracy z regionalnym 9 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Krasnymstawie Ośrodkiem Kultury Domem Środowisk Twórczych w Łomży . 10 .Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Skierniewicach Tradycyjnie podczas uroczystego otwarcia Targów zostały wręczone statuetki: Po uroczystym otwarciu przedstawiciele spółdzielni mleczarskich spo- - Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dla 10 najlep- tkali się z Janem Krzysztofem Ardanowskim, Ministrem Rolnictwa i Roz- szych spółdzielni w 2018 roku wyłonionych z rankingu opracowywane- woju Wsi . Rozmowy poświęcone były aktualnej sytuacji w branży mle- go przez KZSM Zw . Rew .: czarskiej m .in . o przestrzeganiu zasad spółdzielczości w spółdzielniach 1 . Spółdzielnia Mleczarska „Mlekovita” w Wysokiem Mazowieckiem mleczarskich . Jednocześnie minister zapowiedział, że resort podejmie 2 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Giżycku w najbliższym czasie różnego rodzaju akcje promowania etycznych za- 3 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sierpcu chowań w biznesie, przestrzegania moralności i dobrych obyczajów . Mi- 4 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole nister poinformował również, że te spółdzielnie mleczarskie, które mają 5 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Bieruniu zapasy opakowań z oznakowaniem ,,BEZ GMO” – niezgodne z Ustawą 6 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska we Włoszczowie z dnia 13 czerwca 2019 r . o oznakowaniu produktów wytworzonych 7 . Moniecka Spółdzielnia Mleczarska w Mońkach bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych jako wol- 8 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kosowie Lackim nych od tych organizmów mogą wykorzystać zapasy tych opakowań do 9 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska WART-MILK w Sieradzu pół roku od dnia wejścia w życie ww . ustawy . 10 .Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska GARWOLIN w Woli Rębkow- Ponadto szef resortu rolnictwa zauważył problem, jakim jest kwestio- skiej . nowanie praw człowieka do użytkowania zwierząt . Minister wspomniał, że zagrożeniem dla polskiego mleczarstwa są także handlowe umowy 10 największych spółdzielczych eksporterów w 2018 roku wg rankin- międzynarodowe jakie zawiera Komisja Europejska . m .in . z krajami gu KZSM Zw . Rew . nagrodzono: pucharami Krajowego Ośrodka Wspar- Ameryki Południowej (umowa Mercosur), które są dużymi producen- cia Rolnictwa i statuetkami Prezesa Związku Pracodawców Eksporterów tami żywności . i Importerów Produktów Mleczarskich: Po spotkaniu zorganizowano konferencję prasową z udziałem zapro- 1 . Spółdzielnia Mleczarska „Mlekovita” w Wysokiem Mazowieckiem szonych gości i przedstawicieli prasy . 2 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Giżycku XXVIII Targi Mleczarskie MLEKO-EXPO 2019 są dofinansowane 3 . Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole z FUNDUSZU PROMOCJI MLEKA . n 42

www.polagra-tech.pl SALON TECHNOLOGII PIEKARSKICH I CUKIERNICZYCH SALON TECHNOLOGII SPOŻYWCZYCH SALON OPAKOWAŃ I MASZYN PAKUJĄCYCH W tym samym czasie

TARGI, KONFERENCJE, WYSTAWY Coraz głośniej o Food Tech – nowym wydarzeniu na mapie Polski dla branży przetwórstwa spożywczego! Przed nami premierowa edycja Targów Food Tech oraz V edycja Targów Warsaw Pack . Już w dniach 3-5 marca 2020 roku zapraszamy na Targi Technologii Spożywczych oraz Targi Techniki Pakowania i Opakowań! Wydarzenia odbywać się będą w Ptak Warsaw Expo - najwięk- szym obiekcie targowym w kraju . Pod względem powierzch- stają z możliwości udziału w bezpłatnych konferencjach podejmujących ni obiekt ten nie ma sobie równych: 6 nowoczesnych hal najistotniejsze tematy . Adekwatnie do wszystkich targów branżowych w Ptak Warsaw Expo, o łącznym metrażu 143 000 m2, 15 000 miejsc parkingowych oraz organizator zachęca do skorzystania z programu Hosted Buyers, bę- 500 000 m2 przestrzeni zewnętrznej . Przy tym wyjątkowa lokalizacja dącego swoistą platformą służącą nawiązaniu kontaktów biznesowych . w samym sercu Polski, 15 min . samochodem z centrum Warszawy, Z tego narzędzia korzysta wielu zagranicznych odwiedzających targi . przy zbiegu głównych dróg S8, S7 i A2 . Właściciel obiektu Ptak Warsaw Dzięki tłumaczom zapewnionym przez stronę organizatora wiele pol- Expo i jednocześnie organizator ponad 60 imprez targowych w skali skich firm korzysta z Hosted Buyers i rozpoczyna ekspansję poza Polskę . roku sukcesywnie umacnia swoją pozycję na rynku targów w Polsce . Dwa znaczące i uzupełniające się wydarzenia pod jednym dachem Już tylko tygodnie dzielą nas od wydarzenia, które zgromadzi branżę otwierają wiosenny sezon targów w Ptak Warsaw Expo . Zapraszamy! spożywczą i branżę opakowań w jednym miejscu . Nasi odwiedzający Więcej o targach na: nie tylko poznają najnowszą ofertę dla swoich firm, ale również skorzy- https://foodtechexpo.pl/ oraz https://warsawpack.pl/ n 44

03-05 MARCA 2020 MIĘDZYNARODOWE TARGI TECHNOLOGII SPOŻYWCZYCH foodtechexpo.pl MIĘDZYNARODOWE TARGI TECHNIKI PAKOWANIA I OPAKOWAŃ warsawpack.pl

TECHNOLOGIE PRODUKCJI PEŁEN ZAKRES USŁUG DLA ZAKŁADÓW MLECZARSKICH Realizujemy projekty technologiczne i automatykę procesową dla naszych klientów z branży mleczarskiej . Projektujemy kompletne zakłady i nowe linie technologiczne . Modernizujemy istniejące lub integrujemy używane . Komponenty dobierane są według wymagań klienta i potrzeb projektu niezależnie od producenta . USŁUGI We współpracy z różnymi producentami dostarczamy kompletne linie do produkcji: Dla przemysłu mleczarskiego w Polsce zapewniamy szeroką gamę rozwią- zań technologicznych i usług . • Masła i margaryny • Produktów fermentowanych • Koncepcja technologiczna • Deserów • Projekt technologiczny • Twarogów • Montaż i nadzór • Serów • Rozruch • Automatyzacja i robotyka W zależności od wymagań klienta jesteśmy w stanie integrować różne sys- • Serwis temy formowania i prasowania n .p . prasy wstępne, prasy kasetowe, ko- lumny formujące . Nasze technologie pozwalają na produkcję serów typu: INŻYNIERIA PROCESOWA – holenderskiego Projektowane i dostarczane przez nas systemy obejmują – szwajcarskiego • odbiór i magazynowanie surowca – włoskiego (Mozzarella, Pasta Filata, Ricotta) • obróbkę termiczną surowca – francuskiego (pleśniowe) • obróbkę mechaniczną surowca • systemy membranowe RO, MF, NF i UF SYSTEMY AUTOMATYKI PROCESOWEJ • stacje mycia CIP • systemy odzysku ciepła Nasi automatycy i technolodzy pracują od lat w jednym zespole . Ich wie- dza jest systematycznie uzupełniana i aktualizowana, dzięki czemu nasi klienci mogą spodziewać się najwyższych standardów uwzględniających zarówno ich wymagania jak i wymagania procesowe . • Projektowanie i realizacja układów sterowania • Modernizacja układów sterowania • Realizacja układów sterowania do istniejących urządzeń/instalacji • Zintegrowane systemy sterowania • Rozwiązania od koncepcji do uruchomienia • Programowanie sterowników PLC • Oprogramowanie systemów SCADA i HMI • Projekty i wykonawstwo szaf elektrycznych • Wykonawstwo instalacji kablowych 46

TECHNOLOGIE PRODUKCJI ROBOTYZACJA i UKŁADY TRANSPORTU • Stacje Paletyzacji • Stacje Pick & Place • Stacje Pakujące • Układy Transportu INTEGRACJA MASZYN UŻWANYCH Integrujemy używany sprzęt w naszych projektach w odpowiedzi na zapo- trzebowania naszych klientów . Mogą to być pojedyncze elementy, ale również integrujemy kompletne li- nie produkcyjne . Elementy używane są starannie dobierane przez naszych specjalistów często bezpośrednio z zakładów produkcyjnych, a następnie przenoszone do siedziby klienta . Na miejscu przeprowadzamy instalacje i dokonujemy niezbędnych prac modernizacyjnych . Linie produkcyjne są następnie wyposażone w nowe systemy automatyki i działają jak nowe . Zapraszamy do współpracy . [www .phimar .eu] n L A MA REK 47 MOŻE PO PROSTU WSZYSTKO, ALE TROCHĘ LEPIEJ Nasza dwuśrubowa pompa FDS nadaje się do różnorodnych zastosowań i oferuje maksymalną elastyczność. Dzięki szczególnie masywnej budowie wałów umieszczonych w niezwykle stabilnym łożyskowaniu pompa daje sobie łatwo radę z ekstremalnymi obciążeniami. Łożyskowanie pompy ma zwartą i inteligentną konstrukcję. Dzięki czemu pompa może być montowana poziomo lub pionowo, jej użytkowanie i konserwacja są tak proste, jak nigdy dotąd. Pompa jest perfekcyjnie dopasowana do procesów produkcyjnych i CIP, jest higieniczna i dostosowana do sterylizacji. Fristam FDS – dogłębnie przemyślana koncepcja FRISTAM POLSKA Sp. z o.o. [email protected] ul. Belgradzka 4/56; 02-793 Warszawa www.fristam.com.pl tel.: + 48 22 852 02 04, fax +48 22 852 04 97 tel. kom.: +48 602 398 627

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Andrzej Gliwiak, Fristam Polska sp. z o.o. Strategia zrównoważonego rozwoju w praktyce użytkownika pomp Wmleczarniach pompę można spotkać w każdym pomiesz- Poważną pozycją, w której można osiągnąć znaczne oszczędności czeniu produkcyjnym – od przyjęcia mleka po konfekcjo- kosztów jest woda służąca do blokowania i chłodzenia uszczelnień . nowanie wyrobów gotowych . Pompować trzeba przede Często leje się ona w nadmiarze i znacznie zwiększa koszty zarówno wszystkim mleko, serwatkę, czynniki myjące, wodę zimną i gorącą wody jak i ścieków . Wiele, szczególnie dużych zakładów, w związ- czy inne media o lepkości zbliżonej do wody . To królestwo pomp wi- ku z wprowadzaną przez siebie polityką zrównoważonego rozwoju rowych . Występują tu zarówno niewielkie i średnie pompy z silnikami zainteresowane jest i wdraża u siebie rozwiązania pozwalające na od 1,1 kW do 11 kW . W układach ultrafiltracji spotyka się pompy ograniczenie i kontrolowanie zużycia wody . z silnikami od 15 do 110 kW . Zwykle te układy wykorzystywane są prawie całodobowo . W jednej instalacji pracuje nawet 40 pomp, Takie wymagania spełnia proponowany układ oszczędzania wody a moc zainstalowana to 250 kW . W takich warunkach koszt nabycia płuczącej FRISTAM FWS . Nad pompą znajduję się kilkulitrowy pompy to jedynie ułamek kosztów energii elektrycznej oraz wody do zbiornik z przeziernikiem, do którego automatycznie doprowadzana płukania uszczelnień . Dochodzą do tego koszty serwisu i napraw . i zmieniana jest woda . Załóżmy, że w zakładzie mają być zainstalowane pompy o mocy Sterowanie osprzętu Fristam FWS 100 kW, to przy 20 godzinach pracy dziennie otrzymujemy 2000 aktywuje się automatycznie wraz z uru- kWh . Jeżeli do wyboru są pompy, różnica sprawności pomp wyno- chomieniem silnika połączonej z nim si 10%, to dziennie oszczędza się 200 kWh . Przy cenie 0,30 PLN pompy . Otwiera się dopływ świeżej daje to 60 PLN, czyli 21 900 PLN rocznie . Przeprowadzenie takiego wody, która uzupełniana jest przez okre- rachunku jest z pewnością konieczne, szczególnie w instalacjach in- ślony czas (np . 1 minutę) . Następnie tensywnie użytkowanych . dopływ zamyka się . Woda, przez komo- rę uszczelnienia i rurki wraca do zbiorni- Rys. 1 Sprawność pompy i koszt energii elektrycznej ka i krąży w obiegu zamkniętym . 48 Następnie, po upływie nastawionego czasu (np . po 3 godzinach pracy pom- py) zawór dopływowy ponownie otwie- rany jest na określony czas, aby prze- płukać układ i napełnić go świeżą wodą . Jeżeli silnik danej pompy pozostaje Rys. 2 System oszczędza- wyłączony przez zaprogramowany czas nia wody płuczącej FWS (np . 30 min .), to Fristam FWS rozpo- znaje ten stan automatycznie i otwiera na zadany czas (np . 10 minut) zawór odpływowy, aby opróżnić cały układ, łącznie z komorą uszczelnienia . Na zakończenie układ ponow- nie napełnia się wodą . Dzięki układowi Fristam FWS zanieczyszczo- ne lub sklejone uszczelnienia to przeszłość . Układ pozwala zaoszczę- dzić kilkaset metrów sześciennych wody rocznie . Daje to wymierne oszczędności:

TECHNOLOGIE PRODUKCJI Jeżeli przyjąć średnią cenę 1m3 wody 4,37 PLN i ścieków 8,70 dowym falownikiem pokryć zakres od 10 do 100 Hz z zachowaniem PLN, to w sumie jest to koszt 13,07 PLN. Zużycie wody 1 do 3 pomp pełnego momentu obrotowego. Przy 6 biegunowym silniku na 950 podłączonych do układu: 2 l/min. to zwrot inwestycji następuje już obr./min będzie to od 475 obr./min do 1500 obr./min przy 50 Hz i 95 po roku: obr./min przy 10 Hz do 3000 obr./min przy 100Hz. Ale taka przekładnia daje znacznie więcej: Rys. 5 Redukcja mocy napędu – przykład 1 Rys. 3 Stopa zwrotu zakupu systemu FWS Pozwala na osiągnięcie podobnych parametrów pracy z napędem o znacznie mniejszej mocy! W powyższym przykładzie zamiast silni- Dzięki zagwarantowaniu płukania ryzyko pracy na sucho jest wyeli- ka 7,5 kW – wystarczy silnik 3 kW. minowane i żywotność uszczelnień znacznie się wydłuża. Ogranicza to koszty serwisu i przestojów. Poniżej jeszcze jeden przykład – ser topiony: Energię elektryczną można też oszczędzać przez zastosowanie rozwiązań czysto mechanicznych. Takie rozwiązanie udało nam się wdrożyć dla pomp dwuśrubowych FDS. Dużą zaletą tych pomp jest praca w szerokim zakresie obrotów. Klienci chcieliby oczywiście ko- rzystać z całego zakresu – mała wydajność i małe obroty w czasie produkcji i duża wydajność w czasie np. mycia. Takim wymogom często nie sprosta nawet sterowanie falownikiem. Przy małych czę- stotliwościach trzeba stosować enkodery i dokładać rezerwę mocy na zapewnienie momentu obrotowego. Z kolei serwomotory lub silniki krokowe to dość skomplikowana i kosztowna technologia. Dlatego szukaliśmy prostego, czysto mechanicznego rozwiązania. Rys. 6 - Redukcja mocy zainstalowanej W naszych konstrukcjach stawiamy na wysoką sprawność i trwa- łość urządzeń, co pozwala oszczędnie gospodarować surowcami i energią. Zwracamy uwagę na zużycie materiałów pomocniczych. Wdrażamy również rozwiązania wprost pozwalające ograniczyć za- potrzebowanie na moc napędu. Taki jest nasz wkład w strategię zrównoważonego rozwoju. n Rys. 4 Przekładnia Revflex FRISTAM POLSKA Sp. z o.o. ul. Belgradzka 4/56; 02-793 Warszawa Do standardowej pompy z dwoma wałkami napędowymi dołą- czona jest przystawka Revflex. Pozwala ona na dodatkową redukcję tel.: + 48 22 852 02 04 obrotów napędu o połowę. Kiedy jednak zmienimy kierunek pracy fax +48 22 852 04 97 napędu – przekładnia dodatkowo zwiększa obroty x 1,5. Pompa na- tel. kom.: +48 602 398 627 dal obraca się w tym samym kierunku. Dzięki temu można standar- [email protected] 49

TECHNOLOGIE PRODUKCJI LNG - nowe paliwo dla przemysłu i pojazdów Szukasz oszczędności w wydatkach na paliwo i chcesz ograniczyć emisję spalin? Skroplony gaz ziemny (LNG) to korzystna alternatywa dla innych powszechnie stosowanych paliw . LNG jest czystym, komfortowym w użyt- kowaniu i ekonomicznym źródłem energii dla celów technologicznych i produkcji ciepła . Może także zasilać jednostki kogeneracyjne lub pojazdy firmy . Dlaczego warto wybrać LNG? Wysokie ceny prądu i paliwa do kotła? Technologia LNG pozwala ta- nio uzyskiwać ciepło i energię elektryczną w jednym procesie . Możliwe jest to dzięki modułowi kogeneracji, który znacząco poprawia efektyw- ność energetyczną i produkcyjną zakładu . Zwłaszcza w porównaniu z rozdzielonym wytwarzaniem ciepła i prądu . Gaz LNG stosowany jest dla klientów bez dostępu do gazociągu, jako alternatywa dla gazu sie- ciowego lub jego uzupełnienie z uwagi na sezonowy charakter produk- cji . Inwestycja w nowoczesną kotłownię zasilaną LNG może nawet pię- ciokrotnie obniżyć koszty uzyskiwania energii w porównaniu z kotłownią starego typu . Ze stacji LNG można także zasilić pojazdy firmy – auta dostawcze i ciężarowe na CNG/LNG . Gaz ziemny to redukcja wydatków na paliwo nawet o 40% względem oleju napędowego . Bezpieczeństwo i ochrona środowiska Dystrybucja i wykorzystanie LNG Gaz LNG to najczystsze paliwo kopalne, bezpieczne w transporcie Dostawy LNG Cryogas realizuje własnymi cysternami drogowymi bez- i wykorzystaniu w instalacjach klienta . Jego spalanie jest całkowicie pośrednio do stacji klienta . Nasza firma zapewnia także stacje LNG zautomatyzowane . Przy spalaniu LNG nie powstaje sadza, a emisja CO2 z niezbędnymi instalacjami, jak palniki gazowe czy dystrybutory tanko- jest ograniczona o połowę . Dzięki temu spełnione są rygorystyczne nor- wania pojazdów . Stacja LNG może być wybudowana i gotowa do użytku my środowiskowe UE, co obniża opłaty za emisję szkodliwych substancji już w ciągu kilku miesięcy od podpisania umowy . n do atmosfery . Gaz ziemny do napędu pojazdów to możliwość uzyskania dotacji na zakup nowych aut, a także poprawa wizerunku ekologicznego . 50